1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRẦN VĨNH THỦY TRẦN VĨNH THỦY ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN CHUYỂN HOÁ LIPID MÁU Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TÝP BẰNG MEDIATOR TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TRUNG ƢƠNG THÁI NGUYÊN ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN CHUYỂN HOÁ LIPID MÁU Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TÝP BẰNG MEDIATOR TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TRUNG ƢƠNG THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Nội Khoa Mã số: 60 72 20 LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC Hƣớng dẫn khoa học: TS Nguyễn Kim Lƣơng Thái nguyên – 2007 Thái Nguyên – 2007 Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN MỤC LỤC ADA (American Diabete Association) Hiệp hội đái tháo đường Hoa Kỳ Apo Apolipoprotein B/M Tỷ lệ vịng bụng/vịng mơng BMI Chỉ số khối thể (Body mass index) BC Bạch cầu CT Cholesterol Toàn phần ĐTĐ Đái tháo đường HC Hồng cầu HDL Lipoprotein có tỷ trọng cao (High Density Lipoprotein) HDL-C Cholesterol Lipoprotein có tỷ trọng cao bệnh nhân đái tháo đường (High Density Lipoprotein - Cholesterol) IDL Lipoprotein có tỷ trọng trung bình (Intermediade Density Lipoprotein) LDL Lipoprotein có tỷ trọng thấp (Low Density Lipoprotein) LDL-C Cholesterol Lipoprotein có tỷ trọng thấp (Low Density Lipoprotein Cholesterol) RLCG Rối loạn cảm giác TH Tiêu hoá TĐT Trước điều trị TG Triglycerid TGMB Thời gian mắc bệnh TW Trung ương VLDL Lipoprotein có tỷ trọng thấp Nội dung Trang Đặt vấn đề: Chƣơng 1: Tổng quan: 1.1 Đặc điểm dịch tễ học bệnh đái tháo đường: 1.2 Các thành phần Lipid máu: 1.3 Rối loạn chuyển hoá Lipid bệnh nhân đái tháo đường týp 1.4 Biến chứng chế bệnh sinh biến chứng mạch máu 11 1.5 Điều trị đái tháo đường 18 Chƣơng 2: Đối tƣợng phƣơng pháp nghiên cứu 22 2.1 Đối tượng nghiên cứu: 22 2.2 Địa điểm thời gian nghiên cứu 22 2.3 Phương pháp nghiên cứu 22 2.4 Thiết kế nghiên cứu 22 2.5 Kỹ thuật thu thập số liệu: 25 2.6 Vật liệu nghiên cứu: 26 2.7 Phương pháp xử lý số liệu 27 Chƣơng 3: Kết nghiên cứu 28 3.1 Đặc điểm chung tuổi giới thời gian mắc bệnh 28 3.2 Kết điều trị: 38 Chƣơng 4: Bàn luận: 42 Kết luận: 50 Kiến nghị: 51 (Very Low Density Lipoprotein) WHO Tổ chức y tế giới (World Health Oganization) Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Tên bảng Bảng 1.1 Bảng 1.2 Bảng 1.3 Bảng 1.4 Bảng 2.1 Bảng 3.1 Bảng 3.2 Bảng 3.3 Bảng 3.4 Bảng 3.5 Bảng 3.6 Bảng 3.7 Bảng 3.8 Bảng 3.9 Bảng 3.10 Bảng 3.11 Bảng 3.12 Bảng 3.13 Bảng 3.14 Bảng 3.15 Bảng 3.16 Bảng 3.17 Bảng 3.18 Bảng 3.19 Bảng 3.20 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Trang Tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường giới Các thành phần Lipoprotein máu Sự biến đổi chuyển hóa Lipoprotein bệnh nhân đái tháo đường Giới hạn bệnh lý thành phần lipid máu Phân loại thể trạng (BMI) áp dụng cho người châu Á Phân bố đối tượng nghiên cứu theo nhóm tuổi Phân loại thể trạng đối tượng nghiên cứu theo giới Thời gian mắc bệnh đối tượng nghiên cứu Triệu chứng thường gặp trước dùng thuốc Đặc điểm sinh hoá máu đối tượng nghiên cứu trước điều trị Tỷ lệ rối loạn lipid máu Phân bố đối tượng nghiên cứu theo nhóm tuổi Thời gian mắc bệnh đối tượng nghiên cứu Phân loại thể trạng nhóm Triệu chứng thường gặp nhóm Tỷ lệ thông lipid máu giới hạn bệnh lý nhóm Hàm lượng số thành phần lipid máu nhóm Các triệu chứng lâm sàng trước sau điều trị Kết kiểm soát đường huyết Kết thay đổi hàm lượng lipid máu sau điều trị nhóm uống Mediator Kết thay đổi hàm lượng lipid máu sau điều trị nhóm khơng uống Mediator So sánh hàm lượng lipid máu sau điều trị nhóm Thay đổi hàm lượng lipid máu sau điều trị nhóm Chức gan thận trước sau điều trị nhóm uống Mediator Tương quan số thơng số lipid với BMI, SGOT, SGPT, Glucose, Creatinin Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 10 11 23 27 28 29 30 31 Biểu đồ Trang 3.1 Phân bố đối tượng nghiên cứu theo nhóm tuổi 27 3.2 Phân loại thể trạng đối tượng nghiên cứu theo giới 28 3.3 Thời gian mắc bệnh đối tượng nghiên cứu 29 3.4 Triệu chứng thường gặp 30 3.5 Tỷ lệ rối loạn lipid máu 32 3.6 Phân loại thể trạng nhóm 34 3.7 Tỷ lệ thông số lipid giới hạn bệnh lý 36 32 33 33 34 35 35 36 37 38 38 39 39 39 40 http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẶT VẤN ĐỀ tổ chức Y tế giới cảnh báo xuất đại dịch đái tháo đường châu Đái tháo đường bệnh rối loạn chuyển hóa mạn tính mang tính Á vào kỷ XXI [27] chất xã hội, mà rối loạn chuyển hóa lipid máu thường gặp, rối loạn Tại Việt Nam qua thống kê số thành phố lớn tác giả Lê kéo dài dẫn đến biến chứng mạn tính, đặc biệt biến chứng mạch Huy Liệu, Mai Thế Trạch, Trần Hữu Dàng cho thấy tỷ lệ đái tháo đường lứa máu [19] tuổi 15 phân bố sau Hà Nội 1,1% 1991, Thành phố Hồ Chí Minh 2,5 Phát triển kinh tế kéo theo thay đổi lối sống công nghiệp, giảm  0,4% (1993), Huế 0,96  0,4 %, đến năm 2002 - 2003 điều tra quốc gia hoạt động thể lực, mức sống cao dồi thực phẩm gắn liền với tình tình hình bệnh đái tháo đường yếu tố nguy phạm vi nước, tỷ lệ trạng béo phì, với già dân số giới, tốc độ thị hóa nhanh mắc bệnh đái tháo đường phân bố theo vùng miền là: vùng núi cao tỷ lệ tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh đái tháo đường phát triển nhanh chóng mắc bệnh đái tháo đường 2,1%, vùng trung du tỷ lệ mắc bệnh đái tháo phạm vi toàn giới đường 2,2%, vùng đồng ven biển tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường Điều đáng lo ngại đái tháo đường tăng nhanh nước phát triển Trong số đa số đái tháo đường týp 2, thường 10 người mắc bệnh người týp 2, bùng nổ đái tháo đường týp biến chứng bệnh thách thức lớn với cộng đồng Theo thống kê tổ chức Y tế giới (WHO), bệnh đái tháo đường týp chiếm vào khoảng 85 - 95% tổng số người mắc bệnh đái tháo đường 2,7%, vùng đô thị khu công nghiệp tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường 4,4% [5] T ỷ lệ đỏi tháo đường tăng gấp đôi tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường thành phố cách 10 năm [2], [8] Bệnh đái tháo đường tăng đường huyết thường kèm với rối loạn chuyển hóa lipid, điều trị bệnh đái tháo đường phải đồng thời khống chế Theo thông báo hiệp hội đái tháo đường quốc tế (IDF): năm 1994 số lipid cải thiện sức khỏe cho người bệnh Để giới có 110 triệu người mắc bệnh đái tháo đường, năm 1995 135 triệu người lúc điều trị đái tháo đường rối loạn chuyển hóa lipid mục đích mắc bệnh đái tháo đường chiếm tỷ lệ 4% dân số toàn cầu, năm 2000 có 151 triệu thầy thuốc lâm sàng Hiện hãng dược phẩm Sevier đưa sản người mắc bệnh đái tháo đường Dự báo năm 2010 có 221 triệu người mắc phẩm Benfluorex (Mediator) khuyến cáo có giá trị điều trị đạt bệnh đái tháo đường mục tiêu trên, Mediator sử dụng rộng rãi giới Việt Nam Theo WHO, năm 2025 có 300 - 330 triệu người mắc bệnh đái tháo Tại Thái Nguyên năm gần số người mắc bệnh đái tháo đường chiếm tỷ lệ 5,4% dân số toàn cầu [2] đường có xu hướng tăng lên rõ rệt, có nhiều cơng trình nghiên cứu để đáp Thơng báo hiệp hội đái tháo đường công bố hội nghị đái tháo đường ứng nhu cầu điều trị, chưa có báo cáo đề cập đến điều trị rối loạn tháng 12/1997 Singapo năm 1995 châu Á có khoảng 62 triệu người bị đái chuyển hóa lipid bệnh nhân đái tháo đường týp Mediator Vì tháo đường ước lượng vào năm 2010 khoảng 130 triệu người đái tháo đường tiến hành đề tài "Đánh giá hiệu điều trị rối loạn chuyển hóa lipid máu bệnh nhân đái tháo đường týp Mediator’’ nhằm mục tiêu: Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 10 Mô tả đặc điểm lâm sàng bệnh nhân đái tháo đường týp có rối loạn chuyển hóa lipid máu Năm 1921, Best Banting cộng có cơng trình nghiên cứu phân lập insulin từ tụy, từ mở kỷ nguyên cho điều trị bệnh nhân Đánh giá kết điều trị rối loạn chuyển hóa lipid máu bệnh nhân ĐTĐ [17], [25] đái tháo đường týp điều trị Mediator không điều trị Mediator Chƣơng TỔNG QUAN 1.1 Đặc điểm dịch tễ học bệnh đái tháo đƣờng 1.1.1 Lịch sử bệnh Đái tháo đường biết đến từ xa xưa, năm 200 trước Công nguyên Tchang Chau King - thầy thuốc người Trung Quốc mô tả bệnh đái tháo đường “bệnh khát” quan sát bệnh nhân ĐTĐ uống ngày tới 10 lít nước đái lượng tương đương [20], Avicenna (980 - 1037) nói đến hoại thư ĐTĐ, Paracelcius (14931544) nhận xét, sau nước tiểu bay để lại “muối” Helmont (1578 - 1644) nói đến tăng lipid máu ĐTĐ, Morton (1637 1698) xác lập đặc tính di truyền bệnh Canley (1783) lần đầu mô tả bệnh nhân ĐTĐ tử vong có biến đổi khơng bình thường tụy, nhiều sỏi tổ chức tụy bị huỷ hoại nặng Francis Home phân lập glucose từ nước tiểu người bệnh ĐTĐ Vonstosh từ 1828 phát bệnh nhân ĐTĐ tai biến hôn mê, 1874 Kussmall mô tả hôn mê ĐTĐ cách tỷ mỉ lâm sàng Cơ chế bệnh sinh ĐTĐ ngày làm sáng tỏ, yếu tố gen, kháng thể kháng tiểu đảo gần người ta chứng minh mối liên quan ĐTĐ với HLA - DR3 HLA - DR4, với kháng thể kháng tiểu đảo Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 11 12 + ĐTĐ thai nghén: liên quan đến vai trị kháng thể kháng insulin 1.1.2 Chẩn đốn phân loại * Tiêu chuẩn chẩn đoán: theo WHO năm 1997 ĐTĐ chẩn đốn xác định bệnh nhân có ba tiêu chuẩn sau: biến đổi hormon thời kỳ thai nghén 1.1.3 Tình hình nghiên cứu bệnh dịch tễ đái tháo đường - Đường huyết >11,1mmol/l (200mg/dl) thời điểm kèm Đầu kỷ XX, đái tháo đường bệnh gặp đến đái tháo theo triệu chứng: uống nhiều, đái nhiều, giảm cân, đường niệu đường trở thành nguyên nhân thứ tư gây tử vong nước phát triển, có ceton niệu nước phát triển tiến triển bệnh thực bệnh dịch - Đường huyết lúc đói >7mmol/l (126 mg/dl) bệnh nhân nhịn đói sau - [24] bộc phát, nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh tăng theo tuổi, song song với việc từ bỏ lối sống cổ truyền, ĐTĐ ngày trở thành bệnh mang - Đường huyết sau làm nghiệm pháp tăng đường huyết >11,1mmol/l tính xã hội WHO lên tiếng cảnh báo đại dịch [29],[38] (200mmg/dl) [31], [42] Bảng 1.1 Tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường giới [27],[29] * Phân loại: có nhiều cách xếp loại ĐTĐ khác tuỳ thời gian, bệnh sinh ĐTĐ ngày hiểu rõ đa dạng nên xếp loại có Tên vùng Bắc nam Mỹ nhiều thay đổi, ngày WHO thống xếp loại ĐTĐ sau - ĐTĐ nguyên phát gồm: Tên nước Tây Ban Nha Vương quốc Anh 1,2 Đan Mạch 1,6 + Đái tháo đường týp Pháp + Đái tháo đường týp Miền nam nước Ý Argentina - Đái tháo đường thứ phát gồm: Mỹ + Do bệnh lý nội tiết khác: hội chứng Cushing, Basedow, to đầu chi + Do thuốc hoá chất: hormon, lợi tiểu, hội chứng di Trung đông + Các bệnh “insulin”: khuyết tật trình chuyển từ pro insulin sang insulin, bất thường cấu trúc insulin Tiểu bang Chero Kee Châu Phi Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 35 Saudi – Arbia 6,6 Israel 6,7 Tunisia Mali http://www.lrc-tnu.edu.vn 29 Tiểu bang Pima Indians + Đái tháo đường liên quan đến dinh dưỡng kém: xơ, sỏi tuỵ, thiếu protein 5,7 Indians truyền(Turner, Klinefelter) 6,7 Guadeloupe + Do bệnh lý tuyến tuỵ: viêm tuỵ mạn, viêm tuỵ cấp, nhiễm sắt tụy % Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên Thành phố 3,8 Nông thôn 1,3 0,9 http://www.lrc-tnu.edu.vn 13 Châu Đại Dương 14 Melanerians 34 Tại Việt Nam, qua số cơng trình nghiên cứu tác giả cho thấy Hà Nội, tỷ lệ mắc ĐTĐ người 15 tuổi 1,1%, nội thành 1,44%, ngoại thành 0,63% tỷ lệ rối loạn dung nạp glucose 1,6% [24], Huế Tỷ lệ mắc ĐTĐ 0,96  0,14%, tỷ lệ rối loạn dung nạp glucose 1,45  0,17% [7], thành Phố Hồ Chí Minh: tỷ lệ mắc 2,25  0,4%, tỷ lệ rối loạn dung nạp - Lipid phức tạp (các hợp chất lipid): thành phần cấu tạo ngồi alcol axit béo có chất khác chứa nitơ, phospho, lưu huỳnh lipid có vai trị thành phần cấu trúc tế bào Trong thể lipid ba dạng chính: lipid dự trữ, lipid thành phần cấu trúc tế bào lipid huyết tương [32] Lipid huyết tương thường kết hợp với protid (phần apoprotein) dạng lipoprotein, lipoprotein có phần lõi triglycerid glucose 0,96  0,2% [27] Nghiên cứu tình hình bệnh ĐTĐ bệnh viện lớn Hà Nội từ cholesterol este phần vỏ có phospholipid, cholesterol tự 1984 đến 1994, tác giả cho biết tỷ lệ ĐTĐ tăng lên theo năm, từ 14,45 % apoprotein (1990) đến 28,28% (1994) tỷ lệ ĐTĐ týp nhiều týp 1, biến chứng tim Bằng phương pháp điện ly siêu ly tâm người ta phân biệt mạch tăng từ 6,98% lên đến 8,42% [27] loại lipoprotein: Nguyễn Văn Quýnh cộng qua nghiên cứu theo dõi 96 bệnh - Chymomicron loại lipoprotein có kích thước lớn nhân ĐTĐ Viện Quân Y 108 thấy sau 15 năm mắc bệnh tỷ lệ biến chứng phân tử có tỷ trọng nhẹ nhất, chymomicron tạo q trình tiêu tim mạch 100% [30] hố ruột nhờ enzym lipase, có tác dụng vận chuyển triglycerid, Năm 1989, Thái Hồng Quang nghiên cứu 120 bệnh nhân ĐTĐ thấy đa số bệnh nhân có triệu chứng cổ điển bệnh: ăn nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều, gầy sút (93,3%), tỷ lệ biến chứng tăng theo tuổi theo thời gian chymomicron dần triglycerid gọi chymomicron dư thải nhanh gan - VLDL (Ver ry Low Density Lipoprotein) lipoprotein có tỷ trọng thấp tiền chất LDL sinh vữa xơ động mạch, VLDL dạng vận mắc bệnh [26] 1.2 Các thành phần lipid máu chuyển chủ yếu triglycerid gan từ axit béo tự glycerol từ Lipid kết hợp alcol axit béo nhờ liên kết este, chuyển hoá glucid máu phân tử VLDL phân huỷ enzym lipase lipid khơng hồ tan nước, tan dung mơi hữu giải phóng triglycerid làm cho VLDL chuyển thành LDL, phần lại thải trực tiếp gan Về phân loại lipid gồm: - Lipid đơn giản: este axit béo với alcol khác nhau, - IDL (Intermidiade Density Lipoprotein) lipoprotein có tỷ trọng thường thấy thể glycerid (thể dạng mono, diglycerid trung bình, có hàm lượng phức tạp huyết tương, IDL tạo thành triglycerid) cholesterid mà alcol cholesterol [33],[56] từ VLDL chịu hai khả năng, số giữ lại gan, số lại chịu phân huỷ tiếp tục triglycerid để chuyển thành LDL, IDL chuyển thành Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 15 16 LDL nhanh dẫn tới tình trạng tăng mức LDL làm tăng nguy gây xơ vữa động mạch Bảng 1.2 Các thành phần Lipoprotein máu [19] Lipoprotein - LDL (Low Density Lipoprotein) lipoprotein có tỷ trọng thấp chất CT tự CT este TG Phospholipid Apoprotein (%) (%) (%) (%) (%) chủ yếu vận chuyển cholesterol chất sinh vữa xơ động mạch, LDL Chylomicron 0,5 - 1-3 86 - 94 3-8 1-2 chuyên trở 70% cholesterol huyết tương tới tế bào nội biên, tỷ VLDL 6-8 12 - 14 55 - 65 12 - 18 - 10 lệ cholesterol tự LDL chất vận chuyển phân phối cholesterol cho LDL -10 35 - 40 - 12 20 - 25 20 - 24 tế bào tổ chức, số phận LDL thoái hoá gan chủ HDL 3-5 14 - 18 3-6 20 - 30 45 - 50 yếu, nhiên mơ khác có khả này, q trình thối hố IDL 7-9 27 - 33 15 - 27 19 - 23 15 - 19 LDL thực qua nhiều bước, song cuối giải Ở người bình thường trình tổng hợp thối hóa lipid diễn cân phóng cholesterol tự do, tăng ứ đọng mức cholesterol tự - phụ thuộc vào nhu cầu thể, trì mức ổn định alcol gây độc cho tế bào nội mạc, với yếu tố khác (các hàm lượng lipid lipoprotein máu, có bất thường gây yếu tố đông máu, kết tập tiểu cầu, thay đổi tốc độ chảy tuần hoàn) kiểu rối loạn chuyển hóa lipid dẫn đến tình trạng vữa xơ động mạch mà hậu thiếu máu 1.3 Rối loạn chuyển hoá Lipid bệnh nhân đái tháo đƣờng týp tim, nhồi máu tim hay tai biến mạch máu não Theo Nikkila (1981) Pyorala (1987) thành phần lipid máu bệnh - HDL (High Density Lipoprotein) lipoprotein có tỷ trọng cao nhân đái tháo đường tuỳ thuộc phần lớn vào cân chuyển hoá chức yếu tố bảo vệ chống bệnh tim mạch Trong thành phần cấu trúc, tỷ lệ thận, bệnh nhân đái tháo đường týp nồng độ HDL - C thường tăng lipid giảm nhiều, thay vào tăng tỷ lệ protein, HDL gồm gia tăng phân nhánh HDL2, ngược lại đái tháo đường týp nồng độ HDL - C (HDL 2, HDL 3) (HDL 1), HDL tổng hợp từ gan phần giảm giảm phân nhánh HDL2, bệnh nhân ĐTĐ týp nồng độ ruột phần cịn chuyển hố VLDL máu ngoại vi triglyceride tăng kiểm soát đường máu tốt, gia tăng vữa HDL vận chuyển cholesterol dư thừa từ tế bào tới gan tới tế xơ động mạch giảm HDL - C tăng triglyceride, bệnh nhân ĐTĐ bào cần cholesterol, hậu làm giảm lượng cholesterol máu týp thường có hàm lượng HDL thấp đặc biệt HDL2, tăng thoái hoá HDL giảm lượng triglycerid huyết tương, người HDL tăng dần theo tuổi yếu tố liên quan nghịch với hàm lượng HDL - C ApoA1 huyết sau tuổi dậy lượng HDL nữ cao nam, hàm lượng HDL tỷ lệ tương Hoạt động enzym lipoproteinlipase giảm ĐTĐ týp hậu nghịch với trọng lượng thể, với hàm lượng triglycerid máu, với mức thiếu kháng insulin gây giảm thối hố VLDL làm cho độ hút thuốc lá, khoảng 50% HDL thải gan theo HDL - C thấp HDL3 tổng hợp từ thành phần bề mặt VLDL tăng đường VLDL dư thối hố HDL xảy tình trạng tăng triglyceride tăng vận chuyển triglyceride tới HDL2 hình thành HDL2 giàu triglyceride nhạy Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 17 18 cảm với thoái hoá enzym lipase gan, giảm HDL - C điểm chuyển hố khơng hiệu lipoprotein giàu triglyceride chậm hình thành tăng thối hố HDL2 [18] Theo Bertredge (1989) bệnh nhân ĐTĐ không phụ thuộc insulin có tăng vừa phải triglyceride VLDL từ 50 - 100% so với người bình thường Bảng 1.3 Sự biến đổi chuyển hoá Lipoprotein bệnh nhân đái tháo đường [43] Thay đổi Ảnh hưởng tới lipoprotein  Lipoprotein lipase (LPL)  Triglyceride,  HDL,  Chylomicrom  Hepatic lipase (HL)  Chất dư,  HDL  Tổng hợp VLDL  Triglyceride LCAT Thay đổi thành phần  Hoạt động thụ thể LDL  LDL đường hố ơxy hố LDL  Hình thành tế bào bọt Phạm Thị Hồng Hoa cho biết rối loạn chuyển hố lipid có liên quan đến tổn thương võng mạc, đặc biệt rõ giảm HDL - C [16], Nguyễn Bảng 1.4 Giới hạn bệnh lý thành phần lipid máu Thông số Đơn vị Giới hạn bệnh lý Cholesterol TP mmol/l  5,2 Triglycerid mmol/l  2,3 HDL – C mmol/l  0,9 LDL – C mmol/l  3,4 5 Cholesterol TP / HDL - C 1.4 Biến chứng chế bệnh sinh biến chứng mạch máu bệnh nhân ĐTĐ 1.4.1 Biến chứng bệnh ĐTĐ Người ta xếp biến chứng ĐTĐ thành loại: biến chứng cấp tính biến chứng mạn tính - Biến chứng cấp tính gồm: nhiễm toan ceton, hôn mê tăng áp lực thẩm thấu, nhiễm toan acid lactic, hạ đường huyết - Biến chứng mạn tính gồm: biến chứng mắt, thận, thần kinh xếp vào biến chứng mạch máu nhỏ Đột quỵ, nhồi máu tim, hoại thư xếp vào nhóm biến chứng mạch máu lớn Kim Lương (2001) nghiên cứu bệnh nhân ĐTĐ týp có khơng tăng 1.4.2 Cơ chế bệnh sinh biến chứng mạch máu nhỏ huyết áp cho kết quả: có rối loạn chuyển hố lipid đặc biệt tăng Có ba chế xảy làm thay đổi tế bào gây nên biến chứng triglyceride, giảm HDL - C, yếu tố nguy biến mạch máu nhỏ chứng mạch máu bệnh nhân ĐTĐ [18] Rối loạn chuyển hóa lipid * Tăng gắn đường Protein: nhiều tác giả quan tâm, nghiên cứu làm sáng tỏ, chế rối loạn Khi hàm lượng glucose máu cao xảy tượng gắn đường không lipid đặc biệt rối loạn chuyển hóa lipid trước sau điều trị thay đổi enzym protein tạo sản phẩm cuối trình gắn đường bậc cao nào, số thay đổi ảnh hưởng đến kết điều trị sao, chúng có AGEs (Advantage Glycation End Products), AGEs nguyên nhân làm hỏng mối liên quan với biến chứng bệnh ĐTĐ (hiện coi tế bào tác động trở lại liên kết chéo protein, số sản mối nguy hại lớn người bệnh sức khỏe cộng đồng) phẩm glucose fructose gắn với protein) pentotidin (AGEs thu từ phản ứng pentose gắn với protein) dấu hiệu thúc đẩy thối Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 19 20 hoá tổ chức, thụ thể protein gắn đường có tế bào nội mơ * Thay đổi huyết động: nguyên sợi bào, tế bào gian mạch cầu thận, đại thực bào, tế bào nội mô Áp lực thuỷ tĩnh tăng mạch máu tăng lọc protein, tiếp nhận AGEs gây nên rối loạn tổ chức tổn thương tiềm tàng phần tử lớn khác bao gồm phức hợp * Con đường polyol: miễn dịch thành phần màng gian mạch, dẫn đến tình Tại tế bào tiêu thụ glucose, đường polyol đường chuyển trạng lỗ rò mao mạch gây nên biến chứng vi mạch, chế gặp nhiều glucose (số glucose khơng chuyển hố thành glucose phosphat bệnh thận ĐTĐ [18], fructose - phosphat) thành sorbitol enzym aldose reductase, sau *Biến chứng võng mạc: sorbitol chuyển thành D - frucrtore sorbitol deshydrogenase, Bệnh nhân ĐTĐ có nguy bị mù bệnh lý vi mạch gấp 25 lần trình chuyển glucose thành sorbitol, aldose reductase sản xuất so với người không ĐTĐ, nguyên nhân hàng đầu dẫn tới mù lòa, NADP từ NADPH chuyển sorbitol thành D - fructose sorbitol, mối lo ngại thường xuyên bệnh nhân ĐTĐ [46] Nghiên cứu dehydrogenase tạo NADH từ NAD+ [53] Phạm Thị Hồng Hoa (1999) cho thấy, 100 bệnh nhân ĐTĐ có tới Trong trường hợp nồng độ glucose tăng lên, chuyển hoá glucose theo hướng glucose - photphat fructose - phosphat bị giới hạn 79% giảm thị lực, 43% bị bệnh võng mạc tổn thương võng mạc ĐTĐ gặp lứa tuổi [16] phần lớn glucose chuyển thành sorbitol tác động aldose Nghiên cứu 120 bệnh nhân ĐTĐ Viện Quân Y 103, Thái reductase mà hậu làm gia tăng đáng kể nống độ NADP+, đồng Hồng Quang thấy có 34,16% có biến chứng mắt, tổn thương thời chuyển sorbitol thành D - fructose tăng nồng độ NADH, võng mạc 20% [26] hậu tăng đường huyết đường Polyol gia tăng tỷ lệ NADP+ / NADPH tỷ lệ NADP / NADPH, gia tăng tỷ lệ Bệnh lý võng mạc (Retinopathy) đái tháo đường có ba giai đoạn là: đưa đến việc sản xuất gốc tự kích thích tiền chất - Bệnh võng mạc chưa tăng sinh (nonproliferative diabetic dicacyl glycerol, mặt khác tích tụ sorbitol fructose tế bào retinopathy) bao gồm giãn tĩnh mạch nhỏ xung quanh hoàng làm tăng áp lực thẩm thấu nội bào, tăng cường chuyển hoá điểm, xuất huyết vi phình mạch, phù hồng điểm myoinositol đưa đến giảm myoinositol làm giảm hoạt tính bơm - Bệnh võng mạc tiền tăng sinh (Pre Proliferative Diabetic Na+/K+/ ATPase màng tế bào, toàn thay đổi góp phần vào Retinopathy) giai đoạn tiền tăng sinh báo trước nguy bệnh võng mạc phát triển đục thuỷ tinh thể, bệnh thần kinh, bệnh võng mạc tiền tăng sinh hình thành bất thường giãn tĩnh mạch, xuất bệnh thận bệnh nhân ĐTĐ [18], [24], [12] tiết bông, biến đổi vi mạch võng mạc, xuất huyết rộng võng mạc Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 43 44 Bảng 3.9 Phân loại thể trạng nhóm Nhóm Thể trạng Gầy Trung bình Béo Nam (BMI) ≤ 20 Nữ (BMI) ≤18,5 Nam(BMI)20,1– 22,9 Nữ (BMI) 17,8 - 23,0 Nam (BMI) >25 Nữ (BMI) > 23 Tổng Mediator Bảng 3.10 Triệu chứng thường gặp nhóm Khơng Mediator p Nhóm Mediator Khơng Mediator p n % n % Triệu chứng n % n % 0 0 Đái nhiều 36 92,3 36 2,3 >0,05 Ăn nhiều 34 87,2 33 84,6 >0,05 Uốngnhiều 36 92,3 33 84,6 >0,05 Gầy sút 34 87,2 30 76,9 >0,05 Đau ngực 21 53,8 21 53,8 >0,05 Tê bì, RLCG 27 69,2 30 76,9 >0,05 Mất ngủ 28 71,8 29 74,4 >0,05 Rối loạn TH 20,5 23,1 >0,05 Đau đầu 25 64,1 23 59,0 >0,05 14 35,9 15 38,5 25 64,1 24 61,5 39 100 39 100 >0,05 >0,05 Nhận xét: thể trạng nhóm chủ yếu béo khơng trạng gầy, khơng có khác biệt với p>0,05 Nhận xét : triệu chứng bốn nhiều xuất nhóm, ngồi kèm theo triệu chứng đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi, đau ngực, xuất Tû lÖ% 70 60 50 40 30 20 10 nhóm khơng có khác biệt với p>0,05 64,1 35,9 61,5 Bảng 3.11 Tỷ lệ thông số lipid máu giới hạn bệnh lý nhóm (Đơn vị:(mmol/l) 38,5 Trung b×nh bÐo Nhóm Mediator Không Mediator p n % n % Tăng CT ≥ 5,2 38 97,4 31 79,5 >0,05 Tăng TG ≥ 2,3 33 84,6 29 74,4 >0,05 Giảm HDL - C ≤ 0,9 14 35,9 15 38,5 >0,05 Tăng LDL - C ≥ 3,5 22 56,4 21 53,8 >0,05 Tăng CTTP/HDL - C ≥ 22 56,4 20 51,3 >0,05 Lipid máu Mediator Kh«ng Mediator Nhãm Biểu đồ 3.6 Phân loại thể trạng nhóm Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 45 46 Nhận xét: tỷ lệ thông số lipid nhóm giới hạn bệnh lý tương đương 3.2 Kết điều trị khơng có khác biệt với p>0,05 Bảng 3.13 Các triệu chứng lâm sàng trước sau điều trị Nhóm Tû lƯ % 120 100 80 60 40 20 97,4 79,5 84,6 74,4 56,4 35,9 38,5 56,4 53,8 Triệu chứng Mediator 51,3 Kh«ng Mediator Ăn nhiều Uống nhiều CT > 5,2 TG > 2,3 HDL - C ≤ LDL - C ≥ 0,9 3,5 CT/HDL - Th«ng sè lipid C≥5 Đái nhiều Gầy sút Đau ngực Biểu đồ 3.7 Tỷ lệ thông số lipid giới hạn bệnh lý Tê bì, RLCG Bảng 3.12 Hàm lượng số thành phần lipid máu nhóm Mất ngủ (Đơn vị: mmol/l) Nhóm Mediator Khơng Mediator (n =39) (n =39) CT ( X  SD) 6,55  1,18 6,20  1,35 >0,05 TG ( X  SD) 4,27  2,23 3,87  2,18 >0,05 HDL - C ( X  SD) 1,22  0,33 1,26  0,41 >0,05 LDL - C ( X  SD) 3,62  1,15 3,49  1,25 >0,05 CT/HDL–C ( X  SD) 5,66  1,79 5,28  1,72 >0,05 Lipid máu p Nhận xét: hàm lượng thành phần lipid máu nhóm tương đương khơng có khác biệt với p>0,05 Táo bón Đau đầu Mediator Khơng Mediator n = 39 n = 39 Trƣớc Sau p Trƣớc Sau p 87,2% 38,5% 0,05 Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 47 48 Bảng 3.15 Kết thay đổi hàm lượng lipid máu sau điều trị nhóm Bảng 3.17 So sánh hàm lượng lipid máu sau điều trị nhóm uống ( Mediator) Nhóm Nhóm Mediator p Mediator Không dùng Lipid ( X SD) n = 39 Mediator n = 39 CTTP (mmol/l) 5,34  1,04 5,98  1,10 >0,05 p Trƣớc điều trị Sau điều trị CT TP ( X  SD) 6,55  1,18 5,34  1,04 >0,05 TG (mmol/l) 3,33  2,00 3,75  2,08 0,05 LDL - C ≥ 3,5 22 12 > 0,05 21 19 >0,05 CT/ HDL - C ≥ 22 < 0,05 20 16 >0,05 Trƣớc điều trị Sau điều trị CT TP ( X  SD) 6,20  1,35 5,98  1,10 >0,05 TG ( X  SD) 3,87  2,17 3,75  2,08 >0,05 HDL - C ( X  SD) 1,32  0,37 1,25  0,35 >0,05 LDL - C ( X  SD) 3,49  1,25 3,36  1,03 >0,05 Mediator có thay đổi có lợi tăng HDL - C giảm triglycerid, CTTP/HDL–C ( X  SD) 5,28  1,72 5,34  1,51 >0,05 giảm tỷ số CT/ HDL - C có ý nghĩa thống kê với p 0,05 giảm khơng có ý nghĩa thống kê với p>0,05 Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 49 50 Chƣơng Bảng 3.19 Chức gan thận trước sau điều trị nhóm uống BÀN LUẬN Mediator Nhóm Mediator Chỉ số sinh hóa Trƣớc Sau p SGOT ( X  SD) 28,05  12,42 27,97  11,47 >0,05 S GPT ( X  SD) 31,03  12,79 31,82  14,03 >0,05 Creatinin ( X  SD) 90,41  17,75 91,46  19,88 >0,05 Nhận xét: chức gan thận nhóm dùng Mediator trước sau điều trị khơng có khác biệt với P>0,05 Bảng 3.20 tương quan số thông số Lipid với BMI, Glucose TDT, SGOT, SGPT, Creatinin, BMI Chỉ số Glucose TDT SGOT SGPT Creatinin HDL-C r - 0,107 - 0,69 0,007 0,038 0,009 (N=78) P 0,353 0,549 0,952 0,742 0,941 Triglycerit r 0,28 0,009 0,303 0,098 0,036 (N=78) P 0,809 0,937 0,007 0,392 0,757 Nhận xét: triglycerid có tương quan thuận SGOT với r = 0,3, p cholesterol toàn phần > 5,2 mmol/l, tăng triglicerid ≥ 2,3 mmol/l, nhóm 6,5mmol/l, Ở Việt Nam cơng trình nghiên cứu Trần Đức Thọ cộng dùng Mediator 84,6%, nhóm khơng dùng Mediator 74,4%, giảm [6], [34], [35], từ năm (1996–1999) cho thấy 100% bệnh nhân ĐTĐ týp HDL - C ≤ 0,9 mmol/l, nhóm dùng Mediator 35,9%, nhóm khơng có rối loạn lipid, tăng hàm lượng triglycerid > 2,3 mmol/l, gặp 81, 82%, dùng Mediator 38,5%, tăng CT/HDL - C > nhóm dùng Mediator hàm lượng HDL - C < 0,90 mmol/l gặp 91,89%, tỷ lệ cholesterol toàn phần/ 56,4%, nhóm khơng dùng Mediator 51,3% HDL - C > gặp 94,59 %, Đỗ Thị Mỹ Hạnh Phạm Thị Thu Vân nghiên cứu 55 bệnh nhân ĐTĐ týp bệnh viện Đà Nẵng năm 1999 thấy 43,6% bệnh nhân có rối loạn chuyển hố lipid máu [13] Lê Huy Liệu cộng [48], nghiên cứu 891 bệnh nhân ĐTĐ týp thấy hàm lượng cholesterol TP > 5,2 mmol/l chiếm 56% số bệnh nhân - Nghiên cứu tác giả Nguyễn Kim Lương cho thấy hàm lượng cholesterol TP trung bình bệnh nhân ĐTĐ týp (5,28 ± 1,19 mmol/l), cao có ý nghĩa so với nhóm chứng (4,41 ± 0,46 mmol/l) với p < 0,01 [19], thông số nghiên cứu Phạm Hoài Anh (5,15 ± 1,26 mmol/l), kết nghiên cứu Bùi Thế Bừng (5,23 ± 0,73 mmol/l) [3] Các nghiên cứu giới Việt Nam có chung nhận xét: gặp (70% - 100%) bệnh nhân ĐTĐ týp có bất thường nhiều thành phần lipid [9], đặc điểm bật bất thường lipid máu bệnh nhân ĐTĐ týp tăng cholesterol toàn phần tăng hàm lựơng triglicerid, giảm hàm lượng HDL - C, tăng tỷ số cholesterol toàn phần HDL - C [4], [10], [55] Quan sát 78 bệnh nhân nhóm chúng tơi thấy rối loạn thành phần lipid máu có đặc điểm rối loạn tương tự tác giả trên: Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 57 58 4.3 Hiệu điều trị rối loạn chuyển hoá lipid Mediator Hàm lượng HDL - C giảm đồng nghĩa với tăng nguy bệnh lý mạch ĐTĐ týp bệnh mạn tính phức tạp gây nhiều tác hại trực tiếp máu ngoại vi bệnh nhân ĐTĐ tháo đường týp nhiều nghiên cứu chứng đến sức khoẻ, tính mạng người bệnh, nguyên nhân dẫn đến nguy hại minh HDL - C thấp yếu tố nguy độc lập với bệnh lý mạch vành bệnh không bất thường insulin glucose máu mà LDL - C thấp Nghiên cứu UKPDS chứng minh tăng phức hợp rối loạn chuyển hoá khác tham gia vào trình tiến triển 0,1 mmol/l (4mg/dl) giảm 15% nguy biến chứng tim mạch [2], bệnh, rối loạn chuyển hoá lipid máu Rối loạn chuyển hố lipid bệnh HDL - C bình thường tăng xem yếu tố bảo vệ chống vữa xơ lý thường gặp nguyên nhân gây biến cố tim mạch người lớn, động mạch, chống bệnh tim mạch, ngược lại giảm HDL - C làm tăng nguy đặc biệt mạch vành bệnh nhân ĐTĐ týp [14] bệnh lý mạch máu ngoại vi [11], nghiên cứu giới Việt Bất thường lipid máu người ĐTĐ týp độc lập thứ Nam ghi nhận hàm lượng HDL - C thường giảm bệnh nhân ĐTĐ phát kiểm sốt khơng tốt glucose máu, bất thường yếu tố nguy týp 2, giảm kiểm soát đường máu khơng tốt [17], kiểm sốt biến chứng, kiểm soát lipid máu phần kiểm sốt tồn tốt đường huyết bệnh nhân ĐTĐ týp mục tiêu quan trọng tình trạng chuyển hố bệnh nhân ĐTĐ týp điều trị nhằm khống chế ngăn ngừa biến chứng bệnh Rối loạn chuyển hoá lipoprotein yếu tố quan trọng hàng đầu thúc đẩy Kết kiểm sốt đường huyết sau điều trị nhóm, nhóm dùng q trình vữa xơ động mạch bệnh nhân ĐTĐ týp 2, thập kỷ gần đây, Mediator trung bình trước điều trị 13,37 ± 4,51mmol/l, sau điều trị 7,73 giới có nhiều nghiên cứu lipoprotein người ĐTĐ, nghiên cứu ± 1,95mmol/l, nhóm khơng dùng Mediator trước điều trị 13,78 ± Lehto S, Roenemaa T, Haffner SM [47], 1059 bệnh nhân ĐTĐ tuổi 4,64mmol/l, sau điều trị 8,09 ± 2,55mmol/l kết kiểm soát đường huyết từ (45 - 64) năm thấy nhóm bệnh nhân có hàm lượng nhóm tương đương khơng có khác biệt với p > 0,05 HDL - C 2,3 mmol/l, glucose >13,5 mmol/l có tỷ lệ tử vong tỷ lệ mắc bệnh mạch vành tăng lần so với nhóm khác, Thay đổi hàm lượng lipid máu trước sau điều trị, kết nghiên cứu chúng tôi: đồng thời tăng glucose >13,5mmol/l, giảm HDL– C, giảm tỷ lệ HDL – C/ - Hàm lượng cholesterol trước điều trị nhóm dùng Mediator (6,55 ± cholesterol tồn phần tăng triglycerid nguy nói tăng gấp lần, 1,18 mmol/l) sau điều trị (5,34 ± 1,04mmol/l), nhóm khơng dùng Mediator bệnh nhân ĐTĐ có tỷ lệ vữa xơ động mạch tăng đến lần so với người trước điều trị (6,20 ± 1,35mmol/l) sau điều trị (5,98 ± 1,1mmol/l), không ĐTĐ, khơng bình thường lipoprotein đặc trưng tăng thay đổi khơng có ý nghĩa thống kê so với trước điều trị VLDL - C, giảm HDL – C, giảm Apo A1 giảm HDL – C/ Apo A1 thành - Hàm lượng LDL- C trước điều trị nhóm dùng Mediator (3,62 ± phần hạt lipoprotein khơng bình thường tăng VLDL giàu 1,15mmol/l) sau điều trị (2,94 ± 1,02mmol/l) nhóm khơng dùng triglycerid, tăng tỷ lệ triglycerid/Apo B, tăng VLDL cholesterol este ApoE Mediator hàm lượng LDL - C trước điều trị (3,49 ± 1,25mmol/l) sau điều phương pháp sắc ký miễn dịch huyết tương bệnh nhân ĐTĐ týp Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Số hóa Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 59 60 trị (3,36 ± 1,03mmol/l) thay đổi khơng có ý nghĩa thống kê so với trước dài thêm diễn biến bệnh chắn kết tốt dựa vào ta điều trị đánh giá giảm tỷ lệ biến chứng - Hàm lượng triglycerid trước điều trị nhóm dùng Mediator (4,27 ± 2,23) sau điều trị (3,33 ± 2,0 mmol/l), giảm có ý nghĩa thống kê so với KẾT LUẬN trước điều trị Trong hàm lượng triglycerid trước điều trị nhóm khơng dùng Mediator (3,87 ± 2,17mmol/l) sau điều trị (3,75 ± 2,08 mmol/l), thay đổi ý nghĩa thống kê so với trước điều trị Nghiên cứu 78 bệnh nhân đái tháo đường týp có rối loạn chuyển hố lipid máu, có 39 bệnh nhân điều trị Mediator bệnh viện Đa - Hàm lượng HDL - C trước điều trị nhóm dùng Mediator (1,22 khoa Trung ương Thái Nguyên rút kết luận sau: ± 0,33mmol/l) sau điều trị (1,44 ± 0,35 mmol/l), tăng có ý nghĩa thống kê Đặc điểm lâm sàng thành phần lipid máu so với trước điều trị Trong hàm lượng HDL - C trước điều trị nhóm * Đặc điểm lâm sàng khơng dùng Mediator (1,32 ± 0,37) sau điều trị (1,25 ± 0,35mmol/l), thay - Tuổi trung bình 58,2 ± 9,7 người có tuổi thấp 40 tuổi cao đổi khơng có ý nghĩa thống kê so với trước điều trị 79 tuổi độ tuổi gặp nhiều 50 - 59 chiếm 42,3 % - Giảm tỷ lệ CT/HDL - C nhóm dùng Mediator có ý nghĩa thống kê, nhóm khơng dùng Mediator khơng có ý nghĩa thống kê - Thời gian mắc bệnh chủ yếu gặp nhóm có thời gian mắc bệnh từ 1-5 năm chiếm 71,8% * Tóm lại nghiên cứu thay đổi hàm lượng lipid bật nhóm điều trị Mediator so với nhóm khơng điều trị Mediator giảm - 67,95 % trạng béo, 32,05 % bệnh nhân trạng trung bình, khơng có bệnh nhân trạng gầy triglycerid, giảm tỷ lệ CT/HDL - C tăng HDL - C giảm tỷ lệ CT/HDL - C có - Các triệu chứng kinh điển nhiều bệnh đái tháo đường gặp, thể giải thích HDL - C tăng sau điều trị cholesterol thay đổi khơng có ý tiểu nhiều 92,3%, uống nhiều 88,5%, ăn nhiều 82,1%, gầy sút 82,1% nghĩa dẫn tới giảm tỷ lệ CT/HDL - C, thơng số cần quan tâm cịn lại sau triệu chứng thường gặp bệnh nhân đái tháo đường týp có rối loạn chuyển điều trị Mediator bệnh nhân ĐTĐ týp có rối loạn chuyển hố lipid hố lipid máu, tê bì RLCG 73,1%, khó ngủ 73,1%, đau đầu 62,8%, đau ngực tăng HDL - C giảm triglycerid 51,3% Giảm HDL - C tăng triglycerid đặc điểm thường gặp rối loạn chuyển hoá lipid máu, bệnh nhân đái tháo đường týp 2, bệnh nhân đái tháo đường týp uống Mediator hạn chế rối loạn chuyển hoá làm giảm tỷ lệ biến chứng mạch máu * Biến đổi thành phần lipid máu: 97,4 % có tăng cholesterol tồn phần, 84,6 % tăng triglycerid, 56,4% tăng LDL - C, 35,9 % giảm HDL - C Tác dụng Mediator bệnh nhân đái tháo đường týp có rối loạn chuyển hoá lipid máu: so sánh trước sau điều trị nhóm Với nghiên cứu chúng tơi Mediator sử dụng 20 ngày - Nhóm dùng Medator cải thiện tình trạng ngủ táo bón với cho kết ban đầu mô tả dùng kết hợp thời gian kéo p