Phần - Cấp nước 1.1 n Chương - Những khái niệm hệ thống cấp nước Các hệ thống cấp nước tiêu chuẩn dùng nước hv an v 1.1.1 Các hệ thống cấp nước, phân loại lựa chọn ã HTCN tổ hợp công trình thu nước, vận chuyển nước, xử lý nước, điều hoà phân phối nước tới đối tượng sử dơng n­íc H×nh Sơ đồ hệ thống cấp nước trực tiếp ic Nguồn nước: nước mặt nước ngầm Công trình thu + Trạm bơm cấp 1: thu nước từ nguồn bơm lên trạm xử lý Trạm xử lý: làm nước nguồn đạt yêu cầu chất lượng sử dụng Bể chứa nước sạch: điều hoà lưu lượng trạm bơm cấp cấp Trạm bơm cấp 2: đưa nước đà xử lý từ bể chứa nước đến mạng lưới tiêu dùng Đài nước: điều hoà lưu lượng trạm bơm cấp mạng lưới tiêu dùng Mạng lưới truyền dẫn phân phối: gồm mạng cấp truyền dẫn, mạng cấp phân phối mạng cấp đấu nối với ống cấp vào nhà ã Các yêu cầu hệ thống cấp nước là: - Bảo đảm đưa đầy đủ liên tục lượng nước cần thiết đến nơi tiêu dùng w b w - Bảo đảm chất lượng nước đáp ứng yêu cầu sử dụng - Giá thành xây dựng quản lý rẻ - Thi công quản lý dễ dàng thuận tiện, có khả tự động hoá giới hoá việc khai thác, xử lý vận chuyển nước w ã Phân loại hệ thống cấp nước a Theo đối tượng phục vụ - HTCN đô thị - HTCN khu công nghiệp, nông nghiệp - HTCN đường sắt b Theo chức phục vụ - HTCN sinh hoạt bichvan.vn n - HTCN sản xuất HTCN chữa cháy Theo phương pháp sử dụng nước HTCN trực tiếp: nước dùng xong thải (Hình 1) HTCN tuần hoàn: nước chảy tuần hoàn chu trình kín Hệ thống tiết kiệm nước cần bổ sung phần nước hao hụt trình tuần hoàn, thường dùng công nghiệp (Hình2) HTCN dùng lại: nước dùng lại vài lần thải đi, thường áp dụng công nghiệp hv an v c - CTT+TB1 BC TB2 TXLNC CN1 èng dÉn nước tuần hoàn Bơm tăng áp CN2 Cống dẫn NT TXL TXLNT Nguồn Hình Sơ đồ hệ thống cấp nước tuần hoàn w w w b ic Theo nguồn nước HTCN ngầm HTCN mặt Theo nguyên tắc làm việc HTCN có áp: nước chảy ống chịu áp lực bơm bể chứa nước cao tạo - HTCN tự chảy (không áp): nước tự chảy theo ống mương hở chênh lệch địa hình f Theo phạm vi cấp nước - HTCN thành phố - HTCN khu dân cư, tiểu khu nhà - HTCN nông thôn g Theo phương pháp chữa cháy - Hệ thống chữa cháy áp lực thấp: áp lực nước mạng lưới đường ống cấp nước thấp nên phải dùng bơm đặt xe chữa cháy nhằm tạo áp lực cần thiết để dập tắt đám cháy Bơm hút trực tiếp từ đường ống thành phố hay từ thùng chứa nước xe chữa cháy - Hệ thống chữa cháy áp lực cao: áp lực nước mạng lưới đường ống đảm bảo đưa nước tới nơi chữa cháy, đội phòng cháy chữa cháy việc lắp ống vải gai vào họng chữa cháy mạng lưới đường ống để lấy nước chữa cháy d e - ã Lựa chọn HTCN bichvan.vn n Các để lựa chọn HTCN: có yếu tố - Điều kiện tự nhiên: nguồn nước, địa hình, khí hậu - Yêu cầu đối tượng dùng nước: lưu lượng, chất lượng, áp lực, - Khả thực thi: khối lượng xây dựng thiết bị kỹ thuật, thời gian, giá thành xây dựng quản lý Để có sơ đồ HTCN tốt, hợp lý cần so sánh kinh tế, kỹ thuật nhiều phương án, phải tiến hành so sánh toàn phận sơ đồ để có sơ đồ hệ thống hợp lý, hiệu kinh tế cao hv an v 1.1.2 Tiêu chuẩn dùng nước ngày b ic ã Tiêu chuẩn dùng nước lượng nước trung bình tính cho đơn vị tiêu thụ đơn vị thời gian hay cho đơn vị sản phẩm - Tiêu chuẩn dùng nước thông số thiết kế HTCN Nó dùng để xác định quy mô dùng nước (công suất) - Có nhiều loại tiêu chuẩn dùng nước: + TCDN sinh hoạt: phụ thuộc mức độ tiện nghi khu dân cư, khí hậu, kinh tế, tập quán sinh hoạt, + TCDN sản xuất (công nghiệp): phụ thuộc loại hình sản xuất, dây chuyền công nghệ sản xuất, + TCDN chữa cháy: phụ thuộc quy mô dân số, mức độ chịu lửa công trình, + TCDN tưới cây, đường Ngoài ra, có nhu cầu dùng nước khác: + Nước dùng nhà công cộng + Nước dùng cho công trường x©y dùng + N­íc dïng khu xư lý + Nước thất thoát w w w ã TCDN sinh hoạt: tính bình quân đầu người (l/người.ngày đêm) - Lượng nước tiêu thụ tong sinh hoạt, ăn uống không đồng theo thời gian Để phản ánh chế độ làm việc công trình HTCN theo thời gian, trạm bơm cấp 2, người ta đưa khái niệm hệ số không điều hoà giờ: Kh (là tỷ số lưu lượng tối đa lưu lượng trung bình ngày cấp nước tối đa, Kh = 1,3 - 1,7, tuỳ thuộc vào quy mô thành phố, thành phố lớn Kh nhỏ ngược lại - Để phản ánh công suất hệ thống ngày dùng nước tối đa, thường mùa nóng, với công suất dùng nước ngày trung bình (tính năm) người ta đưa vào hệ số không điều hoà ngày: Kngày = 1,35 - 1,5 Bảng TCDN sinh hoạt hệ số không điều hoà Kh cho khu dân cư đô thị Trang bị tiện nghi nhà Nhà không trang thiết bị vệ sinh, lấy nước vòi công cộng TCDN trung bình, l/người.ngđ Hệ số không điều hoà Kh 40 - 60 2,5 - 2,0 bichvan.vn 80 - 100 2,0 - 1,8 Nhà có hệ thống cấp thoát nước bên trong, có khu WC thiết bị tắm 120 - 150 1,8 - 1,5 Nh­ trªn, cã thiết bị tắm thông thường (hương sen) 150 - 200 1,7 - 1,4 Nhà có hệ thống cấp thoát nước bên trong, có dụng cụ WC, có bồn tắm vµ cÊp n­íc nãng cơc bé 200 - 300 1,5 - 1,3 n Nhà có vòi nước, thiết bị khác hv an v ã TCDN công nghiệp: xác định dựa sở dây chuyền công nghệ sản xuất quan thiết kế công nghệ hay quan quản lý cung cấp Tiêu chuẩn tính theo đơn vị sản phẩm Bảng - Tiêu chuẩn nước dùng cho nhu cầu sản xuất Đơn vị đo Tiêu chuẩn (m3/1ĐVĐ) Nước làm lạnh nhà máy nhiệt điện 1000 Kwh 160 - 400 Nước cấp nòi nhà máy nhiệt điện 1000 Kwh 3-5 Nước làm nguội động đốt ngùa/h 0,015 - 0,04 N­íc khai th¸c than tÊn than 0,2 - 0,5 tÊn than 0,3 - 0,7 N­íc vËn chun than theo m¸ng tÊn than 1,5 - Nước làm nguội lò luyện gang tÊn gang 24 - 42 N­íc lµm nguéi lß mactanh tÊn thÐp - 42 N­íc cho x­ëng c¸n èng tÊn - 25 10 N­íc cho x­ëng ®óc thÐp tÊn - 20 11 Nước để xây loại gạch 1000 viên 0,09 - 0,21 12 Nước rửa sỏi để đổ bê tông m3 - 1,5 13 Nước rửa cát để đổ bê tông m3 1,2 - 1,5 14 Nước phục vụ đổ 1m3 bê tông 1m3 2,2 - 3,0 15 Nước để sản xuất loại gạch 1000 viên 0,7 - 16 Nước để sản xuất loại ngói 1000 viên 0,8 - 1,2 Các loại nước w w w b ic N­íc lµm giµu than Chú thích Trị số nhỏ cho công suất nhiệt điện lớn Bổ sung cho hệ thống tuần hoàn + Trong trường hợp nước cấp cho khu công nghiệp địa phương phân bố phân tán lấy - 10% lượng nước sinh hoạt, ăn uống tối đa điểm dân cư đô thị + TCDN cho ăn uống sinh hoạt công nhân XNCN xem bảng bichvan.vn Bảng TCDN cho ăn uống sinh hoạt công nhân XNCN Loại phân xưởng Tiêu chuẩn (l/người.ca) Kh Phân xưởng nóng toả nhiệt > 20 kcal 1m3/h 35 2,5 Phân xưởng khác 25 3,0 hv an v n + TCDN tắm công nhân sau làm việc tính theo ca đồng với tiêu chuẩn 40 người/1 vòi tắm (khoảng 500l/h) với thời gian tắm 45 phút Lượng nước tắm cho công nhân: Phân xưởng bình thường: 40l/1lần tắm Phân xưởng nóng: 60 l/1 lần tắm ã TCDN tưới cây, đường: 0,5 - l/m2 diện tích tưới ã TCDN nhà công cộng: theo TCXD 33 - 68 ã Nước thất thoát rò rỉ: tuỳ thuộc vào tình trạng mạng lưới phân phèi cã thĨ lÊy tõ - 10% tỉng c«ng st cđa hƯ thèng, thùc tÕ cã lªn tíi 15 - 20% • N­íc dïng cho khu xư lý: sơ = - 10%QTXL (trị số nhỏ dùng cho công suất > 20.000m3/ngđ ngược lại) Nước dùng cho nhu cầu kỹ thuật trạm xử lý nước cÊp: bĨ l¾ng 1,5 - 3%; bĨ läc - 5%; bĨ tiÕp xóc - 10% .b ic • Nước chữa cháy: qcc, số đám cháy đồng thời, thời gian cháy, áp lực nước chữa cháy cho điểm dân cư phụ thuộc quy mô dân số, số tầng, bậc chịu lửa mạng lưới đường ống nước chữa cháy quy định TC 11 - 63; TCDN chữa cháy cho khu dân cư đô thị 20TCN 33 - 85 Bảng Tiêu chuẩn nước chữa cháy cho khu dân cư đô thị theo số đám đồng thời Số đám cháy đồng thời w Số dân (1000 người) w w ®Õn 25 50 100 200 300 400 500 2 3 3 L­u lượng cho đám cháy, l/s Nhà hai tầng với bậc chịu lửa I , II , III IV , V Nhà hỗn hợp tầng không phụ thuộc bËc chÞu lưa 10 15 20 20 - 10 20 25 - 10 15 20 30 30 40 50 60 Nhà ba tầng không phụthuộc bậc chịu lửa 10 15 25 35 40 55 70 80 1.2 L­u lượng nước tính toán công suất trạm cấp nước 1.2.1 Lưu lượng nước tính toán cho nhu cầu khu dân cư bichvan.vn Qmax-ngày = Qmax-h = Qmax-s = q N qTB N (m3/ngµy) K ng − max = max 1000 1000 Qmax − 24 K h − max (m3/h) Qmax − h 1000 (l/s) 3600 hv an v n Trong đó: Qmax-ngày, Qmax-h, Qmax-s: lưu lượng nước lớn ngày, giờ, giây Kng-max, Kh-max: hệ số không điều hoà lớn ngày, Kng-max: tỷ số lưu lượng ngày dùng nước lớn lưu lượng ngày dùng nước trung bình Kh-max: tỷ số lưu lượng dùng nước lớn lưu lượng dùng nước trung bình N: dân số tính toán khu dân cư (người) qTB, qmax: tiêu chuẩn dùng nước trung bình, max (l/người.ngđ) 1.2.2 Lưu lượng nước tưới cây, tưới ®­êng 10000.q t Ft = 10.q t Ft (m / ngd ) 1000 ngd Q Qth = t (m / h) T Qtngd = w b ic Trong đó: Qtngđ, Qth: lưu lượng nước tưới ngày đêm, Ft: diện tích cây, đường cần tưới (ha) qt: tiêu chuẩn nước tưới cây, đường (l/m2.ngđ) - Theo tiêu chuẩn TCVN 3385 T: thời gian tưới ngày đêm (tưới đường máy từ 8h - 16h; tưới tay từ 5h - 8h 16 - 19h hàng ngày) 1.2.3 Lưu lượng nước công nghiệp w w ã Lưu lượng nước sinh hoạt cho công nhân làm việc nhà máy q n N + q l N (m / ngd ) 1000 q N + q l N Q shCN− ca = n (m / ca) 1000 Q shCN−ca CN Q sh − ngd = ( m / h) T0 Q shCN− ngd = Trong ®ã: bichvan.vn Q shCN− ngd , Q shCN− ca , Q shCN− ngd : lưu lượng nước sinh hoạt công nhân ngày ã Lưu lượng nước tắm công nhân nhà máy QtCN ngd 500.n ( m / h) 1000 CN = QtCN − ca C = Qt − h T ( m / ngd ) QtCN − ca = hv an v QtCN −h = n đêm, ca, làm việc qn, ql: tiêu chuẩn dùng nước sinh hoạt công nhân phân xưởng nóng lạnh (l/người.ca) N1, N2: số công nhân phân xưởng nóng lạnh ngày (người) N3, N4: số công nhân phân xưởng nóng lạnh ca (ng­êi) T0: thêi gian lµm viƯc cđa ca (th­êng T0 = 8h) (h) 60.N + 40.N (m / ca) 1000 Trong ®ã CN CN QtCN − h , Qt − ngd , Qt − ca : lưu lượng nước tắm công nhân ngày, giờ, ca (thời gian tắm quy định 45 phút vào sau tan ca) n: số vòi tắm (buồng tắm đơn) hương sen bố trí nhà máy C: số ca làm việc nhà máy ngày đêm T: số làm việc ngày đêm ã Lưu lượng nước sản xuÊt Trong ®ã: ic Q sxngd Q = ( m / h) T h sx b Q sxngd : lưu lượng nước sản xuất ngày, xác định sở công suất hay w sản phẩm sản xuất ngày tiêu chuẩn dùng nước sản xuất (do nhà thiết kế công nghệ cung cấp) - m3/ngđ T: thời gian làm việc nhà máy ngày đêm (h) w w 1.2.4 Công suất cấp nước hệ thống cho đô thị Q = (a.Qsh + Qt + Qsh-CN + Qt-CN + Qsx-CN).b.c (m3/ng®) Trong ®ã: Qsh, Qt, Qsh-CN, Qt-CN , Qsx-CN: lưu lượng nước sinh hoạt khu dân cư; lưu lượng nước tưới cây, đường; lưu lượng nước sinh hoạt, tắm sản xuất nhà máy ngày a: hệ số kể đến lượng nước dùng cho công nghiệp địa phương, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ khác nằm xen kẽ khu dân cư (a = 1,1) b: hệ số kể đến lượng nước rò rỉ (phụ thuộc điều kiện quản lý xây dựng) b = 1,1 - 1,15 c: hệ số kể đến lượng nước dùng cho thân trạm cÊp n­íc (n­íc rưa bĨ l¾ng, bĨ läc,…) c = 1,05 - 1,1 (Q nhỏ lấy c lớn ngược lại) bichvan.vn 1.3 Chế độ làm việc hệ thống cấp nước Chế độ làm việc công trình hệ thống cấp nước không giống nhau, HTCN làm việc không ổn định Bài toán đặt từ mối quan hệ lưu lượng áp lực công trình hệ thống, tìm cách điều chỉnh để hệ thống làm việc ổn định 1.3.1 Sự liên hệ lưu lượng công trình cấp nước phương pháp xác định dung tích bể chứa, đài nước n ã Để công trình xử lý làm việc ổn định lưu lượng đạt hiệu xử lý với chất lượng tốt trạm bơm cấp thường cho làm việc theo chế ®é ®ång ®Ịu (100%Q/24h = 4,1667%Q/1h) hv an v • Trạm bơm cấp phải làm việc bám sát với chế độ tiêu thụ nước đô thị Nhưng chế độ tiêu thụ nước đô thị không đồng theo thời gian chế độ không ổn định nên trạm bơm cấp làm việc theo chế độ bậc, tuỳ theo chế độ trung bình khoảng thời gian xác định chế độ tiêu thụ nước đô thị ã Để điều chỉnh bất cân hạng mục công trình: TXL - TB2 TB2 ML phân phối nước đô thị, người ta dùng bể chứa nước đặt sau công trình trạm xử lý, trước trạm bơm 2; đài nước trạm bơm mạng lưới phân phối để điều hoà lưu lượng nước thừa nước thiếu ngày đêm - Đài nước (ĐN): bể chứa (BC) nhiệm vụ điều hoà lưu lượng làm nhiệm vụ dự trữ nước chữa cháy đài nước tạo áp lực đưa nước tới nơi tiêu dùng - Dung tích ĐN BC: Wd = Wdh1 + Wcc10 ph (m ) ic Wb = Wdh2 + Wbt + Wcc3h (m ) b Trong ®ã: W®, Wb: dung tÝch cđa §N, BC (m3) Wdh1 , Wdh2 : dung tích điều hoà ĐN BC (m3) Wcc10 ph , Wcc3h : dung tÝch n­íc dự trữ chữa cháy, lấy lượng nước chữa w cháy 10 phút đài nước 3h ®èi víi bĨ chøa (m3) Wbt: l­u l­ỵng dïng cho thân trạm xử lý, lấy - 10% công suất trạm, m3 w w Để xác định dung tích điều hoà Wdh1 , Wdh2 đài nước bể chứa dùng phương pháp bảng thống kê phương pháp biểu đồ Theo phương pháp bảng thống kê, ta chọn dốc nước, thường sau thời gian dài lấy nước liên tục, nước bể chứa đài cạn coi Từ tính lượng nước lại bể đài Lượng nước lưu lại lớn dung tích điều hoà bể đài Nếu sau tính toán cột nước lại có trị số âm chứng tỏ ta chọn dốc cạn nước chưa Khi ta cần cộng giá trị: giá trị dương lớn giá trị âm lớn theo giá trị tuyệt đối tìm Wdh1 , Wdh2 Ví dụ xác định dung tích điều hoà đài nước giới thiệu bảng Bảng Bảng xác định dung tích điều hoà đài nước % Qngđ bichvan.vn Nước tiêu thụ Nước bơm Nước vào đài Nước đài Nước lại đài 0-1 1-2 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18 18-19 19-20 20-21 21-22 22-23 23-24 3,2 2,5 2,6 3,5 4,1 4,5 4,9 4,9 5,6 4,9 4,7 4,4 4,1 4,1 4,4 4,3 4,1 4,5 4,5 4,5 4,8 4,6 3,3 2,5 2,5 2,5 2,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 0,4 0,1 0,4 0,4 0,1 0,2 0,4 1,2 0,5 0,7 0,1 0,4 0,4 1,1 0,4 0,2 0,3 0,1 - 1,9 1,2 1,2 1,1 2,1 2,5 2,5 2,1 1,7 0,6 0,2 0,1 0,5 0,9 1,0 1,2 1,6 1,6 1,6 1,6 1,3 1,2 2,4 b ic hv an v n Giờ ngày đêm w Kết dung tích điều hoà đài là: Wđ = 2,5% Q w 1.3.2 Sự liên hệ áp lực công trình cấp nước Phương pháp xác định chiều cao đài nước áp lực công tác máy bơm w ã Để cấp nước liên tục áp lực máy bơm hay chiều cao đài nước phải đủ để đảm bảo đưa nước đến vị trí cao nhất, xa so với trạm bơm đài nước, đồng thời điểm phải đủ áp lực tự cần thiết để đưa nước đến thiết bị vệ sinh áp lực tự cần thiết: nhà tầng 10m; nhà tầng 12m; nhà tầng 16m, (tiếp tục tăng tầng cộng thêm 4m) Với HTCN chữa cháy áp lực thấp, áp lực tự cần thiết điểm lấy nước chữa cháy bất lợi tối thiểu 10m - ã Để theo dõi mối quan hệ phương diện áp lực công trình cấp nước ta có sơ đồ sau: bichvan.vn Đường đo áp Thùng chứa đài nước h2 hđ Đường đo áp Hđ Hb Ngôi nhà bất lợi Zb Zđ Đường ống dẫn nước Z nh hv an v Bể chứa nước ngầm nh Hct n Trạm bơm h1 Độ cao quy ước Hình Sơ đồ biểu diễn mối quan hệ áp lực công trình cấp nước - Từ sơ đồ hình ta tính được: Chiều cao đài nước: Hđ + Zđ = h1 + HCTnh + Znh ⇒ H® = (Znh - Z® ) + h1 + HCTnh áp lực công tác máy bơm: Hb + Zb = h2 +hđ + Hđ + Z® ⇒ Hb = (Z® - Zb) + h2 +hđ + Hđ Trong đó: Zb, Zđ, Znh: cốt mặt đất vị trí đặt trạm bơm, đặt đài nước nhà bất lợi HCTnh: áp lực cần thiết nhà bất lợi Hđ, Hb: độ cao đài nước áp lực công tác máy bơm hđ: chiều cao thùng chứa đài h1: tổng tổn thất cột nước đường ống dẫn nước từ đài nước đến nhà bất lợi h2: tổng tổn thất cột nước đường ống dẫn nước từ trạm bơm tới đài nước Ghi chú: Zb: cao độ đặt trục máy bơm w w w b ic - bichvan.vn - L­u l­ỵng tËp trung: lượng nước chuyển qua đoạn cống từ đơn vị thải nước lớn (như bệnh viện, trường học,) nằm riêng biệt phía đoạn cống Lưu lượng tính toán: qt = qdđ + qcq + qcs + qtt Lưu lượng dọc đường đại lượng biến đổi, tăng từ đầu đoạn cống đến giá trị lớn cuối đoạn cống Lưu lượng chuyển qua, cạnh sườn, tập trung có giá trị không thay đổi theo suốt chiều dài đoạn cống Để đơn giản tính toán, người ta xem qdđ tích số môđun lưu lượng với diện tích lưu vực thoát nước trực tiếp đổ vào điểm đầu đoạn cống n - 2.4.1 Nguyên tắc cấu tạo: hv an v 2.4 Nguyên tắc cấu tạo mạng lưới tính toán thuỷ lực mạng lưới ã Tuỳ thuộc vào địa hình mặt đất mà trắc dọc mạng lưới thoát nước có loại sơ đồ sau: i1 i1 i1 i2 i2 = i1 i2 i - §é dèc đặt cống ic i - Độ dốc mặt đất i2 > i1 i2 i2 < i1 i2 H×nh 31 Sơ đồ dạng trắc dọc mạng lưới w w w b ã Cấu tạo mạng lưới phải đảm bảo nguyên tắc: - Tốc độ nước chảy cống không nhỏ tốc độ tự làm (0,7 m/s), không lớn Vận tốc đoạn cống sau không kìm hÃm vận tốc đoạn cống trước - Giảm tốc độ nước chảy cống phép dùng giếng chuyển bậc - Nối cống giếng chọn tuỳ thuộc vào mực nước, tránh tượng dềnh nước Khi đường kính độ đầy độ đầy tuyệt đối cống sau lớn cống trước nối cống theo mặt nước, trường hợp khác nối cống theo đỉnh cống bichvan.vn h < h1 h > h1 n h h h1 h1 hv an v a) Nèi ngang mỈt n­íc b) Nối ngang đỉnh cống Hình 32 Sơ đồ nguyên tắc nèi cèng - - Gãc chun tiÕp cđa cèng vµ máng hở () không lớn 900, trường hợp α = 900 chØ dïng ®èi víi cèng cã ®­êng kÝnh < 40mm, α ≤ 600 víi d ≥ 400mm Đối với mạng lưới thoát nước mưa thoát nước chung, giÕng thu n­íc m­a lµm theo kiĨu hµm Õch, giếng thăm cần có ngăn lắng cặn đáy cống cần có chắn thuỷ lực để tách mùi ic - Đoạn cống giếng đoạn cống thẳng, khoảng cách tối đa lấy theo quy định để tạo điều kiện cho công tác quản lý Tại chỗ thay đổi hướng nước chảy, thay đổi đường kính chỗ gặp cống nhánh với cống phải xây dựng giếng thăm cống thay máng hở lượn 2.4.2 Tính toán thuỷ lực b ã Tính toán thuỷ lực nhằm xác định đường kính độ dốc đặt cống, ã Có thể sử dụng công thức toán đồ, đồ giải xây dựng từ công thức Công thức lưu lượng không đổi: Q = v. > tính kích thước cống Độ dốc thuỷ lực: w - λ w v2 I= 4.R 2.g w Trong ®ã: ω: diƯn tÝch tiÕt diƯn ­ít cđa cèng (m2) v: vËn tèc n­íc ch¶y cèng (m/s) λ: hƯ sè ma sát dọc đường R: bán kính thuỷ lực (R = ω/P; P: chu vi ­ít) G: gia tèc träng trường, m/s2 2.5 Nguyên tắc thông mạng lưới thoát nước bichvan.vn ã Trong cống thoát nước thường tích tụ loại khí độc tách từ nước thải như: CO2, CH4, NH3, Thành phần định lượng: CO2 12%; xăng dầu 11 12%; H2S 0,135 0,18 mg/l lớn hơn; CH4 1,4 15% n ã Các loại khí độc có hại cho cống giếng làm bê tông: - Trong kết tác động lên thành cống bê tông nước thải, loại khí độc vi khuẩn dễ phát sinh phát triển tạo màng bọc lên thành cống làm giảm độ chứa cao bê tông (từ 6.4 12%) làm tăng độ chứa muối sunfat đưa đến phá huỷ mạnh mẽ bê tông làm kênh mương thoát nước - Trong mạng lưới thoát nước xảy hỗn hợp nổ với ôxy không khí hv an v ã Các loại khí độc nguy hiểm cho công nhân quản lý cần xuống giếng kiểm tra tiến hành sửa chữa, ã Để giảm lượng khí độc người ta xây dựng hệ thống thông cho mạng lưới thoát nước ã Thông cho mạng lưới thoát nước thường theo nguyên tắc thông tự nhiên Nghĩa không khí bên lùa vào hệ thống mạng lưới thoát nước qua nắp đan hố ga phố, chí qua ống thông nhà thấp tầng, luồn qua mạng lưới đường ống thoát ống thông nhà cao tầng ã Tốc độ chuyển động không khí tuyến góp không trang bị hệ thống thông bổ sung dao động từ 0,6 m/s (không ổn định không tính toán được) ic ã Cần trang bị thông cho cống điu ke, giếng thăm nơi giảm nhanh tốc độ cống d > 400mm, giếng chuyển bậc với chiều cao chuyển bậc > 1m q > 50 l/s .b Trên đoạn cống cống nhánh đổ vào cách l 250m cần đặt ống thông d = 300mm nhô cao khỏi mặt đất 5m, Đối với cống lớn đô thị giếng sâu 3m cần xây dựng hệ thống thông phụ Nếu cống đặt sâu cần có ống thông cưỡng w 2.6 Các công trình mạng lưới thoát nước 2.6.1 Giếng thăm w ã Giếng thăm dùng để xem xét, kiểm tra chế độ công tác mạng lưới thoát nước cách thường xuyên, đồng thời dùng để thông rửa trường hợp cần thiết w ã Giếng thăm xây dựng chỗ cèng thay ®ỉi h­íng, thay ®ỉi ®­êng kÝnh, thay ®ỉi độ dốc, có cống nhánh đổ vào tuyến cống thẳng dài theo khoảng cách quy định để tiện quản lý ã Giếng thăm xây dựng gạch, bê tông cốt thép, gồm phần: lòng máng, ngăn công tác, phần co thắt, cổ giếng nắp đậy bichvan.vn Nắp đậy Cổ giếng Phần co thắt Phần công tác - H = 1,8m hv an v n Đáy lòng máng Hình 33 Giếng thăm bê tông đúc sẵn b Giếng thu nước m­a kiĨu hµm Õch 0,2 - 0,6 m 0,2 - 0,6 m ic ã Trong HTTN mưa HTTN chung có giếng thu nước mưa làm theo kiểu hàm ếch Các giếng thăm có thêm phần đáy bể để chứa cặn lắng: h = 0,2 0,6m Giếng thăm w Hình 34 2.6.2 Trạm bơm ã Máy bơm: dùng bơm ly tâm trục ngang trục đứng w w ã Trạm bơm thoát nước dùng điều kiện địa hình không cho phép dẫn cách tự chảy loại nước thải tới nơi cần thiết Thường cống tự chảy đà sâu, ví dụ > 6m đặt trạm bơm để nâng nước lên sau lại cho tự chảy ống áp lực dẫn tới trạm xử lý xả vào nguồn tiếp nhận ã Trong HTTN người ta phân biệt nhóm bơm sau: - Trạm bơm nước sinh hoạt (1) bao gồm + Trạm bơm chính: bơm toàn nước thải lên trạm xử lý xả vào nguồn tiếp nhận + Trạm bơm khu vực (lưu vực): phục vụ cho khu vùc (l­u vùc) tho¸t n­íc, th­êng cã nhiệm vụ bơm từ thấp lên cao, từ lưu vực qua lưu vực khác bichvan.vn - n - + Trạm bơm cục bộ: phục vụ cho hay vài nhà để bơm nước hệ thống thoát nước phố Trạm bơm nước sản xuất (2): phong phú, phụ thuộc chất lượng riêng loại nước cần bơm Trạm bơm nước mưa (3): thường trạm bơm tiêu năng, dẫn nước tự chảy Trạm bơm bùn (4): hạng mục công trình xử lý nước thải bùn 2.6.3 Giếng chuyển bậc hv an v ã Đặt chỗ phải chuyển nước xuống sâu lý cống thoát nước giao cắt với công trình ngầm khác giếng chuyển nước vào nguồn tiếp nhận cốt thấp Ngoài ra, cần đặt chỗ cống nhánh nông đổ vào cống góp đặt sâu; chỗ cần thiết phải giảm tốc độ, chỗ điều kiện kinh tế kỹ thuật cốt cống vào chênh lệch ic ã Phân biệt loại giếng chuyển bậc: - Giếng chuyển bậc ống đứng có hố tiêu đáy chuyển bậc cút cống định hướng dòng chảy; giếng chuyển bậc tiêu nhiều bậc > gọi chung giếng chuyển bậc tiêu - Giếng chuyển bậc kiểu đập tràn có: + Chuyển bậc tiêu tường chắn + Chuyển bậc tiêu lưới chắn + Chuyển bậc tiêu đập tràn đập tràn xoáy 2.6.4 Giếng tách nước mưa b ã Đặt tuyến cống tuyến cống thoát nước lưu vực HTTN chung Vị trí phụ thuộc vào đặc điểm thuỷ văn khả tự làm sông, hồ w ã Giếng tràn tách nước mưa xây dựng để tự động xả phần hỗn hợp nước mưa nước thải đà pha loÃng sông hồ nhằm giảm kích thước cống bao, trạm bơm, trạm xử lý đảm bảo cho công trình làm việc ổn định w w ã Khi cống thoát nước đặt cao mạng lưới thoát nước sông, hồ sử dụng giếng tràn xả cạnh sườn (a) tuyến cống đặt thấp mực nước sông, hồ sử dụng giếng tràn xả theo hướng thẳng bè trÝ trªn tuyÕn cèng l­u vùc (b), bichvan.vn I Cống dẫn Gờ tràn Gờ tràn Cống xả nước m­a Cèng x¶ n­íc m­a hv an v a) X¶ cạnh sườn II n I Mặt cắt I - I I I Cống xả nước mưa Gờ tràn Cống dẫn Cống xả nước mưa Mặt cắt I - I II Cống dẫn Mặt cắt II - II b) Xả thẳng Hình 35 Giếng tách nước mưa GT2 w GT1 b ic 2.6.5 Cống đặc biệt Cống thoát nước làm chỗ giao với sông, hồ, đường xe lửa, đường ô tô cao tốc, công trình đường ống, đường dây kỹ thuật khác cống thoát nước cho chảy qua theo cách: - Chảy xuyên: điều kiện đảm bảo độ sâu - Làm theo dạng điu ke ống bao 10m w w L cèng qua ®­êng Phai chắn Khoá Cống xả dự phòng Hình Sơ đồ điu ke qua đường sắt điu ke qua s«ng bichvan.vn Chương - Xử lý nước thải 3.1 Thành phần tính chất nước thải ã Nước thải đô thị tổ hợp hệ thống phức tạp thành phần vật chất Trong đó, thành phần nhiễm bẩn thành phần thuộc gốc vô hữu n Định mức trọng lượng chất nhiễm bẩn tính theo đầu người sau: Chất lơ lửng: 6,5 g/người.ngđ BOD5: 3,5 g/người.ngđ BOD20: 40 g/người.ngđ Muối nitơ amon: g/người.ngđ Phôtphát P2O5: g/người.ngđ Chất hoạt tính bề mặt: 2,5 g/người.ngđ hv an v ã - ã Thành phần, tính chất nước thải xác định phân tích hoá, lý vi sinh 3.2 Sơ đồ công nghệ xử lý nước thải 3.2.1 Các phương pháp xử lý ã Phương pháp xử lý học: sử dụng để tách chất không hoà tan phần chất dạng keo khỏi nước thải Những công trình xử lý gồm: song chắn rác, bể lắng cát, bể tách lắng chất lơ lửng nặng, bể vớt dầu, bể lọc tách cặn tinh, w w b ic ã Phương pháp xử lý hoá lý: phương pháp đưa vào nước thải hoá chất để gây tác động hoá học tạo cặn lắng tạo chất hoà tan không độc hại, không gây ô nhiễm môi trường Phương pháp thường sử dụng để xử lý nước thải công nghiệp Các phương pháp xử lý hoá học bao gồm: - Phương pháp trung hoà (nước thải chứa axit hay bazơ) - Phương pháp keo tụ - Phương pháp ôzôn hoá - Phương pháp điện hoá Phương pháp xử lý hoá lý dựa sở ứng dụng trình: hấp phụ, tuyển nổi, trao đổi ion, tách màng, chưng bay hơi, trích ly, cô đặc, khử hoạt tính phóng xạ, khử khí, khử mùi, khử mùi, w ã Phương pháp sinh học: dựa vào khả sống hoạt động vi sinh để phân huỷ - ôxy hoá chất bẩn có nguồn gốc hữu dạng hoà tan dạng keo nước nguồn gốc hữu dạng keo dạng hoà tan nước Những công trình xử lý phương pháp sinh học phân thành nhóm: - Những công trình trình xử lý thực điều kiện tự nhiên: cánh ®ång t­íi, b·i läc, hå sinh häc,… > th­êng trình xử lý diễn chậm - Những công trình trình xử lý thực điều kiện nhân tạo: bể lọc sinh học (biophin), bể làm thoáng sinh học (aeroten), Do tạo điều kiện nhân tạo nên trình xử lý diễn nhanh hơn, cường độ mạnh hơn, Quá trình xử lý sinh học đạt hiệu suất khử trùng 99,9%, theo BOD tíi 90 - 5% bichvan.vn 3.2.2 C¸c công trình xử lý n Trong quy trình xử lý nước thải phân loại theo công đoạn sau: TiỊn xư lý hay xư lý s¬ bé Xư lý s¬ cÊp hay xư lý bËc Xư lý thø cÊp hay xö lý bËc Khö trïng Xö lý bïn cỈn Xư lý bËc hv an v ã - 3.2.3 Sơ đồ công nghệ xử lý nước thải Song chắn rác Bể lắng cát 1' Bể lắng đợt Công trình xử lý sinh học 2' Bể lắng đợt 2 Máng trộn Bể tiếp xúc Công trình xử lý cặn Công trình làm khô cặn IV II Khối xử lý học II Khèi xö lý sinh häc III Khèi khö trïng IV Khèi xư lý cỈn ic I b III Đường cặn Đường ranh giới phân chia khối Đường nước w Hình 37 Sơ đồ dây chuyền công nghệ khối trạm xử lý nước thải w ã Dây chuyền công nghệ xử lý tổ hợp công trình, nước thải xử lý bước theo thứ tự từ xử lý thô đến xử lý tinh, từ xử lý chất không hoà tan đến xử lý chất keo hoà tan, khử trùng khâu cuối w ã Lựa chọn dây chuyền công nghệ toán kinh tế - kỹ thuật phức tạp, phụ thuộc vào nhiều yếu tố: - Thành phần tính chất nước thải - Mức độ xử lý cần thiết - Các yếu tố địa phương: khả tài chính, lượng, tính chất đất đai, diện tích khu vực xây dựng, lưu lượng nước thải, công suất nguồn tiếp nhận, ã Không có sơ đồ mẫu áp dụng hiệu cho trường hợp ã Dây chuyền công nghệ xử lý chia lµm khèi: bichvan.vn - n - Khèi xư lý học (xử lý sơ cấp): nước thải qua song chắn rác, bể lắng cát bể lắng ®ỵt Khèi xư lý sinh häc (xư lý thø cấp): nước thải theo trình tự qua khối xử lý học, công trình xử lý sinh học bể lắng đợt Khối khử trùng: nước thải sau qua khối xử lý học (nếu điều kiện vệ sinh cho phép) khối xử lý sinh học hoà trộn với chất khử trùng máng trộn, bể tiếp xúc phản ứng khử trùng xảy ë bĨ tiÕp xóc Khèi xư lý cỈn: cỈn bùn lấy từ bể lắng đợt 1, bể lắng đợt đưa đến công trình xử lý cặn ®Ĩ xư lý tiÕp tơc: bĨ xư lý chÕ biÕn cặn lắng, công trình làm khô cặn w w w b ic hv an v • Ngn n­íc cã thĨ coi công trình làm sinh hoá tự nhiên tải lượng nước thải với nồng độ nhiễm bẩn đó, mức độ nguồn tác dụng bị ô nhiễm Vì vậy, cần lựa chọn dây chuyền công nghệ cho vừa khai thác tài nguyên nguồn nước nước thải trước xả vào nguồn làm đảm bảo yêu cầu bảo vệ nguồn nước bichvan.vn Chng - Thốt nước bên nhà 4.1 HƯ thèng thoát nước bên nhà ã HTTN bên nhà có nhiệm vụ thu gom, thải chất bẩn tạo trình sinh hoạt, vệ sinh ăn uống sản xuất cảu người dùng để thoát nước mưa khỏi nhà n Phân biệt HTTN bên nhà: HTTN sinh hoạt HTTN sản xuÊt HTTN m­a hv an v • - • HTTN bên nhà gồm phận sau: - Các thiết bị kỹ thuật vệ sinh dùng để thu nước thải: chậu rửa, chậu giặt, âu tiểu, xí, lưới thu, phễu thu, - Các thiết bị chắn thuỷ lực dùng để ngăn mùi khí độc xâm thực vào phòng vệ sinh - Mạng lưới thoát nước để dẫn nước thải từ dụng cụ vệ sinh mạng lưới phố - Các công trình xử lý cơc bé: bĨ phèt, bĨ vít dÇu mì,… 4.2 èng thiết bị kỹ thuật vệ sinh ã Có nhiều loại ống sử dụng cho hệ thống thoát nước nhà như: ống gang: thường dùng nhà công cộng nhà công nghiệp, chế tạo theo kiểu đầu trơn đầu loe d = 100 - 150mm; δ = - 5mm; l = 500 - 2000mm - ống sành: sử dụng nhà gia đình tập thể chung cư, nhà sản xuất, chế tạo đầu trơn đầu loe với d = 50 - 150mm, l = 0,5 - 1,0m - èng thÐp: dùng để dẫn nước thải từ chậu rửa, chậu tắm, vòi phun nước uống, có đường kính nhỏ 50mm, chiều dài ngắn - ống nhựa: sử dụng rộng rÃi, chế tạo nhiều kích cỡ khác nhau, không dùng để dẫn nước nóng w b ic - ã Các phận ống mạng lưới: ống nhánh: dùng để dẫn nước thải từ dụng cụ vệ sinh tới ống đứng thoát nước, đặt sàn nhà, sàn nhà (trong lớp xỉ đệm) trần dạng ống treo Chiều dài ống nhánh l không lớn 10m để tránh sàn nhà chiều dài dài cần có giếng kiểm tra khoảng cách định w w - ống nhánh phải đặt theo độ dốc sau: Đường kính Độ dốc itiêu chuẩn Độ dốc imin 50 100 125 150 0.035 0.02 0.015 0.01 0.025 0.012 0.01 0.007 bichvan.vn 200 - 0.008 0.005 ống đứng: đặt suốt tầng nhà, thường bố trí góc tường, chỗ tập trung nhiều dụng cụ vệ sinh xí ống đứng đặt hở tường đặt kín hộp kỹ thuật chung với đường ống khác n ống đứng đặt thẳng đứng, lý cấu trúc nhà lý khác ống đứng đặt đoạn ngang với độ tiêu chuẩn (hướng lên), không nối ống nhánh vào đoạn ống tháo: chuyển tiếp từ ống đứng sàn nhà tầng tầng hầm giếng thăm nhà Chiều dài lớn ống tháo theo quy phạm lấy sau: d = 50mm > Lmax = 10m d = 100mm > Lmax = 15m d = 150mm > Lmax = 20m Trên đường ống tháo, cách móng nhà khoảng 5m cần bố trí giếng thăm Góc ngoặt ống tháo ống nhà không nhỏ 900 theo chiều nước chảy Có thể nối ống tháo vào giếng thăm nối nhiều ống đứng vào ống tháo, đường kính ống tháo phải lớn đường kính ống đứng; độc dốc ống tháo lấy lớn độ dốc tiêu chuẩn chút để nước thải chảy dễ dàng - hv an v - ống thông hơi: đặt cao mái nhà 0,7m, cách nối dài ống đứng thoát nước đặt thêm ống thông phụ trường hợp sau: Khi dống đứng = 50mm > tải với lưu lượng q l/s ic Khi dèng ®øng = 100mm > tải với lưu lượng q l/s ống tẩy rửa, kiểm tra: thường đặt tầng (nếu ống đứng có đoạn nằm ngang cần đặt đoạn nằm ngang) Trên đoạn ống nằm ngang cần đặt ống kiểm tra tẩy rửa để thông tắc tẩy rửa cần thiết, khoảng cách chúng lấy theo quy định w - b Khi dống đứng = 150mm > tải với lưu lượng q ≥ 20 l/s Cịng cã thĨ bè trÝ èng thông chung cho vào ống đứng thoát nước, đường kính ống thông gấp rưỡi đường kính ống đứng Các thiết bị vệ sinh gồm: Chậu tắm Buồng tắm hương sen Lavabô (chậu rửa tay, rửa mặt) Chậu rửa (dùng để giặt giũ, rửa bát đĩa ) Chậu vệ sinh phụ nữ Vòi phun nước uống Xí Tiểu Phễu thu nước sàn Các loại xi phông w w ã - bichvan.vn 4.3 Tính toán mạng lưới thoát nước bên nhà q tt = 100 hv an v n ã Xác định lưu lượng tính toán - Đối với nhà nhà công céng qtt = qc + qdc max Trong ®ã: qc: lưu lượng nước cấp tính toán theo mục 5.2 phần cấp nước nhà qdc max: lưu lượng thoát nước dụng cụ vệ sinh có lưu lượng thải lớn đoạn - Đối với phòng khán giả, tắm công cộng, thể thao, ăn uống, phòng sinh hoạt cđa xÝ nghiƯp: q dc n.α Trong ®ã: Qdc: l­u lượng tính toán dụng cụ vệ sinh loại (l/s) N: số lượng dụng cụ vệ sinh loại : hệ số hoạt động đồng thời (tra bảng) b ic ã Tính toán thuỷ lực Việc xác định lưu lượng tính toán nước thải từ chọn đường kính ống thường tiến hành cho nhà lớn, nhà công cộng có bố trí nhiều dụng cụ vệ sinh cho đoạn ống thoát sân nhà, thường người ta chọn đường kính ống thoát nước bên nhà theo bảng kinh nghiệm Đối với nhà lớn, nhà công céng cã bè trÝ nhiỊu dơng vƯ sinh th× sau xác định lưu lượng người ta thường chọn đường kính ống theo tính toán thuỷ lực Khi ®ã, ®­êng kÝnh èng chän phơ thc vµo nhiỊu u tố thuỷ lực như: q, v, độ đầy h/d, i, 4.4 Mối liên hệ HTTN bên bên nhà w ã Chỗ gặp ống tháo nước nhà đường ống thoát nước sân cần bố trí giếng thăm w ã Trước đổ cống phố, HTTN tiểu khu (sân nhà) xây dựng giếng kiểm tra để kiểm tra chế độ làm việc mạng lưới tiểu khu, sân nhà, đồng thời dùng để tẩy rửa cống cần thiết ã Nếu HTTN phố lựa chọn thiết kế xây dựng HTTN chung nước thải từ nhà cần qua xử lý sơ bể phốt w ã Đối với nước thải sản xuất, nước thải từ gara ô tô (rửa xe, sàn,), nước thải từ nhà ăn tập thể có chứa nhiều dầu mỡ cần vớt dầu mỡ công trình vớt dầu mỡ trước xả vào cống chung riêng bên 4.5 Các HTTN đặc biệt khác bên nhà ã HTTN cho nhà đứng độc lập riêng lẻ, xa đô thị, xí nghiệp công nghiệp cần quan tâm tới việc xử lý nước thải phân thải Để xử lý nước thải dùng công nghệ: bể tự hoại, bÃi lọc ngầm, giếng lọc, giếng thấm bichvan.vn ã Đối với nhà hệ thống cấp thoát nước bên làm sau: - Nước tắm rửa, giặt giũ cho chảy theo mương, máng sông, hồ, ao ruộng lân cận cho vào giếng thấm - Phân rác cho vào hố xí khô, hố xí ngăn hầm biogas - hv an v n ã HTTN mưa nhà: - Bao gồm phễu thu nước mưa đường ống dẫn xả n­íc m­a vµo r·nh quanh nhµ - PhƠu thu cã phận chắn giữ rác, gắn vào mái bulông, êcu Đường kính phễu thu thường là: 100, 150, 200mm, bè trÝ c¸ch ≤ 48m, phơ thuộc vào hình dạng mái nhà, kết cấu nhà diện tích thu nước mưa mái - Để nước mưa đổ phễu thu dễ dàng mái nhà thường làm xênô (máng) có độ dốc 0,01 0,015 hướng phễu thu - Các ống đứng dÉn n­íc m­a cã ®­êng kÝnh 100 – 200mm cã thĨ b»ng c¸c vËt liƯu kh¸c - C¸c èng nhánh dài 15 20m phải bố trí miƯng kiĨm tra, tÈy rưa, ®é dèc imin = 0.005 ống tháo không nên bố trí dài, l không lớn 15m ống tháo có đường kính d 200mm, đường kính ống tháo không nhỏ đường kính ống đứng 4.6 Bể tự hoại Septic Tank ic ã Khái niệm: bể tự hoại công trình xử lý nước thải bậc (xử lý sơ bộ) đồng thời thực chức năng: lắng nước thải lên men cặn lắng .b ã Điều kiện áp dụng - Nhà có hệ thống cấp nước bên trong, hệ thống thoát nước bên HTTN chung trạm xử lý tập trung - Nhà đứng độc lập, cách xa HTTN thành phố w w ã Phân loại: - Bể tự hoại có ngăn lọc - Bể tự hoại ngăn lọc (bán tự hoại) 4.6.1 Bể tự hoại ngăn lọc w ã Tuỳ theo thể tích bể có loại: - Bể tích nhỏ gồm ngăn: ngăn lắng cặn, lên men ngăn chứa cặn ®· lªn men - BĨ cã thĨ tÝch lín gåm ngăn: ngăn lắng cặn, lên men ngăn lên men cặn ã Cấu tạo ống thông hơi: để thông thông tắc Vị trí ống thông phải đặt thẳng vị trí ống chữ T dÉn n­íc vµo vµ khái bĨ theo cách sau: + ống thông cắm thẳng vào nước bichvan.vn + ống thông nối trực tiếp với Tvào (không nối với Tra) hv an v n ống hút cặn: phải bố trí ngăn chứa cặn Cửa thông khí: để cân áp suất ngăn, kích thước (100x100mm) (50x50mm) Cửa thông nước: vị trí từ (0,4 – 0,6)H – víi H: lµ chiỊu cao líp n­íc lín nhÊt bĨ, H ≥ 1.3m; kÝch th­íc cửa thông nước (150x150mm) Cửa thông cặn: đặt sát đáy, có tác dụng chuyển cặn đà lên men sang ngăn bên cạnh để hút cặn tránh hút phải cặn tươi (vì hút cặn tươi chưa lên men gây ô nhiễm, cặn chưa xử lý) Khi hút cặn nên bớt lại khoảng 20% cặn Kích thước cửa tối thiểu (200x200mm) Sàn nhà/tầng hầm 400 400 ống chữ T dẫn nước vào H èng ch÷ T dÉn n­íc CH H2S Gạch đặc Vữa xi măng mac75 CO2 Trát - lớp Đánh màu ic Láng vữa XM mac75, dày 2mm, đánh màu XM BTCT mac250 Bê tông gạch vỡ mac75 b Cát đệm Hình 38 Sơ đồ cấu tạo bể tự hoại ngăn lọc w w w ã Nguyên tắc làm việc: nước thải đưa vào bể > Trong bể xảy trình: - Quá trình lắng cặn: trình lắng tĩnh với hiệu lắng lớn (là lý đưa nước vào bể phải dùng ống chữ T mà dùng ống thẳng làm giảm hiệu lắng) - Quá trình lên men cặn lắng: trình lên men yếm khí Quá trình phụ thuộc: nhiệt độ (khi nhiệt độ tăng tốc độ trình lên men tăng, vÝ dơ: vµo mïa hÌ t0 = 30 – 350C thời gian lên men 60 ngày; vào mùa đông t0 200C thời gian lên men 120 ngày), độ pH: pH = 4.8 8.6 vi sinh vật hoạt động (nước thải tắm, giặt cho vào), pH tối ưu ã Bố trí bể tự hoại: có c¸ch - C¸ch 1: d­íi khu vƯ sinh nhà: + ưu điểm: tận dụng kết cấu nhà, đường ống ngắn tắc, nhiệt độ nhà ổn định > chế độ làm việc tốt (nhất mùa đông) bichvan.vn - - + Nhược điểm: kết cấu móng nhà phải chống thấm tốt phải lắp đặt từ đổ móng không bị nứt lớp cũ Cách 2: bố trí riêng nhà, ưu nhược điểm ngược lại với cách > thường áp dụng công trình chung cư loại lớn, khách sạn có nhiều đơn nguyên, Cách 3: đặt tầng hầm, ống bể thấp cốt cống thoát nước sân nhà phải dặt bơm chìm ngăn bên cạnh (không đặt ống hút bơm trực tiếp ngăn tự hoại) n ã Ưu điểm: đơn giản cấu tạo, dễ quản lý, hiệu lắng (giữ cặn) cao hv an v ã Nhược điểm: cặn phân huỷ tạo thành khí CH4, H2S, CO2, lên mặt nước (các bọt khí) tạo thành lớp màng Các cặn màng có kích thước nhỏ, tự tan theo nước chảy (chiều dày màng khoảng 40mm) 4.6.2 Bể tự hoại có ngăn lọc - Do bể tự hoại ngăn lọc nước đem theo cặn bọt khí lên nên cải tiến thành bể có ngăn lọc với hệ thống thu nước đáy (máng mương) Sàn nhà/tầng hầm 400 1 Máng phân phối nước cưa 400 Than củi Gạch đặc ống chữ T dẫn nước vào Trát - lớp Đánh màu ống chữ T dẫn nước ic Vữa xi măng mac75 H CH4 H2S CO2 b VSV hiÕu khÝ Than xØ G¹ch nhá/sái G¹ch vỡ lớn/đá cuội Láng vữa XM mac75, dày 2mm, đánh màu XM BTCT mac250 w Bê tông gạch vỡ mac75 Cát đệm Nguyên tắc làm việc: nước từ bể tự hoại ngăn lọc sang ngăn lọc Nhờ vi sinh vật hiếu khí hoạt động bề mặt phân hủy màng cặn Do để cung cấp oxy cho trình phân huỷ hiếu khí phải làm nhiều ống thông Ưu điểm: chất lượng nước tốt Nhược điểm: quản lý khó (vì dễ bị tắc sau thời gian sử dụng) ph¶i thay, rưa vËt liƯu läc w - w - W1 = a.N T1 , m3 1000 W2 = b.N T2 , m3 1000 bichvan.vn