SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI TRUNG TÂM NUÔI DẠY TRẺ KHUYẾT TẬT Mã số:……… SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP CẢI THIỆN HÀNH VI TĂNG ĐỘNG, GIẢM TẬP TRUNG CHO HỌC SINH CHẬM P
Trang 1SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI
TRUNG TÂM NUÔI DẠY TRẺ KHUYẾT TẬT
Mã số:………
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP CẢI THIỆN HÀNH VI TĂNG ĐỘNG, GIẢM TẬP TRUNG
CHO HỌC SINH CHẬM PHÁT TRIỂN TRÍ TUỆ LỚP 1C
TẠI TRUNG TÂM NUÔI DẠY TRẺ KHUYẾT TẬT
Người thực hiện: ĐOÀN THỊ NGỌC TÂM Lĩnh vực / Môn nghiên cứu:
Giáo dục khuyết tật: Giáo dục hành vi
Sản phẩm đính kèm:
Mô hình Phần mềm Phim ảnh Hiện vật khác
Năm học: 2012 – 2013
Trang 2SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC
I THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN
1 Họ và tên: ĐOÀN THỊ NGỌC TÂM
2 Ngày tháng năm sinh: 07/11/1986
3 Nam, nữ: Nữ
4 Địa chỉ: 1549D, ấp 4, tổ 9, xã Thạnh Phú, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai
5 Điện thoại: CQ: 0613954171 ; ĐTDĐ: 0978340971
7 Chức vụ:
8 Đơn vị công tác: Trung tâm Nuôi Dạy Trẻ Khuyết tật Đồng Nai
II TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO
- Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ) cao nhất: Cử nhân khoa học
- Năm nhận bằng: 2008
- Chuyên ngành đào tạo: Giáo dục đặc biệt
III KINH NGHIỆM KHOA HỌC
- Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: dạy học sinh Chậm phát triển trí tuệ
Số năm có kinh nghiệm: 05 năm
- Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây:
Một số biện pháp giúp tăng khả năng tập trung chú ý cho trẻ CPTTT từ 6 – 8
tuổi ở lớp 1A tại Trung tâm Nuôi dạy trẻ khuyết tật
Một số biện pháp giúp tăng khả năng tiếp nhận ngôn ngữ cho học sinh CPTTT
lớp 1A tại Trung tâm Nuôi dạy trẻ khuyết tật
Trang 3MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP CẢI THIỆN HÀNH VI TĂNG ĐỘNG, GIẢM TẬP TRUNG
CHO HỌC SINH CHẬM PHÁT TRIỂN TRÍ TUỆ LỚP 1C
TẠI TRUNG TÂM NUÔI DẠY TRẺ KHUYẾT TẬT
I LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Khi bước vào mỗi ngôi trường, chúng ta đều thấy dòng chữ: “Mỗi ngày đến
trường là một niềm vui” Câu nói ấy đã trở nên thân quen, gần gũi với mọi giáo
viên và học sinh Câu nói tưởng chừng như đơn giản nhưng cũng là lời nhắc nhở
cho những giáo viên ngày ngày làm nhiệm vụ truyền đạt kiến thức, đem bao điều
mới lạ đến các học trò thân yêu Và hơn hết, lời khuyên bảo ấy càng như một thuật
ngữ, một châm ngôn làm việc của những giáo viên dạy học sinh Chậm phát triển
trí tuệ
Trẻ Chậm phát triển trí tuệ có trí tuệ bị suy giảm nên việc học của các em diễn
ra chậm hơn trẻ bình thường Do não bị tổn thương và hoạt động nhận thức bị rối
loạn nên các em gặp nhiều khó khăn để lĩnh hội kiến thức như: Tư duy kém, khả
năng tưởng tượng bị hạn chế, khó tiếp thu bài học… Các em cần một môi trường
học tập an toàn với những phương pháp giảng dạy phong phú để tiếp nhận kiến
thức đạt hiệu quả cao
Ở lớp 1C, lớp chuyên biệt dành cho học sinh Chậm phát triển trí tuệ, các em
có các độ tuổi từ 9 đến 16 tuổi với nhiều dạng khuyết tật trí tuệ Trong những ảnh
hưởng do tổn thương của não, hành vi tăng động, giảm tập trung của một em học
sinh không những làm hạn chế khả năng học của em mà tập thể của lớp cũng bị
ảnh hưởng rất nhiều Em thường hay có những triệu chứng xung động tức thì trong
giờ học như la hét, chạy ra khỏi chỗ ngồi, bật nhảy liên tục xung quanh các bạn
Do đó, giáo viên gặp nhiều khó khăn trong lúc giảng dạy Lời giảng của cô giáo bị
ngắt quãng, hoạt động học bị ngưng lại, khoảng thời gian quý báu để tiếp nhận
kiến thức mới bị gián đoạn do những hành vi bất thường của em gây ra Điều này
làm ảnh hưởng không tốt đến môi trường học tập của lớp
Và hơn ai hết, bản thân trẻ Chậm phát triển trí tuệ có hành vi tăng động,
giảm tập trung gặp nhiều khó khăn trong học tập vì trẻ không theo kịp bài giảng,
không hoàn thành tốt nhiệm vụ Ngay cả trong sinh hoạt hằng ngày hay trong lúc
chơi, trẻ có những biểu hiện bốc đồng, thô bạo, thậm chí hung hăng nên hay gặp
rắc rối trong quan hệ với bạn bè, anh chị em trong nhà Do bị rối loạn trong việc
kiểm soát hành vi nên trẻ có thể gặp nguy hiểm bất cứ lúc nào, ảnh hưởng không
chỉ trực tiếp đến bản thân mà cả những người sống xung quanh em
Là giáo viên phụ trách chủ nhiệm của lớp, tôi nhận thức được cần phải có
những biện pháp can thiệp kịp thời để hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực do hành
vi tăng động, giảm tập trung của trẻ gây ra Tôi cố gắng tìm tòi tài liệu để hiểu sâu
hơn về hội chứng của trẻ, từ đó vận dụng và sáng tạo nhiều phương pháp có thể
ứng dụng được trong lớp Sau đây, tôi xin chia sẻ đến các bạn đồng nghiệp một vài
kinh nghiệm nhỏ được đúc kết từ thực tế với đề tài: “Một số biện pháp giúp cải
thiện hành vi tăng động, giảm tập trung cho học sinh Chậm phát triển trí tuệ lớp
1C tại Trung tâm Nuôi dạy trẻ khuyết tật”
Trang 4II TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
1 Cơ sở lý luận:
1.1 Tiêu chí chẩn đoán trẻ Chậm phát triển trí tuệ:
Định nghĩa theo DSM - IV (Tài liệu Chẩn đoán và Thống kê các bệnh về
tâm thần, một hệ thống phân loại), đưa ra các tiêu chí chẩn đoán cho trẻ khuyết tật
trí tuệ:
- Chức năng hoạt động của trí tuệ dưới mức trung bình đáng kể (chỉ số thông minh
IQ vào khoảng 70 hay thấp hơn dựa vào kiểm tra chỉ số thông minh)
- Thiếu hay khiếm khuyết trong hoạt động thích ứng, hạn chế ít nhất hai trong các
lĩnh vực sau: giao tiếp, tự chăm sóc, sinh sống tại gia đình, kĩ năng xã hội và liên
cá nhân, sử dụng các tiện ích của cộng đồng, tự định hướng, kĩ năng học đường
hiệu quả, công việc, giải trí, sức khỏe và sự an toàn
- Thời gian phát bệnh trước 18 tuổi Sau 18 tuổi, trẻ có vấn đề về suy giảm chức
năng thần kinh thì đó không phải là trường hợp của Chậm phát triển trí tuệ
1.2 Hoạt động nhận thức của trẻ Chậm phát triển trí tuệ:
- Tư duy mang tính trực quan – cụ thể: Trẻ nhận biết sự vật chủ yếu bằng cách
quan sát hình ảnh
- Quá trình hình thành kiến thức chậm và không vững chắc: Do chức năng vỏ não
bị suy giảm nên trẻ Chậm phát triển trí tuệ gặp khó khăn khi tiếp thu kiến thức mới
và dễ mất kiến thức đã được tiếp thu
- Ngôn ngữ chậm hơn so với trẻ bình thường cùng lứa tuổi: trẻ Chậm phát triển trí
tuệ có vốn từ ít nên gặp khó khăn khi hiểu lời nói, hoặc không có từ để diễn tả, bắt
chước phát âm các tiếng không rõ
- Trí nhớ ngắn hạn và máy móc: Trẻ có đặc điểm chậm nhớ, chóng quên và ghi
nhớ bằng hình ảnh, khó ghi nhớ bằng lời nói
1.3 Rối loạn tăng động, giảm tập trung của trẻ Chậm phát triển trí tuệ:
Rối loạn tăng động, giảm tập trung là bệnh lí khởi phát sớm và có thể kéo dài
đến tuổi trưởng thành, chiếm tỉ lệ 3 – 6% ở trẻ em, thường gặp ở trẻ Chậm phát
triển trí tuệ Tên viết tắt trong tiếng Anh là ADHD: Attention Deficit / Hyperactive
Disorder nên các nhà chuyên môn gọi những trẻ bị rối loạn tăng động, giảm tập
trung là trẻ ADHD Triệu chứng của rối loạn ADHD nằm trong hai loại: Quá hiếu
động và tập trung chú ý kém
a) Triệu chứng quá hiếu động:
- Tay chân hay ngọ nguậy hoặc nhúc nhích trên ghế (khều các đồ vật trên bàn, vỗ
tay, đung đưa bàn chân hoặc cả chân)
- Có biểu hiện bứt rứt không ngồi yên được
- Thường rời khỏi chỗ ngồi trong lớp hoặc ở những tình huống yêu cầu trẻ ngồi cố
định một chỗ như tham dự buổi Lễ Khai giảng, Lễ Tổng kết ở trường
- Thường chạy nhảy quá mức trong những tình huống không nên làm thế
- Thường khó chơi hoặc khó tham gia một cách bình tĩnh vào các hoạt động giải
trí
- Hay chọc phá bạn ngồi kế bên
- Hay bật cười hoặc là bật lên những câu nói ở trong đầu, không liên quan đến bài
giảng
- Hay bộc phát cơn nổi cáu và không kiềm chế được trong khoảng thời gian ngắn
Trang 5b) Triệu chứng thiếu chú ý:
- Khó duy trì sự tập trung vào các nhiệm vụ hoặc các hoạt động giải trí và khó có
thể chịu đựng được nhiệm vụ cho tới khi hoàn thành
- Không chú ý đến lời người khác nói Trẻ thường có vẻ như trí óc đang để ở đâu
đó hoặc như thể không nghe những gì người đối thoại đang nói trực tiếp với mình
- Thường tránh né, không thích hoặc miễn cưỡng tham gia các hoạt động đòi hỏi
duy trì nỗ lực trí tuệ như nghe giảng bài, thực hiện bài tập
- Thường hay mắc lỗi do không cẩn thận trong bài vở
- Hay làm mất đồ dùng như quần áo, sách, bút…
- Đang làm hoạt động này chuyển sang hoạt động khác
- Khi tham gia trò chơi, trẻ không tuân thủ đúng các luật của trò chơi
- Dễ bị phân tán bởi những kích thích bên ngoài Trẻ thường ngừng các hoạt động
đang làm dở để theo dõi một âm thanh bên ngoài hay một sự việc mà những trẻ
khác cho là bình thường và thường bỏ qua (ví dụ như tiếng còi ô tô, một cuộc nói
chuyện bên ngoài, ai đó đi ngang qua)
2 Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài:
Theo các tài liệu nghiên cứu, việc cải thiện hành vi cho trẻ có hội chứng
ADHD cần có sự kết hợp của y khoa và tâm lí Trẻ được sử dụng thuốc dưới sự
theo dõi chặt chẽ của bác sĩ tâm thần, thực hiện chế độ ăn uống hợp lí và khoa học
Với đề tài này, tôi xin đưa một vài biện pháp giáo dục để cải thiện hành vi cho trẻ
ADHD Biện pháp giáo dục được nói đến là công tác chủ nhiệm và công tác giảng
dạy
Sau đây, tôi xin đưa ra một số biện pháp giúp cải thiện hành vi cho trẻ có hội
chứng ADHD
2.1 Biện pháp thực hiện với công tác chủ nhiệm
2.1.1 Biện pháp 1 Tìm hiểu ban đầu về học sinh ADHD
Sau khi nhận thấy lớp học có học sinh với những triệu chứng quá tăng động,
giảm tập trung, tôi cố gắng thu thập nhiều thông tin về hội chứng ADHD và những
biểu hiện hành vi rõ nhất về học sinh trong lớp của mình bằng cách tiến hành:
a) Quan sát trực tiếp trẻ: Tôi cố gắng dành nhiều thời gian để theo dõi và ghi
chép lại những hành vi bất thường của trẻ trong giờ học lẫn giờ chơi, những biểu
hiện tích cực và tiêu cực của trẻ khi ở nhà, cố gắng tìm hiểu và lí giải cho nguyên
nhân dẫn đến các hành vi đó
b) Sử dụng các bài kiểm tra: Vào đầu năm học, sau khi làm quen với trẻ, tôi
tiến hành cho trẻ thực hiện một số bài tập để kiểm tra mức phát triển hiện tại về:
Khả năng đọc, viết, làm toán cộng, toán trừ, vận động tinh, ngôn ngữ tiếp nhận –
ngôn ngữ biểu đạt, khả năng ghi nhớ, khả năng giao tiếp, tư duy, cách ứng xử tình
huống,…
c) Phỏng vấn: Tôi trao đổi trực tiếp với ba mẹ, anh em của trẻ để thu thập
thông tin về quá trình phát triển của trẻ từ nhỏ, thông tin y tế, tình hình sức khỏe
cũng như các bệnh trẻ đang mắc phải như bệnh động kinh, sử dụng thuốc Ngoài
ra, tôi cũng cần các thành viên trong gia đình cung cấp thêm về: Tình cảm gắn bó
của trẻ với người thân, sở thích về ăn uống, giải trí, đồ chơi; những điều thích và
không thích, tính tình, biểu hiện của hành vi bất thường khi ở nhà, thời gian thường
xảy ra và cách xử lí của gia đình với các hành vi đó
Trang 6Sau khi có những thông tin tổng quát về trẻ, tôi tiến hành lập kế hoạch để
can thiệp những hành vi bất thường của trẻ
2.1.2 Biện pháp 2 Thiết lập và duy trì mối quan hệ với phụ huynh của trẻ
Trẻ không thể có tiến bộ nếu chỉ được giáo dục ở lớp học Trẻ cần được giáo
dục sớm từ môi trường gia đình Cha mẹ có vai trò quan trọng để can thiệp hành vi
cho trẻ vì cha mẹ là người hiểu con mình nhất và dành nhiều thời gian cho con hơn
bất kì ai hết Sự tham gia nhiệt tình của cha mẹ là nguồn lực tốt cho thành công
trong việc giúp đỡ trẻ Thế nhưng cha mẹ không được trang bị những kiến thức và
kĩ năng đặc thù nên giáo viên là một cầu nối giữa cha mẹ và trẻ Do đó, việc xây
dựng mối quan hệ chặt chẽ với phụ huynh là rất cần thiết
Một số thông tin cần thiết để giáo viên trao đổi với phụ huynh là:
- Giúp phụ huynh nhận biết những hành vi tăng động, giảm tập trung thường gặp ở
trẻ
- Cố gắng giúp đỡ cha mẹ cách lí giải các hành vi của con họ
- Trao đổi với phụ huynh về bản kế hoạch can thiệp cho những hành vi bất thường
- Hướng dẫn phụ huynh các biện pháp để can thiệp hành vi cho trẻ ở nhà
- Cung cấp các dụng cụ, đồ dùng, tranh ảnh, đồ chơi và cách sử dụng chúng có
hiệu quả
- Động viên phụ huynh kiểm soát thường xuyên các hành vi của trẻ
- Tư vấn chế độ dinh dưỡng phù hợp với trẻ ADHD như các nhóm thức ăn cần
thiết (thực phẩm giàu khoáng chất, vitamin A - B - C, các loại đậu, hạt,…) và các
nhóm thức ăn cần tránh (thức ăn chứa nhiều đường, màu nhân tạo, chất kích thích,
thực phẩm gây dị ứng,…)
- Tư vấn phụ huynh cách phòng tránh các chấn thương dễ xảy ra khi trẻ tăng động
bằng cách xếp đặt bàn ghế sao cho nhà có nhiều không gian để hạn chế trẻ bị va
đập, các đồ dùng sinh hoạt ngăn nắp, sử dụng đồ nội thất không nên có cạnh nhọn
- Giúp phụ huynh nhận thấy những tiến bộ trẻ đạt được cũng như những vấn đề
còn tồn tại sau một quá trình can thiệp
- Cùng với phụ huynh thực hiện tiếp bản kế hoạch mới
Để tạo mối quan hệ chặt chẽ với phụ huynh, tôi có một vài kinh nghiệm:
- Lắng nghe và bày tỏ sự cảm thông với những lo lắng của phụ huynh về tình trạng
khuyết tật của trẻ
- Tạo niềm tin và hy vọng cho phụ huynh Giáo viên cần cho họ biết rằng: “Với
tình thương và sự giúp đỡ tích cực của phụ huynh thì trẻ sẽ nhất định tiến bộ”
- Bày tỏ để phụ huynh thấy rằng giáo viên luôn sẵn sàng hỗ trợ họ
- Dùng từ ngữ đơn giản dễ hiểu, tránh giải thích quá dài dòng, hạn chế dùng từ ngữ
chuyên môn khi trao đổi với phụ huynh
- Thường xuyên liên lạc với phụ huynh
2.1.3 Biện pháp 3 Giúp trẻ phát triển tốt mối quan hệ với bạn bè
Ông bà ta có câu: “Học thầy không tày học bạn” Do vậy, bạn bè là yếu tố
quan trọng để giúp trẻ ADHD có được sự tiến bộ Qua bạn bè, trẻ được học hỏi,
động viên, giúp đỡ và hợp tác lẫn nhau Điều này tạo ra nhiều mối tương tác qua
lại trong mọi hoạt động ở lớp, lúc chơi hay lúc học Nhờ sự tương tác đó, trẻ được
hình thành các tình cảm, thái độ tích cực để hòa nhập với tập thể
Trang 7Trong lớp học, trẻ ADHD thường có những hành vi bất thường như đập bàn
ghế, la hét, bực bội, chọc phá bạn Điều này khiến cho các bạn không thích chơi
chung với trẻ, tránh xa hay xua đuổi, làm trẻ có cảm giác tự ti, bị tách rời khỏi tập
thể Là giáo viên chủ nhiệm của lớp, tôi cố gắng thay đổi thái độ của các bạn học
chung để trẻ được tập thể nhìn nhận như một thành viên gắn bó của lớp, cùng giúp
đỡ nhau học tập và cùng sinh hoạt vui chơi
Để tạo mối quan hệ bạn bè cho trẻ ADHD, tôi sử dụng nhiều biện pháp như:
- Khai thác tài năng của trẻ: hát, đọc thơ, vẽ tranh… để các bạn học có sự tôn trọng
với trẻ
- Tuyên dương các cố gắng của em trước tập thể
- Tổ chức hình thức hoạt động nhóm vào bài học để trẻ cùng các bạn tham gia vào
một hoạt động
Ví dụ: Ở môn Toán, bài “Số 8”, tôi tổ chức học sinh thi đua theo nhóm, mỗi
nhóm hai bạn Tôi sắp xếp trẻ ADHD với một em có năng lực học tốt Mỗi cặp sẽ
cố gắng viết nhiều số 8 vào phần bảng của mình Nhóm nào viết được nhiều số 8 sẽ
là nhóm chiến thắng
- Tổ chức các trò chơi tập thể đơn giản để thắt chặt tình cảm các học sinh trong
lớp
Ví dụ: Trong trò chơi “Con muỗi”, tôi động viên trẻ ADHD đóng vai là con
muỗi, hai tay đập nhanh để bay đi, đến gần các bạn, nhanh tay chạm vào người của
bạn như là để hút máu Còn các bạn khác phải xua tay chân không cho con muỗi
chạm tay vào người của mình Trò chơi này có sự tương tác rất tốt và trẻ được bộc
lộ nhiều cảm xúc
Hình: Các nhóm thi viết số 8 Hình: Học sinh chơi trò: “Con muỗi”
2.1.4 Biện pháp 4 Điều chỉnh không gian lớp học
Môi trường học tập ảnh hưởng rất lớn đến hành vi cư xử của trẻ Nếu môi
trường ồn ào, nóng bức có thể làm cho trẻ ADHD bộc phát những hành vi bất
thường Vì vậy, việc bài trí lớp học một cách khoa học là rất quan trọng Ở lớp học,
tôi cố gắng sắp xếp bàn ghế gọn gàng, phù hợp với các hoạt động học
Ví dụ:
- Khi học bài mới, tôi cho học sinh ngồi thành vòng cung trên ghế đơn để rút ngắn
khoảng cách giữa giáo viên và học sinh và tránh tình trạng trẻ ADHD đập bàn ghế,
nằm lăn lộn trên ghế khi lên cơn cáu giận
Trang 8- Khi viết bài, tôi cho học sinh ngồi thành hình vuông, giáo viên giám sát được mọi
học sinh
- Ở mỗi hình thức ngồi học, tôi luôn xếp vị trí trẻ ADHD ở gần giáo viên sao cho
dễ quản lí mọi hành vi của em nhất
- Không trang trí quá nhiều tranh ảnh lên tường dễ làm cho trẻ bị phân tâm
- Đảm bảo tầm nhìn rõ ràng để trẻ theo dõi bài giảng tốt
- Không để trẻ ADHD ngồi ở vị trí có hướng nhìn ra cửa sổ
- Đồ dùng học tập và đồ chơi để đúng nơi quy định, tốt nhất là để ở kệ có cửa khóa
lại, giúp trẻ tập trung học bài tốt
Hình: Tiết học bài mới Hình: Tiết học tập viết
2.2 Biện pháp thực hiện với công tác giảng dạy
2.2.1 Biện pháp 1 Giúp trẻ hình thành và phát triển các hành vi mong
muốn
Hành vi mong muốn là những hành vi tốt trong học tập và trong sinh hoạt
của trẻ Đó là các hành vi: Chú ý lắng nghe, phát biểu bài, biết đợi đến lượt mình,
chơi hòa thuận với các bạn, hoàn thành bài tập, tự giác vào chỗ ngồi…
Tôi sử dụng hình thức củng cố tích cực ở bất kì tình huống trong lớp nhằm
giúp trẻ hình thành các hành vi mong muốn Sự củng cố tích cực được thể hiện với
nhiều cách khác nhau như khen ngợi, phần thưởng, một hoạt động mà trẻ thích hay
những sự ưu tiên đặc biệt
Qua kinh nghiệm, tôi xin chia sẻ một vài hình thức củng cố:
- Chọn hình thức củng cố dễ thực hiện trong điều kiện của lớp học Ví dụ: Giáo
viên nói: “Các bạn nhìn xem, bạn A đã làm hết bài toán, chúng ta cùng vỗ tay hoan
hô bạn A nào!”, phần thưởng cho trẻ có thể là một hộp sữa uống vào giờ ra chơi
hay một hoạt động chơi bóng, chạy xe đạp
- Sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu, ngắn gọn Ví dụ: “Bạn A giỏi lắm!”
- Nắm bắt ngay thời điểm trẻ có hành vi tốt rồi khen ngợi Ví dụ: Nếu trẻ thường
hay đi lung tung, không ngồi vào ghế như các bạn khác mà hôm nay tự giác ngồi
vào ghế thì giáo viên cần nhận thấy và khen trẻ ngay lập tức
- Đa dạng hóa phần thưởng: Thưởng cho trẻ bằng nhiều hình thức khác nhau sẽ
làm cho trẻ không bị nhàm chán và có tác dụng trong những lần sau
- Khen ngợi những bạn trong lớp có biểu hiện tích cực để trẻ ADHD lấy đó làm
gương
Trang 9- Không lạm dụng hình thức khen ngợi hoặc là khen ngợi không đúng lúc làm trẻ
thấy việc khen ngợi không còn khích lệ nữa
Ví dụ: Để ứng dụng cho hình thức khen ngợi, ở lớp học, tôi thiết kế một
bảng thi đua Trên bảng thi đua có các khu vực cắm cờ cho mỗi học sinh Nếu
trong một buổi học, em nào đạt được 5 ngôi sao ở góc thi đua trên bảng thì sẽ được
cắm 1 lá cờ vào bảng thi đua của lớp Mỗi lá cờ tương ứng với một cái bánh nhỏ
mà học sinh được nhận vào cuối ngày học Điều này làm các em rất thích và cố
gắng để tham gia học tốt, kể cả trẻ ADHD
Hình: Bảng lớp có Góc thi đua Hình: Bảng thi đua
2.2.2 Biện pháp 2: Giảm bớt hành vi không mong muốn
Hành vi không mong muốn là những hành vi gây rối làm khó chịu cho
những người xung quanh Đó là những hành vi nhảy nhót, đi lại lung tung trong
lớp học, những cơn nổi cáu, la hét, gây sự, phản kháng…
Để tránh những hành vi tiêu cực đó xảy ra, tôi giúp trẻ có điều kiện hoạt
động nhưng đưa về hoạt động có chủ đích
Ví dụ:
+ Giao trẻ nhiệm vụ phân phát vở, đồ dùng học tập cho các bạn
+ Nhờ trẻ thu gom phiếu bài tập của các bạn dùm cô
+ Sau một tiết học, giáo viên tổ chức cho cả lớp chơi các trò chơi vận động nhỏ
như: Con thỏ, Trời nắng - trời mưa, Pha nước chanh, Thỏ tìm củ cải, Lăn bóng
bằng tay, thi bật nhảy tại chỗ xem bạn nào nhảy cao nhất lớp,…
+ Hát và vận động theo nhạc các bài hát đơn giản như: Một con vịt, Bóng tròn
to, Đi một hai, Chú bộ đội, Một đoàn tàu …
+ Đọc và minh họa các bài thơ ngắn như: Hỏi cây, Cô dạy, Ong và bướm, Giúp
mẹ, Đi dép …
Nếu trẻ có biểu hiện hành vi gây rối, giáo viên có thể nhắc nhở trẻ Có nhiều
hình thức khác nhau để nhắc nhở học sinh Tôi cố gắng sử dụng các biện pháp can
thiệp ít mang tính chất xâm phạm nhất, sao cho các hành vi gây rối bị loại trừ
nhanh gọn và các hoạt động của lớp ít bị ảnh hưởng nhất Sau đây là một vài kinh
nghiệm thực tế tôi rút ra được:
- Nên đứng gần và xoa tay lên các vùng mặt khi thấy trẻ có biểu hiện bực bội
- Gọi tên khi trẻ không tập trung rồi hỏi trẻ những câu hỏi mà giáo viên biết là trẻ
có thể trả lời được
Trang 10- Sử dụng cử chỉ, điệu bộ, ánh mắt về phía trẻ cho thấy sự không hài lòng khi trẻ có
những hành vi không thích hợp như chỉ tay, lắc đầu, đưa mắt nhìn trẻ một khoảng
thời gian
- Giáo viên dùng lời nói nhẹ nhàng, chậm rãi, không quát tháo, nói lớn tiếng và nói
nhanh
- Sử dụng hình thức dập tắt: Khi thấy trẻ có những hành vi như hét lên, đánh đập,
tôi sẽ tỏ ra phớt lờ, không quan tâm đến những hành vi đó Vì sự quan tâm thường
có tác dụng như phần thưởng khi trẻ muốn gây sự chú ý Khi thấy trẻ có biểu hiện
nguy hiểm hơn, tôi tìm cách ngăn hành vi đó lại như là quay người trẻ, kéo tay trẻ
đưa lên cao Ngay cả trong lúc này, tôi cố gắng tỏ ra không chú ý đến trẻ nhiều, có
thái độ bình tĩnh, nói ngắn gọn, kiềm chế cảm xúc và không quá nghiêm khắc, dễ
dẫn đến những hành vi tiêu cực khác
- Sử dụng hình thức phạt: Có 3 cách thông thường là khiển trách, phạt bằng thời
gian cách biệt, phạt trả giá hành vi
+ Khiển trách: Tôi cố gắng giữ thái độ bình tĩnh, đến gần trẻ với một khoảng
cách nhất định, dùng lời nói để cho trẻ biết hành vi trẻ vừa gây ra là không hay,
không được cho phép
+ Phạt bằng thời gian cách biệt: Nói trẻ biết lí do bị phạt và không cho phép trẻ
tham gia vào một hành động trong lớp nào đó mà trẻ hứng thú Ví dụ: Không cho
phép trẻ được chơi bóng, chơi tạo hình…
+ Phạt trả giá hành vi: Khi thấy trẻ có những hành vi tiêu cực, tôi sẽ giải thích lí
do trẻ bị phạt và phạt bằng cách lấy đi một cái gì đó của trẻ mà trẻ thích như là
bông hoa thưởng, cờ thi đua…
2.2.3 Biện pháp 3 Sử dụng bài tập có tác dụng kích thích trẻ
Trẻ ADHD gặp rối loạn về khả năng chú ý Trẻ bao giờ cũng có thời gian
chú ý rất ngắn hoặc gặp khó khăn trong việc tập trung tâm trí để giải quyết một
nhiệm vụ Hậu quả của sự giảm chú ý này là thái độ chần chừ, chán nản, trì hoãn
việc làm bài tập
Để giúp trẻ thoát khỏi tâm trạng e ngại làm bài tập, tôi sử dụng các bài tập
mang tính kích thích cho trẻ thực hiện Một số dạng bài tập như là:
- Bài tập điền vào chỗ trống Tôi nhận thấy với dạng bài tập này, trẻ có cảm giác
phải tập trung để bổ sung vào chỗ còn thiếu để bài tập được hoàn chỉnh
Ví dụ: Điền từ vào chỗ trống của bài thơ: “Ong và bướm”
Con … trắng
Lượn vườn … Gặp con … Đang … vội
… liền gọi
Rủ đi …
… trả lời Tôi còn …
… tôi dặn Việc … xong
Đi … rong
Mẹ không …
(Các từ cần điền là: Bướm, hồng, ong, bay, bướm, chơi, ong, bận, mẹ, chưa,
chơi, thích)
- Bài tập có đối tượng gần gũi Do trẻ không hứng thú với môn chính tả, tôi tận
dụng năng khiếu âm nhạc của trẻ, dùng các bài hát trẻ thường hay hát để thay thế
cho các bài viết trong sách giáo khoa Ví dụ: Học sinh viết bài hát: Em mơ gặp Bác
Hồ, Cả nhà thương nhau; các bài thơ nhỏ: Các cô thợ, Hỏi cây, Cô dạy…
