BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI TẠ T C NGU T NHẬ U N T T NG P CỬ N N O KHÓA 2011-2015 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: T S ĐỖ VĂN M N HÀ NỘI - 2015 Ờ CẢM ƠN Trước tiên, xin gửi lời cảm ơn: Ban giám hiệu Trường Đại học Y Hà Nội, Phòng đào tạo Đại học, Bộ môn Ngoại – Trường Đại học Y Hà Nội tạo điều kiện cho học tập suốt bốn năm qua thực nghiên cứu Với lòng kính trọng biết ơn sâu sắc, xin chân thành cảm ơn Ths.Đỗ Văn Minh, người thầy tận tâm nhiệt tình, dành nhiều thời gian hướng dẫn, giúp đỡ trình nghiên cứu hoàn thành khóa luận Sự tận tâm dìu dắt khích lệ thầy động lực giúp thực hoàn thành khóa luận Tôi xin gửi lời cảm ơn tới toàn thể cán nhân viên Viện Chấn thương Chỉnh Hình – Bệnh viện Việt Đức bệnh nhân người nhà tạo điều kiện thuận lợi cho suốt trình nghiên cứu hoàn thành khóa luận Cuối cùng, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới bố mẹ, anh chị em, bạn bè, người thân – người cổ vũ, ủng hộ động viên suốt trình học tập hoàn thành khóa luận tốt nghiệp Hà Nội, tháng năm 2015 Sinh viên Tạ Thị Bích Nguyệt LỜ C M ĐO N Tôi xin cam đoan: Đây công trình nghiên cứu tôi, toàn số liệu kết thu luận văn trung thực, chưa công bố tài liệu khác Tôi xin chịu trách nhiệm tính xác thông tin liệu đưa Tạ Thị Bích Nguyệt DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CLCS Chất lượng sống BN Bệnh nhân HTVK Hoại tử vô khuẩn SF-36 Short-Form health survey -36 (Bộ câu hỏi chất lượng sống) EQ-5D The EuroQOL five dimensions questionnaire (Bộ câu hỏi chất lượng sống) WHOQOL-BREF The World Health Organization Quality of Life-BREF (Bộ câu hỏi chất lượng sống) SIP Sickness Impact Profile (Bộ câu hỏi đo lường chất lượng sức khỏe sau lần bị ốm) SAQ Seattle Angina Questionnaire (Bộ câu hỏi đánh giá mức độ đau thắt ngực nhân c SGRQ ệnh ệnh l mạch vành St George’s Respiratory Questionaire (Bộ câu hỏi đánh giá C CS ệnh giãn phế quản WOMAC The Western Ontario and McMaster Universities Osteoarthritis Index (Bộ câu hỏi đánh giá ệnh viêm xương khớp) MỤC ỤC ĐẶT VẤN ĐỀ C ƢƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1 Tổng quan phẫu thuật thay khớp háng toàn 1.1.1 Cấu tạo khớp háng nhân tạo 1.1.2 Các loại khớp háng toàn phần sử dụng phẫu thuật 1.1.3 Một số tổn thương, ệnh lý định thay khớp háng 1.1.4 Chống định 1.1.5 Thời điểm phẫu thuật thay khớp háng toàn 1.1.6 Phục hồi chức sau mổ thay khớp háng toàn 1.2 Tổng quan C CS 1.2.1 Định ngh a 1.2.2 Các l nh vực cần đánh giá chất lượng sống 10 1.2.3 Các yếu tố ảnh hư ng tới C CS 11 1.2.4 Đánh giá C CS 11 1.2.5 Công cụ đo lường chất lượng sống 12 1.3 Bộ câu hỏi SF-36 13 1.4 Một số nghiên cứu CLCS C ƢƠNG 2: Đ BN sau phẫu thuật thay khớp háng 15 TƢỢNG VÀ P ƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 17 2.1 Đối tượng nghiên cứu 17 2.2 Phương pháp nghiên cứu 17 2.2.1 Phương pháp nghiên cứu 17 2.2.2 Thiết kế nghiên cứu 17 2.2.3 Các ước tiến hành nghiên cứu 18 2.3 Các iến số nghiên cứu 25 2.4 Phương pháp xử lý phân tích số liệu 25 C ƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 26 3.1 Thông tin chung bệnh nhân nghiên cứu 26 3.2 Đánh giá thay đổi C CS người bệnh sau phẫu thuật thay khớp háng toàn điều trị bệnh lý khớp háng 28 3.2.1 Đánh giá thay đổi CLCS chung 28 3.2.2 Đánh giá thay đổi tình trạng sức khỏe thể chất 30 3.2.3 Đánh giá thay đổi tình trạng sức khỏe tâm thần 32 3.2.4 Đánh giá thay đổi CLCS khía cạnh sức khỏe 34 C ƢƠNG 4: BÀN LU N 36 4.1 Đặc điểm chung BN 36 4.1.1 Tuổi 36 4.1.2 Giới 36 4.1.3 Nơi 36 4.2 Đặc điểm lâm sàng BN 37 4.2.1 Chẩn đoán 37 4.2.2 Thời gian mắc bệnh 37 4.2.3 Tiền sử 37 4.3 CLCS BN thay khớp háng toàn điều trị bệnh lý khớp háng 38 4.3.1 CLCS chung 38 4.3.2 Tình trạng sức khỏe thể chất 40 4.3.3 Tình trạng sức khỏe tâm thần 41 4.3.4 Sự thay đổi CLCS khía cạnh sức khỏe 43 KẾT LU N 48 TÀ UT P Ụ ỤC M ẢO DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Bộ câu hỏi SF-36 phiên 1.0 19 Bảng 2.2: Chuyển đổi đáp án lựa chọn điểm số cho câu hỏi SF- 36 22 Bảng 2.3: Tính điểm trung bình khía cạnh câu hỏi SF- 36 24 Bảng 3.1: Thông tin chung đặc điểm cá nhân BN 26 Bảng 3.2: Đặc điểm lâm sàng BN nghiên cứu 27 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Điểm trung bình CLCS chung BN nghiên cứu 28 Biểu đồ 3.2: Điểm trung bình CLCS chung theo giới 28 Biểu đồ 3.3: Điểm trung bình CLCS chung theo nhóm tuổi 29 Biểu đồ 3.4: Điểm trung bình CLCS chung theo bệnh chẩn đoán 29 Biểu đồ 3.5: Điểm trung bình sức khỏe thể chất BN nghiên cứu 30 Biểu đồ 3.6: Điểm trung bình sức khỏe thể chất theo giới 30 Biểu đồ 3.7: Điểm trung bình sức khỏe thể chất theo nhóm tuổi 31 Biểu đồ 3.8: Điểm trung bình sức khỏe thể chất theo bệnh chẩn đoán 31 Biểu đồ 3.9: Điểm trung bình sức khỏe tâm thần BN nghiên cứu 32 Biểu đồ 3.10: Điểm trung bình sức khỏe tâm thần theo giới 32 Biểu đồ 3.11: Điểm trung bình sức khỏe tâm thần theo nhóm tuổi 33 Biểu đồ 3.12: Điểm trung bình sức khỏe tâm thần theo bệnh chẩn đoán 33 Biểu đồ 3.13: Điểm trung bình khía cạnh cấu thành nên sức khỏe thể chất trước sau phẫu thuật 34 Biểu đồ 3.14: Điểm trung bình khía cạnh cấu thành nên sức khỏe tâm thần trước sau phẫu thuật 35 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1: Các thành phần khớp háng nhân tạo Hình 1.2: Khớp háng toàn phần c xi măng khớp háng toàn phần không xi măng ĐẶT VẤN ĐỀ Hiện nay, số bệnh lý khớp háng mắc phải người trư ng thành thoái hóa khớp háng hoại tử vô khuẩn chỏm xương đ i ệnh hay gặp đến 15 người , t lệ người mắc ệnh thoái h a khớp háng từ ân khoảng -20 ệnh nhân hoại tử vô khuẩn chỏm xương đ i năm đ chủ yếu nam giới, thường ưới tuổi [1] Cuộc sống chất lượng sống người ệnh mắc ệnh l khớp háng ị ảnh hư ng trầm trọng o đau, iến dạng khớp, ngắn chi, giảm iên độ vận động khớp nhiều bệnh nhân (BN) chất lượng sốngcòn bị ảnh hư ng nặng nề b i lo lắng, mệt mỏi, uồn chán, thất vọng sức khỏe thân phải lệ thuộc vào người khác sinh hoạt ngày Khi diện khớp háng ị tổn thương không hồi phục, việc điều trị nội khoa không giúp cải thiện triệu chứng chức khớp háng Phẫu thuật thay khớp háng nhân tạo đặt cho trường hợp nhằm làm thay đổi triệu chứng, cải thiện chức khớp, nâng cao chất lượng sống cho người bệnh Phẫu thuật thay khớp háng toàn phẫu thuật chỉnh hình áp dụng rộng rãi giới với khoảng 1,5 triệu khớp thay hàng năm, riêng M c 193 người thay khớp háng toàn năm [2] Việt Nam, phẫu thuật thay khớp háng toàn thực từ năm k XX, phẫu thuật áp dụng rộng rãi nhiều bệnh viện lớn nước Trên giới c nhiều nghiên cứu đánh giá cải thiện chức chất lượng sống (CLCS) người bệnh sau phẫu thuật thay khớp háng toàn điều trị bệnh lý khớp háng ghi nhận cải thiện rõ rệt mặt chức chất lượng sống người bệnh Việt Nam c nhiều nghiên cứu đánh giá thay đổi chức khớp háng chưa có nhiều nghiên cứu quan tâm đến thay đổi CLCS người bệnh sau mổ thay khớp háng toàn Vì vậy, tiến hành nghiên cứu: "N củ ệ mổ thay khớp háng toàn b đ ều trị bệnh lý khớp háng", với mục tiêu nghiên cứu là: h n t thay đổi CLCS ng i nh sau phẫu thu t thay khớp háng toàn điều trị b nh lý khớp háng câu hỏi SF- 36 43 4.3.4 S đổi CLCS khía cạnh sức khỏe 4.3.4.1 Hoạt động th lực Hoạt động thể lực người bệnh cải thiện rõ rệt sau phẫu thuật theo xu hướng tăng ần c ngh a thống kê với p0,05 thời điểm đánh giá Nguyên nhân o công việc hoạt động người bệnh bị hạn chế nhiều 44 Thời điểm trước phẫu thuật người bệnh hoàn toàn bị hạn chế sức khỏe thể lực, kết thấp nhiều so với nghiên cứu: Chiu HC (2 25,7 ± 37,9 điểm, M Ostendorf (2004) 11 ± 24 điểm Hon-Yi Shi (2 12,17 ± 5,91 điểm [23], [25], [33] Sau phẫu thuật tháng hạn chế sức khỏe thể lực người bệnh cải thiện trước thấp với 11,63 ± 32,44 điểm Kết thấp nhiều so với nghiên cứu Hon-Yi Shi (2009) 39,32 ± 2,87 điểm [33] 4.3.4.3 Cảm giác đau Cảm giác đau người bệnh sau phẫu thuật cải thiện rõ rệt với xu hướng tăng nhanh ch ng c ngh a thống kê với p