Khái niệm ngắn gọn về chức vụ trong ngành nghề xây dựng, mối tương quan giữa các chức vụ đó, sơ đồ bố trí các công việc của tư vấn giám sát khảo sát công trình xây dựng, cung cấp nội dung và kỹ năng cho ký sư khảo sát công trình
Trang 1
gi¸o tr×nh
®μo t¹o båi d−ìng t− vÊn gi¸m s¸t kh¶o s¸t
Trang 2
Chương I
Khái quát chung
I tư vấn giám sát xây dựng công trình
Khi một công trình xây dựng đã được đưa ra đấu thầu để thi công, các thủ tục trong tiến trình xây dựng đã hoàn tất, ta cần thống nhất một số thuật ngữ và một số khái niệm chuyên môn theo thông lệ, theo thông lệ Quốc tế, nhất là công tác Tư vấn Giám sát Xây dựng Công trình Những định nghĩa khái niệm sau đấy được trích từ các
dự án đấu thầu Quốc tế đã hoạt động trên đất nước ta từ 1990 đến nay
I.1 Một số định nghĩa
- Chủ đầu tư - Ban quản lý Dự án (Employer) là Chủ dự án hoặc là người đại diện hợp pháp hoặc là người kế nhiệm hợp pháp, nhưng không phải là người được ủy quyền
- Nhà thầu (Contractor) là người tham dự thầu thắng đã được Chủ đầu tư chấp nhận và nngười kế nhiệm hợp pháp dưới danh nghĩa Nhà thầu, nhưng không phải là người được
ủy nhiệm
- Nhà thầu phụ (Subcontractor) là bất kỳ người nào ký hợp đồng một phần công việc với Nhà thầu chính, hoặc bất kỳ nười nào mà một phần công việc được hợp đồng theo yêu cầu của Tư vấn và người kế nhiệm hợp pháp, nhưng khồng phải là người được ủy nhiệm
- Tư vấn trưởng (Engineer) là người được Chủ đầu tư đề nghị để hoạt động như “Công
trình sư" thực thi các mục tiêu và yêu cầu ghi trong Hợp đồng xây dựng (và theo đồ án thiết kế) Nước ngoài vẫn gọi chức danh này là “Công trình sư” hay “Tổng Công trình sư” Việt nam quen gọi là “Tư vấn trưởng” hay “Tư vấn”
- Hợp đồng (Contract) là các Điều kiện, các Chỉ dẫn, các Bản vẽ, các Bảng đơn giá, bản
Dự Thầu, văn bản Chấp nhận thầu, bản Thỏa thuận hợp đồng và các tài liệu khác liên quan
- Chỉ dẫn kỹ thuật (Specifications) là các chỉ dẫn các làm và điều kiện cho các công
việc kể cả trong Hợp đồng và bất kỳ sự thay đổi hay phụ thêm nào vào trong này kể cả các mục do Nhà thầu đẹ trình và được Tư vấn chấp nhận
- Bản vẽ (Drawing) là các bản vẽ thiết kế, các bảng tính và các thông báo kỹ thuật cùng
dạng của Tư vấn trao cho Nhà thầu theo Hợp đồng và tất cả các bản vẽ Bảng tính, các mẫu hình, các đồ hình, sách chỉ dẫn cách làm và bảo dưỡng hoặc các thông tin kỹ thuật cùng dạng mà Nhà thầu đẹ trình được Tư vấn chấp nhận
- Bảng giá (Bill of Quantities) là bảng đơn giá và toàn bộ bảng giá như một phần của
Bản dự thầu
- Bản dự thầu (Bid) là bảng giá dự thầu mà nộp cho Chủ đầu tư để thựuc hiện và hoàn thiện công trình, và sửa chữa bất kỳ sự hư hỏng nào đã đề cập trong các điều khoản của Hợp đồng, như đã chấp thuận trong văn bản “Chấp nhận thầu”
- Thỏa thuận hợp đồng (Contract Agreement) là các điều khoản thỏa thuận trong một
hợp đồngkinh tế
- Thử nghiệm hoàn thiện (Test on Completion) là tất cả các loại thí nghiệm của Nhà
thầu hoặc bất kỳ ai được Tư vấn và Nhà thầu chấp thuận, do Nhà thầu thực hiện trước
Trang 3khi một công trình, một hạng mục công trình hay một phần được bàn giao cho Chủ đầu
tư
Như thế ta có thể hình dung quy trình triển khai một công trình xây dựng khái quát trong sơ đồ hinh 1
Chủ đầu tư
Đề ra mục tiêu dự án
Quản lý vốn đầu tư
đấu thầu
để lựa chọn
tổng thầu EPC
Đấu thầu trọn gói
* Thiết kế chi tiết * Xây
lắp * Cung cấp thiết bị
Nhμ thầu Thi công
Theo 1 trong 2 phương thức
Thầu thi công Theo hạng mục
Tư vấn Thiết kế
Tạo ra
Bản thiết kế Dự án
Tư vấn Giám sát Tư vấn trưởng (Engineer-Công trình sư)
Thiết kế Cơ sở
(Basic Design)
Thiết kế Kỹ thuật
(Detail Design)
Thầu phụ 1
Thầu phụ
Thầu
phụ 1
Thầu phụ
Giám sát: Khảo sát, Làm đất, Thi công nền móng
Giám sát Kết cấu các loại Giám sát: Thiết bị, điện, nước Giám sát: Trang bị, máy móc
Hình 1: Quy trình thực hiện một dự án xây dựng
Thiết kế thi công
(Detail Design)
Trang 4I.2 Một số khái niệm – Chức trách quyền hạn
1) Tư vấn trưởng và Đại diện tư vấn:
- “Tư Vấn Trưởng - Engineer- Công Trình Sư -” là người được Chủ đầu tư chỉ định để hoạt động như một “Engineer – Công Trình Sư” phục vụ cho mục đích của “Hợp
đồng Xây dựng”
- “Đại diện Tư vấn - Engineer’s Representative” là người do Tư vấn trưởng đề nghị làm
đại diện cho mình, chịu trách nhiệm trước Tư vấn trưởng để thực hiện những nhiệm
vụ chuyên ngành được giao và thực thi các quyền hạn trước nhóm chuyên môn đó
2) Chức trách và quyền hạn của Tư vấn trưởng
(a) Tư vấn trưởng thực hiện các chức trách được nêu trong Hợp đồng
(b) Tư vấn trưởng có thể thực thi các quyền hạn được nêu trong hợp đồng, song cần
được sự chấp thuận của Chủ đầu tư trước khi thực thi các quyền hạn đó Cũng cần hiểu rằng, bất kỳ yêu cầu nào đã được chấp thuận thì các quyền hạn do Tư
vấn trưởng thực thi đều được xem là quyết định của Chủ đầu tư
(c) Ngoài trừ đã công bố trong Hợp đồng, Tư vấn trưởng không có quyền làm cho
giảm nhẹ các điều kiện bắt buộc với “Nhà thầu” trong hợp đồng
(d) Quyền hạn Tư vấn trưởng với các Nhóm tư vấn nghiệp vụ: Trong từng khoảng thời gian và theo yêu cầu công việc, Tư vấn trưởng sẽ lập các “Nhóm tư vấn
nghiệp vụ” như là đại diện cho mình để thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn và
thực thi các quyền hạn được trao Từng nhóm này này gọi là Đại diện Tư vấn -
Engineer’s Representative Tư vấn trưởng cũng có thể gẩi tán Nhóm tư vấn nghiệp vụ này bất kỳ khi nào nhiệm vụ đã hết Việc lập hoặc gải tán các “Nhóm tư vấn nghiệp vụ” này được thực hiện bằng văn bản và chỉ có giá trị khi văn bản
đó đã được gửi đến Chủ đầu tư và Nhà thầu
(e) Bất kỳ thông báo nào do “Đại diện Tư vấn” đến Nhà thầu nhân danh “Nhóm tư
vấn nghiệp vụ” đều có hiệu lực như Tư vấn trưởng đưa ra, dưới dạng sau:
+ Bất kỳ sự thiếu sót của Tư vấn đại diện do không chấp nhận một công việc việc, một loại vật liệu hoặc máy móc thì không ảnh hưởng đến Tư vấn trưởng tiếp tục không
chấp nhận công việc, vật liệu hoặc máy móc đó và đưa ra hướng dẫn cho việc sửa chữa
+ Nếu Nhà thầu chất vấn bất kỳ một thông báo nào đó được đưa ra từ Đại diện Tư vấn thì Đại diện Tư vấn đệ trình vấn đề đó lên Tư cấn trưởng để có thể được khẳng định,
bác bỏ hoặc thay đổi nội dung của thông báo đó
(f) Trợ lý tư vấn
- Tư vấn trưởng hay Tư vấn đại diện có thể đề nghị một số thành viên làm trợ lý cho công việc của Tư vấn đại diện trong việc thực hiện nhiệm vụ chuyên môn Khi
đó phải thông báo đến Nhà thầu họ tên, nhiệm vụ, khối lượng công việc và quyền
hạn của các thành viên đó
- Các Trợ lý viên này không có quyền hạn tự ý đưa ra bất kỳ chỉ dẫn kỹ thuật nào,
và bất kỳ chỉ dẫn nào trong số họ đưa ra với mục đích được hiểu là do Tư vấn đại
diện đưa ra
(g) Năng lực Tư vấn bảo đảm giá thành và tiến độ:
- Theo quan điểm của Tư vấn trưởng, nếu như một số công việc nào đó cần được thay
đổi trong tổngthể công việc, hoặc một phần công việc, mà tiến độ hoặc giá thành
Trang 5trong hợp đồngxem ra là không phù hợp hoặc thông thể áp dụng, do nguyên nhân
của sự thay đổi đó Sau đố, dựa theo tư vấn của Tư vấn trưởng với Chủ đầu tư và
Nhà thầu , một giá thành hoặc tiến độ hợp lý sẽ được thống nhất giữa Tư vấn, Chủ
đầu tư và Nhà thầu
Trường hợp không được nhất trí thì Tư vấn trưởng sẽ ấn định một đơn giá hoặc
tiến độ mà theo Tư vấn là phù hợp và sẽ thông báo cho Nhà thầu biết và một bản
trình Chủ đầu tư Cho đến khi đơn giá hoặc tiến độ được nhất trí hoặc được ấn
định , Tư vấn trưởng sẽ xác định một tiến độ hoặc đơn giá tạm thời làm cơ sở cho
thanh toán
- Trường hợp những công việc đã được chỉ dẫn phải đổi không, như đã nêu trên, mà
chưa việc nào được thực hiện trong vòng 14, ngày tính từ ngày đưa ra chỉ dẫn, trước
khi bắt đầu công việc thay đổi đó cần có thông báo đến:
+ Từ Nhá thầu gửi đến Tư vấn với ý định khiếu nại về vượt dự toán hoặc thay
đổi tiến độ hoặc đơn giá
+ Từ Tư vấn trưởng đến Nhà thầu với ý định thay đổi tiến độ hoặc giá thành
Trang 6II công tác Tư vấn Giám sát Khảo sát xây dựng
Như thế, công tác “Tư vấn Giám sát Khảo sát Xây dựng” là một bộ phận nằm trong hoạt động chung của công tác “Tư vấn Giám sát Xây dựng” như nêu trên Tuy nhiên, do đặc điểm riêng phụ thuộc các gai đoạn và loại hình khảo sát
II.1 Xác định loại hình hoạt động kảo sát xây dựng
1) Hoạt động phục vụ thiết kế Đó là:
+ Khảo sát phục vụ thiết kế cơ sở
+ Khảo sát phục vụ thiết kế kỹ thuật
+ Khảo sát phục vụ thiết kế bản vẽ thi công
2) Hoạt động phục vụ thi công xây dựng công trình:
Đây chính là hoạt động nằm trong công tác tư vấn giám sát xây dựng, sau khi ký hợp đồng xây dựng với nhà thầu, thương bao gồm các công việc:
+ Khảo sát phục kiểm tra trước thi công xây dựng;
+ Khảo sát chi tiết phục vụ giải pháp gia cố đất đắp trên nền đất yếu (bố trí cọc cát hoặc bấc thấm)
+ Các thí nghiệm nén tĩnh cọc, bàn nén tải trọng tĩnh phục vụ thi công
+ Các thí nghiệm kiểm tra vật liệu đắp, độ chặt, CBR vật liệu và nền đường v.v + Các loại khảo sát phục vụ kiểm tra nền móng: chất mùn đáy cọc nhồi, chất lượng vật liêu cọc đã đổ, độ sâu cọc đóng quá sâu hoặc quá nông so với thiết
kế v.v
3) Hoạt động sau công tác xây dựng công trình
Nhiều họat động thuộc công tác khảo sát xây dựng được tiến hành sau công tác thi công xây dựng, hay công trình đã đưa vào sử dụng Các hoạt động đó bao gồm: + Quan trắc lún đường giao thông, bên cảng, sân ga (có đất đắp trên nền đất yếu) sau khi đưa vào khai thác
+ Quan trắc chuyển vị nhà và công trình sau xây dựng hoặc do có sự cố lún nứt + Khảo sát đánh giá nguyên nhân sự cố lún, nghiêng, nứt nhà và công trình
II.2 Xác định loại hình chuyên môn trong khảo sát xây dựng
Hoạt động “Khảo sát xây dựng” được hợp thành của nhiều bộ môn khoa học-kỹ thuật khác nhau, có mối liên hệ chặt chẽ với nhau để cùng phục vụ cho mục đích chung
là thiết kế, thi công xây dựng công trình Các loại hình khảo sát xây dựng cơ bản bao gồm:
1) Khảo sát Đo đạc Địa hình:
2) Khảo sát Địa chất Công trình
3) Khảo sát thăm dò nước dưới đất phục vụ dân dụng và công nghiệp
4) Khảo sát Vật liệu xây dựng
5) Các loại Thí nghiệm đất, đá, nước và vật liệu xây dựng
Trang 7II.3 Xác định loại hình Tư vấn Giam sát Khảo sát Xây dựng
Từ các các loại hình hoạt động và loại hình chuyên môn của công tác khảo sát
xây dựng ta có thể phân công tác tư vấn khảo sát xây dựng thành các loại hình phù hợp
Loại hình hoạt động “Tư vấn Giám sát Khảo sát Xây dựng” có thể khái quát trong sơ
đồ hình 2sau:
Chủ đầu tư
GĐ: Nghiên cứu
Khả thi vμ Thiết kế
GĐ Thi công Xây dựng công trình
Giai đoạn Sau xây dựng
Tư vấn giám sát xây dựng
Tư vấn trưởng – Engineer
Đại diện
Tư vấn
Giám sát
Khảo sát
Đại diện Tư vấn Giám sát Khảo sát
Đại diện Tư vấn Giám sát Kết cấu
Đại diện Tư vấn Giám sát Khảo sát
Đại diện Tư vấn Giám sát
Điện nước
Đại diện Tư vấn Giám sát
Trợ lý Trắc
địa
Trợ lý
Địa kỹ thuật
Trợ lý
Địa chất
Trợ lý
Trắc
địa
Trợ lý
Địa kỹ
thuật
Trợ lý
Địa chất
Trợ lý Trắc
địa
Trợ lý
Địa kỹ thuật
Trợ lý
Địa chất
Hình 2: Sơ đồ bố trí hoạt động Tư vấn Giám sát Khảo sát Xây dựng
II.4 Chức năng nhiệm vụ, quyền hạn trách nhiệm và yêu cầu với công tác
Tư vấn Giám sát Khảo sát Xây dựng
Trang 81) Chức năng: Thay mặt Tư vấn trưởng hoặc Chủ đầu tư thực hiện các chức
năng:
- Giám sát-kiểm tra mọi hoạt động khảo sát của Nhà thầu dựng tuân theo quy trình kỹ thuật, tiêu chuẩn và chỉ dẫn kỹ thuật công bố trong phương án và hợp đồng
- Giám sát-kiểm tra và đôn đốc các hoạt động khảo sát của Nhà thầu thực hiện
đúng tiến độ, đúng giá thành đã công bố và thuân theo hợp đồng
- Tư vấn gải pháp hoặc xem xét kiểm tra và chấp thuận gải pháp do Nhà thầu
đề xuất, kiến nghị lên Tư vấn trưởng hay Chủ đầu tư để gải quyết các sự cố không lường trước, các kiến nghị thay đổi có lợi cho tiến độ, bảo đảm giá thành và yêu cầu kỹ thuật
- Chịu trách nhiệm, trong phạm vi chức trách ghi trong hợp đồng, trước Tư vấn trưởng hoặc Chủ đầu tư về chất lượng, tiến độ và giá thành của công tác khảo sát do Nhà thầu thực hiện
- Thường xuyên theo dõi, thu thập các số liệu cần thiết để lập báo cáo hoặt
động khảo sát định kỳ đến Tư vấn trưởng hoặc Chủ đầu tư
2) Nhiệm vụ:
- Tổ chức nhận sự đủ, đúng chuyên môn và có năng lực thực hiện công tác giám sát kiểm tra theo các bộ môn chuyên môn
- Yêu cầu các trang bị vật tư, kỹ thuật cần thiết phục vụ cho công tác giám sát-kiểm tra
- Lập các biểu, bảng yêu cầu, bảng hưởng dẫn cung cấp cho Nhà thầu hoạt
động và trình Tư vấn trưởng hoặc Chủ đầu tư xem xét, phê duyệt
- Tổ chức giám sát, kiểm tra thương xuyên mọi hoạt động khảo sát của Nhà thầu từ khâu hiện trường đến các thí nghiệm trong phòng
- Trong phạm vi chức năng, chủ động phân tích, tính toán, lập luận để đề ra gải pháp khắc phục sự cố hoặc thay đổi gải pháp trước là bất hợp lý có khả năng ảnh hưởng tiến độ, giá thành và chất lượng Nhiệm vụ này cần thống nhất giữa Nhà thầu, Chủ đầu tư hoặc Tư vấn trưởng
- Thường kỳ lập báo cáo kết quả hoạt động công tác khảo sát xây dựng của nhà thầu và của công tác tư vấn giám sát lên Tư vấn trưởng hoặc Chủ đầu tư
3) Quyền hạn:
- Thự thi các quyền hạn được Tư vấn trưởng hoặc Chủ đầu tư ủy nhiệm, ghi trong quyết định hoặc hợp đồng
- Có quyền không chấp nhận bất kỳ công việc khảo sát, vật tư, thiết bị, máy móc hoặc một sản phẩm khảo sát không tuân theo chỉ dẫn kỹ thuật, tiêu chuẩn, quy trình đã công bố trong “Phương án khảo sát” hoặc trong “Yêu cầu kỹ thuật khảo sát” và theo hợp đồng
- Có quyền thay mặt Tư vấn trưởng hoặc Chủ đầu tư (sau khi trình và được chấp nhận) lập “Chỉ dẫn kỹ thuật”, “Yêu cầu kỹ thuật”, “Yêu cầu bổ xung”,
“Quyết định thay đổi” cho những vấn đề mới nảy sinh ngoài dự kiến, hoặc cho các hạng mục mà chưa rõ ràng về kỹ thuật, có nguy cơ không an toàn và chậm tiến độ
Trang 94) Trách nhiệm:
- Chịu trách nhiệm về chất lượng kỹ thuật, tiên độ, giá thành công tác khảo sát trước Tư vấn trưởng hoặc Chủ đầu tư trong phạm vi chức trách đã nêu trong hợp đồng
5) Yêu cầu:
- Có bằng đại học đúng chuyên môn trong phạm vi mình chịu trách nhiệm Tư vấn giám sát
- Có kinh nghiệm ít nhất 3 năm cho thi công hoặc giám sát thi công các công trình khảo sát trong phạm vi chuyên môn của mình
- Có kiến thức rộng rãi về chuyên môn trong phạm vi giám sát không những trong nước mà cả trong khu vực và Quốc tế
- Am hiểu các loại thiết bi, máy móc, quy trình, tiêu chuẩn của chuyên môn giám sát, ngang tầm khu vực và Quốc tế
- Thông thao vi tính và tiếng Anh chuyên dụng
Trang 10
Chương II
Nội dung vμ kỹ năng tư vấn giám sát
khảo sát xây dựng
vμ trắc địa công trình
I.1 Tư vấn Giam sát Công tác Đo đạc Địa hình
1) Nội dung cơ bản của công tác đo đạc địa hình
Đo đạc địa hình là vẽ bản đồ về địa hình của một khu đất, dự kiến làm một dự
án xây dựng, theo một tỷ lệ yêu cầu Do đó, nội dung cơ bản của công tác đo vẽ bản đồ
địa hình bao gồm các hạng mục sau:
a) Công tác lập các loại lưới khống chế bao gồm các công việc sau:
– Lập các loại lưới khống chế (từ cấp I đến cấp IV tùy theo yêu cầu) phụ thuộc loại theo loại địa hình (từ loại 1 đến 4) và đơn vị tính là bằng số điểm
– Có các loại lưới thủy chuẩn phụ thuộc loại địa hình (từ loại 1 đến 4) và đơn vị tính là chiều dài - bằng m hoặc km
– Xây dựng các mốc chỉ giới
– Kiểm tra và tính toán bình sai
b) Công tác đo vẽ bản đồ:
Với kỹ thuật hiện đại, người ta thường sử dụng thiết bị “Toàn đạc điện tử” để tự
động vẽ chi tiết bản đồ địa hình Thiết bị gắn liền với máy in khổ lớn
c) Máy móc thiết bị phục vụ công tác đo vẽ bản đồ địa hình:
- Máy móc thiết bị phục vụ đo góc: Máy kinh vĩ có nhiều loại, được chế tạo ở các nước khác nhau, nổi tiếng là Thụy sĩ và Đức như các máy: Kinh vĩ quang học Opyical Theo DKM – 2AE (Thụy sĩ) hoặc Theo 020 (Đức)
- Máy đo chiều cao: bao gồm các loại máy thủy chuẩn như Ni 025 (Đức) đi kèm với mia
- Máy đo vẽ chi tiết (đan dày) có thể sưử dụng loại Kinh vĩ điện tử như “Elẻctic-Theodolite DTM 300”
- Máy đo dài có thể sử dụng máy kinh vĩ điện tử như “Electric-Theodolite DTM 300”
d) Tiêu chuẩn Quy phạm áp dụng:
