1 LỜI CẢM ƠN Trong thời gian thực nghiên cứu luận văn, nhận giúp đỡ tận tình quan, tổ chức cá nhân Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới tất tập thể, cá nhân tạo điều kiện, giúp đỡ suốt thời gian thực nghiên cứu luận văn Trước hết với lòng biết ơn chân thành sâu sắc nhất, xin gửi lời cảm ơn tới Thầy giáo PGS.TS Nguyễn Tân Ân công tác Trường Đại học sư phạm Hà Nội, người thầy trực tiếp bảo hướng dẫn khoa học cho Thầy tận tình dạy dỗ hướng dẫn suốt trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới thày giáo, cô giáo công tác Viện Công nghệ thông tin Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, người tận tình giảng dạy, truyền thụ cho kiến thức khoa học trình học tập trường Cuối cùng, xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình, bạn bè, đồng nghiệp động viên, sát cánh ừong suốt trình học tập thực nghiên cứu đề tài Hà Nội, ngày 25 thảngll năm 2015 Học viên Đặng Văn Hưng LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu kết nghiên cứu luận văn trung thực không trùng lặp với đề tài khác Tôi xin cam đoan giúp đỡ cho việc thực luận văn cảm ơn thông tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Tác giả Đặng Văn Hưng MỤC LỤC TRANG BÌA PH Ụ LỜI CẢM Ơ N LỜI CAM Đ O A N MỤC LỤC DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ TRONG LUẬN V Ă N MỞ Đ Ầ U Lý chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Nhiệm vụ nghiên u Đối tượng phạm vị nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu NỘI D U N G 10 CHƯƠNG l.B À I TOÁN D ự B Á O 10 1.1 Bài toán dự báo 10 1.1.1 Mở đầu 10 1.1.2 Quy trình thực dự báo 13 1.2 Các phương pháp dự báo 16 1.2.1 Phương pháp ngoại su y 18 1.2.2 Mô hình mạng Nơron 20 1.2.3 Phương pháp dựa luật 20 1.2.4 Mô hình kinh tế lượng 22 1.2.5 Theo đánh giá mô hình chuyên gia 23 1.2.6 Mô hình tương quan 24 1.3 Phương pháp đánh giá mô hình dự báo .24 1.3.1 Thế dự báo có íc h 24 1.3.2 Tính toán mô hình dự báo phù hợp .27 1.3.3 Đánh giá hiệu mô hình dự báo 28 1.3.4 So sánh hiệu mô hình bự b o 30 1.4 Kết luận chương 31 CHƯƠNG CHUỖI THỜI GIAN VÀ BÀI TOÁN D ự BÁO D ự A TRÊN CHUỖI THỜI GIAN M 32 2.1 Chuỗi thời gian chuỗi thời gian m 32 2.2 Mô hình dự báo dựa phân tích chuỗi thời gian m 33 2.2.1 Bài toán 33 2.2.2 Thuật toán dự báo dựa chuỗi thời g ia n 34 2.2.2.1 Mô hình thuật toán Song Chissom 34 2.1.2.2 Mô hình thuật toán Chen .35 2.1.2.3 Thuật toán Singh 36 2.1.2.4 Mô hình Heuristic cho chuỗi thời gian m 37 2.3 Kết luận chương 38 CHƯƠNG XÂY DựNG MÔ HÌNH THỬ NGHIỆM .40 3.1 Bài toán dự báo tình hình việc làm sau trường sinh viên Trường Cao đẳng nghề Vĩnh Phúc 40 3.2 Phương pháp xử lí dựa chuỗi thời gian mờ 40 3.3 Cài đặt thử nghiệm 45 3.3.1 Cài đặt chương trình 45 3.3.2 Giao diện chức chương trình 46 3.4 Chạy thử chương trình 49 3.5 Kết luận chương 52 KẾT LU Ậ N 53 TÀI LIỆU THAM KHẢO 55 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ TRONG LUẬN VĂN s tt Tên hình Hình 1 Qui trình dự báo Trang 13 Hình Quá trình thu thập số liệu Trang 14 Hình 1.3 Quá trình lựa chọn mô hình dự báo Trang 15 Hình 1.4 Quá trình phát triển mô hình dự báo Trang 16 Hình 1.5 Y nghĩa Ghi Đặc điêm phương pháp dự báo quan hệ chúng Trang 17 Hình 1.6 Phương pháp ngoại suy Trang 18 Hình 1.7 Phương pháp dựa luật Trang 21 Hình 1.8 Mô hình kinh tế Trang 22 Hình 3.1 Giao diện chương trình Demo giới thiệu việc làm Trang 46 10 Hình 3.2 Giao diện nhỏm Nhập Trang 47 11 Hình 3.3 Định khoảng dự báo Trang 48 12 Hình 3.4 Giao diện menu Công cụ Trang 48 13 Hình 3.5 Giao diện công cụ dự báo Trang 49 14 Hình 3.6 Giao diện giới thiệu Trang 49 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Dự báo vấn đề hay gặp sống hàng ngày Kết dự báo có tầm quan ừong đặc biệt Dự báo dẫn đến định đúng, dự báo sai hậu khôn lường Từ xa xưa người quan tâm đến dự báo Những khoa chiêm tinh, bói toán đời từ sớm Tuy nhiên đến khoa học phát triển, khoa học có sở vững đến máy tính ừở thành công cụ phổ biến việc phân tích số liệu, tính toán, xử lí thông tin có bước chuyển biến rõ rệt, kết dự báo cải thiện đáng kể Ngày nay, nhận thức mức độ quan ừọng vấn đề nên tất quốc gia, cấp, ngành, doanh nghiệp, cá nhân quan tâm đến dự báo Tuy nhiên dự báo toán khó với nhiều tham số, kết dự báo chưa làm hài lòng người Đã có nhiều công trình dự báo Đã có nhiều phương pháp dự báo công bố ứng dụng Một phương pháp nhiều người quan tâm dự báo dựa chuỗi thời gian Tuy nhiên, phương pháp dự báo dựa ừên chuỗi thời gian có nhược điểm lớn thường dựa vào điểm thực đơn lẻ cung cấp giá trị điểm thực đơn lẻ kết dự báo không trợ giúp nhiều cho việc định Để khắc phục nhược điểm Song Chissom (1993a,b, 1994) [10,11,12] định nghĩa chuỗi thời gian mờ dựa phương pháp lập luận mờ để tìm kết dự báo Tiếp đó, hàng loạt công trình mô hình dự báo dựa chuỗi thời gian mờ đời Ví dụ, công trình Chen, 1996, 2002 [5,6]; Hwang, Chen, Lee, 1998 [8]; Chen & Hwang, 2000 [7]; Lee Chou, 2004 [9] Tuy vậy, kết dự báo chưa làm thỏa mãn người dùng, nên việc tiếp tục nghiên cứu, cải thiện kết dự báo việc cần thiết Trong khuôn khổ luận văn thạc sĩ, chọn đề tài: “D ự BÁO D ựA TRÊN CHUỖI THỜI GIAN MỜ” nhằm tìm hiểu toán dự báo cách xử lí toán dự báo dựa chuỗi thời gian mờ với số mờ hình thang, hình tam giác, cách làm hiệu ứng dụng ừong dự báo số học sinh có việc làm sau trường Trường Cao đẳng nghề Vĩnh Phúc Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu, tìm hiểu toán dự báo xử lí toán dựa ừên chuỗi thời gian mờ Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu toán dự báo phương pháp dự báo - Nghiên cứu chuỗi thời gian chuỗi thời gian mờ - Dự báo dựa chuỗi thời gian mờ - Thử nghiệm, dự báo tình hình việc làm sau trường sinh viên Trường Cao đẳng nghề Vĩnh Phúc Đối tượng phạm vị nghiên cứu - Bài toán dự báo - Chuỗi thời gian mờ - Xây dựng mô hình dự báo dựa chuỗi thời gian mờ - ứng dụng ừong trường hợp cụ thể Phương pháp nghiên cứu Phương pháp đọc tài liệu, tổng hợp so sánh, rút trích viết thành phàn lí thuyểt luận văn rút kết luận khoa học Phương pháp thực nghiệm Viết chương trình, chạy thử để có số liệu cụ thể, từ rút kết luận càn thiết 10 NỘI DUNG CHƯƠNG BÀI TOÁN D ự BÁO 1.1 Bài toán dư báo 1.1.1 M đầu Dự báo phát biểu tương lai Các phát biểu có thiếu sở chắn Chúng xác không ừên hoàn cảnh cụ thể đưa ra, rõ ràng không rõ ràng, dựa mô hình chuẩn hay không chuẩn Các dự báo xây dựng nhiều phương pháp kiểm chứng qua hệ thống biểu thức đánh giá Vì vậy, dự báo lĩnh vực có tiềm rộng lớn mặt lịch sử, hầu hết tất phương pháp dự báo thử nghiệm [2 ] Như vậy, tượng ừong tự nhiên xã hội dự báo, từ dự báo giá cho tháng tới, thời tiết ngày mai, dự báo mức tăng trung bình mực nứơc biển cuối thiên niên kỷ thứ 3, đến dân số trái đất cho ngày, giá trị số chứng khoán thị trường Dow Jones đầu năm 2016 Chúng ta không đòi hỏi kết dự báo phải hoàn toàn xác tình Dự báo đóng vai trò quan trọng đời sống hoạt động người Dự báo giúp người biết kiện xảy ra, xem xét, chuẩn bị, lập kế hoạch định nhằm đạt lợi nhuận cao (ví dụ kinh tế), hay để tránh rủi ro (như dự báo thiên tai, thời tiết), xem xét hội thấy (như dự báo thiên văn) [1] Các kết mà dự báo đem lại chứng minh thông qua việc dự báo đợt rét đậm, rét hại vừa qua Việt nam: nhờ có dự báo trước đợt rét đậm, rét hại mà Đảng nhân dân ta kịp thời có hành động nhằm giảm thiểu tối đa thiệt hại người Và thử đặt câu hỏi không dự 41 bảng 3.1 thấy =455 =988 Như ban đầu cho D1 = 55 D2 = tập vũ trụ u = [400,1000], phương pháp dự báo tình hình việc làm Sinh viên trường trình bày sau: Bước 1: Phân vùng tập vũ trụ u = [0 ^ -.DpAmx +Di] ta sáu khoang , IỈ 25 Mg Vâ Wj =[400,500], U ị Ị u2 = [500,600], u3 =[600,700], w4 = [700,800], u5 = [800,900], u6 = [900,1000] Bước 2: Cho Ạ, ,^ , ,^ tập mờ ta xác định tập mờ ừên tập vũ trụ u sau: \ = a n luỉ +aỉ2lu2+ +aìmlum Ạ z = a 21 / Mi + a 22 / M2 + + a 2m / um = a kl/u1+ak2/u + + akm/um Trong «ij [0,1] l< i < k v l A4 A ->Ạj 4í -» A Aị —^ a, ^ a4 -Ta chia nhóm có vê trái giông Bảng 3.4: Bảng nhóm quan hệ Nhóm 1: Ạ Ạ, Nhóm 4: Ạ; A4 Nhóm 5: Ag ^ A4; Ạị ^ Ạị Nhóm 2: Ạị -» \ ; Ạj A4 ^ A 4; Nhóm3: A Bước 4: Tính toán kêt đâu dự báo Các tính toán thực theo nguyên tắc sau: Ở ta chia thành trường họp Trường hợp 7: vế trái có phần tử (vế trái suy vế p h ả i) ta tính sau: Ta có nhóm thuộc trương họp nhóm nhóm N hóm 1: \ Aj phần tử có độ thuộc vào Ạ, tương ứng vói M3.Ta lấy điểm u3 làm giá trị dự báo (m3 = [600,700]) = 750 Nhóm 4: A, ^ Ấ4 phần tử có độ thuộc vào A4 tương ứng với M4.Ta lấy điểm w4 làm giá ttị dự báo (u4 = [800,900]) = 850 Trường hợp 2: v ế trái có nhiều vế phải ta tính sau: Ta có nhóm 2,3,5 Tức Aj -» Akl —>\ j kp 44 Xét tất vế phải tìm и thuộc chúng với độ thuộc lớn lấy giá trị điểm и này; lấy trang bình cộng giá trị làm giá trị Ở nhóm 3: A4 Ạị ; A4->A4; A4 -> Ạ; Ta xét vế phải A6 A4 A5 có độ thuộc tối đa tương ứng với khoảng UA, U 5, U mà khoảng UA= [700,800], u = [800,900], u = [900,1000] điểm trung bình u4,u5,u6là 750, 850,950 việc dự báo tình hình việc làm (750+850+950) / = 850 Trường hợp 3: Vói năm Aj mà Aj không thuộc nhóm ta xét Aj —>Aj xem и thuộc Aj với độ thuộc lớn lấy điểm làm giá trị Trong toán ta có trường họp năm 2004 Sau vào tính toán cụ thể: (theo bảng 3.2) [2004] Tình hình việc làm thực tế năm 2003 thể bảng 3.2 A6, mà A6 bảng 3.4 thuộc nhóm thể sau: \ A ỉA Ta xét vế phải A3,A4 có độ thuộc tối đa tương ứng vói khoảng M3,M4 mà khoảng u3 =[600,700],M4 =[700,800]vậy điểm trung bình M3,M4 650,750 việc dự báo ghi danh năm 2004 (650+750)/2 = 700 Từ kết tính toán ta có bảng liệu sau: 45 Bảng 3.5 Dữ liệu tập mờ Năm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Sô Sinh viên 455 652 765 981 764 756 743 988 657 876 754 879 764 985 743 Tập việc làm mờ Ai A3 A4 Аб A4 A4 A3 Аб Аз a5 A4 a5 A4 Аб A4 Tập dự báo mờ [750,850] [750,850,950] [650,750] [750,850,950] [750,850,950] [750,850] [650,750] [750,850] [750] [750,850,950] [750] [750,850,950] [650,750] [750,850,950] r Sau tính toán ta có kêt dự báo năm 2015 850 3.3 Cài đặt thử nghiệm 3.3.1 Cài đặt chương trình Thuật toán cài đặt ngôn ngữ Microsoft Visual Studio c# 2012, thử nghiệm ừên hệ điều hành Windows XP Windows ừên máy tính với cấu hình tối thiểu là: xử lí Inter Pentium IV với tốc độ 2GHZ nhớ 1GB RAM Mô hình dự báo thử nghiệm ừên 15 thông số việc làm thực tế hàng năm Số liệu thực tế việc làm hàng năm: Từ 2000 đến năm 2014 Dữ liệu đàu vào số liệu việc làm thực tế 15 năm trước Dữ liệu đầu số liệu dự báo năm Qui trình dự báo mô tả sau: 46 Thông thường dự báo quy trình dự báo chia thành bước Các bước bắt đầu kết thúc với ừao đổi người sử dụng người làm dự báo f \ \ Nhập liệu vào Xử lí liệu Dự báo V / Dữ liệu đầu vào số liệu việc làm thực tế Trường 15 năm, ta định khoảng tập vũ trụ Ư, tiến hành xử lý quan hệ mờ, chia nhóm, đưa kết dự báo năn 3.3.2 Giao diện chức chương trình Sau chạy chương trình xong, khởi động chương trình Demo dự báo việc làm có giao diện sau: Hình 3.1: Giao diện chương trình Demo giới thiệu việc làm Trên giao diện chương trình Demo có menu sau: 47 Menu: Nhập Dự báo m N h ậ p I C ôn g cụ [■■■’■ G iãi th iệ u N hậ p d liệ u Đ in h kho ản g Hình 3.2: Giao diện nhóm Nhập Chức Nhập liệu - Nhập năm - Nhập số liệu việc làm thực tế - Kích chuột nút thêm vào - Thoát kích chuột vào biểu tượng m^nỊj Chức Định khoảng - Nhập khoảng - Kích chuột vào xử lí 48 ■1® B^1 Dự b o m - [Đ ịnh k ho án g] N hâp Cững c Giới th iệ u Hình 3.3: Định khoảng dự báo Chức Thoát - Kích chuột vào Thoát để thoát khỏi chương trình Menu Công cụ ay D ụ bão m ò N hâp C õng cụ I Giéi thiêu Dự bảo Quang hệ m ỉf Hình 3.4: Giao diện menu Công cụ Chức Dự báo - Kích chuột vào Dự báo: Đưa kết dự báo 49 ■IEl!>■&■! o j Dự b o m - [Dư báo) N hạ p C ông cự GIới th iệ u I Năm 2001 20Q4 200G 2008 2011 2012 2014 2№3 2002 2005 2M 2W 2013 2010 Hình 3.5: Giao diện công cụ dự báo Chức Quan hệ mờ: Xem bảng quan hệ mờ liện Chức Biểu đồ: Xem số liệu dự báo dạng biểu đồ Menu Giói thiệu n^1 Giđi thiệu [ 1=1_ |p Ẹ Chương trình Demo dự báo việc làm Virsion: Ũ T ảc giả: Đặng Văn Hưng - Trường Cao đẳng nghe Vĩnh Phúc Giáo viẽn hưởng dẫn: PGS.TS N guyễn T ân Ân Hình 3.6: Giao diện giới thiệu 3.4 Chạy thử chương trình - Chạy chường trình vời liệu tính toán phần Đầu tiên ta thực Menu nhập dự liệu: 50 1^ ■l-A4 A6 ->A4 Group3 A4 -> M Group4 {A 5-> M > Group5 A H A - > A > A4 M ->A6 A6 ->A3 A3 ->A5 A5 -> M A4 ->A5 A5 ->A4 A4 ->A6 A6 ->A4 A4 ->A6 - Đe thực xem dự báo dạng biểu đồ ta thực chức Biểu đồ: Công cụ/Biểu đồ 52 - Để thoát khỏi chương trình: Nhập/Thoát 3.5 Kết luận chương Thuật toán dự báo mang lại kết dự báo tốt, thích hợp trường hợp dự báo thí sinh có việc làm sau trường trường Cao đẳng nghề Vĩnh Phúc, với thuật toán có độ phức tạo không lớn nên việc tiến hành xử lí nhanh, kết xác phụ thuộc vào việc chia khoảng tập vũ trụ u thông thường khoảng nhỏ độ xác cao.Thông qua việc thử nghiệm với số liệu thực tế trường Cao đẳng nghề Vĩnh Phúc đưa độ xác cao thử nghiệm Điều cho thấy liệu thực tế năm trước không xác thuật toán làm cho dự báo tốt Ngoài chương trình cài đặt ứng dụng thuật toán lý thuyết tập mờ giúp cho người sử dụng dự báo xác thi sinh có việc làm sau trường nói riêng, ừong sống xã hội nói chung như: dự báo giá tiêu dùng, dự báo thời tiết, dự báo giá thị trường 53 KẾT LUẬN Phương pháp dự báo mờ mô hình xây dựng nhằm mục đích giúp cho người luôn nghĩ đến ngày mai hướng tương lai, chục năm qua nhà khoa học, quốc gia, không ngừng nghiên cứu phát triển Căn vào kết thu việc tìm hiểu xây dựng lý thuyết tập mờ ta giảm bớt khối lượng tính toán cho kết đủ tốt, phương pháp xây dựng tập mờ, xây dựng phép toán tập mờ hợp lí khối lượng phép toán giảm nhiều có khả giải nhiều toán mà người giải nhận dạng vân tay, chuẩn đoán bệnh, dư báo, quản lí rủi ro xảy tương lai Bài toán dự báo toán vô khó có độ phức tạp tính toán lớn Tuy nhiên càn thiết toán mà quốc gia, tổ chức khoa học, đầu tư nghiên cứu giải Có nhiều phương pháp dự báo sử dụng ừong mô hình dự báo khác Mỗi phương pháp có ưu điểm, nhược điểm ứng dụng lý thuyết tập mờ để giải toán mô hình dự báo thử nghiệm ừong năm gần đây, việc dự báo xác đem lại lợi ích to lớn cho quốc gia giới Trong khuôn khổ luận văn tiến hành nghiên cứu lý thuyết tập mờ Đặc biệt phương pháp xây dựng tập mờ, xây dựng phép toán tập mờ hợp lí khối lượng phép toán giảm nhiều Ưu điểm trội đem áp dụng vào việc giải toán dự báo Luận văn xây dựng thành công chương trình dự báo số sinh viên có việc làm sau trường trương Cao đẳng nghề VTnh Phúc 54 Với thời gian, điều kiện hiểu biết lĩnh vực thông tin phát triển vũ bão thân nhiều hạn chế, nên chương trình ứng dụng dừng lại việc dự báo sinh viên có việc làm năm sau Hướng mở rộng nghiên cứu sâu lĩnh vực kinh tế, xã hội, tò thu thập thêm nguồn thông tin đối tượng, đối tượng liên quan Trên sở xây dựng hoàn chỉnh toán dự báo cho năm tới đồng thời dự báo nhiều năm Bên cạnh nghiên cứu thêm nhân tố bên tác động, mờ hóa liệu để thu kết dự báo tốt 55 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt [1] Lê Quang Duy (2008), Mô hình dự báo ngắn hạn, Thông Tin Khoa học thống kê - viện khoa học thống kê [2] Nguyễn Thị Thanh Huyền nnk (2009), Bài giảng phân tích dự báo kinh tế, Đại học Thái Nguyên [3] ThS Nguyễn Sỹ Lỉnh, Tổng quan phương pháp dự báo khả áp dụng m ột sổ mô hình dự báo, Viện chiến lược sách, tài nguyên môi trường [4] Lê Xuân Phưong (2004), ứng phương pháp nghiên cứu chuyên gia dự báo lĩnh vực bưu chỉnh - viễn thông, Tạp chí công nghệ thông tin truyền thông Tiếng Anh [5] Chen, S.M (1996), Forecasting enrollments based on fuzzy time series Fuzzy Sets and Systems, 81, 311-319 [6] Chen, S.M (2002), Forecasting enrollments based on high-order fuzzy time-series, Cybernetics and Systems, 33, 1-16 [7] Chen, S.M., & Hwang, J.R (2000), Temperature prediction using fuzzy time series IEEE Transaction on Systems, Man, & Cybernetics, 30, 263275 [8] Hwang, J.R., Chen, S.M., & Lee, C.H (1998) Handling forecasting problems using fuzzy time series Fuzzy Sets and System, 100, 217-228 [9] Lee, H.S., & Chou, M.T (2004), Fuzzy forecasting based on fuzzy time series International Journal of Computer Mathematics, 81, 781-789 National Science Council (1995-2004), Indicator of science and technology Republic of China R.O.C.: National Science Council [...]... nhiều tham số, vì thế kết quả dự báo chưa bao giờ làm hài lòng con người Để có được những kết quả cụ thể ta có rất nhiều phương pháp dự báo khác nhau, ở đây em đề cập đến phương pháp dự bạo dựa trên chuỗi thời gian mờ để nghiên cứu trong luận văn của mình 2.2.2 Thuât • toán dư* báo dưa * trên chuỗi thời gian a Có rất nhiều các thuật toán để dự báo dựa trên chuỗi thời gian Trong phạm vị nghiên cứu tôi... được biết đến như: Dự báo thời tiết, dự báo vệt đen ở ừên mặt ừời, dự báo lưu lượng, dự báo y học, dự báo giả cả Thị trường Chứng khoán Ở Việt Nam hiện đã có những nghiên cứu và thử nghiệm về: Dự báo Thời tiết, Dự báo Lưu lượng và Dịch vụ thoại (Viện KHKT Bưu điện) Dự báo nguồn nhân lực, dự báo số lượng Sinh viên tốt nghiệp và số lượng Sinh viên có việc làm sao khi tốt nghiệm Riêng dự báo về nguồn nhân... phương pháp dự báo của chuỗi thời gian mờ được Song et al và Chissom đưa ra để xây dựng thuật toán dự báo cho chuỗi thời gian Giả sử u là không gian nền: u - {uì,u2, ,un } Tập A là mơ trên không gian nền A được xác định bởi hàm: Ma :U^[0A] fẦAđược gọi là hàm thuộc (Membership function) Còn với bất kỳ một phần tử u nào của A thì hàm ụA(u) được gọi là độ thuộc của u vào tập mờ A Tập mờ A ừên không gian nền... ừên các giá ừị lịch sử của chuỗi thời gian Bước 2: Chia tập u thành các khoảng đều nhau Bước 3: Xác định các tập mờ Aj Bước 4: Mờ hóa các giá ừị lịch sử của chuỗi thời gian Bước 5: Xác định mỗi quan hệ mờ Bước 6: Xác định nhóm quan hệ mờ trên nguyên tắc cùng một vế trái (xem định nghĩa nhóm quan hệ mờ) và sau đó tính mỗi quan hệ mờ Rị cho mỗi tập mờ Aj Bước 7: Dự báo và giải mờ các kết quả 36 2.2.23... tham số có thể tính toán dựa ừên những dữ liệu trong quá khứ, dữ liệu của một số yếu tố dự báo liên quan khác hoặc có thể là một số giả thuyết do người dự báo đưa ra BƯỚC 4: ÁP DỤNG MÔ HÌNH D ự BÁO Sau khi đã lựa chọn được mô hình dự báo thích hợp, chúng ta sẽ sử dụng mô hình dự báo này để tiến hành dự báo BƯỚC 5: PHẢN TÍCH KẾT QUẢ D ự BÁO Từ việc tính toán, áp dụng mô hình dự báo ở các bước ừên, đên... quan hệ vừa tìm được vào các nhóm Bước 6 : Dùng 3 luật giải mờ để tìm kết quả dự báo 2.2 Mô hình dự báo dựa trên phân tích chuỗi thòi gian mờ 2.2.1 Bài toán Dự báo là một khoa học và nghệ thuật tiên đoán những sự việc sẽ xảy ra trong tương lai, trên cơ sở phân tích khoa học về các dữ liệu đã thu thập được Khi tiến hành dự báo cần căn cứ vào việc thu thập, xử lý số liệu trong quá khứ và hiện tại để xác... đánh giá mô hình dự báo 32 CHƯƠNG 2 CHUỖI THỜI GIAN VÀ BÀI TOÁN D ự BÁO DựA TRÊN CHUỖI THỜI GIAN M ơ 2.1 Chuỗi thòi gian và chuỗi thòi gian mờ Song và Chissom (1993a,b, 1994) đã định nghĩa chuỗi thời gian bằng các tập mờ rời rạc Các tập mờ rời rạc có thể được định nghĩa như sau: Cho u là tập vũ trụ, u ={wj,w2, sau: Tập mờ trên u được định nghĩa như / \ / \ / \ —I - 1 «2 «1 Uị trong 1 , ụ... người Xét về đạo đức của dự báo, liệu những dự báo về tương lai có là một cách tuyên truyền để kêu gọi những hành động cụ thể nào đó không? Dublin phát biểu rằng mong ước điều khiển ẩn chứa trong mọi dự báo Các quyết định thực hiện hôm nay là dựa ừên dự báo, nó có thể có hoặc không xảy ra Dự báo là một cách để thực hiện các quyết định ở hiện tại Dublin đã đúng Mục đích của dự báo là để điều khiển hiện... báo, qua đó sẽ lựa chọn một phương pháp dự báo cụ thể cho bài toán dự báo tình hình việc làm sau khi ra trường của sinh viên Trường Cao đẳng nghề Vĩnh Phúc Dự báo bao gồm các phương pháp dựa trên đánh giá, và các phương pháp dựa trên thống kê Các phương pháp và các mối quan hệ giữa các phương pháp được chỉ ra ở hình 1.5 Hình 1.5: Đặc điểm của các phương pháp dự báo và quan hệ giữa chúng Chú thích: Nét... pháp dự luật, mô hình kinh tế lượng, phương pháp đánh giá và theo chuyên gia Tuy nhiên, tùy theo từng lĩnh vực và từng bài toán cụ thể mà ta chọn các phương pháp dự báo cho hợp lý Để đánh giá được kết quả dự báo ta có rất nhiêu các phương pháp đánh giá Tuy nhiên, trong khuôn khổ luận văn của mình tôi tìm hiểu phương pháp đánh giá mô hình dự báo 32 CHƯƠNG 2 CHUỖI THỜI GIAN VÀ BÀI TOÁN D ự BÁO DựA TRÊN