Đại học thái nguyên Trờng đại học nông lâm Dơng Văn Lợi Nghiên cứu xác định yếu tố dinh dỡng đa lợng Hạn chế suất đậu tơng đất xám bạc màu Bắc Giang Chuyên ngành : Trồng trọt Mã số : 60 - 62 - 01 Luận văn Thạc sỹ khoa học nông nghiệp Ngời hớng dẫn khoa học: TS Đỗ Thị Lan PGS.TS Nguyễn Ngọc Nông Thái Nguyên, năm 2006 Lời cam đoan Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng Các số liệu kết luận văn trung thực chưa công bố công trình nghiên cứu khác Mọi việc giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn cảm ơn, thông tin, tài liệu trình bày luận văn rõ Tác giả Dơng Văn Lợi Lời cảm ơn Để hoàn thành công trình này, nhận giúp đỡ cấp lãnh đạo, tập thể cá nhân Chúng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc kính trọng đến vị TS Đỗ Thị Lan - Phó trưởng Khoa Tài nguyên môi trường Trường đại học Nông lâm Thái Nguyên, người thầy hướng dẫn thứ cho luận văn PGS TS Nguyễn Ngọc Nông - Trưởng khoa tài nguyên môi trường Trường đại học nông lâm Thái Nguyên, người thầy hướng dẫn thứ hai cho luận văn Ban chủ nhiệm khoa, tập thể thày cô giáo khoa Tài nguyên môi trường, khoa trồng trọt trường Đại học nông lâm Thái Nguyên khuyến khích tạo điều kiện cho hoàn thiện luận văn Khoa sau Đại học - Trường đại học nông lâm Thái Nguyên tạo điều kiện cho hoàn thành luận văn Lãnh đạo tập thể công nhân viên chức Trung tâm khuyến nông khuyến lâm tỉnh Bắc Giang động viên tạo điều kiện cho hoàn thành luận văn Đảng uỷ, UBND bà nông dân xã Ngọc Sơn - Hiệp Hoà xã Tân Dĩnh - Lạng Giang tạo điều kiện giúp đỡ hoàn thành luận văn Xin chân thành cảm ơn tất anh chị em, bạn bè đồng nghiệp gia đình giúp đỡ động viên vượt qua khó khăn để hoàn thành công trình Ngày 15 tháng năm 2006 Tác giả Dơng Văn Lợi Danh mục bảng 2.1 Hàm lượng dinh dưỡng đậu tương 2.2 Tính chất hoá học đất xám bạc màu phù xa cổ 2.3 Sự phân bố dạng kali theo chiều sâu đất xám bạc màu Hà Bắc 2.4 2.5 Tính chất nông hoá số loại đất trồng lương thực, thực phẩm nước ta Kết phân tích số tiêu đất xám bạc màu Bắc Giang cấu lúa, màu 2.6 Tình hình sản xuất đậu tương giới năm 2001-2005 2.7 Tình hình sản xuất đậu tương nước đứng đầu giới năm 2005 2.8 Tình hình sản xuất đậu tương Việt Nam năm gần 2.9 Nghiên cứu hiệu lực kali cho đậu tương đất bạc màu 2.10 Hiệu việc bón phân cân đối NPK cho đậu tương đất bạc mầu 2.11 ảnh hưởng mức đạm kali đến suất đậu tương đất bạc mầu 4.1 4.2 Đặc trưng số yếu tố khí tượng tháng trạm Hiệp Hoà Bắc Giang - tỉnh Bắc Giang Diện tích, suất, sản lượng đậu tương tỉnh Bắc Giang (20012005) 4.3 Diện tích, suất đậu tương số huyện Bắc Giang 4.4 Cơ cấu giống đậu tương tỉnh Bắc Giang năm 2003-2005 4.5 Một số tiêu phân tích đất đất xám bạc mầu Bắc Giang 4.6 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng đa lượng N, P, K đến số tiêu sinh trưởng 4.7 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng đa lượng N, P, K đến số lượng khối lượng nốt sần 4.8 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng đa lượng N, P, K đến khả tích luỹ chất khô đậu tương 4.9 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng đa lượng N, P, K đến hàm lượng dinh dưỡng thân đậu tương 4.10 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng đa lượng N, P, K đến yếu tố cấu thành suất 4.11 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng đa lượng N, P, K đến suất đậu tương 4.12 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng đa lượng N, P, K đến hiệu kinh tế 4.13 ảnh hưởng tổ hợp phân bón NPK đến số tiêu sinh trưởng 4.14 ảnh hưởng tổ hợp phân bón NPK đến yếu tố cấu thành suất 4.15 ảnh hưởng tổ hợp phân bón NPK đến suất đậu tương 4.16 Sơ hạch toán hiệu kinh tế số tổ hợp phân bón 4.17 Nông dân tham gia lựa chọn tiêu để đánh giá tổ hợp phân bón 4.18 Nông dân tham gia lựa chọn tổ hợp phân bón Danh mục biểu đồ đồ thị Biểu đồ 4.1: ảnh hưởng yếu tố N, P, K đến suất thực thu đậu tương Biểu đồ 4.2: ảnh hưởng tổ hợp phân bón đến suất thực thu đậu tương Danh mục chữ viết tắt TT Bắc Giang Tên chữ Chữ viết tắt BG Hiệp Hoà HH Kali tổng số Kts Kali hữu hiệu Khh Kali hữu hiệu trực tiếp Khhtt Khối lượng Khuyến nông - khuyến lâm Lợi nhuận thu đồng chi phí phân bón KL KNKL VCR Năng suất thực thu NSTT 10 Năng suất lý thuyết NSLT 11 Nông nghiệp phát triển nông thôn 12 Số lượng hữu hiệu SLHH 13 Thời gian sinh trưởng TGST 14 Tỷ lệ 15 Vi khuẩn nốt sần NN&PTNT TL VKNS Mục lục Chơng Mở đầu 1.1 Đặt vấn đề 1.2 Mục đích đề tài 1.3 Những đóng góp đề tài Chơng Tổng quan tài liệu sở lý luận, thực tiễn tình hình sản xuất, nghiên cứu đậu tơng 2.1 Cơ sở lý luận sở thực tiễn đề tài 2.1.1 Cơ sở lý luận 2.1.1.1 Vị trí, vai trò, giá trị kinh tế đậu tương 2.1.1.2 Nhu cầu dinh dưỡng đa lượng đậu tương 2.1.1.3 Đất đai trồng đậu tương 12 2.1.2 Cơ sở thực tiễn 17 2.2 Tình hình sản xuất đậu tương 18 2.2.1 Tình hình sản xuất giới 18 2.2.2 Tình hình sản xuất đậu tương Việt Nam 21 2.3 Tình hình nghiên cứu phân bón cho đậu tương giới 23 2.3.1 Những nghiên cứu yêu cầu dinh dưỡng đậu tương 23 2.3.2 Những nghiên cứu nước ảnh hưởng phân bón đến sinh trưởng phát triển suất đậu tương 24 2.3.3 Những nghiên cứu phân vi sinh vật cho đậu tương 26 2.3.4 Những nghiên cứu vôi cho đậu tương 21 2.3.5 Những nghiên cứu ảnh hưởng phân bón đến tính chống chịu đậu tương 28 2.4 Tình hình nghiên cứu nước phân bón cho đậu tương 29 2.4.1 Những nghiên cứu ảnh hưởng NPK đến sinh trưởng, phát triển suất đậu tương 29 2.4.2 Những nghiên cứu phân vi khuẩn nốt sần cho đậu tương 32 2.4.3 Những nghiên cứu tổ hợp phân bón bón phân hợp lý cho đậu tương 33 Chơng Đối tợng, nội dung phơng pháp nghiên cứu 39 3.1 Đối tượng nghiên cứu 39 3.2 Nội dung, địa điểm thời gian nghiên cứu 39 3.2.1 Nội dung 39 3.2.2 Địa điểm thời gian nghiên cứu 39 3.3 Phương pháp nghiên cứu 40 3.3.1 Điều tra tình hình sản xuất đậu tương Bắc Giang 40 3.3.2 Thí nghiệm đồng ruộng 40 3.3.2.1 Thí nghiệm xác định yếu tố dinh dưỡng đa lượng hạn chế suất đậu tương 40 3.3.2.2 Thử nghiệm số tổ hợp phân bón cho đậu tương theo hướng bón phân cân đối 41 3.3.3 Các tiêu theo dõi phương pháp theo dõi 42 3.3.3.1 Các tiêu sinh trưởng 42 3.3.3.2 Các tiêu suất yếu tố cấu thành suất 42 3.3.3 Chỉ tiêu kinh tế 43 3.3.3.4 Hạch toán hiệu kinh tế 43 3.3.3.5 Một số tiêu phân tích đất trước trồng, sau thu hoạch hàm lượng N,P,K thân 43 3.3.3.6 Phương pháp nông dân tham gia đánh giá lựa chọn công thức bón phân có hiệu đưa vào sản xuất 44 3.3.3.7 Phương pháp sử lý số liệu 44 Chơng Kết nghiên cứu thảo luận 45 4.1 Vài nét tình hình khí tượng thuỷ văn Bắc Giang ảnh hưởng đến kết nghiên cứu 45 4.2 Đánh giá tình hình sản xuất đậu tương tỉnh Bắc Giang 47 4.2.1 Diện tích, suất, sản lượng đậu tương tỉnh Bắc Giang năm gần 47 4.2.2 Cơ cấu giống đậu tương tỉnh Bắc Giang năm gần 48 4.2.3 Đất trồng đậu tương Bắc Giang 49 4.3 Kết nghiên cứu yếu tố dinh dưỡng đa lượng hạn chế suất đậu tương đất xám bạc mầu Bắc giang 51 4.3.1 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng đa lượng NPK đến số tiêu sinh trưởng 51 4.3.2 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng N P K đến số lượng khối lượng nốt sần 54 4.3.3 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng N, P, K đến khả tích luỹ chất khô đậu tương 56 4.3.4 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng N,P,K đến hàm lượng dinh dưỡng thân 59 4.3.5 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng N, P, K đến yếu tố cấu thành suất 60 4.3.6 ảnh hưởng yếu tố dinh dưỡng đa lượng N, P, K đến suất đậu tương 63 4.3.7 Yếu tố dinh dưỡng đa lượng hạn chế suất đậu tương hàng đầu 66 4.3.8 Hiệu kinh tế 67 141 The SAS System The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels congthuc Values 4 Number of observations The SAS System 12 The ANOVA Procedure Dependent Variable: dot ngoc son DF Sum of Squares Mean Square F Value Pr > F Model 1.66333333 0.55444444 3.66 0.0633 Error 1.21333333 0.15166667 11 2.87666667 Mean Square F Value Pr > F 0.55444444 3.66 Source Corrected Total R-Square Coeff Var Root MSE dot Mean 0.578216 3.787138 0.389444 10.28333 Source DF congthuc Anova SS 1.66333333 The SAS System 0.0633 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for dot NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom Error Mean Square 0.151667 Critical Value of t 2.30600 Least Significant Difference 0.7333 Means with the same letter are not significantly different t Grouping Mean N congthuc B B B A A A A A 10.7000 10.5667 3 10.1000 9.7667 142 The SAS System The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels congthuc Values Number of observations The SAS System 12 The ANOVA Procedure Dependent Variable: canhcap1 ngoc son DF Sum of Squares Mean Square F Value Pr > F Model 1.31666667 0.43888889 175.56 F 0.43888889 175.56 F Model 165.7302917 55.2434306 9.37 0.0054 Error 47.1762000 5.8970250 11 212.9064917 Mean Square F Value Pr > F 55.2434306 9.37 Source Corrected Total R-Square Coeff Var Root MSE nslt Mean 0.778418 9.557099 2.428379 25.40917 Source DF congthuc Anova SS 165.7302917 The SAS System 0.0054 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for nslt NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom Error Mean Square 5.897025 Critical Value of t 2.30600 Least Significant Difference 4.5723 Means with the same letter are not significantly different t Grouping Mean N congthuc A A A 30.503 27.410 3 B B B 22.107 21.617 t Grouping Mean N congthuc A 2.30000 B 2.16667 3 C 2.03333 D 1.43333 144 The SAS System The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels congthuc Values 4 Number of observations The SAS System 12 The ANOVA Procedure Dependent Variable: nslt tan dinh DF Sum of Squares Mean Square F Value Pr > F Model 291.4744917 97.1581639 29.76 0.0001 Error 26.1171333 3.2646417 11 317.5916250 Source Corrected Total R-Square Coeff Var Root MSE nslt Mean 0.917765 6.273177 1.806832 28.80250 Source DF congthuc Anova SS Mean Square F Value 97.1581639 29.76 291.4744917 The SAS System Pr > F 0.0001 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for nslt NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom Error Mean Square 3.264642 Critical Value of t 2.30600 Least Significant Difference 3.402 Means with the same letter are not significantly different t Grouping Mean N congthuc A 35.510 B 31.360 3 C C C 25.333 23.007 145 The SAS System 10:32 Sunday, August 20, 2000 The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values nhaclai 3 congthuc 4 Number of observations The SAS System 12 10:32 Sunday, August 20, 2000 The ANOVA Procedure Dependent Variable: chieucao tan dinh DF Sum of Squares Mean Square F Value Pr > F Model 93.5025000 31.1675000 6.43 0.0159 Error 38.8000000 4.8500000 11 132.3025000 Mean Square F Value Pr > F 31.16750000 6.43 Source Corrected Total R-Square Coeff Var Root MSE chieucao Mean 0.706733 6.628357 2.202272 33.22500 Source DF congthuc Anova SS 93.50250000 The SAS System 0.0159 10:32 Sunday, August 20, 2000 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for chieucao NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate Alpha Error Degrees of Freedom Error Mean Square Critical Value of t Least Significant Difference 0.05 4.85 2.30600 4.1465 Means with the same letter are not significantly different t Grouping Mean N congthuc 146 A A A 36.800 35.100 3 B B B 30.600 30.400 147 The SAS System The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels congthuc Values 4 Number of observations The SAS System 12 The ANOVA Procedure Dependent Variable: socanhcap1 tan dinh DF Sum of Squares Mean Square F Value Pr > F Model 2.14250000 0.71416667 6.49 0.0155 Error 0.88000000 0.11000000 11 3.02250000 Source Corrected Total R-Square Coeff Var Root MSE socanhcap1 Mean 0.708850 12.39860 0.331662 2.675000 Source DF congthuc Anova SS Mean Square F Value Pr > F 0.71416667 6.49 0.0155 2.14250000 The SAS System The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for socanhcap1 NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate Alpha Error Degrees of Freedom Error Mean Square Critical Value of t Least Significant Difference 0.05 0.11 2.30600 0.6245 Means with the same letter are not significantly different t Grouping Mean N congthuc A A A 3.2000 2.9667 3 C C C 2.3667 2.1667 B B B 148 The SAS System The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels congthuc Values Number of observations The SAS System 12 The ANOVA Procedure Dependent Variable: tongqua tan dinh DF Sum of Squares Mean Square F Value Pr > F Model 181.1300000 60.3766667 24.19 0.0002 Error 19.9666667 2.4958333 11 201.0966667 Source Corrected Total R-Square Coeff Var Root MSE tongqua Mean 0.900711 5.280738 1.579821 29.91667 Source DF congthuc Anova SS Mean Square F Value Pr > F 60.3766667 24.19 0.0002 181.1300000 The SAS System The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for tongqua NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom Error Mean Square 2.495833 Critical Value of t 2.30600 Least Significant Difference 2.9746 Means with the same letter are not significantly different t Grouping Mean N congthuc A 35.500 B 31.567 3 C C C 26.700 25.900 149 The SAS System The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels congthuc Values Number of observations The SAS System 12 The ANOVA Procedure Dependent Variable: ti le quachac tan dinh DF Sum of Squares Mean Square F Value Pr > F Model 35.3498581 11.7832860 1.32 0.3345 Error 71.5629353 8.9453669 11 106.9127934 Source Corrected Total Source congthuc R-Square Coeff Var Root MSE quachac Mean 0.330642 3.277073 2.990881 91.26683 DF Anova SS 35.34985807 The SAS System Mean Square F Value Pr > F 11.78328602 1.32 0.3345 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for quachac NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom Error Mean Square 8.945367 Critical Value of t 2.30600 Least Significant Difference 5.6314 Means with the same letter are not significantly different The SAS System The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values 150 congthuc 4 Number of observations The SAS System 12 The ANOVA Procedure Dependent Variable:ti le qua3hat tan dinh DF Sum of Squares Mean Square F Value Pr > F Model 48.93418268 16.31139423 5.78 0.0211 Error 22.56470161 2.82058770 11 71.49888428 Source Corrected Total R-Square Coeff Var Root MSE qua3hat Mean 0.684405 6.582295 1.679461 25.51482 Source DF congthuc Anova SS 48.93418268 The SAS System Mean Square F Value 16.31139423 5.78 Pr > F 0.0211 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for qua3hat NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom Error Mean Square 2.820588 Critical Value of t 2.30600 Least Significant Difference 3.1622 Means with the same letter are not significantly different t Grouping Mean N congthuc A A A 27.870 27.164 3 B B B 23.629 23.396 t Grouping Mean N congthuc A A A A A A A 92.885 92.373 3 91.359 88.450 151 The SAS System The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels congthuc Values 4 Number of observations The SAS System 12 The ANOVA Procedure Dependent Variable: m1000hat tan dinh DF Sum of Squares Mean Square F Value Pr > F Model 12.06916667 4.02305556 16.82 0.0008 Error 1.91333333 0.23916667 11 13.98250000 Source Corrected Total R-Square Coeff Var Root MSE m1000hat Mean 0.863162 0.307625 0.489047 158.9750 Source DF congthuc Anova SS Mean Square F Value Pr > F 4.02305556 16.82 0.0008 12.06916667 The SAS System The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for m1000hat NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom Error Mean Square 0.239167 Critical Value of t 2.30600 Least Significant Difference 0.9208 Means with the same letter are not significantly different t Grouping Mean N congthuc A A A 160.2667 159.6333 3 B B B 158.1000 157.9000 152 The SAS System The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values nhaclai 3 congthuc 8 Number of observations The SAS System 24 The ANOVA Procedure Dependent Variable: qua1hat DF Sum of Squares Mean Square F Value Pr > F Model 4.00000000 0.44444444 0.49 0.8563 Error 14 12.63333333 0.90238095 Corrected Total 23 16.63333333 Source R-Square Coeff Var Root MSE qua1hat Mean 0.240481 19.12626 0.949937 4.966667 Source DF nhaclai congthuc Anova SS Mean Square F Value Pr > F 1.64666667 0.10095238 1.82 0.11 0.1976 0.9964 3.29333333 0.70666667 The SAS System The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for qua1hat NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom 14 Error Mean Square 0.902381 Critical Value of t 2.14479 Least Significant Difference 1.6635 Means with the same letter are not significantly different t Grouping Mean N congthuc A A 5.1000 153 A A A A A A A A A A A A A 5.1000 5.0333 5.0333 5.0000 5.0000 4.9333 3 4.5333 154 The SAS System The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values nhaclai 3 congthuc 8 Number of observations The SAS System 24 The ANOVA Procedure Dependent Variable: m1000hat DF Sum of Squares Mean Square F Value Pr > F Model 161.5625000 17.9513889 182.67 F 0.1454167 23.0388095 1.48 234.43 0.2612 [...]... biệt là các nghiên cứu về xác định yếu tố hạn chế năng suất đậu tương hầu như chưa có Với lý do đó chúng tôi đã tiến hành đề tài: Nghiên cứu, xác định yếu tố dinh dỡng đa lợng hạn chế năng suất đậu tơng trên đất xám bạc màu Bắc Giang 4 1.2 Mục đích của đề tài - Xác định được yếu tố dinh dưỡng đa lượng hạn chế năng suất đậu tương hiện nay trên đất bạc màu Bắc Giang, làm cơ sở cho việc định hướng sử... yếu tố hạn chế năng suất - Về thực tiễn: kết quả của đề tài xác định được yếu tố dinh dưỡng đa lượng hạn chế năng suất đậu tương trên đất bạc mầu Hơn thế nữa còn xác định được liều lượng bón cân đối cho đậu tương, tăng năng suất, tăng hiệu quả kinh tế cho người trồng đậu tương, từ đó tăng thu nhập cho người nông dân, chống thoái hóa, cải tạo đất bạc mầu Bắc Giang nói riêng và cải tạo độ phì đất có... Đậu tương được gieo trồng chủ yếu trên đất xám bạc màu, khoảng 4000 ha chiếm 74% diện tích Tuy đất đai nhìn chung là phù hợp, nhưng năng suất không đồng đều, việc phát huy tiềm năng 2 năng suất rất khó khăn.Tìm hiểu nguyên nhân đất và phân bón đã đặt ra một dấu hỏi là phải chăng đã xuất hiện yếu tố hạn chế nào đó Thực tế sản xuất đậu tương có các nhân tố hạn chế năng suất như: Kinh tế xã hội, quản... 2:1:1,5, đậu tương có thể hấp thu P của các Phôtphát khó tan AlPO4, FePO4 2.1.1.3 Đất đai trồng đậu tơng Đậu tương trồng được ở hầu hết các loại đất cát nhưng có năng suất cao ở đất phù xa và đất thịt nhẹ Theo Trần Thị Trường (2005) [41], cây đậu tương không yêu cầu đất khắt khe có thể trồng trên đất phù sa, đất bãi, đất thịt, đất nương rẫy, đất đồi núi, đất mới khai phá có thể trồng hoa màu Tuy nhiên đất. .. chân đất trũng là 1,40% Theo Đỗ ánh (2001)[1], đậu tương thích hợp trên đất có độ pH 6-7 Trên đất bạc mầu hàm lượng chất hữu cơ