Khoa Kinh Tế Ngoại Thơng Hoàng Thị Hồng Hạnh - A3 - K38 trờng đại học ngoại thơng khoa kinh tế Ngoại thơng Khoá luận tốt nghiệp đề tài: biến động giá dầu thô thị trờng giới thời gian vừa qua tác động đền kinh tế giới Giáo viên hớng dẫn Ngời thực Lớp : ThS Phạm Song Hạnh : Hoàng Thị Hồng Hạnh : A3 - K38 - KTNT Hà nội 2003 lời mở đầu Khoa Kinh Tế Ngoại Thơng Hoàng Thị Hồng Hạnh - A3 - K38 Trong thời gian vừa qua, thị trờng dầu mỏ giới liên tiếp xảy biến động giá theo chiều hớng tăng lên Giá dầu mỏ1 nhảy vọt từ 13 USD/thùng vào năm 1999 lên đến mức 35- 36 USD/thùng vào đầu năm 2003 Các biến động chủ yếu tình hình Trung Đông căng thẳng mà điển hình đặc trng chiến tranh Mỹ phát động nhằm lật đổ quyền Tổng thống Sadam Hussen Do lo ngại nguy chiến tranh làm ảnh hởng đến nguồn cung dầu mỏ mà giá mặt hàng leo thang đến chóng mặt gây nhiều tác động xấu đến tình hình kinh tế trị giới Dầu mỏ mặt hàng quan trọng, nguyên liệu đầu vào cho nhiều ngành để sản xuất hàng hoá thiết yếu cho sống ngời mà không loại nguyên liệu thay đợc; biến động giá dầu, dù lớn hay nhỏ, gây tác động sâu sắc đến đời sống ngời, không phân biệt giàu nghèo, mầu da hay địa vị xã hội Chính có đợc vai trò trung tâm kinh tế nh vậy, nên giá dầu mỏ luôn bị chi phối mu tính kinh tế - trị lực chủ chốt thị trờng, sau đến chi phối quy luật cung cầu thị trờng Xuất phát từ ý nghĩ cần phải xem xét nguyên nhân ảnh hởng đến giá dầu mỏ, quy luật kinh tế hay mu tính trị chi phối thị trờng này, giá dầu tăng cao có ảnh hởng nh đến kinh tế giới, đợc lợi bị tổn thơng, cần giải pháp để hạn chế tác động tiêu cực mà chọn đề tài "Những biến động giá dầu thô thị trờng giới thời gian vừa qua tác động đến kinh tế giới" Mục đích luận văn qua việc nghiên cứu lịch sử biến động giá dầu, đặc biệt gian đoạn 2000- 2003, để hiểu đợc vấn đề mang tính tảng thị trờng này, từ nêu tác động đến kinh tế - thơng mại toàn cầu đề xuất số giải pháp nhằm hạn chế tác động tiêu cực tới kinh tế giới nói chung kinh tế quốc gia nói riêng có Việt Nam, đồng thời nêu lên số kiến nghị nhằm giúp Việt Nam tận dụng đợc triệt để lợi từ việc giá dầu tăng Để thực mục đích này, luận văn đợc chia làm ba chơng với nội dung nh sau: Trong khoá luận giá dầu giá trung bình thị trờng: New York, Dubai, London Tính giá đồng USD Khoa Kinh Tế Ngoại Thơng Hoàng Thị Hồng Hạnh - A3 - K38 Chơng I: Khái quát thị trờng dầu mỏ giới Chơng II: Tác động giá dầu mỏ biến động đến kinh tế giới Chơng III: Dự đoán giá dầu mỏ thời gian tới số đề xuất nhằm khắc phục tác động tiêu cực đến kinh tế giới Khoa kinh tế ngoại thơng Hoàng Thị Hồng Hạnh-A3 K38A chơng i: tình hình thị tr ờng dầu mỏ giới I Đặc điểm sản phẩm dầu mỏ Một số công dụng dầu mỏ sản xuất đời sống ngời: Dầu thô mặt hàng nguyên liệu quan trọng đợc buôn bán sôi động thị trờng giới 100 năm qua Do tính chất lý -hoá học đặc biệt dới tác động khoa học kỹ thuật đại từ dầu thô, ngời tạo nhiều sản phẩm hữu ích phục vụ đời sống sản xuất sinh hoạt Những ứng dụng phong phú, đa dạng dầu mỏ biến trở thành nguyên liệu đầu vào thiết yếu cho hầu hết ngành sản xuất Từ dầu thô qua trình tinh lọc chế biến, ngời ta thu đợc sản phẩm sau2: Chất propan chất butan (gọi khí hoá lỏng ) Chất naphtan (xăng thô), xăng chạy động (xăng không chì, xăng cao cấp, xăng thờng ) Chất kerosen (dầu phản lực), dầu hoả Chất gas- oil ( dầu diezen động cơ, diezel đốt lò), mazut nặng, FO ( dầu cặn ) Dầu nhờn, mỡ Chất dẻo Bitum ( nhựa đờng), sáp cốc Những sản phẩm từ dầu thô hội nhập gần nh vào hoạt động hàng ngày chúng ta, đặc biệt gắn liền với phần lớn hoạt động công nghiệp Chúng tạo giá trị lớn dầu thô, khiến cho dầu thô trở thành hàng hoá mang tầm chiến lợc nhiều quốc gia Mảng ứng dụng quan trọng cần đợc nhắc đến trớc tiên dầu mỏ ứng dụng mặt lợng Khó mà tởng tợng giao thông vận tải phát triển đến trình độ nh ngày mà lại đóng góp loại nhiên liệu nh xăng, dầu diezel v.v , sản phẩm gần nh lý tởng cho hoạt động loại động cơ, tiền đề cho đời phơng tiện giao thông vận tải máy móc công nghiệp đa dạng phong phú nh ngày ứng dụng mặt lợng dầu mỏ không chỗ dầu mỏ nhiên liệu cung cấp lợng cho loại động cơ, mà nguồn chất đốt Những ứng dụng tạo nhiệt lợng dầu mỏ kỷ 19 qua việc Theo "Dầu mỏ ứng dụng cho đời sống ngời" PGS- TS Đinh thị Ngọ, 2000 Khoa kinh tế ngoại thơng Hoàng Thị Hồng Hạnh-A3 K38A ngời sử dụng dầu hoả nấu nớng, chất gas- oil dùng sởi ấm nhà cửa dầu cặn (FO) để cung cấp nhiệt lợng cần thiết cho lò sinh nớc, lò công nghiệp (lò nung gốm, sứ, xi măng, gạch ngói, nấu thuỷ tinh, nấu luyện gang thép, lò nhà máy điện, v.v ) Sở dĩ dầu mỏ nhanh chóng đợc đa vào ứng dụng mục tiêu đốt nóng so với than/củi, tiêu dùng dầu mỏ sẽ, tro, xỉ, dễ dùng, dễ thao tác, dễ bảo quản vận chuyển, gây ô nhiễm môi trờng Thêm vào đó, lợng sản sinh từ việc đốt cháy dầu mỏ cao nhiều lần than đá Tuy 80- 90% sản lợng dầu khí giới khai thác đợc sử dụng cho mục đích lợng mảng ứng dụng quan trọng dầu mỏ nhng ứng dụng phi lợng không thua xét tính thiết yếu Chúng ta biết có vận động có ma sát, có mài mòn phận tiếp xúc với Để giảm thiểu vấn đề này, cách hiệu sử dụng loại dầu mỡ bôi trơn Ngoài tác dụng bôi trơn để giảm thiểu tối đa việc mài mòn ma sát làm loại máy móc vận hành tốt, dầu mỡ bôi trơn có tác dụng làm mát máy, làm kín làm bề mặt kim loại tiếp xúc làm việc, giúp động hoạt động hiệu tối u Chính ứng dụng mở cánh cửa thứ hai cho dầu mỏ vào ngành vận tải cho phép xâm nhập vào tất ngành công nghiệp, gần nh vào tất giai đoạn biến đổi vật chất Bên cạnh ứng dụng kinh điển nêu dầu mỏ (nhiên liệu, chất đốt, chất bôi trơn), phải kể đến ứng dụng mà kể từ sau Chiến tranh giới thứ hai, vị trí ngày trở nên quan trọng, nguyên liệu công nghiệp hoá chất Từ chất naphta dầu thô, xử lý phận cracking- nớc sinh loại olefin (nh etylen, propylen, butadien) Từ phần lỏng phản ứng này, ngời ta rút chất thơm nh benzen, toluen, xylen Olefin chất thơm chất trung gian lớn, sau qua loạt phản ứng sinh sản phẩm mà từ chất cần thiết cho công nghiệp đại nh chất dẻo, tơ lụa tổng hợp, cao su tổng hợp, chất tẩy rửa tổng hợp v.v Chính hỗn hợp dầu mỏ khác đợc dùng để sản xuất amoniac, để từ ngời ta chế tạo loại sản phẩm phân bón nitơ loại phân bón khác cần thiết cho nông nghiệp đại Chỉ cần xét đến tính đa dạng sản phẩm tổng hợp công dụng phong phú Khoa kinh tế ngoại thơng Hoàng Thị Hồng Hạnh-A3 K38A đời sống hàng ngày đánh giá đợc tầm quan trọng khối lợng lớn dầu mỏ dùng hoá dầu (3 % số lợng tiêu thụ Mỹ 10 % tiêu thụ châu Âu) Ngoài dầu mỏ hàng chục ứng dụng thứ cấp khác có liên quan đến hoá học Dầu mỏ cung cấp lợng lớn chất dung môi, xăng trắng xăng đặc biệt, dùng để chế tạo loại sơn vecni công nghiệp, để lấy chất béo, để hoà tan cao su, để tẩy vải vóc Parafin có số dầu thô có hàm lợng đáng kể đợc dùng làm nến, giấy bìa, diêm chất nổ Nhiều loại kem đánh bóng chất bảo dỡng, nhiều loại sản phẩm chống nấm mốc, thuộc diệt trừ sâu bọ sản phẩm có nguồn gốc từ dầu mỏ Nhờ có bitum lấy từ dầu mỏ mà gần 50 năm nay, kỹ thuật rải đờng bớc vào bớc phát triển lớn, cho phép có đợc hệ thống xa lộ, giao thông đô thị sân bay bến cảng đại nh ngày Bitum dùng để bảo vệ mái nhà, để tẩm giấy bìa dùng làm bao bì để bảo vệ Và cuối cốc dầu mỏ, sản phẩm phụ trình lọc dầu chủ yếu dùng để sản xuất điện cực đợc tiêu thụ ngành điện, luyện kim công nghiệp nhôm Quy luật cung cầu chi phối thị trờng dầu mỏ: Cũng giống nh hàng hoá khác thị trờng, dầu mỏ chịu chi phối quy luật cung- cầu Tuy nhiên, nghiên cứu dầu mỏ, ngời ta nhận đặc điểm đặc biệt sau ảnh hởng nhiều đến giá mặt hàng này: Dầu mỏ mặt hàng đợc giao dịch thị trờng với khối lợng lớn ổn định, giá trị giao dịch cao Dầu mỏ có tính thiết yếu đời sống ngời, khó có khả thay ngắn hạn Giá dầu mỏ bị chi phối mu tính kinh tế- trị lực chủ chốt thị trờng, sau điều tiết thị trờng Khoa kinh tế ngoại thơng Hoàng Thị Hồng Hạnh-A3 K38A Do có tính chất đặc biệt quan trọng đời sống ngời nên quy luật cung cầu3 chi phối mang nét đặc biệt riêng có Trớc hết, xem xét mối quan hệ nhu cầu giá dầu mỏ: Đối với hàng hoá thông thờng, nguyên tắc kinh tế học "Tăng giá hàng hoá khách hàng tiêu thụ hàng hoá ngời tiêu dùng cố gắng hạn chế tiêu dùng cách hiệu Hay nói cách khác, giá tăng lợng cầu giảm giá giảm lợng cầu tăng lên." Nhng loại hàng hoá lại bị quy luật chi phối cách khác Đối với mặt hàng dầu mỏ, biến động giá ảnh hởng đến độ biến động lợng cầu ngắn hạn Nói cách khác, ngắn hạn, độ co giãn cầu theo giá ít, ngời tiêu dùng phản ứng chậm thay đổi chi phí lợng Ta có phơng trình độ co giãn lợng cầu so với giá (the price elasticity of demand) nh sau: Ed = %Qd