LỜI NÓI ĐẦU Thực chủ trương Đảng: Tiếp tục đẩy mạnh công đổi toàn diện sâu sắc, khai thác, phát huy tối đa nội lực, đẩy nhanh công nghiệp hoá, đại hoá, nâng cao sức cạnh tranh kinh tế, thúc đẩy trình hội nhập vào kinh tế khu vực giới Trong 10 năm 19912000 lĩnh vực đầu tư phát triển nước ta đẩy mạnh, đầu tư xây dựng thuộc NSNN đạt kết quan trọng, đặc biệt đầu tư phát triển sở hạ tầng giao thông vận tải Giao thông vận tải nói chung giao thông đường nói riêng giữ vai trò quan trọng việc phân bố lại dân cư, tăng trưởng kinh tế, củng cố an ninh quốc phòng, góp phần thay đổi mặt đất nước, đưa đất nước tiến lên công nghiệp hoá, đại hoá Tuy nhiên, sở hạ tầng giao thông vận tải nước ta nhiều yếu kém, lạc hậu Điều làm cản trở trình phát triển kinh tế- xã hội, công nghiệp hoá, đại hoá đất nước Để phát triển kinh tế, hội nhập với khu vực giới, sở hạ tầng giao thông vận tải nói chung, giao thông đường nói riêng phải trước bước Từ tình hình đặt cho quan hoạch định sách, chế quản lý đầu tư xây dựng yêu cầu xúc Đòi hỏi phải định hướng huy động sử dụng có hiệu vốn đầu tư NSNN cho phát triển giao thông vận tải nói chung giao thông đường nói riêng Do sở hạ tầng giao thông vận tải huyết mạch kinh tế, giao thông đường đóng vai trò quan trọng, nên em chọn đề tài: Định hướng huy động sử dụng vốn đầu tư NSNN cho giao thông đường Việt Nam giai đoạn 2001 - 2010 Đề tài gồm phần: Chương I: Những vấn đề đầu tư đầu tư cho giao thông đường Chương II: Thực trạng huy động sử dụng vốn đầu tư NSNN cho giao thông đường Việt Nam giai đoạn 1995- 2000 Chương III: Định hướng huy động sử dụng vốn đầu tư NSNN cho giao thông đường Việt Nam giai đoạn 2001- 2010 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ ĐẦU TƯ VÀ ĐẦU TƯ CHO GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ I- Khái niệm: Đầu tư: Đầu tư hiểu đồng nghĩa với bỏ ra, hy sinh thứ có (tiền, sức lao động, cải, trí tuệ) nhằm đạt kết có lợi tương lai Có thể nói: Đầu tư hoạt động kinh tế gắn với việc sử dụng vốn dài hạn nhằm mục đích sinh lời Chính từ khái niệm đầu tư nhà kinh tế học cho hoạt động đầu tư có đặc trưng, khác biệt với hoạt động kinh tế khác Đặc trưng đầu tư: * Tính sinh lời đặc trưng hàng đầu đầu tư Không thể coi hoạt động kinh tế đầu tư việc sử dụng vốn không nhằm mục đích thu lại khoản tiền, vật chất có giá trị lớn khoản bỏ ban đầu Như vậy, đầu tư khác với: Việc cất trữ mua sắm, để dành (mục đích việc cất trữ, để dành giữ giá trị vốn có, không thiết phải sinh lời); việc mua sắm nhằm mục đích tiêu dùng (khi thực việc tiền khả tăng lên sinh lời mà ngược lại); việc chi tiêu cho lí nhân đạo tình cảm * Đặc trưng thứ hai đầu tư thời gian kéo dài, thông thường hoạt động đầu tư từ tới 70 năm lâu Những hoạt động kinh tế ngắn hạn (thường vòng năm) không gọi đầu tư Đặc điểm cho phép phân biệt hoạt động đầu tư hoạt động kinh doanh Kinh doanh thường coi giai đoạn đầu tư Đầu tư kinh doanh thống tính sinh lời khác thời gian thực hiện, kinh doanh nhân tố quan trọng để nâng cao hiệu đầu tư Hoạt động đầu tư, dự án đầu tư: * Hoạt động đầu tư: Dựa vào chất phạm vi lợi ích đầu tư đem lại, đầu tư chia thành loại: - Đầu tư tài sản vật chất sức lao động (đầu tư phát triển): Người có tiền bỏ tiền tiến hành hoạt động nhằm tạo tài sản cho kinh tế, làm tăng tiềm lực sản xuất kinh doanh hoạt động xã hội khác (xây dựng mới, mở rộng, cải tạo, đại hoá sở sẵn có, đào tạo nhân lực ) Đầu tư phát triển điều kiện chủ yếu để tạo việc làm, nâng cao đời sống người dân xã hội Hoạt động đầu tư phát triển hoạt động kinh tế đóng vai trò quan trọng, định tới phát triển kinh tế- xã hội quốc gia giới Tuy nhiên, đầu tư phát triển hoạt động kinh tế gặp nhiều khó khăn công tác thực Chính lý đó, đầu tư phát triển cần hỗ trợ Nhà nước - Đầu tư tài (đầu tư tài sản tài chính): Người có tiền bỏ tiền cho vay mua chứng có giá để hưởng lãi suất định trước (mua trái phiếu Chính phủ, gửi tiết kiệm) hưởng lãi suất tuỳ thuộc biến động thị trường, tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh tổ chức tài chính, công ty phát hành Loại hình đầu tư không tạo tài sản cho kinh tế quốc dân (nếu không tính tới quan hệ quốc tế lĩnh vực này) mà làm tăng giá trị tài sản tài tổ chức, cá nhân đầu tư Với hoạt động hình thức đầu tư tài vốn bỏ đầu tư lưu chuyển dễ dàng, cần rút vốn cách nhanh chóng (tính lỏng cao), khuyến khích người có tiền đầu tư Đây nguồn cung cấp vốn quan trọng cho đầu tư phát triển - Đầu tư thương mại: Người có tiền bỏ tiền mua hàng hoá, sau bán với giá cao nhằm thu lợi từ chêch lệch giá mua- giá bán Loại hình đầu tư không tạo tài sản cho kinh tế (nếu không xét đến hoạt động ngoại thương) mà làm tăng giá trị tài sản tài tổ chức, cá nhân trình mua bán lại, chuyển giao quyền sở hữu hàng hoá Tuy nhiên đầu tư thương mại có tác dụng thúc đẩy trình lưu thông cải vật chất đầu tư phát triển tạo ra, từ thúc đẩy đầu tư phát triển, tăng thu cho NSNN, tăng tích luỹ vốn cho trình sản xuất kinh doanh dịch vụ nói riêng sản xuất xã hội nói chung Đầu tư phát triển giao thông vận tải xếp vào đầu tư phát triển đặc trưng riêng: Giao thông vận tải huyết mạch kinh tế, có tính chất phục vụ cho hoạt động trị, văn hoá, xã hội không tính toán kết cụ thể lĩnh vực khác Ví dụ kết đồng vốn đầu tư thể chỗ mét cầu, đường làm nâng cấp cải tạo, thể lực vận tải, thuận tiện tiết kiệm thời gian lại hao mòn phương tiện Hiệu đồng vốn đầu tư (lợi nhuận thu được) ngành giao thông so với ngành khác đạt thấp có ý nghĩa xã hội lớn, góp phần nâng cao đời sống người dân xã hội * Dự án đầu tư: - Về hình thức: dự án tập hồ sơ tài liệu trình bày cách chi tiết hệ thống hoạt động thực với nguồn lực, chi phí, bố trí theo kế hoạch chặt chẽ nhằm đạt kết cụ thể để thực mục tiêu kinh tế- xã hội định - Về nội dung: dự án đầu tư tổng thể hoạt động thực dự kiến với nguồn lực, chi phí cần thiết, bố trí theo kế hoạch chặt chẽ lịch thời gian địa điểm xác định để tạo mới, mở rộng cải tạo đối tượng định nhằm thực mục tiêu kinh tế- xã hội định - Sự cần thiết phải đầu tư theo dự án: Dự án đầu tư có mối quan hệ mật thiết với nhau, mục tiêu chủ yếu đầu tư sinh lợi, khả sinh lợi điều kiện tiên để đầu tư Nhà đầu tư không đầu tư không sinh lợi, đầu tư, đặc biệt đầu tư phát triển việc làm mạo hiểm Một bỏ vốn đầu tư, hình thành lực hội để sửa chữa sai lầm gần không có, lực chưa hình thành, tất nằm dự kiến việc đánh giá tính sinh lời hoạt động đầu tư khó khăn, phức tạp, khó xác Để tránh sai lầm hoạt động đầu tư, tránh đầu tư khả sinh lời để đảm bảo sinh lời tối đa bỏ vốn, đầu tư phát triển cần tiến hành cách có phương pháp, có hệ thống Phương pháp đầu tư theo dự án, tạo nên luận chứng đầy đủ phương diện hội đầu tư, giúp đầu tư có độ tin cậy cao hơn, an toàn Cơ cấu sử dụng vốn đầu tư NSNN: Võn ẵãu từ tữ NSNN hiẻn chð yặu tºp trung ẵãu từ cho cŸc dỳ Ÿn xày dỳng cỗ sờ hư tãng kinh tặ, v¯n hĩa, xơ hổi, an ninh quõc phíng, ẵãu từ hồ trỡ võn cho cŸc doanh nghiẻp NhĂ nừốc, hồ trỡ cho nguón võn tẽn dũng NhĂ nừốc vĂ Quỵ hồ trỡ phát triển CŸc dỳ Ÿn ẵãu từ b±ng nguón võn NSNN chð yặu lĂ cŸc dỳ Ÿn khả thu hồi vốn trực tiếp dư án sở hạ tầng, phúc lợi công cộng, giao thỏng, thðy lỡi, tróng rững ẵãu nguón, rững phíng hổ, băo tón thiÅn nhiÅn, cŸc cỏng trệnh v¯n hĩa xơ hổi, giŸo dũc, y tặ, phợc lỡi cỏng cổng, nghiÅn cửu khoa hàc, quõc phíng an ninh Bảng 1: Cơ cấu chi NSNN Nội dung Tổng số: I- Chi đầu tư phát triển 1995 100% ( Nguồn: Bộ Tài Chính) 1996 100% 21,4% 23,4% 1997 100% 1998 100% 1999 100% 25% 24,5% 25,5% 14,8% 13,5% 14,4% Trong đó: Chi đầu tư cho GT đường 14,5% 13% II- Chi trả nợ viện trợ: 15,9% 15,2% 11,9% 12,9% 13,9% III- Chi thường xuyên: 62,7% 60,9% 63,1% 61,3% 57,5% Chi giáo dục- đào tạo 10,2% 9,6% 11,2% 12,0% 12,4% Chi Y tế 3,8% 3,9% 3,9% 3,9% 3,5% Trong đó: Chi dân số KHH gia đình 0,4% 0,5% 0,5% 0,4% 0,4% Chi khoa học, CN môi 1,0% 0,9% 0,9% 1,0% 0,9% trường 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% Chi văn hoá, thông tin 0,7% 0,7% 0,8% 0,8% 0,7% Chi phát truyền hình 0,3% 0,3% 0,3% 0,4% 0,3% Chi thể dục, thể thao 11,8% 11,6% 11,8% 11,3% 10,8% Chi đảm bảo xã hội v.v Qua bảng ta thấy vốn chi cho đầu tư phát triển hàng năm chiếm khoảng 1/4 tổng chi NSNN Điều chứng tỏ Đảng Nhà nước ta trọng vào lĩnh vực đầu tư phát triển II- Vai trò vốn đầu tư NSNN với phát triển kinh tế nói chung phát triển giao thông nói riêng: Vai trò vốn đầu tư với phát triển kinh tế: * Khái niệm vốn đầu tư: Vốn đầu tư tiền tích luỹ xã hội, sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ, tiết kiệm dân vốn huy động từ nguồn khác đưa vào sử dụng trình tái sản xuất xã hội nhằm trì tiềm lực sẵn có tạo tiềm lực cho sản xuất xã hội * Vốn đầu tư với tăng trưởng kinh tế: - Vai trò vốn đầu tư với tăng trưởng kinh tế thông qua mô hình Harrod - Domar: Mô hình coi đầu đơn vị kinh tế nào, dù công ty, ngành công nghiệp hay toàn kinh tế phụ thuộc vào tổng số vốn đầu tư cho Nếu gọi đầu Y, tỷ lệ tăng trưởng đầu g: ∆Y g =  Y Nếu gọi s tỷ lệ tích luỹ GDP mức tích luỹ S: S s =  Y Vì tiết kiệm nguồn gốc đầu tư lý thuyết đầu tư tiết kiệm: ( S = I ) I s =  Y Đầu tư sở tạo vốn sản xuất I = ∆K Nếu gọi k tỷ số gia tăng vốn - đầu ta có: ∆K k =  I hay k =  ∆Y Vì: ∆Y ∆Y I ∆Y I I  =  =  :  Y I.Y Y ∆Y Do có : s g =  k Ở k gọi hệ số ICOR ( hệ số gia tăng vốn - đầu ra) Hệ số nói lên rằng: Vốn tạo đầu tư yếu tố tăng trưởng; tiết kiệm nhân dân công ty nguồn gốc đầu tư Mô hình Harrod - Domar tăng trưởng kết tương tác tiết kiệm với đầu tư đầu tư động lực phát triển kinh tế Theo Harrod - Domar đầu tư phát sinh lợi nhuận gia tăng khả sản xuất kinh tế - Vốn đầu tư với tăng trưởng kinh tế qua mô hình Tổng cung - Tổng cầu: Đầu tư phận lớn hay thay đổi chi tiêu Do thay đổi đầu tư tác động lớn tổng cầu tác động tới sản lượng công ăn việc làm Khi đầu tư tăng lên có nghĩa nhu cầu chi tiêu để mua sắm máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, vật liệu xây dựng tăng lên Sự thay đổi làm cho đường tổng cầu chuyển dịch, AD tăng, Y tăng AD = C + I + G + NX => I tăng -> AD tăng -> Y tăng ( Sơ đồ 1) PL AS PL₁ PL₀ AD₁ AD₀ Y₀ Y₁ GDP Sơ đồ – Tác động vốn đầu tư đến tăng trưởng Đầu tư dẫn đến tăng vốn sản xuất, nghĩa có thêm nhà máy, thiết bị, phương tiện vận tải đưa vào sản xuất, làm tăng khả sản xuất kinh tế Sự thay đổi tác động đến tổng cung Khi vốn sản xuất tăng làm cho đường tổng cung chuyển dịch, làm cho mức sản lượng tăng từ Y₀ đến Y₁ ( Sơ đồ 2) PL AS₀ AS₁ PL₀ PL₁ Y₀ Y₁ GDP Sơ đồ – Tác động vốn sản xuất đến tăng trưởng kinh tế Điều cần lưu ý tác động vốn đầu tư vốn sản xuất đến tăng trưởng kinh tế trình riêng rẽ mà kết hợp đan xen lẫn nhau, tác động liên tục vào kinh tế Vốn đầu tư không sở để tạo vốn sản xuất, tăng lực sản xuất doanh nghiệp kinh tế mà điều kiện để nâng cao trình độ khoa học- công nghệ, góp phần đáng kể vào việc đầu tư theo chiều sâu, đại hoá trình sản xuất Việc tăng vốn đầu tư góp phần vào việc giải công ăn việc làm cho người lao động mở công trình xây dựng mở rộng qui mô sản xuất * Vốn đầu tư với chuyển dịch cấu kinh tế: Kinh nghiệm nước giới cho thấy đường tất yếu tăng trưởng nhanh với tốc độ mong muốn (từ đến 10%) tăng cường đầu tư nhằm tạo phát triển nhanh khu vực công nghiệp dịch vụ Đối với ngành nông, lâm, ngư nghiệp hạn chế đất đai khả sinh học, để đạt tốc độ tăng trưởng 5- 6% khó khăn Như vậy, sách đầu tư định trình chuyển dịch cấu kinh tế quốc gia nhằm đạt tốc độ tăng trưởng nhanh toàn kinh tế Về cấu lãnh thổ, đầu tư có tác dụng giải cân đối phát triển vùng lãnh thổ, đưa vùng phát triển thoát khỏi tình trạng đói nghèo, phát huy tối đa lợi so sánh tài nguyên, địa thế, kinh tế, trị, vùng có khả phát triển nhanh hơn, làm bàn đạp thúc đẩy vùng khác phát triển * Vốn đầu tư với tăng cường khả khoa học công nghệ: Công nghệ trung tâm công nghiệp hoá, đại hoá Đầu tư điều kiện tiên phát triển tăng cường khả công nghệ quốc gia Theo đánh giá chuyên gia, trình độ công nghệ Việt Nam lạc hậu nhiều hệ so với khu vực giới UNIDO cho chia 10 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh chuyển nhanh hơn, làm vòng quay vốn nhanh, từ mà tăng hiệu sử dụng vốn, tăng hiệu sản xuất kinh doanh doanh nghiệp Như vậy, rõ ràng đường góp phần đảm bảo sản xuất kinh doanh doanh nghiệp liên tục có hiệu Hệ thống đường phân bổ chủ yếu phục vụ cho nhu cầu phát triển kinh tế Song muốn cho sản xuất an toàn an ninh phải vững Vì mà đường nước ta phân bổ thành tuyến phòng thủ quốc gia đường an toàn khu Các đường có ý nghĩa đặc biệt quan trọng chiến tranh xảy Trong kháng chiến chống Mỹ, đường mòn Hồ Chí Minh có ý nghĩa to lớn giúp cho chiến tranh tiến đến thắng lợi Đường cầu nối quan trọng hậu phương tiền tuyến, góp phần vào chiến thắng hai chiến tranh Trong thời bình tuyến đường vừa có ý nghĩa kinh tế vừa có ý nghĩa quốc phòng công tác trị ngoại giao, đảm bảo an ninh vững cho tổ quốc, chống lại xâm lược, đem lại bình yên cho đất nước Bảng 14: Tổng hợp nhu cầu nâng cấp xây dựng đường đến năm 2010 TT Công trình Đường cao tốc xe Đường cấp I xe Đường cấp III Đường cấp IV ( Nguồn: Bộ Tài Chính) Đơn vị Khối lượng hoàn thành giai đoạn Ghi 1999-2005 2005-2010 Cộng Km 120 295 415 Làm Km 373 413 786 Làm Km 3086 1026 4192 Làm Km 1165 1165 Làm 65 luËn v¨n tèt nghiÖp Đại tu quốc lộ Đại tu tỉnh lộ Cầu lớn đặc biệt Cầu lớn, cầu trung Đường nông thôn nguyÔn tiÕn minh Km Km m m Km 7500 7600 10760 6000 7037 2500 6000 6050 5000 5000 10000 13600 16810 Làm 11000 Làm 12037 Làm làm 10 Nâng cấp (nhựa, cấp phối) Km 11 Cầu đường nông thôn m 44000 43800 51000 20000 95000 63800 Làm Có thể thấy, giai đoạn 2001-2010 nhu cầu giao thông đường tăng mạnh Chính đòi hỏi phải nâng cấp xây dựng mạng lưới đường đặc biệt quan trọng tuyến đường cao tốc vốn chưa có Việt Nam (làm 415 km đường cao tốc) Mục tiêu đại tu, nâng cấp hệ thống đường có đòi hỏi xúc để bước đưa mạng lưới giao thông đường Việt Nam lên ngang tầm nước khu vực giới Do địa hình Việt Nam có nhiều sông ngòi chằng chịt nên với việc xây dựng tuyến đường cần trọng việc xây dựng, làm cầu giao thông thuận lợi 2- Nhu cầu vốn đầu tư NSNN cho phát triển giao thông đường bộ: Theo cách truyền thống nhà nghiên cứu phát triển giao thông vận tải Việt Nam tính toán nhu cầu vốn phát triển sở hạ tầng giao thông dựa vào Chiến lược qui hoạch phát triển ngành giao thông vận tải: sở Chiến lược qui hoạch phát triển ngành biết khối lượng đầu tư cần thiết giai đoạn phát triển để từ tính lượng vốn cần thiết Theo cách tính số vốn cần thiết để đầu tư phát triển sở hạ tầng giao thông hàng năm khoảng 19548,3 tỷ đồng giai đoạn 20012010 Bảng 15: Nhu cầu vốn đầu tư từ NSNN cho phát triển sở hạ tầng giao thông giai đoạn 2001- 2010 66 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh ( Đơn vị: Tỷ đồng) T Chuyên ngành Tổng vốn 2001- 2005 2006- 2010 T đầu tư Cộng toàn ngành 195483 Tỷ trọng ( Tỷ đồng) 120187 ( Tỷ đồng) 75296 (%) 100 - ODA 98962 73120 25842 50,6 -Vốn NSNN 96521 47067 49454 49,4 Đường 121420 79583 41837 100 - ODA 67998 50988 17010 56 - Vốn NSNN 53422 28595 24827 44 Đường đô thị 19192 15055 4137 100 - ODA 11242 11242 - Vốn NSNN 7950 3813 4137 41,4 GTNT 15315 9375 5940 100 - ODA 3430 3430 - Vốn NSNN 11885 5945 Trong đó: 58,6 22,4 5940 77,6 ( Nguồn: Bộ Tài Chính.) Giai đoạn 2001- 2010 có 79 dự án xây dựng nâng cấp mạng lưới đường ( Quốc lộ tỉnh lộ) với tổng kinh phí 121.420 tỷ đồng, có 25 dự án ODA triển khai cam kết với tổng kinh phí 67.998 tỷ đồng; 54 dự án cho hệ thống quốc lộ vốn nước với tổng kinh phí 23.422 tỷ đồng; dự án cho hệ thống tỉnh lộ 30.000 tỷ đồng Vốn đầu tư phát triển hệ thống đường đô thị 19.192 tỷ đồng, dự án ODA chiếm 11.242 tỷ đồng Tổng số vốn đầu tư cho giao thông nông thôn 15.315 tỷ đồng, có dự án ODA với tổng kinh phí 245 triệu USD tương đương 3.430 tỷ đồng 67 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh Bên cạnh việc đầu tư phát triển hạ tầng giao thông đường bộ, nhu cầu vốn dành cho bảo trì sở hạ tầng giao thông đường đòi hỏi xúc Bảng 16: Nhu cầu vốn bảo trì sở hạ tầng giao thông đường từ NSNN giai đoạn 2001-2010 TT Chuyên ngành Tổng vốn đầu tư Bình quân Đường ( Tỷ đồng ) 18000 (Tỷ đồng/ năm) 1800 Giao thông đô thị 2866 286,6 Giao thông nông thôn 1500 150 Cộng: Toàn ngành 22366 31866 2236,6 3186 (Nguồn: Bộ Tài Chính) Trong giai đoạn 2001-2010, nhu cầu vốn dành cho bảo trì sở hạ tầng giao thông khoảng 3.1866 tỷ đồng; Trong đường chiếm khoảng 18.000 tỷ đồng, giao thông đô thị chiếm khoảng 2.866 tỷ đồng giao thông nông thôn chiếm khoảng 1.500 tỷ đồng Bình quân nhu cầu vốn bảo trì sở hạ tầng giao thông đường hàng năm 2.236,6 tỷ đồng 3- Định hướng huy động sử dụng vốn đầu tư NSNN cho phát triển giao thông đường bộ: Với nguồn vốn NSNN hạn hẹp ( đáp ứng khoảng 50% nhu cầu ngành) để quản lý sử dụng có hiệu cần định hướng huy động sử dụng vốn đầu tư từ NSNN cho phát triển giao thông đường dựa quan điểm định hướng sau: * Vốn đầu tư NSNN nguồn lực chủ yếu đảm bảo đầu tư phát triển giao thông đường thời gian tới 68 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh - Quan điểm đầu tư: Tập trung vào công trình giao thông quan trọng, then chốt, tác động lớn đến việc phục vụ thúc đẩy phát triển kinh tế Đồng thời có ý đến việc phục vụ đời sống tầng lớp dân cư, phát triển kinh tế, văn hoá vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; kết hợp với quốc phòng - Vốn NSNN đảm bảo cho tỷ trọng vốn đầu tư cho giao thông vận tải nói chung giao thông đường nói riêng tương xứng với qui hoạch phát triển - Vốn NSNN đảm bảo cho tiến độ đầu tư dự án giao thông quốc gia, giao thông chủ yếu vùng kinh tế, tuyến tỉnh lộ tuyến giao thông phát triển kinh tế xã hội vùng khó khăn - Vốn NSNN đảm bảo đẩy nhanh giải ngân vốn ODA, thu hút vốn ODA * Phải có chế đa dạng hoá hình thức đầu tư Vốn NSNN tham gia với tỷ trọng đáng kể vào dự án đầu tư BOT, BT để thu hút nguồn lực tham gia đầu tư cho giao thông đường * Vốn NSNN vốn mồi huy động nguồn vốn nhàn rỗi dân cư, tổ chức kinh tế xã hội nước tham gia đầu tư cho giao thông vận tải - Vốn NSNN thu hút vốn nước hình thành vốn tín dụng đầu tư phát triển đầu tư cho giao thông vận tải ( đầu tư ứng trước) - Vốn NSNN tham gia vốn dân cư đầu tư cho giao thông nông thôn phục vụ trực tiếp cho dân sinh * Thực huy động vốn đầu tư cho giao thông công trái, tín phiếu, trái phiếu công trình đảm bảo NSNN Cần có chế tạo vốn, trông chờ vào vốn NSNN đầu tư cho ngành giao thông vận tải đáp ứng 50% nhu cầu tối thiểu Với số vốn vậy, sở hạ tầng giao thông vận tải phát triển, đáp ứng kịp nhu cầu phục vụ cho phát triển KT-XH; việc đầu tư dàn trải, giữ đường chủ yếu không đủ sức 69 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh để nâng cấp làm Vì vậy, song song với việc tập trung vốn NSNN, cần có chế để công trình giao thông tự hoàn vốn, chủ dự án vay vốn tổ chức tín dụng để đầu tư NSNN đầu tư cho tuyến giao thông huyết mạch, tuyến có khả hoàn vốn khó khăn hỗ trợ cho giao thông nông thôn , giao thông vùng sâu, vùng xa tuyến có tính chất chiến lược mặt quốc phòng * Tuân thủ chặt chẽ việc quản lý đầu tư xây dựng, phê duyệt dự án phải sở qui hoạch tính đến khả nguồn vốn Việc ghi kế hoạch vốn đầu tư cho dự án phải tuân thủ Nghị định quản lý vốn Nhà nước ban hành ghi vốn phải đảm bảo tính khả thi cho thực dự án III- Giải pháp nhằm huy động sử dụng vốn đầu tư NSNN cho phát triển giao thông đường bộ: Để đáp ứng nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển giao thông đường bộ, vốn NSNN giữ vai trò quan trọng Vốn NSNN ưu tiên đầu tư cho dự án giao thông quan trọng vùng kinh tế trọng điểm, đô thị lớn ưu tiên vốn đối ứng cho dự án có vốn vay nước như: tuyến đường xuyên Á; quốc lộ 22, quốc lộ 1A, quốc lộ 14A, quốc lộ 14B tuyến vành đai phía Bắc Do đó, giải pháp tăng cường huy động sử dụng có hiệu vốn NSNN là: 1- Giải pháp huy động vốn cho giao thông đường bộ: - Xây dựng chiến lược, sách phát triển giao thông vận tải phạm vi toàn quốc Trong điều kiện nguồn vốn đầu tư cho giao thông đường hạn hẹp, có chiến lược sách phát triển giao thông vận tải đắn quan trọng Căn vào chiến lược sách phát triển giao thông vận tải nhà hoạch định sách đưa chiến lược đầu tư cho ngành giao thông vận tải Do chiến lược sách đầu tư phát triển 70 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh giao thông vận tải phạm vi toàn quốc tiền đề để thu hút nguồn vốn đầu tư từ NSNN cho giao thông đường bộ, đáp ứng mục tiêu công nghiệp hoá, đại hoá đất nước - Xác định công trình ưu tiên: Để tạo tiền đề cho kinh tế phát triển, đòi hỏi giao thông vận tải phải trước bước, đầu tư cho sở hạ tầng giao thông vận tải cần ưu tiên mức cao Xác định dự án đầu tư trọng điểm thu hút nguồn vốn NSNN đầu tư hỗ trợ cho địa phương Vì cần xếp theo thứ tự ưu tiên dự án xây dựng cầu đường theo tiêu hiệu kinh tế xã hội cao, ưu tiên đầu tư trước theo khả huy động vốn - Mô hình thu phí sử dụng đường bộ: Người sử dụng đường phải trả tiền để sử dụng đường Nhà nước cung cấp bù đắp thiệt hại mà họ gây cho đường hình thức áp dụng thu phí đường nhằm tu đường cũ xây đường Ngoài ra, Chính phủ thu phí giao thông hình thức phụ thu 500 đồng lít xăng; số thu 100 triệu USD năm 1995, 136 triệu USD năm 1996, 161 triệu USD năm 1997 Thêm vào hình thức như: Thu phí xe nặng; Thu phí hưởng lợi gián tiếp công trình đường đem lại - Tăng tỷ lệ đầu tư cho sở hạ tầng giao thông vận tải cách tạo thêm nguồn thu Phát hành trái phiếu, chứng khoán, sử dụng nguồn vốn tiết kiệm nước để xây dựng sở hạ tầng giao thông đường Hình thức nhằm thu hút vốn nhàn rỗi nhân dân thành phần kinh tế Cần ban hành sách để huy động vốn theo kênh Ngoài huy động nguồn vốn đầu tư sở hạ tầng giao thông đường có từ việc hình thành khu kinh tế, chế xuất Thông thường, tỷ lệ đầu tư sở hạ tầng giao thông chiếm tỷ lệ cao vốn đầu tư xây dựng khu công nghiệp, khu chế xuất Vì phê duyệt cấp giấy phép cho dự án cần lưu ý khai 71 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh thác nguồn vốn để tăng nguồn đầu tư cho sở hạ tầng giao thông đường - Lập quỹ bảo trì đường để tăng nguồn vốn đầu tư cho bảo trì mạng lưới giao thông đường Nguyên tắc hoạt động Quỹ: Quỹ bảo trì đường phải sử dụng mục đích, để phục vụ cho công tác bảo trì đường bộ, bao gồm Quốc lộ tỉnh lộ Quỹ bảo trì đường mở tài khoản riêng Bộ Tài quản lý, có Hội đồng quản trị gồm thành viên Bộ GTVT, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch Đầu tư; có ban điều hành Hàng năm Bộ GTVT chủ trì với Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch Đầu tư lập kế hoạch chi tiêu Quỹ trình Thủ tướng Chính phủ Tuỳ giai đoạn mà tiến hành điều chỉnh mức thu đối tượng thu cho phù hợp với tình hình thực tế Quỹ bảo trì đường hoạt động theo quy chế riêng Thủ tướng Chính phủ ban hành - Giải pháp tạo vốn giao thông đô thị: Xuất phát từ nhu cầu khả huy động nguồn vốn để đầu tư phát triển giao thông vận tải đô thị thành phố lớn mà trước hết áp dụng cho Hà Nội TP Hồ Chí Minh, có số giải pháp tạo nguồn vốn sau: + Cải cách chế độ điều tiết thu chi ngân sách tăng cường nguồn thu cho ngân sách địa phương + Cải tiến khoản thu từ dịch vụ giao thông đô thị Có sách phát triển giao thông công cộng đô thị + Nghiên cứu lập quỹ hỗ trợ đầu tư phát triển sở hạ tầng giao thông đô thị thành phố lớn trực thuộc TW Kết hợp dự án xây dựng sở hạ tầng giao thông đô thị 2- Giải pháp sử dụng vốn đầu tư NSNN cho giao thông đường bộ: - Phân bổ vốn đầu tư theo vùng, lãnh thổ hợp lý: Điều có tác dụng khai thác triệt để lợi so sánh vùng, góp phần thúc đẩy chuyển dịch cấu kinh tế xã hội Chú trọng đầu tư phát 72 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh triển giao thông đường theo vùng, địa bàn, lãnh thổ có ý nghĩa quan trọng Ngoài việc phát huy tốt ưu việt, lợi so sánh vùng, đảm bảo tiết kiệm chi phí vận tải đầu tư phát triển đường theo vùng khẳng định khả đất nước vấn đề phát triển kinh tế hàng hoá, tiếp cận nhanh chóng phát triển giao lưu kinh tế, văn hoá vùng giới, nâng cao khả năng, trình độ chuyên môn hoá, kèm theo việc nâng cao suất lao động, tranh thủ lợi qui mô đem lại cuối tăng suất lao động xã hội nói chung Bên cạnh đó, việc phân bổ vốn đầu tư cho giao thông đường theo vùng cách hợp lý động lực mạnh mẽ giúp Chính phủ giải vấn đề công xã hội, giải vấn đề xoá đói giảm nghèo, vấn đề văn hoá xã hội, môi trường khác - Đầu tư phát triển sở hạ tầng giao thông số vùng kinh tế đặc biệt: Đây nhân tố khuyến khích, thúc đẩy phát triển vùng lân cận, làm gương cho vùng có điều kiện tương đồng noi theo phát triển Những vùng vùng có lợi đặc biệt so với vùng khác điều kiện tự nhiên, khí hậu, thổ nhưỡng Bên cạnh đó, để thực công nghiệp hoá, đại hoá phạm vi nước, cần phải đầu tư phát triển giao thông đặc biệt ý đến vùng Tây Bắc, Việt Bắc, Tây Nguyên Miền Trung Không giải tốt vấn đề nói công nghiệp hoá, đại hoá có hiệu vùng Việc tập trung đầu tư cho sở hạ tầng giao thông vùng có điều kiện thuận lợi hạ tầng kỹ thuật (khu vực thành thị, vùng kinh tế trọng điểm ) góp phần thúc đẩy kinh tế tăng trưởng nhanh, luồng vốn đầu tư tập trung nhiều vào vùng có lợi hơn, tốc độ tăng trưởng vùng ngày có xu hướng chênh lệch Để đảm bảo mục tiêu thực công xã hội, việc đầu tư phát triển sở hạ tầng giao thông vùng Miền Núi, vùng sâu, vùng 73 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh xa (Tây Nguyên, miền Núi phía Bắc ) cần thực sách đầu tư (có ưu đãi) kết hợp với việc phân phối lại tích luỹ từ vùng kinh tế trọng điểm - Biện pháp phân bổ vốn lựa chọn công trình ưu tiên: Trước tình trạng hầu hết đường nước ta không đáp ứng nhu cầu phát triển xã hội, nhiều tuyến đường bị xuống cấp cách nghiêm trọng việc sử dụng có hiệu vốn đầu tư có tác dụng lớn việc củng cố nâng cấp chống xuống cấp tuyến đường Để xác định phân bổ vốn đầu tư, người ta thường dựa vào khả tài Nhà nước nhu cầu hay tầm quan trọng tuyến đường, cầu Tầm quan trọng tuyến đường, cầu thể chỗ đóng vai trò phát triển chung khu vực nước Nếu tuyến đường hay cầu có vai trò quan trọng, có ảnh hưởng đến phát triển kinh tế xã hội ưu tiên đầu tư trước Trước mắt nên tập trung ưu tiên đầu tư vào công trình xây dựng sở hạ tầng giao thông vận tải vùng kinh tế trọng điểm, tạo đà cho phát triển kinh tế - xã hội khai thác tiềm sẵn có Cần trọng đầu tư phát triển vùng có tiềm phát triển mạnh mẽ (Vùng Đông Nam Bộ, Đồng Sông Hồng, vùng tam giác tăng trưởng ), làm động lực lôi kéo thúc đẩy vùng khác phát triển Cần nghiên cứu khả hình thành vùng kinh tế mạnh, có chế quản lý đầu tư hấp dẫn, vùng kinh tế trọng điểm (trọng điểm Miền Bắc, Miền Trung, Miền Nam) - Công tác quy hoạch, kế hoạch: Trên thực tế có khoảng cách dự án quy hoạch Hiện phần lớn dự án đầu tư đường dựa đường cũ nâng cấp đầu tư để giải nhu cầu tức thời trước mắt Chưa có nhiều dự án đầu tư hướng đầu tư nằm quy hoạch chưa xác định rõ ràng Vì chưa có quy hoạch cụ thể nên để đầu tư nâng cấp tuyến đường 74 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh người ta dựa chủ yếu vào xác định nhu cầu thực vận tải mà Do cần ưu tiên cho dự án theo mục tiêu Chương trình đầu tư công cộng mà Chính phủ ban hành sở tiêu chuẩn kỹ thuật Bộ Kế hoạch Đầu tư soạn thảo - Phối hợp chương trình chi đầu tư chi thường xuyên: Lập kế hoạch chi đầu tư chi thường xuyên phải gắn chặt với phải theo chu kỳ kế hoạch Điều cho phép nhà làm kế hoạch tính đến lựa chọn hay chi thường xuyên chi đầu tư Ví dụ, Cục Đường Việt Nam- quan phụ trách bảo trì đường Bộ GTVT- lập chương trình bảo trì đường năm đồng thời với Chương trình đầu tư công cộng, phân chia chương trình thành hạng mục chi thường xuyên chi bảo trì định kỳ Chi bảo trì hàng năm phải tiếp tục phân bổ trực tiếp từ Bộ tài chi thường xuyên Ngân sách hàng năm theo qui trình KẾT LUẬN 75 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh Như ta biết, sở hạ tầng giao thông vận tải nói chung, hệ thống giao thông đường nói riêng mạnh máu kinh tế Do trình phát triển kinh tế- xã hội đất nước, quốc gia dù nước phát triển hay phát triển, mối quan tâm hàng đầu họ hệ thống giao thông vận tải Ở nước ta vậy, muốn kinh tế tăng trưởng ổn định hệ thống giao thông vận tải phải trước bước, tạo tiền đề cho thành phần kinh tế khác phát triển Ngày nay, đất nước đà hội nhập với nước khu vực giới việc phát triển, củng cố mạng lưới giao thông vận tải nói chung, giao thông đường nói riêng có ý nghĩa quan trọng chiến lược phát triển kinh tế, văn hoá xã hội đất nước công bảo vệ an ninh quốc phòng Vốn NSNN đầu tư cho giao thông đường thời gian qua có chuyển biến tích cực chưa đáp ứng nhu cầu, đòi hỏi ngành, cần phải định hướng huy động sử dụng hợp lý, xác đáng nguồn vốn đầu tư cho giao thông đường Tuy nhiên, kiến thức thực tế thời gian thực tập có hạn nên đề tài tránh khỏi sót, làm sáng tỏ vấn đề Vì vậy, với đề tài “Định hướng huy động sử dụng vốn đầu tư NSNN cho giao thông đường Việt Nam giai đoạn 2001 - 2010” mà em mạnh dạn chọn, em hy vọng đóng góp số ý kiến nhằm phát triển giao thông đường thực tốt mục tiêu, phương hướng đề Mặc dù vấn đề nhiều tranh cãi, song đạo tận tình, chu đáo cô giáo Nguyễn Thị Kim Dung với hướng dẫn nhiệt tình cô, cán Vụ Đầu Tư - Bộ Tài Chính, em cố gắng hoàn thành đề tài Em xin chân thành cảm ơn giúp đỡ quý báu cô giáo Nguyễn Thị Kim Dung cô, Vụ Đầu Tư - Bộ Tài Chính Vì đề tài nhiều 76 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh thiếu sót nên em mong nhận ý kiến đóng góp thầy cô bạn sinh viên để đề tài hoàn thiện hơn./ 77 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Giáo trình Kinh tế phát triển tập I, tập II - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Giáo trình Kinh tế đầu tư - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Giáo trình Chương trình dự án phát triển kinh tế- xã hội - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Chiến lược phát triển giao thông vận tải quốc gia đến năm 2020 - Bộ Giao thông vận tải Quy hoạch phát triển giao thông vận tải đường phục vụ CNH- HĐH - Bộ Giao thông vận tải Tình hình hiệu đầu tư giai đoạn 1995- 2000 - Bộ Tài Tạp chí Giao thông vận tải Tạp chí Đưa Nghị Đảng vào sống số 15 (8- 2000) Tạp chí Phát triển kinh tế số 96/1998 10 Tạp chí Thông tin tài số 3+4/1999 11 Quản lý Nhà nước kinh tế- xã hội - Học viện hành quốc gia 1999 12 Niên giám Thống kê 1999 13 Các nghị định Chính phủ, định Thủ tướng Chính phủ ( có liên quan) 14 Các Thông tư, công văn Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch- Đầu tư 15 Đánh giá chi tiêu công 2000 78 luËn v¨n tèt nghiÖp nguyÔn tiÕn minh 79 [...]... Thc trng u t NSNN cho giao thụng ng b Nh nc ó cú ch trng tp trung u t cho giao thụng vn ti, thi k 1995-2000 vn u t cho ngnh giao thụng vn ti ch yu t NSNN th hin t trng chi u t cho GTVT trong tng s chi u t XDCB hng nm ngy mt cao hn (chim 23%- 27% tng s chi u t xõy dng c bn t NSNN ), trong ú phn ln l tp trung u t cho giao thụng ng b (chim khong 75%) Bng 5: T l u t cho c s h tng giao thụng so vi tng... VIT NAM T NH N 1999 30 75 40 145 Ph (bn) 32 tSt xóng Cng 5 6 4 ụ thng Huyn l Tnh l 2 3 lQuc 1 thng ngH luận văn tốt nghiệp nguyễn tiến minh 2- Hin trng v vn ti - Khi lng vn chuyn: Khi lng hng hoỏ, hnh khỏch vn chuyn bng ng b giai on 1991-1999 chim t trng cao, trờn 60% tn vn chuyn hng hoỏ, v xp x 80% v hnh khỏch vn chuyn so vi cỏc phng tin vn ti khỏc Tc tng trng vn chuyn hng hoỏ, hnh khỏch ng b giai. .. nh hng n h thng giao thụng ng b: - Nhu cu giao thụng ng b ngy cng tng: 17 + Kinh t th trng phỏt trin, to iu kin cho tng trng kinh t, ũi hi tng nhu cu i li v vn chuyn hng hoỏ, t ú nhu cu giao thụng núi chung v giao thụng ng b núi riờng phi tng nhanh ỏp ng Bng 2: Khi lng hnh khỏch v hng hoỏ vn chuyn bng ng b giai on 1995- 1999 Ch tiờu Khi lng hng n v 1995 1996 1997 1998 1999 hoỏ vn chuyn Tr Tn 55,95... chi NSNN cho u t phỏt trin to , to nn tng cho s nghip cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t nc Mc dự, vn u t phỏt trin t Ngõn sỏch Nh nc cú xu hng tng chm li, nhng trong iu kin cỏc ngun vn khỏc (vn FDI, vn u t ngoi quc doanh) gim mnh chng t s iu tit nn kinh t ca Nh nc v vai trũ ch o ca kinh t quc doanh ang c khng nh 2 S cn thit khỏch quan phi nh hng huy ng v s dng vn u t NSNN cho giao thụng ng b 2.1- u th ca giao. .. 27 CHNG 2: THC TRNG HUY NG V S DNG VN U T NGN SCH NH NC CHO GIAO THễNG NG B VIT NAM GIAI ON 1995 - 2000 I- Tng quan v s phỏt trin ca mng li giao thụng ng b: Sau hn 10 nm i mi, giao thụng ng b nc ta ó cú nhng bc phỏt trin ỏng k Vn ti ng b ó phn no ỏp ng c nhu cu phỏt trin kinh t- xó hi, gim tỡnh trng ỏch tc mt s thnh ph ln õy l kt qu ca vic tp trung u t khụi phc, nõng cp h thng giao thụng ng b hin... ngha ln giỳp cho cuc chin tranh tin n thng li ng b cũn l cu ni quan trng gia hu phng v tin tuyn, gúp phn vo chin thng ca hai cuc chin tranh Trong thi bỡnh cỏc tuyn ng ny va cú ý ngha kinh t va cú ý ngha quc phũng v cụng tỏc chớnh tr ngoi giao, m bo an ninh vng chc cho t quc, chng li s xõm lc, em li s bỡnh yờn cho t nc 3 Cỏc nhõn t nh hng n h thng giao thụng ng b v vai trũ ca vn u t NSNN cho giao thụng... 609 khỏch lu chuyn Tr.KhỏchKm 12743 14279 15083 Khi lng hng hoỏ lu chuyn Khi lng hnh khỏch vn chuyn Khi lng hnh 15962 16543 Ngun: Chin lc phỏt trin GTVT quc gia n nm 2020 Ta thy, trong giai on 1995- 1999, khi lng hng hoỏ v hnh khỏch vn chuyn cng nh lu chuyn u tng rt nhanh, tc tng khỏ u n qua cỏc nm Nu nh 1995 khi lng hng hoỏ vn chuyn mi l 55,95 triu tn thỡ n nm 1999 khi lng hng húa vn chuyn ó l 82,11... ca giao thụng ng b so vi cỏc loi hỡnh giao thụng khỏc: - u th v s dng: Vn ti ng b mang tớnh c ng linh hot, vn chuyn t ni ny n ni kia m khụng cn phng tin khỏc trung chuyn, cỏc hỡnh thc vn ti khỏc khụng th hot ng nh vy c Mt khỏc, ng b cũn hn hn cỏc ngnh giao thụng khỏc v vn chuyn tm ngn v trung bỡnh Nhu cu vn chuyn ng b ln hn hn cỏc phng thc vn ti khỏc Hn th na vn chuyn ng b cng m bo v tc v thi gian,... u t c bn v quan trng nht u t phỏt trin h thng giao thụng ng b v duy trỡ vic vn hnh, m bo giao thụng trờn cỏc tuyn ng Vn u t t NSNN ch yu u t vo nhng lnh vc nh c s h tng, cỏc cụng trỡnh cụng cng, phỳc li xó hi Mng li giao thụng vn ti núi chung, giao thụng ng b núi riờng l c s h tng ca mi quc gia, to tin cho cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t nc Cụng trỡnh giao thụng ng b l nhng cụng trỡnh cụng cng ũi hi... ngoi NSNN l quỏ ớt; m bo thc hin c cỏc mc tiờu phỏt trin t nc, Nh nc phi s dng vn u t t NSNN u t cho phỏt trin mng li giao thụng ng b T khú khn v huy ng vn dn n tin thi cụng cỏc cụng trỡnh u t phỏt trin giao thụng ng b cng rt chm chp, trỡ tr, mt s cụng trỡnh cú tờn trong danh mc u t ó c phờ duyt c phi xp hng mói mi n lt, nhiu cụng trỡnh khụng th thc hin c vỡ khụng m bo vn u t Ngoi ra, vn s dng vn cho ... t cho giao thụng ng b Chng II: Thc trng huy ng v s dng u t NSNN cho giao thụng ng b Vit Nam giai on 1995- 2000 Chng III: nh hng huy ng v s dng u t NSNN cho giao thụng ng b Vit Nam giai on 2001- ... trng huy ng v s dng u t Ngõn sỏch Nh nc cho giao thụng ng b giai on 1995-2000: Thc trng u t NSNN cho giao thụng ng b Nh nc ó cú ch trng trung u t cho giao thụng ti, thi k 1995-2000 u t cho ngnh giao. .. quan phi nh hng huy ng v s dng u t NSNN cho giao thụng ng b 2.1- u th ca giao thụng ng b so vi cỏc loi hỡnh giao thụng khỏc: - u th v s dng: Vn ti ng b mang tớnh c ng linh hot, chuyn t ni ny n