D1-1-ĐGMOI Bản tự đánh giá Về tình hình thực đóng góp Của đề tài KHCN cấp nhà nớc (Kèm theo định số 13/2004/QĐ-BKHCN ngày 25/5/2004 Bộ trởng Bộ Khoa học công nghệ ) Bộ nôgn nghiệp phát triển nông thôn Viện thổ nhỡng nông hóa Báo cáo tổng kết đề tài cấp nhà nớc Tên Dự án: Nghiên cứa sản xuất thử nghiệm phân bón vi sinh vật đa chủng, nghiên cứu sản xuất thử nghiệm phân bón vi sinh vật đa chủng, phân bón chức phục vụ chăm sóc trồng cho số vùng sinh thái phân bón chức phục vụ chăm sóc trồng cho số vùng sinh thái Mà số: KC.04.DA11 Thuộc chơng trình: Nghiên cứu khoa học phát triển công nghệ sinh học Chủ nhiệm đề tài: PGS.TS Phạm Văn Toản ThS Lơng Hữu Thành Cơ quan chủ trì: Viện Thổ nhỡng Nông hoá Mà số KC 04.DA01 Thời gian thực hiện: 6/2005- 6/2007 Chủ nhiệm đề tài: PGs, ts phạm văn toản Tổng kinh phí thực đề tài: 6.400,000 triệu đồng ThS Lơng Hữu Thành Trong ®ã, kinh phÝ tõ NSNN: 1.959,985 triƯu ®ång Tình hình thực Dự án so với hợp đồng 7.1 Về mức độ hoàn thành khối lợng công việc So với hợp đồng đà ký kết Bộ KHCN, Ban chủ nhiệm chơng trình KC.04 quan chủ trì Dự án, Dự án đà hoàn thành tốt tất nội dung sau: - Hoàn thiện quy trình công nghệ sản xuất chế phẩm vi sinh vật đa chủng, chức chất lợng cao thiết bị lên men chìm qui mô công nghiệp - Hoàn thiện qui trình sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức - Sản xuất thử nghiệm 8.000 phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức - Xây dựng mô hình trình diễn hiệu phân bón vi sinh vật đa chủng, chức Tng hp kt qu thc hin d ỏn KC04.DA11 6760 24/3/2008 TT Tên sản phẩm tiêu chất lượng chủ yếu hµ néi - 2007 Chủng vi sinh vật đa hoạt tính (cố định nitơ, phân giải lân, đối kháng vi sinh vật gây bệnh vùng rễ trồng cạn Quy trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm vi Số lượng Theo Thực hợp đồng 10 11 1 Mức độ thức so với hợp đồng Vượt Đạt 10 7.2 sinh vật đa chủng, chức chất lượng cao thiết bị lên men chìm quy mơ cơng nghiệp tạo sản phẩm có mật độ vi sinh vật đa hoạt tính đạt 109 CFU/g chế phẩm Quy trình sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức áp dụng sở sản xuất Phân hữu vi sinh vật chức (tấn) - Mật độ vi sinh vật chức (cfu/g) - Tăng suất trồng (%) so với ĐC - Giảm tỷ lệ bệnh vùng rễ (%) Mô hình trình diễn sử dụng phân vi sinh vật chức qui mơ 1-5 ha/mơ hình Cơ sở sản xuất sử dụng công nghệ dự án Đào tạo ĐH, SĐH Cơng trình khoa học cơng bố Cơng nghệ chuyển giao cho địa phương Đào tạo cán công nhân kỹ thuật sản xuất phân hữu VSV chức Tập huấn nông dân kỹ thuật sử dụng phân hữu VSV chức PHẦN I: MỞ ĐẦU 1 Đạt 8000 106 15 60 8100 106 15 60 Vượt 1-2 - 26 Vượt Vượt Vượt 1000 Vượt Vượt Vượt VỊ tiÕn ®é thực hiện: Dự án đà thực tiến độ ®Ị VỊ nh÷ng ®ãng gãp míi cđa Dù án: Về giải pháp khoa học công nghệ: Dự án đà nghiên cứu hoàn thiện công nghệ sản xuất chế phẩm vi sinh vật đa chủng, chức chất lợng cao sản phẩm phân bón hữu vi sinh vật đa chủng, chức từ tổ hợp vi sinh vËt tõ nhiỊu chđng vi sinh vËt cã hoạt tính sinh học khác qui mô công nghiệp Sản phẩm phân bón hữu vi sinh vật đa chủng, chức vừa có ý nghĩa nh loại phân bón làm tăng suất trồng, đồng thời có khả hạn chế số bệnh vùng rễ trồng cạn vi khuẩn/ vi nấm gây nên Sản phẩm Dự án có ý nghĩa quan trọng sản xuất bền vững nông phẩm an toàn Chủ nhiệm Dự án PGS.TS Phạm Văn Toản ThS Lơng Hữu Thành D ỏn SXTN: Nghiờn cu sn xut th nghiệm phân bón vi sinh đa chủng, đa chức ứng dụng cho trồng qui mô công nghiệp; mã số KC.04.DA11 thuộc chương trình “Nghiên cứu khoa học phát triển công nghệ sinh học KC.04” đặt với mục đích: Hồn thiện cơng nghệ sản xuất phân bón vi sinh vật đa chủng, chức chất lượng cao qui mô công nghiệp cho số trồng vùng sinh thái tổ chức chuyển giao công nghệ, ứng dụng vào sản xuất nhằm tạo mô hình sản xuất sử dụng hỗn hợp vi sinh vật nhiều chức loại phân bón có tác dụng nâng cao suất, chất lượng nông sản, tiết kiệm phân hố học, đồng thời có khả hạn chế số bệnh vùng rễ trồng nấm vi khuẩn gây nên, góp phần phát triển nơng phẩm an tồn Dự án thực năm (24 tháng) từ tháng năm 2005 đến tháng năm 2007 với tổng số kinh phí 6.400 triệu đồng, đó, từ ngân sách nghiệp khoa học: 2.200 triệu đồng (năm 2006 không thực khơng có kinh phí) Dưới số thông tin chung dự án: Tên dự án: Nghiên cứu sản xuất thử nghiệm phân bón vi sinh đa chủng, đa chức ứng dụng cho trồng qui mơ cơng nghiệp Thuộc chương trình KHCN cấp nhà nước: Nghiên cứu khoa học phát triển Công nghệ sinh học Mã số: KC.04.DA11 Cấp quản lý: cấp Nhà nước Thời gian thực hiện: 24 tháng từ tháng 5/2005 đến 6/2007 Kinh phí thực hiện: Tổng số: 6.400,000 triệu đồng Trong đó, từ ngân sách nghiệp khoa học: 2.200,000 triệu đồng Thu hồi: Kinh phí thu hồi: 1.320.000.000 (60% kinh phí hỗ trợ từ ngân sách) Thời gian thu hồi sau thời gian thực (tháng): 18tháng 24 tháng Tổ chức đăng ký chủ trì thực dự án: Tên tổ chức: Viện Thổ nhưỡng Nơng hố, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam Địa chỉ: Đông Ngạc, Từ Liêm, Hà Nội Điện thoại: 7522125, Fax 8389924 Chủ nhiệm dự án: Thời gian 5/2005-10/2006 Họ tên : Phạm Văn Toản Học hàm, học vị : PGS.TS Chức vụ: Trưởng môn Vi sinh vật E.Mail: pvtoan@hn.vnn.vn ĐT: CQ: 8615557, NR: 8645607 Thời gian 11/2006-6/2007 Họ tên: Lương Hữu Thành Học vị: ThS E.Mail: huuthanhvasi@yahoo.com ĐT: 7522125, Fax 8389924 10 Cơ quan phối hợp chính: - Liên hiệp khoa học & sản xuất CNSH-MT, Viện KH&CN Việt Nam - Trung tâm CNSH, Viện Hố học cơng nghiệp - Trung tâm Nghiên cứu & Thực nghiệm đậu đỗ, Trung tâm Chuyển giao & Khuyến nơng, Trung tâm có củ, Viện KHKTNNVN (nay Viện lương thực thực phẩm - Viện Bảo vệ thực vật - Công ty TNHH Hữu cơ, Đơng Hồ, Dĩ An, Bình Dương, - Cơng ty sinh hố hữu Polyfa, Bn Mê Thuột, Đắc Lắc - Công ty Thiên Sinh, chi nhánh phía Bắc; Gia Lâm, Hà Nội - Trung tâm ứng dụng Khoa học Công nghệ, Sở KH&CN tỉnh Đăklăk - Công ty Cổ phần đầu tư khai thác mỏ 11 Danh sách cá nhân tham gia dự án TT Họ tên Phạm Văn Toản Lương Hữu Thành Nguyễn Thu Hà Vũ Thuý Nga Cao Thanh Tâm Đào Văn Thông Phạm Bích Hiên Phạm Việt Cường Học hàm, học vị PGS.TS ThS ThS CN CN ThS ThS TS Nguyễn Phú Tuân TS Đơn vị công tác Bộ môn VSV, Viện TNNH Bộ môn VSV, Viện TNNH Bộ môn VSV, Viện TNNH Bộ môn VSV, Viện TNNH Bộ môn VSV, Viện TNNH Bộ môn VSV, Viện TNNH Viện Khoa học nông nghiệp VN Liên hiệp KH&SX CNSH-MT Viện KH&CN VN Viện BVTV 12 Xuất xứ dự án: Xuất xứ Dự án kết “Sản xuất sử dụng phân bón vi sinh vật (VSV) chức cho số trồng “thuộc đề tài khoa học cấp Nhà Nước KC.04.04 (2001-2004) : “Nghiên cứu công nghệ sản xuất phân bón VSV đa chủng, phân bón chức phục vụ chăm sóc trồng cho số vùng sinh thái” Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam (Viện KHKTNNVN) chủ trì Bộ Nơng nghiệp & Phát triển nông thôn công nhận, đưa vào áp dụng sản xuất (Quyết định 2421/QĐ/BNN-KHCN ngày 17/8/2004 kết nghiên cứu triển khai đề tài KHCN.02.06B giai đoạn 1999-2000: Nghiên cứu công nghệ sản xuất ứng dụng chế phẩm phân bón VSV hỗn hợp phục vụ phát triển nông, lâm nghiệp bền vững Viện KHKTNNVN chủ trì nghiệm thu ngày 20/3/2001 đạt mức xuất sắc Dự án xây dựng sở kế thừa kết nghiên cứu triển khai đề tài khoa học cấp Nhà nước Viện Khoa học Kỹ thuật Nơng nghiệp Việt Nam (KHKTNNVN) chủ trì giai đoạn 1991 -1998 là: - Đề tài KH cấp Nhà nước KHCN.02.06A (1996-1998): Nghiên cứu áp dụng giải pháp công nghệ nhằm mở rộng việc sản xuất ứng dụng phân bón VSV cố định nitơ, phân giải lân nông lâm nghiệp Viện KHKTNNVN chủ trì, nghiệm thu ngày 20/4/1999 đạt mức xuất sắc - Đề tài KH cấp Nhà nước KC.08.01 (1991-1995): Nghiên cứu công nghệ sản xuất ứng dụng phân VSV cố định nitơ nhằm nâng cao suất lúa trồng cạn Viện KHKTNNVN chủ trì, nghiệm thu ngày 10/01/1996 đạt mức xuất sắc - Đề án lưu giữ nguồn gen VSV nông nghiệp thuộc chương trình hàng năm Bộ Khoa học & Công nghệ công tác thu thập, tuyển chọn lưu giữ nguồn gen trồng, vật nuôi VSV Viện KHKTNNVN chủ trì Hiện quĩ gen VSV nông nghiệp bảo quản lưu giữ 600 chủng VSV sử dụng cho công tác nghiên cứu triển khai phân bón VSV, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, chế phẩm VSV cải tạo môi trường, chuyển đổi sinh học bổ sung hàng năm thêm hàng trăm chủng, giống VSV từ nhiều nguồn khác Đây nguồn nguyên liệu quan trọng cho việc nghiên cứu phát triển sản phẩm VSV sử dụng sản xuất nơng nghiệp 13 Nội dung Dự án 13.1 Xây dựng, thử nghiệm hồn thiện cơng nghệ sản xuất chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc qui mô công nghiệp - Nghiên cứu xây dựng hồn thiện qui trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm VSV vật đa chủng, chức đậm đặc từ tổ hợp VSV cố định đạm, phân giải lân, sinh tổng hợp kích thích sinh trưởng thực vật đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ trồng cạn phương pháp ni cấy chìm qui mơ cơng nghiệp (cơng suất 1500 lít/mẻ) - Sản xuất thử nghiệm chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc - Đánh giá chất lượng chế phẩm VSV đa chủng, chức năng, đậm đặc Nghiên cứu xây dựng qui trình bảo quản, sử dụng chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc 13.2 Sản xuất thử nghiệm phát triển phân hữu VSV đa chủng, chức vào sản xuất trên sở chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc chất hữu xử lý - Phối hợp với đơn vị liên doanh, liên kết xây dựng qui trình xử lý chất hữu làm chất mang cho phân hữu VSV đa chủng, chức - Đào tạo, tập huấn cán kỹ thuật đơn vị liên doanh, liên kết, phối hợp sản xuất thử nghiệm đánh giá chất lượng phân hữu VSV đa chủng, chức sở chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc chất hữu đa xử lý - Nghiên cứu đánh giá khả sử dụng phân hữu VSV đa chủng, chức trồng số vùng sinh thái - Phối hợp sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức ứng dụng sản phẩm diện tích 2000 ha/năm tương đương với 8.000 phân hữu VSV đa chủng, chức năm - Tổ chức khuyến cáo mở rộng qui mô sử dụng phân hữu VSV đa chủng, chức cho đối tượng trồng thơng qua mơ hình trình diễn vùng sinh thái khác 13.3 Đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công nhân kỹ thuật - Đào tạo nâng cao trình độ cho cán khoa học qui trình cơng nghệ sản xuất phân vi sinh vật đa chủng, chức qui mô công nghiệp làm hạt nhân cho việc triển khai cơng nghệ quan chủ trì dự án đơn vị phối hợp, liên doanh, liên kết dự án - Đào tạo nâng cao tay nghề cho công nhân kỹ thuật tham gia nghiên cứu triển khai sản xuất phân VSV đa chủng, chức quan chủ trì dự án, đơn vị phối hợp liên doanh, liên kết dự án kỹ thuật sản xuất, kiểm tra, đánh giá chất lượng sản phẩm tạo ra, đồng thời tổ chức hoạt động nhằm mở rộng thông tin khoa học sản phẩm phân VSV đa chủng, chức cho đội ngũ cán kỹ thuật sở sản xuất địa phương - Tập huấn nông dân kỹ thuật sử dụng, hỗ trợ thử nghiệm xây dựng mơ hình trình diễn hiệu phân VSV đa chủng, chức sở sản xuất sử dụng sản phẩm 14 Sản phẩm Dự án Sản phẩm dự án theo hợp đồng số 02/2005/HĐ-DASXTN/KC.04DA11 hợp đồng số: 11/2006/HĐ-DA ký kết Bộ Khoa học Công nghệ Cơ quan chủ trì chủ nhiệm dự án bao gồm: STT Tên sản phẩm Số lượng Chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật Quy trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm vi sinh vật đa chủng, chức chất lượng cao thiết bị lên men chìm quy mơ cơng nghiệp Quy trình sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức Phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức 01 10 chủng VSV đa hoạt tính, Chế phẩm có mật độ VSV đa hoạt tính ≥ 109 CFU/g 01 Qui trình áp dụng 1-2 sở sản xuất 8.000 - Sử dụng cho số đối tượng trồng - Mật độ VSV: 106 CFU/g Qui mô 1-5 ha/mơ hình Mơ hình trình diễn hiệu phân bón vi sinh vật đa chủng, chức mộ số vùng sinh thái mơ hình Ghi PHẦN 2: KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG DỰ ÁN I TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC Hiệu VSV việc làm tăng khả sinh trưởng phát triển trồng, tiết kiệm phân bón hố học tăng suất, chất lượng nông sản khẳng định nhiều công trình nghiên cứu nhiều nước giới (5, 7, 13, 14, 20, 21, 25, 30) Các sản phẩm vi sinh phân bón VSV cố định nitơ, phân giải photphat khó tan, chế phẩm VSV kích thích sinh trưởng thực vật, chế phẩm VSV phòng trừ bệnh trồng nghiên cứu từ nhiều năm có ý nghĩa quan trọng việc bảo vệ môi trường xây dựng nông nghiệp bền vững VSV tác động đến trồng trực tiếp gián tiếp Sự tác động trực tiếp VSV đến trồng thể qua tổng hợp, khoáng hoá chuyển hoá chất dinh dưỡng xảy trình chuyển hố vật chất VSV q trình cố định nitơ, phân giải lân, sinh tổng hợp auxin, giberellin, etylen, v.v Những vi khuẩn có khả giúp trồng tăng khả huy động dễ dàng sử dụng nguồn dinh dưỡng từ môi trường Tác động gián tiếp đến sinh trưởng trồng xảy chủng VSV có khả làm giảm bớt ngăn chặn ảnh hưởng có hại từ mơi trường từ VSV bất lợi thực vật, VSV cạnh tranh dinh dưỡng với VSV bất lợi sinh tổng hợp chất có tác dụng trung hồ, phân huỷ, chuyển hố tác nhân có hại tiêu diệt, ức chế VSV bất lợi Mỗi loại VSV tự nhiên có tác động nêu trồng (1, 2, 3, 9, 10, 11, 16, 23, 26, 29, 32, 35) Kết nghiên cứu từ nước Mỹ, Canada, Nga, Ấn Độ, Thái Lan, Trung Quốc, Nhật cho thấy sử dụng chế phẩm VSV cung cấp cho đất trồng từ 30 - 60 kg N/ha/năm thay 1/2 - 1/3 lượng lân vô quặng photphat Dịch nuôi cấy VSV sinh tổng hợp chất điều hoà sinh trưởng thực vật Azotobacter, Azospirilum, Rhizobium…có thể cung cấp 10-20 µgIAA/ml 20 µg GA3/ml làm tăng khả nảy mầm, rễ hạt giống, tăng khả phân chia mơ tế bào, kích thích kìm hãm nở hoa, tăng khả sinh trưởng suất củ tăng tính chống chịu hạn Một số chất kháng sinh Agrocin 84, Agrocin 434, Phenazines, Pyoluteorin…được sinh Agrobacterium, Pseudomonas Bacillus…có khả hạn chế bệnh tua mực quế, bệnh trụi cam chanh, bệnh héo xanh vi khuẩn, bệnh thối rễ nấm họ cà đậu đỗ Tuy nhiên hệ VSV đa dạng VSV đất chịu nhiều tác động qua lại VSV khác điều kiện môi trường nên hiệu sản phẩm vi sinh điều kiện khác không giống Một số nghiên cứu gần Ấn Độ, Trung Quốc, Đức, Nhật, Mỹ, Anh, Úc cho thấy sản phẩm tổng hợp bao gồm tập hợp nhóm VSV cố định nitơ, phân giải lân, kích thích sinh trưởng thực vật, đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ trồng E2001, Phytobacter, superlife, v.v có tác dụng trồng tốt so với nhóm riêng rẽ Các sản phẩm phân VSV giới sản xuất chủ yếu phương pháp lên men chìm nồi lên men qui mơ cơng nghiệp, mơi trường dinh dưỡng chuẩn khơng sử dụng giá thành q cao mà thay môi trường tổng hợp từ nguồn liệu sẵn có tinh bột ngơ, sắn, rỉ mật, nước chiết ngô, nước chiết men, nước chiết đậu tương, amoniac, v.v Thành phần môi trường nghiên cứu, lựa chọn đảm bảo phù hợp với đối tượng VSV (1, 4, 6, 13) Trong khuôn khổ đề tài, dự án nghiên cứu & triển khai đơn vị khoa học nước tiến hành nghiên cứu VSV có ích ( cố định nitơ, phân giải photphat khó tan, sinh tổng hợp chất kích thích sinh trưởng thực vật…), sở nghiên cứu sản xuất thành cơng số loại phân bón VSV Các sản phẩm phân bón VSV đơn chủng (Nitragin, Rhizoda, Azogin, Rhizolu, Phosphobacterin ) hay đa chủng ( phân hỗn hợp từ VSV cố định nitơ phân giải lân: Biomix, Humix…) thể tác dụng nâng cao hiệu sử dụng phân khoáng, tăng cường trao đổi chất qua nâng cao suất, chất lượng nông sản tăng thu nhập cho người nông dân Kết nghiên cứu triển khai đề tài, dự án phân bón VSV đơn chủng đa chủng cơng trình cơng bố (20, 21) Bên cạnh VSV có lợi VSV gây bệnh vùng rễ trồng tồn đất gây nhiều thiệt hại cho sản xuất nông, lâm nghiệp Năng suất trồng nhiều nơi bị giảm từ 20-100% Nhiều nghiên cứu Việt Nam Pseudomonas solanacearum tác nhân gây bệnh chết ẻo cà chua, dưa, lạc Aspergillus niger, Macropholina phaseomina, Sclerotium rolfsii Fusarium tác nhân gây bệnh lở cổ rễ bệnh thối rễ cà phê, tiêu điều (8, 12, 15) Ngoài kỹ thuật canh tác đến chưa có biện pháp phịng trừ có hiệu Các cơng trình nghiên cứu gần Viện Bảo vệ Thực vật, Viện KHKTNNVN, Viện Di truyền Nông nghiệp, Viện CNSH, Viện Khoa học Lâm nghiệp.v.v chứng minh số VSV có khả ức chế tiêu diệt nhiều vi sinh vật gây bệnh Kết tạo sở ban đầu cho giải pháp phòng trừ sinh học nguồn bệnh nguy hiểm (21) Sản xuất ứng dụng hỗn hợp VSV cố định nitơ, phân giải lân, sinh tổng hợp kích thích sinh trưởng thực vật VSV đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ loại phân bón chức sử dụng sản xuất nông lâm nghiệp kết nghiên cứu Viện KHKTNNVN phối hợp Viện CNSH – Viện KH&CN Việt Nam Viện KH lâm nghiệp Kết nghiên cứu chứng minh phân VSV đa chủng, chức có tác dụng tiết kiệm phân khống, giảm thiểu thuốc bảo vệ thực vật hố học góp phần tích cực cho việc xây dựng nơng nghiệp bền vững Sản phẩm nghiên cứu đánh giá phịng thí nghiệm, thử nghiệm ảnh hưởng số đối tượng trồng qui mô chậu vại, nhà lưới, vườn ươm khảo nghiệm đồng ruộng diện hẹp diện rộng Kết thử, khảo nghiệm cho thấy phân VSV đa chủng, chức có khả gia tăng sinh khối suất trồng Sự tăng suất xác nhận giảm 10-30% lượng dinh dưỡng khoáng N,P Số liệu tổng kết kết khảo nghiệm đồng ruộng diện rộng mô hình trình diễn số địa phương cho thấy phân VSV đa chủng chức có khả gia tăng sinh khối suất trồng Sự tăng suất xác nhận giảm phần dinh dưỡng khoáng (N,P) Kết khảo nghiệm xác định phân vi sinh vật đa chủng đem lại lợi ích mặt cung cấp dinh dưỡng cho trồng mà cịn có tác dụng tích cực việc hạn chế bệnh vùng rễ trồng thử nghiệm Kết nghiên cứu chế tác dụng, qui trình cơng nghệ sản xuất qui mơ phịng thí nghiệm hiệu lực loại phân cơng bố nhiều tạp chí khoa học ngồi nước, đặc biệt Hội nghị Cơng nghệ Sinh học toàn quốc tổ chức Hà Nội tháng 12 năm 2003 phân bón VSV đa chủng chức năng, sản phẩm Viện KHKTNNVN kết hợp Viện CNSH Viện KHLN Hội đồng Khoa học chun ngành Đất, Phân bón Hệ thống nơng nghiệp, Bộ Nông nghiệp & PTNT kiến nghị công nhận tiến kỹ thuật áp dụng rộng sản xuất (21) Với khuôn khổ đề tài nghiên cứu khoa học thời gian qua cán khoa học đề tài tập trung nghiên cứu nhằm chứng minh khả sử dụng hỗn hợp VSV đa chức làm phân bón tổ chức xây dựng, triển khai qui trình cơng nghệ sản xuất qui mơ nhỏ Trong thời gian qua, có hiệu người sử dụng tín nhiệm, song phân bón VSV đa chủng, chức sử dụng phạm vi khiêm tốn Nguyên nhân hạn chế chưa có qui trình sản xuất qui mô công nghiệp Nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế sản xuất nhanh chóng đưa tiến khoa học vào sản xuất, việc nghiên cứu xây dựng qui trình sản xuất phân VSV đa chủng, chức qui mô công nghiệp tạo sản phẩm phát triển diện rộng cần thiết Mục tiêu dự án hoàn thiện cơng nghệ sản xuất phân bón vi sinh vật đa chủng, chức chất lượng cao qui mô công nghiệp cho số trồng vùng sinh thái tổ chức chuyển giao công nghệ, ứng dụng vào sản xuất nhằm tạo mơ hình sản xuất sử dụng hỗn hợp vi sinh vật nhiều chức loại phân bón có tác dụng nâng cao suất, chất lượng nơng sản, tiết kiệm phân hố học, đồng thời có khả hạn chế số bệnh vùng rễ trồng nấm vi khuẩn gây nên, góp phần phát triển nơng phẩm an tồn II LỰA CHỌN ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Công nghệ sản xuất chế phẩm VSV đa chủng, chức nghiên cứu thử nghiệm sản xuất qui mơ phịng thí nghiệm qui mô pilot khuôn khổ đề tài KC.04.04 Sản phẩm thử nghiệm trồng cho hiệu tốt Từ chế phẩm VSV đa chủng, chức đề tài phối hợp với số công ty để sản xuất thử nghiệm phân hữu VSV đa chủng, chức Sản phẩm phân hữu VSV đa chủng, chức khảo nghiệm số trồng miền Bắc, miền Nam, Tây nguyên người sử dụng đánh giá cao Do mục tiêu đề tài nghiên cứu xây dựng công nghệ sản xuất phân VSV đa chủng chức qui mô pilot thử nghiệm áp dụng số sở sản xuất, nên sản phẩm phân VSV đa chủng chức ứng dụng khuôn khổ đề tài diện tích khiêm tốn Kết thử, khảo nghiệm đồng ruộng cho thấy phân bón VSV đa chủng, chức có hiệu tốt trồng trọt, mang lại nhiều lợi ích kinh tế xã hội cho người sử dụng môi trường sinh thái Thực tế sản xuất nông, lâm nghiệp cần sản phẩm phân bón VSV đa chủng chức Nhằm hồn thiện qui trình cơng nghệ tạo sản phẩm chất lượng cao qui mô lớn phục vụ công tác đưa nhanh tiến kỹ thuật vào sản xuất đáp ứng nhu cầu của người sử dụng, dự án cần thiết phải triển khai nghiên cứu thử nghiệm hồn thiện để xác định tính ổn định qui trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm VSV đa chủng, chức chất lượng cao qui mô công nghiệp; đồng thời phối hợp với sở sản xuất phân bón hữu cơ, hữu sinh học vùng sinh thái nghiên cứu hồn thiện qui trình xử lý phân gia cầm, than bùn nguồn hữu khác thành chất mang cho sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức Trên sở dự án tổ chức sản xuất thử nghiệm phát triển phân hữu VSV đa chủng, chức vào sản xuất Nhằm khuyến cáo phân bón VSV đa chủng, chức cho sản xuất dự án đặt nội dung thử, khảo nghiệm phân VSV đa chủng, chức xây dựng mơ hình trình diễn diện rộng số trồng vùng sinh thái Để dự án thực thành cơng chuyển giao cho sản xuất, dự án xác định việc đào tạo, bồi dưỡng cán nội dung quan trọng dự án Để giải nội dung nghiên cứu đáp ứng mục tiêu xác định nêu dự án sử dụng kỹ thuật phương pháp nghiên cứu sau (chi tiết phương pháp nghiên cứu tập hợp phụ lục 1): - Nghiên cứu đặc điểm chung điều kiện sinh trưởng phát triển VSV theo phương pháp nghiên cứu VSV thông dụng - Phương pháp phân tích tiêu lý hố học mẫu đất, phân bón theo 10TCN 378-99; 369-99; 370-99; 377-99; 373-99; 371-99; 375-99; 303-97; 361-99; 306-97; 307-97; 308-97; 302-97; 366-99 - Phương pháp xác định hoạt tính cố định nitơ, phân giải lân VSV chất lượng phân bón VSV theo TCVN 6166-2002; 6167-1996; 7185-2002; 10TCN 299-97; 298-97 - Đánh giá khả đối kháng vi khuẩn/ nấm bệnh vùng rễ trồng theo phương pháp khuyếch tán hoạt chất ức chế vi sinh vật môi trường thạch (27) - Xác định tên VSV phương pháp phân loại học phân tử dựa sở giải trình tự gen 16S ARN ribosom so sánh theo chương trình phần mềm Fasta Tên VSV xác định với xác xuất tương đồng cao (17) - Xác định độ an toàn sinh học chủng vi sinh vật theo hướng dẫn phân loại cấp độ an toàn sinh học cộng đồng Châu Âu số 90/679/EWG (31) - Phương pháp bố trí thí nghiệm đồng ruộng diện hẹp diện rộng theo 10TCN 216-95 (216-2003): Qui phạm khảo nghiệm đồng ruộng hiệu lực phân bón trồng “Phương pháp thí nghiệm đồng ruộng” Thí nghiệm bố trí theo khối ngẫu nhiên hồn chỉnh với lần lặp lại Số liệu nghiên cứu xử lý theo chương trình thống kê xử lý số liệu IRRISTAT III NHỮNG NỘI DUNG Đà THỰC HIỆN Ngay sau Dự án phê duyêt quan chủ trì dự án tổ chức hội thảo kế hoạch triển khai dự án với tham gia cán khoa học chủ chốt lĩnh vực có liên quan Nội dung nghiên cứu dự án thống phân công cụ thể cho đơn vị triển khai chi tiết năm sau: Năm 2005: - Nghiên cứu xây dựng hồn thiện qui trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm VSV vật đa chủng, chức đậm đặc từ tổ hợp VSV cố định đạm, phân giải lân, sinh tổng hợp kích thích sinh trưởng thực vật đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ trồng cạn phương pháp ni cấy chìm qui mơ cơng nghiệp (cơng suất 1500 lít/mẻ) - Sản xuất thử nghiệm chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc - Đánh giá chất lượng chế phẩm VSV đa chủng, chức năng, đậm đặc Nghiên cứu xây dựng qui trình bảo quản, sử dụng chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc - Nghiên cứu xây dựng hoàn thiện qui trình xử lý chất hữu làm chất mang cho phân bón hữu VSV đa chủng, chức - Nghiên cứu xây dựng hoàn thiện qui trình sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức sở chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc chất hữu xử lý - Sản xuất thử nghiệm, đầu đánh giá khả sử dụng bước đầu phát triển phân hữu VSV đa chủng, chức vào sản xuất Năm 2006 2007 - Tiếp tục hoàn thiện qui trình sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức phối hợp sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức qui mô công nghiệp - Tiếp tục nghiên cứu đánh giá khả sử dụng phân hữu VSV đa chủng, chức trồng số vùng sinh thái - Tổ chức khuyến cáo mở rộng qui mô sử dụng phân hữu VSV đa chủng, chức cho đối tượng trồng thơng qua mơ hình trình diễn vùng sinh thái khác Nội dung đơn vị thực dự án cụ thể sau: Đơn vị thực Nội dung thực Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam/ Viện Thổ nhưỡng Nơng hố đơn vị trực thuộc - Hồn thiện cơng nghệ sản xuất chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc sử dụng cho trồng nơng nghiệp hồ tiêu - Hồn thiện công nghệ xử lý chất hữu sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức sử dụng cho trồng nông nghiệp - Phối hợp sản xuất, đánh giá khả sử dụng khuyến cáo ứng dụng phân hữu VSV đa chủng, chức diện rộng Viện CNSH, Viện - Hoàn thiện công nghệ sản xuất chế phẩm VSV đa chủng, KH&CN Việt Nam chức đậm đặc, chất hữu phân hữu VSV đa chủng, chức sử dụng cho công nghiệp - Phối hợp sản xuất khuyến cáo đưa vào sử dụng phân hữu VSV đa chủng, chức Các công ty: TNHH Hữu Bình Dương, Polyfa, Thiên Sinh, Cổ phần đầu tư khai thác mỏ, TT Ứng dụng KHCN Đắc Lắc - Phối hợp sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức sở chế phẩm đậm đặc chất xử lý - Phối hợp khuyến cáo tổ chức phát triển hữu VSV đa chủng, chức vào sản xuất - Tiếp nhận chuyển giao công nghệ sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức Các Sở nông nghiệp, Phối hợp đánh giá khả sử dụng khuyến cáo ứng Chi cục BVTV dụng phân hữu VSV đa chủng, chức diện rộng tỉnh, Viện BVTV IV KẾT QUẢ THỰC HIỆN Kết khoa học công nghệ 1.1 Hồn thiện qui trình sản xuất chế phẩm vi sinh vật đa chủng, chức thiết bị lên men chìm qui mơ cơng nghiệp 1.1.1.Tuyển chọn, xác định giống vi sinh vật đa hoạt tính Từ giống VSV thuộc đề tài KC04-04 Quỹ gen vi sinh vật nông nghiệp, dự án tiến hành tuyển chọn đánh giá hoạt tính sinh học số chủng vi sinh vật Trên sở lý lịch khoa học hoạt tính sinh học số chủng vi sinh vật biết hoạt tính cố định nitơ, phân giải photphat khó tan, sinh tổng hợp chất kích thích sinh trưởng thực vật đối kháng vi khuẩn, nấm gây bệnh vùng rễ, kết cụ thể sau: 10 a) Azotobacter Theo lý lịch khoa học, chủng Azotobacter, ký hiệu 108, 70 106 chủng vi sinh vật có khả cố định nitơ tự Để sử dụng chủng vi sinh vật làm nguyên liệu sản xuất phân bón vi sinh vật đa chủng, chức năng, dự án tiến hành tuyển chọn chủng có hoạt tính sinh học cố định nitơ mạnh Kết kiểm tra hoạt tính cố định nitơ chủng Azotobacter trình bày bảng Bảng Khả cố định nitơ chủng Azotobacter STT Ký hiệu chủng Cố định nitơ (µmol Etylen/ml/ngày) 70 4345,6 106 3207,2 108 4281,6 Số liệu bảng cho thấy, chủng Azotobacter có khả cố định nitơ, với hoạt tính hình thành etylen đạt từ 2207,2 đến 4345,6 µmol/ml/ngày, chủng 70 có khả cố định nitơ cao nhất, đạt 4345,6 µmol/ml/ngày Các chủng vi sinh vật sử dụng để sản xuất phân vi sinh vật chức đặc biệt có ý nghĩa sử dụng chủng có tính chất đa hoạt tính sinh học Vì vậy, dự án đánh giá hoạt tính sinh học khác chủng Azotobacter Kết đánh giá khả sinh IAA chủng Azotobacter trình bày bảng cho thấy, chủng Azotobacter sử dụng nghiên cứu có khả sinh IAA thơ, hàm lượng đạt từ 3-430 µg/ml, hàm lượng IAA đạt cao sau ngày nuôi cấy chủng vi khuẩn mơi trường dinh dưỡng có bổ sung DL- triptophan 1% Chủng 70 có khả sinh IAA thơ cao nhất, đạt 430 µg/ml sau ngày nuôi cấy Trong khu hệ sinh thái tồn nhiều mối quan hệ quần thể sinh vật, quan hệ VSV – VSV, VSV – Cây trồng, VSV - Động vật đất Lợi dụng mối quan hệ cạnh tranh quần thể vi sinh vật có ý nghĩa quan trọng việc tạo chế phẩm phân bón vi sinh vật chức có khả hạn chế vi khuẩn gây bệnh vùng rễ thực vật Kết đánh giá khả ức chế vi khuẩn gây bệnh héo xanh thực vật chủng Azotobacter trình bày bảng Kết bảng cho thấy ba chủng Azotobacter sử dụng nghiên cứu có khả ức chế vi khuẩn gây bệnh héo xanh thực vật Chủng 70 có khả ức chế vi khuẩn héo xanh cho lạc, chủng 108 có khả ức chế vi khuẩn héo xanh cho lạc cà chua, chủng 106 có khả ức chế vi khuẩn héo xanh cho lạc, cà chua khoai tây 11 Bảng Khả sinh tổng hợp IAA thô chủng Azotobacter Ký hiệu chủng Hàm lượng IAA thơ (µg/ml) ngày 70 85 288 320 430 335 106 23 32 28 108 25 35 35 39 27 Bảng Khả ức chế vi khuẩn gây bệnh héo xanh chủng Azotobacter Ký hiệu chủng Khả ức chế vi khuẩn héo xanh (vòng ức chế D-d cm) Cà chua Khoai tây Lạc 70 - - 0,6 106 1,6 1,4 0,3 108 1,6 - 1,6 Ghi chú: (-): Khơng có hoạt tính Sinh tổng hợp polyshacarit tính chất đặc trưng Azotobacter Sử dụng đặc tính để cải thiện độ phì đất trồng nhiều nhà khoa học quan tâm Kết nghiên cứu khả sinh polyshacarit chủng Azotobacter thể bảng Bảng Hàm lượng polyshacarit chủng Azotobacter Ký hiệu chủng Lượng polyshacarit (g khô/l) 70 360 106 489 108 353 Rhizobium vi khuẩn gram (-), hiếu khí, sống cộng sinh với họ đậu Trong trình sinh trưởng phát triển chúng có khả cố định nitơ cung cấp nitơ cho chủ Kết nghiên cứu khả hình thành nốt sần cố định nitơ chủng Rhizobium sử dụng nghiên cứu thể bảng Bảng Khả cố định nitơ hình thành nốt sần chủng Rhizobium STT Ký hiệu chủng Tổng số Rễ Rễ phụ Khả cố định nitơ (nmol C2H4/cây/ngày) Số lượng nốt sần/cây RA.04 33,5 13,0 20,5 621,5 RA.18 40,0 11,0 29,0 748,0 RA.42.2 222,5 115,0 107,5 5135,5 Kết bảng cho thấy, chủng Rhizobium sử dụng nghiên cứu có khả hình thành nốt sần cố định nitơ, đó, chủng RA.42.2 có khả hình thành 222,5 nốt sần/cây cố định 5135,5 nmol C2H4/cây/ngày Để tạo nốt sần cố định nitơ phân tử cung cấp cho đất trồng, đòi hỏi vi sinh vật cố định nitơ phải có khả cạnh tranh cao vi sinh vật có sẵn đất Khả cạnh tranh vi sinh vật đất đánh giá thơng qua tính kháng kháng sinh Kết nghiên cứu đánh giá mức độ kháng kháng sinh chủng Rhizobium thể bảng Bảng Khả kháng kháng sinh chủng Rhizobium STT Ký hiệu chủng Streptomycin Spectinomycin Tetracilin RA.04 - - - RA.18 - + (30 ppm) - RA.42.2 - + (30 ppm) - Loại kháng sinh Kết bảng cho thấy chủng Azotobacter nghiên cứu có khả sinh polyshacarit, lượng polyshacarit tạo thành đạt từ 353 đến 489 g khơ/lít Khả sinh polyshacarit chủng Azotobacter có ý nghĩa sản xuất phân bón sinh học Các chủng sinh polyshacarit có tác dụng tốt cho sinh thái đất trồng nhờ khả giữ ẩm cho đất, tăng chất dinh dưỡng cho trồng v.v… Kết đánh giá hoạt tính phân giải lân đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ trồng cạn cho thấy chủng Azotobacter có biểu hiện, song mức độ không cao b) Rhizobium Kết bảng cho thấy, chủng Rhizobium sử dụng nghiên cứu không mọc mơi trường có bổ sung streptomycin, tetracilin Chủng RA.18 RA.42.2 có khả phát triển môi trường chứa spectinomycin (30 ppm) Kết đánh giá hoạt tính sinh tổng hợp hoạt chất kích thích sinh trưởng 12 13 Ghi chú: (-): Không mọc môi trường bổ sung kháng sinh, (+): Mọc môi trường bổ sung kháng sinh Bảng Khả phân giải Ca3(PO4)2 chủng Bacillus môi trường đặc TT Chủng vi khuẩn Đường kính (d) vịng phân giải photphat khó tan (mm) môi trường đặc sau ngàynuôi cấy B04 B08 B10 B14 B16 B17 B18 B24 B34 11,5 14,6 14,5 21,5 11,5 4,0 14,6 15,5 11,5 Kết xác định định lượng hoạt tính phân giải lân chủng vi sinh vật nghiên cứu đồng với kết đánh giá định tính khả chuyển hố lân khó tan chủng Bacillus nghiên cứu Số liệu bảng cho thấy mức độ hoà tan lân chủng Bacillus đạt 1-20µg/ml sau 10 ngày nuôi cấy Môi trường nuôi cấy chủng B17 B34 có hàm lượng lân tan thấp nhất, khoảng 1µg/ml, chủng B14, B18 có hàm lượng hồ tan lân tương 1520µg/ml Khả chuyển hố lân từ nguồn phốt phát khác chủng Bacillus sử dụng nghiên cứu cho thấy nguồn photphat khác có ảnh hưởng đến khả sinh trưởng, phát triển Bacillus mức độ hoà tan lân chúng Ca3(PO4)2 nguồn photpho Bacillus sử dụng tốt Cả hai loại quặng apatit photphorit khơng có ảnh hưởng tốt đến sinh trưởng, phát triển Bacillus Trong mơi trường ni cấy có bổ sung hai loại quặng apatit photphorit mật độ Bacillus đạt 107-108CFU/ml.Sự sinh 14 trưởng, phát triển chủng B14, B18 môi trường nuôi cấy chứa nguồn photpho khác minh hoạ biểu đồ Bảng Khả hoà tan lân chủng Bacillus môi trường nuôi cấy lỏng sau thời gian nuôi cấy 10 ngày STT Chủng vi khuẩn Chỉ số OD Hàm lượng lân tan (µg/l) B04 0,063 B08 0,050 B10 0,064 B14 0,203 20 B16 0,064 6 B17 0,009 B18 0,156 15 B24 0,068 B34 0,013 Biểu đồ 1: Khả năngphát triển B14 môi trường bổ sung nguồn phosphate khác 10 mật độ tế bào (CFU/ml) thc vật (IAA), phân giải lân đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ trồng cạn cho thấy chủng Rhizobium rõ nét c) Bacillus Khả chuyển hố Ca3PO4 chủng Bacillus mơi trường đặc tổng hợp bảng cho thấy chủng vi sinh vật có khả chuyển hố Ca3PO4 thành dạng hồ tan, chủng B.14 có đường kính vịng phân giải phosphat khó tan lớn (21,5mm), chủng B.08, B.18, B.10, B.24 có đường kính vịng phân giải phosphat khó tan từ 14,5-15,5mm chủng B.17 có khả phân giải phosphat nhỏ (đường kính vịng phân giải = 4,0mm) Thời gian hình thành vòng phân giải 8/9 chủng Bacillus ngày, riêng chủng B14 có khả hình thành vịng phân giải photphat sau ngày nuôi cấy 2 ngµy ngµy Thời gian nuôi cấy (ngày) Ca3PO4 Apatít Supelân 15 10 ngày Photphorit Biu Kh phát triển B18 môi trường bổ sung nguồn phosphate khác sau ngày nuôi cấy Chủng B08 B18 có khả sinh IAA tương ứng đạt 186 263µg/ml sau ngày ni cấy Bảng 9: Khả sinh IAA chủng Bacillus 10 TT Chủng vi khuẩn B04 106 87 36 B08 72 186 112 MËt ®é tÕ bµo (CFU/ml) 2 ngày ngày Thời gian nuôi cấy (ngày) Ca3PO4 Apatít Supelân Photphorit 10 ngày xỏc định khả bền vững hoạt chất sinh học phân giải hợp chất photpho, dự án tiến hành đánh giá mức độ hoạt tính vi khuẩn điều kiện ly tâm xử lý nhiệt độ, vi khuẩn ni mơi trường có bổ sung Ca3(PO4)2 ngày sau tiến hành ly tâm xử lý nhiệt độ đo vòng phân giải lân môi trường đặc Kết nghiên cứư cho thấy chủng vi khuẩn phân giải lân trình ni cấy làm giảm pH mơi trường, chủng B.14 điều kiện ly tâm có xử lý nhiệt độ 800C 10 phút hoạt tính phân giải lân khơng thể nữa, chủng cịn lại khơng thay đổi hoạt tính phân giải lân xử lý độ nhiệt độ 800C 10 phút Như chủng B.14 có khả sản sinh loại men phosphataza phân giải hợp chất Ca3(PO4)2 Men dễ bị phân huỷ điều kiện nhiệt độ cao Điều phù hợp với đặc điểm hình thái học chủng vi khuẩn có khả sinh men phosphataza, chúng có khả phát triển môi trường thạch muối-khoai tây Trên môi trường nhận dễ dàng khuẩn lạc vi khuẩn phân giải hợp chất photpho: khuẩn lạc lớn nhày xung quanh có vịng suốt Để xác định hoạt tính sinh tổng hợp IAA, chủng vi khuẩn ni cấy mơi trường có bổ sung DL-triptophan 1% Kết xác định hàm lượng IAA sau thời gian nuôi cấy từ 2-6 ngày trình bày bảng cho thấy tất chủng vi khuẩn nghiên cứu có khả sinh IAA với hàm lượng đạt từ 35-352 µg/ml mơi trường, hàm lượng IAA đạt cao sau ngày nuôi cấy chủng vi khuẩn môi trường dinh dưỡng có bổ sung DL- triptophan 1% Chủng B14 có khả sinh IAA cao (đạt 352 µg/ml), chủng B.24,B10 cho hàm lượng IAA thấp (82µg/ml 87µg/ml) 16 Hàm lượng IAA (µg/ml) sau thời gian ni cấy ngày B10 106 87 36 B14 343 352 149 B16 80 133 69 B17 120 238 228 B18 228 263 125 B24 80 82 35 B34 97 90 49 Để xác định khả cố định nitơ chủng vi khuẩn, dự án tiến hành nuôi cấy Bacillus môi trường vô đạm (MT Asby) nhận thấy mật độ chủng vi khuẩn thấp so với môi trường chuẩn (MT Kinh) Trên môi trường Asby, vi khuẩn nghiên cứu không phát triển thành khuẩn lạc điển hình Để khẳng định chắn khả cố định nitơ vi kluẩn phân giải lân, chuyên đề tiến hành đo hoạt tính khả axetylen chúng máy sắc ký khí Kết phân tích khơng phát thấy hoạt tính khử axety len tất chủng vi khuẩn nghiên cứu, điều cho thấy chủng Bacillus nghiên cứu khơng có khả cố định nitơ Kết xác định khả ức chế vi sinh vật gây bệnh vùng rễ trồng trình bày bảng 10 cho thấy chủng vi sinh vật sử dụng nghiên cứu ngồi hoạt tính phân giải hợp chất phosphat khó tan chúng có khả ức chế vi sinh vật gây bệnh héo xanh thực vật Số liệu nghiên cứu cho thấy ngồi chủng B24 có khả ức chế vi khuẩn gây bệnh héo xanh cho lạc, chủng khác có khả ức chế từ đến loại vi sinh vật gây bệnh cà chua lạc Từ kết nghiên cứu nêu dự án xác định hầu hết chủng vi khuẩn phân giải lân sử dụng nghiên cứu thuộc loại đa hoạt tính sinh học với mức độ biểu khác Chúng khơng phân giải lân mà cịn có khả kích thích sinh trưởng thực vật, hạn chế vi sinh vật gây bệnh vùng rễ trồng cạn Đây ưu điểm giống vi khuẩn Bacillus phân giải lân sử dụng sản xuất phân bón vi sinh vật chức 17 PHẦN I: MỞ ĐẦU Dự án SXTN: Nghiên cứu sản xuất thử nghiệm phân bón vi sinh đa chủng, đa chức ứng dụng cho trồng qui mô công nghiệp; mã số KC.04.DA11 thuộc chương trình “Nghiên cứu khoa học phát triển cơng nghệ sinh học KC.04” đặt với mục đích: Hồn thiện cơng nghệ sản xuất phân bón vi sinh vật đa chủng, chức chất lượng cao qui mô công nghiệp cho số trồng vùng sinh thái tổ chức chuyển giao công nghệ, ứng dụng vào sản xuất nhằm tạo mơ hình sản xuất sử dụng hỗn hợp vi sinh vật nhiều chức loại phân bón có tác dụng nâng cao suất, chất lượng nông sản, tiết kiệm phân hố học, đồng thời có khả hạn chế số bệnh vùng rễ trồng nấm vi khuẩn gây nên, góp phần phát triển nơng phẩm an toàn Dự án thực năm (24 tháng) từ tháng năm 2005 đến tháng năm 2007 với tổng số kinh phí 6.400 triệu đồng, đó, từ ngân sách nghiệp khoa học: 2.200 triệu đồng (năm 2006 khơng thực khơng có kinh phí) Dưới số thơng tin chung dự án: Tên dự án: Nghiên cứu sản xuất thử nghiệm phân bón vi sinh đa chủng, đa chức ứng dụng cho trồng qui mô công nghiệp Thuộc chương trình KHCN cấp nhà nước: Nghiên cứu khoa học phát triển Công nghệ sinh học Mã số: KC.04.DA11 Cấp quản lý: cấp Nhà nước Thời gian thực hiện: 24 tháng từ tháng 5/2005 đến 6/2007 Kinh phí thực hiện: Tổng số: 6.400,000 triệu đồng Trong đó, từ ngân sách nghiệp khoa học: 2.200,000 triệu đồng Thu hồi: Kinh phí thu hồi: 1.320.000.000 (60% kinh phí hỗ trợ từ ngân sách) Thời gian thu hồi sau thời gian thực (tháng): 18tháng 24 tháng Tổ chức đăng ký chủ trì thực dự án: Tên tổ chức: Viện Thổ nhưỡng Nơng hố, Viện Khoa học Nơng nghiệp Việt Nam Địa chỉ: Đông Ngạc, Từ Liêm, Hà Nội Điện thoại: 7522125, Fax 8389924 Chủ nhiệm dự án: Thời gian 5/2005-10/2006 Thời gian 11/2006-6/2007 Họ tên: Lương Hữu Thành Họ tên : Phạm Văn Toản Học vị: ThS Học hàm, học vị : PGS.TS E.Mail: huuthanhvasi@yahoo.com Chức vụ: Trưởng môn Vi sinh vật E.Mail: pvtoan@hn.vnn.vn ĐT: 7522125, Fax 8389924 ĐT: CQ: 8615557, NR: 8645607 10 Cơ quan phối hợp chính: - Liên hiệp khoa học & sản xuất CNSH-MT, Viện KH&CN Việt Nam - Trung tâm CNSH, Viện Hố học cơng nghiệp - Trung tâm Nghiên cứu & Thực nghiệm đậu đỗ, Trung tâm Chuyển giao & Khuyến nơng, Trung tâm có củ, Viện KHKTNNVN (nay Viện lương thực thực phẩm - Viện Bảo vệ thực vật - Công ty TNHH Hữu cơ, Đơng Hồ, Dĩ An, Bình Dương, - Cơng ty sinh hố hữu Polyfa, Bn Mê Thuột, Đắc Lắc - Cơng ty Thiên Sinh, chi nhánh phía Bắc; Gia Lâm, Hà Nội - Trung tâm ứng dụng Khoa học Công nghệ, Sở KH&CN tỉnh Đăklăk - Công ty Cổ phần đầu tư khai thác mỏ 11 Danh sách cá nhân tham gia dự án TT Họ tên Phạm Văn Toản Lương Hữu Thành Nguyễn Thu Hà Vũ Thuý Nga Cao Thanh Tâm Đào Văn Thơng Phạm Bích Hiên Phạm Việt Cường Học hàm, học vị PGS.TS ThS ThS CN CN ThS ThS TS Nguyễn Phú Tuân TS Đơn vị công tác Bộ môn VSV, Viện TNNH Bộ môn VSV, Viện TNNH Bộ môn VSV, Viện TNNH Bộ môn VSV, Viện TNNH Bộ môn VSV, Viện TNNH Bộ môn VSV, Viện TNNH Viện Khoa học nông nghiệp VN Liên hiệp KH&SX CNSH-MT Viện KH&CN VN Viện BVTV 12 Xuất xứ dự án: Xuất xứ Dự án kết “Sản xuất sử dụng phân bón vi sinh vật (VSV) chức cho số trồng “thuộc đề tài khoa học cấp Nhà Nước KC.04.04 (2001-2004) : Nghiên cứu cơng nghệ sản xuất phân bón VSV đa chủng, phân bón chức phục vụ chăm sóc trồng cho số vùng sinh thái” Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam (Viện KHKTNNVN) chủ trì Bộ Nơng nghiệp & Phát triển nơng thôn công nhận, đưa vào áp dụng sản xuất (Quyết định 2421/QĐ/BNN-KHCN ngày 17/8/2004 kết nghiên cứu triển khai đề tài KHCN.02.06B giai đoạn 1999-2000: Nghiên cứu công nghệ sản xuất ứng dụng chế phẩm phân bón VSV hỗn hợp phục vụ phát triển nơng, lâm nghiệp bền vững Viện KHKTNNVN chủ trì nghiệm thu ngày 20/3/2001 đạt mức xuất sắc Dự án xây dựng sở kế thừa kết nghiên cứu triển khai đề tài khoa học cấp Nhà nước Viện Khoa học Kỹ thuật Nơng nghiệp Việt Nam (KHKTNNVN) chủ trì giai đoạn 1991 -1998 là: - Đề tài KH cấp Nhà nước KHCN.02.06A (1996-1998): Nghiên cứu áp dụng giải pháp công nghệ nhằm mở rộng việc sản xuất ứng dụng phân bón VSV cố định nitơ, phân giải lân nơng lâm nghiệp Viện KHKTNNVN chủ trì, nghiệm thu ngày 20/4/1999 đạt mức xuất sắc - Đề tài KH cấp Nhà nước KC.08.01 (1991-1995): Nghiên cứu công nghệ sản xuất ứng dụng phân VSV cố định nitơ nhằm nâng cao suất lúa trồng cạn Viện KHKTNNVN chủ trì, nghiệm thu ngày 10/01/1996 đạt mức xuất sắc - Đề án lưu giữ nguồn gen VSV nơng nghiệp thuộc chương trình hàng năm Bộ Khoa học & Công nghệ công tác thu thập, tuyển chọn lưu giữ nguồn gen trồng, vật nuôi VSV Viện KHKTNNVN chủ trì Hiện quĩ gen VSV nơng nghiệp bảo quản lưu giữ 600 chủng VSV sử dụng cho cơng tác nghiên cứu triển khai phân bón VSV, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, chế phẩm VSV cải tạo môi trường, chuyển đổi sinh học bổ sung hàng năm thêm hàng trăm chủng, giống VSV từ nhiều nguồn khác Đây nguồn nguyên liệu quan trọng cho việc nghiên cứu phát triển sản phẩm VSV sử dụng sản xuất nông nghiệp 13 Nội dung Dự án 13.1 Xây dựng, thử nghiệm hồn thiện cơng nghệ sản xuất chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc qui mơ cơng nghiệp - Nghiên cứu xây dựng hồn thiện qui trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm VSV vật đa chủng, chức đậm đặc từ tổ hợp VSV cố định đạm, phân giải lân, sinh tổng hợp kích thích sinh trưởng thực vật đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ trồng cạn phương pháp ni cấy chìm qui mơ cơng nghiệp (cơng suất 1500 lít/mẻ) - Sản xuất thử nghiệm chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc - Đánh giá chất lượng chế phẩm VSV đa chủng, chức năng, đậm đặc Nghiên cứu xây dựng qui trình bảo quản, sử dụng chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc 13.2 Sản xuất thử nghiệm phát triển phân hữu VSV đa chủng, chức vào sản xuất trên sở chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc chất hữu xử lý - Phối hợp với đơn vị liên doanh, liên kết xây dựng qui trình xử lý chất hữu làm chất mang cho phân hữu VSV đa chủng, chức - Đào tạo, tập huấn cán kỹ thuật đơn vị liên doanh, liên kết, phối hợp sản xuất thử nghiệm đánh giá chất lượng phân hữu VSV đa chủng, chức sở chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc chất hữu đa xử lý - Nghiên cứu đánh giá khả sử dụng phân hữu VSV đa chủng, chức trồng số vùng sinh thái - Phối hợp sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức ứng dụng sản phẩm diện tích 2000 ha/năm tương đương với 8.000 phân hữu VSV đa chủng, chức năm - Tổ chức khuyến cáo mở rộng qui mô sử dụng phân hữu VSV đa chủng, chức cho đối tượng trồng thơng qua mơ hình trình diễn vùng sinh thái khác 13.3 Đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công nhân kỹ thuật - Đào tạo nâng cao trình độ cho cán khoa học qui trình cơng nghệ sản xuất phân vi sinh vật đa chủng, chức qui mô công nghiệp làm hạt nhân cho việc triển khai công nghệ quan chủ trì dự án đơn vị phối hợp, liên doanh, liên kết dự án - Đào tạo nâng cao tay nghề cho công nhân kỹ thuật tham gia nghiên cứu triển khai sản xuất phân VSV đa chủng, chức quan chủ trì dự án, đơn vị phối hợp liên doanh, liên kết dự án kỹ thuật sản xuất, kiểm tra, đánh giá chất lượng sản phẩm tạo ra, đồng thời tổ chức hoạt động nhằm mở rộng thông tin khoa học sản phẩm phân VSV đa chủng, chức cho đội ngũ cán kỹ thuật sở sản xuất địa phương - Tập huấn nông dân kỹ thuật sử dụng, hỗ trợ thử nghiệm xây dựng mơ hình trình diễn hiệu phân VSV đa chủng, chức sở sản xuất sử dụng sản phẩm 14 Sản phẩm Dự án Sản phẩm dự án theo hợp đồng số 02/2005/HĐ-DASXTN/KC.04-DA11 hợp đồng số: 11/2006/HĐ-DA ký kết Bộ Khoa học Cơng nghệ Cơ quan chủ trì chủ nhiệm dự án bao gồm: STT Tên sản phẩm Số lượng Chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật Quy trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm vi sinh vật đa chủng, chức chất lượng cao thiết bị lên men chìm quy mơ cơng nghiệp Quy trình sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức Phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức 01 10 chủng VSV đa hoạt tính, Chế phẩm có mật độ VSV đa hoạt tính ≥ 109 CFU/g 01 Qui trình áp dụng 1-2 sở sản xuất 8.000 - Sử dụng cho số đối tượng trồng - Mật độ VSV: 106 CFU/g Qui mơ 1-5 ha/mơ hình Mơ hình trình diễn hiệu phân bón vi sinh vật đa chủng, chức mộ số vùng sinh thái mơ hình Ghi PHẦN 2: KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG DỰ ÁN Hiệu VSV việc làm tăng khả sinh trưởng phát triển trồng, tiết kiệm phân bón hố học tăng suất, chất lượng nông sản khẳng định nhiều cơng trình nghiên cứu nhiều nước giới (5, 7, 13, 14, 20, 21, 25, 30) Các sản phẩm vi sinh phân bón VSV cố định nitơ, phân giải photphat khó tan, chế phẩm VSV kích thích sinh trưởng thực vật, chế phẩm VSV phòng trừ bệnh trồng nghiên cứu từ nhiều năm có ý nghĩa quan trọng việc bảo vệ môi trường xây dựng nông nghiệp bền vững VSV tác động đến trồng trực tiếp gián tiếp Sự tác động trực tiếp VSV đến trồng thể qua tổng hợp, khoáng hoá chuyển hoá chất dinh dưỡng xảy q trình chuyển hố vật chất VSV trình cố định nitơ, phân giải lân, sinh tổng hợp auxin, giberellin, etylen, v.v Những vi khuẩn có khả giúp trồng tăng khả huy động dễ dàng sử dụng nguồn dinh dưỡng từ môi trường Tác động gián tiếp đến sinh trưởng trồng xảy chủng VSV có khả làm giảm bớt ngăn chặn ảnh hưởng có hại từ mơi trường từ VSV bất lợi thực vật, VSV cạnh tranh dinh dưỡng với VSV bất lợi sinh tổng hợp chất có tác dụng trung hồ, phân huỷ, chuyển hố tác nhân có hại tiêu diệt, ức chế VSV bất lợi Mỗi loại VSV tự nhiên có tác động nêu trồng (1, 2, 3, 9, 10, 11, 16, 23, 26, 29, 32, 35) Kết nghiên cứu từ nước Mỹ, Canada, Nga, Ấn Độ, Thái Lan, Trung Quốc, Nhật cho thấy sử dụng chế phẩm VSV cung cấp cho đất trồng từ 30 - 60 kg N/ha/năm thay 1/2 - 1/3 lượng lân vô quặng photphat Dịch nuôi cấy VSV sinh tổng hợp chất điều hoà sinh trưởng thực vật Azotobacter, Azospirilum, Rhizobium…có thể cung cấp 10-20 µgIAA/ml 20 µg GA3/ml làm tăng khả nảy mầm, rễ hạt giống, tăng khả phân chia mơ tế bào, kích thích kìm hãm nở hoa, tăng khả sinh trưởng suất củ tăng tính chống chịu hạn Một số chất kháng sinh Agrocin 84, Agrocin 434, Phenazines, Pyoluteorin…được sinh Agrobacterium, Pseudomonas Bacillus…có khả hạn chế bệnh tua mực quế, bệnh trụi cam chanh, bệnh héo xanh vi khuẩn, bệnh thối rễ nấm họ cà đậu đỗ Tuy nhiên hệ VSV đa dạng VSV đất chịu nhiều tác động qua lại VSV khác điều kiện môi trường nên hiệu sản phẩm vi sinh điều kiện khác không giống Một số nghiên cứu gần Ấn Độ, Trung Quốc, Đức, Nhật, Mỹ, Anh, Úc cho thấy sản phẩm tổng hợp bao gồm tập hợp nhóm VSV cố định nitơ, phân giải lân, kích thích sinh trưởng thực vật, đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ trồng E2001, Phytobacter, superlife, v.v có tác dụng trồng tốt so với nhóm riêng rẽ Các sản phẩm phân VSV giới sản xuất chủ yếu phương pháp lên men chìm nồi lên men qui mơ cơng nghiệp, mơi trường dinh dưỡng chuẩn khơng sử dụng giá thành cao mà thay môi trường tổng hợp từ nguồn liệu sẵn có tinh bột ngô, sắn, rỉ mật, nước chiết ngô, nước chiết men, nước chiết đậu tương, amoniac, v.v Thành phần môi trường nghiên cứu, lựa chọn đảm bảo phù hợp với đối tượng VSV (1, 4, 6, 13) Trong khuôn khổ đề tài, dự án nghiên cứu & triển khai đơn vị khoa học nước tiến hành nghiên cứu VSV có ích ( cố định nitơ, phân giải photphat khó tan, sinh tổng hợp chất kích thích sinh trưởng thực vật…), sở nghiên cứu sản xuất thành cơng số loại phân bón VSV Các sản phẩm phân bón VSV đơn chủng (Nitragin, Rhizoda, Azogin, Rhizolu, Phosphobacterin ) hay đa chủng ( phân hỗn hợp từ VSV cố định nitơ phân giải lân: Biomix, Humix…) thể tác dụng nâng cao hiệu sử dụng phân khoáng, tăng cường trao đổi chất qua nâng cao suất, chất lượng nơng sản tăng thu nhập cho người nông dân Kết nghiên cứu triển khai đề tài, dự án phân bón VSV đơn chủng đa chủng cơng trình cơng bố (20, 21) Bên cạnh VSV có lợi VSV gây bệnh vùng rễ trồng tồn đất gây nhiều thiệt hại cho sản xuất nông, lâm nghiệp Năng suất trồng nhiều nơi bị giảm từ 20-100% Nhiều nghiên cứu Việt Nam Pseudomonas solanacearum tác nhân gây bệnh chết ẻo cà chua, dưa, lạc Aspergillus niger, Macropholina phaseomina, Sclerotium rolfsii Fusarium tác nhân gây bệnh lở cổ rễ bệnh thối rễ cà phê, tiêu điều (8, 12, 15) Ngoài kỹ thuật canh tác đến chưa có biện pháp phịng trừ có hiệu Các cơng trình nghiên cứu gần Viện Bảo vệ Thực vật, Viện KHKTNNVN, Viện Di truyền Nông nghiệp, Viện CNSH, Viện Khoa học Lâm nghiệp.v.v chứng minh số VSV có khả ức chế tiêu diệt nhiều vi sinh vật gây bệnh Kết tạo sở ban đầu cho giải pháp phòng trừ sinh học nguồn bệnh nguy hiểm (21) Sản xuất ứng dụng hỗn hợp VSV cố định nitơ, phân giải lân, sinh tổng hợp kích thích sinh trưởng thực vật VSV đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ loại phân bón chức sử dụng sản xuất nông lâm nghiệp kết nghiên cứu Viện KHKTNNVN phối hợp Viện CNSH – Viện KH&CN Việt Nam Viện KH lâm nghiệp Kết nghiên cứu chứng minh phân VSV đa chủng, chức có tác dụng tiết kiệm phân khoáng, giảm thiểu thuốc bảo vệ thực vật hố học góp phần tích cực cho việc xây dựng nông nghiệp bền vững Sản phẩm nghiên cứu đánh giá phịng thí nghiệm, thử nghiệm ảnh hưởng số đối tượng trồng qui mô chậu vại, nhà lưới, vườn ươm khảo nghiệm đồng ruộng diện hẹp diện rộng Kết thử, khảo nghiệm cho thấy phân VSV đa chủng, chức có khả gia tăng sinh khối suất trồng Sự tăng suất xác nhận giảm 10-30% lượng dinh dưỡng khoáng N,P Số liệu tổng kết kết khảo nghiệm đồng ruộng diện rộng mơ hình trình diễn số địa phương cho thấy phân VSV đa chủng chức có khả gia tăng sinh khối suất trồng Sự tăng suất xác nhận giảm phần dinh dưỡng khoáng (N,P) Kết khảo nghiệm I TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGỒI NƯỚC xác định phân vi sinh vật đa chủng đem lại lợi ích mặt cung cấp dinh dưỡng cho trồng mà cịn có tác dụng tích cực việc hạn chế bệnh vùng rễ trồng thử nghiệm Kết nghiên cứu chế tác dụng, qui trình cơng nghệ sản xuất qui mơ phịng thí nghiệm hiệu lực loại phân cơng bố nhiều tạp chí khoa học ngồi nước, đặc biệt Hội nghị Cơng nghệ Sinh học toàn quốc tổ chức Hà Nội tháng 12 năm 2003 phân bón VSV đa chủng chức năng, sản phẩm Viện KHKTNNVN kết hợp Viện CNSH Viện KHLN Hội đồng Khoa học chuyên ngành Đất, Phân bón Hệ thống nơng nghiệp, Bộ Nông nghiệp & PTNT kiến nghị công nhận tiến kỹ thuật áp dụng rộng sản xuất (21) Với khuôn khổ đề tài nghiên cứu khoa học thời gian qua cán khoa học đề tài tập trung nghiên cứu nhằm chứng minh khả sử dụng hỗn hợp VSV đa chức làm phân bón tổ chức xây dựng, triển khai qui trình cơng nghệ sản xuất qui mơ nhỏ Trong thời gian qua, có hiệu người sử dụng tín nhiệm, song phân bón VSV đa chủng, chức sử dụng phạm vi khiêm tốn Nguyên nhân hạn chế chưa có qui trình sản xuất qui mô công nghiệp Nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế sản xuất nhanh chóng đưa tiến khoa học vào sản xuất, việc nghiên cứu xây dựng qui trình sản xuất phân VSV đa chủng, chức qui mô công nghiệp tạo sản phẩm phát triển diện rộng cần thiết Mục tiêu dự án hoàn thiện cơng nghệ sản xuất phân bón vi sinh vật đa chủng, chức chất lượng cao qui mô công nghiệp cho số trồng vùng sinh thái tổ chức chuyển giao công nghệ, ứng dụng vào sản xuất nhằm tạo mơ hình sản xuất sử dụng hỗn hợp vi sinh vật nhiều chức loại phân bón có tác dụng nâng cao suất, chất lượng nơng sản, tiết kiệm phân hố học, đồng thời có khả hạn chế số bệnh vùng rễ trồng nấm vi khuẩn gây nên, góp phần phát triển nơng phẩm an tồn Cơng nghệ sản xuất chế phẩm VSV đa chủng, chức nghiên cứu thử nghiệm sản xuất qui mơ phịng thí nghiệm qui mơ pilot khuôn khổ đề tài KC.04.04 Sản phẩm thử nghiệm trồng cho hiệu tốt Từ chế phẩm VSV đa chủng, chức đề tài phối hợp với số công ty để sản xuất thử nghiệm phân hữu VSV đa chủng, chức Sản phẩm phân hữu VSV đa chủng, chức khảo nghiệm số trồng miền Bắc, miền Nam, Tây nguyên người sử dụng đánh giá cao Do mục tiêu đề tài nghiên cứu xây dựng công nghệ sản xuất phân VSV đa chủng chức qui mô pilot thử nghiệm áp dụng số sở sản xuất, nên sản phẩm phân VSV đa chủng chức ứng dụng khuôn khổ đề tài diện tích khiêm tốn Kết thử, khảo nghiệm đồng ruộng cho thấy phân bón VSV đa chủng, chức có hiệu tốt trồng trọt, mang lại nhiều lợi ích kinh tế xã hội cho người sử dụng môi trường sinh thái Thực tế sản xuất nơng, lâm nghiệp cần sản phẩm phân bón VSV đa chủng chức Nhằm hồn thiện qui trình công nghệ tạo sản phẩm chất lượng cao qui mô lớn phục vụ công tác đưa nhanh tiến kỹ thuật vào sản xuất đáp ứng nhu cầu của người sử dụng, dự án cần thiết phải triển khai nghiên cứu thử nghiệm hoàn thiện để xác định tính ổn định qui trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm VSV đa chủng, chức chất lượng cao qui mô công nghiệp; đồng thời phối hợp với sở sản xuất phân bón hữu cơ, hữu sinh học vùng sinh thái nghiên cứu hồn thiện qui trình xử lý phân gia cầm, than bùn nguồn hữu khác thành chất mang cho sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức Trên sở dự án tổ chức sản xuất thử nghiệm phát triển phân hữu VSV đa chủng, chức vào sản xuất Nhằm khuyến cáo phân bón VSV đa chủng, chức cho sản xuất dự án đặt nội dung thử, khảo nghiệm phân VSV đa chủng, chức xây dựng mơ hình trình diễn diện rộng số trồng vùng sinh thái Để dự án thực thành cơng chuyển giao cho sản xuất, dự án xác định việc đào tạo, bồi dưỡng cán nội dung quan trọng dự án Để giải nội dung nghiên cứu đáp ứng mục tiêu xác định nêu dự án sử dụng kỹ thuật phương pháp nghiên cứu sau (chi tiết phương pháp nghiên cứu tập hợp phụ lục 1): - Nghiên cứu đặc điểm chung điều kiện sinh trưởng phát triển VSV theo phương pháp nghiên cứu VSV thơng dụng - Phương pháp phân tích tiêu lý hố học mẫu đất, phân bón theo 10TCN 378-99; 369-99; 370-99; 377-99; 373-99; 371-99; 375-99; 303-97; 361-99; 306-97; 307-97; 308-97; 302-97; 366-99 - Phương pháp xác định hoạt tính cố định nitơ, phân giải lân VSV chất lượng phân bón VSV theo TCVN 6166-2002; 6167-1996; 7185-2002; 10TCN 299-97; 298-97 - Đánh giá khả đối kháng vi khuẩn/ nấm bệnh vùng rễ trồng theo phương pháp khuyếch tán hoạt chất ức chế vi sinh vật môi trường thạch (27) - Xác định tên VSV phương pháp phân loại học phân tử dựa sở giải trình tự gen 16S ARN ribosom so sánh theo chương trình phần mềm Fasta Tên VSV xác định với xác xuất tương đồng cao (17) - Xác định độ an toàn sinh học chủng vi sinh vật theo hướng dẫn phân loại cấp độ an toàn sinh học cộng đồng Châu Âu số 90/679/EWG (31) - Phương pháp bố trí thí nghiệm đồng ruộng diện hẹp diện rộng theo 10TCN 216-95 (216-2003): Qui phạm khảo nghiệm đồng ruộng hiệu lực phân bón trồng “Phương pháp thí nghiệm đồng ruộng” Thí nghiệm bố trí theo khối ngẫu nhiên hồn chỉnh với lần lặp lại Số liệu nghiên cứu xử lý theo chương trình thống kê xử lý số liệu IRRISTAT III NHỮNG NỘI DUNG Đà THỰC HIỆN Ngay sau Dự án phê duyêt quan chủ trì dự án tổ chức hội thảo kế hoạch triển khai dự án với tham gia cán khoa học chủ chốt lĩnh vực có liên quan Nội dung nghiên cứu dự án thống phân công cụ thể cho đơn vị triển khai chi tiết năm sau: II LỰA CHỌN ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Năm 2005: - Nghiên cứu xây dựng hồn thiện qui trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm VSV vật đa chủng, chức đậm đặc từ tổ hợp VSV cố định đạm, phân giải lân, sinh tổng hợp kích thích sinh trưởng thực vật đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ trồng cạn phương pháp ni cấy chìm qui mơ cơng nghiệp (cơng suất 1500 lít/mẻ) - Sản xuất thử nghiệm chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc - Đánh giá chất lượng chế phẩm VSV đa chủng, chức năng, đậm đặc Nghiên cứu xây dựng qui trình bảo quản, sử dụng chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc - Nghiên cứu xây dựng hoàn thiện qui trình xử lý chất hữu làm chất mang cho phân bón hữu VSV đa chủng, chức - Nghiên cứu xây dựng hoàn thiện qui trình sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức sở chế phẩm VSV đa chủng, chức đậm đặc chất hữu xử lý - Sản xuất thử nghiệm bước đầu phát triển phân hữu VSV đa chủng, chức vào sản xuất - Bước đầu đánh giá khả sử dụng phân hữu VSV đa chủng, chức trồng số vùng sinh thái Năm 2006 2007 - Tiếp tục hồn thiện qui trình sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức phối hợp sản xuất phân hữu VSV đa chủng, chức qui mô công nghiệp - Tiếp tục nghiên cứu đánh giá khả sử dụng phân hữu VSV đa chủng, chức trồng số vùng sinh thái - Tổ chức khuyến cáo mở rộng qui mô sử dụng phân hữu VSV đa chủng, chức cho đối tượng trồng thơng qua mơ hình trình diễn vùng sinh thái khác IV KẾT QUẢ THỰC HIỆN Kết khoa học công nghệ 1.1 Hồn thiện qui trình sản xuất chế phẩm vi sinh vật đa chủng, chức thiết bị lên men chìm qui mơ cơng nghiệp 1.1.1.Tuyển chọn, xác định giống vi sinh vật đa hoạt tính Từ giống VSV thuộc đề tài KC04-04 Quỹ gen vi sinh vật nông nghiệp, dự án tiến hành tuyển chọn đánh giá hoạt tính sinh học số chủng vi sinh vật Trên sở lý lịch khoa học hoạt tính sinh học số chủng vi sinh vật biết hoạt tính cố định nitơ, phân giải photphat khó tan, sinh tổng hợp chất kích thích sinh trưởng thực vật đối kháng vi khuẩn, nấm gây bệnh vùng rễ, kết cụ thể sau: a) Azotobacter chủng Azotobacter, ký hiệu 108, 70 106 lựa chọn làm nguyên liệu sản xuất phân bón vi sinh vật đa chủng, chức Kết nghiên cứu đánh giá khả đa hoạt tính Azotobacter tổng hợp bảng cho thấy khả cố định nitơ chủng Azotobacter có khả sinh tổng hợp IAA polysacharit Chủng Azotobacter 106 có khả đối kháng vi khuẩn gây bệnh héo xanh lạc, khoai tây cà chua Kết đánh giá khả phân giải lân đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ trồng cạn cho thấy chủng Azotobacter có biểu hiện, song mức độ khơng cao Bảng Hoạt tính sinh học chủng Azotobacter Chủng Azotobacte TT Hoạt tính sinh học (µmol 70 106 108 4345,6 3207,2 4281,6 Cố định nitơ Etylen/ml/ngày) Hàm lượng IAA thơ sau ngày ni cấy (µg/ml) 430 32 39 Vòng ức chế vi khuẩn héo xanh lạc (D-d cm) 0,6 0,3 1,6 Vòng ức chế vi khuẩn héo xanh cà chua (D-d cm) - 1,6 1,6 Vòng ức chế vi khuẩn héo xanh khoai tây ( chế D-d cm) - 1,4 - Lượng polyshacarit (g khô/l) 360 489 353 b) Rhizobium Rhizobium vi khuẩn sống cộng sinh với họ đậu, có khả cố định nitơ cung cấp nitơ cho chủ Kết nghiên cứu khả hình thành nốt sần cố định nitơ chủng Rhizobium xác định chủng sử dụng nghiên cứu có khả hình thành nốt sần cố định nitơ, chủng RA 42.2 có hoạt tính mạnh (bảng 2) Kết nghiên cứu cho thấy chủng RA 42.2 RA 18 có khả chịu nồng độ kháng sinh mức 30 ppm Hai chủng có khả cạnh tranh cao với quần thể vi sinh vật vùng rễ trồng Kết đánh giá hoạt tính sinh tổng hợp hoạt chất kích thích sinh trưởng thực vật (IAA), phân giải lân đối kháng VSV gây bệnh vùng rễ trồng cạn cho thấy chủng Rhizobium rõ nét 10 nghiên cứu có khả sinh tổng hợp IAA đối kháng vi khuẩn gây bệnh héo xanh lạc, cà chua dưa hấu d) Các vi sinh vật khác đối kháng nấm gây bệnh vùng rễ công nghiệp Bảng Hoạt tính sinh học chủng Rhizobium Chủng Rhizobium TT Hoạt tính sinh học (nmol RA04 RA18 RA442 4345,6 3207,2 4281,6 Cố định nitơ C2H4/cây/ngày) Nốt sần hữu hiệu (nốt sần/cây) 13 11 115 Khả chịu Streptomycin nồng độ 30 ppm - - - Khả chịu Spectinomycin nồng độ 30 ppm - + + Khả chịu Tetracilin nồng độ 30 ppm - - - c) Bacillus Bảng Hoạt tính sinh học chủng Bacillus Hàm lượng lân tan (µg/l) sau ngày ni cấy Hàm lượng IAA (µg/ml) sau ngày ni cấy B04 B08 Đường kính vịng phân giải lân (mm) sau ngàyni cấy 11,5 14,6 87 186 Đường kính (Dd) ức chế VKHX lạc (mm) 8,0 4,0 B10 14,5 87 15,0 B14 21,5 20 352 11,0 B16 11,5 133 15,7 Chủng vi khuẩn B17 4,0 238 1,4 B18 14,6 15 263 18,0 B24 15,5 82 5,0 B34 11,5 90 10,0 Kết nghiên cứu hoạt tính sinh học chủng Bacillus tổng hợp bảng cho thấy chủng vi sinh vật có khả chuyển hố Ca3PO4 thành dạng hồ tan Thời gian hình thành vịng phân giải từ đến ngày nuôi cấy Trong số chủng Bacillus nghiên cứu chủng B14 có hoạt tính phân giải photphat vô cao cả, đồng thời chủng vi khuẩn có khả sinh tổng hợp photphataza có khả khống hố lân hữu Hầu hết Bacillus 11 Từ 15 chủng vi sinh vật có khả đối kháng nấm bệnh dự án tiến hành đánh giá khả ức chế nấm vi khuẩn gây bệnh chết héo công nghiệp xác định chủng có khả đối kháng với đối tượng gây bệnh, Kết tập hợp bảng Bảng Khả ức chế F oxysporum R solanacearum số vi sinh vật đối kháng Kí hiệu chủng Đường kính vòng đối kháng (mm) R solanacearum F oxysporum TH10 12 21 DC29 18 22 CC5.10 15 18 VCM 1158 14 19 1.1.2 Định tên xác định độ an toàn sinh học vi sinh vật đa hoạt tính Trên sở kết đánh giá hoạt tính sinh học chủng vi sinh vật lựa chọn kết hợp với kết nghiên cứu đề tài cấp Nhà nước “Nghiên cứu công nghệ sản xuất phân bón VSV đa chủng, phân bón chức phục vụ chăm sóc trồng cho số vùng sinh thái” mã số KC 04.04, dự án tiến hành xác định tên chủng vi sinh vật chưa xác định tên kỹ thuật 16S ARN riboxom đánh giá mức độ an toàn sinh học theo hướng dẫn số 90/679/EWG cộng đồng Châu Âu an toàn sinh học, nhóm tác nhân sinh học “Vi khuẩn” Từ kết đánh giá độ an toàn, dự án xác định 10 chủng vi sinh vật kí hiệu 70,108, RA18, Ra42.2 B10, B18, B17, B16, DC29, B04 xếp loại mức độ an toàn cấp cấp ứng dụng sản xuất điều kiện bình thường Chủng TH10 có hoạt tính sinh học cao, nhiên mức độ an toàn sinh học xếp cấp độ (nhóm vi sinh vật hạn chế sử dụng), dự án không sử dụng cho sản xuất phân bón VSV đa chủng, chức 1.1.3 Nghiên cứu khả tổ hợp chủng vi sinh vật đa hoạt tính Trên sở tính sinh học, nguồn gốc phân lập ảnh hưởng trồng đánh giá khuôn khổ đề tài KC.04.04, dự án xác định tổ hợp vi sinh vật sử dụng cho sản xuất phân bón vi sinh vật chức loại trồng khác (bảng 5) 12 Bảng Tổ hợp vi sinh vật sử dụng cho loại trồng Đối tượng trồng sử dụng Cây nông nghiệp ngắn ngày Cây họ đậu Hồ tiêu Cà phê công nghiệp dài ngày khác Tên vi sinh vật Ký hiệu Hoạt tính sinh học Azotobacter beijerinckii 108 CĐNT Bacillus subtilis B10 PGL Bacillus polyfermenticus B16 ĐK VKHX Bacillus subtilis B18 PGL RA18, RA42.2 CĐNT Bacillus polyfermenticus B17 ĐK VKHX Bacillus subtilis B18 PGL 70 Bacillus subtilis điều kiện sinh trưởng phát triển tối ưu điều kiện lên men chìm, dự án tổng hợp thơng số kỹ thuật nuôi cấy nhân sinh khối vi sinh vật thiết bị lên men chìm Kết tập hợp bảng Kết nghiên cứu dự án mở hướng sử dụng nguyên liệu sẵn có rẻ tiền Việt Nam thay cho hoá chất chuyên dụng, giá thành cao Sinh khối vi sinh vật lên men thiết bị lên men chìm có mật độ đạt 108-109 CFU/ml sau thời gian lên men 35-48 Bacillus, Pseudomonas Azotobacter Riêng chủng Rhizobium thời gian nhân sinh khối 120 Bảng Điều kiện lên men tối ưu vi sinh vật đa hoạt tính thiết bị lên men chìm quy mơ cơng nghiệp Thông số kỹ thật Chủng vi sinh vật Bacillus Rhizobium Pseudomonas Azotobacter 6,5-7,0 6,8 7,0 6,8-7,0 Nhiệt độ lên men (oC) 30±2 30±1 30 28-32 Thời gian lên men (giờ) 36h 120h 35h 48h CĐNT Tỷ lệ giống gốc (%) 5% 5% 5% 5% B14 PGL Môi trường lên men SX2 SX7 CT4 SX4 Bacillus polyfermenticus B17 ĐK VKHX Bacillus polyfermenticus B10 PGL 220 300 350 220 300 350 220 300 350 220 300 350 Azotobacter beijerinckii 108 CĐNT Tốc độ cánh - khuấy - 12 (vòng/phút) 12h - kết thúc Lưu lượng cấp khí (dm3 khí/dm3 mơi trường/phút) 0,75 0,64 0,75 0,75 Bacillus subtilis B18 PGL DC29 ĐK nấm bệnh B14 PGL Bradyrhizobium japonicum Azotobacter beijerinckii Pseudomonas chlororaphis Bacillus subtilis CĐNT: Cố định nitơ, PGL: phân giải lân; ĐKVKHX: Đối kháng vi khuẩn héo xanh Kết đánh giá giá mật độ, hoạt tính sinh học theo thời gian bảo quản vi sinh vật đa hoạt tính tổ hợp cho thấy, mật độ hoạt tính sinh học chủng vi sinh vật lựa chọn điều kiện hỗn hợp riêng lẻ khơng có sai khác đáng kể thời gian bảo quản tháng Như sử dụng hỗn hợp vi sinh vật đa hoạt tính sản xuất phân bón vi sinh vật chức sử dụng cho loại trồng 1.1.4 Qui trình sản xuất chế phẩm vi sinh vật chức Trên sở nghiên cứu môi trường nhân sinh khối chủng vi sinh vật lựa chọn thuộc giống Azotobacter, Rhizobium, Bacillus, Pseudomonas 13 Ph Dịch vi sinh vật sau nhân sinh khối thiết bị lên men chìm đưa vào máy ly tâm liên tục (separator) để tách nước tự Vận tốc ly tâm ban đầu 15000 vịng/ phút sau tăng từ từ để đạt vận tốc 20000 vòng/phút Mật độ tế bào vi sinh vật sau ly tâm xác định thông qua phương pháp ni cấy pha lỗng Kết cho thấy mật độ vi sinh vật sinh khối vi sinh vật tăng 10 đến 100 lần Kết nghiên cứu mở triển vọng tạo chế phẩm vi sinh vật đa chủng chức đậm đặc với mật độ vi sinh vật hữu ích cao hẳn chế phẩm truyền thống sản xuất sở phối trộn sinh khối vi sinh vật sau lên men với chất mang xử lý Từ kết nghiên cứu hoàn thiện kết hợp với kết nghiên cứu khuôn khổ đề tài KC04.04 chất mang cho sản xuất phân vi sinh vật đa chủng chức (VSVĐCCN), dự án tiến hành sản xuất thử nghiệm chế phẩm VSVĐCCN đậm đặc Kết kiểm tra chất lượng chế phẩm tập hợp bảng xác định chế phẩm có chất lượng cao yêu cầu chế phẩm phân bón vi sinh vật qui định TCVN Với qui trình hoàn thiện, dự án tổ chức sản xuất chế VSVĐCCN đậm đặc phối hợp với công ty sản xuất phân bón hữu vi sinh vật đa chủng, chức 14 (HCVSVĐCCN) với số lượng khoảng 8000 tấn, chế phẩm sử dụng với liều lượng 1kg/1tấn nguyên liệu hữu Sản phẩm phân HCVSVĐCCN sử dụng nhiều địa phương nước người nông dân đánh giá cao Kết khảo nghiệm hiệu lực phân HCVSVĐCCN sản xuất hữu xử lý chế phẩm vi sinh vật đa chủng, chức đậm đặc trình bày chi tiết mục 1.2.3 Kết đánh giá hiệu phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức trồng công nghệ Dự án – Qui trình sản xuất chế phẩm vi sinh vật đa chủng, chức đậm đặc Sơ đồ Quy trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm vi sinh vật đa chủng, chức chất lượng cao thiết bị lên men chìm quy mơ cơng nghiệp Giống gốc VSV cố định nitơ Giống gốc VSV phân giải lân Giống gốc VSV ĐK vi sinh vật Kiểm tra hoạt tính Kiểm tra hoạt tính Kiểm tra hoạt tính Nhân giống cấp I Nhân giống cấp I Nhân giống cấp I Nhân giống cấp II Nhân giống cấp II Nhân giống cấp II Xử lý sinh khối Xử lý sinh khối Xử lý sinh khối Bảng Mật độ nhóm vi sinh vật chứa chế phẩm vi sinh vật chức đậm đặc Nhóm vi sinh vật Đơn vị đo Mật độ CFU/g 4,98 x 109 Vi sinh vật phân giải lân CFU/g 5,23 x 10 Vi sinh vật đối kháng vi khuẩn héo xanh CFU/g 3,96 x 109 Đơn vị đo Mật độ Vi khuẩn cố định nitơ CFU/g 5,03 x 109 Vi sinh vật phân giải lân CFU/g 5,71 x 109 Vi sinh vật đối kháng vi khuẩn héo xanh CFU/g 4,21 x 109 Vi khuẩn cố định nitơ CFU/g 5,15 x 109 Vi sinh vật phân giải lân CFU/g 5,33 x 109 Vi sinh vật đối kháng F.Oxysporum CFU/g 3,78 x 109 Chế phẩm sử dụng cho đậu Vi khuẩn nốt sần 2.Chế phẩm sử dụng cho khoai tây, dưa Nhóm vi sinh vật Chất mang Xử lý chất mang Phối trộn Kiểm tra chất l Chế phẩm vi sinh vật sử dụng cho lâu năm Bao gói Bảo quản sử dụng 1.2 Qui trình sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức Trên sở kết hồn thiện cơng nghệ đánh giá tuyển chọn giống vi sinh vật đa hoạt tính sinh học, nghiên cứu môi trường lên men phù hợp, nghiên cứu bổ sung điều kiện lên men tối ưu thiết bị lên men chìm, kỹ thuật xử lý sinh khối sau lên men nhằm tạo chế phẩm VSVĐCCN (chất lượng cao) kế thừa kết đề tài KHCN cấp Nhà nước KC.04.04 giai đoạn 2001-2005, dự án xây dựng quy trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm VSVĐCCN đậm đặc Quy trình cơng nghệ tóm tắt sơ đồ chi tiết hoá trong: Sản phẩm Khoa học 1.2.1 Xử lý nguyên liệu hữu làm chất cho phân hữu vi sinh vật chức Men ủ vi sinh vật kết nghiên cứu đề tài khoa học cấp Nhà nước KC.04.04 Hội đồng khoa học Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn đề nghị công nhận tiến kỹ thuật khuyến cáo sử dụng rộng rãi sản xuất Với mục đích sử dụng có hiệu chế phẩm chế biến nguyên liệu hữu làm chất cho sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng chức năng, Dự án tiến 15 16 hành nghiên cứu, đánh giá yếu ảnh hưởng đến trình ủ, bao gồm nhiệt độ ban đầu, nguồn dinh dương cacbon, độ ẩm nguyên liệu, nồng độ men ủ thời gian ủ để từ xây dựng qui trình xử lý nguyên liệu hữu cho sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng chức Trên sở kết nghiên cứu dự án tiến hành xử lý thử nghiệm nguyên liệu hữu làm chất cho sản xuất phân hữu vi sinh vật chức Kết thử nghiệm xác định chất chế biến theo phương pháp cải tiến dự án đảm bảo tiêu chuẩn cảm quan đặc tính lý hố sinh học sản phẩm tạo đáp ứng yêu cầu chất sản uất phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức Từ kết nghiên cứu nêu dự án tập hợp thành qui trình chế biến chất cho phân bón hữu vi sinh vật đa chủng, chức tóm tắt sơ đồ Sơ đồ 2: Qui trình xử lý nguyên liệu, phế thải hữu làm chất cho phân bón hữu vi sinh vật đa chủng, chức Ngun liệu hữu Xử lí thơ (nghiền, sàng, loại bỏ tạp chất ) Dinh dưỡng khoáng Rỉ mật Phối trộn Men ủ vi sinh Ủ hoạt hoá Cơ chât hữu 1.2.2 Sản xuất phân hữu vi sinh vật chức sở nguyên liệu hữu xử lý chế phẩm vi sinh vật chức đậm đặc Với mục tiêu sản xuất sản phẩm phân bón hữu vi sinh vật đa chủng, chức (HCVSVĐCCN) đảm bảo chất lượng sở chế phẩm đậm đặc chất xử lý, dự án triển khai nghiên cứu tỷ lệ phối trộn chế phẩm vi sinh vật đậm đặc chất hữu cơ, đánh giá chất lượng sản phẩm tạo theo thời gian bảo quản nghiên cứu hiệu lực phân HCVSVĐCCN số trồng vùng sinh thái khác Kết phân tích mật độ nhóm vi sinh vật sản phẩm 15 ngày đầu sản xuất tập hợp bảng xác định: để bảo 17 đảm tiêu chuẩn Việt Nam phân bón hữu vi sinh vật cần phối trộn chế phẩm vi sinh vật chức với chất hữu xử lý theo tỷ lệ 1/1000 Bảng Mật độ vi sinh vật phân HCVSĐCVC sử dụng cho khoai tây Tỷ lệ chế phẩm Nhóm Vi sinh vật VSV chức chất hữu 1:1000 VSVCĐN tự VSVPGL 2:1000 5:1000 Mật độ (CFU/g) thời điểm sau sản xuất (ngày) 14 6,25*106 7,25*106 7,17*106 9,25*106 2,15*107 2,02*107 VSVĐK vi khuẩn héo 7,25*105 5,25*106 5,07*106 xanh VSVCĐN tự 8,17*106 7,25*106 7,91*106 VSVPGL 9,32*106 2,41*107 2,78*107 VSVĐK vi khuẩn héo 8,21*106 9,95*106 9,61*106 xanh VSVCĐN tự 7,17*106 9,25*106 9,31*106 VSVPGL 9,02*106 1,41*107 3,98*107 VSVĐK vi khuẩn héo 7,81*106 9,72*106 9,66*106 xanh Phân HCVSVĐCCN bảo quản điều kiện phòng thời gian tháng Kết theo dõi biến động nhóm vi sinh vật sản phẩm cho thấy mật độ vi sinh vật chức sau tháng bảo quản có giảm chút so với mật độ ban đầu (sau sản xuất 15 ngày) Tuy nhiên so với TCVN phân bón vi sinh vật, sản phẩm đạt yêu cầu chất lượng Mật độ nhóm vi sinh vật chức thời điểm dao động khoảng 1,03 x 106 đến 4,42 x 106 CFU/g phân bón Trong q trình bảo quản dự án tiến hành kiểm tra đặc điểm hoá lý học khác sản phẩm Kết phân tích cho thấy tỷ lệ chất dinh dưỡng chứa sản phẩm khơng có biến động Độ ẩm sản phẩm có dấu hiệu giảm so với ban đầu, xong mức độ không đáng kể Từ kết sản xuất thử nghiệm với sản phẩm phân HCVSVĐCCN sử dụng cho khoai tây đề tài tiến hành sản xuất thử nghiệm với sản phẩm sử dụng cho hồ tiêu, công nghiệp đậu Kết tương tự sản phẩm sử dụng cho khoai tây xác định sản phẩm sử dụng cho hồ tiêu công nghiệp Trong sản phẩm phân HCVSVĐCCN sử dụng cho đậu, sau thời gian bảo quản tháng mật độ vi khuẩn nốt sần giảm hẳn phát độ pha loãng 10-2 sau tháng thứ Do vi khuẩn nốt sần loại vi sinh vật không sinh nha bào bào tử nên đề tài xác định mật độ vi khuẩn nốt sần phân hữu vi sinh vật sử dụng cho đậu thời gian bảo quản tháng Sản phẩm loại không bảo đảm mật độ vi khuẩn nốt sần sau thời gian bảo quản tháng 1.2.3 Đánh giá hiệu phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức trồng 18 Nhằm xác định hiệu phân hữu vi sinh vật chức trồng nơng cơng nghiệp dự án tiến hành thí nghiệm qui diện hẹp nhiều địa phương nước (khoai tây, lạc Hà Nội, cà chua, cải ngọt, cải bắp Vĩnh Phúc, Nam Định, hồ tiêu Quảng Trị, cà phê Đắc Lắc Từ kết thử nghiệm đồng ruộng dự án xác định với liều lượng 1/10 lượng phân chuồng cần bón phân HCVSVĐCCN có tác dụng thay phân chuồng ảnh hưởng tích cực đến sinh trưởng, phát triển đối tượng trồng thử nghiệm Phân HCVSVĐCCN có tác dụng làm tăng suất cà chua 15,73-17,5%, khoai tây 17,39%, lạc 10,08%, rau 12,41-20,03%, hồ tiêu 15,21%, 12,59% cà phê 20,63% Các trồng thử nghiệm không giảm suất, đồng thời bón phân HCVSVĐCCN giảm giảm 20-30% phân đạm lân khống cần bón Phân HCVSVĐCCN có tác dụng giảm tỷ lệ bệnh héo xanh tới 60% khoai tây, cà chua, 37% lạc giảm 33,82% tỷ lệ bệnh vùng rễ hồ tiêu Sử dụng phân HCVSVĐCCN không phát thấy bệnh lở cổ rễ cà phê Trên sở kết nghiên cứu hoàn thiện nêu kế thừa kết nghiên cứu đề tài KC.04.04, dự án xây dựng quy trình cơng nghệ sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức từ chế phẩm vi sinh vật chức đậm đặc chất hữu xử lý Quy trình được tóm tắt theo sơ đồ trình bày chi tiết trong: Sản phẩm Dự án – Qui trình sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức sở chế phẩm đậm đặc chất hữu xử lý Kết sản xuất phát triển phân HCVSVĐCCN Sơ đồ Quy trình sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức từ chế phẩm vi sinh vật đậm đặc chất hữu xử lý Kiểm tra độ chín, độ an tồn Kiểm tra chất lượng Cơ chất hữu xử lý Chế phẩm VSVCN đậm đặc Phối trộn Kiểm tra chất lượng Phân HCVSVCN 2.1 Sản xuất phân HCVSVĐCCN Trên sở kết nghiên cứu, dự án xây dựng hoàn thiện qui trình sản xuất phân HCVSVĐCCN sử dụng cho đậu, rau cơng nghiệp ( Tóm tắt qui trình trình bày phần phụ lục) Trong giai đoạn 6/2005 6/2007, dự án phối hợp với Công ty TNHH Hữu cơ, Công ty Polyfa, Công ty Cổ phần đầu tư khai thác mỏ, Trung tâm ứng dụng khoa học công nghệ tỉnh Đắc Lắc tổ chức sản xuất sản phẩm phân HCVSVĐCCN Tổng hợp sô lượng sản phẩm tạo từ dự án trình bày bảng Sản phẩm phân HCVSVĐCCN sau sản xuất kiểm tra chất lượng định kỳ theo Tiêu chuẩn Việt Nam, kết kiểm tra cho thấy sau tháng bảo quản sản phẩm đạt TCVN Sản phẩm tạo đưa sử dụng nhiều địa phương nước người sử dụng đánh giá cao Tổng hợp kết sản xuất nhận xét, đánh giá người sử dụng trình bày phần 3: Sản phẩm khoa học công nghệ dự án 19 Đóng gói Sử dụng 20 Bảng 9: Số lượng phân HCVSVĐCCN sản xuất giai đoạn 2005 –2007 (tấn) STT Tên Công ty, Đơn vị Công ty TNHH Hữu Công ty Polifa Trung tâm ứng dụng khoa học công nghệ tỉnh Đắc Lắc Công ty Cổ phần đầu tư khai thác mỏ Tổng cộng Lượng phân HCVSVĐCCN sản xuất Năm 2005 1500 Năm 2006 1500 Năm 2007 2000 Bảng 10 Các mơ hình trình diễn hiệu sử dụng phân HCVSVĐCCN TT Cây trồng địa điểm Đơn vị thực triển khai mơ hình Khoai tây – Vĩnh Phúc Hợp tác xã Tiền Phong, Mê Linh 20 2005-2006 5000 Cà chua - Vĩnh Phúc Hợp tác xã Tiền Phong, Mê Linh 2005-2006 Rau - Vĩnh Phúc Hợp tác xã Tiền Phong, Mê Linh 2005-2006 Rau – Hà Tây Hợp tác xã nông nghiệp Phương Viên 2005-2006 Cà phê - Đắc Lăk Công ty cổ phần Polyfa, Trung tâm ứng dụng KHCN Đắc Lăk 32 2006-2007 Hồ tiêu - Quảng trị Chi Cục BVTV Quảng Trị 10 2005-2007 Bông - Đắc Lắc Viện nghiên cứu 2005-2006 Hồ tiêu - Đắc Nông, Viện BVTV, Trung tâm Đắc lắk ứng dụng KHCN Đắc Lăk 2006-2007 Hồ tiêu – Bình Dương 10 2006-2007 Tổng cộng 500 500 500 1500 1500 1500 0 100 100 8100 2.2 Phát triển công nghệ sản phẩm phânHCVSVĐCCN Từ cuối năm 2005 công nghệ sản xuất phân HCVSVĐCCN công nghệ sản xuất sử dụng men ủ vi sinh vật xử lý phế phụ phẩm nông nghiệp quan chủ trì dự án đơn vị phối hợp triển khai vào sản xuất diện rộng Đến dự án liên quan đến kết đề tài KC04.04 dự án KC.04.DA11 Bộ Khoa học Công nghệ phê duyệt thực khn khổ “Chương trình xây dựng mơ hình ứng dụng khoa học công nghệ phục vụ phát triển nơng thơn, miền núi từ đến năm 2010”, dự án: - Ứng dụng công nghệ vi sinh sản xuất phân hữu vi sinh vật chức sử dụng cho hồ tiêu tỉnh Bình Dương tỉnh phía Nam Đơn vị chuyển giao cơng nghệ Viện Thổ nhưỡng nơng hố (Quyết định số 542/QĐ-BKHCN) - Xây dựng mơ hình sản xuất phân bón hữu vi sinh từ phế phụ phẩm nông nghiệp tỉnh Nghệ An Đơn vị chuyển giao công nghệ Viện Thổ nhưỡng nơng hố (Quyết định sơ 623/QĐ-BKHCN ) Để nhanh chóng phát triển phân HCVSVĐCCN vào sản xuất giúp đỡ người sử dụng thông tin sản phẩm đối tượng trồng địa phương, thời gian qua dự án xây dựng nhiều mơ hình diện rộng sử dụng phân HCVSVĐCCN tỉnh Hồ Bình, Hà Nội, Nam Định, Vĩnh Phúc, Nghệ An, Quảng Trị, Đắc Lắc, Đắc Nông (bảng 10) Kết chi tiết hiệu sử dụng phân HCVSVĐCCN mơ hình trình bày chi tiết trong: Sản phẩm khoa học công nghệ dự án - Kết xây dựng mơ hình sử dụng phân HCVSVĐCCN 21 Diện tích Thời gian (ha) thực Công ty TNHH Hưu Hiệu phân HCVSVĐCCN mơ hình trình diễn tập hợp bảng 11 cho thấy, sử dụng phân HCVSVĐCCN có hiệu định việc làm tăng suất trồng đồng thời hạn chế số loại bệnh vùng rễ vi sinh vật gây Kết đánh giá lần khảng định hiệu việc sử dụng phân HCVSVĐCCN trồng Trên sở kết sử dụng phân HCVSVĐCCN số loại trồng mô hình diện rộng Dự án tiến hành phân tích hiệu kinh tế sử dụng phân HCVSVĐCCN so sánh với đối chứng (mơ hình sử dụng nơng dân) Kết phân tích hiệu kinh tế cho thấy, mức độ tăng lợi nhuận loại trồng khác khác nhau, lợi nhuận cao xác định cà phê rau cải (>10 triệu đồng/ha) Đối với trồng khác lợi nhuận sử dụng phân HCVSVĐCCN đạt từ đến triệu đồng/ha Chi phí sử dụng phân HCVSVĐCCN thấp so với chi phí mà nơng dân thực Từ kết phân tích cho thấy, sử dụng phân HCVSVĐCCN đem lại lợi nhuận thực cho người nông dân 22 Bảng 11 Hiệu sử dụng phân HCVSVĐCCN số loại trồng diện rộng Cây trồng địa điểm thực mơ hình Năng suất (tấn/ha) Mức Tỷ lệ bệnh vùng độ tăng rễ (%) so với ĐC Mô hình ĐC (%) Mức độ giảm so với ĐC (%) ĐC Mơ hình Cà chua – Vĩnh Phúc 15,52 18,51 19,27 1,25 0,00 100 Khoai tây - Hà Nội 12,9 14,5 11,24 24,6 11,3 55,1 Lạc – Nam Định 2,13 2,52 16,73 40,0 15,0 62,5 Cải – Nam Định 2,68 31,75 27,53 - - - Cải bắp – Nam Định 27,15 30,72 13,15 - - - Dưa hấu – Hồ Bình 17,5 20,0 13,0 12,0 3,3 72,5 Hồ tiêu - Đắc Nông 2,28 3,50 53,51 6,67 4,67 29,99 Bông - Đắc Lắc 1,475 1,858 25,96 8,6 100 Cà phê - Đắc Lắc 5,67 6,84 20,63 - - - (-): không đánh giá Thuận, Đồng Nai Thông qua đơn vị phối hợp địa phương kết sử dụng phân HCVSVĐCCN phát sóng đài truyền hình tỉnh Quảng Trị Bình Dương Các kết khoa học công nghệ khác Trong thời gian thực cán khoa học tham gia dự án phối hợp với sở đào tạo nước (Đại học Bách khoa Hà Nội, Viện Đại học mở Hà Nội, Đại học khoa học tự nhiên - Đại học quốc gia Hà Nội đào tạo Thạc sĩ công nghệ sinh học Cử nhân sinh học Kết khoa học dự án tổng hợp thành báo khoa học công bố kỷ yếu hội nghị khoa học Bộ nông nghiệp & Phát triển nông thôn, Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam Trong thời gian thực chủ nhiệm dự án đồng thời điều phối viên hợp phần Phân bón vi sinh vật – Biofertilizer Project khuôn khổ dự án Diễn đàn hợp tác hạt nhân nước khu vưc châu Á (Forum for nuclear cooperation in Asia – FNCA) Một phần kết khoa học dự án tổng hợp đưa vào nội dung sách: Biofertilizer manual, FNCA xuất Tài liệu cập nhập trang WEB http://www.fnca.jp/english Nội dung chi tiết báo tập hợp 3: Sản phẩm KH&CN Dự án Kết hoạt động tài Trong q trình thực dự án, có thay đổi mặt tổ chức, quan chủ trì dự án phải chuyển từ Viện KHKTNNVN sang Viện Thổ nhưỡng Nơng hố, nên phần kinh phí dự án dự kiến đầu tư cho xưởng sản xuất thực nghiệm không thực Trong tổng số 2.200 triệu đồng hỗ trợ từ ngân sách khoa học dự án sử dụng 1.959,985 triệu đồng Số kinh phí khơng sử dụng, quan chủ trì dự án có cơng văn báo cáo Bộ Khoa học CN, Ban đạo Chương trình KC.04 trả lại Nhà nước Kết hoạt động tài dự án chi tiết hoá hồ sơ dự án Trong thời gian triển khai, dự án tổ chức tập huấn cho cán kỹ thuật thuộc Công ty TNHH Hữu cơ, Công ty Cổ phần đầu tư khai thác mỏ, Trung tâm Ứng dụng KHCN Đăklăk cơng nghệ sản xuất phân HCVSVĐCCN Sau khố tập huấn cán tham gia tập huấn năm vững sở lý thuyết có đủ khả để tổ chức, triển khai sản xuất phân HCVSVĐCCN đơn vị Dự án phối hợp với đơn vị tham gia dự án tổ chức tập huấn cho 20 kỹ thuật viên, công nhân vệ sinh an tồn lao động, vận hành thiết bị, máy móc sản xuất phân HCVSVĐCCN Để giúp nông dân nắm kỹ thuật sử dụng phân HCVSVĐCCN dự án Phối hợp với công ty sản xuất, Viện BVTV, chi cục BVTV Sở Nông nghiệp & Phát triển nơng thơn tỉnh Hải Dương, Hải Phịng, Nam Định, Hồ Bình, Hà Tây, Nghệ An, Quảng Trị, Đắc Lắc, Ninh Thuận, Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Bà Rịa Vũng Tàu, Tiền Giang, Tây Ninh tổ chức 20 lớp tập huấn với số lượng gần 1000 nông dân tham gia Nhằm mở rộng diện tích sử dụng phân HCVSVĐCCN, trả lời thắc mắc người sử dụng, cán khoa học dự án phối hợp đài truyền hình địa phương tổ chức buổi giao lưu trực tuyến với nông dân tỉnh Ninh Từ số liệu nghiên cứu nêu dự án xác định chủng giống vi sinh vật sử dụng sản xuất phân HCVSVĐCCN với hoạt tính sinh học độ an tồn sinh học tương đơng với chủng vi sinh vật sử dụng sản xuất phân bón vi sinh vật giới Kết nghiên cứu hồn thiện cơng nghệ sản xuất chế phẩm vi sinh vật chức sở phương pháp lên men chìm nồi lên men tạo chế phẩm có chất lượng đáp ứng tiêu chuẩn Việt Nam, tương đương với chất lượng chế phẩm nhập từ nước 8100 sản phẩm phân HCVSVĐCCN dự án sản xuất cung cấp cho sản xuất Sản phẩm có chất lượng ổn định có ý nghĩa quan trọng chăm sóc sức khoẻ trồng Trên sở kết dự án, dự án chuyển giao công nghệ phân HCVSVĐCCN men ủ vi sinh vật Bộ Khoa học công nghệ xét duyệt đưa vào thực khn “Chương trình xây dựng mơ hình ứng dụng khoa học cơng nghệ phục vụ phát triển nông thôn, miền núi từ đến năm 2010” Trong trình thực hiện, dự án tham gia đào tạo kỹ sư công nghệ sinh học thạc sĩ Kết nghiên cứu dự án công bố báo khoa học trình bày số hội nghị, 23 24 V TỔNG KẾT HOÁ CÁC KẾT QUẢ DỰ ÁN hội thảo nước quốc tế Tổng hợp kết nghiên cứu triển khai dự án trình bày bảng 12 Bảng 12 Tổng hợp kết thực dự án KC04.DA11 TT Tên sản phẩm tiêu chất lượng chủ yếu 10 Chủng vi sinh vật đa hoạt tính (cố định nitơ, phân giải lân, đối kháng vi sinh vật gây bệnh vùng rễ trồng cạn Quy trình cơng nghệ sản xuất chế phẩm vi sinh vật đa chủng, chức chất lượng cao thiết bị lên men chìm quy mơ cơng nghiệp tạo sản phẩm có mật độ vi sinh vật đa hoạt tính đạt 109 CFU/g chế phẩm Quy trình sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng, chức áp dụng sở sản xuất Phân hữu vi sinh vật chức (tấn) - Mật độ vi sinh vật chức (cfu/g) - Tăng suất trồng (%) so với ĐC - Giảm tỷ lệ bệnh vùng rễ (%) Mơ hình trình diễn sử dụng phân vi sinh vật chức qui mô 1-5 ha/mơ hình Cơ sở sản xuất sử dụng cơng nghệ dự án Đào tạo ĐH, SĐH Cơng trình khoa học công bố Công nghệ chuyển giao cho địa phương Đào tạo cán công nhân kỹ thuật sản xuất phân hữu VSV chức Tập huấn nông dân kỹ thuật sử dụng phân hữu VSV chức Số lượng Theo Thực hợp đồng 10 11 Mức độ thức so với hợp đồng Vượt 1 Đạt 1 Đạt 8000 106 15 60 8100 106 15 60 Vượt 1-2 - 26 Vượt Vượt Vượt 1000 Vượt Vượt Vượt Trong trình triển khai dự án, chủ nhiệm dự án đồng thời điều phối trưởng phía Việt Nam dự án bón vi sinh vật (Biofertilizer project Leader) khuôn khổ Diễn đàn hợp tác nguyên tử nước châu Á (Forum for nuclear cooperation in Asia –FNCA) Kết nghiên cứu Dự án sở khoa học quan trọng cho việc hợp tác xuất “cẩm nang phân bón vi sinh vật – Biofertilizer manual” FNCA xuất bản, Việt Nam nước chủ trì biên soạn 25 VI KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ Kết luận Trong năm thực dự án bám sát mục tiêu đề đạt số kết sau: Hồn thiện qui trình sản xuất chế phẩm vi sinh vật chức đậm đặc thiết bị lên men chìm qui trình sản xuất phân hữu vi sinh vật đa chủng chức sở qui trình xử lý nguyên liệu hữu cải tiến Qui trình chuyển giao cho sở sản xuất Bình Dương, Nghệ An ứng dụng sở sản xuất khác Hà Tây, Đắc Lắc Bình Định Phối hợp với công ty sản xuất thử nghiệm đánh giá hiệu phân hữu vi sinh vật chức cà chua, lạc, khoai tây, dưa hấu, hồ tiêu, cà phê Phân hữu vi sinh vật chức có chất lượng bảo đảm tiêu chuẩn Việt Nam có hiệu tốt chăm sóc sức khoẻ trồng, giảm 20% phân khoáng, tăng suất trồng 15% giảm tỷ lệ bệnh vùng rễ 60% Đã sản xuất 8100 phân hữu vi sinh vật chức đưa vào ứng dụng cho nhiều đối tượng trồng nhiều địa phương nước Xây dựng qui trình sử dụng triển khai mơ hình trình diễn hiệu phân hữu vi sinh vật chức cà chua, lạc, khoai tây, dưa hấu, hồ tiêu, bông, cà phê tổ chức giới thiệu sản phẩm, hướng dẫn tập huấn nông dân phương tiện thông tin đại chúng Tham gia đào tạo 26 cán kỹ thuật sản xuất phân hữu vi sinh vật chức năng, cử nhân sinh học Thạc sĩ công nghệ sinh học công bố công trình khoa học liên quan đến kết hoạt động dự án Đề nghị Dự án hoàn thành nội dung nghiên cứu theo hợp đồng, đáp ứng mục tiêu đề Kết dự án đạt vượt số tiêu theo hợp đồng Đề nghị nghiệm thu kết dự án Kinh phí thu hồi theo hợp đồng 1.311,12 triệu đồng tương đương với 60% số kinh phí từ nguồn ngân sách Nhà nước Do hoàn cảnh khách quan, dự án sử dụng 1.945,985 triệu đồng , số lại trả lại cho Kho bạc Nhà nước Đề nghị Bộ Khoa học xem xét đồng ý với số kinh phí thu hồi dự án 1.167,111 triệu đồng tương đương 60% số kinh phí mà dự án sử dụng từ nguồn ngân sách Nhà nước 26 TÀI LIỆU THAM KHẢO sinh vật đối kháng phòng trừ bệnh héo xanh cà chua vi khuẩn Thông tin công nghệ sinh học ứng dụng 4, 47-52 Arora Diplip K (1996): Hand book of applied mycology Volume 1: Soil and plant, 327-355 Asaka O., Shoda M (1996): Biocontrol of Rhizoctonia solani damping off of tomato with Bacillus subtilis RB14 Appl.Microbiol 62, 4081-4085 Bagnasco P., L.De La Fuente, G.Gualtieri, F.Noya and A.Arias (1998): Fluorescent Pseudomonas spp as biocontrol agents against forage legume root pathogenic fungi Soil.Biol.Biochem Vol 30, No 10/11, 1317-1322 Burges H.D (1998): Formulation of microbial biopesticides Klumwer academic publishes, Dordrecht/Boston/London Ngô Thế Dân, Nguyễn Xuân Hồng, Đỗ Thị Dung, Nguyễn Thị Chinh, Trần Đình Long, Nguyễn Thị Đào, Phạm Văn Toản,C.L.L.Gowda (2000): Kỹ thuật đạt suất lạc cao Việt Nam Nhà xuất nông nghiệp Hà Nội, 71-116, Demain A.L and Soloman N.A (1986): Manual of industrial microbiology and biotechnology, 32-39 Ameriacan Society for microbiology, Washington D.C Dubey S.K.(1996): Combined effect of Bradyrhizobium japonicum and phosphate solubilizing Pseudomonas striata on nodulation, yield attributes and yield of rainfed soybean ander different sources of phosphorus in vertisols Indian Journal of agricultural science 66, 28-32 Đỗ Tấn Dũng (2002): Nghiên cứu bệnh héo xanh vi khuẩn P.solanacearum Smith hại số trồng ngoại thành Hà Nội vùng lân cận Luận án TS nông nghiệp, ĐHNN1 Hà Nội Geels, Schippers (1983): Selection of antagonistic fluorescent Pseudomonas sp And their colonization and persistence following treatment of seed potato Phytopathol.Zeitsschrift 108, 193-206 10 Grosch R, Junge H, Krebs B and Bochow H (1999): Use of Bacillus subtilis as a biocontrol agent.III.Influence of bacillus subtilis on fungal root diseases and on yield in soilless culture Zeitschrift fuer Pflanzenkrankheit und Pflanzenschutzt 106, 568-580 11 Harris A.R., Adkins P.G (1999): Versatility of fungal and bacterial isolates for biocontrol of damping of disease caused by Rhizoctonia solani and Pythium spp Biological control 15, 10-18 12 Nguyễn Xuân Hồng, Nguyễn Thị Yến, Nguyễn Văn Liễu (1997): Kết nghiên cứu đặc điểm phân bố, tác hại bệnh héo xanh lạc xác định biovar vi khuẩn (P.solanacearum) miền Bắc Việt Nam Tạp chí bảo vệ thực vật 6, 27-31 13 Kannaiyan S (2003): Inoculant production in developing countries-Problems, potentiala and success In the Maximising the use of biological nitrogen fixation in Agriculture Edited by Hardarson G and W.J.Broughton, 187-198 FAO published by Kluwer Academic Publishers 14 Kennedy IR and Choudhury A.T.M.A (2002): Biofertilizers in action, a report for rural industries research and development RIRDC publication No 02/086 15 Lê Như Kiểu, Vũ Bích Hậu, Đào Thị Thu Hằng, Nguyễn Ngọc Cường, Hoàng Hoa Long, Nguyễn Hồng Hải, Trần Duy Quí (2000): Nghiên cứu ứng dụng vi 16 Koch E., Kempf H.J and Hessenmueller A (1998): Characterisation of the biocontrol activity and evaluation of potential growth promoting properties of selected rhizobacteria J Plant diseases and Protection 105, 567-580 17 Ludwig, W and Schleifer, K.H ( 2000): Phylogeny of bacteria beyond the 16SrRNA standard Vermicon.http: www Vermicon.de/english/news/science/khs99111.htm 18 Maria C Vega-Hernandez, Milagros Leon-Barrios, Ricardo Perez-Galdona (2002): Indol-3-acetic acid production from indole-3-acetonitrile in Bradyrhizobium Soil Biology &Biochemistry 34 665-668 19 Parmar N and Dadarwal KR (1999): Stimulation of nitrogen fixation and induction of flavonoid like compounds by rhizobacteria J Appl Microbiol.86, 36-44 20 Phạm văn Toản (2002): Đề tài KHCN.02.06 “Nghiên cứu áp dụng công nghệ nhằm mở rộng việc sản xuất, ứng dụng phân vi sinh vật cố định đạm phân giải lân phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững “ Hội nghị tổng kết chương trình khoa học cơng nghệ cấp Nhà nước giai đoạn 1996-2000 Hà Nội 12/2002 21 Phạm Văn Toản CTV, 2005: báo cáo tổng kết đề tài KHCN.04.04: Nghiên cứu cơng nghệ sản xuất phân bón vi sinh vật đa chủng, phân bón chức phục vụ chăm sóc trồng cho số vùng sinh thái 22 Nguyễn Ngọc Quyên cộng tác viên (2000): Quỹ gen vi sinh vật nông nghiệp Nông nghiệp –CNTP 451, 29-30 23 Ramamoorthy V., Raguchander R and Samiyappan R (2002): Induction of defense related proteins in tomato roots treated with Pseudomonas fluorescens Pf1 and Fusarium oxysporum f.sp lycopersici Plant and soil 239, 55-68 24 Raupach GS, Kloepper JW (1998): Mixtures of plant growth-promoting rhizobacteria anhence biologiacl control of multiple cucumber pathogens Phytopathology 88, 1158-1164 25 Richardson AE (2001): Prospects for using soil microorganisms to improve the acquisition of phosphorus by plant Australia Journal of plant physiology 28, 897-906 26 Rojas A., Holguin G.,Glick BR and Bashan Y (2001): Synergism between phyllobacterium sp (N-fixer) and Bacillus lichenformis (P-solubilizer) both from semi arid mangrove rhizosphere FEMS Microbiology Ecology 35, 181-187 27 Rupela OP., Gopalakrishnan S., Krajewski M., Sriveni M (2003): A novel method for identification and enummeration of microorganisms with potential for suppressing fungal plant pathogens Biol.Fertil.Soils 39, 131-134 28 Schinner F., Oehlinger R.,Kandeler E., Margesin R (1993): Bodenbiologische Arbeitsmethode Springer Verlag, Berlin Heidelberg 27 28 29 Schisler DA., Slininger PJ., and Bothast RJ (1997): Effects of antagonist cell concentration and two-strain mixtures on biological control of fusarium dry rot of potatoes Phytopathology 87, 171-183 30 Sen S.P and Pait P (1995): Biofertilizer, potential and problems Plant physiology forum, Calcuta, 237-257 31 Sichere Biotechnologie: Eingruppierung biologischer Agenzien: Bakterien, Merkblatt B 006 8/98 ZH 1/346, Bereuftsgenossenschaft der chemischen Idustrie, 8/1998 32 Siddiqui IA., S.Shahid Shaukat (2002): Mixtures of plant disease suppressive bacteria enhance biological control of multiple tomato pathogens Biol.Fertil.Soils 36, 260-268 33 Siddiqui IA, Ehteshamul-Haque S, Shaukat SS (2001): Use of rhizobacteria in the control of root rot-root knot disease complex of mungbean J.Phytopathol.149, 337-346 34 Sindhu SS., Sunita Suneja, Goel AK., Parmar N., Dadarwal KR (2002): Plant growth promoting effects of Pseudomonas sp on coinoculation with Mesorhizobium sp Cicer strain under steril and „wilt sick“ soil conditions Appl.Soil Ecology 19, 57-64 35 Yiu-kwok Chan, Wayne A.McCormick and Keith A.Seifert (2003): Characterization of an antifungal soil bacterium and its antagonistic activities against Fusarium species Can.J.Microbiol.49, 253-262 36 Yu G.Y., Sinclair j.B., Hartman G.L and Bertagnolli B.L (2002): Production of iturin A by Bacillus amyloliquefaciens suppressing Rhizoctonia solani Soil biology & Biochemistry 34, 955-963 37 10.TCN: 216-1995 (216-2003): Khảo nghiệm hiệu lực phân bón đồng ruộng trồng 29