ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN  PHẠM THANH HỊA TRUYỀN THƠNG VỀ HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG PHÁP LUẬT TRÊN KÊNH TRUYỀN HÌNH QUỐC HỘI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC Hà Nội - 2021 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN  PHẠM THANH HÒA TRUYỀN THÔNG VỀ HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG PHÁP LUẬT TRÊN KÊNH TRUYỀN HÌNH QUỐC HỘI VIỆT NAM Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học Mã số: 8320101_01_UD Người hướng dẫn khoa học TS Trần Bảo Khánh Chủ tịch hội đồng PGS.TS Đặng Thị Thu Hương Hà Nội - 2021 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đề tài nghiên cứu “Truyền thông hoạt động xây dựng pháp luật kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam”, hướng dẫn Tiến sĩ Trần Bảo Khánh cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các số liệu sử dụng phân tích luận văn có nguồn gốc rõ ràng, nguồn tham khảo trích dẫn đầy đủ Kết nghiên cứu luận văn trung thực chưa công bố nghiên cứu khác Hà Nội ngày 20 tháng năm 2021 Tác giả Phạm Thanh Hòa LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn thạc sĩ này, tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Trần Bảo Khánh, người thầy hướng dẫn khoa học tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tạo điều kiện thuận lợi để tác giả hồn thành luận văn thời hạn Tác giả xin trân trọng cảm ơn thầy, cô giáo Trường Đại học Khoa học xã hội Nhân văn cung cấp cho tác giả tri thức quý báu, để tác giả vận dụng luận văn ứng dụng thực tiễn làm nghề Với tâm huyết trách nhiệm cao, tác giả lao động thực nghiêm túc để hồn thành cơng trình nghiên cứu Tuy nhiên, trình độ cịn hạn chế, thời gian đầu tư chưa nhiều, kinh nghiệm nghiên cứu khoa học cịn ỏi, vậy, luận văn chắn khơng tránh khỏi thiếu sót, sơ suất Chính vậy, tác giả mong nhận ý kiến đóng góp thầy giáo, bạn đồng nghiệp để giúp tác giả rút kinh nghiệm quý báu cho thân đường nghiên cứu khoa học sau Cuối cùng, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban lãnh đạo Truyền hình Quốc hội Việt Nam, đồng nghiệp, bạn bè, gia đình, người thân tạo điều kiện hỗ trợ, động viên, chia sẻ, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn Một lần nữa, xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 1/2021 MỤC LỤC MỞ ĐẦU…………………………………………………………………… Lý chọn đề tài………………………………………………………… Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài……………………………… Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu……………………………………… 13 Đối tượng phạm vi nghiên cứu……………………………………… 14 Cơ sở lý luận phương pháp nghiên cứu……………………………… 16 Ý nghĩa lý luận thực tiễn đề tài……………………………………17 Kết cấu luận văn…………………………………………………… 17 CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ UẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TRUYỀN THÔNG HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG PHÁP LUẬT ……… 18 1.1 Các khái niệm ………………………………………………… 18 1.2 Quan điểm Đảng, Nhà nước công tác xây dựng pháp luật công tác tuyên truyền xây dựng pháp luật…………………………………………24 1.3 Hoạt động xây dựng pháp luật Quốc hội Hoạt động báo chí, truyền thơng Quốc hội………………………………………………………… 27 1.4 Vai trị báo chí, truyền thơng với hoạt động xây dựng pháp luật Quốc hội……………………………………………………………… … 43 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÁC CHƢƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH VỀ HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG PHÁP LUẬT TRÊN KÊNH TRUYỀN HÌNH QUỐC HỘI VIỆT NAM 50 2.1 Giới thiệu kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam ………………….50 2.2 Các nội dung truyền thông hoạt động xây dựng pháp luật kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam …………………………………… 52 2.3 Các hình thức truyền thơng hoạt động xây dựng pháp luật kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam……………………………………….72 2.4 Đánh giá chung ưu điểm, hạn chế chương trình hoạt động xây dựng pháp luật kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam…………….87 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ TRUYỀN THÔNG TRONG HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG PHÁP LUẬT TRÊN KÊNH TRUYỀN HÌNH QUỐC HỘI VIỆT NAM 115 3.1 Sự cần thiết phải đổi truyền thông hoạt động xây dựng pháp luật truyền hình Việt Nam .115 3.2 Những vấn đề đặt .122 3.3 Giải pháp chung với quan báo chí 126 3.4 Giải pháp cụ thể với kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam .129 KẾT LUẬN 147 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 150 PHỤ LỤC 156 DANH MỤC BẢNG BIỂU Biểu đồ 2.1: Các chương trình Quốc hội với cử tri Từ nghị trường đến sống…………………………………………………………………….57 Biểu đồ 2.2: Các chương trình Tiêu điểm Nghị trường Nghị trình hơm ……………………………………………………………………………….58 Biểu đồ 2.3: Mức độ nhu cầu thơng tin cơng chúng với Truyền hình Quốc hội Việt Nam……………………………………………………………… 63 Biểu đồ 2.4: Số lượng chương trình tương ứng với nội dung………… 69 Biểu đồ 2.5: Số lượng tin Luật Bảo đảm trật tự an tồn giao thơng đường tương ứng với giai đoạn xây dựng luật……………………………….81 Biểu đồ 2.6: Tần suất chương trình có nội dung Quốc hội ngày …………………………………………………………………………… 91 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Hoạt động xây dựng pháp luật giữ vị trí quan trọng việc thiết lập quản trị quốc gia Song, để sách pháp luật vào sống, phụ thuộc vào nhiều yếu tố, có cơng tác truyền thơng Cuộc biểu tình phe Áo vàng nước Pháp vào năm 2018 ví dụ Khi đó, bối cảnh giá dầu giới tăng, Chính phủ Pháp định điều chỉnh sách thuế nhiên liệu Theo đó, tăng giá thuế xăng dầu vào tháng 10/2018 Bên cạnh đó, phần kế hoạch thúc đẩy kinh tế, Tổng thống Pháp - Emanuel Macron định cắt giảm thuế cho người nộp thuế giàu có Pháp năm đương nhiệm (nhằm khuyến khích người giàu diện nộp thuế ISF, người giữ vốn tài lớn lại Pháp nhiều hơn) Trong người thu nhập cao hưởng lợi từ việc cắt giảm thuế kế hoạch tài ơng Macron, người thu nhập thấp phải vật lộn để kiếm sống dành dụm tiền để mua nhiên liệu Vì vậy, vào ngày tháng 11/2018, bắt nguồn từ video nghệ sĩ accordion đưa lên mạng xã hội thể bất mãn sách thuế Những biểu tình mang tên Phong trào Áo vàng diễn sau gây khủng hoảng triền miên đất Pháp Khoan bàn tới nguyên nhân sâu xa kiện có liên quan tới mâu thuẫn mối quan hệ thành viên phe Áo vàng với Chính phủ Pháp nhiều năm qua, tác động từ mặt trái mạng xã hội Song, xét chiều cạnh vấn đề, thấy, sách điều chỉnh thuế nhiên liệu thất bại mặt truyền thông nước Pháp Ở Việt Nam, thời điểm năm 2018, Quốc hội cho ý kiến Dự thảo Luật An ninh mạng Luật Đơn vị hành - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc (gọi tắt Luật Đặc khu), có phần tử xấu lơi kéo, tập hợp lực lượng, kích động bạo loạn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, trật tự xã hội, với lý phản đối Tuy nhiên, việc nhận diện đấu tranh trực tiếp với lực thù địch, chống phá, đứng sau tiếp tay cho việc trên, Đảng, Nhà nước quyền cấp nhanh chóng kiểm sốt tình hình, xử lý vụ tụ tập, đảm bảo ổn định an ninh trật tự Hai ví dụ dẫn trên, dù khơng tương đồng chất, song cho thấy vai trò tầm ảnh hưởng truyền thông với hoạt động xây dựng thực thi pháp luật Bởi lẽ, không bảo đảm định hướng xã hội trước thông tin liên quan, báo chí, truyền thơng cịn phải nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật người dân, giúp hình thành ý thức tơn trọng chấp hành quy phạm chung, từ điều chỉnh hành vi, tạo môi trường thuận lợi để vận hành xã hội phát triển đất nước Thứ hai, xây dựng luật (lập pháp) chức Quốc hội nước ta (bên cạnh chức giám sát tối cao định vấn đề lớn đất nước) Thông thường, năm Quốc hội họp hai kỳ với thời gian từ 20 đến 30 ngày, Quốc hội dành nhiều thời gian cho cơng tác xây dựng pháp luật Bên cạnh đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (cơ quan thường trực Quốc hội) họp thường kỳ tháng phiên, có nội dung cho ý kiến vào việc chỉnh lý, tiếp thu dự án Luật; thông qua Nghị quyết, Pháp lệnh định vấn đề khác thẩm quyền Ủy ban Thường vụ Quốc hội Vì vậy, việc truyền thơng hoạt động xây dựng pháp luật trước, sau phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội, kỳ họp Quốc hội sở để Quốc hội lắng nghe, tiếp nhận ý kiến đóng góp cử tri vào dự án Luật, đánh giá tác động đạo Luật với đời sống xã hội Từ có điều chỉnh phù hợp Thứ ba, phương tiện truyền thông đại chúng, truyền hình chiếm ưu vượt trội khả truyền tải, sức hấp dẫn từ hình ảnh, âm thanh, khả tiếp cận công chúng diện rộng Đặc biệt, đem lại cảm giác tin tưởng, chân thực cho công chúng, trực tiếp tham gia vào kiện sóng Một dấu mốc quan trọng lịch sử hoạt động truyền thông Quốc hội nước ta, từ năm 1994, Quốc hội khóa IX thức truyền hình trực tiếp tới cử tri nước phiên chất vấn kỳ họp Quốc hội Các khóa sau đó, Quốc hội tiếp tục truyền hình trực tiếp phiên chất vấn trả lời chất vấn người đứng đầu Chính phủ, Bộ trưởng Bộ ngành vấn đề “nóng” dư luận quan tâm Đây bước đổi hoạt động truyền thông Quốc hội nước ta, nhận quan tâm, hưởng ứng đông đảo quần chúng nhân dân Bởi từ thời điểm đó, cơng chúng trực tiếp “tham dự” phiên họp, tiếp cận với vấn đề quốc kế dân sinh, sách có tác động trực tiếp đến đời sống Từ đóng góp ý kiến, phản biện kịp thời Thứ tư, hoạt động xây dựng pháp luật hoạt động đặc biệt chi phối đời sống xã hội, góp phần quan trọng cho việc thực thi dân chủ nước ta Báo cáo trị Đại hội Đại biểu tồn quốc lần thứ XII, Đảng ta rõ: “Tiếp tục phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm tất quyền lực nhà nước thuộc nhân dân Mọi đường lối, chủ trương Đảng, sách, pháp luật Nhà nước phải xuất phát từ nguyện vọng, quyền lợi ích đáng nhân dân, nhân dân tham gia ý kiến Dân chủ phải thực đầy đủ, nghiêm túc tất lĩnh vực đời sống xã hội Bảo 58 Geoffrey G.Parker nnk (2017), Platform Revolution – Cuộc cách mạng tảng, Nxb Công Thương, Hà Nội 59 Gerald R Miller (1966), On Defining Communication, Journal of Communication, 16 (2): pg 88-98 60 William Newman, Charles Summer, The process of Mangagement: concepts, behavior, and practice, Englewood Cliffs, N J : PrenticeHall 61 Orway Tead (1959), Lecture, of the school of Commerce, Accou Finance, New York, delivered on 11th February 1959 155 PHỤ LỤC Biên vấn sâu Phỏng vấn nhà báo, báo Đại biểu Nhân dân Nam, 55 tuổi (mã A) Câu hỏi 1: Theo ơng, báo chí có vai trị cơng tác xây dựng luật? Trả lời: Lập pháp (xây dựng luật) hoạt động quan trọng đặc trưng Quốc hội Trong hoạt động Quốc hội nói chung hoạt động lập pháp nói riêng, báo chí kênh thơng tin quan trọng - hai chiều, cầu nối Quốc hội với cử tri nhân dân Một mặt, báo chí thơng tin đến người dân dự án luật, pháp lệnh; vấn đề cần nhân dân góp ý xây dựng luật Mặt khác, báo chí phản ánh vấn đề sống, nêu lên nhu cầu xây dựng hoàn thiện sách pháp luật; phản ánh ý kiến, nguyện vọng người dân góp ý xây dựng sách, pháp luật Có thể nói, với q trình đổi mới, mở rộng phát huy dân chủ hoạt động Quốc hội, hoạt động báo chí ngày sơi động Báo chí góp phần thúc đẩy đổi mới, phát huy dân chủ nâng cao tính hiệu hoạt động Quốc hội, quan Quốc hội đại biểu Quốc hội, đặc biệt hoạt động lập pháp (xây dựng luật) Báo chí khơng thơng tin phản ánh hoạt động lập pháp mà diễn đàn xây dựng luật Thơng qua báo chí, cử tri người dân đóng góp ý kiến xây dựng văn luật; tác động đến việc điều chỉnh xây dựng pháp luật Quốc hội Bên cạnh đó, báo chí trở thành kênh phản biện, định hướng dư luận xã hội công tác xây dựng, hoàn thiện thực thi pháp luật Thơng qua phản biện xã hội báo chí, số văn luật nhiều quy định pháp luật sửa đổi, bổ sung hoàn thiện phải hủy bỏ 156 Câu hỏi 2: Ông đánh chất lượng nội dung hình thức thể chương trình hoạt động xây dựng pháp luật Truyền hình Quốc hội Việt Nam? Trả lời: Là người làm báo lâu năm quan báo chí chuyên sâu Quốc hội, khơng chủ quan để nói rằng, tơi am hiểu hoạt động Quốc hội hoạt động báo chí - truyền thơng Quốc hội Mặc dù vậy, để làm tốt cơng việc mình, tơi dành thời gian theo dõi, tham khảo, học tập kinh nghiệm đồng nghiệp quan báo chí khác, có Truyền hình Quốc hội Việt Nam công tác thông tin hoạt động Quốc hội Là đồng nghiệp, đồng thời khán giả, đánh giá cao chất lượng nội dung hình thức thể chương trình hoạt động xây dựng pháp luật Truyền hình Quốc hội Việt Nam, cụ thể Chương trình: Từ Nghị trường đến sống; Góc nhìn đại biểu; Quốc hội với cử tri… Có thể nói, chương trình thơng tin “đậm đặc” cơng tác xây dựng pháp luật Thật khó đưa ưu điểm - hạn chế chương trình liên quan đến cơng tác xây dựng luật Truyền hình Quốc hội Việt Nam, nhiên xin “mạo muội” có ý kiến đánh sau: Về ưu điểm: Thứ nhất, quan báo chí Quốc hội nên hầu hết cơng đoạn quy trình lập pháp - từ soạn thảo, lấy ý kiến đóng góp, thẩm tra, trình Quốc hội cho ý kiến, xem xét thơng qua cơng bố luật - Truyền hình Quốc hội Việt Nam phần lớn tham dự thơng tin phản ánh Theo đó, cơng tác xây dựng pháp luật Truyền hình Quốc hội Việt Nam có tính hệ thống, cung cấp cho người xem truyền hình nhìn tổng thể quy trình xây dựng dự án luật, luật Công tác xây dựng pháp luật thơng tin 157 Truyền hình Quốc hội Việt Nam giúp cho người xem nắm bắt cụ thể xuất phát từ đâu phải xây dựng dự luật này; người dân, doanh nghiệp chuyên gia tham góp ý kiến nào; q trình thẩm tra dự luật lên vấn đề gì, ý kiến tham góp, tranh luận đa chiều, trái chiều sao… Thứ hai, không thông tin, phản ánh cơng tác xây dựng pháp luật, Truyền hình Quốc hội Việt Nam diễn đàn đàn trao đổi - tương tác cử tri với Quốc hội; chuyên gia với chuyên gia; chuyên gia với đại biểu Quốc hội; đại biểu Quốc hội với đại biểu Quốc hội… nội dung dự án luật Theo đó, tần suất dung lượng thơng tin cơng tác xây dựng pháp luật Truyền hình Quốc hội Việt Nam đậm đặc, đa dạng; nhiều quy định dự luật trao đổi nhiều lần, phân tích, đánh giá từ nhiều giác độ khác Thứ ba, từ vai trò diễn đàn trao đổi - tương tác, Truyền hình Quốc hội Việt Nam góp tiếng nói quan trọng việc định hướng dư luận xã hội quy định dự luật Các chương trình phát sóng giúp cử tri nhân dân hiểu rõ quan điểm lập pháp; sở, nguyên quy định dự luật Mục đích hướng đến tạo lập tác động vào ý thức xã hội để cử tri nhân dân hiểu sâu sắc nội dung trọng yếu, quy định cụ thể, qua giúp giảm thiểu khác biệt nhận thức nội dung quy định dự luật Về hạn chế: Bên cạnh ưu điểm, hoạt động truyền thông công tác xây dựng pháp luật Truyền hình Quốc hội Việt Nam hạn chế định: Thứ nhất, dung lượng, tần suất chất lượng thông tin công tác xây dựng pháp luật thể chưa thật đồng Thực tế, kiện liên quan đên công tác xây dựng luật quan trọng nhau, kiện 158 thơng tin đậm đặc, có phân tích, bình luận, đánh giá; kiện khác lại thông tin đơn giản, thiếu trọng tâm, thiếu điểm nhấn Thứ hai, thực tế, công tác xây dựng pháp luật thực chặt chẽ theo quy trình cụ thể, bao gồm cơng đoạn có liên quan đến Từ soạn thảo, chuẩn bị dự án luật; thẩm tra; cho ý kiến trước trình Quốc hội; đến trình dự án luật kỳ họp Quốc hội xem xét, thảo luận thông qua Tuy nhiên, việc chuyển tải thông tin số dự án luật cịn chưa chun sâu, chưa có kết nối, xâu chuỗi thơng tin có liên quan trình trao đổi, thảo luận Thứ ba, công tác xây dựng pháp luật thể nhiều dạng thông tin phản ánh, thông tin trao đổi - phản biện cịn nên phần cịn thiếu tính hấp dẫn nội dung chưa đa dạng cách thức thể Câu hỏi 3: Theo ơng, thời gian tới, Truyền hình Quốc hội Việt Nam cần thay đổi theo hướng để nâng cao chất lượng chương trình Trả lời: Để hoạt động truyền thông công tác xây dựng luật báo chí nói chung Truyền hình Quốc hội Việt Nam nói riêng đạt hiệu quả, theo tơi cần quan tâm đến vấn đề sau: Trước hết, hoạt động truyền thông công tác xây dựng luật cần bảo đảm tính đồng bộ, thống đầu tư Bởi lẽ, công tác xây dựng luật quy trình hoạt động truyền thông phải bao quát hầu hết cơng đoạn quy trình này, từ giúp người xem có nhìn tổng thể q trình xây dựng dự án luật Thứ hai, phần lớn thông tin công tác xây dựng luật “thông tin mở” – diễn đàn xây dựng sách, có tính định hướng bám sát vấn đề trọng tâm Theo đó, mặt quan báo chí cần có hình thức phù hợp để đa dạng hóa cách thức truyền thơng (nghĩa khơng chí vấn đề đưa trao đổi mà cần có hình ảnh, phân khúc 159 phản ánh từ thực tế sống…) để tăng tính hấp dẫn, thu hút công chúng dễ hiểu, dễ tiếp cận, từ để chuyển tải nội dung (những vấn đề trao đổi, trao đổi, thảo luận cịn có ý kiến khác xung quanh điều luật, hay dự án luật) đến với người dân Mặt khác, cần tăng cường thời lượng chương trình như: Tọa đàm trực tuyến; Bàn trịn đối thoại… để đa dạng hóa thơng tin, tăng tính tương tác vấn đề đưa trao đổi, thảo luận Thứ ba, để tạo chủ động hoạt động truyền thông công tác xây dựng luật, dự án luật lớn, tác động trực tiếp đến đời sống người dân quan thơng tấn, báo chí cần xây dựng đề án, kịch truyền thông cách cụ thể Việc chuẩn bị trước đề án, kịch truyền thông giúp cho việc xử lý cố truyền thông thực cách thuận lợi hơn… Phỏng vấn nhà báo, Truyền hình Quốc hội Việt Nam Nữ, 46 tuổi (mã B) Câu hỏi 1: Bà cho biết, nay, Truyền hình Quốc hội Việt Nam có hình thức để tương tác với cơng chúng? Trả lời: Truyền hình Quốc hội Việt Nam ngồi tương tác với cơng chúng qua sóng truyền hình cịn thơng qua fanpage mạng xã hội Đây xu hướng chung quan báo chí muốn thu hút mở rộng đối tượng cơng chúng Tuy nhiên, hình thức có ưu điểm hạn chế định Ví dụ, truyền hình có độ phủ sóng rộng khả tương tác với khán giả không cao, không kết hợp với tảng khác Trang thông tin điện tử có lợi thu hút khán giả lượng người kết nối internet tăng lên theo thời gian, nhiên, khơng có đầu tư, đa dạng hình thức chương trình để phù hợp với việc theo dõi tảng web khó đạt hiệu mong muốn Vì nay, chương trình Truyền hình Quốc hội Việt Nam sau phát sóng đẩy lên trang 160 thơng tin điện tử www.quochoitv.vn Cho nên chương trình giữ ngun Chỉ có chương trình Thời sự, thời lượng lên tới 45 phút nên phận kĩ thuật chia nhỏ đẩy lên theo tin Tuy nhiên, sản phẩm hiệu tiếp nhận giảm nhiều khán giả dùng điện thoại di động để truy cập vào trang www.quochoitv.vn để xem chương trình Với hình thức tương tác qua mạng xã hội, có nhiều thuận lợi việc kết nối với công chúng, độ lan tỏa thông tin cao hơn, nhiên rủi ro khơng mơi trường mở, chương trình xây dựng pháp luật có yếu tố trị, chủ trương Kênh khơng khuyến khích việc đưa chương phát sóng truyền hình lên mạng xã hội mà livestream chương trình Tư vấn pháp luật Tư vấn sức khỏe Câu hỏi 2: Như bà chia sẻ có nhiều hình thức tương tác với công chúng, nhiên hiệu truyền thông Kênh chưa đạt mong muốn Vậy, có hạn chế khác đến từ nội dung hình thức thể chương trình Và đâu nguyên nhân điều “chưa được” Trả lời: Nội dung chương trình, đặc biệt chuyên đề chưa đặc sắc Từ cách đặt vấn đề đến title cịn chung chung, góc tiếp cận khơng mới, chí rộng dẫn đến việc phân tích chưa sâu, chưa đến tận vấn đề Cách “kể chuyện “một màu, khơng có cao trào, thiếu sáng tạo, nặng tính trị, khơ khan, khơng có điểm nhấn khiến người xem không hứng thú Thông tin đưa thiếu cân đối Bàn tác động Luật khơng có ý kiến “người cuộc” đối tượng chịu tác động Luật Ý kiến quan Chính phủ (là quan soạn thảo Luật) cịn ỏi Phần lớn ý kiến Đại biểu Quốc hội Việc đưa tần suất ý kiến bên thiếu cân đối khiến cho vấn đề khơng nhìn nhận, đánh giá cách toàn diện, lại mức phản ánh chiều, thiếu tính khách 161 quan Ở đây, ngồi yếu tố chủ quan lực, trình độ người phóng viên phải nhắc đến yếu tố khách quan, việc tiếp cận khách mời đại biểu Quốc hội dễ dàng hơn, phía quan soạn thảo chưa nhiệt tình, tâm lý e ngại việc đưa ý kiến cịn “nghe ngóng” đạo cấp Đặc biệt dự thảo luật giai đoạn xem xét, cho ý kiến Hình ảnh âm chưa khai thác hiệu để nâng tầm tác phẩm truyền hình Hình ảnh chương trình chưa có nhiều góc máy sáng tạo Chưa khai thác hiệu “động tác máy” để làm bật ý nghĩa, mục đích, đơi lúc lại lạm dụng cú máy mà không rõ chủ thể, có chủ thể lại khơng rõ chủ ý Hình tư liệu đơn điệu, thiếu đầu tư cho kỹ xảo, hiệu ứng để giảm bớt độ “xấu” hình ảnh có độ phân giải thấp, cho dù hình ảnh có giá trị mặt tư liệu Hình ảnh đồ họa chưa trọng Hình thức thể cịn sơ sài, chí copy ngun xi phần văn vào bảng chữ có sẵn, thiếu đầu tư, trình bày cho đẹp mắt Về nguyên nhân, trước hết việc tổ chức, phân công công việc chưa hợp lý Các chương trình chuyên đề cần nghiên cứu, đào sâu để tìm góc tiếp cận mới, vấn đề độc đáo, lập luận sắc sảo, nhiên không tập trung vào vài cá nhân hay nhóm cụ thể sản xuất ạt nên chất lượng không đảm bảo Từ bất cập dẫn tình trạng có phóng viên tham gia đưa tin hội thảo, sẵn có hình ảnh, cộng thêm vấn khách mời, viết lách thêm, kết hợp với hình ảnh tư liệu có sẵn để triển khai thành chương trình, gắn mác phóng chun đề Trong khơng chịu nghiêm túc nghiên cứu, đào sâu hơn, khơng tìm tịi, mở rộng, khơng có đầu tư hình ảnh dẫn đến việc chương trình chắp vá câu chữ lủng củng, thiếu chau chuốt, khơng nêu bật tính vấn đề, dừng lại phản ánh kéo dài Hoặc ý kiến đưa đề cập đến chiều cạnh mà chưa có 162 nhìn toàn diện Vấn đề đặt chưa trọng tâm, cách giải chưa thỏa đáng, không thuyết phục Việc lựa chọn, phân cơng người dẫn chương trình thiếu thống nhất, chương trình tọa đàm Câu chuyện hơm ln tình trạng số người dẫn chương trình MC phần lớn lại phát viên trẻ, hỏi đủ số lượng câu hỏi theo kịch mà thiếu tương tác với khách mời khơng có đào sâu, tìm hiểu người theo sát, nắm bắt, hiểu rõ vấn đề Kết nhiều chương trình nhạt nhịa, khơng để lại dấu ấn Ngồi số nguyên nhân khách quan phải nhìn nhận số phóng viên chưa có say mê, dấn thân với nghề, thiếu tinh thần sáng tạo, nhạy bén, tố chất cần có phóng viên Cơ chế cào tin, phản ánh (thực chất ghi nhanh) dẫn đến việc đánh giá chương trình (hay/dở) chưa thật rạch ròi, chưa tạo động lực sáng tạo cho phóng viên Câu hỏi 3: Trước tồn nêu trên, theo bà, cần có giải pháp để nâng cao chất lượng chương trình Truyền hình Quốc hội Việt Nam thời gian tới? Trả lời: Để thu hút công chúng, mặt nội dung phải đảm bảo tiêu chí sử dụng thuật ngữ pháp lý, pháp lý đưa phải phù hợp, xác Việc phân tích lý lẽ, đánh giá, nhìn nhận vấn đề phải sở pháp luật, phù hợp với quy định pháp luật Nội dung truyền thông phải tăng cường việc giải đáp, tư vấn pháp luật có tác dụng đáng kể việc đáp ứng nhu cầu tìm hiểu pháp luật nhân dân, khơng người có câu hỏi nhờ báo đài giải đáp mà nhiều người có vấn đề tương tự Cũng cần phải nêu gương người tốt, việc tốt, nhân tố thực tiễn thi hành, chấp hành pháp luật, cá nhân, tổ chức dũng cảm đấu tranh chống biểu tiêu cực, tham nhũng, vô trách nhiệm, 163 hành vi vi phạm pháp luật tội phạm Thời gian qua, Truyền hình Quốc hội Việt Nam lên kế hoạch sản xuất Gameshow tìm hiểu Quốc hội Bộ câu hỏi phục vụ cho chương trình nhóm phóng viên xây dựng dựa tư vấn từ phía Văn phịng Quốc hội chuyên gia Tuy nhiên, đến nay, chương trình chưa triển khai Thời gian tới, cần tâm lãnh đạo Đài việc lên kế hoạch cụ thể để chương trình sớm lên sóng Về hình thức thể hiện, xu hướng xây dựng chương trình tảng số để mở rộng tính tương tác nên hướng cần triển khai thời gian tới Việc xây dựng chương trình phù hợp để phát thiết bị số, giúp tăng hiệu tương tác với cơng chúng, qua giúp nắm thị hiếu, nhu cầu, đòi hỏi họ Mặt khác, hướng công chúng đến giá trị tốt đẹp đời sống Sức hấp dẫn từ hình thức tương tác góp phần giảm bớt khô khan nội dung pháp luật Đặc biệt, cần quan tâm tới yếu tố người, đào tạo nguồn nhân lực tốt trị, đạo đức chun mơn nghiệp vụ “chìa khóa” để mở thành cơng Bởi để có sản phẩm truyền hình chất lượng, địi hỏi ăn ý, phối hợp tốt phận Chỉ mắt xích khơng đảm bảo làm ảnh hưởng tới hiệu chương trình Hàng năm, Văn phịng Quốc hội tổ chức khóa bồi dưỡng kiến thức hoạt động lập pháp Quốc hội cho phóng viên Tuy nhiên, phía Truyền hình Quốc hội Việt Nam cần mở thêm lớp bồi dưỡng trị, kiến thức pháp luật ngắn ngày theo chuyên đề nhằm nâng cao nghiệp vụ, kiến thức pháp luật cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên Cuối cùng, phóng viên phải ln ln phải “làm mới” mình, phải “tích lũy lại từ đầu” kiến thức chuyên ngành kinh tế, trị, luật pháp, quốc phịng, an ninh phân cơng chun mục, từ có vốn kiến thức rộng, đáp ứng nhiệm vụ giao Bên cạnh đó, 164 cơng chúng ngày có trình độ cao, họ khơng đón nhận thơng tin đơn thuần, mà cịn để tâm xem xét chất xu hướng vận động, tác động chúng đời sống xã hội đất nước Vì vậy, vấn đề diễn đời sống, người phóng viên phải tìm góc độ tiếp cận riêng “bộ lọc” mình, để thông tin đưa phải thật đặc sắc, riêng biệt, khơng chìm lẫn vào dịng tin tức khổng lồ đời sống ngày Phỏng vấn luật sƣ, Công ty luật Biển Đông Nữ, 42 tuổi (mã C) Câu hỏi 1: Là khách mời thường xuyên chương trình Truyền hình Quốc hội Việt Nam, bà đánh chất lượng nội dung hình thức thể chương trình Trả lời: Theo Thơng tư số 18/2016/TT-BTTTT ngày 28/6/2016, Kênh truyền hình Quốc hội xác định kênh chương trình truyền hình thiết yếu phục vụ nhiệm vụ trị, thơng tin tun truyền thiết yếu quốc gia Mặc dù Kênh truyền hình xuất tương đối từ năm 2015, kênh truyền hình Quốc hội dần khán giả quan tâm theo dõi ngày đơng đảo Các chương trình phát sóng đa dạng, nội dung phong phú, hình thức đẹp, thu hút người xem Các chuyên mục Quốc hội với cử tri, Từ nghị trường đến sống hay chuyên mục Tư vấn pháp luật Hiểu –làm đúng, 365FM thu hút đơng đảo lượt theo dõi quy định pháp luật gắn liền với sống hàng ngày người dân Pháp luật không khô khan, khó hiểu mà gần với người dân hơn, mang thở sống Tuy nhiên, chương trình kênh cịn chưa có nhiều chương trình điều tra, phóng chuyên sâu vấn đề cộm, vướng mắc mang tính hệ thống người dân lỗ hổng pháp luật việc vướng mắc người mua nhà Chủ đầu tư trình bàn giao nhà, 165 tiêu chuẩn chất lượng nhà chung cư giải pháp cụ thể tháo gỡ cho người dân góc độ nhà quản lý pháp luật; Hoặc vấn đề phạm pháp hay tệ nạn tuổi vị thành niên, nguyên nhân giải pháp; xâm hại sức khỏe trẻ em; Hoặc tượng côn đồ hay cách cư xử thiếu văn hóa người với xã hội, ứng xử tham gia giao thông… Câu hỏi 2: Theo bà, thời gian tới, Truyền hình Quốc hội Việt Nam cần có thay đổi để nâng cao chất lượng chương trình Trả lời: Sức hút chương trình phải thực tiễn sôi động sống, luôn phải mang thở sống Để thu hút đông đảo người theo dõi cần phản ánh tượng pháp luật mang tính điển hình, số đơng, hình thức nội dung thực cơng phu để hút người xem cách hoàn toàn thụ động Điều giải nghĩa người xem chủ ý xem chủ đề hay, hình thức bắt mắt nên bị lôi vào câu chuyện đó, mục Tư vấn pháp luật đạt hiệu khán giả nhớ đến chương trình tìm xem theo phát sóng thơng báo Ví dụ: Tư vấn pháp luật liên quan đến tượng trẻ em hút thuốc điện tử hay shisa xuất nhiều, trường học Vậy, thuốc điện tử nào, shisa nào, quản lý Nhà nước thực sao, trẻ em hút loại có vi phạm pháp luật không làm cách ngăn chặn việc đầu độc giới trẻ Hoặc tượng tham nhũng vặt xuất hầu hết đơn vị thực thủ tục hành cho người dân doanh nghiệp 200k hay 500k số thường gặp người dân cần thực việc cho nhanh gọn Ngồi ra, kênh truyền hình phục vụ đông đảo với người dân nhiều thành phần, dân tộc, tôn giáo người nước ngồi để họ hiểu văn hóa, pháp luật Việt Nam bổ sung thêm chương trình 166 tiếng dân tộc Trang web Kênh nên xây dựng thêm phần nội dung tiếng Anh có chương trình tin tức tiếng Anh Chương trình phát sóng có thêm phiên dịch để phục vụ đối tượng khán giả người khiếm thính Phỏng vấn Đại biểu Quốc hội, Ủy viên Thƣờng trực Ủy ban Quốc phòng An ninh Quốc hội Nam, 60 tuổi (mã D) Câu hỏi 1: Qua theo dõi chương trình Truyền hình Quốc hội Việt Nam, ông đánh chất lượng nội dung hình thức thể chương trình Trả lời: Truyền hình Quốc hội Việt Nam phản ánh đầy đủ hoạt động Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội Ủy ban Quốc hội Thông tin đa dạng, nhanh chóng, kịp thời Có tuyến phân tích sâu trình tổ chức, triển khai thực thi pháp luật Bên cạnh cịn có tọa đàm mở để bàn quy định dự thảo Luật Việc Truyền hình Quốc hội Việt Nam huy động nhiều “tiếng nói” khách mời tham gia, đặc biệt chuyên gia phản biện độc lập, giúp bảo đảm cho ý kiến đưa khách quan, tránh việc lobby sách nhóm lợi ích, bảo đảm cho sách ban hành cơng khơng thiên vị Truyền hình Quốc hội Việt Nam có chương trình ghi nhận ý kiến cử tri trình xây dựng luật Đây nội dung nên tăng cường, mởi rộng nữa, việc lấy ý kiến cử tri góp phần bảo đảm bảo đảm mục đích thơng tin tính bền vững lâu dài, hiệu sách ban hành Về hạn chế, tơi nghĩ Truyền hình Quốc hội Việt Nam chưa có chương trình có tính điểm nhấn, có tầm ảnh hưởng đến dư luận 167 Câu hỏi 2: Theo ơng, thời gian tới, Truyền hình Quốc hội Việt Nam cần có thay đổi để nâng cao chất lượng chương trình Trả lời: Qua theo dõi người thường xuyên cộng tác với Truyền hình Quốc hội Việt Nam nhiều chương trình, tơi thấy, Truyền hình Quốc hội Việt Nam cần tăng cường chương trình có nội dung tun truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật Với lợi uy tín trị, tốc độ phủ sóng nhanh, địa bàn phủ sóng rộng, tơi nghĩ, chương trình có nội dung nâng cao hiệu tuyên truyền Truyền hình Quốc hội Việt Nam Ngồi cần đầu tư xây dựng số chương trình có tính chuyên biệt, chuyên sâu phù hợp với tính chất hoạt động Quốc hội Cần mở rộng hợp quốc tế phối hợp với đài truyền hình chung nhiệm vụ, mục đích tun truyền cơng tác xây dựng Luật nước, quan báo chí Nghị viện nước, quốc gia, trước mắt hợp tác với truyền hình Nghị viện Lào, Campuchia Phỏng vấn cử tri, phƣờng Ô Chợ Dừa, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội Nam, 62 tuổi (mã E) Câu hỏi 1: Là khán giả thường xuyên theo dõi Kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam, ơng quan tâm tới chương trình có nội dung nào? Trả lời: Chương trình xây dựng luật, đặc biệt nội dung liên quan trực tiếp đến quyền nghĩa vụ cơng dân, đến sách quy định quản lý an ninh trật tự, an tồn giao thơng, phát triển kinh tế Vì luật nhiều, thời gian dành tìm hiểu khơng thường xun mà ngồi truyền hình Quốc hội cịn nhiều truyền hình khác có nội dung phong phú, hấp dẫn Vì vậy, tơi quan tâm đến vấn đề nhằm thực tốt bổn phận công dân, chấp hành pháp luật, không bị lạc hậu nhận thức pháp luật vấn đề liên quan thiết thực đến sống ngày Ví dụ: chương trình Tư vấn giáo dục pháp luật chương trình hay, thời lượng 168 phù hợp, nội dung rõ ràng, có nhiều tình phong phú, minh họa, xem khơng chán mà cịn giúp cho người hiểu rõ cặn kẽ nội dung điều luật nội dung nhiều quy định mà công dân cần tuân thủ Câu hỏi 2: Thời gian tới, theo ơng, Truyền hình Quốc hội Việt Nam cần có thay đổi để đáp ứng nhu cầu công chúng? Trả lời: Truyền hình Quốc hội Việt Nam cần thay đổi để thu hút người xem điều tất yếu thực tế cử tri có nhiều lựa chọn, nhiều kênh truyền hình để xem Có kênh lượng người xem nhiều ngược lại có Kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam kênh truyền hình thiết yếu cần đổi người, cịn đổi Truyền hình Quốc hội Việt Nam đề chiến lược kế hoạch cụ thể Ở góc độ khán giả, thấy hay, thấy hấp dẫn xem Có thể sân khấu hóa nhiều nội dung luật, quy định để khán giả dễ hiểu, dễ tiếp thu kết hợp khuyến cáo với kênh truyền hình khác tìm hiểu pháp luật Truyền hình Quốc hội Việt Nam Các chương trình tăng phần tranh luận đại biểu Quốc hội, chuyên gia nội dung điều luật trình xây dựng thú vị Cũng phải tăng cường chương trình lấy ý kiến cử tri vào trình xây dựng luật Bởi việc lấy ý kiến cử tri đóng góp vào q trình xây dựng luật có ý nghĩa đặc biệt quan trọng Đặc biệt chỗ cử tri đối tượng luật điều chỉnh, người thực thi pháp luật trực tiếp mà lại tham gia trước hết thống nhận thức cao, tiếp đến tính khả thi luật đảm bảo thực tế Chúng thấy trình xây dựng luật có quy định “trên trời”, tơi cho việc lấy ý kiến cử tri chưa tốt 169 ... thông hoạt động xây dựng pháp luật kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam …………………………………… 52 2.3 Các hình thức truyền thông hoạt động xây dựng pháp luật kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam? ??…………………………………….72... TRÌNH TRUYỀN HÌNH VỀ HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG PHÁP LUẬT TRÊN KÊNH TRUYỀN HÌNH QUỐC HỘI VIỆT NAM 50 2.1 Giới thiệu kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam ………………….50 2.2 Các nội dung truyền thông hoạt. .. 2015, Truyền hình Quốc hội Việt Nam đời, truyền thông hoạt động xây dựng pháp luật bắt đầu có nhiều đổi Vì vậy, với việc lựa chọn đề tài: Truyền thông hoạt động xây dựng pháp luật kênh Truyền hình