1 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Công xã hội phạm trù xã hội học, đặt từ lâu lịch sử loài người Tăng trưởng kinh tế phạm trù kinh tế học, chuyển biến kinh tế qua giai đoạn, với phát triển khoa học công nghệ, phát triển sức sản xuất, đưa đất nước phát triển lên, làm thay đổi mặt quốc gia Mối quan hệ tăng trưởng kinh tế công xã hội mối quan hệ biện chứng, tác động qua lại lẫn Quá trọng phát triển kinh tế mà bỏ qua công xã hội dẫn đến nhiều hậu nghiêm trọng phát triển xã hội đất nước Ngược lại, trọng tới vấn đề công xã hội mà không quan tâm đến tăng trưởng kinh tế làm triệt tiêu động lực phát triển đất nước mà suy cho bất công xã hội mức độ định Do tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với công xã hội bước suốt trình phát triển đất nước Nhận thức mối quan hệ chặt chẽ tăng trưởng kinh tế đảm bảo công xã hội, từ bước vào công đổi Đảng Cộng sản Việt Nam trọng thực hai mục tiêu điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Đại hội VIII Đảng (1996) khẳng định đường lối phát triển đất nước thời kỳ công nghiệp hóa – đại hóa “phát triển kinh tế phải gắn với tiến công xã hội bước toàn trình phát triển Công xã hội phải thể hai khâu phân phối kết sản xuất; việc tạo điều kiện cho người có hội phát triển sử dụng tốt lực mình” Tư tưởng tiếp tục khẳng định kỳ Đại hội IX, X, XI Đảng Ở nước ta nay, công xã hội nhu cầu, nguyện vọng đáng nhân dân mục tiêu, động lực công đổi Sự lựa chọn đường lên chủ nghĩa xã hội Đảng dân tộc ta khẳng định vai trò to lớn công xã hội nghiệp phát triển đất nước Để thúc đẩy kinh tế phát triển, đảm bảo lợi ích dân tộc, thực tiến công xã hội đòi hỏi phải có phối kết hợp tổ chức kinh tế, xã hội, đồng thời phát huy vai trò nhân tố chủ quan Nhà nước Trong năm qua, lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta việc thực công xã hội thể rõ khẳng định, đạt thành đáng ghi nhận Trải qua năm đầu công đổi mới, mặt đất nước có nhiều thay đổi, kinh tế tăng trưởng đều, vấn đề công xã hội đảm bảo, đời sống nhân dân nâng cao rõ rệt Tuy nhiên tác động kinh tế thị trường, bên cạnh mặt đạt được, xã hội tồn nhiều vấn đề: tham nhũng, tệ nạn xã hội có xu hướng gia tăng…đã gây cản trở không nhỏ đến phát triển chung đất nước công đổi toàn diện đất nước Đứng trước yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội đất nước thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội Đặc biệt, bước sang kỷ XXI, đất nước ta thời kỳ đẩy mạnh “công nghiệp hóa, đại hóa”; phấn đấu đến năm 2020 nước ta trở thành nước công nghiệp phát triển Việc giải mối quan hệ phát triển kinh tế đảm bảo công xã hội vấn đề quan trọng trở nên cấp thiết Giải tốt mối quan hệ tạo động lực cho phát triển nhanh bền vững mặt kinh tế - xã hội Chính lý trên, chọn đề tài: “Quan hệ phát triển kinh tế công xã hội lãnh đạo Đảng từ năm 2001 đến 2011” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Lịch sử nghiên cứu vấn đề Vấn đề “công xã hội” nhà nghiên cứu quan tâm có nhiều công trình nghiên cứu, nhiều viết, luận văn, luận án vấn đề Trước hết phải kể đến: “Kết hợp tăng trưởng kinh tế với tiến công xã hội tiến trình công nghiệp hóa, đại hóa, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nước ta” GS TS Trịnh Quốc Tuấn làm chủ nhiệm, Kỷ yếu khoa học (Đề tài cấp 1999-2000), Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Các tác giả bàn đến nhiều nội dung, nhiều vấn đề lý luận thực tiễn tăng trưởng kinh tế công xã hội nước ta Và sở phân tích tình hình kinh tế – trị - xã hội cụ thể Việt Nam thời kỳ đổi mới, tác giả đề xuất giải pháp nhằm kết hợp tốt tăng trưởng kinh tế công xã hội giai đoạn Báo cáo “Một số vấn đề lý luận thực tiễn xung quanh việc thực công xã hội Việt Nam nay”, GS TS Lê Hữu Tầng phân tích gần gũi hai khái niệm công xã hội bình đẳng xã hội Và hai khái niệm dễ bị đồng Đối với nước ta, tác giả đề xuất nhiều nguyên tắc để thực công xã hội đầy đủ phân phối theo lao động, theo cống hiến…cho xã hội nói chung cho sản xuất Bài “Công xã hội điều kiện kinh tế thị trường nước ta nay” tác giả Lương Việt Hải (Tạp chí Triết học số 4/2004) phân tích khái niệm công xã hội rằng: giới hạn kinh tế thị trường bao hàm việc thực công xã hội, nhiên rộng khắp toàn diện Trong sách xuất bản, có sách “Công xã hội tiến xã hội”, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009 Nguyễn Minh Hoàn tiêu biểu nhất, sách đề cập đến khái niệm bản: “công xã hội” “tiến xã hội” cách cụ thể, sinh động Hai khái niệm khảo sát lịch sử nhân loại nhiều góc nhìn khác từ cổ đại đến Tác giả vị trí, vai trò công xã hội tiến xã hội Trên sở lý luận đó, tác giả chủ trương lớn Đảng nhằm thực công xã hội Đáng ý, tác giả nêu lên số vấn đề đặt việc thực công xã hội nước ta như: thái độ ứng xử trước thực trạng gia tăng phân hóa giàu nghèo, vấn đề công hội, vấn đề thực công xã hội phân phối tư liệu sản xuất, vấn đề công y tế, chăm sóc sức khỏe nhân dân; vấn đề công xã hội giáo dục đào tạo [28, tr.196-230] Cũng năm 2009, sách “Những vấn đề lý luận công xã hội điều kiện nước ta nay” Phan Thị Ngọc Trầm (chủ biên), Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội Tác phẩm trình bày khái niệm khác công xã hội tác giả nước; từ cổ đến cận, đại phân tích số việc thực công xã hội số nước như: Trung Quốc, nước Đông Nam Á, Thụy Điển… Các tác giả khẳng định công xã hội vấn đề đặt quan tâm từ sớm lịch sử xã hội; nhiên đến vấn đề mang tính thời Xem xét công xã hội bình diện thực tiễn lý luận Việt Nam, từ tác giả đưa nội dung công xã hội như: quan niệm, nguyên tắc phân phối công bằng, điều kiện, tiền đề cần thiết để thực công xã hội…và đề xuất số giải pháp thực công xã hội Việt Nam Ngoài có nhiều công trình nghiên cứu vai trò Nhà nước việc thực công xã hội: + “Vai trò Nhà nước việc thực công xã hội tiến trình đại hóa” tác giả Nguyễn Đình Hòa (Tạp chí Triết học, số 12, (139)/2002) Tác giả tập trung phân tích, vai trò Nhà nước việc thực công xã hội tiến trình đại hóa, đề xuất số việc làm cụ thể để Nhà nước thực tốt vai trò đó; tác giả kết luận: công xã hội vừa mục tiêu, vừa động lực tiến trình đại hóa xã hội nước ta + “Vai trò Nhà nước việc thực công xã hội điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nước ta nay”, luận văn thạc sỹ Triết học Hoàng Thị Kim Oanh – Hà Nội, 2000 Với góc nhìn triết học, tác giả cho rằng: “công xã hội khái niệm mang tính lịch sử - xã hội, bình đẳng người với người quan hệ cống hiến hưởng thụ, nghĩa vụ quyền lợi Công xã hội gắn với tăng trưởng kinh tế tiến xã hội, vừa mục đích, vừa động lực phát triển xã hội” Từ tác giả phân tích vai trò Nhà nước việc thực công xã hội, thực trạng thực công lĩnh vực: kinh tế, trị, văn hóa, xã hội nước ta sở đề xuất phương hướng giải pháp nhằm nâng cao vai trò Nhà nước việc thực công xã hội nước ta Trong luận án Tiến sỹ Chính trị học: “Nhà nước với việc thực công xã hội điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nước ta nay” năm 2011, tác giả Võ Thị Hoa có nghiên cứu sâu sắc vai trò Nhà nước việc thực công xã hội nước ta nguyên tắc dân chủ, công khai, minh bạch, tự do, chủ động nội dung Nhà nước xây dựng thực công xã hội; Nhà nước xây dựng hoàn thiện hệ thống sách phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm thực công xã hội; Nhà nước điều tiết thu nhập thực sách xã hội đảm bảo công cho người dân Cùng với công trình bàn giải pháp, công cụ thực trợ giúp việc thực công xã hội nói chung thực công xã hội số lĩnh vực cụ thể như: giáo dục đào tạo, sách sức khỏe y tế, xóa đói giảm nghèo…gồm có: + “Vai trò Nhà nước điều tiết phân phối thu nhập” Tô Đức Hạnh, Tạp chí Thương mại, số 42/2004 + “Tiến tới thực công xã hội sách sức khỏe nhân dân – vấn đề giải pháp” tác giả Đoàn Viết Cương, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội – 2005 + “Hệ thống an sinh xã hội sách an sinh xã hội qua 20 năm đổi – thành tựu, kinh nghiệm vấn đề đặt ra” tác giả Hoàng Chí Bảo (Tạp chí Thông tin công tác tư tưởng, số 7/2007) Và nhiều công trình nghiên cứu, viết khác Như có công trình nghiên cứu công xã hội vai trò Nhà nước với việc thực công xã hội giai đoạn với nội dung phong phú, nhiều cách tiếp cận khác Nhiều công trình làm rõ nội dung tăng trưởng kinh tế, công xã hội kinh nghiệm để giải tốt mối quan hệ hai yếu tố Trên góc độ tiếp cận khác đó, công trình trình bày công xã hội vai trò Nhà nước việc thực công xã hội nước ta Tuy nhiên nhiều vấn đề lý luận thực tiễn xung quanh chủ đề cần tiếp tục sâu nghiên cứu Mục đích, nhiệm vụ phạm vi nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu trình bày cách có hệ thống trình lãnh đạo đắn Đảng Cộng sản Việt Nam giải mối quan hệ tăng trưởng kinh tế công xã hội từ năm 2001 đến năm 2011 - Nhiệm vụ nghiên cứu: Đánh giá khách quan thành tựu hạn chế trình lãnh đạo giải mối quan hệ tăng trưởng kinh tế công xã hội nước ta Từ đưa số biện pháp nhằm nâng cao vai trò lãnh đạo Đảng việc giải mối quan hệ tăng trưởng kinh tế công xã hội, thực tốt chủ trương, sách Đảng số lĩnh vực cụ thể nhằm phát triển kinh tế - xã hội bền vững - Phạm vi nghiên cứu: + Về thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu trình giải mối quan hệ phát triển kinh tế đảm bảo công xã hội từ năm 2001 đến năm 2011 + Về không gian: Đề tài nghiên cứu lãnh đạo Đảng việc thực đảm bảo công xã hội; sách, chủ trương cụ thể lính vực xóa đói giảm nghèo, chăm sóc sức khỏe, y tế, giáo dục nâng cao đời sống tầng lớp nhân dân phạm vi chung nước Nguồn tư liệu phương pháp nghiên cứu - Nguồn tư liệu: Các văn kiện Đại hội Đảng lần thứ VI, VII, VIII, IX, X, XI; chủ trương, sách Đảng phát triển kinh tế - xã hội Các văn bản, nghị kỳ Đại hội Đảng toàn quốc; báo cáo tổng kết, niên giám thống kê năm, thời kỳ từ năm 2001 đến 2011 Các tạp chí, sách báo có liên quan đến vấn đề công xã hội mối quan hệ tăng trưởng kinh tế công xã hội xuất năm gần như: Tạp chí Giáo dục, tạp chí Xã hội học, tạp chí Cộng sản, tạp chí Lịch sử Đảng… - Phương pháp nghiên cứu Khóa luận kết hợp phương pháp lịch sử phương pháp lôgic, phương pháp lịch sử chủ yếu Ngoài khóa luận sử dụng phương pháp: tổng hợp, phân tích, đối chiếu, so sánh để làm rõ phát triển tiến mặt kinh tế - xã hội Đóng góp khóa luận Nghiên cứu trình giải mối quan hệ phát triển kinh tế công xã hội mặt lý luận thực tiễn năm 2001 – 2011 Đồng thời nêu bật chủ trương, sách Đảng số lĩnh vực cụ thể vấn đề công xã hội như: xóa đói giảm nghèo, phát triển giáo dục, y tế, chăm sóc sức khỏe…trong năm 2001 2011 Khóa luận đánh giá cách khách quan thành tựu, hạn chế trình Đảng lãnh đạo giải mối quan hệ phát triển kinh tế công xã hội Từ rút học kinh nghiệm số biện pháp việc giải tốt mối quan hệ phát triển kinh tế công xã hội Đảng Nhà nước ta Bố cục khóa luận Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo danh mục chữ viết tắt, nội dung khóa luận gồm chương tiết NỘI DUNG Chương NHỮNG CƠ SỞ ĐẢM BẢO CÔNG BẰNG XÃ HỘI VÀ CHỦ TRƯƠNG CỦA ĐẢNG TRONG LÃNH ĐẠO THỰC HIỆN CÔNG BẰNG XÃ HỘI TỪ NĂM 2001 ĐẾN 2006 1.1 NHỮNG CƠ SỞ ĐẢM BẢO CÔNG BẰNG XÃ HỘI VÀ THỰC HIỆN CÔNG BẰNG XÃ HỘI TRƯỚC NĂM 2001 1.1.1 Hệ thống lý luận công xã hội 1.1.1.1 Khái niệm công xã hội Trong lịch sử, có nhiều quan niệm khác công xã hội, quan điểm bàn đề cập đến khía cạnh khác “Công xã hội” thường hiểu đồng với nhiều khái niệm, nên phải tìm hiểu khái niệm xác, rõ ràng thỏa đáng Trên giới nhiều quốc gia, mục tiêu phát triển tiến xã hội, công xã hội Hai vấn đề trở thành mục tiêu Trong lịch sử tư tưởng nhân loại có nhiều học giả lớn phương Đông phương Tây quan tâm đến vấn đề Họ nhận thức cách bản, song lại chưa thể phân biệt rõ hai khái niệm Vậy “tiến xã hội” “công xã hội” có điểm giống khác nào? Chúng ta cần tìm hiểu nội hàm hai khái niệm Chúng ta biết rằng, “tiến xã hội” giá trị gắn chặt với yếu tố tinh thần chịu tác động yếu tố thượng tầng kiến trúc xã hội, bị chi phối yếu tố Các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác – Lênin xem “tiến xã hội”, nghĩa tổng quát nhất, vận động 10 xã hội loài người từ hình thái kinh tế xã hội lên hình thái kinh tế xã hội khác, có nhiều điểm tiến Theo đó, hình thái kinh tế - xã hội cao hơn, tiến kế thừa phát huy giá trị vật chất tinh thần người sáng tạo trình lâu dài Việc thay chế độ xã hội lỗi thời chế độ tiến trình tất yếu lịch sử loài người Sự thay nhằm mục đích phục vụ cho sống người, làm cho người phát triển mặt Đây cách tiếp cận “tiến xã hội” theo nghĩa rộng Theo quan điểm nhà kinh điển chủ nghĩa Mác – Lênin, chủ nghĩa xã hội, “công xã hội ngang người người xã hội chủ yếu phương diện phân phối sản phẩm xã hội theo nguyên tắc cống hiến lao động ngang hưởng thụ ngang nhau” [30, tr.428] Chủ tịch Hồ Chí Minh có quan điểm “tiến xã hội”, theo nghĩa rộng, Người cho rằng: sau đánh đổ đế quốc thực dân, phong kiến, Việt Nam định phải tiến lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua giai đoạn phát triển tư chủ nghĩa nhằm làm cho: “xã hội ngày tiến bộ, vật chất ngày tăng, tinh thần ngày tốt” Như tiến xã hội hiểu cách cụ thể “Công xã hội” khái niệm mang tính lịch sử nên chế độ xã hội khác nhau, khái niệm có nội hàm khác Từ điển Bách khoa Triết học định nghĩa: Công khái niệm đạo đức – pháp quyền, đồng thời khái niệm trị - xã hội Khái niệm công bao hàm yêu cầu phối hợp vai trò thực tiễn cá nhân (nhóm xã hội) với địa vị họ đời sống xã hội, quyền nghĩa vụ họ, làm hưởng, lao động trả công, tội phạm 63 đẩy tăng trưởng kinh tế, dù trực tiếp hay gián tiếp, trước mắt lâu dài Bất sai sót hay thiên lệch hoạch định thực thi sách có liên quan gây ảnh hưởng tiêu cực đến mục tiêu hay mục tiêu khác kế hoạch phát triển kinh tế đôi với phát triển văn hóa, xã hội, chí gây tác hại đến ba loại mục tiêu Phải kết hợp thực tốt hệ thống sách kinh tế sách xã hội Bên cạnh việc xây dựng hoàn thiện hệ thống sách cần huy động tốt nguồn lực xã hội vào nguồn quỹ sách xã hội Chính sách xã hội cần thực bước phù hợp với sở kinh tế xã hội, tránh tình trạng chờ đủ nguồn lực thực sách xã hội Điều cản trở mục tiêu tiến xã hội Phát triển người – nhân tố quan trọng phát triển bền vững, coi người nhân tố trung tâm việc kết hợp tăng trưởng kinh tế đảm bảo công xã hội Hoàn thiện thực thi sách xã hội điều kiện hoàn thiện thực thi sách nhằm phát huy cao nhân tố người Khi hoàn thiện thực thi sách xã hội cần đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh tế đồng thời với đảm bảo công xã hội.Phải thể công nội dung, phát triển văn hóa, đảm bảo cho nhân dân hưởng thụ văn hóa giáo dụ sở bình đẳng, sách liên quan đến khoa học, công nghệ hệ thống dịch vụ phục vụ cho đời sống người Quan điểm nhân văn phải quan điểm xuyên suốt trình thực thi hoàn thiện sách xã hội Nghĩa phải hướng đến người – trung tâm phát triển Coi nhẹ sách xã hội coi nhẹ yếu tố người nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội Cùng với đó, phương hướng lớn sách xã hội phải phát huy nhân tố người sở đảm bảo công quyền lợi nghĩa vụ, kết hợp tốt tăng trưởng kinh tế công xã hội, đời sống vật chất tinh thần, đáp ứng nhu 64 cầu đời sống vật chất đời sống tinh thần, đáp ứng nhu cầu trước mắt với chăm lo lợi ích lâu dài, cá nhân với tập thể, cộng đồng Các sách phát kinh tế gắn liền với sách xã hội, hoàn thiện thực thi sách xã hội phải liền với hoàn thiện thực thi sách kinh tế, đưa hệ thống sách tăng trưởng kinh tế phải tính tới hiệu ứng với việc thực công xã hội ngược lại Riêng Việt Nam, vốn người nguồn lực quan trọng tiến trình công nghiệp hóa – đại hóa đất nước, việc quan tâm, trọng sách xã hội vấn đề vô quan trọng nhằm phát triển người XHCN, đáp ứng yêu cầu đặt hoàn cảnh Thứ tư, cần mở rộng phát huy quyền dân chủ cho người dân Ở dân chủ có nghĩa phát huy quyền làm chủ nhân dân phương diện, lĩnh vực đời sống xã hội, từ kinh tế đến trị, xã hội nhằm hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế gắn với công xã hội Mở rộng phát huy dân chủ kinh tế lẫn lĩnh vực xã hội, trị, với nội dung để tầng lớp nhân dân nhận thức trách nhiệm xã hội, tham gia vào trình trị - xã hội với phương châm: “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” Để có dân chủ đó, cần tăng cường cải tiến hoạt động mang tính dân chủ cao như: chất vấn Quốc hội Hội đồng nhân dân, đối thoại trực tiếp với nhân dân qua truyền hình Internet, đổi tiếp xúc với cử tri… Việc mở rộng dân chủ phải liền với kỷ cương pháp luật Trên sở phát huy vai trò chủ động, tích cực tầng lớp nhân dân tham gia vào quản lý kinh tế - xã hội, tham gia kiểm kê, kiểm soát lực lượng lao động, sản xuất phân phối sản phẩm…Mục tiêu tăng trưởng gắn kết với công xã hội thực 65 Thứ năm, nâng cao hiệu công tác chống tham nhũng, lãng phí, làm ăn phi pháp, tệ nạn xã hội Vì lực cản tăng trưởng kinh tế đảm bảo công xã hội Những hoạt động làm giảm sức cạnh tranh kinh tế, hiệu hoạt động đầu tư, giảm hội xóa đói giảm nghèo, làm hao mòn nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội…Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tượng diễn biến phức tạp, đòi hỏi phải có giải pháp khắc phục ngăn chặn: + Kiên xử lý kịp thời, nghiêm minh, pháp luật vụ việc vi phạm vụ vi phạm nghiêm trọng, không phân biệt người cương vị, chức vụ, cấp bậc nào…xử lý nghiêm minh với người có biểu bao che, dung túng cho việc làm phạm pháp, tham nhũng Cụ thể cần phải hoàn thiện hệ thống pháp luật chống tham nhũng, lãng phí – xem công cụ hữu hiệu đấu tranh chống tham nhũng Đồng thời khâu đột phá tạo hiệu kinh tế - xã hội lớn nhất, nhanh + Đẩy mạnh chất lượng cải cách hành hệ thống trị; xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật, sách đầy đủ, đồng bộ, minh bạch + Phát huy sức mạnh tổng hợp quần chúng quan thông tin đại chúng + Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, tự giáo dục đạo đức cách mạng xã hội, đặc biệt đội ngũ cán đảng viên, người làm công tác lãnh đạo quản lý + Xây dựng ban đạo phòng chống tham nhũng Trung ương địa phương, đồng thới có phối hợp với quan điều tra, pháp luật để xem xét, giải vụ tham nhũng lớn + Để nâng cao hiệu chiến chống tham nhũng, phải có chế bảo vệ khen thưởng người dám lên án, tố cáo hành vi tham 66 nhũng Bên cạnh cần phải khắc phục khe hở hệ thống sách, pháp luật Nhà nước, đảm bảo quyền làm chủ nhân dân lao động, nâng cao hiệu công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức cách mạng Thứ sáu, cần tiếp tục phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Thực tế cho thấy, kinh tế thị trường tạo hội phát triển cho thành phần kinh tế thành viên xã hội, tạo điều kiện để phát huy khả năng, sở trường, tạo điều kiện để người hưởng lợi từ hội xã hội tạo Hơn tăng trưởng kinh tế thị trường tạo sở vật chất để thực phúc lợi xã hội tốt Như việc phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa tạo sở kinh tế - xã hội, điều kiện vật chất để tăng trưởng kinh tế thực công xã hội Tiếp tục phát triển hoàn thiện kinh tế thị trường điều kiện cần thiết để có tăng trưởng kinh tế công xã hội Tóm lại, tăng trưởng kinh tế tự không kéo theo công xã hội Kết hợp tăng trưởng kinh tế với công xã hội để hai yếu tố không đơn mục tiêu mà động lực vấn đề không dễ Các giải pháp nêu nhằm hướng tới chuẩn bị yếu tố chủ quan tiền đề khách quan để đón nhận thay đổi hoàn cảnh lịch sử mới, giải tốt mối quan hệ tăng trưởng kinh tế công xã hội 67 KẾT LUẬN Phát triển kinh tế công xã hội có mối quan hệ biện chứng, gắn bó mật thiết với Quá trọng tới tăng trưởng kinh tế mà bỏ qua công xã hội để lại nhiều hậu mặt xã hội Ngược lại trọng giải vấn đề công xã hội làm triệt tiêu động lực phát triển kinh tế Đây không vấn đề mang tính lý luận suông mà chứng minh thực tế Việt Nam năm qua Không thể có kinh tế tăng trưởng nhanh, bền vững xã hội phức tạp nhiều bất công, nghèo đói trình độ thấp Tăng trưởng kinh tế tạo điều kiện sở vật chất để thực công xã hội, ngược lại, công xã hội động lực thúc đẩy phát triển kinh tế Từ thực tiễn đất nước năm qua, sở phân tích sách phát triển xã hội, đảm bảo công cho tầng lớp nhân dân nhận thấy vai trò lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam vô to lớn Đảng nhận thức cách đắn mối quan hệ biện chứng đó, bước giải mối quan hệ phát triển kinh tế công xã hội bước suốt trình phát triển đất nước Việc kết hợp hai mục tiêu phát triển kinh tế công xã hội hoàn cảnh đất nước năm 2001-2011 đạt thành tựu quan trọng Sự biến đổi chất kinh tế đem lại kết khả quan mặt xã hội, thực tốt sách xóa đói giảm nghèo, phát triển giáo dục…góp phần nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân, phát triển người cách toàn diện Tuy nhiên thực tiễn công tác giải mối quan hệ nhiều hạn chế, yếu cần phải khắc phục Từ cần thực số biện pháp đồng Đồng thời cần phải tiếp tục nghiên cứu 68 cách sâu sắc, đầy đủ nữa, để có giải pháp hiệu Trong điều kiện tiên giữ vững vai trò lãnh đạo Đảng, giám sát nhân dân, phát huy vai trò đoàn trị - xã hội; mở rộng phát huy dân chủ, nâng cao hiệu công tác chống tham những, lãng phí, tệ nạn xã hội vấn đề cốt lõi để thực mục tiêu phát triển kinh tế công xã hội Những giải pháp có tính định hướng nhằm tìm kiếm tiền đề khách quan phát huy nhân tố chủ quan việc song song giải hai vấn đề vừa mục tiêu vừa động lực trình xây dựng đất nước 69 TÀI LIỆU THAM KHẢO Báo cáo tổng kết số vấn đề lý luận thực tiễn qua 20 năm đổi 1986-2006 Báo cáo “Khởi đầu tốt chưa phải hoàn thành: Thành tựu ấn tượng Việt Nam giảm nghèo thách thức mới”, Ngân hàng Thế giới (WB), ngày 24/1/2013 Bộ Lao động - Thương binh Xã hội (2011), Hội nghị triển khai nhiệm vụ công tác năm 2011, Nxb Lao động – Xã hội C.Mác Ăngghen toàn tập, Sđd, t.19, 23 Chiến lược toàn diện tăng trưởng xóa đói giảm nghèo (Sổ tay tóm tắt), (2003), Nxb Thống Kê, Hà Nội Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010, Ban hành kèm theo Quyết định số 201/2001/QĐ-TTg phê duyệt ngày 23/12/2001 Thủ tướng phủ Dương Xuân Ngọc, Nguyễn Văn Nhơn (7/2002), “Vai trò Nhà nước việc thực công xã hội”, Triết học, tr.37 Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương khóa VII (2/1993), Lưu hành nội bộ, Hà Nội 10 Đảng Cộng sản Việt Nam (1997): Văn kiện Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 11 Đảng Cộng sản Việt Nam (2001): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 12 Đảng Cộng sản Việt Nam (2001): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 70 13 Đảng Cộng sản Việt Nam (2001): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 14 Đảng Cộng sản Việt Nam (2001): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 15 Đảng Cộng sản Việt Nam (2006): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 16 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011): Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi hội nhập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 17 Đỗ Tư (2005), “Về vấn đề bình đẳng công xã hội”, Tư tưởng – văn hóa, (9), tr.20 – 27 18 Đinh Quang Tỵ (2006), “Tăng trưởng kinh tê công xã hội qua 20 năm đổi mới”, Tư tưởng – văn hóa, (1), tr.18 – 25 19 Gắn kết tăng trưởng kinh tế tiến bộ, công xã hội, Nxb Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh 20 GS, TS Nguyễn Văn Nam, PGS, TS Trần Thọ Đạt (chủ biên), (2006), Tốc độ chất lượng tăng trưởng kinh tế Việt Nam, Nxb Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội 21 Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 22 Hồ Chí Minh (1995): Về sách xã hội, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 23 Hồ Sỹ Ngọc (2004), “Kinh nghiệm số nước việc giải tăng trưởng với tiến công xã hội”, Giáo dục lý luận, (8), tr.42 – 46 24 Lê Bộ Lĩnh (chủ biên) (1998), Tăng trưởng kinh tế công xã hội số nước châu Á Việt Nam nay, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 71 25 Lê Văn Sang, Kim Ngọc (đồng chủ biên), (1999), Tăng trưởng kinh tế công xã hội Nhật Bản giai đoạn thần kỳ Việt Nam thời kỳ đổi mới, Nxb Chính trị quốc gia 26 Lương Việt Hải (chủ biên) (2008), Hiện đại hóa xã hội mục tiêu công Việt Nam nay, Nxb Khoa học xã hội 27 Nguyễn Hữu Vui chủ biên (1998), Lịch sử Triết học, Nxb Chính trị quốc gia 28 Nguyễn Minh Hoàn (2010), Công xã hội tiến xã hội, Nxb Chính trị quốc gia 29 Nguyễn Minh Hoàn (2005), “Một số vấn đề đặt việc thực công xã hội nước ta nay”, Xã hội học, (3), tr.79 – 84 30 Nguyễn Khoa Điềm (2005), 20 năm đổi thực tiến công xã hội phát triển văn hóa, Nxb Chính trị quốc gia 31 Nguyễn Quỳnh Huy (2005), “Thành tựu tiến công xã hội Việt Nam năm gần đây”, Giáo dục lý luận, (3), tr.3 – 32 Nguyễn Quốc Phẩm (2005), “Kết hợp tăng trưởng kinh tế với tiến công xã hội”, Tạp chí Cộng sản, (18), tr.6 – 10 33 Nguyễn Quốc Phẩm (2006), “Kết hợp tăng trưởng kinh tế với tiến công xã hội”, Khoa học Xã hội Việt Nam, (1), tr.83 – 90 34 Nguyễn Thị Đức (2005), “Bình đẳng giới phát triển”, Tư tưởng văn hóa, (10), tr.17 – 19 35 Nguyễn Thị Nga (2005), “Công xã hội nước ta – số thành tựu vấn đề đặt ra”, Lý luận trị, (10), tr.24 – 28 36 Nguyễn Trọng Chuẩn (chủ biên), (2000), Tiến xã hội – vấn đề cấp bách, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội 37 Nguyễn Văn Dần (2005), “Tăng cường sức mạnh NSNN thực công xã hội Việt Nam”, Tạp chí Tài chính, (7), tr.15 – 17 72 38 Phạm Thị Ngọc Trầm (chủ biên), (2009), Những vấn đề công xã hội điều kiện nước ta nay, Nxb Khoa học xã hội 39 Phạm Văn Đức, Đặng Hữu Toàn, Công xã hội, trách nhiệm xã hội đoàn kết xã hội, Nxb Khoa học xã hội – Viện khoa học xã hội Việt Nam – Viện Triết học 40 Quá trình đổi hệ thống trị Việt Nam 1986-2011, Nxb Chính trị quốc gia 41 Trần Đình Thiên (2004), “Công xã hội mối quan hệ với tăng trưởng kinh tế”, Lao động xã hội, (243, 244), tr.35 – 36 42 Trần Thành (2006), “Vai trò nhà nước việc kết hợp tăng trưởng kinh tế với công xã hội nước ta”, Triết học, (2), tr.3 – 43 Trần Văn Chử (2005), “Tư Đảng ta quan hệ tăng trưởng kinh tế với tiến công xã hội”, Lý luận trị, (2), tr.20 – 24 44 Trần Văn Chử (2005), “Tăng trưởng kinh tế công xã hội nước ta – vấn đề đặt định hướng khắc phục”, Kinh tế Phát triển, (93), tr – 11 45 Trương Gia Long (2004), “Tăng trưởng kinh tế công xã hội xu hội nhập hiệp nay”, Tạp chí Cộng sản, (24), tr.32 – 36 46 Từ điển Bách khoa Triết học, M.1983 47 Vũ Cương, Bùi Thị Tố Nga (dịch), Báo cáo phát triển giới 2006: công phát triển, Nxb Văn hóa thông tin 48 Vũ Trùng Dương (2003), “Tìm hiểu công xã hội giáo dục”, Tạp chí Thông tin khoa học giáo dục, (56) 73 LỜI CẢM ƠN Tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo, cô giáo khoa Lịch sử, trường Đại học Sư phạm Hà Nội ân cần dạy dỗ, bảo, truyền đạt kiến thức cho suốt trình học tập, rèn luyện trường Tôi xin chân thành cảm ơn cán bộ, nhân viên phòng ban Thư viện Quốc gia Hà Nội, Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2… tận tình giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi cho suốt trình tìm hiểu, thu thập tài liệu phục vụ nghiên cứu đề tài khóa luận Đặc biệt, xin chân thành cảm ơn PGS TS Vũ Quang Vinh, người thầy tận tình hướng dẫn nghiên cứu thực Khóa luận tốt nghiệp Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, người thân tạo điều kiện thuận lợi cho hoàn thành Khóa luận tốt nghiệp Trong trình thực hiện, nghiên cứu đề tài, thời gian có hạn bước đầu làm quen với phương pháp nghiên cứu khoa học, nên tránh khỏi thiếu xót, vụng mong đóng góp ý kiến thầy giáo, cô giáo bạn Tôi xin chân thành cảm ơn ! Hà Nội, ngày 17 tháng 05 năm 2013 Người thực Đỗ Thị Mai Trang 74 LỜI CAM ĐOAN Khóa luận tốt nghiệp “Quan hệ phát triển kinh tế công xã hội lãnh đạo Đảng từ năm 2001 đến 2011” hoàn thành hướng dẫn tận tình PGS.TS Vũ Quang Vinh Tôi xin cam đoan khóa luận tốt nghiệp kết nghiên cứu thân tôi, không trùng lặp với kết nghiên cứu tác giả khác Những kết thu trình bày khóa luận tốt nghiệp hoàn toàn chân thực Hà Nội, ngày 17 tháng 05 năm 2013 Người thực Đỗ Thị Mai Trang 75 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CNXH Chủ nghĩa xã hội CNH, HĐH Công nghiệp hóa, đại hóa GD & ĐT Giáo dục Đào tạo 76 MỤC LỤC MỞ ĐẦU …………………………………………………………………………………………1 NỘI DUNG Chương 1: NHỮNG CƠ SỞ ĐẢM BẢO CÔNG BẰNG XÃ HỘI VÀ CHỦ TRƯƠNG CỦA ĐẢNG TRONG LÃNH ĐẠO THỰC HIỆN CÔNG BẰNG XÃ HỘI TỪ NĂM 2001 ĐẾN 2006 1.1 NHỮNG CƠ SỞ ĐẢM BẢO CÔNG BẰNG XÃ HỘI VÀ THỰC HIỆN CÔNG BẰNG XÃ HỘI TRƯỚC NĂM 2001 1.1.1 Hệ thống lý luận công xã hội 1.1.1.1 Khái niệm công xã hội 1.1.1.2 Quan niệm nhà kinh điển chủ nghĩa Mác – Lênin công xã hội 12 1.1.1.3 Tư tưởng Hồ Chí Minh công xã hội 13 1.1.1.4 Quan niệm Mácxít công xã hội 17 1.2 BỐI CẢNH LỊCH SỬ 23 1.2.2 Quá trình nhận thức chủ trương thực công xã hội Đảng trước Đại hội IX (2001) 27 1.3 CHỦ TRƯƠNG CỦA ĐẢNG TRONG LÃNH ĐẠO THỰC HIỆN GIẢI QUYẾT MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ CÔNG BẰNG XÃ HỘI TỪ NĂM 2001 ĐẾN 2006 31 Chương 2: QUÁ TRÌNH ĐẢNG LÃNH ĐẠO GIẢI QUYẾT MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ CÔNG BẰNG XÃ HỘI 38 2.1 QUÁ TRÌNH LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG VỀ GIẢI QUYẾT MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ CÔNG BẰNG XÃ HỘI TỪ NĂM 2006 ĐẾN NĂM 2011 38 77 2.1.1 Đường lối phát triển kinh tế kết hợp với đảm bảo công xã hội Đại hội X, Đại hội XI 38 2.1.2 Các sách Đảng số lĩnh vực 44 2.1.2.1 Chính sách lĩnh vực xóa đói giảm nghèo 44 2.1.2.2 Chủ trương phát triển giáo dục 47 2.1.2.3 Chính sách phát triển y tế, chăm sóc sức khỏe 48 2.2 KẾT QUẢ VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ GIẢI QUYẾT MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ CÔNG BẰNG XÃ HỘI TRONG NHỮNG NĂM 2001 – 2011 50 2.2.1 Thành tựu 50 2.2.1.1 Thành tựu lĩnh vực xóa đói giảm nghèo 50 2.2.1.2 Thành tựu lĩnh vực y tế, chăm sóc sức khỏe, giáo dục nâng cao dời sống nhân dân 53 2.2.2 Hạn chế 57 2.2.3 Một số kinh nghiệm 61 KẾT LUẬN 67 TÀI LIỆU THAM KHẢO 69 [...]... lĩnh vực xã hội ngày càng to lớn, góp phần phát triển kinh tế bền vững, xây dựng một xã hội công bằng, văn minh, Đảng cần chú trọng hơn nữa về các chính sách phát triển mọi mặt kinh tế - xã hội 31 1.3 CHỦ TRƯƠNG CỦA ĐẢNG TRONG LÃNH ĐẠO THỰC HIỆN GIẢI QUYẾT MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ CÔNG BẰNG XÃ HỘI TỪ NĂM 2001 ĐẾN 2006 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn: “Chính sách của Đảng và Chính... tế, chính trị, xã hội, văn hóa, tinh thần, mà trước hết là lĩnh vực xã hội Nó phản ánh mối quan hệ về nghĩa vụ và quyền lợi giữa xã hội và cá nhân, nhằm đảm bảo sự phát triển hài hòa của con người, của xã hội phù hợp với xu thế và tiến bộ xã hội Công bằng xã hội vừa là khát vọng của con người, vừa là động lực, là mục tiêu của sự phát triển xã hội, của cách mạng xã hội chủ nghĩa, của sự nghiệp đổi mới... mục tiêu của chính sách phát triển kinh tế thống nhất với mục tiêu phát triển xã hội, đều nhằm phát huy sức mạnh của nhân tố con người và vì con người Kết hợp hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, xã hội; giữa tăng trưởng kinh tế và công bằng xã hội; giữa đời sống vật chất và đời sống tinh thần của nhân dân Coi phát triển kinh tế là tiền đề để thực hiện những chính sách xã hội, thực... mà còn thể hiện sự công bằng trong xã hội, công bằng giữa lợi ích cá nhân với tập thể, cá nhân với cá nhân Đồng thời, Hồ Chí Minh đã đánh giá rất cao vai trò của công bằng xã hội trong việc làm yên lòng dân, và nhờ vào việc làm yên lòng dân mới có điều kiện để phát triển kinh tế - xã hội Thực hiện công bằng xã hội là động lực thúc đẩy sự phát triển đất nước, việc thực hiện công bằng xã hội nhằm kích... một xã hội công bằng và bình đẳng Đi theo quan điểm công bằng xã hội vì lợi ích của những người lao động, Xanh Ximông (1760-1825), một nhà xã hội chủ nghĩa không tưởng đã có những đóng góp quan trọng Công lao của ông là sự thừa nhận sự phát triển của xã hội loài người là một quá trình không ngừng, nó phát triển từ thấp đến cao Xanh Ximông đặt 21 niềm tin vào sự tiến bộ được đánh dấu bằng một xã hội. .. nghĩa xã hội Mục tiêu ấy vừa hàm chứa nội dung tăng trưởng kinh tế, vừa có tiến bộ và công bằng xã hội Sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước cùng với quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã mở ra những khả năng 32 mới cho sự kết hợp hài hòa mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và công bằng xã hội Công bằng xã hội bao hàm nhiều nội dung ngoài kinh tế, đó là thực hiện công. .. các tệ nạn xã hội [16, tr.465] Văn kiện Đại hội IX của Đảng khẳng định: ''Tăng trưởng kinh tế gắn liền với bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội trong từng bước phát triển [14, tr.88] Những chủ trương của Đảng đã được cụ thể hóa trong từng lĩnh vực của văn hóa - xã hội: - Vấn đề công bằng xã hội trong chế độ phân phối tư liệu sản xuất: “Thực hiện tốt các chính sách xã hội hướng vào phát triển và lành... giữa công lao và sự thừa nhận của xã hội Sự không phối hợp trong mối quan hệ đó được đánh giá là sự bất công [46, tr.630] Trong một nghiên cứu khác, các tác giả đã khái quát: Công bằng xã hội là một phạm trù xã hội dùng để chỉ trình độ phát triển về phương diện xã hội của con người (cá nhân và cộng đồng), được thực hiện và thể hiện trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội như: kinh tế, chính trị, xã. .. bằng xã hội là khái niệm mang tính tương đối phụ thuộc vào quan niệm khác nhau của mỗi giai cấp, mỗi quốc gia Do nội hàm của công bằng xã hội phức tạp nên việc định lượng mức độ thực hiện công bằng xã hội là rất khó khăn Nhận thức và hiểu rõ nội hàm khái niệm công bằng xã hội sẽ giúp cho mỗi quốc gia sẽ có được những chính sách, chiến lược cụ thể để phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo công bằng xã hội, ... trong quan niệm của ông dù công bằng giữa những người có cùng địa vị xã hội hay là bất bình đẳng giữa những người không cùng địa vị đều là thước đo của sự công bằng Điều tiến bộ và đáng ghi nhận của Arixtốt đó là, ông trở thành người đầu tiên đã phát hiện ra “thước đo của sự công bằng nằm trong cơ sở kinh tế Theo ông, cơ sở của sự công bằng xã hội là sự công bằng trong trao đổi vật phẩm Ông nói: “Sự ... TRÌNH ĐẢNG LÃNH ĐẠO GIẢI QUYẾT MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ CÔNG BẰNG XÃ HỘI TỪ NĂM 2006 ĐẾN 2011 2.1 QUÁ TRÌNH LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG VỀ GIẢI QUYẾT MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ CÔNG... BẢO CÔNG BẰNG XÃ HỘI VÀ CHỦ TRƯƠNG CỦA ĐẢNG TRONG LÃNH ĐẠO THỰC HIỆN CÔNG BẰNG XÃ HỘI TỪ NĂM 2001 ĐẾN 2006 1.1 NHỮNG CƠ SỞ ĐẢM BẢO CÔNG BẰNG XÃ HỘI VÀ THỰC HIỆN CÔNG BẰNG XÃ HỘI TRƯỚC NĂM 2001. .. dựng xã hội công bằng, văn minh, Đảng cần trọng sách phát triển mặt kinh tế - xã hội 31 1.3 CHỦ TRƯƠNG CỦA ĐẢNG TRONG LÃNH ĐẠO THỰC HIỆN GIẢI QUYẾT MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ CÔNG BẰNG