ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT LÊ LAN ANH ĐIỀU TRẦN TẠI ỦY BAN CỦA NGHỊ VIỆN MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆC ÁP DỤNG CHO HỘI ĐỒNG DÂN TỘC VÀ CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT LÊ LAN ANH ĐIỀU TRẦN TẠI ỦY BAN CỦA NGHỊ VIỆN MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆC ÁP DỤNG CHO HỘI ĐỒNG DÂN TỘC VÀ CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI VIỆT NAM Chuyên ngành: Lý luận lịch sử nhà nước pháp luật Mã số: 60 38 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS VŨ CÔNG GIAO HÀ NỘI – 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các số liệu, ví dụ phân tích Luận văn đảm bảo tính xác, tin cậy trung thực Việc tham khảo, trích kết nghiên cứu trước dẫn nguồn đầy đủ Tơi hồn thành tất mơn học tốn tất nghĩa vụ tài theo quy định Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội Vậy viết Lời cam đoan đề nghị Khoa Luật xem xét để tơi bảo vệ Luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn! NGƯỜI CAM ĐOAN Lê Lan Anh DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT UBTVQH : Ủy ban thường vụ Quốc hội HĐDT : Hội đồng Dân tộc TANDTC : Tòa án nhân dân tối cao VKSNDTC : Viện kiểm sát nhân dân tối cao TW : Trung ương NN&PTNT : Nông nghiệp Phát triển nông thôn GTVT : Giao thông Vận tải ASEAN : Hiệp hội quốc gia Đông Nam Á AEC : Cộng đồng kinh tế ASEAN VOV : Đài tiếng nói Việt Nam EVN : Tập đoàn điện lực Việt Nam i DANH MỤC CÁC BẢNG STT Nội dung Trang Bảng 1.1: So sánh điều trần với điều tra, chất vấn 10 Bảng 1.3: Tính phổ biến hoạt động điều trần nước 28 Bảng 2.1: So sánh điều trần với giải trình, yêu cầu báo cáo, hội nghị lấy ý kiến, điều tra ii 33 MỤC LỤC Lời cam đoan Danh mục chữ viết tắt i Danh mục bảng ii MỞ ĐẦU Chương NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM CỦA NGHỊ VIỆN MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VỀ ĐIỀU TRẦN 1.1 Những vấn đề lý luận điều trần ủy ban nghị viện 1.1.1 Khái niệm điều trần 1.1.2 Mục đích, ý nghĩa điều trần 12 1.1.3 Chủ thể điều trần 14 1.1.4 Đối tượng mời tham gia điều trần 15 1.1.5 Nội dung điều trần 15 1.1.6 Thời điểm tổ chức tính cơng khai điều trần 16 1.1.7 Thủ tục điều trần 17 1.1.8 Kết hoạt động điều trần 18 1.1.9 Khuôn khổ pháp lý điều trần 18 1.2 Thực tiễn hoạt động điều trần ủy ban nghị viện số nước giới 19 1.2.1 Nghị viện Nhật Bản 19 1.2.2 Nghị viện Hoa Kỳ 22 1.2.3 Nghị viện Ba Lan 23 1.2.4 Nghị viện New Zealand 25 1.3 Một số đánh giá điều trần ủy ban nghị viện nước học kinh nghiệm cho Quốc hội Việt Nam 27 1.3.1 Một số đánh giá áp dụng điều trần ủy ban nghị nước 27 1.3.2 Những học kinh nghiệm cho Quốc hội Việt Nam 30 iii Chương THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CĨ TÍNH TƯƠNG ĐỒNG VỚI ĐIỀU TRẦN TẠI HĐDT VÀ CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI VIỆT NAM 33 2.1 Giải trình: hoạt động có tính tương đồng với điều trần 33 2.2 Các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động giải trình HĐDT ủy ban Quốc hội Việt Nam 37 2.2.1 Các quy định trước Hiến pháp 2013 ban hành 37 2.2.2 Hiến pháp 2013 văn cụ thể hóa Hiến pháp 41 2.3 Thực tiễn tổ chức phiên giải trình HĐDT ủy ban Quốc hội Việt Nam 42 2.3.1 Phiên giải trình xu hướng phát triển 42 2.3.2 Một số phiên giải trình tiêu biểu thời gian gần 44 2.4 Những kết đạt hạn chế hoạt động giải trình 51 2.4.1 Những kết đạt 51 2.4.2 Những hạn chế nguyên nhân 54 Chương ÁP DỤNG ĐIỀU TRẦN TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA HĐDT VÀ CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI NƯỚC TA HIỆN NAY 60 3.1 Sự cần thiết, sở phạm vi việc áp dụng điều trần hoạt động HĐDT ủy ban Quốc hội 60 3.2 Các nguyên tắc áp dụng điều trần vào hoạt động HĐDT ủy ban Quốc hội 62 3.2.1 Góp phần phát huy dân chủ, tăng cường tính công khai, minh bạch hoạt động Quốc hội 62 3.2.2 Bảo đảm điều trần phải gắn với việc tăng cường vai trò đại diện, nắm bắt ý nguyện người dân 63 3.2.3 Bảo đảm phiên điều trần phải gắn với việc đổi tổ chức hoạt động ủy ban Quốc hội 65 iv 3.2.4 Bảo đảm điều trần phải góp phần nâng cao chất lượng hoạt động Quốc hội 67 3.3 Một số giải pháp áp dụng điều trần vào hoạt động HĐDT ủy ban Quốc hội nước ta 69 3.3.1 Tiếp tục hoàn thiện sở pháp lý hoạt động giải trình 69 3.3.2 Đẩy mạnh tổ chức thông tin, tuyên truyền rộng rãi điều trần hoạt động Quốc hội 72 3.3.3 Hoàn thiện tổ chức, hoạt động HĐDT, ủy ban Quốc hội 75 3.3.4 Tăng cường lực máy giúp việc Quốc hội 79 KẾT LUẬN 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO 83 v MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài luận văn Có thống nghiên cứu nghị viện trì hệ thống ủy ban mạnh tạo cho nghị viện khả tốt để gây ảnh hưởng mặt sách cơng chúng để giám sát tốt hoạt động ngành hành pháp [18, tr.37] Một công cụ hữu hiệu ủy ban nghị viện sử dụng để thực chức năng, nhiệm vụ tổ chức phiên điều trần Đây chế thức để ủy ban thu thập thơng tin vấn đề sách từ quan thuộc phủ, chuyên gia từ bên ngoài, tổ chức dân sự, đối tượng có liên quan khác… nhằm mục đích tăng cường chất lượng trình định Ở Việt Nam, điều kiện Quốc hội chưa hoạt động thường xuyên vai trị HĐDT ủy ban ngày coi trọng Quốc hội Việt Nam có nỗ lực để đổi cấu tổ chức, thẩm quyền phương thức hoạt động Ủy ban thời gian gần thể tập trung Luật tổ chức Quốc hội 2015 Tuy nhiên, Việt Nam, điều trần sử dụng góc độ nghiên cứu mà chưa sử dụng thức Trong Hiến pháp 2013, Luật tổ chức Quốc hội 2014 quy định vấn đề “giải trình” trước HĐDT Ủy ban Quốc hội chưa quy định “điều trần” Về mặt ngữ nghĩa tiếng Việt, giải trình điều trần thể tính chất hồn tồn khác Việc lựa chọn thuật ngữ “giải trình” vơ hình trung thu hẹp đáng kể đối tượng mà ủy ban Quốc hội nghe cần phải nghe Thực tế thời gian qua, HĐDT Ủy ban Quốc hội Việt Nam tổ chức phiên giải trình vấn đề dư luận xã hội quan tâm nhận phản hồi tích cực từ phía cử tri nước Tuy nhiên, chưa có quy định cụ thể thủ tục tiến hành nên việc triển khai cịn gặp nhiều khó khăn, trở ngại chưa thống Cách làm tùy thuộc vào sáng tạo ủy ban Về giải trình, báo cáo ngành trước ủy ban vấn đề cụ thể kết hợp tham khảo thêm số yếu tố phiên điều trần nghị viện nước Chính vậy, để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động HĐDT Ủy ban Quốc hội việc nghiên cứu áp dụng hình thức điều trần vấn đề cần thiết có ý nghĩa Việc áp dụng hình thức điều trần hoạt động HĐDT Ủy ban Quốc hội mang lại hiệu tích cực, giải hạn chế họat động giải trình Xuất phát từ lý trên, tác giả chọn đề tài “Điều trần ủy ban nghị viện số nước giới việc áp dụng cho HĐDT Ủy ban Quốc hội Việt Nam” làm luận văn Thạc sĩ Luật học, chuyên ngành Lý luận lịch sử Nhà nước Pháp luật Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Liên quan đến điều trần Ủy ban Quốc hội, thời gian qua, có nhiều cá nhân tổ chức tiến hành nghiên cứu hình thức sách, đề tài khoa học, luận án, báo cáo nghiên cứu chuyên đề, báo, tạp chí khoa học Một số nghiên cứu tiêu biểu kể sau: - TS Ngô Đức Mạnh, “Suy nghĩ việc đổi tổ chức Ủy ban Quốc hội”, Hiến kế lập pháp, số 5/2006 đề Các ngành, công chúng cần hiểu rõ thẩm quyền để không thắc mắc thành viên ủy ban sử dụng chúng Đối với bộ, ngành cơng chúng, nói, cần nhấn mạnh, nhóm người người mời đến để cung cấp thông tin cho ủy ban, nói cho thành viên ủy ban nghe không gian, thời gian, theo định thành viên ủy ban Về quy trình, thủ tục: Quy trình, thủ tục tiến hành điều trần cần phổ biến rộng rãi cho bên hiểu rõ để trình điều trần diễn trình tự, trật tự, để bên biết chủ thể cần phải làm gì, lúc nào, làm gì, khơng làm Quan trọng hơn, việc tn thủ quy trình, thủ tục hỗ trợ điều trần diễn tính chất, mục đích, đạt kết mong muốn iii) Về hình thức truyền thơng Tiếp tục đẩy mạnh hoạt động giới thiệu điều trần cho HĐDT ủy ban Quốc hội Nhất cần tiếp cận lãnh đạo Quốc hội quan có vai trị quan trọng việc sửa đổi luật liên quan Ủy ban Pháp luật, Ủy ban Tư pháp Các ủy ban giới thiệu điều trần, đồng thời tiến hành cải tiến hoạt động giải trình, cần hỗ trợ kỹ thuật, rút kinh nghiệm, học để tiếp tục cải tiến phiên giải trình theo tính chất điều trần Bên cạnh phiên điều trần hoạt động giám sát, ủy ban nên thí điểm áp dụng điều trần q trình chuẩn bị thẩm tra dự án luật Các ủy ban cần tập huấn sâu, bản, kết hợp lý thuyết với phần thực hành điều trần Đối với ủy ban khác, trước hết cần tổ chức hoạt động giới thiệu chung điều trần cho tất ủy ban cho ủy ban, bao gồm 74 thành viên ủy ban cán Vụ giúp việc Các ủy ban cần trao đổi thông tin, kinh nghiệm với ủy ban trước Các ủy ban cần tổ chức hội nghị, hội thảo trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức, cách thức tổ chức điều trần; khả hồn thiện quy định liên quan để áp dụng điều trần thường xuyên hoạt động ủy ban Quốc hội Những kinh nghiệm, học, kiến nghị từ q trình thí điểm giải trình cần tổng kết, làm sở cho việc sửa đổi quy định liên quan hoạt động ủy ban Bên cạnh đó, quan hữu quan biên dịch số tài liệu điều trần nghị viện nước biên soạn tài liệu hướng dẫn tổ chức điều trần cho HĐDT ủy ban Quốc hội Trong nhiệm kỳ mới, cần phối hợp với Trung tâm Bồi dưỡng đại biểu dân cử đưa nội dung điều trần vào hoạt động bồi dưỡng đại biểu Quốc hội Trước hết cần đưa nội dung điều trần vào chương trình giới thiệu cho đại biểu Quốc hội trúng cử Sau đó, đưa điều trần vào chương trình hội nghị tập huấn “Làm việc ủy ban ” Cuối cùng, tiến hành riêng số khoá tập huấn điều trần cho thành viên ủy ban cán Vụ giúp việc Bên cạnh đó, tiến hành hoạt động giới thiệu điều trần cho bên liên quan khác Bộ, ngành, công chúng, báo chí 3.3.3 Hồn thiện tổ chức, hoạt động HĐDT, ủy ban Quốc hội Bên cạnh việc hoàn thiện sở pháp lý để áp dụng điều trần, vấn đề quan trọng không tổ chức thực điều kiện để tổ chức thực Nếu khơng có đủ “lực” “lượng” quan Quốc hội dễ rơi vào trạng thái lực bất tòng tâm Cần sửa đổi số quy định khác 75 nhằm kiện toàn cấu tổ chức tăng thẩm quyền ủy ban để nâng cao lực ủy ban nói chung, từ áp dụng điều trần tốt Một là, tiếp tục nghiên cứu chia tách thêm số ủy ban Quốc hội Ví dụ, Uỷ ban vấn đề xã hội tách thành hai ủy ban là: Uỷ ban y tế, xã hội Uỷ ban lao động, tiền lương với nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể là: + Uỷ ban y tế, xã hội phụ trách lĩnh vực y tế, chăm sóc sức khoẻ nhân dân, vấn đề dân số, vấn đề giới, người có cơng, phịng chống tệ nạn xã hội, bảo trợ xã hội; + Uỷ ban lao động, tiền lương phụ trách lĩnh vực lao động, việc làm, tiền lương thu nhập - Tách Uỷ ban văn hoá, giáo dục, niên, thiếu niên nhi đồng thành Uỷ ban văn hoá, thể thao Uỷ ban giáo dục Cũng tương tự Uỷ ban vấn đề xã hội, phạm vi lĩnh vực mà Uỷ ban văn hoá, giáo dục, niên, thiếu niên nhi đồng phụ trách lớn Bên cạnh đó, để phân định chức năng, nhiệm vụ cho Uỷ ban có điểm thiếu hợp lý, “văn hố, giáo dục” theo lĩnh vực, “thanh niên, thiếu niên nhi đồng” lại vào đối tượng cụ thể - Tách Uỷ ban khoa học, công nghệ môi trường thành Uỷ ban khoa học, công nghệ Uỷ ban môi trường Lĩnh vực khoa học, công nghệ lĩnh vực mơi trường có mối quan hệ định vấn đề cần đặc biệt quan tâm trình phát triển quốc gia, nhiên, lĩnh vực lại đặt yêu cầu nhiệm vụ khác quan nhà nước có liên quan Hơn nữa, 76 biến đổi không ngừng khoa học, công nghệ, thực tế ngày đặt nhiều vấn đề phức tạp, đó, có vấn đề địi hỏi phải giải sách, pháp luật Nhà nước nhằm thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ việc áp dụng khoa học cơng nghệ q trình phát triển đất nước, đồng thời, hạn chế tác động mang tính tiêu cực việc lợi dụng thành tựu khoa học, công nghệ đại Song song với vấn đề khoa học, công nghệ, vấn đề liên quan đến môi trường ngày trở thành vấn đề “nóng bỏng”, tầng lớp nhân dân đặc biệt quan tâm, đó, sách vấn đề cần thiết phải quan Quốc hội xem xét cách kỹ lưỡng nhằm bảo đảm tính đắn khả thi Điều lý giải yêu cầu cần thiết phải bảo đảm chuyên sâu hoạt động Uỷ ban Quốc hội hai lĩnh vực quan trọng Do đó, thời gian tới, nên tách Uỷ ban khoa học, công nghệ môi trường thành hai uỷ ban là: Uỷ ban khoa học, công nghệ Uỷ ban môi trường - Thành lập Uỷ ban dân nguyện quan Thanh tra Quốc hội Khiếu nại, tố cáo giải khiếu nại, tố cáo vấn đề nóng bỏng Với tư cách quan đại biểu cao nhân dân, quan quyền lực nhà nước cao nhất, Quốc hội thiết phải giữ vai trị quan trọng việc góp phần giải thấu đáo khiếu nại, tố cáo nhân dân, nơi nhân dân tin tưởng gửi gắm phản ánh tâm tư, nguyện vọng Chính vậy, việc Quốc hội thành lập quan chun sâu đảm nhiệm cơng tác dân nguyện có ý nghĩa lý luận thực tiễn sâu sắc Cơ quan thành lập theo hai phương án: thành lập Uỷ ban Quốc hội thực công tác dân nguyện (Uỷ ban dân nguyện) tổ chức quan Thanh tra Quốc hội (Ombudsman) mơ hình số nước thực 77 Hai là, tăng số lượng chất lượng đại biểu Quốc hội chuyên trách Trong nhiệm kỳ gần (khóa XI, XII, XIII), với việc đổi tổ chức hoạt động, Quốc hội không ngừng tăng cường số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách Quốc hội quan Quốc hội, nhiệm kỳ sau cao nhiệm kỳ trước theo quy định Luật Tổ chức Quốc hội, việc tăng cường số lượng đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách đổi quan trọng Theo đó, Quốc hội bước xây dựng đội ngũ đại biểu chuyên trách đông đảo số lượng, cao chất lượng có cấu tương đối hợp lý Với 156 đại biểu chuyên trách khóa XIII, chiếm 31,2% tổng số đại biểu Quốc hội, có 91 đại biểu chuyên trách trung ương 65 đại biểu chuyên trách địa phương, thể đổi cách liên tục cấu tổ chức cán Quốc hội Ở Trung ương, số lượng đại biểu chuyên trách thành viên Ủy ban thường vụ Quốc hội, đảm nhiệm cương vị Lãnh đạo HĐDT, ủy ban Quốc hội quan Ủy ban thường vụ Quốc hội tăng cường bố trí tương đối hợp lý, phù hợp với yêu cầu công tác khối lượng công việc thực tế quan Các Đồn đại biểu Quốc hội địa phương có đại biểu Quốc hội chuyên trách Tuy nhiên để bảo đảm thực tốt chức năng, nhiệm vụ Quốc hội với số lượng chưa đáp ứng yêu cầu mong muốn… thực tế cần thiết phải tăng số lượng chất lượng đại biểu chuyên trách quan Quốc hội Ba là, thành lập Tiểu ban HĐDT, ủy ban Quốc hội vào đầu nhiệm kỳ Trưởng Tiểu ban Phó Chủ tịch HĐDT, Phó Chủ nhiệm ủy ban, thành viên khác Uỷ viên Hội đồng, ủy ban, đại biểu Quốc hội Bốn là, hoàn thiện chế giới thiệu, lựa chọn tiến hành bầu cử đại biểu Quốc hội để bảo đảm lựa chọn đại biểu Quốc hội thực 78 xứng đáng, góp phần nâng cao chất lượng đại biểu Quốc hội; đặc biệt nâng cao chất lượng đại biểu Quốc chuyên trách đội ngũ cán lãnh đạo, quản lý Về trình độ, đại biểu đào tạo bản, nhiều đại biểu Quốc hội đào tạo chuyên sâu số lĩnh vực, có học hàm Giáo sư, Phó Giáo sư, học vị Tiến sỹ, Thạc sỹ, am hiểu lĩnh vực chuyên môn Hội đồng, ủy ban Quốc hội Các đồng chí Lãnh đạo Quốc hội Ủy ban thường vụ Quốc hội trải qua nhiều lĩnh vực công tác giữ cương vị lãnh đạo quản lý chủ chốt quan trung ương địa phương Hầu hết đại biểu Quốc hội chuyên trách người có phẩm chất trị, đạo đức lực cơng tác tốt, có uy tín cao, rèn luyện qua thực tiễn, có điều kiện hoạt động đại biểu Việc bố trí đại biểu hoạt động quan Quốc hội, đảm nhận công tác cụ thể phù hợp với lực sở trường lĩnh vực chuyên môn, tạo điều kiện cho đại biểu phát huy khả mình, đóng góp quan trọng việc nâng cao chất lượng hiệu hoạt động Quốc hội nói chung quan Quốc hội nói riêng 3.3.4 Tăng cường lực máy giúp việc Quốc hội Ở nước ta nay, điều kiện Quốc hội hoạt động khơng thường xun, hoạt động HĐDT, ủy ban Quốc hội có ý nghĩa quan trọng hiệu hoạt động Quốc hội Để bảo đảm cho hoạt động chủ yếu hoạt động kiêm nhiệm việc tăng cường lực máy giúp việc quan trọng Để nâng cao chất lượng máy tham mưu, giúp việc Quốc hội, quan Quốc hội trong thời gian tới, cần tiến hành cơng việc cụ thể sau đây: - Kiện tồn Văn phịng Quốc hội thành thiết chế đủ mạnh, có tính ổn định lâu dài để tham mưu, giúp Quốc hội tổ chức thực có kết nhiệm vụ, quyền hạn 79 Văn phịng Quốc hội phải tổ chức theo ba mảng công việc là: phận nghiên cứu, tổng hợp chung, phận nghiên cứu, tham mưu cho Uỷ ban thường vụ Quốc hội, HĐDT Uỷ ban Quốc hội phận hành chính, hậu cần - Tăng cường lực cho đội ngũ cán Văn phịng Quốc hội người có lĩnh trị, trình độ chun mơn kỹ nghiệp vụ cao, đặc biệt cán bộ, công chức công tác vụ chuyên môn phục vụ trực tiếp HĐDT, ủy ban Quốc hội họ người trực tiếp giúp HĐDT, ủy ban Quốc hội hoạt động thẩm tra, giám sát nói chung, tổ chức điều trần nói riêng Bên cạnh đó, cần có xây dựng chế, sách thu hút lực lượng chuyên gia giỏi tham gia vào hoạt động giám sát Quốc hội, hoạt động điều trần HĐDT, quan Quốc hội - Kiện tồn mơ hình Văn phịng Đồn đại biểu Quốc hội nhằm thực chuyên nghiệp chuyên trách hoạt động đại biểu Các văn phịng với Văn phịng Quốc hội hình thành nên mạng liên kết việc tổ chức công tác nghiên cứu, thông tin chia kinh nghiệm, kỹ để phục vụ đại biểu Quốc hội có hiệu 80 KẾT LUẬN Đứng trước yêu cầu, đòi hỏi ngày cao việc xây dựng nhà nước pháp quyền hội nhập quốc tế, Quốc hội nước ta cần tiếp tục đổi để nâng cao hiệu hoạt động, góp phần tăng cường lực cạnh tranh quốc gia Là hai trụ cột quan trọng Quốc hội, bối cảnh Quốc hội nước ta hoạt động không thường xuyên, việc phát huy vai trò HĐDT ủy cần thiết phù hợp với tinh thần lập pháp ban hành Luật tổ chức Quốc hội 2014 Để phát huy vai trò HĐDT ủy ban, việc tham khảo phương thức hoạt động hệ thống ủy ban nghị viện nước để vận dụng, cải tiến hoạt động quan Quốc hội Việt Nam hoạt động có ý nghĩa Điều trần công cụ hiệu hoạt động ủy ban Hoạt động điều trần góp phần làm sáng tỏ nội dung mà xã hội cử tri quan tâm, cung cấp thông tin nhiều chiều phục vụ cho việc định ủy ban, từ sở, để xem xét đánh giá vấn đề cụ thể, góp phần tăng cường vị chất lượng hoạt động ủy ban; nâng cao hiệu lực hoạt động ủy ban, tạo hiểu biết, chia sẻ Quốc hội với Chính phủ với nhiều chủ thể khác có liên quan đến vấn đề ủy ban xem xét, góp phần làm sinh động, sâu sắc hoạt động ủy ban Quốc hội Từ cuối nhiệm kỳ Quốc hội khoá XII đến nay, sở quy định pháp luật hành việc nghiên cứu, giới thiệu điều trần, số ủy ban tiến hành hoạt động giải trình theo hướng điều trần (như HĐDT, Ủy ban Về vấn đề xã hội, Ủy ban Pháp luật, Ủy ban Khoa học; Công nghệ Môi trường…) 81 Bên cạnh kết đạt được, việc tổ chức giải trình ủy ban Quốc hội nước ta hạn chế định Cụ thể như: Quan niệm, trình tự, thủ tục, cách thức tổ chức giải trình hiểu chưa thật thống thấu đáo chủ yếu vừa làm, vừa rút kinh nghiệm Việc tổ chức phiên giải trình tiệm cận yếu tố điều trần song cần tiếp tục chuẩn hóa hồn thiện cịn sơ khai… Các hạn chế nhiều nguyên nhân khác lại có ba nguyên nhân chủ yếu là: thiếu hụt quy định tổ chức hoạt động Quốc hội điều trần, tâm lý e ngại nhiều chủ thể khác tham gia vào điều trần, thiếu hụt tri thức kinh nghiệm tổ chức điều trần Chính vậy, thời gian tới, cần tiếp tục đẩy mạnh việc áp dụng điều trần ủy ban Quốc hội Muốn vậy, quan hữu quan Quốc hội cần tiến hành số công tác quan trọng như: tổng kết thực tiễn tổ chức giải trình ủy ban Quốc hội thời gian qua; nghiên cứu lý luận điều trần; tăng cường công tác truyền thơng để tìm kiếm ủng hộ cấp lãnh đạo điều trần; hoàn thiện hệ thống quy định pháp luật điều trần 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt Nguyễn Văn An, “Để hoàn thành nhiệm vụ giao, thành viên thường trực ủy ban trở thành "anh Bảy, chị Nhật", Xem Hồng Thanh, “Trăn trở lập pháp”, có http://www.nhandan.com.vn Đồn Đình Anh (2010), "Điều trần HĐND tỉnh Hà Tĩnh", Báo Đại biểu nhân dân, 30/7/2010 Ngô Huy Cương, “Điều trần ủy ban Quốc hội cần thiết tiếp nhận chế định Việt Nam”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, Số 191, tháng 3/2011 Nguyễn Sĩ Dũng, “Giải trình hay điều trần?”, Báo lao động điện tử, http://laodong.com.vn/su-kien-binh-luan/giai-trinh-hay-dieu-tran100865.bld Nguyễn Sĩ Dũng, “Đổi nghị trường – Kỳ cuối: Phiên điều trần đầu tiên”, Báo tuổi trẻ điện tử, http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xahoi/phong-su-ky-su/20110523/doi-moi-nghi-truong -ky-cuoi-phiendieu-tran-dau-tien/439148.html Trần Ngọc Đường (2008), “Thẩm tra dự án luật, pháp lệnh HĐDT ủy ban Quốc hội - Thực trạng giải pháp”, Nghiên cứu Lập pháp, (số 113) Trần Ngọc Đường (2010), Phát huy vai trò HĐDT ủy ban Quốc hội hoạt động lập pháp, Bài viết hội thảo “Hoạt động ủy ban Quốc hội-Những vấn đề lý luận thực tiễn”, Viện Nghiên cứu lập pháp tổ chức Quảng Ninh 83 Học viện Chính trị - Hành Quốc gia Hồ Chí Minh (2008), Tập giảng Chính trị học, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Hội đồng Dân tộc (1993), Quy chế hoạt động HĐDT, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 10 Quỳnh Hoa-Phúc Hằng, “Bộ trưởng GTVT giải trình trước Ủy ban Pháp luật”, có http://www.vietnamplus.vn/bo-truong-gtvt-giaitrinh-truoc-uy-ban-phap-luat/140566.vnp 11 Quỳnh Hoa-Phúc Hằng, “Tái cấu nông nghiệp: Nâng cao chất lượng, tính cạnh tranh”, có http://www.vietnamplus.vn/tai-co-caunong-nghiep-nang-cao-chat-luong-tinh-canh-tranh/299764.vnp 12 Vũ Đức Khiển (2010), Cơ cấu thành viên HĐDT ủy ban Quốc hội-Cơ sở lý luận thực tiễn, Bài viết hội thảo “Hoạt động HĐDT ủy ban Quốc hội-Những vấn đề lý luận thực tiễn”, Hà Nội 13 Nguyễn Đức Lam (2007), Điều trần ủy ban : nghiên cứu khả áp dụng Việt Nam, Bài cho Hội thảo “Vai trò ủy ban hoạt động lập pháp Quốc hội”, Văn phòng Quốc hội, 2829/6/2007 14 Nguyễn Đức Lam, Hoàng Minh Hiếu, John Patterson, Kit Dawnay (2010), Báo cáo nghiên cứu điều trần ủy ban Nghị viện khả áp dụng Việt Nam, Hà Nội, 2010 15 Nguyên Lâm (2007), “Làm luật: thay đổi từ quan niệm”, Nhà Quản lý, (số 46) 16 Tiểu Lâm (2009), "Điều trần - hoạt động "đột phá" Quốc hội", Vietnamnet, 15/03/2009 84 17 Nguyễn Hải Long (2010), "Vấn đề pháp lý điều trần, chất vấn HĐDT ủy ban Quốc hội Việt Nam", Trung tâm bồi dưỡng đại biểu dân cử, http://www.ttbd.gov.vn 18 Leston-Bandeiras, C Norton, P (2005), Thiết chế Nghị viện: Những khái niệm bản, Tài liệu Chương trình Dự án VIE/02/07 VPQH, UNDP, Hà Nội, 2005 19 Phan Trung Lý (2009), Trả lời vấn báo người đại biểu nhân dân, ngày 19/5/2009 20 Mark J Green, James M Fallows, David R Zwick (2001), Ai huy Quốc hội? Người dịch: Anh Thư, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 21 Ngô Đức Mạnh (2006), “Suy nghĩ việc đổi tổ chức ủy ban Quốc hội”, Hiến kế Lập pháp, (số 5) 22 Hồng Văn Minh (2007), Vai trị HĐDT, ủy ban Quốc hội phiên họp toàn thể thảo luận dự án luật, tham luận Hội thảo “Quy trình, thủ tục làm việc HĐDT, ủy ban Quốc hội”, Trung tâm Thông tin, Thư viện Nghiên cứu Khoa học, Hải Phòng, 28-29/6/2007 23 Phạm Duy Nghĩa (2010), "Hoạt động chất vấn từ góc nhìn cử tri", Nghiên cứu lập pháp, (số 15), tr.16 24 Nguyễn Thị Nhàn (2009), "Thực chất điều trần", Báo Đại biểu nhân dân, 8/12/2009 25 Lê Nhung (2010), "Điều trần để “truy” đến cùng", vấn Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội Bùi Sĩ Lợi, Vietnamnet 26 Quốc hội (1993), Quy chế hoạt động ủy ban Quốc hội, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 85 27 Quốc hội (1993), Quy chế hoạt động Ủy ban thường vụ Quốc hội, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 28 Nguyễn Đình Quyền (2002), “Tăng cường hoạt động lập pháp Quốc hội”, Nghiên cứu Lập pháp, (số 7), tr.22 29 Roger H Davison, Walter J Oleszek (2002), Quốc hội thành viên, Sách dịch, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 30 Văn Đức Sơn (2010), "Điều trần để xử lý dứt điểm kiến nghị cử tri", Báo Đại biểu nhân dân, 16/4/2010 31 Thanh Tâm (2009), “Chất vấn, giải trình hay điều trần - có lẽ tên gọi”, Báo Người đại biểu nhân dân, số ngày 1/10/2009 32 Bùi Ngọc Thanh (2011), Ghi nhận hoạt động Quốc hội, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 33 Võ Văn Thành (2009), “Điều trần để làm rõ trách nhiệm đến tận cùng”, Tuổi Trẻ, 3/3/2009 34 Đinh Thị Minh Thư (2010), "Mở rộng hình thức liên hệ cử tri", Báo Đại biểu nhân dân, 12/4/2010 35 Thượng Nghị viện Nhật Bản (2006), Kết điều tra IPU 36 Đinh Xuân Thảo (2011), Tiếp tục đổi hoạt động Quốc hội từ thực tiễn hoạt động Quốc hội khóa XII , Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 37 Thanh Trà (2009), "Chọn điều trần hay chất vấn", Báo Người Đại biểu nhân dân, số ngày 7/3/2009 38 Đoàn Trần (2015), “Tăng cường giải trình trước Quốc hội “góc khuất””, http://vneconomy.vn 86 39 Trung tâm bồi dưỡng đại biểu dân cử - Ban Công tác đại biểu (2010), Gắn bó để đại diện cho cử tri, Nxb Chính trị - Hành chính, Hà Nội 40 Trung tâm Thông tin Thư viện Nghiên cứu khoa học (2007), Nghị viện Châu Âu, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 41 Trung tâm Thông tin, Thư viện Nghiên cứu Khoa học (2005), Cơ sở lý luận thực tiễn khắc phục tình trạng luật khung, Đề tài nghiên cứu cấp 42 Trung tâm Thông tin, Thư viện Nghiên cứu Khoa học (2008), Xây dựng quy trình, thủ tục làm việc mẫu ủy ban Quốc hội, Hà Nội 43 Trung tâm Thông tin, Thư viện Nghiên cứu Khoa học (2008), Báo cáo kết điều tra dư luận xã hội quy trình xây dựng luật, pháp lệnh, Hà Nội 44 Ủy ban Các vấn đề xã hội Quốc hội khóa XII, Phụ lục phiên họp giải trình thuộc Báo cáo số 2222/BC-UBXH12 kết giám sát tình hình thực số sách giảm nghèo 45 Ủy ban Tư pháp Quốc hội khóa XII (2010), Báo cáo kết đoàn nghiên cứu hoạt động giám sát Quốc hội Đức Na Uy, Hà Nội 46 Văn phòng Quốc hội - Trung tâm Bồi dưỡng đại biểu dân cử (2006), Cơ quan lập pháp hoạt động giám sát, Hà Nội 47 Văn phòng Quốc hội (2011), Kỷ yếu kết nghiên cứu khoa học Văn phòng Quốc hội, tập I , Giai đoạn 2000-2010, Hà Nội 48 Viện Ngôn ngữ học (1995), Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng - Trung tâm Từ điển học 87 49 Walter J Oleszek (2002), Thủ tục hoạt động phân tích sách Nghị viện, Tái lần thứ tư, (sách dịch) Tiếng Anh 50 David Whiteman (1985), “The Fate of Policy Analysis in Cogressional Decision Making: Three Types of Use in Committees”, The Western Political Quaterly, Vol.38, No.2 51 David M.olson (1980), The legislative Process: A Compatative Approach, tr.288 52 House of Councillors, The Rules of the House of Councillors, http://www.sangiin.go.jp/eng/law/rothoc/index.htm 53 House of Representatives of the Philippines, House Rules, http://www.congress.gov.ph/legisinfo/rules/ 54 M.Kenneth Blowler (1989), “Preparing Members of Congress to make Binary Decisions on Complex Policy Issues: The 1986 Tax Reform Bill”, Journal of Policy Analysis and Magagement, Vol.8, No.1, pp.35345 55 Paul Lutzker (1969), “The Behavior of Congressmen in a Committee Setting: A Research Report”, The Journal of Politics, Vol.31, No.1, pp.140-166 56 Richard C, “Types of Commitee Hearings” (1999), Washington, D.C, Congressional Research Service, Library of Congress 88