BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG - NGUYỄN THN HUYỀN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ CỦA VI KHUẨN Vibrio VỚI HIỆN TƯỢNG NGAO Meretrix sp CHẾT HÀNG LOẠT TẠI MỘT SỐ TỈNH PHÍA BẮC VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KHÁNH HÒA– 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG - NGUYỄN THN HUYỀN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ CỦA VI KHUẨN Vibrio VỚI HIỆN TƯỢNG NGAO Meretrix sp CHẾT HÀNG LOẠT TẠI MỘT SỐ TỈNH PHÍA BẮC VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Ngành: Mã số: Quyết định giao đề tài: Quyết định thành lập hội đồng: Ngày bảo vệ: Người hướng dẫn khoa học: 1:TS BÙI QUANG TỀ 2:TS NGÔ ANH TUẤN Chủ tịch Hội đồng: TS NGUYỄN TẤN SỸ Khoa sau đại học: Nuôi trồng thủy sản 60620301 1001/QĐ-ĐHNT ngày 07/10/2014 KHÁNH HÒA – 2015 23/11/2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan kết đề tài: “Đánh giá vai trò vi khuẩn Vibrio với tượng ngao Meretrix sp chết hàng loạt số tỉnh miền Bắc Việt Nam” công trình nghiên cứu cá nhân chưa công bố công trình khoa học khác thời điểm Khánh Hòa, ngày tháng năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Huyền iii LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian thực đề tài, nhận giúp đỡ quý phòng ban trường Đại học Nha Trang, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản tạo điều kiện tốt cho hoàn thành đề tài Đặc biệt hướng dẫn tận tình TS Ngô Anh Tuấn - Trường Đại học Nha Trang TS Bùi Quang Tề - Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản người định hướng trực tiếp hướng dẫn hoàn thành tốt đề tài Qua xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến giúp đỡ Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành sâu sắc tới Ths Bùi Ngọc Thanh anh chị Trung tâm Quan trắc cảnh báo môi trường phòng ngừa dịch bệnh thủy sản miền Bắc - Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản - Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh tạo điều kiện tốt để thực đề tài Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng, biết ơn chân thành tới thầy cô giáo trường Đại học Nha Trang, suốt hai năm học trường, nhận dạy dỗ, dìu dắt tận tình thầy cô giáo trường Nhân đây, xin gửi lời cảm ơn tới tất bạn bè, bạn đồng nghiệp người góp ý chân thành, giúp đỡ động viên suốt thời gian hoàn thành luận văn Cuối cùng, xin cảm ơn bố mẹ, anh chị em cổ vũ, động viên lúc khó khăn giúp có thêm nghị lực để có ngày hôm Khánh Hòa, ngày tháng năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Huyền iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN iii LỜI CẢM ƠN iv MỤC LỤC .v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .vii DANH MỤC BẢNG viii DANH MỤC HÌNH ix TRÍCH YẾU LUẬN VĂN xi MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Một số đặc điểm đối tượng nghiên cứu 1.1.1 Đặc điểm phân loại vi khuNn Vibrio 1.1.2 Đặc điểm hình thái 1.1.3 Đặc tính phân bố nuôi cấy 1.1.4 Đặc tính sinh hóa 1.2 Tình hình nghiên cứu nước 1.2.1 Bệnh vi khuNn Vibrio gây giới 1.2.2 Vai trò nhiệt độ độ mặn 1.3 Tình hình nghiên cứu nước 10 1.3.1 Hiện trạng nghề nuôi ngao nước ta Error! Bookmark not defined 1.3.2 Tình hình dịch bệnh ngao vi khuNn Vibrio sp Việt N am 12 1.3.3 Tình hình dịch bệnh ngao ký sinh trùng Perkinsus Việt N am 13 1.3.4 N hiệt độ, độ mặn 14 CHƯƠN G 2: PHƯƠN G PHÁP N GHIÊN CỨU 16 2.1 Thời gian, địa điểm nghiên cứu 16 2.2 N ội dung nghiên cứu 16 2.3 Vật liệu nghiên cứu .16 2.3.1 Đối tượng nghiên cứu 16 2.3.2 Dụng cụ, thiết bị phục vụ nghiên cứu 16 2.3.3 Môi trường, hóa chất phục vụ nghiên cứu 17 2.4 Phương pháp nghiên cứu 18 v 2.4.1 Phương pháp thu mẫu bảo quản mẫu .18 2.4.2 Phương pháp nghiên cứu vi khuNn 18 2.4.3 Phương pháp đếm mật độ vi khuNn 23 2.4.4 Phương pháp gây nhiễm chủng vi khuNn Vibrio sp ……………Error! Bookmark not defined.23 2.4.5 Phương pháp thu thập xử lý số liệu 29 CHƯƠN G 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 30 3.1 Kết phân lập vi khuNn ngao 30 3.1.1 Kết phân lập vi khuNn ngao tỉnh………………………… 30 3.1.2 Kết phân lập vi khuNn ngao khỏe ngao bệnh tỉnh… .34 3.2 Kết kiểm tra độc lực chủng vi khuNn phân lập được………… 36 3.2.1 Kết kiểm tra độc lực vi khuNn V parahaemolyticus …………….37 3.2.2 Kết kiểm tra độc lực vi khuNn V parahaemolyticus ………… 38 3.2.3 Kết kiểm tra độc lực vi khuNn - điều kiện đa nhân tố ……… 39 CHƯƠN G 4: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT ……………………………………… 43 4.1 Kết luận .43 4.2 Đề xuất 43 TÀI LIỆU THAM KHẢO .44 PHỤ LỤC vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BHIA : Brain heart infusion agar BHIB : Brain heart infusion broth Cfu/ml : KhuNn lạc/1 mililit ĐC : Đối chứng ĐVTS : Động vật thủy sản h : Giờ H2O2 : N ước oxy già mg/l : Miligam/ lít ml : Mililít N aCl : Muối N atri N aOH : N atri hiđroxit NT : N ghiệm thức ĐVTMHV : Động vật thân mềm hai vỏ N TTS : N uôi trồng thủy sản PBS : Phosphate buffered saline T : N hiệt độ Tb/l : Tế bào/ lít TCBD : Thiosulfate Citrate Bile Salts Sucrose Agar TSA : Tryptic Soy Agar % : Phần trăm ‰ : Phần nghìn : Độ C C vii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Đặc điểm sinh hoá số loài Vibrio spp tác nhân gây bệnh động vật thuỷ sản Bảng 1.2 Tỷ lệ cảm nhiễm vi khuNn số động vật thân mềm hai vỏ … ……13 Bảng 3.1: Kết phân lập vi khuNn ngao nuôi 30 Bảng 3.2: Thành phần tỷ lệ nhiễm vi khuNn ngao nuôi N am Định 34 Bảng 3.3: Thành phần tỷ lệ nhiễm vi khuNn ngao nuôi Hải Phòng 35 Bảng 3.4: Thành phần tỷ lệ nhiễm vi khuNn ngao nuôi Thái Bình 35 Bảng 3.5: Thành phần tỷ lệ nhiễm vi khuNn ngao nuôi Thanh Hóa .36 Bảng 3.6: Khả gây chết ngao vi khuNn Vibrio parahaemolyticus trongđiều kiện đơn nhân tố (%) .37 Bảng 3.7: Khả gây chết ngao vi khuNn V alginolyticus điều kiện đơn nhân tố (%) 39 Bảng 3.8: Khả gây chết ngao hai loại vi khuNn V alginolyticus V parahaemolyticus điều kiện đa nhân tố nhiệt độ 33°C độ mặn 33‰ 410 Bảng 3.9: Khả gây chết ngao hai loại vi khuNn V alginolyticus V parahaemolyticus điều kiện đa nhân tố nhiệt độ 35°C độ mặn 35‰ 401 viii DANH MỤC HÌNH Hình 1.1 Vi khuNn V parahaemolyticus Hình 1.2 Vi khuNn V vulnificus .4 Hình 1.3 Vi khuNn V harveyi Hình 1.4 Vi khuNn V alginolyticus Hình 2.1 Sơ đồ khối nghiên cứu 18 Hình 2.2 Sơ đồ phân lập vi khuNn ngao 22 Hình 2.3 N ghêu M lyrata 22 Hình 2.4 Phân lập vi khuNn Vibrio ngao .23 Hình 2.5 Sơ đồ bố trí thí nghiệm ảnh hưởng vi khuNn lên ngaoError! Bookmark not defined.5 Hình 2.6 Bố trí thí nghiệm gây nhiễm vi khuNn cho ngao điều kiện đa nhân tố nhiệt độ 35°C độ mặn 35‰ 27 Hình 2.7 Bố trí thí nghiệm gây nhiễm vi khuNn cho ngao điều kiện đa nhân tố nhiệt độ 33°C độ mặn 33‰ 28 Hình 3.1 Hình thái khuNn lạc vi khuNn Vibrio parahaemolyticus nuôi cấy môi trường thạch chọn lọc TCBS môi trường thạch máu 32 Hình 3.2 Kết thử kít API 20E định danh vi khuNn Vibrio parahaemolyticus Error! Bookmark not defined.2 Hình 3.3 Kết phản ứng sinh hóa V parahaemolyticus môi trường O/F 33 Hình 3.4 Hình dạng vi khuNn Vibrio parahaemolyticus (nhuộm gram) 33 Hình 3.5 Kết phản ứng sinh hóa V alginolyticus môi trường O/F 33 Hình 3.6 Kết phản ứng sinh hóa V alginolyticus kít API 20E 34 Hình 3.7.Hình thái khuNn lạc vi khuNn V alginolyticus nuôi cấy môi trường thạch chọn lọc TCBS hình dạng vi khuNn V alginolyticus (nhuộm gram) 34 Hình 3.8 Khả gây chết ngao vi khuNn Vibrio parahaemolyticus điều kiện đơn nhân tố………………………………………………………………………38 Hình 3.9 Khả gây chết ngao vi khuNn V.alginolyticus điều kiện đơn nhân tố……………………………………………………………………………….39 ix Hình 3.10 Khả gây chết ngao hai loại vi khuNn V alginolyticus V parahaemolyticus điều kiện đa nhân tố nhiệt độ 33°C độ mặn 33‰ 420 Hình 3.11 Khả gây chết ngao hai loại vi khuNn V alginolyticus V.parahaemolyticus điều kiện đa nhân tố nhiệt độ 35°C độ mặn 35‰ 402 x Bảng 3.2 cho thấy, N am Định phân lập loài bao gồm V parahaemolyticus, V vulnificus, V alginolyticus Vibrio sp Điều đặc biệt hầu hết loài phân lập ngao yếu ngoại trừ V vulnificus Trong số đó, V parahaemolyticus nhiễm với tỷ lệ cao 36,15% sau đến V alginolyticus 13,08% Vi khuNn V vulnificus không phát ngao yếu, phân lập từ ngao khỏe tỷ lệ nhiễm thấp 0,64% Bảng 3.3: Thành phần tỷ lệ nhiễm vi khuẩn ngao nuôi Hải Phòng Stt Vi khuẩn Ngao yếu (n=161) Ngao khỏe (n=10) Số mẫu Tỷ lệ (%) Số mẫu Tỷ lệ (%) V parahaemolyticus 22 13.66 0 V alginolyticus 48 29.81 0 V splendidus 37 22.98 0 V harveyi 0.00 30 V tapetis 3.11 0 112 69.57 30 Tổng Xác định loài vi khuNn nhiễm ngao thu Hải Phòng loài có tỷ lệ nhiễm cao V alginolyticus 29,81%, tiếp sau V splendidus 22,98% V parahaemolyticus 13,66% (Bảng 3.3) Đặc biệt loài vi khuNn phát ngao yếu mà không phát ngao khỏe Bảng 3.4: Thành phần tỷ lệ nhiễm vi khuẩn ngao nuôi Thái Bình STT Vi khuẩn Ngao yếu (n=151) Ngao khỏe (n=0) Số mẫu Tỷ lệ (%) Số mẫu Tỷ lệ (%) V parahaemolyticus 20 13,24 - - V vulnificus 10 6,62 - - V splendidus 2,65 - - V harveyi 1,32 - - V fisherii 2,65 - - V agarivorans 1,32 - - V fluvialis 0.67 - - Tổng 43 28,5 - - 35 Thái Bình tỉnh có sản lượng ngao thương phNm lớn nước vùng thường xảy tượng ngao chết Phân lập vi khuNn ngao yếu thu qua đợt dịch chết hàng loạt nghiên cứu phát loài vi khuNn khác nhiên có loài V parahaemolyticus có tỷ lệ nhiễm cao loài khác 13,24% (Bảng 3.4) Bảng 3.5: Thành phần tỷ lệ nhiễm vi khuẩn ngao nuôi Thanh Hóa STT Vi khuẩn Ngao yếu (n=124) Ngao khỏe (n=41) Số mẫu Tỷ lệ (%) Số mẫu Tỷ lệ (%) V tubiashii 20 16.13 2.44 V ordalii 6.45 0 V tapetis 5.65 0 V alginolyticus 4.84 0 V parahaemolyticus 2.42 0 V ichthyoenterii 1.61 0 V logei 0.81 0 Vibrio sp 0.81 0 Flavobacterium sp 0.81 0 10 Shewanella frigimarina 0 Tổng 49 39.52 2.44 Thanh Hóa phân lập định danh 10 loài nhiễm ngao chủ yếu ngao yếu (Bảng 3.5) V tubiashii có tỷ lệ nhiễm cao 16,13% (P[...]... Hải, Hải Phòng có 162 mẫu phân lập được vi khuNn V alginolyticus, V splendidus và V parahaemolyticus Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: Đánh giá vai trò của vi khuẩn Vibrio với hiện tượng ngao Meretrix sp chết hàng loạt tại một số tỉnh miền Bắc Vi t Nam nhằm xác định được hiện trạng dịch bệnh và tác nhân gây chết ngao hàng loạt tại một số tỉnh phía Bắc Vi t N am từ đó có cơ sở khoa học cho... trên ngao Meretrix sp nhằm giảm thiểu rủi ro cho người nuôi Mục tiêu Xác định vai trò của vi khuNn Vibrio sp trong hiện tượng ngao Meretrix sp chết hàng loạt tại một số tỉnh phía Bắc Vi t N am Ý nghĩa khoa học của đề tài Đề tài sẽ xác định được các chủng vi khuNn nhiễm phổ biến trên ngao nuôi tại Vi t N am Đề tài sẽ xác định được vi khuNn Vibrio sp có phải là tác nhân chính trong hiện tượng ngao Meretrix. .. sản miền Bắc – Vi n nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1– Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc N inh 2.2 Nội dung - Xác định tỷ lệ nhiễm các chủng vi khuNn trên ngao Meretrix sp khỏe và ngao Meretrix sp có dấu hiệu chết hàng loạt nuôi thương phNm tại một số tỉnh phía Bắc Vi t N am - Xác định vai trò của Vibrio spp trong vi c gây chết ngao hàng loạt trong điều kiện thí nghiệm 2.3 Vật liệu nghiên cứu 2.3.1 Đối tượng nghiên... trò với hiện tượng ngao chết hàng loạt tại một số tỉnh phía Bắc Vi t N am Với những nghiên cứu trên chúng tôi thấy rằng ngoài yếu tố tác nhân vi khuNn thì yếu tố môi trường (nhiệt độ và độ mặn cao) đóng vai trò không nhỏ đến hiện tượng ngao chết hàng loạt xii Kiến nghị: - N gao chết cần phải được thu gom chuyển ra những khu vực xa bãi nuôi để tránh hiện tượng lây lan và gây ô nhiễm môi trường Đối với. .. với mục tiêu xác định vai trò của vi khuNn Vibrio spp trong hiện tượng ngao Meretrix sp chết hàng loạt tại một số tỉnh phía Bắc Vi t N am Phương pháp nghiên cứu của đề tài như sau: +Phương pháp phân lập và giám định vi khuNn dựa trên phương pháp nghiên cứu bệnh vi khuNn ở động vật thuỷ sản của Frerichs và Millar (1983, 1993) và Whitman (2004) xi + Phương pháp xác định mật độ vi khuNn: bằng phương pháp... trong hiện tượng ngao Meretrix sp chết hàng loạt tại một số tỉnh phía Bắc Vi t N am Ý nghĩa thực tế của đề tài Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở khoa học để những người nuôi ngao có được các biện pháp quản lý để hạn chế hiện tượng ngao nuôi bị chết hàng loạt 2 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Một số đặc điểm về đối tượng nghiên cứu 1.1.1 Đặc điểm phân loại vi khuẩn Vibrio Hệ thống phân loại: Nghành... sản lượng ngao chỉ đạt 3.848 tấn, tỉnh Tiền Giang với diện tích 1.179,9 ha (Tổng cục Thủy sản, 2013) 11 1.3.2 Tình hình dịch bệnh trên ngao do vi khuẩn Vibrio sp tại Vi t Nam Theo báo cáo của Cục Thú y: N ăm 2010, hiện tượng ngao chết hàng loạt đã xảy ra tại các tỉnh Tiền Giang, Thái Bình và Bến Tre Trong đó tỉnh Tiền Giang tổng thiệt hại ước tính khoảng 3.144,2 tấn, Thái Bình: 30 ha ngao chết, Bến... giao Vi n nghiên cứu N uôi trồng thủy sản 1 thực hiện đề tài ―N ghiên cứu các biện pháp kỹ thuật và quản lý nhằm góp phần ổn định nghề nuôi nghêu thương phNm ở Vi t N am trong 3 năm từ 2012 -2014 Do đó trong khuôn khổ đề tài chúng tôi sẽ làm rõ một số nội dung nghiên cứunhằm xác định được hiện trạng dịch bệnh và tác nhân gây chết ngao hàng loạt tại một số tỉnh miền Bắc Vi t N am Đề tài được thực hiện với. .. để phát triển nuôi ngao và người dân đã có kinh nghiệm nuôi ngao, bước đầu đã chủ động sản xuất được con giống đáp ứng yêu cầu nuôi của một số địa phương Tuy nhiên trong những năm gần đây hiện tượng ngao thương phNm chết hàng loạt tại nhiều tỉnh đã xảy ra gây ra tổn thất nghiệm trọng N hận thấy tình hình ngao chết hàng loạt đang đe dọa lớn đến sinh kế của hàng triệu người dân các tỉnh ven biển Bộ N... Họ Vibrionaceae Giống Vibrio Loài Vibrio spp Giống Vibrio thuộc họ Vibrionaceae bao gồm hơn 100 loài và được phân vào 14 nhánh Vi khuNn tồn tại trong môi trường nước như ở cửa biển, nước ven biển và bùn Một lượng lớn các loài thuộc giống này sống cộng sinh hoặc gây bệnh ở các loài thủy sản biển như cá, giáp xác, động vật thân mềm Trong thập kỷ gần đây, 50 loài mới trong giống Vibrio đã được phát hiện ...BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG - NGUYỄN THN HUYỀN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ CỦA VI KHUẨN Vibrio VỚI HIỆN TƯỢNG NGAO Meretrix sp CHẾT HÀNG LOẠT TẠI MỘT SỐ TỈNH PHÍA BẮC VI T... alginolyticus, V splendidus V parahaemolyticus Vì vậy, tiến hành nghiên cứu đề tài: Đánh giá vai trò vi khuẩn Vibrio với tượng ngao Meretrix sp chết hàng loạt số tỉnh miền Bắc Vi t Nam nhằm xác... Vibrio sp tượng ngao Meretrix sp chết hàng loạt số tỉnh phía Bắc Vi t N am Ý nghĩa khoa học đề tài Đề tài xác định chủng vi khuNn nhiễm phổ biến ngao nuôi Vi t N am Đề tài xác định vi khuNn Vibrio