1 LỜI MỞ ĐẦU Lịch sử hình thành phát triển ngành ngân hàng gắn liền với lịch sử phát triển sản xuất hàng hóa Quá trình phát triển kinh tế điều kiện đòi hỏi phát triển hệ thống ngân hàng, đến lượt phát triển hệ thống ngân hàng trở thành động lực phát triển kinh tế Định chế tài trung gian cung cấp danh mục dịch vụ tài đa dạng tín dụng nội dung quan trọng, chiếm từ 60 – 80% toàn hoạt động kinh doanh ngân hàng Hoạt động ngân hàng chứa đựng nhiều nhiều rủi ro, rủi ro từ hoạt động tín dụng điều tránh khỏi Rủi ro tín dụng chiếm tới 90% số loại rủi ro có ảnh hưởng lớn đến hoạt động ngân hàng Do tác động rủi ro tín dụng đến kết hoạt động hệ thống ngân hàng nên quản trị rủi ro tín dụng vấn đề trọng tâm nay, quan tâm ý đặc biệt ngân hàng Các chủ thể tham gia hoạt động kinh doanh kinh tế đối tượng chủ yếu ngân hàng cấp tín dụng Trong kinh tế nào, doanh nghiệp đóng vai trò chủ thể lớn Do đó, việc cấp tín dụng cho khách hàng doanh nghiệp có ý nghĩa quan trọng cần có quản lí sát Xuất phát từ nhận thức trên, nhận thấy tầm quan trọng vấn đề với việc nghiên cứu tình hình quản trị rủi ro tín dụng thực tế Sở giao dịch ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam, em xin chọn đề tài “ Hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng khách hàng doanh nghiệp Sở giao dịch Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam” cho chuyên đề tốt nghiệp Chuyên đề tốt nghiệp có kết cấu làm chương: Chương I: Lý luận quản trị rủi ro hoạt động tín dụng ngân hàng Chương II: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng Sở giao dịch Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam Chương III: Một số giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng Sở giao dịch ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam Em xin chân thành cảm ơn hướng dẫn nhiệt tình thầy giáo – PGS.TS Lê Đức Lữ ban lãnh đạo Sở giao dịch ngân hàng Ngoại Thương tạo điều kiện giúp đỡ em hoàn thành chuyên đề Sinh viên thực Nguyễn Thị Thanh Vân Chương 1: LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1.1 Rủi ro 1.1.1.1 Khái niệm rủi ro Trong sống hàng ngày, lao động sản xuất kinh doanh có cố bất ngờ, ngẫu nhiên xảy báo trước được, tình bất ngờ gọi rủi ro Khi nói đến rủi ro người ta thường nghĩ đến điều không tốt lành thiệt hại, tổn thất vật chất hữu hình vô hình bất ngờ mang đến nguyên nhân khách quan chủ quan gây nên Như vậy: Rủi ro việc xảy ý muốn chủ quan người, đem lại hậu mà người ta dự đoán Tuy khó tìm định nghĩa rủi ro hoàn hảo song biết rủi ro thường có hai đặc tính sau: Thứ biên độ rủi ro, thiệt hại từ rủi ro gây mức Thứ hai tần số xuất rui ro nhiều hay Là doanh nghiệp kinh doanh tiền tệ, ngân hàng thương mại gánh chịu rủi ro tác động môi trường vi mô vĩ mô gây nên doanh nghiệp khác 1.1.1.2 Phân loại rủi ro hoạt động ngân hàng Rủi ro ngân hàng phân loại theo nhiều tiêu thức khác song có chất chung khả xảy tổn thất mà ngân hàng phải gánh chịu * Phân chia rủi ro theo loại tài sản có: - Rủi ro quản lí kinh doanh ngân quỹ - Rủi ro tín dụng - Rủi ro quản lí kinh doanh chứng khoán - Rủi ro cho thuê - Rủi ro tài sản khác ngân hàng * Phân chia rủi ro theo nguyên nhân yếu tố tác động có: - Rủi ro tín dụng - Rủi ro lãi suất - Rủ ro hối đoái - Rủi ro khoản - Rủi ro tồn đọng vốn - Các loại rủi ro khác 1.1.2 Rủi ro tín dụng 1.1.2.1 Hoạt động tín dụng ngân hàng thương mại Hoạt động tín dụng (hay hoạt động cho vay) hoạt động tạo ta phần lớn lợi nhuận cho ngân hàng Hoạt động cho vay phân chia làm nhiều loại khác theo tính chất đối tượng hoạt động tín dụng Tuy nhiên, hoạt động cho vay phải đảm bảo số điều kiện Ba điều kiện hợp đồng cho vay là: * Thời hạn, lãi suất hạn mức hoàn trả hay thời gian đáo hạn hợp đồng * Vốn vay phải đảm bảo sử dụng mục đích * Về nguyên tắc, vốn vay phải đảm bảo tài sản tương đương Hoạt động tín dụng phân loại theo nhiều tiêu chí, có số tiêu chí chủ yếu sau: * Phân loại tín dụng dựa theo tiêu chí thời gian: - Cho vay ngắn hạn: Từ 12 tháng trở xuống tài trợ cho tài sản lưu động - Cho vay trung hạn: Từ năm đến năm tài trợ cho tài sản cố định phương tiện vận tải, số trồng vật nuôi, trang thiết bị chóng hao mòn - Tín dụng dài hạn: Trên năm tài trợ cho công trình xây dựng nhà, cầu, sân bay, đường,máy móc thiết bị có giá trị lớn, thường có thời gian sử dụng lâu * Phân loại tín dụng dựa hình thức tài trợ: - Cho vay: Là việc ngân hàng đưa tiền cho khách hàng với cam kết khách hàng phải hoàn trả gốc lãi khoảng thời gian xác định Đây tài sản lớn khoản mục tín dụng - Chiết khấu thương phiếu: Là việc ngân hàng ứng trước tiền cho khách hàng tương ứng với giá trị thương phiếu trừ phần thu nhập ngân hàng để sở hữu thương phiếu chưa đến hạn ( giấy nợ) - Cho thuê việc ngân hàng bỏ tiền mua tài sản khách hàng thuê theo thỏa thuận định Sau thời gian định khách hàng phải trả gốc lãi cho ngân hàng - Bảo lãnh: Là việc ngân hàng cam kết thực nghĩa vụ tài hộ khách hàng * Phân loại tín dụng dựa tài sản đảm bảo: - Tín dụng không cần tài sản đảm bảo: hình thức cấp tín dụng không dựa cam kết yêu cầu ngân hàng khách hàng phải kí hợp đồng bảo đảm - Tín dụng có tài sản đảm bảo: Là hình thức cấp tín dụng dựa cam kết đảm bảo yêu cầu ngân hàng khách hàng pahỉ kí hợp đồng bảo đảm * Phân loại tín dụng dựa rủi ro: - Tín dụng lành mạnh: Các khoản tín dụng có kảh thu hồi cao - Tín dụng có vấn đề: Các khảon tín dụng có dấu hiệu không lành mạnh khách hàng chậm tiêu thụ, tiến độ thực kế hoạch bị chậm… - Nợ hạn có khả thu hòi: Các khoản nợ hạn với thời gian ngắn khách hàng có kế hoạch khắc phục tốt, tài sản đảm bảo có giá trị lớn… - Nợ khó đòi: Nợ hạn lâu, khả trả nợ kém, tài sản chấp nhỏ bị giảm giá… * Phân loại khác: - Theo ngành kinh tế ( công, nông nghiệp…) - Theo đối tượng tín dụng ( tài sản lưu động, tài sản cố định) - Theo mục đích ( sản xuất, tiêu dùng…) 1.1.2.2 Khái niệm rủi ro tín dụng Rủi ro tín dụng hoạt động Ngân hàng tổ chức tín dụng, theo quy định Điều Quy định phân loại nợ, trích lập sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng ban hành theo Quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/4/2005 Thống đốc NHNN, “Rủi ro tín dụng khả xảy tổn thất hoạt động Ngân hàng tổ chức tín dụng khách hàng không thực khả thực nghĩa vụ theo cam kết” 1.1.2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng * Các nhân tố thuộc ngân hàng: - Trình độ chuyên môn đạo đức nghề nghiệp cán tín dụng: Chất lượng cán tín dụng bao gồm trình độ chuyên môn đạo đức nghề nghiệp Đây nhân tố đầu tiên, có ảnh hưởng trực tiếp đến công tác quản lý rủi ro tín dụng NHTM - Các công cụ quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng: + Quy trình tín dụng: Quy trình tín dụng có ý nghĩa quan trọng việc hạn chế sai sót cho vay giảm thiểu khả xảy rủi ro tín dụng Quy trình tín dụng quy định rõ khâu công việc trách nhiệm cụ thể cán có liên quan + Chính sách tín dụng: Kinh nghiệm cho thấy, hoạt động ngân hàng dựa sở sách tín dụng thống nhất, hợp lý có hiệu nhiều dựa sở kinh nghiệm trao quyền định cho cá nhân điều hành Vì vậy, mục tiêu, định hướng phát triển sách tín dụng ngân hàng nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản trị rủi ro tín dụng NHTM + Mô hình đánh giá rủi ro tín dụng: Mỗi ngân hàng phải hình thành đưa vào sử dụng mô hình đánh giá rủi ro cụ thể để quản lý rủi ro tín dụng cách thống hiệu Mô hình phải phù hợp với tính chất, quy mô độ phức tạp hoạt động thuộc ngân hàng * Các nhân tố thuộc khách hàng: Khi khách hàng sử dụng vốn vay ngân hàng không mục đích đưa đơn xin vay vốn như: sử dụng vốn vay vào kinh doanh không đối tượng; sử dụng vốn ngắn hạn để đầu tư trung dài hạn, đầu tư vào tài sản cố định; ảnh hưởng đến việc quản trị rủi ro tín dụng NHTM Ngoải ra, rủi ro tín dụng phát sinh từ yếu lực lãnh đạo kinh nghiệm quản lý người điều hành doanh nghiệp; khả cạnh tranh khách hàng * Các nhân tố thuộc môi trường: - Môi trường kinh tế xã hội: Môi trường kinh tế xã hội tổng hoà mối quan hệ kinh tế xã hội tác động đến hoạt động doanh nghiệp kinh tế Xét cách tổng thể, môi trường kinh tế xã hội ảnh hưởng đến việc quản trị rủi ro tín dụng từ phía ngân hàng phía khách hàng - Môi trường pháp lý: Môi trường pháp lý bao gồm hệ thống pháp luật điều chỉnh hoạt động kinh doanh doanh nghiệp biện pháp để thực thi pháp luật Trong kinh tế thị trường, thành phần kinh tế có quyền tự chủ hoạt động kinh doanh phải nằm khuôn khổ pháp luật quy định Hoạt động ngân hàng nói chung hoạt động tín dụng nói riêng không nằm vòng kiểm soát Nó phải tuân theo quy định có liên quan Chính phủ Ngân hàng Nhà nước ban hành 1.2 QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.2.1 Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng Đối với rủi ro tín dụng, trước hết, nên coi tượng xảy mong muốn ngân hàng thực cho vay khách hàng Với quan niệm vậy, bắt đầu xem xét khoản tín dụng, ngân hàng cần lường trước rủi ro xảy Đây xuất phát điểm hình thành nên ý tưởng quản trị rủi ro tín dụng NHTM Mặc dù rủi ro tín dụng tượng tiềm ẩn xảy ngân hàng cho khách hàng vay vốn, nhiều trường hợp, tính lặp lại rủi ro nên người ta nhận biết tính quy luật Chính điều mà ngân hàng tìm biện pháp quản lý nhằm hạn chế khả xảy rủi ro tín dụng giảm thiểu tổn thất rủi ro tín dụng gây Như vậy, “quản lý rủi ro tín dụng nội dung quản lý NHTM bao gồm: nhận biết đánh giá mức độ rủi ro, thực thi biện pháp hạn chế khả xảy rủi ro giảm thiểu tổn thất rủi ro tín dụng xảy ra.” 1.2.2 Sự cần thiết quản trị rủi ro tín dụng hoạt động ngân hàng thương mại Rủi ro tồn song song với hoạt động kinh doanh NHTM, việc hạn chế rủi ro đến mức tối thiểu có ý nghĩa vô quan trọng ngân hàng Tín dụng nội dung quan trọng, chiếm khoảng 60-80% toàn hoạt động kinh doanh ngân hàng Các rủi ro tín dụng có ảnh hưởng lớn tới ngân hàng, thông thường rủi ro tín dụng vào khoảng 90% rủi ro Quản trị rủi ro tín dụng vấn đề trọng tâm nay, quan tâm ý đặc biệt hệ thống ngân hàng toàn giới Khi ngân hàng kiểm soát tốt rủi ro tín dụng tránh nhiều điều bất lợi,chủ yếu vấn đề như: 1.2.2.1 Đối với ngân hàng * Quản trị rủi ro tín dụng tốt tránh tình trang giảm lợi nhuận: Khi rủi ro tín dụng xảy phát sinh khoản nợ khó thu hồi Ảnh hưởng trước mắt đến hoạt động ngân hàng ứ đọng vốn dẫn đến làm giảm vòng quay vốn ngân hàng Mặt khác, có nhiều khoản nợ khó không thu hồi lại phát sinh khoản chi phí quản lý, giám sát, thu nợ Các chi phí cao khoản thu nhập từ việc tăng lãi suất khoản nợ hạn thực khoản thu nhập ảo, thực tế ngân hàng khó có khả thu hồi đầy đủ chúng Bên cạnh đó, ngân hàng phải trả lãi cho khoản tiền huy động phận tài sản ngân hàng không thu lãi không chuyển thành tiền người khác vay thu lãi Kết lợi nhuận ngân hàng bị giảm sút Nếu quản trị rủi ro tín dụng thực tốt ngân hàng tránh tình trạng * Quản trị rủi ro tín dụng tốt tránh tình trạng giảm khả toán: Ngân hàng thường lập kế hoạch cân đối dòng tiền (trả lãi gốc tiền gửi, cho vay, đầu tư ) dòng tiền vào (tiền nhận gửi, tiền thu nợ gốc lãi cho vay ) thời điểm tương lai Khi vay không toán đầy đủ hạn dẫn đến không cân đối hai dòng tiền Các khoản tiền gửi, tiền tiết kiệm khách hàng phải toán kỳ hạn khoản tiền vay khách hàng lại 10 không hoàn trả hẹn Nếu ngân hàng không vay bán tài sản khả chi trả ngân hàng bị suy yếu hạn chế, ngân hàng gặp khó khăn khâu toán, quản trị rủi ro tín dụng cần thiết * Quản trị rủi ro tín dụng tốt giúp ngân hàng tránh tình trạng giảm uy tín: Do quản trị rủi ro tín dụng tốt nên tình trạng khả chi trả khó xảy ra, đó, uy tín ngân hàng thị trường tài bị giảm sút * Quản trị rủi ro tín dụng tốt tránh tình trạng phá sản ngân hàng: Nếu doanh nghiệp vay vốn ngân hàng gặp khó khăn việc hoàn trả, vay lớn dẫn đến khủng hoảng hoạt động ngân hàng Ngân hàng chuẩn bị kịp thời cho tình vậy, nhanh chóng đáp ứng khả toán, tránh sụp đổ ngân hàng Ngân hàng Trung Ương không can thiệp kịp thời can thiệp 1.2.2.2 Đối với khách hàng Quản trị rủi ro tín dụng tốt giúp khách hàng tránh tình trạng không trả nợ phá sản Lãi vay ngân hàng hạch toán vào chi phí sản xuất doanh nghiệp Khi để phát sinh nợ hạn với lãi suất lớn (=150%) lãi suất hạn chi phí doanh nghiệp tăng lên Doanh nghiệp gặp khó khăn tình hình tài chính, lại thêm khó khăn gấp bội Nguy đủ tiền để trả nợ cho ngân hàng điều tránh khỏi, dẫn đến việc phát mại tài sản chấp, dẫn đến tình trạng phá sản cho khách hàng 1.2.2.3 Đối với kinh tế Quản trị rủi ro tín dụng tốt tránh tình trạng khủng hoảng kinh tế Khi ngân hàng gặp khó khăn việc cung cấp vốn cho doanh nghiệp, 89 + Nhóm 4: Nợ nghi ngờ : 50% + Nhóm 5: Nợ có khả vốn : 100% Với quy định này, chi phí trích lập dự phòng rủi ro tăng lên tạo khó khăn cho ngân hàng, song lại đảm bảo cho ngân hàng có quỹ dự phòng rủi ro bảo đảm an toàn cho khoản nợ hạn Quỹ dự phòng rủi ro tín dụng giúp ngân hàng bù đắp tổn thất hoạt động tín dụng, thời trì mức vốn tự có ngân hàng, tránh biến động lớn ảnh hưởng tới khả khoản ngân hàng 3.2.9.2 Gia hạn nợ Khi đến hạn trả nợ mà khách hàng chưa có khả trả nợ ngân hàng xem xét nguyên nhân dẫn đến phát sinh nợ hạn cuả khách hàng, trường hợp nguyên nhân khách quan hợp lý ngân hàng xem xét gia hạn nợ cho khách hàng, tạo điều kiện cho khách hàng có thời gian thu xếp trả nợ 3.2.9.3 Thực miễn giảm lãi Đối với số khách hàng, sau ngân hàng cho vay, hoạt động kinh doanh hiệu đủ khả để hoàn trả đầy đủ khoản nợ lãi cho ngân hàng Tuy nhiên, khách hàng có thiện chí việc trả nợ ngân hàng Trong trường hợp này, ngân hàng thẩm định xem xét, trường hợp nhận thấy hỗ trợ doanh nghiệp, ngân hàng tạo điều kiện cách cho phép doanh nghiệp hưởng mức lãi suất thấp hơn, với mong muốn thu lại phần gốc khoản nợ với mức lãi thấp 3.2.9.4 Thực bán nợ Đối với khoản nợ không thu hồi có tài sản đảm bảo, ngân hàng không tự xử lý được, ngân hàng chuyển giao toàn khoản nợ với tài sản cho công ty mua bán nợ để công ty thực 90 hoạt động bán nợ số tiền thu sau trừ khoản chi phí chuyển cho ngân hàng Công ty mua bán nợ hoạt động công ty độc lập không phụ thuộc vào ngân hàng 3.2.10 Công tác cán đào tạo Con người yếu tố định đến thành bại quản lý vốn tín dụng nói riêng đến hoạt động ngân hàng nói chung Trước hết phải khẳng định người thực tất giải pháp nêu để bảo đảm an toàn rủi ro tín dụng cho ngân hàng không khác cán tín dụng nói riêng cán Sở giao dịch nói chung Nói cách khác, giải pháp nêu trở thành thực yếu tố người Do Sở giao dịch cần nâng cao trình độ chuyên môn, ngoại ngữ cán bộ, công nhân viên Sở giao dịch để phục vụ khách hàng ngày tốt xu hội nhập phát triển Tổ chức buổi trao đổi, hướng dẫn giúp cán Sở giao dịch nắm vững văn pháp luật, tình phát sinh thực tế nhằm đáp ứng cách nhanh chóng thỏa đáng yêu cầu khách hàng Thường xuyên tổ chức lớp tập huấn kĩ giao tiếp quan hệ khách hàng để toàn thể cácn công nhân viên nhận thức vai trò tầm quan trọng khách hàng phục vụ khách hàng tốt Không ngừng trì nâng cao tác phong giao tiếp văn minh, lịch với khách hàng, đáp ứng cách tốt yêu cầu khách hàng Đồng thời Sở giao dịch bố trí cán làm công tác kiểm tra nội tham gia lớp tập huấn nghiệp vụ để cập nhật kiến thức văn phục vụ cho công tác kiểm tra kiến nghị NHNT TW sớm ban hành quy trình kiểm tra nội NHNT để chi nhánh có sở thực nhiệm vụ tốt 3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG 3.3.1 Kiến nghị ngân hàng Nhà Nước 91 Ngân hàng Nhà nước định chế tài hỗn hợp vừa mang tính chất quan quản lí nhà nước, vừa mang tính chất doanh nghiệp nên quản lý ngân hàng Nhà nước với hoạt động ngân hàng thương mại quan trọng.Sự quản lý thực sau: - Ngân hàng nhà nước cần thực việc tra thường xuyên hoạt động ngân hàng thương mại thông qua việc thực kiểm tra, phúc tra việc chấp hành luật lệ tiền tệ hoạt động ngân hàng, việc thực quy định giấy phép hoạt động ngân hàng tổ chức cá nhân đối tượng tra ngân hàng Tăng cường hiệu tra kiểm soát hoạt động tín dụng NHTM nhằm hạn chế, phòng ngừa rủi ro tín dụng Hoàn thiện mô hình tổ chức máy tra ngân hàng theo ngành dọc từ trung ương xuống sở có độc lập tương đối điều hành hoạt động nghiệp vụ tổ chức máy NHNN; ứng dụng nguyên tắc giám sát hiệu họat động Ngân hàng ủy ban Basel, tuân thủ quy tắc thận trọng công tác tra - Phối hợp với đơn vị liên quan thường xuyên tổ chức khoá đào tạo bồi dưỡng kiến thức cập nhật để nâng cao lực đánh giá, đo lường, phân tích, kiểm soát rủi ro tín dụng cho cán tín dụng - Tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý đẩy mạnh việc sử dụng giấy tờ có thương phiếu, chứng tiền gửi loại hối phiếu, kỳ phiếu NHTM - Xây dựng hệ thống biện pháp kiểm soát luồng vốn quốc tế nợ nước ngoài, tập trung vào chế giám sát cho vay vay ngoại tệ NHTM để tránh rủi ro tỷ giá, ngoại hối kỳ hạn, qua có cảnh báo sớm cho NHTM 3.3.2 Kiến nghị Chính Phủ 92 Chính phủ có vai trò định việc đảm bảo cho định hướng hoạt động phòng ngừa rủi ro thực hoạt động ngân hàng thương mại Các giải pháp từ vừa đóng vai trò giải pháp tổng thể tạo dựng khuôn khổ vững lâu dài cho thực thi phòng ngừa hạn chế rủi ro vừa giải pháp giai đoạn hoạt động ngân hàng gặp phải rủi ro Một số kiến nghị cụ thể Chính Phủ để đảm bảo công tác quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng là: - Tiếp tục đưa giải pháp nhằm tập trung thúc đẩy hoạt động đầu tư, củng cố phát triển hệ thống tài chính, thị trường chứng khoán hệ thống ngân hàng - Hoàn thiện khung pháp lý buộc doanh nghiệp phải có báo cáo tài trung thực xác, giúp ngân hàng dễ dàng việc đánh giá thẩm định khách hàng từ giảm thiểu khả gặp phải rủi ro hoạt động kinh doanh ngân hàng - Nâng cao đủ mạnh tính độc lập tăng cường quyền hạn quản lý nhà nước hoạt động tiền tệ cho Ngân hàng Nhà nước - Cải thiện môi trường thu hút đầu tư, bao gồm đầu tư nước vào kinh tế nói chung khu vực ngân hàng nói riêng cho phát triển phù hợp với sở hạ tầng tài nước 93 KẾT LUẬN Rủi ro hoạt động ngân hàng, đặc biệt rủi ro tín dụng nỗi ám ảnh hệ thống ngân hàng nước mà nỗi ám ảnh chung hệ thống ngân hàng giới Những bất ngờ xảy ra, với ngân hàng giỏi nhất, nhiều kinh nghiệm khó đoán Trong bối cảnh kinh tế nay, chủ thể tham gia vào hoạt động kinh doanh hầu hết doanh nghiệp, đối tượng để ngân hàng cấp tín dụng Việc phân tích thẩm định đối tượng vay phương án vay có vai trò quan trọng kết hoạt động kinh doanh ngân hàng thương mại Chính lí trên, việc hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng ngày coi trọng Qua chuyên đề này, em mạnh dạn đưa số giải pháp nhằm hòan thiện quản trị rủi ro tín dụng khách hàng doanh nghiệp Sở giao dịch ngân hàng Ngoại Thương Tuy nhiên trình độ hiểu biết thời gian nghiên cứu hạn chế nên chuyên đề tránh khỏi thiếu xót tính toàn diện, mong thông cảm góp ý xây dựng thêm thầy, cô Một lần nữa, em xin chân thành cảm ơn thầy giáo – PGS.TS Lê Đức Lữ ban lãnh đạo nhân viên phòng tín dụng Sở giao dịch ngân hàng Ngoại Thương bảo, giúp đỡ em hoàn thành chuyên đề thực tập 94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PGS.TS Nguyễn Hữu Tài, Giáo trình Lý thuyết Tài Tiền tệ, NXB Giáo dục PGS TS Lưu Thị Hương (chủ biên), 2002, Giáo trình Tài Doanh nghiệp, NXB Giáo dục PGS TS Lưu Thị Hương (chủ biên), 2004, Giáo trình Thẩm định dự án đầu tư, NXB Tài TS Phan Thị Thu Hà, TS Nguyễn Thị Thu Thảo, 2002, Giáo trình Ngân hàng Thương mại quản trị nghiệp vụ, NXB Thống kê Peter Rose, 2001, Quản trị ngân hàng thương mại, NXB Tài Các văn liên quan đến nghiệp vụ tín dụng ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam Tài liệu Hiệp ước Basel I, Basel II Tài liệu rủi ro tín dụng Internet Lê Văn Tư, Tiền tệ tín dụng ngân hàng, NXB Thống Kê 10 Frederic S.Mishkin, tiền tệ ngân hàng thị trường tài chính, NXB Khoa học kĩ thuật, 1995 11 Và số tài liệu khác 95 DANH SÁCH BẢNG, BIỂU ĐỒ * Bảng 1: Tình hình cho vay trực tiếp với khách hàng doanh nghiệp SGD NHNT VN năm 2004 – 2006 * Bảng 2: Dư nợ cho vay SGD NHNT VN năm 2006 so với năm 2005 * Bảng 3: Tình hình cho vay với khách hàng doanh nghiệp năm 2006 so với năm 2005 * Bảng 4: Tình hình nợ hạn SGD NHNT VN năm 2004 – 2006 * Biểu đồ 1: Biểu đồ cấu dư nợ cho vay doanh nghiệp phân theo thời gian SGD NHNT VN năm 2005 * Biểu đồ 2: Biểu đồ so sánh dư nợ cho vay với khách hàng doanh nghiệp SGD NHNT VN VNĐ so với USD năm 2004 – 2006 * Biểu đồ 3: Biểu đồ cấu dư nợ cho vay doanh nghiệp phân theo ngành nghề SGD NHNT VN năm 2005 96 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT - NHNT: Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam - HSC; TW : Hội sở chính; trung ương - HĐQT: Hội đồng quản trị NHNT - HDTD: Hội đồng tín dụng - QHKH: Quan hệ khách hàng - QLRR: Quản lí rủi ro tín dụng - QLN: Quản lí nợ - ĐTDA: Đầu tư dự án - GHTD: Giới hạn tín dụng - TSTC; CC; BL: Tài sản cố định; cầm cố; bảo lãnh - TSBĐ: Tài sản bảo đảm - L/C: Thư tín dụng - B/L: Bảo lãnh - CK: Chiết khấu - XNK: Xuất nhập - TGĐ/ PTGĐ: Tổng giám đốc/ phó tổng giám đốc - GĐ/ PGĐ: Giám đốc/ phó giám đốc - CBKH: Cán khách hàng - CBRR: Cán rủi ro tín dụng - CBDTDA: Cán đầu tư dự án - CBQLN: Cán quản lí nợ 97 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG I: LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Rủi ro hoạt động ngân hàng thương mại 1.1.1 Rủi ro 1.1.1.1 Khái niệm rủi ro 1.1.1.2 Phân loại rủi ro hoạt động ngân hàng 1.1.2 Rủi ro tín dụng 1.1.2.1 Hoạt động tín dụng ngân hàng thương mại 1.1.2.2 Khái niệm rủi ro tín dụng 1.1.2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng 1.2 Quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại ……………….8 1.2.1 Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng……………………………………….8 98 1.2.2 Sự cần thiết quản trị rủi ro tín dụng hoạt động ngân hàng thương mại…………………………………………………………………………… 1.2.2.1 Đối với ngân hàng 1.2.2.2 Đối với khách hàng .10 1.2.2.3 Đối với kinh tế 10 1.2.3 Công cụ quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại 11 1.2.3.1 Các nguyên tắc chung Ủy ban giám sát ngân hàng Basel quản trị rủi ro tín dụng .11 1.2.3.2 Các công cụ quản trị rủi ro tín dụng 13 1.2.4 Nội dung quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại 18 1.2.4.1 Nhận biết rủi ro tín dụng 18 1.2.4.2 Đo lường rủi ro tín dụng 20 1.2.4.3 Thực biện pháp hạn chế tổn thất rủi ro xảy 24 99 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI SỞ GIAO DỊCH NGÂN HÀNG NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM 26 2.1 Khái quát hoạt động tín dụng Sở giao dịch ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam 26 2.1.1 Tổ chức hoạt động tín dụng SGD NHNT VN 26 2.1.1.1 Nguyên tắc tổ chức hoạt động tín dụng 26 2.1.1.2 Cơ cấu tổ chức hoạt động tín dụng SGD NHNT VN 26 2.1.2 Chính sách tín dụng SGD NHNT VN 27 2.1.2.1 Nguyên tắc chung 27 2.1.2.2 Chính sách cho vay khách hàng 28 2.1.2.3 Chính sách quản trị rủi ro tín dụng 30 2.1.3 Tình hình tín dụng SGD NHNT VN 32 2.1.3.1 Cho vay trực tiếp kinh tế 32 2.1.3.2 Xử lí nợ hạn 39 100 2.2 Thực trạng quản trị rủi ro hoạt động tín dụng sở giao dịch ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam 42 2.2.1 Tóm tắt quy trình tín dụng SGD NHNT VN 42 2.2.1.1.Quy trình xác định giới hạn tín dụng 42 2.2.1.2 Quy trình cho vay vốn lưu động 43 2.2.2 Các quy định cụ thể 45 2.2.2.1 Đề xuất tín dụng 45 2.2.2.2 Thẩm định rủi ro 46 2.2.2.3 Phê duyệt tín dụng 50 2.2.2.4 Ký kết hợp đồng – ghi nhập giám sát liẹu hệ thống- lưu trữ hồ sơ tín dụng an toàn 55 2.2.2.5 Quy trình rút vốn vay tài trợ thương mại 60 2.2.2.6 Quy trình kiểm tra, giám sát vốn vay, phát xử lí dấu iệu rủi ro 66 2.2.2.7 Quy trình đề xuất sửa đổi tín dụng 70 101 2.2.2.8 Quy trình thu nợ/ lí hợp đồng 71 2.2.2.9 Quy trình xử lí khoản nợ hạn 73 2.3 Đánh giá khái quát hoạt động quản trị rủi ro Sở giao dịch ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam 75 2.3.1 Những kết đạt 75 2.3.2 Những hạn chế nguyên nhân 77 CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI SỞ GIAO DỊCH NGÂN HÀNG NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM 79 3.1 Định hướng phát triển hoạt động tín dụng SGD NHNT VN năm tới 79 3.2 Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng SGD NHNT VN 80 3.2.1 Thực chiến lược Marketing thu hút khách hàng 80 3.2.1.1 Chủ động tìm đến khách hàng 80 3.2.1.2 §Èy m¹nh c«ng t¸c tiÕp thÞ mét c¸ch thiÕt thùc 81 3.2.1.3 Nâng cao chất lượng phục vụ bảo đảm tiện ích tối đa cho khách hàng 82 102 3.2.2 Nâng cao chất lượng công tác phân tích- thẩm định khách hàng phương án vay vốn 83 3.2.3 Hoàn thiện hệ thống thông tin đánh giá khách hàng 84 3.2.4 Cung cấp dịch vụ tư vấn cho khách hàng 85 3.2.5 Hoàn thiện hệ thống chấm điểm tín dụng 85 3.2.6 Giám sát kiểm tra sau vay 86 3.2.7 Phát triển hệ thống công nghệ thông tin 86 3.2.7.1 Tiêu chuẩn hóa đại hóa tất nghiệp vụ ngân hàng 86 3.2.7.2 Đa dạng hóa loại hình nghiệp vụ 87 3.2.7.3 Đầu tư vào kỹ thuật tiên tiến nhằm hạn chế rủi ro thông tin không kịp thời, xác 87 3.2.7.4 Cần phận xếp hạng tín nhiệm 87 3.2.7.5 Xây dựng hệ thống đánh giá lực chi nhánh 88 3.2.8 Sử dụng công cụ tín dụng phái sinh 88 103 3.2.9 Hạn chế tổn thất có rủi ro xảy 88 3.2.9.1 Trích lập quỹ dự phòng rủi ro 88 3.2.9.2 Gia hạn nợ 89 3.2.9.3 Thực miễn giảm lãi 89 3.2.9.4 Thực bán nợ 89 3.2.10 Công tác cán đào tạo 90 3.3 Một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tín dụng 90 3.3.1 Kiến nghị ngân hàng Nhà nước 90 3.3.2 Kiến nghị Chính phủ 91 KẾT LUẬN 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO 94 [...]... một NHTM quản trị rủi ro tín dụng như thế nào, chương 2 của chuyên đề sẽ xem xét thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Sở giao dịch Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam 26 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI SỞ GIAO DỊCH NGÂN HÀNG NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM 2.1 KHÁI QUÁT VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI SỞ GIAO DỊCH NGÂN HÀNG NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM 2.1.1 Tổ chức hoạt động tín dụng tại Sở giao dịch NHNT... triển của ngân hàng nói riêng và sự tăng trưởng của nền kinh tế nói chung Vì vậy, quản trị rủi ro tín dụng không chỉ là trách nhiệm của riêng ngân hàng mà là của toàn nền kinh tế 1.2.3 Công cụ quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại 1.2.3.1 Các nguyên tắc chung của ủy ban Giám sát Ngân hàng Basel trong Quản trị rủi ro tín dụng Hiệp định Basel II ra đời thay thế cho Hiệp định vốn ngân hàng quốc... của Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam 2.1.2 Chính sách tín dụng của Sở giao dịch ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam 2.1.2.1 Nguyên tắc chung 28 * Tuân thủ pháp luật: Tất cả các cán bộ nhân viên Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam có trách nhiệm phải tuân thủ các quy định của pháp luật trong hoạt động tín dụng và các quy định liên quan * Phù hợp với chiến lược hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Ngoại Thương Việt. .. hoặc làm xấu đi quan hệ với khách hàng 2.1.1.2 Cơ cấu tổ chức hoạt động tín dụng tại Sở giao dịch ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam * Ủy ban quản lí rủi ro: được thành lập nhằm hỗ trợ cho Hội đồng quản trị trong công tác quản lí rủi ro. Nhiệm vụ chính của Ủy ban là ban hành các chính sách chế độ hoặc đề ra các biện pháp nhằm quản lí có hiệu quả các loại hình rủi ro khác nhau trong hoạt động NH, trong... điều hành kí * Các nội dung quản lí rủi ro tín dụng cơ bản: - Giới hạn tín dụng với một khách hàng + Khái niệm: Giới hạn tín dụng của một khách hàng là tổng mức dư nợ tín dụng tối đa mà ngân hàng Ngoại Thương chấp nhận giao dịch đối với khách hàng đó trong một thời kì( 1 năm) Tổng mức dư nợ được đề cập trong giới hạn tín dụng gồm: dư nợ cho vay, số dư bảo lãnh và phần L/C miễn kí quỹ, dư nợ cho vay... doanh bao giờ cũng gắn liền với rủi ro Trong các loại rủi ro, rủi ro tín dụng có tác động lớn nhất đến hoạt động của ngân hàng Rủi ro tín dụng thường xuyên xảy ra và khi xảy ra nó không chỉ ảnh hưởng xấu đến kết quả kinh doanh của ngân hàng mà còn làm giảm uy tín của ngân hàng trên thị trường Vì vậy, các NHTM cần phải thực hiện công tác quản trị rủi ro tín dụng trên cơ sở phân tích các nguyên nhân... của quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại 1.2.4.1 Nhận biết rủi ro tín dụng Ngân hàng cần có phương pháp nhận ra những dấu hiệu rủi ro tín dụng để từ chối cho vay (trong trường hợp trước khi cho vay) hoặc để ngăn ngừa xử lý kịp thời (trong trường hợp đã cho vay) Có thể sắp xếp các dấu hiệu của rủi ro tín dụng theo các nhóm sau: * Nhóm các dấu hiệu liên quan đến mối quan hệ với ngân hàng: ... là các khoản tín dụng an toàn Trong một số trường hợp, người vay không hoàn trả nợ hoặc hoàn trả không đầy đủ và đúng hạn Điều đó có nghĩa là rủi ro tín dụng đã xảy ra Lúc này cán bộ tín dụng cần xem xét, tìm ra nguyên nhân dẫn đến việc khách hàng không thanh toán nợ cho ngân hàng như đã cam kết trong hợp đồng tín dụng Như vậy, để đảm bảo hiệu quả trong công tác quản trị rủi ro tín dụng, các ngân hàng. .. hàng do tổ chức tín dụng đánh giá khách hàng suy giảm khả năng trả nợ gốc hoặc lãi đúng thời hạn ghi trong hợp đồng tín dụng nhưng tổ chức tín dụng có đủ cơ sở để đánh giá khách hàng có khả năng trả đầy đủ nợ gốc và lãi theo thời hạn trả nợ đã cơ cấu lại * Các chỉ tiêu đo lường rủi ro tín dụng: Tuy rủi ro tín dụng là khách quan song ngân hàng phải quản lí rủi ro tín dụng nhằm hạn chế đến mức thấp nhất... tín dụng mới, gia hạn các khoản tín dụng hiện có - Nguyên tắc 7: Việc cấp tín dụng cần phải dựa trên: Cơ sở giao dịch thương mại thông thường, quản lý chặt chẽ các khoản vay đối với các doanh nghiệp và cá nhân có liên quan, làm giảm bớt rủi ro cho vay đối với các bên có liên quan * Duy trì một quy trình quản lý, đánh giá và kiểm soát tín dụng có hiệu quả: - Nguyên tắc 8: Áp dụng quy trình quản lý tín