Trung tâm khoa học tự nhiên công nghệ quốc gia Cục Môi trường, Bộ khoa học, công nghệ môi trường Đề án "Xây dựng Năng lực Quản lý Môi trường Việt Nam" Uỷ ban Châu Âu tài trợ sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường CHUNG Các dự án phát triển THáNG 2000 Biên tập: Lê Đức An Lê Thạc Cán Luc Hens Nguyễn Ngọc Sinh Viện Địa lý Bộ môn Sinh thái Nhân văn (VUB) Cục Môi Trường Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Mục lục Lời giới thiệu chủ tịch, Hội đồng Cố vấn Đề án i Danh sách tác giả ban biên tập iii Danh sách cán đọc góp ý kiến văn iv Danh mục từ cụm từ viết tắt v Phần một: Mở đầu I Những vấn đề chung đánh giá tác động môi trường I.1 Nội dung đánh giá tác động môi trường I.2 Vai trò trách nhiệm quan cá nhân tham gia vào trình đánh giá tác động môi trường I.3 Những hạn chế phương hướng hoàn thiện công tác đánh giá tác động môi trường7 I Xây dựng Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Việt Nam Phần Hai: Xây dựng báo cáo Đánh giá tác động môi trường 15 II Sàng lọc dự án 15 II.1 Mục đích sàng lọc dự án 15 II.2 Nội dung bước sàng lọc dự án 16 II.3 Các quan cá nhân có trách nhiệm sàng lọc dự án thời điểm thực sàng lọc dự án 18 III Xác định phạm vi Đánh giá tác động môi trường - lập đề cương Đánh giá tác động môi trường chi tiết 20 III.1 Mục tiêu bước xác định phạm vi đánh giá tác động môi trường 20 III.2 Nội dung bước xác định phạm vi đánh giá tác động môi trường 20 III.3 Các quan cá nhân có trách nhiệm xác định phạm vi đánh giá tác động môi trường 24 IV Đánh giá Tác Động Môi Trường chi tiết 26 IV.1 Nội dung đánh giá tác động môi trường chi tiết 26 IV.2 Nhận dạng tác động 27 IV.3 Phân tích đánh giá tác động môi trường 32 IV.4 Dự báo quy mô cường độ tác động 33 IV.5 Đánh giá ý nghĩa tác động 36 IV.6 Giảm thiểu quản lý tác động 38 IV.7 Chuẩn bị báo cáo đánh giá tác động môi trường 39 IV.8 Các quan cá nhân có trách nhiệm thực đánh giá tác động môi trường chi tiết 40 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Phần ba: Thẩm định Đánh giá tác động môi trường 42 V Thẩm định báo cáo Đánh Giá Tác Động Môi Trường 42 V.1 Quy trình thẩm định đánh giá tác động môi trường 42 V.2 Cơ quan có trách nhiệm thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường 43 VI Giám sát (monitoring) tác động môi trường 45 VI.1 Các kiểu giám sát 45 VI.2 Nguyên tắc yêu cầu giám sát 45 VI.3 Tổ chức báo cáo giám sát 45 VI.4 Cơ quan có trách nhiệm giám sát môi trường 46 Phụ lục I.1 Một số thuật ngữ môi trường 47 Phụ lục I.2 kiểu tác động tổng hợp đánh giátác động môi trường 53 Phụ lục I.3 Kết hợp vấn đề môi trường vào quy hoạch phát triển 58 Phụ lục I.4 Nghị định số 175-CP ngày 18-10-1994 phủ hướng dẫn thi hành luật bảo vệ môi trường 60 Phụ lục I.5 Thông tư khoa học công nghệ môi trường số 490/1998/tt-bkhcnmt ngày 29 tháng tư năm 1998 hướng dẫn lập thẩm định Báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án đầu tư 83 Phụ lục II.1 Danh mục dự án sàng lọc Uỷ ban Châu Âu (DGIB, 1997) 93 Phụ lục II.2 Sàng lọc môi trường theo quy định thực ngân hàng giới, 1991 (od 4.00)98 Phụ lục III.1 Mẫu nội dung (TOR) đánh giá tác động môi trường sơ Uỷ ban Châu Âu (DGIB, 1997) 100 Phụ lục III.2 Danh mục kiểm tra dùng cho đánh giá tác động môi trường sơ dự án dùng thuốc bảo thực vật phân bón (Hướng dẫn đào tạo nguồn ĐGTĐMT, Unep, 1996) 101 Phụ lục III.3 Hướng dẫn chuẩn bị báo cáo đánh giá môi trường sơ Malaixia, (chính phủ Malaixia, 1987) 102 Phụ lục III.4 Mẫu nội dung (ToR) ĐGTĐMT chi tiết Uỷ ban Châu Âu (DGIB, 1997) 104 Phụ lục III.5 Nội dung đánh giá môi trường dự án viện trợ phát triển Hội đồng giúp đỡ phát triển thuộc Tổ chức Hợp tác phát triển kinh tế (OECD / DAC, 1994) 107 Phụ lục IV.1 Ma trận đánh giá vị trí xây dựng (Hướng dẫn đào tạo nguồn đánh giá tác động môi trường, Unep,1996) 113 Phụ lục IV.2 Ma trận đánh giá Khai khoáng (Hướng dẫn đào tạo nguồn đánh giá tác động môi trường, Unep,1996) 114 Phụ luc IV.3 Giảm thiểu xây dựng khu nhà lớn (sách nguồn đánh giá tác động môi trường, ngân hàng giới, 1991) 115 Phụ lục IV.4 Giảm thiểu dự án xây dựng đường giao thông đường cao tốc (sách nguồn đánh giá tác động môi trường, ngân hàng giới, 1991) 118 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Phụ lục IV.5 chuẩn bị Kế hoạch quản lý tác động (hướng dẫn đào tạo nguồn đánh giá tác động môi trường, unep,1996) 120 Phụ lục IV.6 Hướng dẫn chuẩn bị báo cáo đánh giá chi tiết Malaxia (chính phủ malaxia, 1987) 122 Phụ lục IV.7 nội dung báo cáo đánh giá môi trường cấp dự án theo quy định thực ngân hàng giới, 1991 (Od 4.00) 124 Phụ lục V Danh mục kiểm tra dùng để đánh giá thông tin (báo cáo) môi trường (Uỷ ban châu âu, 1994) 126 Tài liệu tham khảo 137 Các tài liệu tham khảo khác 137 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Lời giới thiệu chủ tịch, Hội đồng Cố vấn Đề án Bối cảnh soạn thảo Sổ tay hướng dẫn Cuốn sổ tay hướng dẫn soạn khuôn khổ Đề án "Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam" (VNM/B7-6200/IB/96/05) ủy ban châu Âu tài trợ Đề án hợp tác quốc tế Viện Địa lý (Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia), Khoa Môi trường (Đại học Khoa học Tự nhiên Hà nội) Bộ môn Sinh thái Nhân văn (Đại học Tự Bruxel (VUB), Bỉ) thực Ngày 27 tháng 12 năm 1993, Luật bảo vệ môi trường (LBVMT) nước ta Quốc hội thông qua LBVMT bắt buộc dự án phát triển quan trọng Việt Nam phải tiến hành đánh giá tác động môi trường (ĐGTĐMT) Sau LBVMT phê chuẩn, nhiều Nghị định, Thông tư Chính phủ Bộ Khoa học, Công nghệ Môi trường ban hành nhằm hướng dẫn thực công tác ĐGTĐMT Để thực tốt công tác ĐGTĐMT, với văn pháp lý cần có thêm hướng dẫn kỹ thuật Hướng dẫn ĐGTĐMT có nhiệm vụ cung cấp công cụ kỹ thuật nhằm nâng cao chất lượng trợ giúp cho công tác lập thẩm định báo cáo ĐGTĐMT Như vậy, việc xuất Sổ tay hướng dẫn ĐGTĐMT chung, nhằm thống yêu cầu pháp lý ĐGTĐMT với việc triển khai chi tiết bước quy trình ĐGTĐMT cách dễ dàng, cần thiết Mục đích Sổ tay hướng dẫn ĐGTĐMT công cụ dùng để phòng ngừa kiểm soát tác động môi trường việc phát triển kinh tế-x hội tạo Sổ tay hướng dẫn ĐGTĐMT chung soạn với mục đích góp phần chi tiết hóa công tác ĐGTĐMT Việt Nam Cuốn Sổ tay hướng dẫn soạn làm tài liệu tham khảo cho quan cá nhân tham gia vào trình ĐGTĐMT Việt Nam, cho chủ đầu tư chủ dự án; người thực ĐGTĐMT viện nghiên cứu, trường đại học, tổ chức x hội phi phủ; cán quan quản lý môi trường cấp trung ương địa phương Cuốn Sổ tay hướng dẫn cố gắng soạn thảo cho quan cá nhân tham gia vào hệ thống đánh giá tác động môi trường hiểu vai trò trách nhiệm mình, quy định pháp lý diễn giải cách đắn khoa học Đồng thời Sổ tay hướng dẫn ĐGTĐMT chung cung cấp khung chung cho việc soạn thảo hướng dẫn chuyên ngành sau Quá trình biên soạn Sổ tay hướng dẫn Hai nguyên tắc đạo sử dụng để soạn Sổ tay hướng dẫn Thứ nhất, Sổ tay hướng dẫn phải phù hợp với sở pháp luật, thể chế trình độ hiểu biết hành môi trường Việt Nam Thứ hai, góp phần nâng cao chất lượng hiệu công tác ĐGTĐMT Việt Nam, bước hội nhập với xu Khu vực Thế giới ĐGTĐMT Bản dự thảo Sổ tay hướng dẫn đ soạn sở nghiên cứu thực tiễn ĐGTĐMT Việt Nam kết hợp với tham khảo kinh nghiệm ĐGTĐMT Tổ chức Quốc tế nước khu vực Đông Nam Thế giới Một Hội thảo khoa học đ tổ chức (9/1998) phối hợp với Cục Môi trường để xin ý kiến góp ý cho dự thảo Sổ tay hướng dẫn với tham gia 80 nhà khoa học quan tâm đến ĐGTĐMT từ Viện Nghiên cứu, Các trường Đại học nhà quản lý Cơ quan Quản lý Môi trường Trung ương Địa phương Bên cạnh góp ý trực tiếp Hội thảo, 19 góp ý văn đ gửi cho tác giả trước hội thảo tổ chức Hội đồng Cố vấn Đề án đ tổ chức đạo sát việc biên soạn sửa chữa nhiều lần thảo để có Sổ tay hướng dẫn ĐGTĐMT chung hôm Cuốn Sổ tay hướng dẫn tổ chức bốn phần: mở đầu; xây dựng báo cáo ĐGTĐMT; thẩm định ĐGTĐMT phụ lục Phần Sổ tay hướng dẫn gồm 52 trang phần phụ lục 90 trang i Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Giới hạn Sổ tay hướng dẫn Sổ tay hướng dẫn soạn cho nhiều đối tượng lại ngắn gọn trình bày vừa đủ vấn đề liên quan đến ĐGTĐMT, trình bày cách thật chi tiết Muốn công cụ đánh giá tác động môi trường góp phần đắc lực vào việc phòng ngừa giảm thiểu tác động bất lợi, phát huy cao độ tác động tích cực hoạt động phát triển cần thiết phải có tài liệu 1) văn pháp lý (Luật, Nghị định, Thông tư ); 2) hướng dẫn (Hướng dẫn chung, Hướng dẫn chuyên ngành, ) 3) tài liệu khoa học chuyên sâu Sổ tay hướng dẫn ĐGTĐMT chung tổng thể nhiều tài liệu ĐGTĐMT, để xây dựng báo cáo ĐGTĐMT có chất lượng cao tham khảo Sổ tay hướng dẫn ĐGTĐMT chung chưa đủ, cần thiết phải tham khảo thêm nhiều tài liệu chuyên sâu khác Do công tác ĐGTĐMT nước ta non trẻ, nhiều vấn đề cần bổ sung hoàn thiện kể văn pháp lý, để có đủ thông tin cho nhà hoạch định sách tham khảo tiến tới hoàn thiện công cụ ĐGTĐMT tương lai, Sổ tay hướng dẫn đ đưa vào phần phụ lục nhiều văn Tổ chức Quốc tế nước Khu vực Đông Nam Việc dẫn tài liệu cụ thể Việt Nam hạn chế Sổ tay hướng dẫn Lời cám ơn Trước hết, thay mặt Hội đồng Cố vấn Đề án, xin chân thành cám ơn chúc mừng tập thể tác giả, Ban biên tập đ soạn thảo, biên tập Sổ tay hướng dẫn ĐGTĐMT chung xuất góp phần khiêm tốn Đề án "Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam" vào nghiệp bảo vệ môi trường Việt Nam Chất lượng Sổ tay hướng dẫn ĐGTĐMT chung hoàn thiện nhờ vào ý kiến đóng góp qúy báu nhiều nhà khoa học, nhà quản lý môi trường từ trung ương đến địa phương thông qua Hội thảo Khoa học Đề án tổ chức Nhân dịp vinh dự bày tỏ lời cám ơn đến nhà khoa học quản lý môi trường quan tâm giúp đỡ ủy ban châu Âu đ tài trợ để Đề án hoàn thành nhiệm vụ đề Thay mặt Hội đồng Cố vấn Đề án xin chân thành cám ơn giúp đỡ qúy báu có hiệu ủy ban châu Âu Phái đoàn châu Âu Hà Nội Cuối cùng, Đề án đ có nhiều cố gắng song tránh khỏi sai sót cần phải sửa chữa bổ sung, xin cám ơn trước ý kiến đóng góp bạn đọc cho Sổ tay hướng dẫn ĐGTĐMT chung PGS Phạm Huy Tiến Phó Giám đốc Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Đề án ii Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Danh sách tác giả ban biên tập Danh sách tác giả PTS Trần Văn ý, Viện Địa lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia Ông Eddy Nierynck, Bộ môn Sinh thái Nhân văn, Đại học Tự Bruxel, Bỉ PGS Trương Quang Hải, Khoa Địa lý, Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội PTS Trần Tý, Viện Địa lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia Th.S Chu Thị Sàng, Cục Môi trường, Bộ Khoa học Công nghệ Môi trường Với tham gia KS Lê Trịnh Hải, Viện Địa lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia Th S Lê Thu Hiền, Viện Địa Lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia KS Nguyễn Đức Hiển, Viện Địa Lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia KS Uông Đình Khanh, Viện Địa lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia Th.S Nguyễn Hạnh Quyên, Viện Địa Lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia Th.S Nguyễn Thị Băng Thanh, Viện Địa lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia KS Cao Hải Thanh, Viện Địa Lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia Th.S Lưu Thị Thao, Viện Địa lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia Ban biên tập GS Lê Đức An, Viện Địa lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia GS Lê Thạc Cán, Trung tâm Môi trường Phát triển Bền vững Việt Nam GS Luc Hens, Bộ môn Sinh thái Nhân văn, Đại học Tự Bruxel, Bỉ TS Nguyễn Ngọc Sinh, Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Khoa học Công nghệ Môi trường iii Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Danh sách cán đọc góp ý kiến văn GS Lê Quý An, Chủ tịch Hội Bảo vệ Môi trường Việt Nam GS Lê Thạc Cán, Giám đốc Trung tâm Môi trường Phát triển Bền vững PGS Đặng Kim Chi, Phó giám đốc Trung tâm Khoa học Công nghệ Môi trường, Đại học Bách Khoa Hà Nội PTS Hoàng Xuân Cơ, Phó chủ nhiệm Khoa Môi trường, Đại học Đại học Tự nhiên Hà Nội GS Phạm Ngọc Đăng, Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Môi trường Đô thị Khu Công nghiệp, Đại học Xây dựng Hà Nội KS Nguyễn Vinh Hà, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ Môi trường, Văn phòng Quốc Hội PTS Lê Minh Hồng, Vụ Khoa học, Công nghệ Môi trường, Văn phòng Quốc Hội GS Nguyễn Thượng Hùng, Viện Địa lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia PGS Phan Thu Hương, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục Môi trường, Bộ Kế hoạch Đầu tư 10 PTS Nguyễn Ngọc Khánh, Viện Địa lý, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia 11 PGS Lê Trần Lâm, Phó giám đốc Sở Khoa học, Công nghệ Môi trường, Thành phố Hà Nội 12 PGS Nguyễn Quang Mỹ, Chủ nhiệm Khoa Địa lý, Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội 13 Th.S Trần Văn Phương, Vụ Khoa học, Công nghệ Môi trường, Bộ Y tế 14 KS Nguyễn Quốc Quyền, Vụ Khoa học, Công nghệ Môi trường, Bộ xây dựng 15 Trần Văn Quỳnh, Vụ Khoa học, Công nghệ Môi trường, Bộ Thuỷ sản 16 Nguyễn Văn Siêm, Vụ Khoa học, Công nghệ Môi trường, Bộ Giao thông Vận tải 17 PTS Nguyễn Xuân Tặng, Viện Vật liệu, Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia 18 GS Đặng Trung Thuận, Khoa Địa chất, Đại học Đại học Tự nhiên Hà Nội 19 PTS Hoàng Ngọc Tuấn, Phó giám đốc Sở Khoa học, Công nghệ Môi trường, Thành phố Hải Phòng iv Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Danh mục từ cụm từ viết tắt ĐGTĐMT Đánh giá tác động môi trường ĐGTĐSK Đánh giá tác động sức khoẻ ĐGTĐGT Đánh giá tác động giới tính ĐGTĐXH Đánh giá tác động x hội ĐGTĐTD Đánh giá tác động tích dồn ĐGMTCL Đánh giá môi trường chiến lược KTSKSB Kiểm tra sức khoẻ sơ KHCN&MT Khoa học, Công nghệ Môi trường TCTTQT Tổ chức tài trợ quốc tế EIA Environmental Impact Assessment Đánh giá tác động môi trường EC European Commission Uỷ ban Châu Âu EU European Union Liên hiệp Châu Âu GIS Geographical Information System Hệ thông tin địa lý DGIB Directorate General I B Tổng cục 1B: Hợp tác Nam Địa Trung Hải, Trung Cận Đông, Mỹ La Tinh, Nam Đông Nam á, Hợp tác Bắc Nam UNEP United Nations Environment Programme Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc WB World Bank Ngân hàng Thế giới ADB Asian Development Bank Ngân hàng Phát triển Châu TP Thành phố UK United Kingdom Vương Quốc Anh TOR Term of References Đề cương IUCN International Union for the Conservation of Nature Hiệp hội quốc tế bảo tồn thiên nhiên KHTN&CNQG Khoa học tự nhiên Công nghệ Quốc gia HTTĐL Hệ thông tin địa lý IEE Initial Environmental Examination Kiểm tra môi trường sơ UBND Uỷ ban Nhân dân v Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Phần một: mở đầu I vấn đề chung đánh giá tác động môi trường I.1 Nội dung đánh giá tác động môi trường I.1.1 Định nghĩa Đánh giá tác động môi trường Mục đích việc Đánh giá tác động môi trường (ĐGTĐMT) đánh giá tác động hoạt động phát triển đến môi trường x hội (tích cực tiêu cực) ĐGTĐMT tiến hành trước định dự án (tại nhiều nước giới điều bắt buộc) Việc đánh giá có liên quan đến mục tiêu kinh tế dự án nhằm đưa định đắn ĐGTĐMT nhằm đảm bảo hoạt động phát triển có sở môi trường bền vững ĐGTĐMT trình nghiên cứu nhằm nhận dạng, dự báo phân tích tác động môi trường có ý nghĩa quan trọng dự án cung cấp thông tin cần thiết để nâng cao chất lượng việc định ĐGTĐMT sử dụng để phòng ngừa làm giảm thiểu tác động tiêu cực, phát huy tác động tích cực đồng thời hỗ trợ cho việc sử dụng hợp lý tiềm tài nguyên qua làm tăng tối đa lợi ích dự án phát triển kinh tế-x hội góp phần vào phát triển bền vững quốc gia I.1 Vai trò lợi ích ĐGTĐMT Các dự án phát triển, việc mang lại lợi ích kinh tế cho x hội, gây tác động tiêu cực cho người tài nguyên thiên nhiên Nhiều nước trình phát triển thường quan tâm đến lợi ích kinh tế trước mắt, trình lập kế hoạch phát triển công tác bảo vệ môi trường chưa quan tâm đến cách mức Sự yếu việc lập kế hoạch phát triển đ gây tác động tiêu cực cho hoạt động nước Việc công tác bảo vệ môi trường trình lập kế hoạch thực dự án triển khai ĐGTĐMT Vì vậy, hầu đ thực ĐGTĐMT để ngăn ngừa giảm thiểu hậu tiêu cực phát huy kết tích cực môi trường x hội dự án phát triển Sự tăng trưởng kinh tế nước phát triển đ góp phần xoá đói, giảm nghèo, nâng cao mức sống nhân dân Nếu có kế hoạch phát triển hợp lý, sức ép phát triển sau lên môi trường ngày Sự tăng trưởng kinh tế, không quản lý cách hợp lý gây nên ảnh hưởng tiêu cực, bền vững hệ sinh thái chí kinh tế bị phá vỡ (hình 1) Phát triển bền vững có mục đích gắn kết nhu cầu phát triển kinh tế x hội bảo vệ môi trường để đạt mục tiêu sau: Nâng cao mức sống nhân dân thời gian ngắn Đạt lợi ích thực sự, đảm bảo cân người, tự nhiên nguồn lợi kinh tế cho hệ hôm mà cho hệ mai sau Đối với nước Đông Nam á, có Việt Nam, hai đặc điểm định phát triển bền vững là: Có hầu hết hệ sinh thái suất cao vùng sinh thái nhậy cảm giới, rừng nhiệt đới, rừng ngập mặn, hệ thống đảo nhỏ ám tiêu san hô v.v Sự yếu trình phát triển trở ngại chủ yếu tiếp tục gây nên suy thoái môi trường Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Phụ lục IV.7 nội dung báo cáo đánh giá môi trường cấp dự án theo quy định thực ngân hàng giới, 1991 (Od 4.00) Các báo cáo ĐGTĐMT phải gọn súc tích giới hạn phân tích vấn đề quan trọng Mức độ chi tiết cân đối phân tích môi trường phải tương ứng với tác động Báo cáo phải thống nhà thiết kế, quan thực dự án, quan cho vay cán ngân hàng Báo cáo đánh giá môi trường bao gồm: Báo cáo tóm tắt Thảo luận vắn tắt kết lớn kiến nghị thực Cơ sở sách, pháp luật quản lý đánh giá môi trường Mô tả dự án Mô tả dự án khía cạnh địa lý, sinh thái kinh tế x hội, bao gồm đầu tư hỗ trợ cho dự án (như xây dựng đường ống chuyên dùng, đường giao thông đến vùng dự án, trạm cấp điện, cấp nước, nhà ở, nguyên vật liệu kho tàng) Số liệu Giới hạn vùng nghiên cứu mô tả điều kiện tự nhiên, sinh học kinh tế x hội, kể thay đổi đ biết trước có dự án Các hoạt động phát triển dự kiến tương lai vùng (nhưng không liên quan trực tiếp với dự án) cần phải xem xét Các tác động môi trường Các tác động tiêu cực tích cực cần nhận dạng đánh giá Các biện pháp giảm thiểu tác động sót tiến hành giảm thiểu phải nhận dạng Các hội làm tăng giá trị môi trường cần phải sử dụng Quy mô chất lượng số liệu môi trường có, hạn chế mặt số liệu, độ tin cậy việc dự báo tác động cần phải xác định tính toán Những vấn đề không thuộc phạm vi báo cáo cần thiết phải rõ Phân tích phương án thay Thiết kế, vị trí xây dựng, công nghệ vận hành phương án thay cần so sánh cách có hệ thống theo mặt: tác động dự án gây ra, vốn đầu tư thu hồi vốn, hợp lý vị trí dự án, quan thực hiện, đào tạo thiết bị giám sát tác động Nếu được, chi phí cho việc bảo vệ môi trường lợi nhuận phương án thay phải tính toán cách định lượng thông số kinh tế Kế hoạch giảm thiểu Kiến nghị kế hoạch giảm thiểu khả thi có hiệu để giảm thiểu tác động có hại xuống đến mức độ cho phép Tính toán tác động xảy ra, vốn hoàn vốn, yêu cầu tổ chức đào tạo cán để thực biện pháp giảm thiểu Kế hoạch giảm thiểu (trong nhiều trường hợp hiểu kế hoạch hành động chương trình quản lý môi trường) phải cung cấp chương trình làm việc chi tiết để đảm bảo hạng mục giảm thiểu môi trường đưa vào quy trình công nghệ suốt thời kỳ chuẩn bị dự án Trong kế hoạch cần phải cân nhắc biện pháp giảm thiểu cho khả thi có hiệu Quản lý môi trường đào tạo Thực tế, vai trò lực môi trường quan quản lý từ địa phương đến trung ương cần phải đánh giá đưa kiến nghị thành lập hay xây dựng lực cho quan 124 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Kiến nghị tổ chức cán đào tạo để đảm bảo kiến nghị đưa trở thành thực Kế hoạch giám sát Đối với tác động môi trường thực biện pháp giảm thiểu Bản kế hoạch phải rõ loại hình cần giám sát, phải thực hiện, chi phí hết cần nguyên vật liệu Phụ lục Danh sách người tham gia: Cá nhân quan Tài liệu tham khảo Những tài liệu sử dụng để viết báo cáo Quan trọng đưa tài liệu chưa công bố vào danh sách Danh sách thảo luận liên quan, họp tham khảo ý kiến cộng đồng 125 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Phụ lục V Danh mục kiểm tra dùng để đánh giá thông tin (báo cáo) môi trường (Uỷ ban châu âu, 1994) Mục đích Danh mục kiểm tra đánh giá Bản Danh mục kiểm tra đánh giá xây dựng thành phương pháp dùng để đánh giá thông tin môi trường chủ dự án nộp cho quan có thẩm quyền phần quy trình đánh giá tác động môi trường(1) Mục đích hỗ trợ cho chuyên gia thẩm định đánh giá mức độ đầy đủ thích hợp thông tin theo quan điểm kỹ thuật định Đặc biệt giúp chuyên gia đánh giá xác định xem thông tin liên quan đ đủ để thực hai việc sau chưa: Cơ sở để đề định Cung cấp thông tin cho công chúng Danh mục kiểm tra công cụ dùng để kiểm tra tính pháp lý thông tin Tính pháp lý thông tin thực phạm vi luật pháp quốc gia thành viên cụ thể Sử dụng danh mục kiểm tra để đánh giá việc làm hoàn toàn tự nguyện Nó không nhằm thay phương pháp đánh giá nước thành viên Các chuyên gia đánh giá sử dụng danh mục kiểm tra trường hợp thích hợp Khi sử dụng nó, chuyên gia đánh giá có quyền tự điều chỉnh cho phù hợp với hoàn cảnh địa phương phản ánh kinh nghiệm thực tiễn đ tích lũy Một số dự phòng cho việc đ phản ánh Danh mục kiểm tra Chỉ tiêu đánh giá Các tiêu đánh giá xắp xếp theo nội dung đánh giá sau đây: Mô tả dự án Tóm tắt phương án Mô tả môi trường Mô tả biện pháp giảm thiểu Mô tả tác động Tóm tắt phi kỹ thuật (theo ngôn ngữ đại chúng) Những khó khăn tình tổng hợp thông tin Phương thức tiếp cận chung Mỗi nội dung đánh giá có câu hỏi đánh giá xác định chi tiết hạng mục thông tin mà chủ dự án cần phải cung cấp cho quan có thẩm quyền Phương pháp đánh giá Nhìn chung, có bốn nhiệm vụ liên tiếp cần phải tiến hành: Thứ lựa chọn thông tin phù hợp với điều kiện cụ thể dự án Thứ hai xác định xem thông tin có bị bỏ sót và/hoặc bị thiếu hay không Thứ ba là, thông tin bị bỏ sót thiếu, xác định xem thông tin (bị bỏ sót thiếu) thông tin quan trọng trình định Thứ tư, điểm cần phải bổ sung, khuyến nghị phương pháp thu thập thông tin thiếu (1) số nước, thông tin trình dạng Báo cáo đánh giá tác động môi trường, gồm tài liệu nước khác, thông tin cung cấp hình thức tài liệu khác, thí dụ phần đơn xin phép triển khai dự án 126 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Bản danh mục kiểm tra đ xây dựng sở thực nhiệm vụ Phương pháp kiểm tra bao gồm bước sau: Bước (Nhiệm vụ thứ nhất) Đối với câu hỏi kiểm tra, người kiểm tra trước hết xác định xem câu hỏi có liên quan đến kiểu dự án phát triển xét hay không Nếu không, người kiểm tra ghi nhận chuyển sang câu hỏi Bước (nhiệm vụ thứ hai thứ ba) Nếu câu hỏi coi phù hợp với dự án , chuyên gia đánh giá kiểm tra xem thông tin chủ dự án cung cấp đánh giá theo ba mức sau: Đầy đủ (Hoàn chỉnh): Tất thông tin liên quan đến trình định đ đầy đủ, không cần bổ sung thêm thông tin Chấp nhận được: Thông tin trình nộp chưa đầy đủ, nhiên thiếu sót thông tin không làm cản trở trình định Không đạt yêu cầu: Thông tin trình nộp có thiếu sót lớn; thông tin cần phải bổ sung trước tiến hành trình định Những yếu tố cần xét đến việc đánh giá mức độ đầy đủ thông tin nêu phần Những điểm lưu ý Hướng dẫn Bước (nhiệm vụ thứ tư) Nếu câu hỏi đánh giá chấp nhận không đạt yêu cầu, người đánh giá lưu ý thông tin thiếu vào cột bên phải đề nghị cách thu thập thông tin bổ sung Những phương án đánh giá khác Mục đích Danh mục kiểm tra đánh giá trợ giúp cho việc đánh giá thông tin môi trường cho dự án cụ thể Tuy nhiện, Danh mục kiểm tra đánh giá sử dụng để xem xét số Báo cáo tác động môi trường nhằm mục đích nghiên cứu giám sát, thí dụ: Phân tích thông tin môi trường cho số dự án để định vùng thông tin đ hoàn chỉnh, chấp nhận không đạt yêu cầu - theo kiểu dự án, theo vị trí, theo nguồn thông tin v.v ; Phân tích thông tin môi trường cung cấp dự án khoảng thời gian để định xu hướng mức độ hoàn chỉnh thông tin Đối với số mục đích, thí dụ giám sát lâu dài, nên đánh giá tổng quát chất lượng thông tin môi trường cung cấp ĐGTĐMT dự án Một hệ thống xếp hạng chất lượng chung không phù hợp hoàn cảnh cụ thể, chuyên gia đánh giá muốn sử dụng Danh mục kiểm tra cho mục đích đó, đ có dự phòng trang cuối Trong hoàn cảnh cụ thể dự án cần bổ sung thêm tiêu để đánh giá Nhằm mục đích này, cuối lĩnh vực đánh giá có để sẵn khoảng trống Những điểm lưu ý hướng dẫn Đối với câu hỏi đánh giá, trước hết hy xét xem thông tin có phù hợp với dự án cụ thể không Nếu không hy chuyển sang câu hỏi thứ hai Nếu thông tin phù hợp, hy đánh giá tài liệu chứa thông tin môi trường để xác định xem chuyên đề cụ thể thông tin: Đầy đủ: Tất thông tin liên quan đến trình định có đủ; không cần có thông tin bổ sung Chấp nhận được: Thông tin trình nộp chưa hoàn chỉnh, nhiên thiếu sót không cản trở đến việc tiến hành định Không đạt yêu cầu: Thông tin trình nộp có thiếu sót lớn, cần phải có thông tin bổ sung trước tiến hành định 127 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Trong xem xét mức độ phù hợp đầy đủ thông tin hy lưu ý tới: Những quy định luật pháp áp dụng; Mức định theo việc ĐGTĐMT tiến hành, thí dụ ĐGTĐMT để định vấn đề chung dự án hay thiết kế kỹ thuật chi tiết, định cần phải đựơc đưa dự án định vấn đề môi trường có cần xem xét tiếp tục hay không? Những đặc điểm đặc thù dự án; thí dụ dự án có quy mô lớn hay không có liên quan đến công nghệ công nghệ thử nghiệm hay không, tạo tiền đề cho việc phát triển dự án khác lnh thổ hay nơi khác hay không ? Những đặc điểm cụ thể môi truờng, thí dụ dự án triển khai vị trí đặc biệt nhậy cảm hay không vị trí nơi đ có tác động đáng kể từ hoạt động có? Thái độ cộng đồng loại dự án dự án cụ thể; thí dụ kiểu dự án tranh luận có gây nên vấn đề môi trường nghiêm trọng hay không? Danh mục kiểm tra đánh giá Mô tả dự án No (1) 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 Chỉ tiêu (2) Trình bày mục đích mục tiêu dự án có rõ ràng hay không? Bản chất nội dung định mà thông tin (báo cáo) môi truờng phải chuẩn bị có trình bày cách rõ ràng hay không? Thời gian dự kiến giai đoạn xây dựng, giai đoạn vận hành và, được, giai đoạn đóng cửa, với chương trình thực cho giai đoạn có tính toán trước hay không? Có cần thiết sử dụng sơ đồ, đồ để mô tả thiết kế quy mô dự án hay không? Các phương pháp thi công có mô tả hay không? Bản chất công nghệ sản xuất dạng hoạt động khác liên quan đến vận hành dự án có mô tả hay không? Các dịch vụ bổ sung (nước, điện, dịch vụ cứu hộ v.v ) công trình khác kết dự án có mô tả hay không? Nhu cầu đất Diện tích dành cho dự án, công trình phụ (giao thông) vùng cảnh quan dành cho việc xây dựng, kể khu nhà cho công nhân (nếu có yêu cầu) có thể rõ ràng đồ hay không? Đối với dự án dạng tuyến, hành lang khu đất, bố trí công trình theo chiều thẳng đứng nằm ngang, nhu cầu làm đường hầm san lấp có mô tả hay không? Mục đích sử dụng đất có mô tả hay không? ranh giới đất cho mục đích sử dụng khác có khoanh định hay không? Chất thải khí thải Phù hợp? Nhận định (Có/không) (ĐĐ/CNĐ/KĐYC) (3) (4) Nhận xét (5) 128 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung (1) 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 1.18 1.19 (2) Loại hình số lượng chất thải, lượng (tiếng ồn, rung động, ánh sáng, nhiệt, xạ, v.v ) phế liệu lại thời gian xây dựng vận hành dự án khối lượng sinh hàng năm chúng có ước tính hay không? Phương thức vận chuyễn xử lý chất thải phế liệu trước đổ thải xử lý có nêu trước hay không? Các chất thải nguy hiểm trình sản xuất có xác định, phương pháp xử lý tác động môi trường chúng có trình bày hay không? Những phương pháp dùng để ước tính khối lượng phế thải chất thải trình sản xuất có nêu hay không? Đầu vào dự án Đặc tính khối lượng vật tư cần thiết giai đoạn xây dựng vận hành có nêu không? Số lượng công nhân khách tham quan khu vực dự án giai đoạn xây dựng vận hành có ước tính trước không? Đường vào công nhân khách tham quan tới khu vực dự án phương tiện lại có mô tả trước không? Phương tiện vận chuyển vận liệu sản phẩm đến khu vực xây dựng dự án từ khu vực dự án giai đoạn xây dựng vận hành số chuyến có tính toán không? Những Tiêu chí liên quan khác(1) (3) (4) (6) 1.20 Các phương án thay No 2.1 2.2 2.3 2.4 Chỉ tiêu Phù hợp? Nhận định Nhận xét (Có/không) (ĐĐ/CNĐ/KĐYC) Trong trường hợp có thể, thông tin giao nộp chủ dự án có bao gồm việc xem xét phương án thay hay không? Nếu phương án thay đ xem xét, lý mà dự án chọn ? vai trò yếu tố môi trường việc chọn dự án có trình bày đầy đủ không? Nếu phương án thay đ mô tả, chúng có phải phương án thực đích thực dự án hay chưa? Nếu phương án thay đ mô tả, tác động môi trường phương án đ so sánh rõ ràng khách quan hay chưa? tác động dự án có so sánh với điều kiện môi trường trường hợp dự án không? Những Tiêu chí liên quan khác(1) 2.5 (1) (1) Hy bổ sung chí tiêu khác coi có liên quan đến điều kiện cụ thể dự án phát triển Hy bổ sung vào chí tiêu khác, coi có liên quan đến điều kiện cụ thể dự án phát triển 129 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Mô tả môi trường No Chỉ tiêu (1) (2) 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 Phù hợp? Nhận định Nhận xét (Có/không) (ĐĐ/CNĐ/KĐYC) (3) (4) (5) Mô tả khu vực dự án vùng lân cận Những vùng dự kiến bị tác động đáng kể hoạt động dự án đ thể đồ cách thích hợp chưa? Hiện trạng sử dụng đất khu vực dự án lân cận có mô tả hay không? Môi trường bị ảnh hưởng có xác định diện tích đủ rộng để bao quát hết ảnh hưởng đáng kể xảy khu vực trực tiếp xây dựng vận hành dự án hay không? Điều kiện ban đầu Những thành phần môi trường có khả bị ảnh hưởng dự án đ xác định mô tả đủ để dự báo tác động chưa? Những phương pháp sử dụng để nghiên cứu môi trường bị ảnh hưởng có phù hợp với quy mô độ phức tạp nhiệm vụ đánh giá không? Việc dự báo điều kiện môi trường tương lai trường hợp dự án đ thực chưa? Tài liệu kỹ thuật, kể tài liệu lưu trữ địa phương công trình nghiên cứu đ tiến hành quan môi trường / nhóm quan tâm đ thu thập đầy đủ chưa? Những kế hoạch sách phát triển địa phương quốc gia đ xem xét đầy đủ chưa số liệu cần thiết khác dùng cho việc dự báo điều kiện môi trường tương lai đ thu thập đủ chưa? Đ liên hệ với quan địa phương, khu vực quốc gia nắm giữ thông tin để tham khảo chưa? Những Tiêu chí liên quan khác(1) 3.10 3.11 3.12 3.13 3.14 (1) Hy bổ sung vào chí tiêu khác, coi liên quan đến điều kiện cụ thể dự án phát triển 130 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Giảm thiểu No Chỉ tiêu (1) (2) Phù hợp? (Có/không) (3) Nhận định Nhận xét (ĐĐ/CNĐ/KĐYC) (4) (5) Mô tả biện pháp giảm thiểu 4.1 Việc giảm thiểu tác động tiêu cực đáng kể có xem xét hay không?, được, biện pháp cụ thể có đựơc đề xuất để giảm thiểu cho tác động hay không? 4.2 Lý chọn biện pháp giảm thiểu cụ thể phương án giảm thiểu khác có trình bày không? 4.3 Trong trường hợp biện pháp giảm thiểu đề xuất, ý nghĩa tác động lại sau đ giảm thiểu có mô tả hay không? 4.4 Trong trường hợp thích hợp, phương pháp giảm thiểu xem xét bao gồm việc thay đổi thiết kế, thi công vận hành dự án, việc thay công trình / nguồn lực, việc tạo nguồn lực mới, công nghệ để khống chế ô nhiễm có mô tả hay không? 4.5 Tính hiệu phương pháp giảm thiểu có biết trước cách rõ ràng hay không ? 4.6 Các trường hợp hiệu phương pháp giảm thiểu chưa biết chắn phụ thuộc vào giả định quy trình vận hành, điều kiện khí hậu v.v, trường hợp biện pháp giảm thiểu hiệu có trình bày hay không? có số liệu để luận chứng cho giả thiết không? Cam kết giảm thiểu 4.7 Những chi tiết cách thực biện pháp giảm thiểu hoạt động chúng suốt chu trình dự án có trình bày hay không? Những đề xuất giám sát môi trường 4.8 Nếu tác động môi trường dự án chưa biết chắn, việc giám sát tác động môi trường, đánh giá mức độ phù hợp tác động thực tế với tác động dự báo, có đề xuất hay không? 4.9 Quy mô phương án giám sát đề xuất có tương ứng với quy mô tác động tiềm tàng với giá trị sai lệch so với tác động đ dự báo hay không? Tác dụng môi trường việc giảm thiểu 4.10 Những tác dụng môi trường tiêu cực biện pháp giảm thiểu đ nghiên cứu mô tả? 4.11 Nguy tranh chấp lợi ích biện pháp giảm thiểu tác động tiêu cực chúng đ xem xét chưa? Những tiêu liên quan khác(1) 4.12 (1) Hy bổ sung vào chí tiêu khác, coi liên quan đến điều kiện cụ thể dự án phát triển 131 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Mô tả tác động No Chỉ tiêu (1) (2) 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 Phù hợp? (Có/không) (3) Nhận định Nhận xét (ĐĐ/CNĐ/KĐYC) (4) (5) Nhận dạng tác động (Lưu ý: Các tác động mô tả xem xét biện pháp giảm thiểu phần thiết kế dự án, biện pháp giảm thiểu xác định sau tác động môi trường đáng kể đ nhận dạng Trong trường hợp sau thông tin cần phải mô tả tác động trước sau đ có biện pháp giảm thiểu) Những tác động trực tiếp, gián tiếp thứ yếu giai đoạn xây dựng, vận hành đóng cửa (khi dự án lý) có xem xét đến thông tin môi trường (báo cáo ĐGTĐMT) không (kể ảnh hưởng tích cực tiêu cực)? Thông tin giao nộp có xét đến ảnh hưởng tạo phát triển hay không (tức phát triển bổ sung khó tránh khỏi có tạo hay không khu vực dự án, kéo theo tác động môi trường tiếp theo)? Những kiểu tác động có nghiên cứu cho môi trường phận sau không: Không khí khí hậu Nước đất Tiếng ồn Cảnh quan Sinh thái Các di sản lịch sử văn hoá Sử dụng đất Các tác động tới người cộng đồng Nếu dự án cụ thể vị trí xây dựng gây nên tác động không đáng kể, thông tin môi trường rõ vấn đề không? Nghiên cứu tác động có tương ứng với ý nghĩa chúng việc định hay không (khi đ loại bỏ thông tin không cần thiết tập trung vào vấn đề môi trường quan trọng)? Có tác động mà thân chúng không đáng kể, đóng góp với tác động không đáng kể khác tạo ảnh hưởng đáng kể, tác động có xem xét báo cáo không? Thông tin có trình bày phương pháp (phương thức sử dụng để nhận biết tác động lý sử dụng chúng) hay không? Có tính đến tác động phát sinh điều kiện vận hành không theo quy trình kỹ thuật (thí dụ thiết bị hư hỏng điều kiện môi trường bất thường lũ lụt), tai nạn cố xảy hay không? 132 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung (1) 5.9 5.10 5.11 5.12 5.13 5.14 5.15 5.16 5.17 5.18 5.19 5.20 (2) (3) (4) (5) Do tính chất dự án, tai nạn xảy gây nên tác động nghiêm trọng đến môi trường xung quanh, có tiến hành đánh giá xác suất xảy cố hay không? có đánh giá hậu môi trường cố không? Độ lớn tác động Các tác động có mô tả theo chất cường độ (vị trí, số lượng, độ lớn tác động, tính nhạy cảm đối tượng chịu tác động) hay không? Thời gian xảy tác động (ngắn hạn, trung hạn hay dài hạn, tạm thời hay vĩnh viễn) có dự báo hay không? Nếu có thể, dự báo tác động có thể địng lượng không?, Nếu không, chúng có mô tả định tính không? Nếu đ có dự báo định tính, mức độ tin cậy kết đ mô tả chưa? Dữ liệu phương pháp Những phương pháp sử dụng để dự báo chất, cường độ quy mô tác động có mô tả không chúng có tương ứng với ý nghĩa tác động dự báo không? Có đủ liệu để ước tính độ lớn quy mô tác động không? chúng có mô tả rõ ràng không? nguồn gốc chúng có trình bày không? Đánh giá ý nghĩa tác động ý nghĩa tác động có đánh giá thông qua việc xem xét tác động tới cộng đồng địa phương tới việc bảo vệ tài nguyên môi trường không? Khi bàn đến ý nghĩa tác động có xét đến tiêu chuẩn quy chuẩn quốc gia quốc tế không? Có xét đến độ lớn, vị trí khoảng thời gian tác động có bàn đến với giá trị, độ nhạy cảm khan tài nguyên hay không? Những tiêu chuẩn, giả định hệ thống giá trị sử dụng để đánh giá ý nghĩa tác động có bàn đến không? Nếu tiêu chuẩn để đánh giá ý nghĩa, có cách thay dùng để đánh giá ý nghĩa tác động không? có, có phân biệt rõ ràng thực tế, giả định nhận định chuyên môn không? Thông tin (báo cáo) có phân biệt ý nghĩa tác động hay không? Những Tiêu chí liên quan khác(1) 5.21 5.21 (1) Hy bổ sung vào chí tiêu khác, coi có liên quan đến điều kiện cụ thể dự án phát triển 133 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Tóm tắt phi kỹ thuật ngôn ngữ đại chúng No (1) 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 Tiêu chí (2) Bản tóm tắt có mô tả cách ngắn gọn dự án môi trường hay không? có nêu khái quát biện pháp giảm thiểu mà chủ dự án cần thực hay không? có mô tả tác động lại sau đ có biện pháp giảm thiểu hay không? Những thuật ngữ kỹ thuật, số liệu diễn giải khoa học bỏ tóm tắt có loại không? Bản tóm tắt phi kỹ thuật kết việc đánh giá có bao gồm tất vấn đề nêu thông tin hay không? Bản tóm tắt có bao gồm việc diễn giải cách ngắn gọn việc đánh giá tổng thể tác động môi trường dự án hay không? Bản tóm tắt tin tưởng vào kết đánh giá hay không? Những Tiêu chí liên quan khác(1) Phù hợp? (Có/không) (3) Nhận định Nhận xét (ĐĐ/CNĐ/KĐYC) (4) (5) 6.6 6.7 6.8 Những khó khăn việc tổng hợp thông tin No (1) 7.1 7.2 Chỉ tiêu (2) Có thiếu sót số liệu thể báo cáo, phương pháp dùng để khắc phục chúng việc đánh giá? Những trở ngại việc tổng hợp phân tích số liệu phục vụ đánh giá tác động đ xác nhận nêu rõ báo cáo? Những Tiêu chí liên quan khác(1) Phù hợp? (Có/không) (3) Nhận định Nhận xét (ĐĐ/CNĐ/KĐYC) (4) (5) 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 (1) (1) Hy bổ sung vào chí tiêu khác, coi có liên quan đến điều kiện cụ thể dự án phát triển Hy bổ sung vào chí tiêu khác, coi có liên quan đến điều kiện cụ thể dự án phát triển 134 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Phương thức chung No Chỉ tiêu (1) (2) 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.8 8.9 8.10 8.11 8.12 Phù hợp? (Có/không) (3) Nhận định Nhận xét (ĐĐ/CNĐ/KĐYC) (4) (5) Cách tổ chức thông tin Thông tin có xếp theo chương mục cách lôgic hay không? Vị trí thông tin có rõ dẫn mục lục hay không? Khi sử dụng thông tin từ nguồn khác, nguồn gốc thông tin có cách đầy đủ hay không? Trình bày thông tin Những kết luận rút có đủ thông tin phân tích cách thích đáng hay không? Thông tin phân tích có trình bày cách dễ hiểu cho người chuyên môn hay không? có dùng đồ, biểu bảng đồ thị phù hợp để diễn giải hay không? Tất liệu kết quan trọng có bàn đến cách đồng thông tin hay không? Những thông tin thừa (tức thông tin không cần thiết cho việc đưa định) có loại bỏ báo cáo hay không? Thông tin có trình bày cách ngắn gọn thuật ngữ quán có tiếp nối logic chương mục hay không? Những tác động tiêu cực nghiêm trọng, lợi ích môi trường đáng kể vấn đề tranh luận có nêu bật nhấn mạnh hay không ? Thông tin có khách quan không? ý kiến bên thứ Thông tin có trình bày đề cập tới mối quan tâm công chúng nói chung nhóm người cụ thể nói riêng (các câu lạc bộ, hiệp hội v.v ), người bị ảnh hưởng dự án, hay không? Thông tin có xét đến mối quan tâm quan pháp luật có liên quan hay không? Những Tiêu chí liên quan khác(1) 8.13 8.14 8.15 (1) Hy bổ sung vào chí tiêu khác, coi có liên quan đến điều kiện cụ thể dự án phát triển 135 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Đánh giá chung thông tin Kết đánh giá Bản thông tin môi trường (báo cáo ĐGTĐMT) đ nộp theo Danh mục kiểm tra đánh tổng kết theo cách xếp hạng đây: Thông tin môi trường có đầy đủ tất cần thiết cho việc định Xuất sắc: dự án Không có thiếu sót số liệu Tốt: Thông tin môi trường có hầu hết thông tin cần thiết đáp ứng điều kiện cụ thể dự án Những thiếu sót không đáng kể Đạt yêu cầu: Thông tin trình bày chưa đầy đủ; có thiếu sót đáng kể chưa đủ lớn để làm ảnh hưởng đến việc định xem có cho phép dự án tiến hành hay không Chưa đạt yêu cầu Một số thông tin đ cung cấp có thiếu sót lớn;, cần phải bổ sung trước đưa định dự án có phép thực hay không Kém: Thông tin yêu cầu chưa cung cấp sơ sài; cần phải soạn thảo lại trước đưa định có cho phép dự án thực hay không N Chỉ tiêu Mô tả dự án Các phương án thay Mô tả môi trường Giảm thiểu Mô tả tác động Tóm tắt phi kỹ thuật Những khó khăn việc tổng hợp thông tin Phương thức chung Phù hợp? (Có/không) Nhận định (ĐĐ/CNĐ/KĐYC) Nhận xét Đánh giá chung thông tin Nhận xét: 136 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Tài liệu tham khảo Đảng Cộng sản Việt Nam, (1998), "Chỉ thị tăng cường công tác bảo vệ môi trường thời kỳ công nghiệp hoá, đại hoá đất nước", Hà Nội, Việt Nam Asian Development Bank, (1997), "Environmental Impact Assessment for Developing Countries in Asia", Asian Development Bank, Manila, The Philippines Bộ Khoa học, Công nghệ Môi trường, (1998), "Thông tư hướng dẫn số: 490/1998/TT-BKHCNMT lập thẩm định báo cáo ĐGTĐMT dự án đầu tư", Hà Nội, Việt Nam Bộ Khoa học, Công nghệ Môi trường, Cục Môi trường, (1995) "Các quy định pháp luật môi trường, Tập I", Nhà xuất Chính trị Quốc gia, Hà Nội, Việt Nam Bộ Khoa học, Công nghệ Môi trường, Cục Môi trường, (1997), "Các quy định pháp luật môi trường, Tập II", Nhà xuất Chính trị Quốc gia, Hà Nội, Việt Nam European Commission, (1997), "Environmental Impact Assessment DGIB Guidance Note", Directorate General IB, European Commission, Brussels, Belgium Khadka, R.B (ed.), (1996), "EIA Training Manual for Professionals and Managers", Asian Regional Environmental Assessment Programme (AREAP), IUCN Nepal, Kathmandu, Nepal Lê Thạc Cán tập thể tác giả, (1993), "Đánh giá tác động môi trường: phương pháp luận kinh nghiệm thực tiễn", Nhà xuất khoa học kỹ thuật, Hà Nội, Việt Nam United Nations Environment Program, (1996), "Environmental Impact Assessment: Issues, Trends and Practice", Environmental and Economics Unit (EEU), United Nations Environment Program, Nairobi, Kenya 10 United Nations Environment Program, (1996), "Environmental Impact Assessment Training Resource Manual", Environmental and Economics Unit (EEU), United Nations Environment Program, Nairobi, Kenya 11 Weary, G C., Le Thac Can et al., (1997), "Viet Nam Hydropower Projects EIA Guidelines", Viet Nam Canada Environmental Project, Hanoi, Vietnam 12 World Bank, (1991), "Environmental Assessment Sourcebook Vol I: Policies, Procedures and CrossSectoral Issues", World Bank, Washington D.C., USA 13 World Bank, (1991), "Environmental Assessment Sourcebook Vol II: Sectoral Guidelines", World Bank, Washington D.C., USA 14 World Bank, (1991), "Environmental Assessment Sourcebooks Vol III: Guidelines for Environmental Assessment of Energy and Industry Projects", World Bank, Washington D.C., USA 15 World Bank, (1991), "Operational Directive 4.01: Environmental Assessment", World Bank, Washington D.C., USA Các tài liệu tham khảo khác Biswas, A K., Geping, Q., (ed.), (1987), "Environmental Impact Assessment for developing countries", Natural Resources and Environment Series vol 19, Tycooly International, London, UK Canter, L W., (1996), "Environmental Impact Assessment", McGraw-Hill Inc., Singapore Commission for Environmental Impact Assessment, (1998), "New Experiences on EIA in the Netherlands: Process, Methodology, Case Study", Commission for Environmental Impact Assessment, Utrecht, The Netherlands Croal, P., (1998), "Basic Elements of the EIA Process", Canadian International Development Agency, Ottawa, Canada Devuyst, D., (1994), "Instruments for the Evaluation of EIA", Ph.D Thesis, Department of Human Ecology, Vrije Universiteit Brussel, Brussels, Belgium EIA Centre, (1995-1996), "EIA Leaflets, nos 1-17", University of Manchester, UK EIA Centre, (1997), "EIA Newsletters, nos 10 - 15", University of Manchester, UK EIA Centre, (1997), "Environmental Impact Assessment: Sourcebook", University of Manchester, UK Erickson, P.A., (1994), "A Practical Guide to Environmental Impact Assessment", Academic Press Inc., San Diego, USA 10 European Commission, (1994), "Environmental Impact Assessment: Review Checklist", European Commission, Brussels, Belgium 11 European Commission, (1994), "Guidelines for Environmental Impact Assessment in DGI, External Economic Relation, North-South for EC-Financed Projects and Programmes", European Commission, Brussels, Belgium 137 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung 12 European Commission, (1997), "EIA sourcebook: 16 Sectoral Checklists for Preliminary EIA", Directorate General IB, European Commission, Brussels, Belgium 13 Gilpin, A., (1995), "Environmental Impact Assessment: Cutting Edge for the Twenty-First Century", Cambridge University Press, UK 14 Hagler Bailly Consulting, Inc., (1996), "Viet Nam: Strengthening Environmental Planning and EIA Capability", Arlington, USA 15 International Association for Impact Assessment, (1998) "Environmental Impact Assessment: Training Course Database", International Association for Impact Assessment 16 National Planning Commission/World Conservation Union (IUCN), (1990), "Draft National Environmental Impact Assessment Guidelines for Nepal", National Planning Commission/World Conservation Union (IUCN), Kathmandu, Nepal 17 O'Connor, D., EIA Methodology in the Netherlands: Views from the Commission for EIA, Commission for Environmental Impact Assessment, Utrecht, The Netherlands 18 Office of Environmental Policy and Planning, (1998), "Environmental Impact Assessment in Thailand", Office of Environmental Policy and Planning, Ministry of Science, Technology and the Environment, Bangkok, Thailand 19 Sadar, M H., (1996), "Environmental Impact Assessment", Carleton University Press, Canada 20 Smith, D., van der Wansem, M., (1995), "Strengthening EIA Capacity in Asia: EIA in the Philippines, Indonesia and Sri Lanka", World Resources Institute, Washington D.C., USA 21 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia (bản đánh máy), (1998), "Tuyển tập báo cáo Hội thảo lần thứ hai đánh giá tác động môi trường", Hà Nội, Việt Nam 22 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia, (1997), "Tuyển tập báo cáo Hội thảo lần thứ đánh giá tác động môi trường", Công ty in Tiến bộ, Hà Nội, Việt Nam 23 United Nations, (1992), "Application of Environmental Impact Assessment Principles to Policies, Plans and Programmes", United Nations, New York, USA 24 Wood, C., (1996), "Environmental Impact Assessment: A Comparative Review", Longman Limited, Harrow, UK 138 Trung tâm Khoa học Tự nhiên Công nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự BRUXEL Đề án Xây dựng lực quản lý môi trường Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 [...]... thiếu sót trong dự báo và giảm thiểu của các dự án trong tương lai I 4 Xây dựng Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung ở Việt Nam I.4.1 Các nguyên tắc chính soạn thảo Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác đông môi trường Các nguyên tắc cơ bản của công tác soạn thảo các hướng dẫn ĐGTĐMT được Chương trình Môi trường Liên hợp quốc tổng kết trên cơ sở các hướng dẫn ĐGTĐMT, các sổ tay, sách tra cứu... thêm một số hướng dẫn kỹ thuật cho việc đánh giá tác động, như nhận dạng tác động, phân tích và đánh giá tác động, dự báo và xác định ý nghĩa của tác động đối với môi trường và lựa chọn phương án và các biện pháp giảm thiểu IV.2 Nhận dạng các tác động IV.2.1 Các kiểu tác động Các dự án phát triển kinh tế x hội đều gây nên những tác động môi trường ở các mức độ khác nhau, chúng bao gồm các tác động có lợi... cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự do BRUXEL Đề án Xây dựng năng lực quản lý môi trường tại Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung III Xác định phạm vi Đánh giá tác động môi trường - lập đề cương Đánh giá Tác Động Môi Trường chi tiết Bước quan trọng tiếp theo của quá trình ĐGTĐMT là xác định phạm vi ĐGTĐMT cho các dự án gây nên những tác động đến môi trường. .. nghệ Quốc gia - cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự do BRUXEL Đề án Xây dựng năng lực quản lý môi trường tại Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Phần Hai: Xây dựng báo cáo Đánh giá tác động môi trường II Sàng lọc dự án Hàng năm trong cả nước có rất nhiều dự án được triển khai Để tiết kiệm thời gian và kinh phí, đánh giá tác động môi trường (ĐGTĐMT) chỉ... nhăm khắc phục các tác động tiêu cực đến môi trường của dự án So sánh lợi ích thu được và chi phí phải bỏ ra cho từng biện pháp của dự án 4 Đánh giá chung Đánh giá chung về mức độ tin cậy của các dự báo đánh giá tác động môi trường Các công tác nghiên cứu điều tra, khảo sát đo đạc cần được tiếp tục thực hiện để có kết luận đáng tin cậy hơn và tiếp tục điều chỉnh dự báo tác động môi trường trong tương... dụng kết hợp với các công cụ khác để đánh giá các dự án theo các tiêu chuẩn bền vững Ví dụ về các công cụ và kỹ thuật phục vụ cho sự phát triển bền vững: Kiểm toán môi trường Công nghệ đánh giá Đánh giá chu trình sản xuất ra một sản phẩm I.1.5 Kết hợp đánh giá tác động môi trường với quy hoạch phát triển - Đánh gíá môi trường chiến lược (ĐGMTCL) Nội dung của việc lập kế hoạch phát triển khác nhau... động vượt ra ngoài phạm vi dự án Cường độ tác động Các phương án của dự án Các phương án thay thế dự án Các biện pháp giảm thiểu Kế hoạch giám sát môi trường Kế hoạch quản lý môi trường Phụ lục III 4 Mẫu nội dung ĐGTĐMT của ủy ban Châu Âu, Phụ lục III.5 Nội dung đánh giá môi trường của các dự án viện trợ phát triển của Hội đồng giúp đỡ phát triển thuộc Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế, phụ lục là... cục môi trường, Bộ KHCN&MT - Đại học tự do BRUXEL Đề án Xây dựng năng lực quản lý môi trường tại Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung IV Đánh giá Tác Động Môi Trường chi tiết ĐGTĐMT chi tiết được triển khai sau khi đề cương nghiên cứu đ được các cơ quan quản lý thông qua Các nội dung chủ yếu của một ĐGTĐMT chi tiết là nhận dạng, phân tích đánh giá, dự báo các. .. KHCN&MT - Đại học tự do BRUXEL Đề án Xây dựng năng lực quản lý môi trường tại Việt Nam VNM/B7-6200/IB/96/05 Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung I.4.4 Quy trình đánh giá tác động môi trường trong bối cảnh các nước châu á ĐGTĐMT đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết những vấn đề có liên quan đến môi trường, góp phần xây dựng các luận cứ môi trường và phát triển bền vững ĐGTĐMT là một... của cộng đồng Các thông tin đánh giá môi trường chi tiết bao gồm: Mô tả dự án (chú ý đến mục tiêu dự án và giải pháp thực hiện) Mô tả môi trường nền Chất lượng của các thông tin hiện có Các đối tượng đánh giá Các tác động môi trường có lợi Các tác động bất lợi đối với: Tài nguyên thiên nhiên Tài nguyên nhân văn Tái định cư và đền bù thiệt hại Các tác động tích dồn Các tác động vượt ra ... Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Phần một: mở đầu I vấn đề chung đánh giá tác động môi trường I.1 Nội dung đánh giá tác động môi trường I.1.1 Định nghĩa Đánh giá tác động môi. .. phương hướng hoàn thiện công tác đánh giá tác động môi trường7 I Xây dựng Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Việt Nam Phần Hai: Xây dựng báo cáo Đánh giá tác động môi trường. .. sót dự báo giảm thiểu dự án tương lai I Xây dựng Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác động môi trường chung Việt Nam I.4.1 Các nguyên tắc soạn thảo Sổ tay hướng dẫn đánh giá tác đông môi trường Các