BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM ĐÀO THỊ THU THUỶ ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI NGÔN NGỮ CHO TRẺ TỰ KỶ – TUỔI DỰA VÀO BÀI TẬP CHỨC NĂNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HỌC HÀ NỘI - 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM ĐÀO THỊ THU THUỶ ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI NGÔN NGỮ CHO TRẺ TỰ KỶ – TUỔI DỰA VÀO BÀI TẬP CHỨC NĂNG Chuyên ngành: Lí luận lịch sử giáo dục Mã số : 62.14.01.02 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HỌC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS NGUYỄN THỊ HOÀNG YẾN PGS TS NGUYỄN ĐỨC MINH HÀ NỘI - 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kết nghiên cứu nêu luận án trung thực chƣa đƣợc công bố công trình nghiên cứu khác Tác giả luận án Đào Thị Thu Thủy LỜI CẢM ƠN Với trân trọng biết ơn sâu sắc nhất, em xin gửi tới tập thể thầy cô giáo hướng dẫn GS.TS Nguyễn Thị Hoàng Yến PGS.TS Nguyễn Đức Minh lời cảm ơn định hướng khoa học, hướng dẫn tận tâm thầy cô trình học tập, nghiên cứu thực luận án Tôi xin trân cảm ơn tới Ban lãnh đạo Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, phòng Tổ chức cán bộ, Trung tâm Đào tạo - Bồi dưỡng, Trung tâm Thông tin – Thư viện tạo điều kiện cho thời gian học tập nghiê cứu luận án Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo Trung tâm Nghiên cứu Giáo dục đặc biệt – Viện khoa học Giáo dục Việt Nam, Phòng Nghiên cứu Phát triển trí tuệ - nơi công tác người đồng nghiệp ủng hộ, tạo điều kiện cho suốt trình công tác nghiên cứu Tôi xin cảm ơn Trung tâm Sao Mai, Trung tâm Khánh Tâm, Trung tâm Ánh Sao, Trung tâm Newstar, Trung tâm Nghiên cứu Tư vấn Giáo dục vấn đề Xã hội, đơn vị cộng tác tận tình giúp thực khảo sát đánh giá giáo viên, trẻ tự kỷ thực nghiệm nghiên cứu Đặc biệt, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giáo viên, phụ huynh học sinh Phòng hỗ trợ Giáo dục Sen Hồng hỗ trợ trình thực luận án Tôi xin dành tình cảm yêu thương tới trẻ tự kỷ đặc biệt trẻ tự kỷ lựa chọn nghiên cứu thực nghiệm Trong thời gian làm luận án, tiếp xúc với em, với người thân em, trình cho trải nghiệm nghề nghiệp quý giá, tiếp thêm yêu nghề động lực để hoàn thành nghiên cứu Tôi xin dành tình cảm biết ơn tới gia đình, người thân yêu, người bạn bên trình học tập, công tác nghiên cứu luận án Tác giả luận án Đào Thị Thu Thủy MỤC LỤC MỞ ĐẦU: 1 Lý chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Khách thể đối tƣợng nghiên cứu Giả thuyết khoa học Nhiệm vụ nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu Phƣơng pháp nghiên cứu Đóng góp luận án Cấu trúc luận án CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI NGÔN NGỮ CHO TRẺ TỰ KỶ 3– TUỔI DỰA VÀO BÀI TẬP CHỨC NĂNG 1.1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ HVNN CỦA TTK – TUỔI 1.1.1 Trên giới 1.1.2 Ở Việt Nam 10 1.2 TRẺ TỰ KỶ 12 1.2.1 Khái niệm TTK 12 1.2.2 Tiêu chí, quy trình công cụ chẩn đoán TTK 14 1.3 HÀNH VI NGÔN NGỮ VÀ ĐẶC ĐIỂM HÀNH VI NGÔN NGỮ CỦA TRẺ TỰ KỶ – TUỔI 21 1.3.1 Khái niệm HVNN 21 1.3.2 Đặc điểm HVNN TTK 3- tuổi 26 1.4 ĐIỀU CHỈNH HVNN CHO TTK – TUỔI DỰA VÀO BT CHỨC NĂNG 30 1.4.1 Điều chỉnh HVNN cho TTK 30 1.4.2 Bài tập chức điều chỉnh HVNN cho TTK – tuổi 36 1.4.3 Phƣơng tiện điều chỉnh HVNN cho TTK – tuổi 40 1.4.4 Các yếu tố ảnh hƣởng đến điều chỉnh HVNN cho TTK – tuổi 41 KẾT LUẬN CHƢƠNG 42 CHƢƠNG II: CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI NGÔN NGỮ CHO TRẺ TỰ KỶ – TUỔI DỰA VÀO BÀI TẬP CHỨC NĂNG 44 2.1 QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC KHẢO SÁT THỰC TRẠNG ĐIỀU CHỈNH HVNN CHO TTK – TUỔI DỰA VÀO BÀI TẬP CHỨC NĂNG 44 2.1.1 Mục đích khảo sát 44 2.1.2 Nội dung .44 2.1.3 Phƣơng pháp khảo sát .44 2.1.4 Công cụ khảo sát HVNN trẻ tự kỷ -6 tuổi 45 2.1.5 Địa bàn khách thể khảo sát 50 2.2 KẾT QUẢ KHẢO SÁT THỰC TRẠN 52 2.2.1 Hành vi ngôn ngữ trẻ tự kỷ -6 tuổi 52 2.2.2 Thực trạng GV sử dụng BP BTCN điều chỉnh HVNN cho TTK -6 tuổi 60 KẾT LUẬN CHƢƠNG 68 CHƢƠNG XÂY DỰNG QUY TRÌNH ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI NGÔN NGỮ CHO TRẺ TỰ KỈ – TUỔI DỰA VÀO BÀI TẬP CHỨC NĂNG 70 3.1 NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH ĐIỀU CHỈNH HVNN CHO TRẺ TỰ KỶ – TUỔI DỰA VÀO BÀI TẬP CHỨC NĂNG 70 3.2 XÂY DỰNG QUY TRÌNH ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI NGÔN NGỮ CHO TRẺ TỰ KỶ – TUỔI DỰA VÀO BÀI TẬP CHỨC NĂNG 71 3.2.1 Xây dựng thiết kế nhóm BTCN điều chỉnh HVNN cho TTK – tuổi 72 3.2.2 Thực hoạt động GD điều chỉnh HVNN cho TTK – tuổi 90 3.2.3 Xây dựng nhóm BP hỗ trợ GV PH điều chỉnh HVNN cho TTK – tuổi 99 3.2.4 Mối quan hệ bƣớc quy trình điều chỉnh HVNN cho TTK – tuổi 105 KẾT LUẬN CHƢƠNG 105 CHƢƠNG IV THỰC NGHIỆM QUY TRÌNH ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI NGÔN NGỮ CHO TRẺ TỰ KỶ – TUỔI DỰA VÀO BTCN 107 4.1 QUÁ TRÌNH THỰC NGHIỆM 4.1.1 Mục đích thực nghiệm 107 4.1.2 Nội dung thực nghiệm 107 4.1.3 Địa bàn khách thể thực nghiệm 107 4.1.4 Quy trình thực nghiệm 108 4.2 THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM VÀ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM 110 4.2.1 Trƣờng hợp 110 4.2.2 Trƣờng hợp 117 4.2.3 Trƣờng hợp 125 4.2.4 Một số ý kiến bình luận trƣờng hợp nghiên cứu 132 KẾT LUẬN CHƢƠNG IV 133 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 134 KẾT LUẬN 134 KHUYẾN NGHỊ 135 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ 136 TÀI LIỆU THAM KHẢO 137 - 147 DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ABA Applied Behavior Analysis BP Biện pháp BT Bài tập BTCN Bài tập chức CARS Childhoo Autism Rating Scale Phân loại theo thang đánh giá mức độ tự kỷ trẻ em DSM Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders Sổ tay chẩn đoán thống kê rối nhiễu tinh thần GV Giáo viên HV Hành vi HVNN Hành vi ngôn ngữ IQ Chỉ số thông minh KHGDCN Kế hoạch giáo dục cá nhân NN Ngôn ngữ PECS Picture Exchang Communication System Hệ thống giao tiếp trao đổi tranh TEACCH Treatment Education Autism Children Communication Handicape Phƣơng pháp trị liệu giáo dục trẻ tự kỷ có khó khăn giao tiếp TQHĐ Trực quan hành động TN Thực nghiệm TTK Trẻ tự kỷ PHỤ LỤC Các phụ lục tham khảo Trang Phụ lục 1: Phiếu đánh giá HVNN TTK – tuổi Phụ lục 2: Phiếu hỏi GV việc sử dụng biện pháp điều chỉnh HVNN cho TTK Phụ lục 3: Phiếu quan sát tiết hỗ trợ cá nhân 13 Phụ lục 4: Thang đánh giá tự kỷ trẻ em (CARS) 14 Phụ lục 5a Kế hoạch chi tiết điều chỉnh HVNN cho H.B 19 Phụ lục 5b Kế hoạch chi tiết điều chỉnh HVNN cho H.M 21 Phụ lục 5c Kế hoạch chi tiết điều chỉnh HVNN cho P.A 24 DANH MỤC BẢNG Tên bảng Trang Bảng 2.1 Kết đánh giá HVNN TTK 52 Bảng 2.2 Phân bố tần số điểm đánh giá HV yêu cầu NN TTK 53 Bảng 2.3 Phân bố tần số điểm đánh giá HV bắt chƣớc NN TTK 54 Bảng 2.4 Phân bố tần số điểm đánh giá HV ghi nhớ hình ảnh NN TTK 55 Bảng 2.5 Phân bố tần số điểm đánh giá HV biểu thông qua thị giác TTK 56 Bảng 2.6 Phân bố tần số điểm đánh giá HV hiểu NN TTK 57 Bảng 2.7 Phân bố tần số điểm đánh giá HV nối tiếp lời nói TTK 58 Bảng 2.8 Phân bố tần số điểm đánh giá HV diễn đạt NN TTK 59 Bảng 2.9 Nhận định GV HVNN TTK 60 Bảng 2.10 Mức độ sử dụng biện pháp điều chỉnh HVNN cho TTK 62 Bảng 2.11 Yếu tố ảnh hƣởng đến việc điều chỉnh HVNN cho TTK 63 Bảng 4.1 Kết đánh giá trƣớc TN H.B 111 Bảng 4.2 Mục tiêu điều chỉnh HVNN H.B 113 Bảng 4.3 Kết đánh giá trƣớc TN H.M 118 Bảng 4.4 Mục tiêu điều chỉnh HVNN H.M 120 Bảng 4.5 Kết đánh giá trƣớc TN P.A 126 Bảng 4.6 Mục tiêu điều chỉnh HVNN P.A 128 DANH MỤC SƠ ĐỒ Tên sơ đồ Trang Sơ đồ 3.1 Quy trình điều chỉnh HVNN cho TTK – tuổi 72 Sơ đồ 3.2 Nhóm tập chức điều chỉnh HVNN cho TTK 72 Sơ đồ 3.3 Các hoạt động giáo dục điều chỉnh HVNN cho TTK – tuổi 90 Sơ đồ 3.4 Biện pháp hỗ trợ GV PH điều chỉnh HVNN cho TTK – tuổi 99 11 Sử dụng tranh ảnh, đồ vật thật để tăng cƣờng hiểu biết tƣơng tác với trẻ Sửa đổi HVNN tất hoạt động sinh hoạt hàng ngày trẻ Đƣa lời giải thích yêu cầu rõ ràng trẻ Sử dụng quy trình điều chỉnh HVNN quán Theo Thầy/Cô yếu tố có ảnh hƣởng đến việc điều chỉnh hành vi ngôn ngữ trẻ  Thiếu tài liệu hƣớng dẫn điều chỉnh HVNN cho TTK  Thiếu thời gian dạy trẻ  Thầy/ cô chƣa đƣợc hƣớng dẫn cách dạy  Nhà trƣờng giáo viên chƣa có biện pháp phối hợp để can thiệp  Trẻ thiếu môi trƣờng thực tiễn để thực hành kỹ  Khác Thầy/ Cô đánh giá nhƣ tầm quan trọng việc sử dụng tập điều chỉnh HVNN cho TTK – tuổi?  Không quan trọng  Ít quan trọng  Quan trọng  Rất quan trọng Thầy/ Cô có sử dụng tập để dạy trẻ hành vi không?  Không  Có Nếu có, cho biết số tập Thầy/Cô sử dụng ……………………………………………………………………………………… Ai ngƣời hƣớng dẫn Thầy/Cô xây dựng tập để dạy trẻ?  Tự xây dựng tập  Bác sỹ  Chuyên gia tâm lý 12  Chuyên gia giáo dục đặc biệt  Từ tài liệu  Khác, cụ thể……………… Thầy/Cô sử dụng tập mức độ nào?  Chƣa thực  Thực – lần/ tuần  Thực – lần/ tuần  Thực hàng ngày 10 Một số mong muốn Thầy/Cô để giúp trẻ phát triển hành vi về: Yêu cầu; bắt chƣớc, nhận biết tranh/ ảnh; quan sát; hiểu ngôn ngữ; nối tiếp lời nói diễn đạt ngôn ngữ có hiệu nhất? Chúng lần xin chân thành cảm ơn Thầy/Cô! 13 PHỤ LỤC PHIẾU QUAN SÁT TIẾT HỖ TRỢ CÁ NHÂN Mục tiêu……………………………………………………………… Thời gian bắt đầu:…………………………………………………… Thời gian kết thúc………………………………………………… Họ tên học sinh:……………………………………………………… QUAN SÁT TIẾT DẠY Nội dung Hoạt động TTK Kết Kết ghi sau: Mức 1: Không thực (1 điểm) Mức 2: Thực có trợ giúp hành động lời nói (2 điểm) Mức 3: Thực có trợ giúp lời nói (3 điểm) Mức 4: Thực không làm theo yêu cầu (4 điểm) Mức 5: Chủ động thực (5 điểm) 14 PHỤ LỤC PHIẾU ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ TỰ KỶ CỦA TRẺ EM CARS Họ tên học sinh:……………………………………………………………………………… Sinh ngày: ………………………………………………………………………………………… Tuổi đánh giá: …………………………………………………………………………………… I Quan hệ với ngƣời III Đáp ứng cảm xúc Không có biểu khó khăn Trẻ thể đáp ứng cảm xúc phù hợp quan hệ với ngƣời Hành vi tình tuổi Trẻ thể kiểu trẻ phù hợp với tuổi Có thể quan sát mức độ phản ứng cảm xúc qua nét mặt, thấy số biểu nhƣ bẽn lẽn, ầm ĩ 1.5 cử chỉ, điệu khó chịu bị yêu cầu làm việc 1.5 gì, nhƣng không mức độ điển hình Đáp ứng cảm xúc bất thƣờng mức độ nhẹ Đôi trẻ thể kiểu phản ứng Quan hệ bất bình thƣờng mức độ cảm xúc không phù hợp Những phản ứng nhẹ Trẻ né tránh tiếp xúc với 2.5 cảm xúc không liên quan đến tình ngƣời lớn mắt, né tránh ngƣời lớn ầm ĩ có tác động bắt buộc, trẻ bẽn lẽn mức, đáp ứng không Đáp ứng cảm xúc bất thƣờng mức 2.5 bình thƣờng với ngƣời lớn, bám chặt trung bình Trẻ có dấu hiệu bố mẹ nhiều trẻ tuổi định kiểu mức độ đáp ứng cảm xúc 3.5 không phù hợp Phản ứng trẻ Quan hệ bất thƣờng mức trung mức không liên quan đến tình bình Trẻ biểu xự khác biệt với ngƣời lớn (dƣờng nhƣ không nhận thấy Đáp ứng cảm xúc bất thƣờng mức độ 3.5 ngƣời lớn) Phải có nỗ lực liên nặng Đáp ứng cảm xúc trẻ tục thu hút đƣợc ý trẻ phù hợp với tình Khi trẻ trạng Trẻ khởi đầu mối quan hệ thái với khí sắc định, khó thay đổi khí sắc Ngƣợc lại, trẻ lại thể nhiều Quan hệ bất thƣờng mức độ nặng cảm xúc khác thay Trẻ tách biệt đƣợc đổi điều ngƣời lớn làm Trẻ hầu nhƣ không đáp ứng khoặc khởi đầu mối quan hệ với ngƣời lớn II Bắt chƣớc IV Động tác thể Bắt chƣớc phù hợp Trẻ bắt Động tác thể phù hợp Trẻ hoạt động chƣớc âm thanh, lời nói, động tác phù thoải mái, nhanh nhẹn phối hợp động tác 1.5 hợp với lứa tuổi trẻ 1.5 nhƣ trẻ bình thƣờng tuổi 15 Bắt chƣớc bất thƣờng mức độ nhẹ Trẻ bắt chƣớc hành vi đơn giản nhƣ vỗ tay âm đơn, trẻ 2.5 bắt chƣớc đƣợc khích lệ sau 2.5 lúc trì hoãn Động tác bất thƣờng mức nhẹ Đôi trẻ có động tác bất thƣờng nhỏ nhƣ vụng về, độngtác lặp lại, phối hợp kém, xuất động tác bất thƣờng Động tác bất thƣờng mức trung bình Bắt chƣớc bất thƣờng mức độ Những hành vi khác lạ rõ bất thƣờng trung bình Trẻ bắt chƣớc và phải trẻ là: cử động khác lạ ngón tay, nhìn 3.5 có yêu cầu kiên trì giúp đỡ chằm chằm, bị kích động, đung đƣa, ngƣời lớn Trẻ thƣờng bắt 3.5 vặn vẹo ngón tay, lắc lƣ, quay tròn ngƣời chƣớc sau lúc trì hoãn nhón gót … Bắt chƣớc bất thƣờng mức độ Động tác bất thƣờng mức nặng Các nặng Trẻ không bao động tác bất thƣờng nêu xuất hiện, bắt chƣớc âm thanh, từ, động tác mạnh mẽ Các hành vi trì mặc trí có khích lệ dù cố gắng trì chuyện lôi trẻ vào việc giúp đỡ ngƣời lớn khác V Sử dụng đồ vật VII Đáp ứng nhìn Sử dụng phù hợp, quan tâm đén Đáp ứng nhìn phù hợp với tuổi Độngtác đồ chơi đồ vật khác Trẻ thể nhìn bình thƣờng phù hợp lứa tuổi, nhìn quan tâm tới đến đồ chơi kết hợp với giác quan khác để thăm dò đồ vật cách bình thƣờng phù 1.5 cáci 1.5 hợp với kỹ sử dụng đồ chơi cách Đáp ứng nhìn bất thƣờng mức nhẹ Trẻ bị nắc nhìn vào vật, trẻ thích Sự bất thƣờng quan tâm sử nhìn vào gƣơng đèn sáng nhiều dụng đồ chơi đồ vật khác bạn tuổi, nhìn chằm mức nhẹ Trẻ thể quan tâm 2.5 chằm vàokhoảng trống tránh nhìn vào 2.5 không kiểu đến đồ chơi mắt ngƣời khác cách chơi không phù hợp (Vd đập mút đồ chơi) Đáp ứng nhìn bất thƣờng mức trung bình Trẻ thƣờng nhắc nhở nhìn vào việc Sự bất thƣờng quan tâm sử làm, trẻ nhìn chằm chằm vàokhoảng dụng đồ chơi đồ vật khác trống, tránh nhìn vào mắt, nhìn đồ vật từ mức trung bình Trẻ thể 3.5 góc bất thƣờng,, cầm đồ vật gần quan tâm đếncác đồ chơi đồ vật mắt khác sử dụng cách khác 3.5 thƣờng Trẻ tập trung vào Đáp ứng nhìn bất thƣờng mức nặng phận không đạc trƣng đồ chơi, Trẻ tránh nhìn vào mắt đồ vật hút vào chỗ không phản chiếu đinh đó, thể hình thức cực ánh sáng đồ vật, liên tục cho kỳ đặc biệt cách nhìn nói chuyển động phần chơi riêng với đồ vật Sự bất thƣờng quan tâm sử dụng đồ chơi đồ vật khác 16 mức nặng Trẻ có hành vi nhƣ mức độ thƣờng xuyên cƣờng độ mạnh Trẻ khó hành động không phù hợp có đánh lạc hƣớng VI Thích nghi với thay đổi Đáp ứng với thay đổi phù hợp với 1 tuổi Trẻ ý có nhận xét thay đổi thông thƣờng, trẻ chấp nhận thay đổi mà không 1.5 1.5 khó chịu Thích nghi với thay đổi bất thƣờng mức nhẹ Khi ngƣời lớn cố gắng thay đổi hoạt động trẻ tiếp tục hoạt 2.5 động cũ đồ vật giống 2.5 VIII Đáp ứng nghe Đáp ứng nghe phù hợp với tuổi Biểu nghe trẻ bình thƣờng phù hợp với tuổi Nghe đƣợc kết hợp với cac giác quan khác Đáp ứng nghe bất thƣờng mức nhẹ Đôi trẻ thiếu đáp ứng nhạy cảm với số loại âm định Có thể đáp ứng chậm với số âm để trẻ ý đến âm cần phải lặp lặp lại Trẻ bị âm bên làm phân tán ý Thích nghi với thay đổi bất thƣờng mức trung bình Trẻ ốc hành động Đáp ứng nghe bất thƣờng mức trung chống lại hành động thông thƣờng, cố bình Đáp ứng trẻ với âm hay 3.5 tiếp tục với hoạt động cũ, khó bị 3.5 biến đổi; lờ âm nghe thấy đầu đánh lạc hƣớng Trẻ trở nên cáu giận tiên, giật che tai nghe khó chịu thói quen bị thay thấy âm thƣờng ngày đổi Đáp ứng nghe bất thƣờng mức nặng Thích nghi với thay đổi bất thƣờng Trẻ đáp ứng nhạy cảm không đáp ứng mức nặng Trẻ thể phản ứng với âm mức độ khác mãnh liệt với thay đổi Nếu thay thƣờng đổi bắt buộc trẻ cáu giận không hợp tác IX Nếm, ngửi đáp ứng xúc giác XI Giao tiếp có lời Đáp ứng sử dụng nếm, ngửi sờ Giao tiếp có lời mức bình thƣờng phù mức bình thƣờng Trẻ khám phá đồ hợp với tình tuổi vật sờ nhìn phù hợp Nếm 1.5 ngửi đƣợc cần thiết Trẻ thể Giao tiếp có lời bất thƣờng mức nhẹ khó chịu nhƣng không mức với Ngôn ngữ nói chậm toàn bộ, hầuhết lồiní 1.5 lúc lúc đau nhẹ hàng ngày có nghĩa, nhiên lặp lại âm đảo ngƣợc đại từ Thỉnh thoảng Đáp ứng sử dụng nếm, ngửi sờ trẻ sử dụng vài từ kỳ dị khó bất thƣờng mức nhẹ Trẻ cho 2.5 hiểu đồ vật vào miệng, ngửi nếm thứ 2.5 không ăn đƣợc Lờ nhạy Giao tiếp có lời bất thƣờng mức trung cảm với đau nhẹ mà trẻ thƣờng thấy bình Trẻ không nói đƣợc Khi trẻ khó chịu nói đƣợc, có lẫn lời nối không 17 nghĩa lời nói kỳ dị, khó hiểu Đáp ứng sử dụng nếm, ngửi sờ lặp lại đảo lộn đại từ Sự kỳ dị 3.5 bất thƣờng mức trung bình Trẻ 3.5 lời nói có nghĩa trẻ đặt nhiều câu hỏi biểu mức trung bình sờ, dai dẳng với chủ đề đặc biệt ngửi, nếmhoặc khiđƣợc ngƣời khác bế, ôm Trẻ phản ứng mức Giao tiếp có lời bất thƣờng mức nặng dƣới mức Không sử dụng từ có nghĩa, nhiều âm vô nghĩa: tiếng la hét, kỳ dị, giống nhƣ Đáp ứng sử dụng nếm, ngửi sờ tiếng kêu số vật, bất thƣờng mức nặng Trẻ thể âm vô nghĩa giống nhƣ tiếng nói có giác quan cách tạo cảm thể sử dụng mộtcách kỳ dị vài từ giác thăm dò, trẻ cảm cụm từ giác đau nhạy cảm với khó chịu X Sợ hãi lo lắng Sợ hãi lo lắng mức bình thƣờng Hành vi trẻ phù hợp với tình 1.5 tuổi XII Giao tiếp không lời Sử dụng giao tiếp không lời bình thƣờng phù hợp với tình tuổi 1.5 Sử dụng giao tiếp không lời bất thƣờng mức nhẹ Sử dụng không thục giao tiếp không lời Chỉ thể thể cách mơ hồ điều trẻ muốn mà tình tƣơng tự nhƣ trẻ tuổi Sợ hãi lo lắng mức trung bình 2.5 thể cách rõ ràng Trẻ thể nhiều sợ hãi lo 3.5 lắng so với trẻ khác Giao tiếp không lời bất thƣờng mức tình trung bình Nhìn chung trẻ khả thể nhu cầu, mong muốn hiểu Sợ hãi lo lắng mức nặng Sự sợ 3.5 ngƣời khác giao tiếp không lời hãi kéo dài Rất khó làm cho trẻ bình tĩnh lại trấn an trở lại ngƣợc lại Sử dụng giao tiếp không lời bất thƣờng Ngƣợc lại trẻ cách thể mức nặng Trẻ sử dụng cử chỉ, điệu mộtcách phù hợp với nguy cách kỳ dị, vô nghĩa Trẻ hiểm mà trẻ tuổi biết cách né hiểu đƣợc cử chỉ, điệu bộ, tránh nét mặt ngƣời khác Sợ hãi lo lắng mức nhẹ Đôi trẻ thể sợ hĩa lo lắng 2.5 bạn tuổi tình XIII Mức độ hoạt động Mức độ hoạt động phù hợp với tuổi môi trƣờng xung quanh Trẻ thể không nhiều mà cúng khôg hoạt động so với trẻ 1.5 tuổi tình 1.5 XIV mức độ ổn định đáp ứng trí tuệ Trí tuệ bình thƣờng đáp ứng ổn định lĩnh vực khác Trẻ có trí tuệ giống nhƣ trẻ khác tuổi mộtbất thƣờng kỹ vấn đề trí tuệ 18 Mức độ hoạt động bất thƣờng mức Trí tuệ bất thƣờng mức độ nhẹ Trẻ nhẹ Trẻ bồn chồn mức nhẹ không thông mính nhƣ trẻ tuổi Các kỹ lƣời biếng di chuyển 2.5 chậm lĩnh vực 2.5 chậm chạp Mức độ hoạt đọng trẻ cản trở nhẹ thành tích trẻ Trí tuệ bất thƣờng mức độ trung bình Nhìn tổng thể trẻ không đƣợc thông minh Mức độ hoạt động bất thƣờng mức nhƣ trẻ tuổi Trẻ thực chức trung bình Trẻ không thực 3.5 gần nhƣ binh thƣờng nhiều hoạt động khó kiềm chế Trẻ lĩnh vực 3.5 có nhiều hoạt động khó ngủ vào ban đêm ngƣợc lại trẻ thờ Trí tuệ bất thƣờng mức nặng Trong cần có thúc giục nỗ lực để trẻ nhìn tổng thể trẻ không thông minh nhƣ trẻ hoạt động tuổi, nhƣng trẻ cố thể chức bình Mức độ hoạt động bất thƣờng mức thƣờng trí tốt trẻ tuổi nặng Trẻ thể động trì trệ vài lĩnh vực mộtcách mức trí thay đổi từ cực thái sang cực thái khác XV ấn tƣợng chung Không tự kỷ Trẻ triệu 1.5 chứng đặc trƣng trẻ tự kỷ 2.5 3.5 Tự kỷ mức nhẹ Trẻ thể vài triệu chứng mức tự kỷ nhẹ Tự kỷ mức vừa Trẻ thể vài triệu chứng mức tự kỷ vừa Tự kỷ nặng Trẻ thể tất triệu chứng mức độ tự kỷ nặng < 15 Không bệnh lý 15 - 36 Tự kỷ mức nhẹ vừa ≥ 37 Tự kỷ mức nặng Tổng điểm = Mức độ tự kỷ: Ngày đánh giá: Ngƣời đánh giá: 19 PHỤ LỤC 5a KẾ HOẠCH CHI TIẾT ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI NGÔN NGỮ CHO TTK Họ tên: H.V.B Mục tiêu Giai đoạn 1: Từ ngày 1/ đến 30/4  HV ghi nhớ hình ảnh NN - Chỉ/ nói đƣợc tên vật: Con voi, hổ, sƣ tử, gấu, khỉ, bƣớm, ong, ruồi, chó, mèo, chuột… - Chỉ/ gọi tên đồ chơi: ô tô; cầu trƣợt; đu quay; xếp hình; bóng bay, búp bê - Chỉ/ gọi tên đồ dùng học tập: bút chỉ; sáp màu; giấy màu; đất nặn; kéo…  HV nối tiếp lời nói - Dùng điệu thể hành động lặp lại từ cuối câu hát quen thuộc hát: “Bà bà” “Con gà trống” - Điền từ cuối vào 2- thơ:  HV diễn đạt ngôn ngữ; - Kết hợp danh từ với động từ thành chuỗi hai từ, ví dụ: xe chạy, bố về, gà gáy, hoa nở, nƣớc uống - Kết hợp danh từ tính từ với danh từ thành chuỗi hai từ: bạn xinh; bút đẹp; hoa đỏ; bóng to; dép bé - Kết hợp đến từ để thể sở hữu: dép con, túi mẹ, cặp bạn, giầy bố, sách cô Giai đoạn 2: Từ ngày 1/5 đến 30 tháng  HV ghi nhớ hình ảnh NN - Chỉ/ gọi tên hình ảnh vật to - vật nhỏ: Cốc, bát, sách, bóng, hộp; - Chỉ/ gọi tên hình ảnh vật dài – ngắn: bút, thƣớc kẻ, que tính, dải giấy, sợi dây - Chỉ/ gọi tên vị trí đồ vật trên, trong, bên dƣới; - Chỉ/ gọi tên hình ảnh hành động; Ăn, uống, ngủ, đi, chạy, nhảy  HV nối tiếp lời nói - Đọc thơ nối tiếp câu thơ ngắn – từ 20 - Nói đƣợc chức đồ vật: Cái cốc để uống, khăn mặt để lau mặt, bát để ăn cơm, thìa để xúc thức ăn; bút để viết Các từ trẻ cần nói từ đƣợc in đậm  HV diễn đạt ngôn ngữ; - Trả lời câu hỏi “ tên….đang làm gì?”: bố đọc báo, mẹ giặt đồ, anh học bài, bà uống nƣớc, dì nấu cơm - Đặt câu hỏi ngắn: Gì đây? Cái đây? Cái gì? - Trả lời câu hỏi “ đâu?”: Ở dƣới bếp, phòng khách, phòng học, tầng 2, phòng ngủ Giai đoạn 3: Từ 1/7 đến 30 tháng  HV ghi nhớ hình ảnh NN Chỉ/ gọi tên tên màu sắc theo yêu cầu: Xanh, đỏ, vàng Chỉ/ gọi tên đƣợc hình: tròn, vuông, tam giác Chỉ/ gọi tên đồ vật quen thuộc nơi/ chỗ khác nhau, VD: công viên, vƣờn, cửa hàng, nhà  HV nối tiếp lời nói Kết hợp dùng từ với cử chỉ, điệu để thể muốn gì: Muốn ăn, muốn uống, muốn vệ sinh, muốn ngủ, muốn tô/vẽ/nặn Dùng từ để nói ý muốn toilet  HV diễn đạt ngôn ngữ; - Diễn đạt tin ngắn cho ngƣời khác - Dùng tính từ thƣờng gặp cách thích hợp để trả lời, ví dụ: mệt, vui, lạnh, to nhỏ - Kể câu chuyện đơn giản về: tHVên gia đình, ăn, kể vật nuôi nhà 21 PHỤ LỤC 5b KẾ HOẠCH CHI TIẾT ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI NGÔN NGỮ CHO TTK Họ tên: H.M Mục tiêu Giai đoạn 1: Từ ngày 1/ đến 30/4  HV yêu cầu NN Thể nhu cầu ăn (bim bim, kẹo, cơm, bánh số đồ H.M thích ăn) đồ uống (nƣớc, sữa)  HV bắt chƣớc NN - Bắt chƣớc số hoạt động vận động thể nhƣ: + Vỗ tay + Đặt tay lên bàn + Ngồi cuống + Đứng lên + Vẫy tay - Bắt chƣớc tiếng kêu vật: Gà gáy, mèo kêu, chó sủa * HV ghi nhớ hình ảnh NN - Chỉ lấy hình ảnh 10 phận thể: Mắt, mũi, miệng, chân, tay, tai, răng, bụng, rốn, lông mày - Chỉ lấy hình ảnh ngƣời thân: Ông, bà, bố, mẹ - Chỉ lấy đồ chơi theo yêu cầu đƣợc trợ giúp lời chủ động lấy: Quả bóng, búp bê, đồ chơi, xếp hình, sách, còi…  Hiểu ngôn ngữ: - Phản ứng cô gọi tên, nhìn lại bên cô khoảng cách: 01,m, 1m, 1,5m 2m - Thực yêu cầu bƣớc: + Nhìn vào cô + Đứng dậy rời chỗ ngồi + Đóng/ mở cửa + Lấy bóng 22 + Lấy bát/ đũa Giai đoạn 2: Từ ngày 1/ đến 30/6  HV yêu cầu NN Thể nhu đồ chơi (bóng, ô tô) lựa chọn đồ cá nhân (bàn chải răng, khăn mặt, áo)  HV bắt chƣớc NN - Bắt chƣớc phát âm aaa, uuu, ppp… - Bắt chƣớc hoạt động sinh hoạt hàng ngày: Chải đầu, đánh răng, lau bảng  HV ghi nhớ hình ảnh NN - Chỉ lấy hình ảnh đồ ăn, uống: cam, chuối, cơm, bánh mì, sữa, nƣớc - Chỉ lấy đồ dùng gia đình: Cái chổi, đèn, bàn là, tivi, tủ lạnh, bát đĩa, thìa, đồng hồ  Hiểu ngôn ngữ: - Trả lời đƣợc câu hỏi: Con tên (bằng cách lấy ảnh phát âm), trai hay gái? - Thực yêu cầu lớp học + Cất ba lô + Cất giầy/ dép + Chào cô + Ngồi chỗ + Đi vệ sinh nơi Giai đoạn 3: Từ ngày 1/7 đến 30/8  HV yêu cầu NN Thể nhu cầu tham gia chơi (chơi số đồ chơi mà H.M thích) nhu cầu giải trí (bật ti vi, chơi…)  HV bắt chƣớc NN - Bắt chƣớc sử dụng đồ vật: bật/ tắt quạt, bật đèn, ti vi… - Bắt chƣớc hành động số vật: ếch nhảy, cò bay, vịt bơi… 23  HV ghi nhớ hình ảnh NN - Chỉ lấy hình ảnh vật: chó, mèo, lợn, gà, chim… - Chỉ lấy phƣơng tiện giao thông: xe máy, ô tô, máy bay, thuyền…  Hiểu ngôn ngữ: Sử dụng cử để trả lời câu hỏi - Trả lời câu hỏi: “Ai? Bằng câu hỏi “Bố đâu?, “Mẹ đâu?” - Trả lời câu hỏi “Cái gì?” câu hỏi “Cái cốc đâu?” 24 PHỤ LỤC 5c KẾ HOẠCH CHI TIẾT ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI NGÔN NGỮ CHO TTK Họ tên: P.A Mục tiêu 4.2.3.4 Quá trình tác động Tƣơng tự nhƣ tổ chức trình TN tác động cho P.A TN sƣ phạm P.A đƣợc thực giai đoạn Giai đoạn 1: Từ ngày 1/4 đến 30/5  HV ghi nhớ hình ảnh NN - Chỉ phát âm hình ảnh 10 phận thể: Mắt, mũi, miệng, chân, tay, tai, răng, bụng, rốn, lông mày - Chỉ phát âm hình ảnh vật: chó, mèo, lợn, gà, chim… * HV quan sát tƣợng NN - Chọn vật thật giống nhau: táo, chuối, chó, mèo…  HV hiểu ngôn ngữ - Thực đƣợc nhiệm vụ nhƣ: + Lấy bút/ áo/ khóa/ điện thoại/ đồ chơi + Mở/ đóng cửa + Tắt/ bật quạt đèn…  HV nối tiếp lời nói: Phát âm với ngữ điệu đa dạng hát, điền đƣợc – cuối câu hát quen thuộc Giai đoạn 1: Từ ngày 1/6 đến 30/7  HV ghi nhớ hình ảnh NN - Chỉ phát âm hình ảnh số ăn quen thuộc: Cơm, sữa, nƣớc, bún, bánh… - Chỉ phát âm hình ảnh số phƣơng tiện giao thông: Xe máy, tàu hỏa, máy bay, thuyền, xe đạp, ô tô * HV quan sát tƣợng NN - Chọn vật thật ghép với tranh giống nhau: táo, chuối, chó, mèo… 25  HV hiểu ngôn ngữ - Trả lời đƣợc câu hỏi: Con tên (bằng cách lấy ảnh phát âm), trai hay gái? - Thực yêu cầu lớp học + Cất ba lô + Cất giầy/ dép + Chào cô + Ngồi chỗ + Đi vệ sinh nơi  HV nối tiếp lời nói: Nói theo đƣợc số chức đồ vật từ Giai đoạn 3: Từ ngày 1/8 đến 30/9  HV ghi nhớ hình ảnh NN - Chỉ phát âm số kích thƣớc: to – nhỏ, dài – ngắn, lớn - bé - Chỉ phát âm hình dạng: Tròn, vuông, tam giác * HV quan sát tƣợng NN - Chọn tranh ghép với tranh giống nhau: táo, chuối, chó, mèo…  HV hiểu ngôn ngữ - Làm theo hƣớng dẫn GV: hát, múa, vận động, thể dục - Đếm vẹt từ đến 10 có trợ giúp  HV điền từ thiếu: Nói đƣợc mẫu câu muốn có đƣợc trợ giúp  HV diễn đạt ngôn ngữ: Nói theo đƣợc khoảng 50 từ đơn