Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử PHẦN LỊCH SỬ VIỆT NAM TÌNH HÌNH KINH TẾ XÃ HỘI NƯỚC TA TỪ SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI LẦN THỨ NHẤT ĐẾN ĐẦU NĂM 1930 (1919 - 1930) * Chủ đề cần nắm vững: -Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai Pháp Đông Dương diễn kết -Ảnh hưởng khai thác phân hóa giai cấp xã hội Việt Nam Vai trò giai cấp xã hội -Khả CM GC, tầng lớp xã hội Việt Nam sau chiến tranh 1-Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai Pháp Đông Dương (1919 - 1929): Phần cần nắm vững khía cạnh chính: -Bối cảnh (Nguyên nhân) khai thác -Nội dung khai thác -Kết khai thác -Tác động khai thác xã hội Việt Nam a-Bối cảnh (Nguyên nhân): _ Sau chiến tranh giới I, Pháp nước thắng trận, bị tàn phá nặng nề, kinh tế bị kiệt quệ, sa sút _ Để bù đắp thiệt hại chiến tranh, để bóc lột nhiều khôi phục địa vị kinh tế, trị giới tư bản, mặt Pháp tăng cường bóc lột nhân dân lao động nước, mặt khác chúng đẩy mạnh khai thác thuộc địa, Đông Dương chúng xem thuộc địa "quan trọng nhất, phát triển giàu có nhất" b-Nội dung khai thác: _ Cuộc khai thác thuộc địa lần II diễn từ 1919 đến 1929 _ So với khai thác thuộc địa lần I, khai thác lần lớn nhiều quy mô mức độ; từ 1924 - 1929, số vốn đầu tư vào Đông Dương tăng gấp lần so với 20 năm trước chiến tranh (1898 - 1919), (4 tỷ Frăng) * Kinh tế: _ Hai ngành chúng đầu tư nhiều công nghiệp nông nghiệp: + Trong nông nghiệp, ý đến việc tước đoạt ruộng đất nông dân để lập đồn điền, chủ yếu trồng lúa trồng cao su Diện tích trồng cao su tăng từ 15.000 (1918) lên 120.000 (1930), nhiều công ty cao su lớn đời Phú Riềng, Đất Đỏ, Mitsơlanh Trang Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử + Trong công nghiệp, ý khai khoáng, khai thác than Nhiều công ty than đời Hạ Long, Đông Triều, Uông Bí chúng ý số ngành công nghiệp chế biến (Sợi, rượu, diêm, gạo ) để thu nhiều lợi nhuận _ GTVT: Mở mang hệ thống GTVT đường sắt lẫn đường đường biển, để phục vụ cho công khai thác _ Thương nghiệp: Thiết lập hàng rào thuế quan nghiêm ngặt để ưu tiên hàng Pháp Đánh thuế nặng vào hàng ngoại nhập, nhập nhiều hàng Pháp miễn thuế _ Tài chính: Tổng số vốn Pháp đầu tư từ 1924 - 1929 vào Đông Dương tăng gấp lần vốn đầu tư 20 năm trước chiến tranh (1898 - 1919) Chúng lập ngân hàng Đông Dương để điều hành vốn đầu tư, huy ngành kinh tế Đông Dương  Sở dó chúng đầu tư vào ngành vốn bỏ lợi nhuận nhiều nhanh Đặc biệt chúng đầu tư nhiều vào đồn điền cao su khai thác than, cao su than mặt hàng mà Pháp nước khác cần Tất sách kinh tế phục vụ cho việc khai thác bóc lột Pháp * Chính trị: _ Thiết lập máy cai trị hà khắc, chuyên chế triệt để, chia để trị: Chia Việt Nam làm kỳ với chế độ trị khác nhau; chia rẽ dân tộc; chia rẽ tôn giáo… quyền hành thâu tóm tay người Pháp, vua quan Nam triều bù nhìn _ Lợi dụng triệt để máy cường hào địa phương để thực áp bức, thống trị dễ dàng * Văn hóa – GD: Thực sách nô dịch văn hóa Chỉ mở số trường đào tạo công chức công nhân lành nghề phục vụ công khai thác, tăng cường đàn áp… c-Kết tác động khai thác thuộc địa lần thứ hai: * Kinh tế: _ TB Pháp TB tài thu lợi kết sù _ Ngân hàng Đông Dương từ 1912 - 1930 vốn tăng gấp _ Quan hệ sản xuất TBCN chừng mực định du nhập vào Việt Nam, xen kẽ với quan hệ sản xuất PK _ Tuy có làm cho kinh tế nước ta có chuyển biến QHSX TBCN QHSX PK chồng chéo Và kinh tế nông nghiệp lạc hậu, kỷ thuật thấp kém, què quặt, bị kìm hãm ngày lệ thuộc chặt chẽ vào kinh tế Pháp _ Đông Dương trở thành thuộc địa thị trường tiêu thụ hàng hóa Pháp * Chính trị: _ Mọi quyền hành tập trung vào tay Pháp, vua quan Nam triều trở thành bù nhìn, tay sai _ Thực sách chia để trị nhằm gây đoàn kết nước, tạo điều kiện cho chúng dễ cai trị _ Bộ máy cường hào bị lợi dụng triệt để, phục vụ đắc lực cho công khai thác _ Việt Nam từ nước phong kiến trở thành nước thuộc địa phong kiến * Xã hội: _ Nhân dân ta nhân dân lao động ngày bị bần _ Xã hội Việt Nam phân hóa sâu sắc Trang Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ơn thi TN THPT - Lịch sử  Chính sách khai thác thuộc địa lần hai xét chất không thay đổi: sức hạn chế phát triển công nghiệp nặng, biến Đông Dương thành thị trường độc chiếm Pháp 2-Ảnh hưởng khai thác phân hóa giai cấp xã hội Việt Nam: Phần cần nắm vững: -Sự phân hóa giai cấp sâu sắc xã hội Việt Nam sau chiến tranh -Vai trò, khả CM giai cấp, tầng lớp xã hội Việt Nam _ Mục đích Pháp khai thác vơ vét nguyên liệu bóc lột công nhân rẻ mạt Nhưng mặt khách quan, khai thác làm cho kinh tế nước ta chuyển biến bước, đồng thời làm xã hội ta phân hóa sâu sắc _ Những giai cấp cũ xã hội PK Việt Nam còn: GC Địa chủ PK GC nông dân _ Với tác động chương trình khai thác, xuất giai cấp mới: công nhân, TS TTS _ Do đời sống địa vị xã hội khác nhau, nên giai cấp có thái độ khác chế độ thống trị bọn thực dân PK, khả CM GC khác nhau: * Giai cấp địa chủ phong kiến: _ Chỉ chiếm 5% dân số chiếm phần lớn ruộng đất Đã đầu hàng đế quốc, Pháp dung dưỡng, ôm chân đế quốc, chỗ dựa chủ yếu đế quốc, sức bóc lột nông dân sưu cao thuế nặng Là kẻ thù cách mạng _ Tuy nhiên, phận địa chủ vừa nhỏ có tinh thần yêu nước, nhiều có tinh thần chống Pháp có điều kiện * Giai cấp nông dân: _ Chiếm 90% dân số, thiếu ruộng đất Chịu tầng áp bức, bóc lột nặng nề ĐQ PK Họ bị bần hóa phá sản quy mô lớn Chỉ phận nhỏ thu nhận làm công nhân, phần đông phải sống đời tá điền cực nhọc _ Giàu lòng yêu nước, căm thù đế quốc, PK, có tinh thần cách mạng Họ lực lượng đông đảo hăng hái cách mạng * Giai cấp tiểu tư sản: _ Ra đời sau chiến tranh giới 1, thành phần đông đảo, phức tạp Bị Pháp chèn ép, bạc đãi, đời sống bấp bênh _ Bộ phận trí thức, SV – HS nhạy bén với tư tưởng tiến bộ, có tinh thần hăng hái CM, dễ dao động tư tưởng Họ lực lượng quan trọng cách mạng (Ngòi pháo CM – Hồ Chí Minh) * Giai cấp tư sản: _ Ra đời sau chiến tranh giới thứ 1, số lượng ít, phần đông làm thầu khoán, cung cấp nguyên vật liệu hay đại lý cho tư Pháp… Họ bị tư Pháp chèn ép, cạnh tranh, kìm hãm nên lực kinh tế yếu _ Phân hóa thành hai phận: + TS mại bản: quyền lợi gắn với đế quốc nên cấu kết chặt chẽ trị với đế quốc Là đối tượng cách maïng Trang Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử + TS DT: có khuynh hướng kinh doanh độc lập, có tinh thần dân tộc, dân chủ dễ thỏa hiệp, cải lương đế quốc mạnh Là lực lượng cách mạng * Giai cấp công nhân: _ Hình thành từ khai thác lần thứ 1, phát triển nhanh số lượng chất lượng khai thác lần thứ 2: trước chiến tranh 10 vạn, đến 1929 có 22 vạn _ Mang đặc điểm chung GC công nhân quốc tế: có hệ tư tưởng riêng; tinh thần cách mạng triệt để; đại diện cho phương thức sản xuất tiến nhất, có ý thức tổ chức, kỷ luật cao _ Còn có đặc điểm riêng: + Bị ba tầng áp bức, bóc lột: Địa chủ PK, TS người Việt đế quốc Pháp + Có quan hệ gắn bó với nông dân + Kế thừa truyền thống yêu nước bất khuất dân tộc + Sớm có điều kiện tiếp thu ảnh hưởng chủ nghóa MLN cách mạng giới _ Với đặc điểm trên, GC công nhân Việt Nam sớm trở thành lực lượng trị độc lập, thống nước, đầu mặt trận chống ĐQ PK, GC đảm nhiệm sứ mạng lịch sử lãnh đạo CM Việt Nam đến toàn thắng  Thực trạng làm cho xã hội Việt Nam chế độ thực dân PK có hai mâu thuẫn bản: + Nông dân với địa chủ PK (Mâu thuẫn GC) Là mâu thuẫn vốn có lòng xã hội VN PK cũ + Toàn thể dân tộc ta với thực dân Pháp (Mâu thuẫn dân tộc) Mâu thuẫn vừa mâu thuẫn bản, đồng thời vừa mâu thuẫn chủ yếu xã hội VN ngày mở rộng sâu sắc thêm _ Hai mâu thuẫn nguồn gốc động lực làm nảy sinh thúc đẩy phong trào yêu nước chống thực dân PK TÌNH HÌNH THẾ GIỚI SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI LẦN THỨ NHẤT ĐÃ ẢNH HƯỞNG TỚI CÁCH MẠNG VIỆT NAM NHƯ THẾ NÀO Sau chiến tranh giới thứ nhất, nhân tố có ảnh hưởng đến cách mạng VN là: _ Cách mạng tháng Mười Nga thành công vào năm 1917 đem lại kết ý nghóa to lớn, làm thức tỉnh nhân dân Việt Nam: + Lần Đầu tiên lịch sử, nhà nước kiểu công - nông làm chủ đời đất nước chiếm 1/6 diện tích giới + Thắng lợi cách mạng tháng Mười Nga chặt đứt khâu yếu hệ thống dây chuyền ĐQCN + Nước Nga Xô Viết trở thành địa cách mạng giới + Mở đường GPDT, giải phóng loài người khỏi ách áp bức, bóc lột đế quốc, thực dân + Mở thời đại lịch sử: thời đại độ từ CNTB lên CNXH toàn giới Trang Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử + Khơi nguồn thúc đẩy đời ba trào lưu CM: phong trào xây dựng CNXH; phong trào GPDT; phong trào đấu tranh công nhân nhân dân lao động nước TB giành dân sinh, dân chủ tiến xã hội _ Dưới ảnh hưởng cách mạng tháng Mười, phong trào CM giới phát triển mạnh: phong trào GPDT phong trào công nhân dâng cao toàn giới, gắn bó mật thiết Trong GCVS bước lên vũ đài trị + 3-1919, Quốc tế cộng sản thành lập Matxcơva – trở thành tham mưu cách mạng VS dân tộc bị áp toàn giới + Sau đó, loạt đảng GCVS theo chủ nghóa MLN thành lập nhiều nước: ĐCS Pháp đời 1920, ĐCS Trung Quốc đời 1921… đẩy mạnh việc truyền bá CN MLN kinh nghiệm cách mạng tháng Mười toàn giới, thúc đẩy việc đời giúp đảng CS nước mau chóng trưởng thành để xứng đáng đội tiên phong GCCN đấu tranh cách mạng => Trong lúc xã hôïi Việt Nam phân hóa sâu sắc ảnh hưởng đợt khai thác thuộc địa Pháp ảnh hưởng cách mạng giới (chủ yếu ảnh hưởng cách mạng tháng Mười Nga) thúc đẩy cách mạng Việt Nam chuyển sang thời kỳ Cụ thể là: năm 1920, Nguyễn Ái Quốc đến với CN MLN tìm đường cứu nước cho dân tộc ta - đường CM VS, từ người tích cực truyền bá CN MLN nước, chuẩn bị tư tưởng trị tổ chức cho việc thành lập Đảng vào năm 1930 PHONG TRÀO YÊU NƯỚC DÂN CHỦ CÔNG KHAI (1919 - 1926) * Cần nắm vững: -Nguồn gốc phong trào yêu nước dân chủ công khai (phong trào yêu nước DC TS) -Nội dung phong trào: phong trào đấu tranh GCTS dân tộc TTS theo khuynh hướng DCTS -Đánh giá phong trào 1-Nguồn gốc phong trào: _ GCTS TTS Việt Nam đời trình khai thác thuộc địa Pháp bước lên vũ đài trị lúc _ Do điều kiện sống địa vị xã hội khác nên GC có thái độ khác chế độ thống trị thực dân PK phong trào đấu tranh họ có mức độ khác nhau, tác dụng khác 2-Diễn biến phong trào: a-Phong trào đấu tranh GCTS dân tộc: * Nguyên nhân: Bị TB Pháp chèn ép nên họ đấu tranh chống lại mong có số quyền lợi kinh tế trị Trang Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử * Noäi dung: _ Đã phát động phong trào chấn hưng nội hóa, trừ ngoại hóa (1919) _ Đấu tranh chống độc quyền thương cảng Sài Gòn độc quyền xuất cảng lúa gạo Nam kỳ TB Pháp (1923) _ Cùng với hoạt động kinh tế, GCTS dùng báo chí để bênh vực quyền lợi _ Một số nhà TB địa chủ lớn Nam kỳ (Bùi Quang Chiêu, Nguyễn Phan Long ) tổ chức Đảng lập hiến để tập hợp lực lượng, đưa số hiệu đòi tự dân chủ _ Nhưng Pháp nhượng cho quyền lợi như: cho tham gia Hội đồng quản hạt Nam kỳ, họ sẵn sàng thỏa hiệp với chúng bị phong trào quần chúng vượt qua (điều hạn chế "tính chất hai mặt" (tính cải lương) TS dân tộc b-Phong trào đấu tranh GC TTS trí thức: So với phong trào GCTS phong trào đấu tranh TTS mạnh nhiều: _ Họ biết tập hợp lại nhiều tổ chức trị tiến như: Việt Nam nghóa đoàn, Đảng Phục Việt, Đảng Hưng Nam, Đảng Thanh Niên với nhiều hoạt động phong phú, sôi nổi: mít tin, biểu tình, bãi khóa _ Lập số nhà xuất bản: Cường học thư xã, Nam đồng thư xã nhiều báo chí tiến bộ: Tiếng chuông rè, An Nam trẻ, Người nhà quê để tuyên truyền tư tưởng dân tộc dân chủ tiến nước ta _ Họ phát động số phong trào đấu tranh mang tính DTDC có quy mô lớn, lôi hàng triệu người tham gia như: Phong trào đòi thả cụ Phan Bội Châu (11-1925); tổ chức đám tang Phan Chu Trinh (3-1926); phong trào đòi thả nhà yêu nước Nguyễn An Ninh (3-1926) _ 6-1924, tiếng bom Phạm Hồng Thái nổ Sa Diện (Quảng Châu) vừa có ý nghóa mở cho thời đại đấu tranh mới, vừa có tác dụng cổ vũ, thúc đẩy phong trào tiến lên 3-Đánh giá phong trào: Đây phong trào DT DC theo xu hướng DCTS, thể cổ vũ lòng yêu nước non yếu, bồng bột, dấy lên sôi hồi lắng đi, thiếu sở sâu xa quần chúng Nên không đáp ứng yêu cầu khách quan nghiệp GPDT ND ta, không chống đỡ thủ đoạn khủng bố kẻ thù 4-Nguyên nhân thất bại ý nghóa lịch sử phong trào: a-Nguyên nhân thất bại: _ Về khách quan: _ Về chủ quan: + Hệ tư tưởng DCTS giới lạc hậu + Lực lượng thực dân Pháp mạnh, đủ sức đàn áp + Non yếu kinh tế, đường lối trị tiến bộ, triệt để +Tư tưởng dao động, thiếu sở vững quần chúng b-Ý nghóa lịch sử: Trang Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử _ Góp phần bồi đắp lòng yêu nước, truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm truyền bá tư tưởng DTDC _ Góp phần hỗ trợ, thúc đẩy phong trào công nhân _ Làm nảy sinh hàng loạt tổ chức trị Thanh niên Các hệ niên dần tìm đến với phong trào công nhân Đảng cộng sản NGUYỄN ÁI QUỐC VÀ VAI TRÒ CỦA NGƯỜI ĐỐI VỚI VIỆC CHUẨN BỊ VỀ TƯ TƯỞNG, CHÍNH TRỊ VÀ TỔ CHỨC CHO VIỆC THÀNH LẬP CHÍNH ĐẢNG CỦA GIAI CẤP VÔ SẢN Ở VIỆT NAM * Cần nắm vững: -Nguyễn Ái Quốc tìm đường cứu nước -Người chuẩn bị tư tưởng trị, tổ chức cho việc thành lập đảng 1-Quá trình tìm đường cứu nước: * Vài nét tình hình xã hội Việt Nam tiểu sử người: _ Dưới chế độ thực dân PK, xã hội Việt Nam có hai mâu thuẫn bản: mâu thuẫn dân tộc mâu thuẫn GC Nó vừa nguồn gốc, vừa động lực làm nảy sinh thúc đẩy phong trào yêu nước _ Phong trào yêu nước chống Pháp nhân dân ta nổ từ chúng đặt chân đến xâm lược (1858) kéo dài đến đầu kỷ XX, song thất bại, cách mạng Việt Nam chưa có lối thoát Chính lúc nguyễn i Quốc xuất _ Nguyễn Ái Quốc sinh ngày 19-5-1890 làng Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An Thû nhỏ, tên Nguyễn Sinh Cung Sinh nhà nho nghèo, yêu nước, lớn lên gặp cảnh nước, nhà tan, chứng kiến thất bại hàng loạt phong trào yêu nước, tiếp xúc với nhiều nhà cách mạng đương thời, sống mãnh đất có truyền thống đấu tranh kiên cường bất khuất Đồng thời, sớm nhận thấy hạn chế đường cứu nước só phu nhà CM có xu hướng TS, rút kinh nghiệm bậc tiền bối => Tất hun đúc Nguyễn Ái Quốc, khiến Người sớm có lòng yêu nước sang phương Tây tìm đường cứu nước * Hành trình Người trình tìm đến chủ nghóa MLN: _ 5-6-1911, cảng Nhà Rồng (Sài Gòn, TP Hồ Chí Minh), Người lấy tên Văn Ba, phụ bếp cho tàu Pháp Latusơ Tơrêvin bắt đầu hành trình sang phương Tây tìm đường cứu nước (Tàu cập cảng Mác xây ngày 6-7-1911 Dọc đường đi, Người có ghé qua cảng Côlômbô (Xâylan, Xri Lanca), cảng Poxait (Ai Cập) 1912, từ Pháp, Người tiếp tục Tây Ban Nha, Bồ đào Nha, Tuynidi, Angiêri, Ghinê xích đạo, Côngô… cuối năm đó, Người Mó Cuối 1913, Người từ Mó trở Anh, Pháp.) _ Từ 1911 - 1917, sau năm bôn ba qua nhiều nước, Người nhận rõ bạn, thù GC vô sản (Trong thời gian này, Người làm đủ nghề để sống, tiếp xúc gần gũi người lao động nhiều nước, biết rỏ hoàn cảnh nguyện vọng họ đấu tranh giành độc lập Đi đến đâu, Người thấy hai cảnh trái Trang Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ơn thi TN THPT - Lịch sử ngược: bên số nhà TB bóc lột công nhân nhân dân lao động để sống xa hoa, trụy lạc; bên số đông người lao động vất vã sống khó khăn Ở nước thuộc địa, cảnh đau khổ, nhục nhã dân tộc bị áp thói dã man, tàn nhẫn bọn đế quốc) => Đó sở trực tiếp giúp Người dễ dàng nhận thức đoàn kết với nhân dân nước bị áp có sở thực tiễn để tiếp thu quan điểm GC đấu tranh GC chủ nghóa MLN _ Năm 1917, CM tháng 10 Nga bùng nổ thắng lợi, mở thời đại cho lịch sử loài người Nó ảnh hưởng định đến tư tưởng cứu nước Người _ Ngày 18-6-1919, Nguyễn Ái Quốc thay mặt người Việt Nam yêu nước sống Pháp đưa tới Hội nghị Vec-xai yêu sách, đòi phủ Pháp phải thừa nhận quyền dân tộc Việt Nam (tự do, DC, quyền bình đẵng quyền tự quyết) Nhưng không chấp nhận Một học lớn rút ra: "Chỉ có giải phóng GCVS giải phóng dân tộc; hai giải phóng nghiệp CNCS CM giới" _ Tháng 7-1920, Người đọc "Đề cương vấn đề dân tộc thuộc địa" Lê Nin Đề cương cho Người thấy đường để giải phóng dân tộc Từ Người định theo Lê Nin, theo Quốc tế III sức học tập, nghiên cứu, truyền bá chủ nghóa MLN Việt Nam _ Tháng 12-1920, Đại hội Đảng xã hội pháp Tua, Người bỏ phiếu tán thành việc gia nhập Quốc tế III, tham gia lập Đảng CS Pháp trở thành người CS Việt Nam Người chọn đường CMVS đấu tranh giải phóng dân tộc, Người khẳng định: "Trên giới học thuyết nhiều, chủ nghóa nhiều chủ nghóa chân nhất, chắn nhất, cách mệnh chủ nghóa Lê Nin muốn cứu nước giải phóng dân tộc đường khác đường CMVS" => Như vậy, năm 1920 năm đánh dấu bước ngoặc đời hoạt động Nguyễn Ái Quốc, từ chủ nghóa yêu nước đến chủ nghóa MLN theo đường CMVS, người CS Việt Nam người Việt Nam tiếp nhận chủ nghóa MLN Người tìm đường cứu nước mới, đắn để cứu dân tộc: Kết hợp độc lập dân tộc với CNXH, kết hợp tinh thần yêu nước với chủ nghóa quốc tế vô sản Đây mốc đánh dấu bước mở đường giải khủng hoảng đường lối GPDT Việt Nam 2-Chuẩn bị tư tưởng, trị tổ chức cho việc thành lập Đảng: a-Chuẩn bị tư tưởng-chính trị: _ 1921, Người sáng lập "Hội liên hiệp dân tộc thuộc địa" Pari để đoàn kết lực lượng CM chống chủ nghóa thực dân _ 1922 báo "Người khổ" (Người chủ nhiệm kiêm chủ bút), để tố cáo tội ác bọn thực dân thức tỉnh dân tộc bị áp _ 1923, Người rời Pháp Liên Xô dự Hội nghị quốc tế nông dân bầu vào BCH Người hoạt động Quốc tế CS, học tập, nghiên cứu chủ nghóa MLN _ 7-1924, Tại Đại hội Quốc tế CS lần thứ V, Người trình bày lập trường, quan điểm vị trí, chiến lược CM nước thuộc địa; mối quan hệ phong trào công nhân Trang Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ơn thi TN THPT - Lịch sử nước đế quốc với phong trào CM nước thuộc địa; vai trò sức mạnh to lớn GC nông dân nước thuộc địa  Người coi báo chí phương tiện, vũ khí tuyên truyền CM Trong thời gian này, Người viết nhiều cho báo để tuyên truyền CM như: báo "Nhân đạo" (ĐCS Pháp); "Đời sống công nhân" (Tổng Liên đoàn lao động Pháp); kịch "Con Rồng tre" để chế giễu vua bù nhìn Khải Định sang Pháp, báo "Sự thật" (Cơ quan ngôn luận ĐCS Liên Xô); Tạp chí thư tín Quốc tế (Tin tức quốc tế - Quốc tế CS) Tiêu biểu "Bản án chế độ thực dân Pháp" (1925) Trong Người tố cáo, công liệt vào chủ nghóa thực dân Pháp, thức tỉnh dân tộc bị áp  Nguyễn Ái Quốc người truyền bá chủ nghóa MLN nước Những tư tưởng Người hình thành thời gian trở thành tảng tư tưởng Đảng sau này, là: + Xác định kẻ thù GCCN nhân dân lao động CNĐQ, chủ nghóa thực dân + Xác định GC công nhân nông dân lực lượng nòng cốt CM + CG công nhân GC lãnh đạo CM  Cùng với hình thành quan điểm chiến lược sách lược CM GPDT thuộc địa thời đại đế quốc chủ nghóa, Người chuẩn bị trị, tư tưởng cho thành lập đảng vô sản Việt Nam b-Chuẩn bị tổ chức: * 1924 - 1927 (Thời kỳ Trung Quốc): _ 11-1924, Nguyễn Ái Quốc đến Quảng Châu (TQ), tiếp xúc với nhà CM Việt Nam Trung Quốc tổ chức Tâm Tâm Xã, số niên hăng hái từ nước sang theo tiếng gọi tiếng bom Sa Diện (6-1924) _ Tháng 6-1925, Người thành lập “Hội Việt Nam CM niên”, có tổ chức Cộng sản đoàn làm nồng cốt Đây tổ chức tiền thân Đảng CSVN sau _ Người sáng lập "Báo niên" làm quan tuyên truyền Hội Người mở lớp đào tạo cán (Từ 1924 - 1927 đào tạo 27 cán Một số chọn học trường ĐH Phương đông - Liên Xô; số cử học quân Liên Xô Trung Quốc; phần lớn lại nước hoạt động) _ 1927, xuất tác phẩm "Đường Kách Mệnh" (Tập hợp giảng Người) _ 1926 - 1929: thực phong trào "vô sản hóa" _ Đến 1929 Hội niên có sở khắp nước _ Hoạt động Hội dẫn đến việc hình thành tổ chức Cộng sản năm 1929, trực tiếp chuẩn bị cho đời đảng vô sản Việt Nam => Những hoạt động Người có công lao lớn việc chuẩn bị tư tưởng trị tổ chức cho việc thành lập ĐCS VN 3-Công lao to lớn lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc dân toäc VN: Trang Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử _ Người tìm đường cứu nước đắn cho đấu tranh GPDT VN Đó đường kết hợp độc lập dân tộc với CNXH, kết hợp tinh thần yêu nước với tinh thần quốc tế vô sản _ Vì: Nhờ tìm đường cứu đắn cho dân tộc nên dẫn đến việc thành lập ĐCS VN 1930; làm CM Tháng 8-1945 thành công; tiến hành kháng chiến chống Pháp kháng chiến chống Mó thắng lợi SỰ RA ĐỜI VÀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN TỪ "TỰ PHÁT" ĐẾN "TỰ GIÁC" CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM * Yêu cầu:-Những nét đời giai cấp công nhân Việt Nam -Quá trình phát triển phong trào (từ 1919 - 1929) -Nhận định chung phong trào -Vị trí, vai trò phong trào thành lập Đảng 1-Nguồn gốc phong trào: _ Cùng với trình khai thác thuộc địa Pháp, GC công nhân Việt Nam hình thành ngày lớn lên Trước chiến tranh giới I có vạn, sau chiến tranh có 10 vạn, đến 1929 có khoảng 22,1 vạn _ Thời kỳ đầu, số lượng ít, trình độ giác ngộ thấp, đấu tranh thường diễn lẻ tẻ, rời rạc, riêng lẻ nhà máy, xí nghiệp không liên kết Hình thức đấu tranh thấp: đập phá máy móc, đánh chủ thầu bỏ trốn tập thể Mục tiêu đấu tranh chủ yếu biết đòi quyền lợi kinh tế Những hình thức mang nặng tính chất đấu tranh tự phát 2-Diễn biến phong trào: Phong trào công nhân Việt Nam diễn qua thời kỳ: a-Thời kỳ 1919 - 1925: _ Giai đoạn công nhân Việt Nam tiến hành 25 bãi công riêng lẻ, có quy mô tương đối lớn: + 1920, công nhân Sài Gòn – Chợ Lớn lập Công hội đỏ Tôn Đức Thắng lãnh đạo + 1922, công nhân sở công thương tư nhân Bắc kỳ đấu tranh đòi nghó ngày chủ nhật có trả lương + 11/1922, công nhân thợ Nhuộm Chợ Lớn bãi công + 1924, bãi công công nhân nhà máy dệt, rượu, xay gạo Nam Định, Hà Nội, Hải Dương… _ Tiêu biểu nhất: Bãi công công nhân nhà máy sửa chữa tàu thủy Ba Son - Sài Gòn (8/1925), có ý thức trị: ngăn cản tàu Pháp đưa lính sang đàn áp CM Trung Quốc Trang 10 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử + Mở đầu thắng lợi cách mạng Cu ba (1959), đánh dấu bước phát triển phong trào, cổ vũ đấu tranh nhân dân nước Mó latinh + Tiếp đó, phong trào vũ trang bùng nổ nhiều nước, (Vênêxuêla, Goatêmala, Côlômbia, Pêru ) Từ đó, bão táp CM bùng nổ Mó latinh khu vực trở thành "lục địa bùng cháy" Quan trọng thắng lợi cách mạng Nicaragoa 1979 Chi lê1973 Với hình thức đấu tranh khác nhau, nước Mó latinh lật đổ lực thân Mó, thành lập phủ DTDC _ Từ cuối năm 80 đến nay: Do biến động bất lợi phong trào cách mạng giới, đặc biệt sụp đổ chế độ XHCN Liên Xô Đông Âu (1989 - 1991), Mỹ mở phản kích chống lại cách mạng Mó latinh: + Can thiệp vũ trang đàn áp cách mạng Grêna 1983, Panama 1990 + Uy hiếp, đe dọa cách mạng Nicaragoa + Đặc biệt Cu ba, Mỹ thực bao vây, cấm vận kinh tế, cô lập công trị hòng lật đổ chế độ XHCN Cu ba Phong trào GPDT khu vực Mó latinh đứng trước nhiều khó khăn thử thách => Qua 40 năm, nước Mó latinh khôi phục lại độc lập, chủ quyền bước lên vũ đài quốc tế với tư độc lập, tự chủ Một số nước Braxin, Mêhicô trở thành NICs 3- Thành tựu - khó khăn _ Qua 40 năm, mặt Mó latinh biến đổi khác trước Các nước khôi phục lại độc lập, chủ quyền bước lên vũ đài quốc tế với tư độc lập, tự chủ, kinh tế ngày phát triển Môït số nước Braxin, Mêhicô trở thành nước công nghiệp (NICs) _ Tuy nhiên phong trào CM Mó latinh đứng trước khó khăn thử thách, chống phá CNĐQ, đế quốc Mỹ TÌNH HÌNH MỸ SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI ĐẾN NAY * Chú ý: -Tình hình kinh tế -Khoa học - kỷ thuật -Tình hình trị sách đối nội -Chính sách đối ngoại 1- Tình hình kinh tế: _ Sau chiến tranh giới thứ hai, kinh tế Mỹ phát triển vượt bậc, trở thành nước giàu mạnh nhất, nắm ưu hẳn kinh tế, tài toàn giới (sản lượng công nghiệp trung bình tăng 24% (trước: 4%); sản lượng nông nghiệp tăng 27% so với thời kỳ 1935 - 1939; năm 1945 - 1949, sản lượng công nghiệp chiếm 1/2 toàn giới; sản lượng nông nghiệp lần Anh, Pháp, Đức, Ý, Nhật cộng lại (1949); nắm tay gần 3/4 trữ lượng vàng Trang 71 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử giới 50% tàu thuyền biển giới; tổng sản phẩm quốc dân tăng từ 340 tỷ USD (1950) lên 833 tỷ USD (1968)) _ Trong hai thập niên đầu sau chiến tranh (50, 60), Mỹ trung tâm kinh tế, tài mạnh giới * Nguyên nhân làm cho kinh tế Mỹ phát triển: _ Về khách quan: Mỹ có điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế: + Đất nước không bị chiến tranh tàn phá Mó có hàng trăm năm hòa bình để xây dựng đất nước + Tài nguyên phong phú + Nhân công dồi _ Về chủ quan: + Dựa vào thành tựu CM KH - KT, điều chỉnh hợp lý cấu sản xuất, cải tiến kỷ thuật, nâng cao suất, giảm giá thành sản phẩm + Nhờ trình độ tập trung sản xuất tập trung tư cao (khống chế, lũng đoạn ngành sản xuất phạm vi giới) (các công ty tập trung hàng chục vạn công nhân, doanh thu hàng chục tỉ đôla) + Nhờ quân hóa kinh tế để buôn bán vũ khí thu lợi nhuận lớn (Trong chiến 2, nhờ buôn bán vũ khí 50% tổng số lợi nhuận năm - thu 114 tỷ USD) * Nguyên nhân quan trọng nhất: Tận dụng thành CM KHKT lần thứ hai * Hạn chế: _ Vị trí kinh tế suy giảm vươn lên Tây Âu, Nhật Bản _ Kinh tế phát triển nhanh không ổn định thường xảy cuôïc suy thoái kinh tế _ Sự phân hóa giàu nghèo ngày lớn dẫn đến tạo nên bất ổn định kinh tế, trị, xã hội _ Việc tăng cường chạy đua vũ trang với chi phí khổng lồ làm giảm tiềm lực sức cạnh tranh kinh tế Mỹ _ Nợ nước ngày tăng 2- Khoa học - Kỷ thuật: _ Do có nhiều nhà khoa học lỗi lạc giới chạy sang (vì có điều kiện hòa bình đầy đủ phương tiện làm việc…) nên Mó nước khởi đầu cuôïc CM KH - KT lần đạt nhiều thành tựu _ Đi đầu việc sáng tạo công cụ mới, lượng mới, vật liệu mới, "CM xanh" nông nghiệp, GTVT, TTLL, chinh phục vũ trụ sản xuất vũ khí đại _ Nhờ thành tựu CM KH - KT làm cho kinh tế Mỹ phát triển nhanh, đời sống ND thay đổi 3- Tình hình trị sách đối nội: _ Duy trì dân chủ tư sản hình thành từ lập quốc Chế độ cộng hòa tổng thống, hai Đảng tư sản thay cầm quyền (Đảng Dân Chủ Đảng Cộng Hòa) Trang 72 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử _ Ban hành nhiều đạo luật nhằm chống hoạt động công đoàn người cộng sản (tiêu biểu luật Táp - Haclây nghiêm cấm công nhân bãi công, cấm người cộng sản không tham gia vào ban lãnh đạo công đoàn Các quan nhà nước chủ tư không chấp nhận cho người cộng sản vào làm việc biên chế mình) _ Chính sách phân biệt chủng tộc tồn nhiều nơi _ Sự phân hóa giàu nghèo trầm trọng _ Thường xảy đấu tranh SV-HS dậy người da đen, da đỏ _ Xã hội diễn nhiều tội ác: giết người, cướp bóc, ma túy, ăn chơi đồi trụy _ Nội giới cầm quyền diễn nhiều vụ bê bối kinh tế trị 4- Chính sánh đối ngoại: _ Từ sau chiến tranh giới thứ hai, sách đối ngoại Mỹ luôn theo đuổi ý đồ bá chủ giới (Chiến lược toàn cầu) _ 1947, Tổng thống Tơruman đề "Chủ nghóa Tơruman", mở đầu thời kỳ bành trướng vươn lên thống trị giới ĐQ Mỹ _ Tiếp đó, đời Tổng thống Mỹ lên cầm quyền lại đề học thuyết đường lối để thực "chiến lược toàn cầu" như: "chủ nghóa Ai xen hao" (chủ nghóa lấp chổ trống - 1953); " chiến lược hòa bình" Giôn Ken nơ (1961); "học thuyết Nich xơn" (1969); "học thuyết Ri gân" (1980); "học thuyết Busơ" (1989); "chiến lược dính líu mở rộng" B Clintơn ( 1993) _ Dù mang tên gọi khác nhau, hình thức, biện pháp, bước khác "chiến lược toàn cầu" nhằm mục tiêu: + Ngăn chặn, đẩy lùi, tiến tới tiêu diệt nước XHCN + Đàn áp phong trào GPDT, phong trào công nhân, phong trào hòa bình dân chủ tiến giới + Khống chế nô dịch nước đồng minh _ Biện pháp thực hiện: + Chính sách bản: "chính sách thực lực" (tức sách dựa vào sức mạnh Mỹ) + Cụ thể: - Lập khối quân sự: NATO, SEATO, ANZUS, SENTO sức chạy đua vũ trang - Viện trợ kinh tế quân cho nước đồng minh - Phát động chiến tranh xâm lược can thiệp vũ trang khắp khu vực giới _ Những thành công thất bại Mỹ việc thực "chiến lược toàn cầu": + Mỹ thực số mưu đồ: thành lập khối quân sự, tổ chức kinh tế qua khống chế, nô dịch nước đồng minh; hất cẳng Anh, Pháp khỏi chiến lược quan trọng Đông Nam Á, Trung Cận Đông; thông qua Ixraen để khống chế nước Ả Rập; góp phần làm sụp đổ chế độ XHCN Liên Xô Đông u + Song Mỹ vấp phải thất bại nặng nề Trung Quốc 1949, Triều Tiên 1950, Cu ba 1959, Iran Đặc biệt thất bại chiến tranh xâm lược Việt Nam 1954 - 1975 Trang 73 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ơn thi TN THPT - Lịch sử TÌNH HÌNH NƯỚC NHẬT BẢN TỪ SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI ĐẾN NAY * Chú ý: -Sự phát triển kinh tế - Nguyên nhân phát triển -Về KH - KT -Tình hình trị sách đối nội -Chính sách đối ngoại 1- Sự phát triển kinh tế: * Tình hình phát triển: _ Sau chiến tranh giới thứ hai, Nhật nước bại trận, đất nước bị chiến tranh tàn phá, kinh tế khó khăn, hết thuộc địa, nghèo tài nguyên, thất nghiệp, thiếu nguyên liệu, lương thực lạm phát Sản xuất công nghiệp năm 1946 1/4 so với trước chiến tranh Nhật phải dựa vào "viện trợ" kinh tế Mỹ hình thức vay nợ để phục hồi kinh tế _ Quá trình phát triển kinh tế Nhật trải qua giai đoạn: + 1945 - 1950: Thời kỳ phục hồi kinh tế: kinh tế phát triển chậm chạp phụ thuộc chặt chẽ vào kinh tế Mỹ + Từ tháng 6-1950, sau Mỹ phát động chiến tranh xâm lược Triều Tiên, kinh tế Nhật phát triển nhanh chóng nhờ đơn đặt hàng quân Mỹ + Từ năm 60: Mỹ sa lầy chiến tranh xâm lược Việt Nam, kinh tế Nhật có hội phát triển "thần kỳ", đuổi kịp vượt nước Tây Âu, vươn lên đứng hàng thứ sau Mỹ giới TBCN + Từ năm 70 trở đi: Nhật trở thành ba trung tâm kinh tế - tài giới, trở thành siêu cường kinh tế Nhiều người gọi "Thần kỳ Nhật Bản" * Nguyên nhân phát triển: _ Biết lợi dụng thu hút nguồn vốn nước ngoài, để tập trung đầu tư vào ngành công nghiệp then chốt: khí, luyện kim, hóa chất, điện tử _ Biết sử dụng có hiệu thành tựu KH - KT để tăng suất, cải tiến kỷ thuật hạ giá thành hàng hóa _ Biết "len lách" xâm nhập mở rộng thị trường quốc tế _ Lợi dụng bảo hộ Mỹ, tiêu quân sự, tập trung phát triển công nghiệp dân dụng, xây dựng kinh tế Biên chế Nhà nước gọn nhẹ _ Những cải cách dân chủ sau chiến tranh tạo điều kiện thúc đẩy kinh tế phát triển _ Truyền thống "tự lực, tự cường" nhân dân vươn lên xây dựng đất nước, cộng với tài điều hành kinh tế giới kinh doanh vai trò điều tiết nhà nước * Nguyên nhân quan trọng nhất: Tận dụng thành tựu KHKT 2- Về KH - KT: _ Nhật coi trọng phát triển KH -KT: Trang 74 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ơn thi TN THPT - Lịch sử + Có hàng trăm viện KH - KT, sâu vào công nghiệp dân dụng, ý đến công nghiệp quân vũ trụ + Nhật vừa ý đến phát triển sở nghiên cứu nước vừa ý mua phát minh nước (tìm cách xâm nhập kỷ thuật đại phương pháp sản xuất tiên tiến) + Hiện Nhật xếp vào số quốc gia đứng hàng đầu trình độ phát triển KH KT, đặc biệt ngành công nghiệp dân dụng _ Nhật quan tâm đến việc cải cách giáo dục quốc dân, quan tâm đến công tác giáo dục, đào tạo người có ý chí vươn lên hoàn cảnh, có lực, giữ vững sắc dân tộc 3- Tình hình trị - sách đối nội: _ Chính trị: Là nhà nước quân chủ lập hiến hình thức, thực chất dân chủ đại nghị (mọi quyền lực nằm tay tập đoàn tài phiệt khổng lồ: Mitsubisi, Mitxưi, Sumitômô, Phugi, Đaichi, Sanma) _ Đối nội: + Sau chiến tranh giới thứ hai, Nhật tiến hành cải cách dân chủ: cải cách ruộng đất, ban hành Hiến pháp (1946), xóa bỏ triệt để tàn tích phong kiến, xử tội phạm chiến tranh Nhờ phá vỡ sở kinh tế, trị, xã hội chủ nghóa phong kiến quân phiệt, tạo điều kiện để Nhật phát triển mạnh mặt + Ngày nay, giới cầm quyền Nhật bắt đầu xâm phạm số điều khoản Hiến pháp 1946 (thu hẹp quyền tự dân chủ, sửa đổi lại điều 9: không cho phép Nhật xây dựng lực lượng vũ trang đưa quân tham chiến nước ngoài) 4- Chính sách đối ngoại: _ 1951, Nhật ký với Mỹ "Hiệp ước an ninh Mỹ - Nhật" Nhật trở thành đồng minh Mỹ nhằm chống lại nước XHCN phong trào GPDT Viễn Đông Nhật trở thành chiến lược Mỹ, phục vụ cho chiến lược toàn cầu Mỹ châu Á - Thái Bình Dương _ Dựa vào tiềm lực kinh tế, tài lớn mạnh để tìm cách xâm nhập, giành giật, mở rộng lực, gây ảnh hưởng ngày lớn giới, đặc biệt Đông Nam Á KHỐI THỊ TRƯỜNG CHUNG CHÂU ÂU (CỘNG ĐỒNG KINH TẾ CHÂU ÂU - EEC) * Quá trình hình thành phát triển: _ Sau chiến II, tăng trưởng kinh tế nước TB châu Âu dẫn đến trình kiên kết kinh tế nước _ Thành lập: 25-3-1957, Rô ma (Ý) _ Quá trình hình thành phát triển EEC trình liên kết bước theo quy mô kinh tế, trị xã hội: Trang 75 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử + 1957: có nước: Cộng hòa liên bang Đức, Pháp, Italia, Bỉ, Là Lan, Lucxămbua + 1973: có nước: Thêm Anh, Đan Mạch, Ailen + 1981: có 10 nước: Thêm Hi Lạp + 1986: có 12 nước: Thêm Tây Ban Nha Bồ Đào Nha + Đến 1993 gồm 15 thành viên: Thêm Áo, Phần Lan, Thụy Điển + Từ 1-11-1993, EEC gọi Liên minh châu Âu (EU) Phấn đẩu để tiến tới châu Âu không biên giới * Mục đích hoạt động: _ Đem lại hòa bình phồn vinh cho dân tộc cộng đồng, khuôn khổ thống không ngừng dân tộc _ Gạt bỏ trở ngại để trao đổi, thi hành sách kinh tế thống Tạo khả phát triển nhanh chóng kinh tế, ứng dụng thành tựu KH – KT đại vào sản xuất _Sau gần 50 năm tồn tại, EEC tạo cộng đồng kinh tế, thương mại khu vực với thị trường chung, với vốn khoa học – kó thuật hùng hậu, có sức mạnh kinh tế, tài chính, thương mại để cạnh tranh với nước khối, đặc biệt với Mó, Nhật _ EEC tìm cách tiến tới thống với sách đối nội, đối ngoại, đặc biệt mục tiêu chống CNXH phong trào CM châu Âu; sử dụng đồng tiền chung (Euro), ngân hàng chung * Những khó khăn cần giải tương lai: _ Khi xóa bỏ kiểm soát biên giới nảy sinh vấn đề: buôn lậu, ma túy, hoạt động nhóm maphia, vấn đề di cư nhập cư không kiểm soát nổi… _ Mối quan hệ phức tạp dân tộc lợi ích chung khối… HỘI NGHỊ IANTA VÀ VIỆC HÌNH THÀNH TRẬT TỰ THẾ GIỚI MỚI SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI * Lưu ý: -Hội nghị Ianta: Bối cảnh, diễn biến, nội dung Hội nghị -Việc hình thành trật tự giới từ định Hội nghị Ianta * Bối cảnh diễn Hội nghị: _ Đầu 1945, chiến hai bước vào giai đoạn cuối, nhiều vấn đề lên cần giải quyết: + Việc nhanh chóng kết thúc chiến tranh châu Âu châu Á - Thái Bình Dương + Việc tổ chức lại trật tự giới sau chiến tranh + Việc phân chia khu vực ảnh hưởng khu vực đóng quân theo chế độ quân quản nước tham gia chống phát xít _ Trong bối cảnh đó, ba cường quốc: Liên Xô, Mỹ, Anh tổ chức Hội nghị cấp cao Ianata (Liên Xô), diễn từ -> 12-2-1945 (Tham dự có: Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô Xtalin, Tổng thống Mó Rudơven, Thủ tướng Anh Sơcsin) * Diễn biến: Hội nghị diễn gay go, căng thẳng Vì thực chất Hội nghị đấu tranh gay go liệt, để phân chia phạm vị lực, phân chia thành chiến tranh lực Trang 76 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử lượng mạnh, giữ vai trò chủ chốt chiến tranh Sự phân chia có liên quan đến hòa bình, an ninh trật tự giới sau * Những định Hội nghị: (Nội dung Hội nghị): _ Về việc kết thúc chiến tranh: nước thống tiêu diệt tận gốc chủ nghóa phát xít Đức chủ nghóa quân phiệt Nhật; Liên Xô tham gia chống Nhật chiến tranh kết thúc châu Âu _ Ba cường quốc thống thành lập tổ chức Liên Hợp Quốc để giữ gìn hòa bình an ninh trật tự giới sau chiến tranh _ Thỏa thuận việc đóng quân nước để giải giáp quân đội phát xít, phân chia phạm vi ảnh hưởng châu Âu châu Á (tham khảo thêm phần chữ nhỏ sách giáo khoa trang 87)  Những định Hội nghị Ianta trở thành khuôn khổ trật tự giới bước thiết lập năm 1945 - 1947 sau chiến tranh kết thúc, thường gọi "trật tự hai cực Ianta" (trật tự hai cực Xô - Mỹ) * Đánh giá định Hội nghị: _ Nhìn chung, nội dung hòa ước thỏa đáng, đáp ứng lợi ích nhân dân nước chiến thắng không khắc khe, nặng nề nhân dân nước chiến bại _ Do cường quốc thắng trận thiết lập, nên lợi ích chủ yếu thuộc nước đó, song so với trật tự theo hệ thống Vecxai - Oasinhtơn trước đây, trật tự Ianta có nét khác biệt: + Cơ quan trì hòa bình, an ninh trật tự Liên Hợp Quốc, tiến so với Hôïi Quốc Liên trước + Có "cực" Liên Xô làm hậu thuẫn cho phong trào CM XHCN, CM GPDT nghiệp đấu tranh hòa bình, dân chủ tiến xã hội + Việc giải vấn đề chế độ trị, quân sự, lãnh thổ bồi thường chiến tranh nước chiến bại thỏa đáng so với trật tự theo hệ thống Vecxai Osinhtơn 2- Sự sụp đổ trật tự hai cực Ianta: _ Sau 40 năm, trật tự hai cực Ianta bị xói mòn: + Thắng lợi CM Trung Quốc (1949) đập tan âm mưu Mỹ khống chế Trung Quốc Liên Xô buôïc phải bỏ đặc quyền vùng Đông Bắc Trung Quốc + Sự lớn mạnh kinh tế nước tư phương Tây, đặc biệt đời khối thị trường chung châu Âu (EEC - 1957) làm suy giảm nghiêm trọng phạm vi ảnh hưởng Mỹ Tây Âu + Sự phát triển "thần kỳ" kinh tế Nhật Bản dẫn đến hình thành trung tâm kinh tế - tài giới Các nước Tây Âu, Nhật Bản trở thành đối thủ cạnh tranh nguy hiểm Mỹ + Sự phát triển thắng lợi phong trào GPDT Á, Phi, Mó latinh làm thay đổi mặt khu vực làm phạm vi ảnh hưởng Mỹ nước Tây Âu _ Từ 1988 - 1991, sau biến động to lớn Đông Âu Liên Xô, "trật tự hai cực Ianta" bị phá vỡ: Trang 77 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử + Khối Đông Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng Liên Xô bị phá vỡ, kéo theo chấm dứt hoạt động liên minh trị - quân (khối Hiệp ước Vácsava) liên minh kinh tế (khối SEV) + Thế hai cực hai siêu cường Mỹ Liên Xô bị phá vỡ: Liên Xô bị sụp đổ, tan vỡ từ góc độ nhà nước; sức mạnh kinh tế, quân Mỹ bị suy giảm so với Tây Âu Nhật Bản + Liên Xô Mỹ rút dần "có mặt" nhiều khu vực quan trọng giới (phạm vi ảnh hưởng liên Xô bị hết, phạm vi ảnh hưởng Mỹ bị thu hẹp khắp nơi) + Sự vươn lên Đức Nhật Bản kinh tế, trị mối lo ngại cho nước thắng trận trước (Mỹ, Liên Xô, Anh, Pháp ) => Tóm lại: Sau 40 năm tồn tại, trật tự hai cực Ianta bước bị xói mòn hoàn toàn sụp đổ từ sau tan vỡ khối Đông Âu Liên Xô Một trật tự giới – “đa cực” hình thành TỔ CHỨC LIÊN HP QUỐC 1-Quá trình thành lập: _ Đầu 1945, chiến thứ hai kết thúc, phe phát xít thất bại hoàn toàn Các nước đồng minh nhân dân giới có nguyện vọng hòa bình, ngăn chặn nguy chiến tranh _ Tại Hội nghị Ianta (2-1945), người đứng đầu cường quốc Liên Xô, Anh, Mó trí thành lập tổ chức quốc tế để giữ gìn hòa bình, an ninh giới _ Từ 25-4 đến 26-6-1945, đại biểu 50 nước họp Xan Phơranxixcô (Mó) để thông qua Hiến chương Liên Hợp Quốc Ngày 24-10-1945, Hiến chương Liên Hợp Quốc bắt đầu có hiệu lực, coi ngày thức thành lập tổ chức Liên Hợp Quốc _ Lúc thành lập, Liên Hợp Quốc có 50 nước thành viên, đến 2002 có 189 nước thành viên Việt Nam gia nhập vào tháng 9-1977, thành viên thứ 149 Liên Hợp Quốc 2-Mục đích: Duy trì hòa bình an ninh giới; thúc đẩy quan hệ hữu nghị hợp tác nước sở tôn trọng bình đẵng quốc gia nguyên tắc dân tộc tự 3-Nguyên tắc hoạt động: _ Tôn trọng quyền bình đẵng quốc gia quyền tự dân tộc _ Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ độc lập trị tất nước _ Giải tranh chấp quốc tế phương pháp hòa bình _ Nhất trí cường quốc: Liên Xô (Nga), Anh, Mó, Pháp, Trung Quốc _ Không can thiệp vào công việc nội nước Trong nguyên tắc trí cường quốc nguyên tắc đạo hoạt động Liên Hợp Quốc Trang 78 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử 4-Các quan chính: _ Đại hội đồng: Là quan cao Liên Hợp Quốc gồm tất nước thành viên Mỗi năm họp lần Các vấn đề quan trọng phải 2/3 số phiếu chấp nhận, vấn đề khác phải bán có giá trị _ Hội đồng bảo an: Là quan trị quan trọng hoạt động thường xuyên, chịu trách nhiệm hòa bình, an ninh quốc tế hoạt động Hội đồng bảo an thông qua với trí ủy viên thướng trực Hội đồng Liên Xô (Nga), Anh, Mó, Pháp, Trung Quốc _ Ban thư ký: Là quan hành Liên Hợp Quốc, đứng đầu Tổng thư ký Đại hội đồng bầu ra, năm họp lần theo giới thiệu Hội đồng bảo an _ Ngoài quan chính, Liên Hợp Quốc nhiều tổ chức chuyên môn khác (Hội đồng kinh tế xã hội, Tòa án quốc tế, chương trình lương thực – PAM, Quỹ nhi đồng quốc tế – UNICEF, tổ chức giáo dục-khoa học-văn hóa – UNESCO, tổ chức y tế giới – WHO…) _ Trụ sở Liên Hợp Quốc đặt NIU OÓC (Mó) 5-Vai trò Liên Hợp Quốc quan hệ quốc tế: _ Là tổ chức quốc tế lớn nhằm trì hòa bình an ninh giới _ Giải vụ tranh chấp, xung đột khu vực Như vấn đề Palextin, vấn đề Irắc, vấn đề Triều Tiên, vấn đề Đông ti mo, vấn đề Campuchia vào cuối năm 1980 – đầu 1990 kỷ XX… _ Thúc đẩy mối quan hệ giao lưu, hợp tác kinh tế, trị, xã hội, văn hóa quốc gia thành viên _ Viện trợ giải nạn đói, bệnh tật châu Phi nước chậm phát triển _ Liên Hợp Quốc giúp đỡ Việt Nam nhiều mặt hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội Giúp đỡ thông qua tổ chức: UNESCO, UNICEF, WHO… 6-Một số tổ chức Liên Hợp Quốc làm việc Việt Nam: _ Ngân hàng giới WTO _ Tổ chức y tế giới WHO _ Quỹ nhi đồng Liên Hợp Quốc UNICEF _ Tổ chức lương nông giới PAO _ Tổ chức lương thực giới PAM CUỘC “CHIẾN TRANH LẠNH” VÀ ÂM MƯU CỦA MĨ * Bối caûnh: Trang 79 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử _ Sau 1945, nước Đông Âu Liên Xô hợp thành hệ thống XHCN ngày hùng mạnh, ảnh hưởng CNXH ngày lớn _ Phong trào CM nước phát triển mạnh (cả nước chiến thắng chiến bại sau chiến 2) _ Mó nước tư phương Tây cấu kết để tìm cách chống phá _ Tháng 3-1947, Tổng thống Mó Tơruman thức phát động “chiến tranh lạnh” chống Liên Xô nước XHCN, chống phong trào GPDT (Trong diễn văn đọc trước Quốc Hội Mó, ông ta cho rằng: Sau chiến tranh giới thứ hai, “Chủ nghóa cộng sản đe dọa giới tự do” “Nga Xô bành trướng thuộc địa châu Âu”, Mó phương Tây phải liên kết để chống lại “đe dọa” * Mục đích: Mó “đảm nhiệm sứ mạng lãnh đạo giới tự do”, giúp đỡ dân tộc giới chống lại “đe dọa chủ nghóa cộng sản”, chống lại “sự bành trướng Nga Xô” Như vậy, mối quan hệ đồng minh Liên Xô với Mó nước phương Tây chiến tranh giới thứ hai, tan vỡ * Hành động Mó thời kỳ “chiến tranh lạnh”: _ Đưa kế hoạch Macsan (kế hoạch phục hưng châu Âu) _ Mó phương Tây sức “chạy đua vũ trang” với ngân sách quân khổng lồ để chuẩn bị cho “chiến tranh tổng lực” nhằm tiêu diệt Liên Xô nước XHCN _ Mó lập khối quân quân khắp nơi giới: NATO (ở châu Âu), SEATO (Đông Nam Á), ANZUS (Nam Thái Bình Dương), CENTO (Trung Cận Đông), Liên minh quân Mó – Nhật, Liên minh quân Tây bán cầu; xây dựng hàng ngàn quân hải, lục, không quân khắp giới (các quân Philippin, Nhật Bản, Thái Lan…) _ Mó phát động hàng chục chiến tranh xâm lược, can thiệp nước; bao vây, cấm vận kinh tế; cô lập trị; tiến hành chiến tranh tâm lý, tình báo, gián điệp, phá hoại nội bộ… xâm lược Việt Nam, Lào, Campuchia (1954 – 1975); can thiệp vũ trang Grêna (1983) Panama (1989); sử dụng Ixraen việc gây chiến tranh Trung Đông năm 1948, 1967; bao vây kinh tế phá hoại trị, quân Cuba, Hunggari, Tiệp Khắc… _ Mó thực “chính sách mạnh”, sách “đẩy lùi chủ nghóa cộng sản” dẫn đến chạy đua vũ trang, đối đầu căng thẳng hai khối quân NATO Vacsava, làm cho quan hệ quốc tế luôn phức tạp, gay gắt  Kết luận: “Chiến tranh lạnh” dẫn tới chạy đua vũ trang, gây tình trạng đối đầu hai khối quân NATO Vácxava, luôn căng thẳng với nước XHCN Làm cho mối quan hệ quốc tế luôn phức tạp, gay gắt NGUỒN GỐC, NỘI DUNG, THÀNH TỰU, VỊ TRÍ VÀ Ý NGHĨA CỦA CUỘC CÁCH MẠNG KHOA HỌC - KỸ THUẬT LẦN II Trang 80 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử 1- Nguồn gốc: _ Nguồn gốc sâu xa yêu cầu sống, sản xuất: + Con người phải lao động, phải sản xuất cải để tồn phát triển Muốn sản xuất nhiều cải người không dựa vào thân sức lao động mà phải tìm cách cải tiến, hoàn thiện phương tiện sản xuất: công cụ, máy móc, vật liệu (thường gọi chung kỷ thuâït) + Mặt khác, kỷ thuật muốn tiến phải dựa vào phát triển khoa học bản: Toán, Lý, Hóa, Sinh => Như vậy, yêu cầu cuôïc sống người, cụ thể yêu cầu kỷ thuật sản xuất trở thành động lực nguồn gốc sâu xa dẫn tới CM KH - KT lần thứ lần thứ hai _ Do yêu cầu thiết tình hình thời đại: bùng nổ dân số, vơi cạn nguồn tài nguyên, ô nhiễm môi trường, nhu cầu sinh hoạt ngày cao người, đòi hỏi phải có công cụ sản xuất mới, kỷ thuật cao, phải có nguồn lượng vật liệu thay nguồn tài nguyên thiên nhiên ngày vơi cạn _ Để phục vụ cho chiến tranh giới thứ hai: yêu cầu sáng chế vũ khí, phương tiện thông tin đại nhằm mang lại hiệu cho bên tham chiến _ Những thành tựu CM KH - KT lần I cuối kỷ XIX đầu kỷ XX, tạo tiền đề để thúc đẩy bùng nổ phát triển CM KH - KT lần II 2- Nội dung - Đặc điểm - Thành tựu: * Nội dung phạm vi: rộng lớn, phong phú diễn ngành khoa học tạo sở lý thuyết cho khoa học khác: _ Khoa học bản: Toán học, Vật lý, Hóa học, Sinh học Khoa học sở lý thuyết cho khoa học khác, cho kỷ thuật móng tri thức _ Nghiên cứu, phát minh nhiều ngành khoa học mới: khoa học vũ trụ, khoa học du hành vũ trụ, gắn liền khoa học tự nhiên với kỷ thuật điều khiển học _ Hiện nhà khoa học tập trung sâu nghiên cứu, giải yêu cầu thiết nhằm đáp ứng sống người phương hướng sau: + Hướng tự động hóa, nhằm thay đổi điều kiện lao động người nâng cao suất lao động + Tìm nguồn lượng mới, vật liệu mới, công cụ + Cuộc "cách mạng xanh" nông nghiệp + Chinh phục vũ trụ để phục vụ sống trái đất + GTVT, TTLL: Máy bay hành khách siêu âm khổng lồ (Côngcoocđơ, Booing 767), tàu hỏa tốc độ cao 300 km/h (tới đích tuyệt đối, sai 30 giây phải đền tiền) * Đặc điểm: _ Cách mạng khoa học cách mạng kỷ thuật gắn bó chặt chẽ (đặc điểm bật) _ Khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp _ Thời gian từ phát minh đến ứng dụng vào sản xuất rút ngắn Trang 81 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử _ Đầu tư vào khoa học có lợi _ Sự bùng nổ thông tin * Các giai đoạn phát triển: _ Giai đoạn đầu: từ năm 40 đến đầu năm 70 _ Giai đoạn hai: từ khủng hoảng lượng 1973 đến nay, CM công nghệ nâng lên vị trí hàng đầu * Thành tựu: _ Khoa học bản: có bước nhảy vọt nhiều thành tựu to lớn: + Toán học có nhiều phát minh lớn thâm nhập vào ngành khoa học khác, tạo thành trình toán học hóa khoa học + Hóa học có nhiều thành tựu, tác động vào kỷ thuật sản xuất + Vật lý với phát minh lý thuyết hạt nhân, sóng điện từ góp phần sản xuất công cụ mới, vật liệu + Những phát minh Sinh học làm cho biến đổi to lớn nông nghiệp, đến đời công nghệ sinh hoc _ Những phát minh lớn công cụ sản xuất mới, quan có ý nghóa lớn đời máy tính, máy tự động, người máy, hệ điều khiển tự động _ Chế tạo vật liệu thay cho nguyên liệu thiên nhiên ngày vơi cạn, chất dẽo (Pôlime) giữ vị trí quan trọng đời sống hàng ngày ngành công nghiệp _ Tìm nguồn lượng phong phú, vô tận lượng nguyên tử, nhiệt hạch, mặt trời, thủy triều lượng nguyên tử mặt trời sử dụng phổ biến _ Đẩy mạnh "cách mạng xanh" nông nghiệp công nghệ sinh học _ Đạt nhiều tiến lónh vực GTVT TTLL: máy bay siêu âm khổng lồ (TU - 186, Công coocđơ, Bôing 176), tàu hỏa đạt tốc độ 300 km/h, phương tiện thông tin, liên lạc phát sóng truyền hình đại _ Đạt thành tựu kỳ diệu chinh phục vũ trụ: thám hiểm mặt trăng, phóng tàu vũ trụ bay nhiều ngày vòng quanh trái đất, có tin tức Kim, Hỏa 3- Vị trí - Ý nghóa – Tác động: _ Thành tựu CM KH - KT làm thay đổi cách nhân tố sản xuất: công cụ sản xuất công nghệ sản xuất, nguyên liệu, lượng, thông tin, vận tải thay đổi công cụ công nghệ then chốt Nhờ người tạo lực lượng sản xuất nhiều hơn, đồ sộ Năng xuất lao động cao hơn, với hàng hóa sản phẩm mới, thiết bị tiện nghi mới, nhu cầu tiêu dùng mới, phương thức sinh hoạt tiêu dùng đời sống xã hội thay đổi _ Xuất thay đổi lớn cấu dân cư với xu hướng dân số lao động công nghiệp, nông nghiệp giảm dân số ngành dịch vụ tăng lên _ CM KH - KT đưa loài người sang văn minh mới: văn minh hậu công nghiệp (văn minh trí tuệ) lấy vi tính, điện tử thông tin khoa học sinh hóa làm sở Đồng thời Trang 82 Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử đặt đòi hỏi mới, yêu cầu cao nghiệp GD&ĐT người quốc gia _ CM KH - KT với thành tựu to lớn làm cho kinh tế giới ngày quốc tế hóa cao Làm cho giao lưu trao đổi văn hóa, văn học nghệ thuật, hợp tác lónh vực y tế, dân số, giáo dục, KHKT quốc gia ngày phát triển gắn bó Đang hình thành thị trường toàn giới bao gồm nước có chế độ trị, xã hội khác vừa đấu tranh, vừa hợp tác tồn hòa bình _ Tuy vậy, CM KH - KT để lại hậu tiêu cực mà người chưa giải được: vũ khí hủy duyệt, ô nhiễm môi trường, bệnh tật trở thành hiểm họa sống loài người (Không phải CM KH – KT gây mà động cơ, mục đích thái độ người sử dụng phát minh KH – KT vào sống hay vào việc giải tranh chấp quốc tế…như chế tạo vũ khí hủy diệt (bom hạt nhân), môi trường sinh thái bị phá hoại, tai nạn lao động, tai nạn giao thông sử dụng tiến KH – KT mang lại…) 4- Ý nghóa CM KHKT nước phát triển nước ta: _ Thực tế tiến kinh tế Mó, Nhật Bản nhiều nước giới từ sau chiến II đến chứng tỏ vai trò quan trọng KHKT _ Các nước phát triển (trong có Việt Nam) tận dụng thành tựu CM KHKT, có hội phát triển nhanh kinh tế mình, rút ngắn khoảng cách đời sống kinh tế so với nước phát triển (nêu tóm tắt tác động CM KHKT kinh tế: Những phát minh vật liệu sản xuất, công cụ sản xuất, lượng… sản xuất lượng cải vật chất khổng lồ thời gian ngắn…) _ Trong công công nghiệp hóa, đại hóa VN nay, muốn thành công vai trò KHKT quan trọng, có ý nghóa định Chính sách Đảng nhà nước ta: Đưa khoa học – công nghệ trở thành quốc sách hàng đầu _ Tuy nhiên, chủ trương biệp pháp phù hợp để tiếp thu thành tựu KH công nghệ giới có nguy tụt hậu xa so với nước giới  Kết luận: Sự phát triển KH – KT sau chiến tranh giới thứ hai vũ bão, chưa có lịch sử loài người Đây thách thức thời quốc gia dân tộc, hướng tới mục tiêu phát triển phồn vinh Trang 83 ... Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử + Khơi nguồn thúc đẩy đời ba trào lưu CM: phong trào xây dựng CNXH; phong trào GPDT; phong trào đấu tranh công...Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử + Trong công nghiệp, ý khai khoáng, khai thác than Nhiều công ty than đời Hạ Long, Đông Triều, Uông Bí chúng... CM nước thuộc địa; mối quan hệ phong trào công nhân Trang Phan Trọng Sơn - Trường THPT Lê Lợi - Phú Yên Tài liệu ôn thi TN THPT - Lịch sử nước đế quốc với phong trào CM nước thuộc địa; vai trò