1 PHẦN MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Thuế TNDN nguồn thu quan trọng ngân sách nhà nước, để thu đủ hợp lý thuế TNDN vấn đề đặt Vì kế toán thuế TNDN phải hoàn thiện giúp cho nguồn thu nhà nước ổn định, doanh nghiệp thực tốt nghĩa vụ nộp thuế với nhà nước Đồng thời tạo chế thuế phù hợp thúc đẩy kinh tế phát triển, doanh nghiệp yên tâm đầu tư mở rộng quy mô Nền kinh tế Việt Nam giai đoạn hội nhập với kinh tế giới, thu hút đầu tư nước Do vấn đề thuế kế toán nhà nước quan tâm Bộ tài không ngừng ban hành, sửa đổi, bổ sung nghị định, thông tư, chuẩn mực kế toán… cho phù hợp với chuẩn mực kế toán giới giúp cho doanh nghiệp nước dễ dàng áp dụng, chuẩn mực kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp (chuẩn mực kế toán số 17) ban hành đợt theo định số 12/2005/QĐ- BTC ngày 15/02/2005 hướng dẫn thi hành theo thông tư số 20/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006 giải nhiều khó khăn cho doanh nghiệp công tác kế toán thuế TNDN Trong giai đoạn nay, thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển chưa ổn định, nhà đầu tư thận trọng xem xét tình hình hoạt động doanh nghiệp định đầu tư Điều cho thấy báo cáo tài minh bạch, rõ ràng thu hút nhà đầu tư Các khoản chênh lệch lợi nhuận kế toán thu nhập chịu thuế tạo thuế thu nhập hoãn lại trình bày bảng cân đối kế toán (theo quy định chuẩn mực kế toán số 17), chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp, chi phí thuế thu nhập hoãn lại bảng báo cáo kết hoạt động kinh doanh làm cho báo cáo tài doanh nghiệp trung thực hợp lý Từ yêu cầu thực tiễn đòi hỏi kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp cần đựợc hoàn thiện để có báo cáo tài minh bạch cung cấp thông tin hữu ích cho nhà đầu tư đưa vốn vào thị trường chứng khoán Vietthueluanvan.com Page Qua vấn đề cho thấy kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp có vai trò quan trọng nhà nước, doanh nghiệp, nhà đầu tư đối tượng ban ngành có liên quan nên chọn đề tài: “Hoàn Thiện Kế Toán Thuế TNDN Tại Việt Nam” để nghiên cứu luận văn thạc sĩ Mục đích nghiên cứu đề tài Phân tích việc thực kế toán thuế TNDN trước sau có chuẩn mực kế toán thuế TNDN doanh nghiệp Việt Nam để tìm khó khăn áp dụng chuẩn mực Khảo sát tình hình thực tế áp dụng chuẩn mực kế toán thuế TNDN để đưa phương hướng hoàn thiện chuẩn mực Đưa kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp Việt Nam Phương pháp nghiên cứu đề tài Sử dụng phương pháp nghiên cứu điều tra, chọn mẫu, vấn, phân tích, tổng hợp, so sánh… Tài liệu tham khảo: Văn bản, sách nhà nước thuế kế toán thuế TNDN như: luật, nghị định, thông tư, báo, trang web có liên quan đến việc bàn thảo thuế kế toán thuế TNDN Phạm vi nghiên cứu đề tài Phạm vi nghiên cứu luận văn giới hạn phạm vi liên quan đến công tác kế toán thuế TNDN Việt Nam Ngoài ra, đề tài giới hạn không đề cập đến thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ khoản đầu tư vào công ty con, chi nhánh, công ty liên kết, khoản góp vốn liên doanh sở kinh doanh đồng kiểm soát báo cáo hợp bên góp vốn liên doanh Nguồn liệu chủ yếu lấy từ doanh nghiệp Thành Phố Hồ Chí Minh Vietthueluanvan.com Page CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THUẾ VÀ KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP Một số vấn đề thuế thu nhập doanh nghiệp (1) Khái niệm thuế thu nhập doanh nghiệp Thuế thu nhập doanh nghiệp loại thuế trực thu Đối tượng thuế thu nhập doanh nghiệp thu nhập doanh nghiệp xác định sở doanh thu sau trừ chi phí hợp lý, hợp lệ có liên quan đến việc hình thành doanh thu Vai trò thuế thu nhập doanh nghiệp ▪ Góp phần khuyến khích đầu tư Luật thuế xây dựng bối cảnh cải cách kinh tế hội nhập Yêu cầu quan trọng hàng đầu phải có tác dụng đòn bẩy, kích thích kinh tế phát triển, không phân biệt thành phần kinh tế hình thức đầu tư Do hình thức thuế suất lựa chọn tỷ lệ % ổn định không phân biệt loại hình, thành phần kinh tế, ngành nghề kinh doanh Quy định miễn, giảm thuế thành lập sở kinh doanh hay đầu tư chiều sâu tác động lớn việc khuyến khích đầu tư ▪ Góp phần tái cấu trúc kinh tế theo ngành nghề vùng, lãnh thổ Điểm đặc biệt thuế thu nhập doanh nghiệp việc áp dụng thuế suất ưu đãi (có thời hạn ) ngành nghề, địa bàn nhà nước khuyến khích đầu tư Ngoài ra, có quy định miễn giảm thuế cho sở thành lập hay sử dụng thu nhập sau thuế để tái đầu tư Chính sách ưu đãi thông qua thuế thu nhập doanh nghiệp góp phần định hướng cho đầu tư , có tác động đến việc phân bổ nguồn lực kinh tế nói chung, góp phần cấu lại ngành kinh tế theo ngành vùng, lãnh thổ (1) Tham khảo chương :Thuế thu nhập doanh nghiệp ; tài liệu “Giáo trình thuế” Võ Thế Hào-Phan Mỹ Hạnh-Lê Quang Cường Vietthueluanvan.com Page ▪ Tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước Những quy định thuế suất hay ưu đãi, miễn giảm có tác động thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Điều tạo khả để tăng số thu thuế Đối tượng thu thuế nộp thuế TNDN mở rộng so với trước nhằm đảm bảo tính công điều tiết thu nhập đảm bảo vai trò huy động nguồn thu ngân sách nhà nước Căn tính thuế thu nhập doanh nghiệp Căn xác định thuế thu nhập doanh nghiệp thu nhập tính thuế sở kinh doanh, tính theo năm dương lịch năm tài Thu nhập tính thuế thu nhập từ hoạt động kinh doanh sở, kể thu nhập chịu thuế khác sau loại trừ khoản thu nhập miễn thuế khoản lỗ kết chuyển theo quy định Thu nhập tính thuế = TN chịu thuế - ( TN miễn thuế + Các khoản lỗ Thu nhập chịu thuế kỳ tính thuế bao gồm thu nhập từ hoạt động sản kết chuyển theo quy định) xuất, kinh doanh hàng hóa dịch vụ thu nhập khác Thu nhập chịu thuế kỳ tính thuế xác định sau: Thu nhập chịu thuế = (Doanh thu – Chi phí trừ) Thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp xác định theo công thức: thu nhập khác Thuế TNDN phải nộp = Thu nhập tính thuế x Vietthueluanvan.com Page + Các khoản Thuế suất thuế TNDN Định nghĩa kế toán thuế TNDN Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam kế toán thuế TNDN kế toán nghiệp vụ ảnh hưởng thuế TNDN năm hành tương lai của: - Việc thu hồi toán tương lai giá trị ghi sổ khoản mục tài sản nợ phải trả ghi nhận bảng cân đối kế toán doanh nghiệp - Các giao dịch kiện khác năm ghi nhận báo cáo kết hoạt động kinh doanh Thuế thu nhập doanh nghiệp hành Xác định thuế thu nhập doanh nghiệp hành Thuế thu nhập doanh nghiệp hành số thuế TNDN phải nộp (hoặc thu hồi) tính thu nhập chịu thuế thuế suất thuế TNDN năm hành Việc xác định thu nhập chịu thuế thường dựa vào lợi nhuận kế toán với điều chỉnh cần thiết Theo quy định thuế nay, thu nhập chịu thuế xác định dựa tờ khai toán thuế TNDN Thu nhập chịu thuế tính lợi nhuận kế toán thực điều chỉnh khoản tăng, giảm thu nhập, chi phí báo cáo kết hoạt động kinh doanh theo quy định luật thuế TNDN Ghi nhận thuế thu nhập doanh nghiệp hành Hàng quý, kế toán xác định ghi nhận số thuế TNDN tạm phải nộp quý Thuế TNDN phải nộp quý tính vào chi phí thuế TNDN hành quý Cuối năm tài chính, kế toán phải xác định số ghi nhận thuế TNDN thực tế phải nộp năm cho quan thuế Thuế TNDN thực phải nộp năm ghi nhận chi phí thuế TNDN hành báo cáo kết hoạt động kinh doanh năm Vietthueluanvan.com Page - Trường hợp số thuế TNDN tạm phải nộp năm lớn số thuế phải nộp cho năm đó, số chênh lệch số thuế tạm phải nộp lớn số thuế phải nộp ghi giảm chi phí thuế TNDN hành ghi giảm trừ vào số thuế TNDN phải nộp - Trường hợp số thuế TNDN tạm nộp năm nhỏ số thuế phải nộp cho năm khoản chênh lệch số tạm nộp nhỏ số phải nộp ghi tăng chi phí thuế TNDN hành ghi tăng số thuế TNDN phải nộp - Trường hợp phát sai sót không trọng yếu năm trước liên quan đến khoản thuế TNDN phải nộp năm trước, doanh nghiệp hạch toán tăng giảm số thuế TNDN phải nộp năm trước vào chi phí thuế thu nhập hành năm phát sai sót Theo chuẩn mực kế toán 17 ban hành theo số 12/2005/QĐ-BTC ngày 15 tháng 02 năm 2005, thuế TNDN hành ghi nhận vào khoản nợ phải trả bảng cân đối kế toán, bảng báo cáo kết hoạt động kinh doanh, thuế TNDN ghi nhận chi phí để tính lợi nhuận sau thuế Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp hành Tài khoản sử dụng Tài khoản 3334: Thuế thu nhập doanh nghiệp Tài khoản 8211: Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hành Nội dung phương pháp phản ánh Sơ đồ 1.1: Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp hành (1) (3) (2) (5) (4) 111, 112 Vietthueluanvan.com 3334 8211 Page 911 Chú thích: ▪ (1) Hàng quý, xác định số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp ▪ (2) Kết chuyển xác định kết hoạt động kinh doanh ▪ (3) Nộp thuế thu nhập doanh nghiệp ▪ (4) Cuối năm điều chỉnh số thuế TNDN nộp thừa ▪ (5) Cuối năm điều chỉnh số thuế TNDN nộp thiếu Thuế thu nhập hoãn lại phải trả Xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả Chênh lệch tạm thời phải chịu thuế sở để xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả Vì để xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả trước tiên phải xác định chênh lệch tạm thời Chênh lệch tạm thời khoản chênh lệch giá trị ghi sổ khoản mục tài sản hay nợ phải bảng cân đối kế toán sở tính thuế thu nhập khoản mục (Theo VAS 17) Để tính chênh lệch tạm thời, kế toán cần xác định: - Giá trị ghi sổ tài sản / nợ phải trả - Cơ sở tính thuế thu nhập khoản mục - Chênh lệch tạm thời ❖ Xác định giá trị ghi sổ Giá trị ghi sổ tài sản hay nợ phải trả giá trị trình bày bảng cân đối kế toán, trừ khoản giảm trừ dự phòng, hao mòn lũy kế ❖ Xác định sở tính thuế thu nhập Cơ sở tính thuế thu nhập tài sản: giá trị khấu trừ cho mục đích thuế thu nhập trừ khỏi lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp nhận phải chịu thuế thu nhập giá trị ghi sổ tài sản thu hồi Nếu lợi ích kinh tế nhận mà chịu thuế thu nhập sở tính thuế thu nhập tài sản giá trị ghi sổ Vietthueluanvan.com Page Cơ sở tính thuế thu nhập khoản nợ phải trả: Là giá trị ghi sổ khoản nợ phải trả trừ giá trị khấu trừ cho mục đích thuế thu nhập khoản nợ phải trả kỳ tương lai Trường hợp doanh thu nhận trước, sở tính thuế khoản nợ phải trả phát sinh giá trị ghi sổ khoản mục này, trừ phần giá trị doanh thu ghi nhận chịu thuế thu nhập tương lai Từ giá trị ghi sổ sở tính thuế thu nhập xác định chênh lệch tạm thời, có hai loại chênh lệch tạm thời: Chênh lệch tạm thời chịu thuế chênh lệch tạm thời khấu trừ Chênh lệch tạm thời chịu thuế khoản chênh lệch làm phát sinh thu nhập chịu thuế xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp tương lai giá trị ghi sổ khoản mục tài sản nợ phải trả liên quan thu hồi hay toán Chênh lệch tạm thời phát sinh giá trị ghi sổ tài sản lớn sở tính thuế tài sản giá trị ghi sổ nợ phải trả nhỏ sở tính thuế Xác định giá trị khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế: - Đối với tài sản: Chênh lệch tạm thời chịu thuế chênh lệch giá trị ghi sổ tài sản lớn sở tính thuế tài sản - Đối với nợ phải trả: Chênh lệch tạm thời chịu thuế chênh lệch giá trị ghi sổ khoản nợ phải trả nhỏ sở tính thuế khoản nợ phải trả Một số trường hợp phát sinh chênh lệch tạm thời chịu thuế: - Chênh lệch tạm thời chịu thuế phát sinh từ việc khoản chi phí ghi nhận năm sau khấu trừ vào thu nhập chịu thuế năm - Chênh lệch tạm thời chịu thuế phát sinh từ việc điều chỉnh tăng khoản mục thuộc vốn chủ sở hữu: Khi áp dụng hồi tố thay đổi sách kế toán điều chỉnh hồi tố sai sót năm trước theo quy định chuẩn Vietthueluanvan.com Page mực kế toán số 29 “ Thay đổi sách kế toán, ước tính kế toán sai sót” Các khoản mục thuộc vốn chủ sở hữu điều chỉnh tăng, làm phát sinh khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế doanh nghiệp phải ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả Chênh lệch tạm thời phải chịu thuế làm tăng chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp so với chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hành, đồng thời làm phát sinh khoản phải trả nghĩa vụ thuế tương lai Khoản phải trả khoản phải trả dài hạn gọi thuế thu nhập hoãn lại phải trả Ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả Cuối năm tài chính, doanh nghiệp phải xác định ghi nhận “ Thuế thu nhập hoãn lại phải trả theo quy định chuẩn mực kế toán số 17 Thuế thu nhập hoãn lại phải trả xác định sở khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế phát sinh năm thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp hành: Thuế thu nhập hoãn lại phải trả = Tổng chênh lệch tạm thời chịu thuế phát Việc ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả năm thực theo sinh năm x thuế suất thuế TNDN hành nguyên tắc bù trừ số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh năm với số thuế thu nhập hoãn lại phải trả ghi nhận từ năm trước năm ghi giảm (hoàn nhập), cụ thể: - Nếu số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh năm lớn số thuế thu nhập hoãn lại phải trả hoàn nhập năm, số chênh lệch số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh lớn số hoàn nhập năm ghi nhận bổ sung vào số thuế thu nhập hoãn lại phải trả ghi tăng chi phí thuế TNDN hoãn lại Vietthueluanvan.com Page - Ngược lại, số chênh lệch số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh nhỏ số hoàn nhập năm ghi giảm (hoàn nhập) số thuế thu nhập hoãn lại phải trả ghi giảm chi phí thuế TNDN hoãn lại Thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh năm ghi nhận vào chi phí thuế thu nhập hoãn lại để xác định kết hoạt động kinh doanh năm trừ trường hợp thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ giao dịch ghi nhận trực tiếp vào vốn chủ sở hữu Trường hợp thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ việc áp dụng hồi tố thay đổi sách kế toán điều chỉnh hồi tố sai sót trọng yếu năm trước làm phát sinh khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế, kế toán phải ghi nhận bổ sung khoản thuế thu nhập hoãn lại phải trả cho năm trước cách điều chỉnh giảm số dư đầu năm TK 421 số dư TK 347 Kế toán thuế TNDN hoãn lại phải trả Tài khoản sử dụng Tài khoản 347: Thuế thu nhập hoãn lại phải trả Tài khoản 8212: Chi phí thuế TNDN hoãn lại Nội dung phương pháp phản ánh ❖ Trường hợp thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ giao dịch năm ghi nhận vào chi phí thuế thu nhập hoãn lại Sơ đồ 1.2: Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả 8212 347 (1b) (1a) Vietthueluanvan.com Page 10 e) Chênh lệch tạm thời phải chịu thuế phát sinh (hoàn nhập) = Chênh lệch tạm thời phải chịu thuế cuối kỳ - Chênh lệch tạm thời phải chịu thuế đầu kỳ f) Thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh kỳ = phải chịu thuế phát sinh (hoàn nhập) x Chênh lệch tạm thời thuế suất thuế TNDN hành ❖ Ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả có hai trường hợp: ➢ Trường hợp1: Tổng cộng thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh kỳ dương Nợ TK 8212 - Chi phí thuế TNDN hoãn lại Có TK 347 - Thuế thu nhập hoãn lại phải trả ➢ Trường hợp 2: Tổng cộng thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh kỳ âm (hoàn nhập), ghi nhận đổi dấu âm thành dương Nợ TK 347 – Thuế thu nhập hoãn lại phải trả Có TK 8212 – Chi phí thuế TNDN hoãn lại Ví dụ: Công ty XYZ mua tài sản cố định A có nguyên giá 24 triệu đồng, thời gian sử dụng hữu ích theo kế toán năm, theo thuế năm Thuế suất thuế TNDN 25% Giả sử công ty có thuế thu nhập hoãn lại phải trả liên quan đến TSCĐ A Xác định ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả Vietthueluanvan.com Page 65 Việc xác định ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả xác định sau: Bảng 3.4: Xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả Công ty XYZ Tài sản cố đinh A Năm Năm Năm Năm Năm Năm toán 4.000 4.000 4.000 Chi phí khấu hao theo thuế 8.000 8.000 8.000 Giá trị ghi sổ 20.000 16.000 12.000 Cơ sở tính thuế 16.000 8.000 - 4.000 8.000 - Chi phí khấu hao theo kế 4.000 4.000 4.000 8.000 4.000 - 12.000 8.000 4.000 - 4.000 8.000 12.000 8.000 4.000 4.000 4.000 4.000 (4.000) (4.000) (4.000) 1.000 1.000 1.000 (1.000) (1.000) (1.000) Chênh lệch tạm thời phải chịu thuế cuối kỳ Chênh lệch tạm thời phải chịu thuế đầu kỳ Chênh lệch tạm thời phải chịu thuế phát sinh kỳ Thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh kỳ ❖ Ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả qua năm: - Năm 1, năm 2, năm ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả sau: Nợ TK 8212 1.000 Có TK 347 - 1000 Năm 4, năm 5, năm ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả sau: Nợ TK 347 1.000 Có TK 8212 1.000 Vietthueluanvan.com Page 66 ♦ Cách trình bày báo cáo tài doanh nghiệp Bảng 3.5: Bảng báo cáo kết hoạt động kinh doanh (Mẫu B02-DN Ban hành theo QĐ số 15/2006/QĐ-BTC Ngày 20 tháng 03 năm 2006) 14 Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế 15 Chi phí sản xuất hoạt động DN không khấu trừ thuế 16 Doanh thu không chịu thuế 17 Tổng lợi nhuận chịu thuế 18 Thuế TNDN hành 19 Thuế TNDN hoãn lại 20 Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp 21 Lãi cổ phiếu (*) Hoàn thiện chế độ kế toán doanh nghiệp ♦ Về hóa đơn chứng từ Hóa đơn chứng từ xác nhận quan hệ mua, bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ, toán, toán tài chính, xác định chi phí hợp lý tính thuế thu nhập doanh nghiệp Ngoài ra, hóa đơn có ý nghĩa quan trọng việc kê khai thuế, khấu trừ thuế, hoàn thuế, đảm bảo tính xác chống thất thoát tiền ngân sách nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy doanh nghiệp phát triển sản xuất kinh doanh Đối với doanh nghiệp, hóa đơn chứng chủ yếu cho nghiệp vụ kinh doanh có tính chất định đến nghĩa vụ nộp thuế doanh nghiệp Vì vậy, nhà nước doanh nghiệp phải quản lý hóa đơn Để quản lý hóa đơn phủ ban hành nghị định số 89/2002/NĐ-CP ngày 07/02/2002 thông tư 120/2002/TT-BTC Sau thời gian thực quản lý hóa đơn theo nghị định thông tư công tác quản lý hóa đơn thực tế gặp nhiều khó khăn doanh nghiệp quan thuế Đối với doanh nghiệp việc mua hóa đơn quan thuế gặp khó khăn thủ tục hành chính, tốn nhiều thời gian….Đồng thời Vietthueluanvan.com Page 67 quan thuế phận quản lý ấn gặp khó khăn công việc tải Song, tình trạng gian lận quản lý, sử dụng, việc mua bán hóa đơn … chưa có dấu hiệu giảm bớt Vì khó khăn phủ ban hành nghị định 51/2010/NĐ-CP ngày 14/05/2010 hóa đơn bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ Điểm bật nghị định giao quyền trách nhiệm cho doanh nghiệp, sở kinh doanh việc tạo lập, quản lý sử dụng hóa đơn Nghị định 51 đời giải việc mua hóa đơn quy trình quản lý ấn quan thuế khâu làm nhiều thời gian số hạn chế, số hạn chế biện pháp khắc phục: Vẫn không hạn chế doanh nghiệp ma Vì doanh nghiệp ma thành lập để mua bán hóa đơn thời gian giải thể bỏ trốn Cần có biện pháp xử lý cụ thể doanh nghiệp ma này, phát hành vi lừa đảo doanh nghiệp mà doanh nghiệp giải thể phải có biện pháp xử lý kịp thời - Vẫn biện pháp phát doanh nghiệp không báo cáo đầy đủ hóa đơn đầu vào, xuất đủ hóa đơn bán hàng Trong năm tới, để việc quản lý hóa đơn tốt phủ cần tiến đến việc ban hành quy định cho phép doanh nghiệp in hóa đơn điện tử, thực điều quan thuế doanh nghiệp phải có phần mềm liên kết với việc quản lý hóa đơn Khi đó, quan thuế quản lý tình hình kê khai hóa đơn đơn vị, hạn chế hành vi trốn thuế ♦ Về tài khoản kế toán cách phản ánh tài khoản Hiện nay, phần lớn doanh nghiệp áp dụng hệ thống tài khoản kế toán theo định 15/2006/QĐ-BTC để theo dõi hạch toán khoản chi phí không trừ, doanh thu không chịu thuế chưa có tài khoản để kế toán ghi nhận hạch toán Vì hệ thống tài khoản cần bổ sung thêm ba tài khoản: Vietthueluanvan.com Page 68 ➢ Tài khoản 6A1 chi phí sản xuất không khấu trừ thuế Tài khoản có tài khoản cấp sau: a) Tài khoản 6A11: Chi phí nguyên vật liệu b) Tài khoản 6A12:Chi phí nhân công c) Tài khoản 6A13: Chi phí sản xuất chung d) Tài khoản 6A14: Chi phí khác ➢ Tài khoản 6A2 chi phí hoạt động không khấu trừ thuế a) Tài khoản 6A21: Chi phí tài b) Tài khoản 6A22: Chi phí bán hàng c) Tài khoản 6A23: Chi phí quản lý doanh nghiệp d) Tài khoản 6A24: Chi phí khác ➢ Tài khoản 5B1 doanh thu không chịu thuế có tài khoản cấp con: a) Tài khoản 5B11: Doanh thu bán hàng b) Tài khoản 5B12: Doanh thu hoạt động tài Nội dung phản ánh tài khoản 6A1: bên Nợ tài khoản 6A1 phản ánh chi phí mua nguyên vật liệu, chi phí nhân công, chi phí sản xuất chung, chi phí khác thực tế phát sinh chi phí không khấu trừ thuế Bên Có kết chuyển chi phí vào bên Nợ tài khoản 154 “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang” bên Nợ tài khoản 631 “giá thành sản phẩm” Tài khoản 6A1 số dư cuối kỳ Nội dung phản ánh tài khoản 6A2: bên Nợ tài khoản 6A2 phản ánh chi phí tài chính, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí khác thực tế phát sinh chi phí không khấu trừ thuế Bên Có kết chuyển chi phí vào bên Nợ tài khoản 911 để xác định kết kinh doanh TK 6A2 số dư cuối kỳ Nội dung phản ánh tài khoản 5B1: bên Nợ kết chuyển toàn doanh thu bán hàng doanh thu hoạt động tài vào tài khoản 911 để xác định kết kinh doanh Bên Có doanh thu bán hàng, doanh thu hoạt động tài chính, doanh thu khác thực kỳ kế toán TK 5B1 số dư cuối kỳ Vietthueluanvan.com Page 69 ♦ Về báo cáo tài doanh nghiệp Tài khoản 6A1, 6A2, 5B1 thể bảng báo cáo kết hoạt động kinh doanh sau: Bảng 3.6: Bảng báo cáo kết hoạt động kinh doanh (Mẫu B02-DN Ban hành theo QĐ số 15/2006/QĐ-BTC Ngày 20 tháng 03 năm 2006) CHỈ TIÊU Mã số Doanh thu bán hàng cung cấp dịch vụ 01 Các khoản giảm trừ doanh thu 02 Doanh thu bán hàng cung cấp dịch vụ (10=01-02) 10 Giá vốn hàng bán 11 Lợi nhuận gộp bán hàng cung cấp dịch vụ (20=10-11) 20 Doanh thu hoạt động tài 21 Chi phí tài 22 Trong : Chi phí lãi vay 23 Chi phí bán hàng 24 Chi phí quản lý doanh nghiệp 25 10 Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh{30 = 20 + (21 – 22) – (24 + 25)} 30 11 Thu nhập khác 31 12 Chi phí khác 32 13 Lợi nhuận khác ( 40=31-32 ) 40 14 Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế (50=30+40) Vietthueluanvan.com 50 Page 70 Thuyết Năm Năm minh trước 15 Chi phí sản xuất hoạt động DN không khấu trừ thuế 51 16 Doanh thu không chịu thuế 52 17 Tổng lợi nhuận chịu thuế (53 = 50 + 51-52) 53 18 Thuế TNDN hành 54 19 Thuế TNDN hoãn lại 55 20 Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp ( 60 = 50 – 54 - 55 ) 60 21 Lãi cổ phiếu (*) 70 Về cách soạn thảo thông tư, chuẩn mực Qua kết khảo sát thực tế chương cho thấy nhiều doanh nghiệp áp dụng VAS 17 vào công tác kế toán chưa hiểu rõ nội dung VAS 17 Vì cần có biện pháp để người làm kế toán hiểu rõ nội dung chuẩn mực áp dụng vào công tác kế toán doanh nghiệp tài cần ban hành thông tư hướng dẫn cụ thể nữa, đưa nhiều trường hợp ví dụ để người đọc hiểu rõ chuẩn mực kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp Ngoài ra, tài cần nghiên cứu kỹ trước ban hành thông tư đó, tránh trường hợp thông tư ban hành lại phải ban hành thông tư khác để điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung thông tư Vì ban hành thông tư bổ sung gây nhiều khó khăn, chi phí cho doanh nghiệp cục thuế Các doanh nghiệp khó khăn tập huấn, nắm bắt nội dung thông tư lại phải tập huấn tiếp nội dung thông tư khác Cục thuế chi cục thuế phải tổ chức buổi tập huấn cho thông tư Nếu cục thuế, chi cục thuế không tổ chức tập huấn cho thông tư bổ sung làm cho số doanh nghiệp có thông tư bổ sung Cụ thể, nghị định 51/2010/NĐ-CP ban hành ngày 14/05/2010 phủ, với thông tư hướng dẫn nghị định thông tư 153/2010/TT-BTC ban hành ngày 28/09/2010, đến ngày 08/02/2011 tài lại ban hành thông tư 13/2011/TT-BTC sửa đổi thông tư 153/2010/TT-BTC Vietthueluanvan.com Page 71 Đối với cục thuế, chi cục thuế Kết điều tra doanh nghiệp Thành Phố Hồ Chí Minh trình bày chương cho thấy nhiều doanh nghiệp áp dụng chuẩn mực kế toán số 17 chưa nắm rõ nội dung chuẩn mực Để người làm công tác kế toán hiểu VAS 17 quan thuế cần: ✓ Một là, quan thuế cần tổ chức tăng cường tuyên truyền, tập huấn chuẩn mực kế toán số 17 cho doanh nghiệp ✓ Hai là, quan thuế thực video hướng dẫn VAS 17 đưa vào website cục thuế TPHCM Vì theo cách tăng cường thêm nhiều người muốn tìm hiểu chuẩn mực, làm phải vận dụng chuẩn mực dễ dàng vào website có hướng dẫn chuẩn mực Trong năm 2010, 2011 có nhiều thông tư, nghị định ban hành như: - Nghị định 51/2010/NĐ-CP ngày 14/05/2010 thông tư 153/2010/TT-BTC ngày 28/09/2010 quy định việc in, phát hành, sử dụng hóa đơn bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ; xử phạt vi phạm hành hóa đơn… - Thông tư 28/2011/TT-BTC ban hành ngày 28/02/2011 hướng dẫn thi hành số điều luật quản lý thuế, hướng dẫn thi hành nghị định số 85/2007/NĐ-CP ngày 25/05/2007 nghị định số 106/2010/NĐ-CP ngày 28/10/2010 phủ - Thông tư 13/2011/TT-BTC sửa đổi thông tư 153/2010/TT-BTC ban hành ngày 08/02/2011 Với nhiều thông tư, nghị định ban hành vậy, cục thuế chi cục thuế để triển khai tốt nội dung thông tư, nghị định đến doanh nghiệp có số kiến nghị giúp cho doanh nghiệp thực áp dụng tốt thông tư, nghị định…góp phần hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp: Vietthueluanvan.com Page 72 ❖ Các cán thuế cần tập huấn kỹ nội dung nghị định, thông tư…trước tập huấn lại cho doanh nghiệp ❖ Khi tổ chức buổi tập huấn, cục thuế chi cục thuế cần chia theo lĩnh vực hoạt động doanh nghiệp buổi tập huấn hiệu Những doanh nghiệp sản xuất, thương mại, xây dựng….sẽ tổ chức buổi tập huấn khác nhau, buổi tập huấn hiệu nội dung thông tư, nghị định có liên quan đến lĩnh vực hoạt động doanh nghiệp phổ biến kỹ ❖ Nhân viên đội tuyên truyền hướng dẫn thuế cần có trình độ chuyên môn chuyên sâu, có thái độ nhiệt tình việc hướng dẫn doanh nghiệp thực vấn đề chưa rõ thuế Hầu hết phòng tuyên truyền hỗ trợ Chi cục thuế – quan quản lý cấp quận hay Cục thuế địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh chưa hoạt động hiệu Ví dụ: Khi nhân viên kế toán yêu cầu giải đáp thắc mắc liên quan đến quy định luật thuế, thông tư, Thì hầu hết nhận hướng dẫn lời không mang tính chắn để thực theo Nếu muốn nhận hướng dẫn văn phải thực việc giải đáp theo quy trình doanh nghiệp nhận công văn trả lời sau khoảng 20 đến 25 ngày Dẫn đến việc trậm trễ thời gian công việc kế toán ❖ Cần tăng cường tra thuế để sớm phát hành vi vi phạm như: kê khai thuế không đúng, trốn thuế… Hoàn thiện kế toán thuế TNDN tầm vi mô Hiện nay, có số doanh nghiệp quan tâm tìm hiểu, thông tin, quy định luật thuế nghị định, chuẩn mực kế toán, thông tư…để thực tốt công việc kế toán, nghĩa vụ nộp thuế doanh nghiệp Tuy nhiên không doanh nghiệp thờ vấn đề Để doanh nghiệp thực tốt công tác kế toán nghĩa vụ nộp thuế doanh nghiệp cần: Vietthueluanvan.com Page 73 - Tổ chức công tác kế toán phù hợp với điều kiện doanh nghiệp, quy định nhà nước, tuân theo chế độ kế toán chuẩn mực kế toán hành - Các doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu thông tin, quy định kế toán doanh nghiệp sách thuế giúp hoàn thiện tốt công tác kế toán thuế doanh nghiệp - Nhân viên phòng kế toán doanh nghiệp phải người đào tạo chuyên môn, cần cử nhân viên học thêm khóa đào tào ngắn hạn để nâng cao trình độ chuyên môn - Các doanh nghiệp cần có tinh thần, trách nhiệm cao tham gia buổi tập huấn quan thuế tổ chức Vietthueluanvan.com Page 74 KẾT LUẬN CHƯƠNG Chương số giải pháp, kiến nghị nhằm giải khó khăn vướng mắc áp dụng kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp vào thực tế trình bày chương Ở chương này, đưa số giải pháp nhằm hoàn thiện luật thuế thu nhập doanh nghiệp chuẩn mực kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp Việt Nam Trong đề tài tác giả đưa kiến nghị thành lập tài khoản để theo dõi khoản chi phí không khấu trừ thuế khoản doanh thu không chịu thuế thực tế phát sinh doanh nghiệp Với kiến nghị hy vọng giúp cho người làm công tác kế toán thuận lợi việc xác định chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp vào cuối năm tài Khoảng cách lợi nhuận kế toán thu nhập chịu thuế xem vấn đề tồn Những giải pháp kiến nghị đề tài đưa khoảng cách thu hẹp Ngoài ra, tác giả đưa số kiến nghị nhà nước, cục thuế, doanh nghiệp vấn đề hoàn thiện kế toán thuế TNDN Với giải pháp kiến nghị hy vọng góp phần vào việc hoàn thiện kế toán thuế TNDN Việt Nam Vietthueluanvan.com Page 75 KẾT LUẬN Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp phần kế toán doanh nghiệp Thực tốt kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp giúp nguồn thu ngân sách ổn định, doanh nghiệp thực tốt nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước Việc xác định thuế thu nhập doanh nghiệp, xác định thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại vấn đề kế toán doanh nghiệp, cán thuế quan tâm Do đó, chuẩn mực số 17 (kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp) thông tư số 20/2006/TT-BTC đời hướng dẫn doanh nghiệp xác định thuế thu nhập hoãn lại Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hành, chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn thể bảng báo cáo kết hoạt động kinh doanh Tài sản thuế thu nhập hoãn lại, nợ thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại trình bày bảng cân đối kế toán làm cho báo cáo tài doanh nghiệp xác Báo cáo tài doanh nghiệp trung thực, hợp lý cung cấp thông tin hữu ích cho quan hữu quan như: Cơ quan thuế, ngân hàng, … Ngoài ra, báo cáo tài sở để nhà đầu tư định đầu tư vào trường chứng khoán Tuy nhiên nghiên cứu luật, chuẩn mực kế toán, thông tư, nghị định… Với mục đích nhằm hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp Việt Nam tác giả nhận thấy chuẩn mực số 17 giải số vấn đề kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp Tuy nhiên hạn chế chưa có hướng dẫn cụ thể cách xác định thuế thu nhập hoãn lại, cách ghi nhận khoản chênh lệch vĩnh viễn Vietthueluanvan.com Page 76 Do sau thời gian nghiên cứu từ sở lý luận đến thực tiễn, tác giả đưa số giải pháp kiến nghị nhằm hoàn thiện vấn đề tồn kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp thực tế Với kết nghiên cứu đề tài tác giả hy vọng góp phần thuận lợi cho người thực công tác kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp Việt Nam Vietthueluanvan.com Page 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ tài (2008), Hướng dẫn thực 26 chuẩn mực kế toán, Nxb Lao động – xã hội Vũ Hữu Đức, Trần Thị Giang Tân Nguyễn Thế Lộc (2010), Những vấn đề chung yếu tố báo cáo tài chính, Nxb Thống kê Võ Thế Hào, Phan Mỹ Hạnh, Lê Quang Cường (2009), Giáo trình thuế, Nxb Lao động TS Nguyễn Thế Lộc, TS Vũ Hữu Đức (2010), Áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế, Nxb Lao động – xã hội PGS TS Võ Văn Nhị (2009), Thuế & kế toán thuế 2009, Nxb Giao thông vận tải Nguyễn Xuân Thắng (2008), Chuẩn mực kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp khoảng chách lý thuyết thực tế, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Trường Đại học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh Nguyễn Lê Diễm Thúy (2006), Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp – Thực trạng giải pháp hoàn thiện, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Trường Đại học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh Vietthueluanvan.com Page 78 Chuẩn mực số 17: Thuế thu nhập doanh nghiệp (Ban hành công bố theo Quyết định số 12/2005/QĐ-BTC ngày 15 tháng 02 năm 2005 Bộ trưởng Bộ tài chính) Thông tư số 20/2006/TT-BTC ngày 20 tháng 03 năm 2006 10 Thông tư 130/2008/TT-BTC ngày 26/12/2008 11 Thông tư 203/2009/TT-BTC ngày 20 tháng 10 năm 2009 12 Thông tư 3/2009/TT-BTC ngày 13/01/2009 13 Thông tư 228/2009/TT-BTC ngày 07/12/2009 14 Nghị định 51/2010/NĐ-CP ngày 14/05/2010 15 Thông tư 153/2010/TT-BTC ban hành ngày 28/09/2010 16 Thông tư 18/2011/TT-BTC ngày 10/02/2011 17 http:// gomm.com.vn/16578-chi-phi-quang-cao-bi-khong-che-kho-khancho- doanh-nghiep-viet-nam/ 18 http://sgtt.com.vn/oldweb/cacsobaotruoc/519_21/p07_khongchequangcao.htm 19 http:// www.iasplus.com/standard/ias12.htm 20 http://www.taichinh247.com Vietthueluanvan.com Page 79