BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ PHAN THANH SƠN KHẢO SÁT KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, THỰC HÀNH VỀ PHÒNG BỆNH TAY CHÂN MIỆNG Ở BÀ MẸ CÓ CON DƯỚI TUỔI VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI PHƯỜNG CHÂU VĂN LIÊM, QUẬN Ô MÔN, THÀNH PHỐ CẦN THƠ NĂM 2013 LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP I CẦN THƠ - 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ PHAN THANH SƠN KHẢO SÁT KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, THỰC HÀNH VỀ PHỊNG BỆNH TAY CHÂN MIỆNG Ở BÀ MẸ CĨ CON DƯỚI TUỔI VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI PHƯỜNG CHÂU VĂN LIÊM, QUẬN Ô MÔN, THÀNH PHỐ CẦN THƠ NĂM 2013 Chuyên ngành: Y HỌC DỰ PHÒNG Mã số: 60720163.CK LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP I Hướng dẫn khoa học PGS.TS PHẠM VĂN LÌNH CẦN THƠ - 2013 LỜI CẢM ƠN Luận văn thực hoàn thành vấn điều tra phường Châu Văn Liêm, quận Ơ Mơn Để hồn thành luận văn thực nhận nhiều động viên, giúp đỡ nhiều cá nhân tập thể Lời nói đầu tiên, tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến người thầy PGS.TS Phạm Văn Lình người dày cơng hướng dẫn tơi hồn thành luận văn tốt nghiệp chun khoa cấp I – chuyên ngành Y học dự phòng tơi Và tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành tới thầy cô giáo trường Đại học Y Dược thành phố Cần Thơ, người truyền đạt cho tơi kiến thức vơ có ích thời gian tơi theo học khóa chun khoa cấp I – Y học dự phòng trường Và tơi gửi lời cám tới Ban Giám hiệu, Phịng Đào tạo Sau đại học, Đại học Y Dược thành phố Cần Thơ tạo điều kiện cho q trình tham gia khóa học trường Cuối tơi xin gửi lời cám ơn đến gia đình, bạn bè đồng nghiệp luôn sát cánh bên tôi, người luôn động viên khuyến khích tơi q trình thực luận văn tốt nghiệp chuyên khoa cấp I – chuyên ngành Y học dự phịng tơi Chân thành cảm ơn ! Cần Thơ, tháng năm 2013 Phan Thanh Sơn LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kết luận văn xác, trung thực chưa công bố nghiên cứu khác trước Tác giả luận văn Phan Thanh Sơn MỤC LỤC Trang DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG DANH MỤC BIỂU ĐỒ DANH MỤC HÌNH ĐẶT VẤN ĐỀ Chương TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Đặc điểm dịch tễ bệnh tay chân miệng 1.2 Lịch sử tình hình bệnh tay chân miệng 1.3 Phòng, chống bệnh tay chân miệng 12 1.4 Các cơng trình nghiên cứu bệnh tay chân miệng 16 Chương PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 24 2.1 Đối tượng nghiên cứu 24 2.1.1 Đối tượng nghiên cứu 24 2.1.2 Tiêu chuẩn chọn vào nghiên cứu loại trừ 24 2.1.3 Địa điểm nghiên cứu 24 2.1.4 Thời gian nghiên cứu 24 2.2 Phương pháp nghiên cứu 24 2.2.1 Thiết kế nghiên cứu 24 2.2.2 Cỡ mẫu 24 2.2.3 Phương pháp chọn mẫu 25 2.2.4 Nội dung nghiên cứu 26 2.2.5 Kỹ thuật phương pháp thu thập số liệu 36 2.2.6 Hạn chế nghiên cứu, sai số biện pháp khắc phục 37 2.2.7 Xử lý phân tích số liệu 38 2.3 Đạo đức nghiên cứu 38 Chương KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 39 3.1 Một số đặc điểm đối tượng nghiên cứu 39 3.2 Kết nghiên cứu kiến thức, thái độ, thực hành 42 3.2.1 Kiến thức 42 3.2.2 Thái độ 48 3.2.3 Thực hành 51 3.3 Một số yếu tố liên quan tới thực hành bà mẹ phòng bệnh taychân miệng 53 Chương BÀN LUẬN 58 4.1 Thông tin chung đặc điểm mẫu nghiên cứu 58 4.2 Kiến thức, thái độ thực hành phòng bệnh tay chân miệng bà mẹ có tuổi phường Châu Văn Liêm, quận Ơ Mơn 61 4.3 Nguồn cung cấp thơng tin phịng bệnh tay chân miệng cho bà mẹ có tuổi phường Châu Văn Liêm, quận Ơ Mơn 69 4.4 Các mối liên quan đến thực hành phòng bệnh tay chân miệng bà mẹ có tuổi phường Châu văn Liêm 71 KẾT LUẬN 72 KIẾN NGHỊ 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO Phụ lục 1: Bảng câu hỏi vấn Phụ lục 2: Danh sách bà mẹ tham gia nghiên cứu DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CDC Trung tâm kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ CA16 Coxsackievirus A16 ĐTNC Đối tượng nghiên cứu EV71 Enterovirus 71 PB Phòng bệnh TCM Tay chân miệng THCS Trung học sở THPT Trung học phổ thông TTGDSK Truyền thông giáo dục sức khỏe TTYT Trung tâm Y tế TTYTDP Trung tâm Y tế dự phòng VS Vệ sinh VSMT Vệ sinh mơi trường VSPB Vệ sinh phịng bệnh VSDTTƯ Vệ sinh dịch tễ trung ương WHO Tổ chức Y tế giới DANH MỤC BẢNG Trang Bảng 1.1 Tình hình bệnh tay chân miệng nước khu vực Châu Á Thái Bình Dương đến ngày 6/9/2012 Bảng 3.1 Phân bố trình độ học vấn đối tượng nghiên cứu 39 Bảng 3.14 Nguồn cung cấp thông tin bệnh TCM cho bà mẹ 42 Bảng 3.2 Số bà mẹ có tuổi biết bệnh tay chân miệng 42 Bảng 3.3 Kiến thức triệu chứng bệnh tay chân miệng 43 Bảng 3.4 Kiến thức bệnh tay chân miệng có gây nguy hiểm cho trẻ 43 Bảng 3.5 Kiến thức mức độ nguy hiểm bệnh tay chân miệng 44 Bảng 3.6 Kiến thức nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng 44 Bảng 3.7 Kiến thức lây truyền bệnh tay chân miệng 44 Bảng 3.8 Kiến thức thuốc điều trị đặc hiệu bệnh tay chân miệng 45 Bảng 3.9 Kiến thức vắc xin phòng bệnh tay chân miệng 45 Bảng 3.10 Kiến thức đường lây truyền bệnh tay chân miệng 46 Bảng 3.11 Kiến thức yếu tố thuận lợi hay nguy mắc bệnh TCM 47 Bảng 3.12 Thái độ bà mẹ mức độ nguy hiểm bệnh TCM 48 Bảng 3.13 Thái độ bà mẹ ủng hộ phòng bệnh tay chân miệng 49 Bảng 3.14 Thái độ bà mẹ vệ sinh phòng bệnh tay chân miệng 49 Bảng 3.13 Thực hành bà mẹ bệnh TCM 51 Bảng 3.15 Mối liên quan độ tuổi thực hành phòng bệnh TCM 53 Bảng 3.16 Mối liên quan trình độ học vấn thực hành phòng TCM 53 Bảng 3.17 Mối liên quan nghề nghiệp thực hành phòng TCM 54 Bảng 3.18 Mối liên quan thu nhập thực hành phòng bệnh TCM 54 Bảng 3.19 Mối liên quan số thành viên gia đình thực hành PB TCM 55 Bảng 3.20 Mối liên quan số thành viên gia đình thực hành phịng bệnh tay chân miệng 55 Bảng 3.21 Mối liên quan kiến thức thực hành PB TCM 56 Bảng 3.22 Mối liên quan thái độ thực hành phòng bệnh TCM 56 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 1.1: Số ca mắc bệnh TCM từ năm 2006 – 2011 Việt Nam 10 Biểu đồ 1.2 Số cas tử vong TCM nước theo tỉnh đến tuần 37/2011 11 Biểu đồ 3.1 Phân bố độ tuổi đối tượng nghiên cứu 39 Biểu đồ 3.2 Phân bố nghề nghiệp đối tượng nghiên cứu 40 Biểu đồ 3.3 Phân bố trung bình thu nhập gia đình ĐTNC 40 Biểu đồ 3.4 Phân bố số thành viên gia đình đối tượng nghiên cứu 41 Biểu đồ 3.5 Phân bố số đối tượng nghiên cứu 41 Biểu đồ 3.6 Tỷ lệ kiến thức chung bà mẹ bệnh tay chân miệng 48 Biểu đồ 3.7 Tỷ lệ thái độ chung bà mẹ phòng bệnh TCM 50 Biểu đồ 3.8 Tỷ lệ thực hành chung bà mẹ phòng bệnh TCM 52 35 Yuwana Podin et al (2006), "Sentinel surveillance for human enterovirus 71 in Sarawak, Malaysia: lessons from the first years", BMC Public Health, 36 Feng Ruan et al (2011), "Risk factors for hand, foot, and mouth disease and Herpangina and the preventive effect of hand washing", Pediatrics, 4(127), pp e898 - e904 37 Wun-Ju Shieh et al (2001), "Pathologic studies of fatal cases in outbreak of hand, foot and mouth disease, Taiwan", Emerging Infectious Diseases, 7(1), pp 146 - 148 38 Jung U Shin, Sang Ho Oh and Ju Hee Lee (2010), "A case of hand foot mouth disease in an immunocompetent adult", Ann Dermatol, 2(22), pp 216 - 218 39 Phan Văn Tu et al (2007), "Epidemiologic and virologic investigation of hand, foot and mouth disease, Southern Vietnam, 2005 ", Emerging Infectious Diseases, 13(11), pp 1733 - 1741 40 Jin feng Wang et al (2011), "Hand, foot and mouth disease: spatiotemporal transmission and climate", International Journal of Health Geographics, 10(25) 41 Sung-Hsi Wei et al (2011), "An outbreak of coxsackievirus A6 hand, foot, and mouth disease associated with onychomadesis in Taiwan, 2010", BMC Infectious Diseases, 11(346) 42 WHO Western Pacific regional office (2011), A guide to clinical management and puplic health response for hand, foot and mouth disease (HFMD) 43 WHO Western Pacific regional office (2012), WPRO hand, foot and mouth disease situation update, September 2012, truy cập ngày 02/10/2012, trang 44 WHO Western Pacific regional office (2012), WPRO hand, foot and mouth disease situation update, 12 January 2012, access date 12/4/2012 45 Fan Yang et al (2009), "Enterovirus 71 outbreak in the people's Republic of China in 2008", J Clin Microbiol, 47(7), pp 2351 - 2352 46 Fan Yang et al (2011), "Survey of Enterovirus infections from hand, foot and mouth disease outbreak in China, 2009", Virology Journal, 47 Mohd Apandi Yusof et al (2011), "Molecular epidemiology of human enterovirus71 (HEV71) strains isolated in Peninsular Malaysia and Sabah from year 2001 to 2009", Journal of General and Molecular Virology, 1(3), pp 18 -26 48 Yan Zhang et al (2010), "An emerging recombinant human enterovirus 71 responsible for the 2008 outbreak of hand foot and mouth disease in Fuyang city of China", Virology Journal, 7(94) 49 Zhen Zhu et al (2010), "Retrospective seroepidemiology indicated that human enterovirus 71 and coxsackievirus A16 circulated wildly in central and southern China before large-scale outbreaks from 2008", Virology Journal, 7(300) 50 CDC Hand, foot and mouth disease Phụ lục 1: Bảng câu hỏi vấn Ngày điều tra: ……./………/……… Mã số phiếu: ………………… BẢNG PHÁT VẤN KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VÀ THỰC HÀNH PHÒNG BỆNH TAY CHÂN MIỆNG CỦA BÀ MẸ CĨ CON DƯỚI TUỔI Giới thiệu: Tơi tên: ……………………………… , điều tra viên trung tâm Y tế dự phịng quận Ơ Mơn Hơm nay, tơi đến để hỏi thăm tình hình sức khỏe số thông tin liên quan đến bệnh tay chân miệng cách phịng bệnh tay chân miệng Trong q trình trả lời, câu hỏi không rõ hay không hiểu u cầu giải thích, đề nghị chị/em khơng nên trả lời cách thiếu xác Mong hợp tác chị/em, giúp cho chúng tơi có thơng tin xác Để đảm bảo tính riêng tư, phiếu phát vấn mã hóa tồn thơng tin chị/em cung cấp chúng tơi giữ bí mật Rất cám ơn chị/em! Hướng dẫn cách làm: Mỗi câu hỏi có nhiều phương án để trả lời Bà mẹ có tuổi đánh dấu “[x]” vào câu trả lời mà chị/em cho Nếu chọn nhầm, chị/em khoanh trịn câu [x] chọn lại câu khác “[x]” Ghi chú: Tổng cộng có 41 câu hỏi Có dạng trả lời: dạng thứ nhất, Ba trả lời cách đánh dấu “[x]” để chọn; dạng thứ hai, chị/em viết câu trả lời đường gạch chấm chấm “………” Họ tên: ………………………………………………………………… Địa nhà: Số nhà ………………………Khu vực……………………… Phường …………………………………………………………………… TT I Nội dung Trả lời Thông tin chung Hiện chị/em tuổi? I1 (Tính theo tuổi dương lịch viết số) Chị/em cho I2 Mù chữ [1] Tiểu học [2] Trung học sở (THCS) [3] Trung học phổ thông (THPT) [4] Trung học, trung học nghề [5] Cao đẳng [6] Đại học [7] Sau đại học [8] Nông dân [1] Buôn bán [2] Nội trợ [3] Công nhân [4] CB-CNV [5] Khác [6] biết cấp học cao mình? Hiện tại, chị/em I3 làm nghề gì? Chị/em cho biết I4 …… thu nhập trung bình hàng …………………………… đồng tháng gia đình bao Ghi TT Nội dung Trả lời Ghi nhiêu? Hiện I5 nay, gia đình em có bao ………………………… …người nhiêu người? Hiện tại, chị/em I6 có …………………………….…con người con? II Kiến thức bệnh phòng bệnh tay chân miệng Chị/em nghe nói bệnh K1 Đã nghe [1] Chưa nghe [2] Mệt mỏi [1] Chán ăn [2] tay chân miệng chưa? (chọn ý) Theo chị/em, trẻ Lạnh run mắc bệnh tay Sốt nhẹ (> 37,50C) chân miệng có triệu Nổi bong bóng nước to khoảng đầu K2 [3] [4] [5] chứng ban đầu đũa, màu xám, đỏ vùng gối, lòng bàn tay, bàn chân nào? (có thể nhiều ý) chọn Nổi bóng nước miệng gây loét miệng [6] Nơn ói, tiêu chảy, co giật [7] Khơng biết [8]  Kết thúc PV TT Nội dung lời chị/em Theo K3 Trả bệnh tay chân Không biết miệng có gây Có gây nguy hiểm nguy hiểm trẻ không? Không gây nguy hiểm [1] [2] [3] (chọn ý) Theo chị/em bệnh K4 tay chân miệng Không biết [1] nguy hiểm Không nguy hiểm [2] Nguy hiểm, gây chết người trẻ? (chọn ý) [3] Theo K5 chị/em, bệnh tay chân Vi rút [1] miệng nguyên Vi khuẩn [2] nhân gây nên? Không biết (chọn ý) [3] chị/em, Khơng bệnh tay chân Có miệng có lây lan không? (chọn ý) Không biết [1] Theo K6 [2] [3] Theo chị/em K7 tay Có chân miệng có Khơng thuốc điều trị đặc hiệu chưa? (chọn Không biết ý) bệnh [1] [2] [3] Ghi TT Nội dung lời chị/em Theo K8 Trả bệnh Có tay chân miệng Khơng có vắc xin phịng ngừa chưa? Khơng biết [1] [2] [3] (chọn ý) Đường hô hấp [2] bệnh tay chân Thực phẩm miệng lây truyền Dụng cụ ăn uống qua đường Đồ chơi bị nhiễm vi rút nào? (có thể chọn Bàn tay, chân trẻ chơi đùa nhiều ý) Theo K10 [1] chị/em, Nguồn nước (uống, sinh hoạt,…) Theo K9 Muỗi đốt [3] [4] [5] [6] [7] Đường tiêu hóa [8] Ruồi, gián [9] 10 Khơng biết [10] chị/em, Ơ nhiễm nguồn nước [1] yếu tố Ô nhiễm thực phẩm thuận lợi Ơ nhiễm mơi trường nguy làm cho trẻ dễ mắc bệnh Thiếu nước sinh hoạt [2] tay chân miệng? [5] (có thể nhiều ý) Ăn thức ăn nấu chua chín chọn Rửa tay trước ăn [3] [4] [6] Ghi TT Nội dung Chị/em K11 Trả lời Rửa tay sau vệ sinh [7] Người chăm sóc trẻ thiếu kiến thức [8] Trẻ bị suy dinh dưỡng [9] 10 Trẻ hay ngậm đồ chơi [10] 11 Gia đình chật chội, đơng người [11] 12 Khơng biết [12] 13 Khác: ………………………… [13] Đổ thẳng xuống sông, rạch [1] thường xử trí phân sau Đổ vườn, chơn lấp [2] trẻ ngồi Đi vào bơ, đổ vào hố xí [3] [4] nào? Khơng làm (chọn ý) Khác: …………………………… Không cho trẻ đến trường học [1] Đối với trẻ, Đưa trẻ đến sở y tế khám [2] trẻ có dấu hiệu, [3] nghi K12 [5] ngờ mắc Cho trẻ chơi đùa bình thường với trẻ lứa bệnh tay chân miệng, chị/em xử trí nào? (có chọn nhiều ý) thể Khơng đưa trẻ đến nơi công [4] cộng tập trung nhiều trẻ em vòng 10 – 14 ngày đầu bệnh Khơng làm Khác: ……………………………… [5] [6] Ghi TT III Nội dung Trả lời Thái độ phịng bệnh tay chân miệng Chị/em có đồng ý với ý kiến cho [2] chân miệng nguy Không ý kiến hiểm Đồng ý gây chết người? Rất đồng ý (chọn ý) [3] Chị/em có đồng Rất đồng ý [1] bệnh ý với ý kiến cho [4] [5] Đồng ý [2] Khơng ý kiến [3] thể phịng được? Khơng đồng ý [4] (chọn ý) Rất không đồng ý [5] Rất đồng ý [1] A2 [1] tay Không đồng ý A1 Rất không đồng ý bệnh tay chân miệng có Chị/em có đồng ý với ý kiến: lau chùi, vệ sinh chỗ trẻ A3 thường hay chơi Đồng ý [2] dung dịch Khơng ý kiến [3] lau sàn nhà có Khơng đồng ý thể góp phần Rất khơng đồng ý phịng bệnh tay [4] chân miệng khơng? (chọn [5] Ghi TT Nội dung Trả lời ý) Chị/em có đồng ý với ý kiến cho rằng: người chăm sóc trẻ phải thường xuyên rửa tay xà phịng Rất khơng đồng ý [1] hay dung dịch rửa A4 tay, tay Không đồng ý [2] bẩn (dơ), trước Không ý kiến [3] chế biến thức Đồng ý ăn cho trẻ, trước Rất đồng ý cho trẻ ăn, [4] [5] chơi đùa với trẻ cần thiết để góp phần phịng bệnh tay chân miệng? (chọn ý) Chị/em có đồng ý với ý kiến cho Rất đồng ý [1] rằng: trẻ thường xuyên A5 rửa tay Đồng ý [2] xà phịng Khơng ý kiến [3] hay dung dịch Không đồng ý rửa tay, Rất không đồng ý tay trẻ bẩn [4] (dơ), trước [5] Ghi TT Nội dung Trả lời ăn, sau vệ sinh cần thiết để phòng bệnh tay chân miệng? (chọn ý) Chị/em có đồng ý với ý kiến: thường xuyên lau bề mặt, dụng cụ tiếp xúc hàng ngày như: Rất đồng ý [1] đồ chơi, dụng cụ A6 học tập, tay năm Đồng ý [2] cửa, mặt bàn, ghế Không ý kiến [3] dung dịch Không đồng ý lau sàn hay chất Rất không đồng ý tẩy rửa thông [4] thường có [5] thể góp phần phịng bệnh tay chân miệng không? (chọn ý) Nếu địa phương Rất không ủng hộ thực A7 [1] Không ủng hộ [2] Không ý kiến [3] hoạt động phịng bệnh tay chân miệng, chị/em có Ủng hộ [4] Ghi TT Nội dung sẵn sàng ủng hộ Rất ủng hộ hoạt động Trả lời [5] khơng? IV Thực hành phịng bệnh tay chân miệng Chị/em có lau nhà thường P1 xun xà phịng Có lau nhà thường xuyên [1] hay dung dịch lau Không lau nhà thường xuyên sàn nhà không? [2] (chọn ý) P2 Bao lâu chị/em Hai ngày lau nhà lần [1] lau nhà lần? Mỗi ngày lau nhà lần [2] (chọn ý) Trên hai ngày lau nhà lần [3] Có [1] Khơng [2] Khơng [1] Có [2] Chị/em có thường xuyên rửa tay trước chế biến thức ăn P3 cho trẻ xà phòng hay dung dịch sát khuẩn không? (chọn ý) P4 Chị/em có thường xuyên rửa tay xà Ghi TT Nội dung Trả lời phòng hay dung dịch sát khuẩn trước cho trẻ ăn không? (chọn ý) Chị/em có thường xun rửa tay xà phịng hay dung P5 Có dịch sát khuẩn sau làm vệ sinh Không [1] [2] trẻ cho không? (chọn ý) Chị/em có thường xuyên rửa tay xà phịng hay dung P6 Khơng dịch sát khuẩn trước chơi đùa với Có [1] [2] trẻ khơng? (chọn ý) Chị/em có thường P7 xuyên rửa Có tay xà phịng Khơng [1] [2] Ghi TT Nội dung Trả lời hay dung dịch sát khuẩn cho trẻ hay tay trẻ bẩn (dơ) không? (chọn ý) Chị/em có thường xuyên rửa đồ chơi P8 trẻ xà Có [1] phịng hay dung Không dịch sát khuẩn [2] không? (chọn ý) V Nguồn cung cấp thông tin bệnh tay chân miệng Chị/em nhận Internet [1] thông tin Ti vi [2] bệnh tay chân Sách báo [3] miệng từ nguồn Loa, đài xã/phường [4] Tranh ảnh, tờ rơi, hiệu, pano, [5] thông tin nào? (Có S1 thể chọn nhiều câu có nhiều áp phích nguồn Cán y tế xã/phường cung cấp thơng Tình nguyện viên SKCĐ tin bệnh tay Cán ban ngành, đoàn thể chân miệng) xã/phường Khác: …………………………… [6] [7] [8] [9] Ghi Phụ lục 2: Danh sách bà mẹ tham gia nghiên cứu ... đúng”: Bệnh tay chân miệng không nguy hiểm hay - Kiến thức nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng: Bệnh tay chân miệng vi rút gây nên Gồm có: + Bệnh tay chân miệng vi khuẩn gây nên + Bệnh tay chân miệng... 120,000 80,000 40,000 2,284 5, 719 Năm 2006 Năm 2007 10, 958 10,632 10,000 Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Năm 2011 Biểu đồ 1.1: Số ca mắc bệnh TCM từ năm 2006 – 2011 Việt Nam Năm 2011, bệnh TCM bùng phát... bệnh tay chân miệng 44 Bảng 3.7 Kiến thức lây truyền bệnh tay chân miệng 44 Bảng 3.8 Kiến thức thuốc điều trị đặc hiệu bệnh tay chân miệng 45 Bảng 3.9 Kiến thức vắc xin phòng bệnh tay chân