Chơng trình giáo dục hớng nghiệp lớp 9 Tổng số: 27 tiết Tháng Tên chủ đề Nội dung 9 ý nghĩa, tầm quan trọng của việc chọn nghề có cơ sở khoa học -ý nghĩa của việc chọn nghề - Cơ sở khoa học của việc chọn nghề - Những nguyên tắc chọn nghề 10 Tìm hiểu năng lc bản thân và truyền thống nghề nghiệp gia đình - Một số khái niệm: năng lực, phì hợp nghề - Tự đánh giá năng lực bản thân theo yêu cầu nghề nghiệp - Phát triển và bồi dỡng năng lực 11 Thế giới nghề nghiệp quanh ta - Tính đa dạng, phong phú của thế giới nghề nghiệp - Phân loại nghề theo đối tợng lao động - Bản mô tả nghề 12 Tìm hiểu thông tin một số nghề phổ biến ở địa phơng - Phơng pháp tìm hiểu thông tin nghề - Tìm hiểu thông tin một số nghề phổ biến ở địa phơng 1 Tìm hiểu hệ thống giáo dục phổ thông và giáo dục hớng nghiệp của Trung ơng và địa phơng. (Tuyển sinh trình độ THCS) - Thông tin cơ bản về các trờng trung học phổ thông ở địa phơng. - Thông tin cơ bản về các trờng trung cấp chuyên nghiệp của Trung ơng và địa ph- ơng(Tuyển sinh trình độ THCS). - Thông tin cơ bản về các trờng dạy nghề của trung ơng và địa phơng. - Phơng pháp tìm hiểu thông tin về cơ sở đào tạo. 2 Các hớng đi sau khi tốt nghiệp THCS - Thực trạng phân luông HS sau khi tốt nghiệp THCS - Các hớng đi sau khi tốt nghiệp THCS - Lựa chọn hớng học tập và nghề sau khi tốt nghiệp THCS: thuận lợi, khó khăn và cách khắc phục. 3 T vấn hớng nghiệp - Khái niệm, sự cần thiết phải t vấn định h- ớng học tập và chọn nghề phù hợp với hứng thú, năng lực bản thân và nhu cầu xã hội. - Những sai lầm thờng mắc phải khi chọn nghề. - Quy trình t vấn cho học sinh 1 4 Định hớng phát triển kinh tế - xã hội của đất nớc và địa phơng - Một số đặc điểm của quá trình phát triển kinh tế - xã hội ở nớc ta trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nớc. -Sự phát triển của các lĩnh vực kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới. - Nhu cầu việc làm hiện tại của địa phơng. 5 Tìm hiểu thông tin về thị trờng lao động - Một số khái niệm về việc làm, nghề, thị trờng lao động. - Đặc điểm và yêu cầu của thị trờng lao động ở nông thôn và thành phố trong giai đoạn hiện nay. - Một số thông tin về thị trờng lao động 2 Ngày soạn 10 / 09 /2007 Tháng 9 Chủ đề 1 ý nghĩa, tầm quan trọng của việc chọn nghề có cơ sở khoa học A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: Biết đợc ý nghĩ, tầm quan trọng của việc lựa chọn nghề có cơ sở khoa học. Nêu đợc dự định ban đầu về sự lựa chọn hớng đi sau khi Tốt nghiệp THCS Bớc đầu có ý thức lựa chọn nghề có cơ sở khoa học b. trọng tâm của chủ đề: Hiểu 3 nguyên tắc chọn nghề và hình thành cho các em ý thức chọn nghề theo 3 nguyên tắc đó. Đồng thời có ý thức phấn đấu trong học tập, rèn luyện để có thể đạt đợc việc chọn nghề. c. Chuẩn bị: - Giáo viên: Các tài liêu, thông tin về giáo dục hớng nghiệp, các nghề mà HS có thể lựa chọn - Học sinh: Một số bài hát, bài thơ, mẫu chuyện ca ngợi lao động C. hoạt động dạy học: Hoạt động của giáo viên định hớng Hoạt động của học sinh Hoạt động1 - Giáo viên yêu cầu HS đọc mục 1- SGV ? Theo em việc chọn nghề có cần dựa vào cơ sở khoa học không ? Khi chọn nghề cần dựa vào những cơ sở khoa học nào? ? Theo em việc chọn nghề không có cơ sở khoa học sẽ có ảnh hởng gì? Hoạt động 2 - Giáo viên cho HS đọc đoạn "Ba câu hỏi đợc đặt ra khi chọn nghề" ? Khi chọn nghề cần trả lời đợc những câu hỏi nào? ? Mối quan hệ chặt chẽ giữa ba câu hỏi đó đợc thể hiện ở chỗ nào? I.Cơ sở khoa học của việc chọn nghề: - HS đọc HS dựa vào thông tin SGV để nhận thấy rằng khi chọn nghề rất cần dựa vào các cơ sở khoa học - HS trả lời. Cơ sở khoa học của việc chọn nghề - Sức khỏe - Tâm lí - Sinh sống HS thảo luận trả lời theo hớng: => Không chọn đợc nghề phù hợp II.Những nguyên tắc chọn nghề: - HS đọc - HS trả lời: + Thích nghề gì + Làm đợc nghề gì + Cần làm nghề gì HS thảo luận (nhu cầu - năng lực - ý thức) 3 ? Khi chọn nghề cần đáp ứng những nguyên tắc nào? ? Khi chọn nghề nếu không dựa vào các nguyên tắc đó thì điều gì sẽ xẩy ra? - Giáo viên nêu một số mẫu chuyện bổ sung về vai trò của hứng thú và năng lực nghề nghiệp Hoạt động 3 - Giáo viên cho HS đọc mục 3-SGV ? Khi chọn nghề cần đáp ứng những ý nghĩa gì? Hoạt động 4 - Giáo viên tổ chức cho HS thi đua tìm ra những bài hát, bài thơ hoặc truyện ngắn nói về sự nhiệt tình lao động xây dựng đất nớc trong các nghề Nguyên tắc chọn nghề - Không chọn những nghề mà bản thân không a thích - Không chọn những nghề mà bản thân không đủ điều kiện khả năng. - Không chọn những nghề nằm ngoài kế hoạch phát triển kinh tế xã hội HS thảo luận trả lời HS nghe III.ý nghĩa của việc chọn nghề: Học sinh đọc ý nghĩa của việc chọn nghề * ý nghĩa kinh tế - Đẩy nhanh tiến độ CNH, HĐH, đa đất nớc ta cơ bản trở thành nớc công nghiệp năm 2020 - Xóa tình trạng đói nghèo, giải quyết tình trạng thất nghiệp - Nâng cao năng lực cạnh tranh, hội nhập kinh tế thế giới * ý nghĩa xã hội - Làm đúng chuyên môn, theo sự phân công của tổ chức (phân bố nghề nghiệp) => giảm sức ép đối với nhà nớc. * ý nghĩa giáo dục - Phát triển nhân cách, đạo đức con ngời và năng lực lao động (ý thức trách nhiệm, tinh thần tập thể, sự tôn trọng của công, năng lực kỉ thuật, t duykinh tế .) * ý nghĩa chính trị - Phân luồng cho HS sau khi tốt nghiệp là nhiệm vụ chính trị của ngành giáo dục nhằm đẩy mạnh CNH, HĐH làm cho đất nớc ngày càng giàu mạnh. IV.Tổ chức trò chơi: - HS làm theo nhóm, cử đại diện trình bày vào phiếu học tập. Ví dụ: - Ngời đi xây hồ kẻ gỗ - Đờng cày đảm đang - Mùa xuân trên những giếng dầu 4 khác nhau. Hoạt động5 - Giáo viên cho HS trình bày ý kiến của bản thân sau buổi học hớng nghiệp. - Tôi là ngời thợ lò V.Đánh giá kết quả chủ đề: - Nêu cảm nhận của em sau khi học buổi giáo dục hớng nghiệp. - Em thích nghề gì? - Nghề nào phù hợp với khả năng của em? - Hiện nay ở địa phơng em, nghề nào đang cần nhân lực? - HS về nhà chuẩn bị bài theo yêu cầu của giáo viên D. H ớng dẫn học bài : Tìm đọc các tài liệu sau: - "Giúp bạn chọn nghề" - "Công tác hớng nghiệp trong trờng phổ thông". - Tìm hiểu định hớng phát triển kinh tế-xã hội của đất nớc và địa phơng. Ngày soạn 15/10/2007 Tháng 10 Chủ đề 2 Tìm hiểu năng lực bản thân và truyền thống nghề nghiệp gia đình A. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: + Tự xác định điểm mạnh và điểm yếu của năng lực lao động học tập của bản thân và những đặc điểm truyền thống nghề nghiệp của gia đình mình có thể kế thừa, từ đó liên hệ với những yêu cầu của nghề mà mình yêu thích để quyết định việc lựa chọn. + Hiểu đợc thế nào là sự lựa chọn nghề nghiệp. + Bớc đầu biết đánh giá năng lực bản thân và phân tích đợc truyền thống gia đình + Có đợc thái độ tự tin vào bản thân trong việc rèn luyện để đạt đợc phù hợp với nghề định chọn (có truyền thống nghề nghiệp gia đình). b. trọng tâm của chủ đề: - Một số khái niệm: năng lực, phù hợp nghề - Tự đánh giá năng lực bản thân theo yêu cầu nghề nghiệp - Phát triển và bồi dỡng năng lực c. Chuẩn bị của thầy và trò: GV tham khảo tâm lý học đại cơng của GS-TS Phạm Tất Dong, PGS -TS Nguyễn Quang Uẩn, PGS -TS Nguyễn Hải Khoát. C. tổ chức hoạt động chủ đề: Hoạt động của giáo viên định hớng Hoạt động của học sinh 5 Bài cũ ? Hãy nêu 3 nguyên tắc chọn nghề? ? Nêu ý nghĩa của việc chọn nghề có cơ sở khoa học? Bài mới GV giới thiệu bài: Trong xã hội của chúng ta hiện nay không phải ai cũng tìm đợc nghề phù hợp với năng lực của mình. Nếu may mắn tìm đợc nghề phù hợp với năng lực của bản thân thì sẽ phát huy đợc hết khả năng của mình cho công việc. Nhng năng lực không phải tự nhiên mà có, mà còn phải rèn luyện tích luỹ. Bài học hôm nay cô sẽ giới thiệu với các em về năng lực của bản thân và truyền thống nghề nghiệp gia đình. Hoạt động 1: GV đọc một bài viết về tấm gơng trên sách, báo, tạp chí . Trên vtv3 phát tiết mục "Chuyện lạ Việt Nam" kể về rất nhiều nhân vật nhờ rèn luyện phấn đấu nên họ đã đạt đợc thành tích làm mọi ngời ngạc nhiên. Ví dụ: Phun nớc ra ở mắt (GV nhắc lại câu chuyện đó) ? Em hãy cho biết những đặc điểm tâm sinh lý nào giúp anh Nam đạt đợc thành tích đó? ? Hãy tìm những tấm gơng tiêu biểu của những nhân vật có năng lực trong công việc? ? Qua ví dụ trên, các em hãy suy nghĩ - HS trả lời theo hớng: + Không chọn những nghề mà bản thân không yêu thích + không chọn những nghề mà bản thân không đủ điều kiện tâm lý, thể chất hay xã hội + Không chọn những nghề nằm ngoài kế hoạch phát triển kinh tế xã hội. - HS nêu đợc 4 ý nghĩa: ý nhĩa kinh tế ý nghĩa xã hội ý nghĩa giáo dục ý nghĩa chính trị - HS nghe. I. Năng lực là gì ? - HS nghe. - Kiên trì bền bỉ say mê luyện tập quyết tâm cao và rất tự tin nên anh Nam đã thành công. HS trình bày: GS -TS Nguyễn Tài Thu (châm cứu) Viện trởng: Nguyễn Thị Phợng(mổ tim) - HS thảo luận rút ra khái niệm HS đọc khái niệm. 6 và cho biết năng lực là gì? - GV treo bảng phụ ghi sẵn khái niệm về năng lực- gọi HS đọc ? Tìm ra trong khái niệm những từ cần nhấn mạnh. - GV đọc lại khái niệm một lần nữa ? Khi nào thì ta nói về một ngời nào đó không có năng lực? ? Hãy lấy một số ví dụ về những ngời không có năng lực? - Có ý kiến cho rằng: con ngời ta ai cũng có năng lực? Em hiểu câu nói đó nh thế nào? Giáo viên: Tóm lại, trừ những ngời đang ốm liệt giờng, hay mất hết khả năng lao động, còn lại ngời ta ai cũng có năng lực, không có năng lực này thì có năng lực khác. Có những ngời có nhiều năng lực,ví dụ nh ngời mẫu có thể là diễn viên điện ảnh, ca sỹ. ? Năng lực có thể do bẩm sinh hay không? ? Yếu tố quan trọng để tạo năng lực cho mỗi con ngời là gì? - GV lấy một số ví dụ cụ thể trong - "Năng lực là sự tơng xứng giữa một bên là những đặc điểm tâm lí và sinh lí của mộ con ngời với một bên là những yêu cầu của hoạt động đối với con ngời đó. Sự tơng xứng ấy là điều kiện để con ngời hoàn thành công việc mà hoạt đọg phải thực hiện" - HS chỉ ra những từ quan trọng - HS ghi khái niệm vào vở - Ngời không có năng lực là không có sự tơng xứng giữa những đặc điểm tâm lý, sinh lý với yêu cầu của hoạt động. - HS suy nghĩ trả lời: - Nói ngọng, nói lắp không có năng lực để làm phát thanh viên. - Những ngời có chiều cao dới 1m50 không thể làm ngời mẫu. - Những ngời cụt chân không thể vào đội tuyển bóng đá. - HS thảo luận, trả lờitheo hớng: Ngời ta, ai cũng có năng lực, không năng lực này thì là năng lực khác. Ngay cả những ngời khuýet tật về cơ thể cũng có năng lực làm việc. Một ngời mù có thể trở thành ca sĩ hay nhạc công, ngời câm điếc có thể thành nhà điêu khắc . - HS nghe. - HS thảo luận theo nhóm, cử đại diện trả lời: Năng lực không phải tự nhiên mà có. Nó đợc hình thành trên cơ sở rèn luyện, học tập trong sách vở, học mọi ngời xung quanh, tích luỹ kinh nghiệm mới đạt đợc kết quả cao. - Sự học hỏi, luyện tập và ý chí vơn lên. Ví dụ: Thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký - HS nghe. 7 sách báo, đời sống cung cấp cho HS ? Năng lực có phải là tài năng không? Giáo viên: Năng lực là do con ngời thờng xuyên rèn luyện, còn tài năng ngoài sự rèn luyện ra ít nhiều còn có yếu tố thiên bẩm. ? Lấy ví dụ về những ngời có tài năng trên đất nớc ta? Giáo viên: Nh vậy, Những ngời có tài năng xuất chúng nh: Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, Quang Trung, Lê Lợi, Bác Hồ là những thiên tài của dân tộc. Vậy tài năng là gì? Hoạt động 2 ? Nh vậy lựa chọn một nghề phù hợp với năng lực của mình không phải dễ. Để biết đợc một ngời nào đó có phù hợp với nghề mà mình đang làm thì phải căn cứ vào điều gì? Ví dụ: Nghề lái xe cần có các yếu tố tâm, sinh lý: Khoẻ mạnh, nhanh nhẹn, khéo léo, chính xác. Từ đó các em có thể rút ra kết luận về sự phù hợp năng lực: cao, thấp, bình thờng, không phù hợp? ? Phải làm gì để có sự phù hợp nghề? ? Nếu chẳng may gặp một nghề không phù hợp thì ta phải làm nh thế nào? Giáo viên: Nếu không thể đổi nghề đ- ợc thì cố gắng rèn luyện phấn đấu để tạo ra hứng thú từ đó hình thành các - Không! Nếu năng lực giúp cho con ngời hoạt động có kết quả thì tài năng sẽ mang lại cho hoạt động có chất lợng và hiệu quả cao, đạt đợc thành tích xuất sắc. HS nghe. HS trả lời. - Thể thao: Nguyễn Thúy Hiền; Hồng Sơn - Thời trang: Nhà thiết kế Minh Hạnh - Y học: GS Tôn Thất Tùng; Tôn Thất Bách - Khoa học: GS Hoàng Thuỵ, GS Lê văn Thiêm - Những cuộc thi tài năng trẻ: Phan Mạnh Tân, Hồng Minh . - HS nghe. - Tài năng là kết quả của lao động kiên trì, không mệt mỏi với một lí tởng kiên định. Lực lợng này (đội ngũ nhân tài) là yếu tố có ý nghĩa quyết định đối với sự phát xã hội. II. Sự phù hợp nghề: - Phải xét đến sự tơng quan giữa những đặc điểm nhân cách với những yêu cầu của nghề. - HS nghe. - Học hỏi, phấn đấu, rèn luyện, quyết tâm, chịu khó thì có thể tạo ra sự phù hợp nghề - Có thể đổi sang nghề khác mà mình có thể làm tốt hơn. - HS nghe. 8 yếu tố tâm sinh lý để có sự phù hợp nghề. Hoạt động 3 ? Muốn biết đợc một nghề nào đó có phù hợp với bản thân mình không thì ta làm thế nào? GV cho HS làm bài tập trắc nghiệm: Tìm hiểu hứng thú môn học (SGV) GV đọc từng câu hỏi trong bảng câu hỏi tìm hiểu hứng thú môn học, sau mỗi câu dừng lại khoảng 30 giây để HS tự cho điểm vào cột điểm. Nếu đồng ý cho 1 điểm, không đồng ý cho 0 điểm. III. Phơng pháp xác định năng lực bản thân để hiểu đợc mức độ phù hợp nghề: - Phải tự tìm hiểu xem những yêu cầu cơ bản của nghề đó với sự phát triển tâm sinh lý thể chất của mỗi cá nhân. - HS cho điểm ở 48 câu hỏi SGK. HS kẻ bảng điểm theo mẫu sau Môn Toán Lý Hóa Sinh Văn Sử Địa C.N Â.N M.T T.D NN Điểm GV hớng dẫn HS cộng điểm. GV: Nhìn vào bảng điểm tổng hợp để có thể đánh giá đợc mức độ hứng thú của bản thân với từng môn học. Môn nào có số điểm cao thì môn đó gây đợc hứng thú đối với HS. Trắc nghiệm 2: GV có thể hớng dẫn các em tự làm. Hoạt động 4 ? Sự phù hợp nghề có phải tự dng mà có hay không? ? Yếu tố cơ bản nào để tao ra sự phù hợp nghề? GV: Trớc khi chọn nghề, nhất thiết phải khám toàn diện sức khoẻ của bản thân. - HS cộng điểm để biết đợc bản thân mình phù hợp với nghề gì - HS quan sát các hình và điền vào phiếu học tập số lợng hình lập phơng trong mỗi hình vẽ(SGK) VI., Tự tạo ra sự phù hợp nghề: - Phải rèn luyện bản thân để có đợc những phẩm chất những thuộc tính tâm sinh lý tơng ứng với những yêu cầu của nghề định chọn - Đó chính là sự hứng thú. Hứng thú nghề nghiệp là một động lực mạnh mẽ thúc đẩy con ngời vợt qua mọi khó khăn trở ngại để đạt kết quả cao. =>Học tập là một tiêu chí không thể thiếu trong việc tạo ra năng lực nghề nghiệp. Ví dụ: Một nghề kế toán muốn giỏi cần phải biết máy vi tính thành thạo. HS nghe. 9 Ví dụ: Định xin vào học trờng S Phạm thì cần chữa cho dứt điểm bệnh lao, viêm phế quản. Để trở thành GV thì không đợc mắc tật nói ngọng. - Có một ngời nói lắp nhng lại say mê hùng biện, và ngời đó đã ngày đêm luyện tập cuối cùng trở thành ngời hùng biện hay nhất (khổ luyện thành tài). GV: Tóm lại, không nên có thái độ thụ động trớc yêu cầu về sự phù hợp nghề. Sự nổ lực chủ quan do lòng yêu nghề có thể giúp con ngời rất nhiều trong việc tự tạo ra sự phù hợp nghề. Hoạt động 5 ? Thế nào gọi là nghề truyền thống? ? Nghề truyền thống gia đình có ý nghĩa nh thế nào? ? Nêu một số trờng hợp minh họa? Giáo viên: ở nớc ta, nghề truyền thống gắn với làng nghề truyền thống (một nghề đợc nhiều gia đình phát triển): Gạch Bát Tràng, bởi Phúc Trạch, mộc Thái Yên, tranh Đông Hồ . - Mặc dù nghề nghiệp phát triển đa dạng nhng Đảng và nhà nớc vẫn chủ trơng khuyến khích phát triển nghề truyền thống. Một số sản phẩm có sức cạnh tranh tốt trên thị trờng quốc tế . V.Nghề truyền thống gia đình và việc học nghề: - Là công việc mà ông bà, cha mẹ đã làm để nuôi sống gia đình, có tính chất cha truyền con nối (không phổ biến) Ví dụ: Nghề đúc đồng, tạc tợng, đồ gốm, kim hoàn, tranh sơn mài . - Hình thành nên lối sống và "tiểu văn hóa" của gia đình. Lớn lên trong không khí lao động ấy, nhiều trẻ em đã tiếp thu đợc lòng yêu nghề truyền thống và hình thành những kĩ năng lao động của nghề. - Đặng Thái Sơn(giải thởng quốc tế dơng cầm) là con trai của nghệ sĩ dơng cầm Thái Thị Liên. Ca sĩ Thanh Lam là con của Nhạc sĩ Thuận Yến. Trần Thu Hà có cha là ca sĩ Trần Hiếu và chú ruột là nhạc sĩ Trần Tiến . - HS nghe. 10 [...]... dẩn học ở nhà : - Tham khảo tài liệu - Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 9, chuyên đề phơng hớng nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội 5 năm 2001-2005 Phần IV "Định hớng phát triển các nghành " - Tìm hiểu thế giới nghề nghiệp quanh ta Ngày soạn 20 / 4 / 2007 Ngày dạy 20 / 5 / 2007 29 Tháng 5 Chủ đề 9 Thông tin về thị trờng lao động A Mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh: - Hiểu đợc khái... dẫn học sinh tìm hiểu mục 2 ? Lao động qua đào tạo có vai trò nh thế nào đối với sản xuất? ? Lao động qua đào tạo có điểm nào u việt so với lao động không qua đào tạo? HĐIII: hớng dẫn học sinh tìm hiểu 19 định hớng Hoạt động của học sinh lao động qua đào tạo và lao động không qua đào tạo: - HS nghe - Lao động qua đào tạo: Giáo viên, Y tế - Lao động không qua đào tạo: Nông dân sản xuất nông nghiệp, nghề... : Hớng phát triển kinh tế xã hội của địa phơng và của cả nớc III Chuẩn bị : 1 Chuẩn bị của giáo viên: Tìm hiểu kế hoạch phát triển kinh tế ở địa phơng nơi trờng đóng Văn kiện đại hội toàn quốc lần thứ 9 (Chiến lợc phát triển kinh tế -xã hội 2001-2010) 2 Chuẩn bị của học sinh : Tìm hiểu thông tin nghề ở địa phơng IV Các hoạt động dạy học : Hoạt động 1: phơng hớng và chỉ tiêu phát - Học sinh nghe triển... các phân loại nghề - chỉ ra những nhận thức chính xác vấn đề này của HS IV Hớng dẫn học ở nhà - Học theo nội dung bài học - Tham khảo tài liệu "Tuổi trẻ và nghề nghiệp" - NXB Công nhân kỉ thuật- Hà Nội 198 6 - Tìm hiểu thêm một số nghề ở địa phơng (Tìm hiểu thông tin cụ thể các nghề đó) Câu hỏi thu hoạch 1 Nêu cơ sở khoa học, nguyên tắc và ý nghĩa của việc chọn nghề 2 Các lĩnh vực công nghệ trọng điểm . Chơng trình giáo dục hớng nghiệp lớp 9 Tổng số: 27 tiết Tháng Tên chủ đề Nội dung 9 ý nghĩa, tầm quan trọng của việc chọn nghề có cơ sở. hiện nay. - Một số thông tin về thị trờng lao động 2 Ngày soạn 10 / 09 /2007 Tháng 9 Chủ đề 1 ý nghĩa, tầm quan trọng của việc chọn nghề có cơ sở khoa học