ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ -*** - BÙI THANH HƯƠNG TÁC ĐỘNG CỦA SỞ HỮU NHÀ NƯỚC LÊN THÔNG TIN BẤT CÂN XỨNG – NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM TẠI SÀN CHỨNG KHOÁN HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU Hà Nội - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ -*** - BÙI THANH HƯƠNG TÁC ĐỘNG CỦA SỞ HỮU NHÀ NƯỚC LÊN THÔNG TIN BẤT CÂN XỨNG – NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM TẠI SÀN CHỨNG KHOÁN HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Tài - Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: Chủ tịch Hội đồng Cán hướng dẫn PGS.TS Trịnh Thị Hoa Mai TS Nguyễn Thanh Phương Hà Nội - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng, luận văn thạc sĩ kinh tế “Tác động sở hữu nhà nước lên thông tin bất cân xứng –Nghiên cứu thực nghiệm Sàn Chứng khoán Hồ Chí Minh”, công trình nghiên cứu riêng Những số liệu sử dụng rõ nguồn trích dẫn danh mục tài liệu tham khảo Kết nghiên cứu chưa công bố công trình nghiên cứu từ trước đến Học viên Bùi Thanh Hương LỜI CẢM ƠN Trong suốt trình học tập thực luận văn này,em nhận hướng dẫn, giúp đỡ quý báu cá cthầy cô giáo, động viên giúp đỡ tất bạn bè, người thân Đặc biệt quan tâm, hướng dẫn tận tình TS.Nguyễn Thanh Phương thời gian thực luận văn tốt nghiệp Trước hết ,em xin chân thành cám ơn TS Nguyễn Thanh Phương, người định hướng cho em hướng nghiên cứu, kiến thức khoa học bổ ích, đưa nhận xét quý giá trực tiếp hướng dẫn em trình thực luận văn Em xin chân thành cảm ơn thầy cô giáo Trường Đại học Kinh tế, ĐạihọcQuốcgiaHàNội đặc biệt thầy cô giáo tham gia giảng dạy lớp Tài ngân hàng - khóa 21, người tận tình hướng dẫn, truyền đạt kiến thức tạo tiền đề cho em hoàn thành luận văn Cuối cùng, em xin gửi lời cám ơn chân thành tới cha mẹ, anh em, bè bạn ngườithân, người có nhiều động viên, khuyến khích với sống học tập Hà Nội, tháng 06 năm 2015 Bùi Thanh Hương MỤC LỤC Danh mục ký hiệu viết tắt …………………………………………….…… i Danh mục bảng biêu ………………………………………………….… … ii Danh mục hình vẽ ………………………………………………… ……… iii MỞ ĐẦU 1 Tính cấp thiết đề tài Câu hỏi nghiên cứu Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu Đối tượng phạm vi nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Kết cấu luận văn CHƯƠNG :TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA SỞ HỮU NHÀ NƯỚC LÊN THÔNG TIN BẤT CÂN XỨNG TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1 Nghiên cứu lý thuyết tác động sở hữu nhà nước lên thông tin bất cân xứng thị trường chứng khoán 1.1.2 Nghiên cứu thực nghiệm tác động sở hữu nhà nước lên thông tin bất đối xứng thị trường chứng khoán 1.2 Khái quát thông tin bất cân xứng 1.2.1 Khái niệm thông tin bất cân xứng 1.2.2 Hệ thông tin bất cân xứng 10 1.2.3 Ảnh hưởng thông tin bất cân xứng nhà đầu tư 12 1.2.4 Một số giải pháp lý thuyết hạn chế thông tin bất cân xứng 13 1.2.5 Một số mô hình lý thuyết đo lường thông tin bất cân xứng 15 1.3 Khái quát tác động sở hữu nhà nước tới thông tin bất cân xứng 17 1.3.1 Vấn đề người sở hữu – người quản lý vốn 17 1.3.2 Vấn đề chủ sở hữu đại diện chủ sở hữu vốn kinh doanh nhà nước 18 CHƯƠNG :PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 20 2.1 Phương pháp phân tích số liệu mảng 20 2.1.1 Khái niệm 20 2.1.2 Một số phương pháp ước lượng 21 2.2 Đo lường thông tin bất cân xứng thị trường chứng khoán 26 2.3 Số liệu mô hình nghiên cứu 27 2.3.1 Số liệu nghiên cứu 27 2.3.2 Mô hình nghiên cứu 28 CHƯƠNG :ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG SỞ HỮU NHÀ NƯỚC LÊN THÔNG TIN BẤT CÂN XỨNG TRÊN SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 30 3.1 Giới thiệu chung sở hữu nhà nước Việt Nam công ty có sở hữu nhà nước Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh 30 3.1.1 Giới thiệu chung sở hữu nhà nước Việt Nam 30 3.1.2 Giới thiệu chung công ty có sở hữu nhà nước Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh 33 3.2 Đánh giá tác động sở hữu nhà nước lên thông tin bất cân xứng Sở Giao dịch Chứng khoán TP Hồ Chí Minh 46 3.3 Nhận xét kết kiểm định 49 CHƯƠNG :MỘT SỐ GIẢI PHÁP HẠN CHẾ THÔNG TIN BẤT CÂN XỨNG TRÊN SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 51 4.1 Kết nghiên cứu 51 4.2 Một số giải pháp 54 4.2.1 Nâng cao chất lượng thông tin tài công ty niêm yết 54 4.2.2 Đẩy mạnh cổ phần hóa Doanh nghiệp nhà nước 57 4.2.3 Giảm tỷ lệ sở hữu nhà nước thay đổi chế người đại diện vốn nhà nước 59 4.2.4 Nâng cao kiến thức nhà đầu tư 60 4.2.5 Một số giải pháp khác từ cấp quản lý 60 4.3 Giới hạn đề tài 62 4.3.1 Mô hình đo lường biến đo lường tác động sở hữu nhà nước tới thông tin bất cân xứng 62 4.3.2 Số lượng công ty niêm yết 62 4.3.3 Kiểm soát biến nội sinh 63 4.3.4 Các lĩnh vực nghiên cứu tiếp tục 63 KẾT LUẬN 64 TÀI LIỆU THAM KHẢO 65 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa DNNN Doanh nghiệp nhà nước CTNY Công ty niêm yết SGD Sở giao dịch TTCK Thị trường chứng khoán i DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang Bảng 2.1 Thống kê mô tả biến mô hình (1) 29 Bảng 3.1 Tỷ lệ sở hữu nhà nước công ty niêm yết Sở 42 Giao dịch Chứng khoán TP Hồ Chí Minh năm 2013 Bảng 3.2 Kết ước lượng mô hình (1) tác động ngẫu nhiên 46 Bảng 3.3 Kết ước lượng mô hình (1) tác động cố định 47 Bảng 3.4 Kết kiểm định Breusch and Pagan Lagrangian 47 multiplier Bảng 3.5 Kết kiểm định Hausman 48 Bảng 3.6 Kết kiểm định Wald phương sai thay đổi 48 Bảng 3.7 Kết ước lượng mô hình (1) 48 Bảng 4.1 Số lượng DNNN DNNN cổ phần hóa 57 ii DANH MỤC CÁC HÌNH STT Hình Nội dung Trang Hình 1.1 Tổng quan thông tin bất cân xứng 14 Hình 3.1 Các cải tiến sản phẩm HOSE qua năm 38 Hình 3.2 VN-Index cuối năm từ năm 2000 đến ngày 30/06/2014 39 Hình 3.3 Số lượng công ty niêm yết HOSE từ 200–2014 40 Hình 3.4 Tổng giá trị vốn hóa thị trường HOSE giai đoạn 200-2014 40 Hình 3.5 Số lượng cổ phiếu niêm yết HOSE từ 2000-2014 41 iii phần hóa không rõ ràng tồn phân biệt doanh nghiệp nhà nước loại hình doanh nghiệp khác Khi bắt đầu công đổi mới, Luật Công ty năm 1990 đời coi văn pháp luật quy định hoạt động chủ thể kinh tế Bên cạnh việc ban hành quy định quản lý doanh nghiệp tư nhân, năm 1995, Quốc hội khóa IX thông qua Luật doanh nghiệp Nhà nước quy định cụ thể việc thành lập quản lý phần vốn đầu tư nhà nước doanh nghiệp nhà nước, mà trước điều chỉnh Nghị định hướng dẫn Chính phủ Trong Luật Doanh nghiệp nhà nước năm 1995 có quy định rõ, doanh nghiệp nhà nước tổ chức theo mô hình quản lý mang tính đặc thù riêng, không giống mô hình quản lý doanh nghiệp tư nhân Tiếp tục việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, Quốc hội Khóa XI thông qua Luật Doanh nghiệp nhà nước năm 2003 để thay Luật Doanh nghiệp nhà nước năm 1995 Luật Doanh nghiệp nhà nước năm 2003 quy định ba mô hình quản lý doanh nghiệp nhà nước bao gồm: công ty nhà nước, công ty trách nhiệm hữu hạn nhà nước, công ty cổ phần nhà nước; đó, mô hình sau tương đương với mô hình quản lý doanh nghiệp tư nhân quy định Luật Doanh nghiệp năm 1999 Để đẩy nhanh trình cải cách kinh tế, Luật Doanh nghiệp năm 2005 đời thống quy định việc thành lập quản lý tất loại hình doanh nghiệp, gần không phân biệt doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước hay doanh nghiệp tư nhân phương diện tổ chức quản trị Tuy nhiên, thực tế có khác biệt hai loại hình doanh nghiệp Cụ thể, số doanh nghiệp nhà nước nắm độc quyền số lĩnh vực then chốt kinh tế, chẳng hạn điện xăng dầu Ngoài ra, doanh nghiệp hưởng đặc quyền đặc lợi việc ưu đãi vốn vay, sử dụng tài sản… Ngoài ra, doanh nghiệp nhà nước theo đuổi mục tiêu mang tính trị ổn định thất nghiệp hay bảo đảm phúc lợi xã hội, mục tiêu 52 ngược lại với mục tiêu lợi nhuận mà cổ đông theo đuổi Chính khác biệt tạo môi trường thông tin không đồng doanh nghiệp, vấn đề thông tin bất cân xứng xảy Đặc biệt doanh nghiệp nhà nước, việc định người đại diện phần vốn nhà nước thường mang tính quan liêu dựa mối quan hệ cá nhân Những người đại diện có quyền điều hành hoạt động doanh nghiệp, lại không hưởng lợi ích tiền từ hoạt động quản lý Do phát sinh chênh lệch quyền dòng tiền quyền điều hành doanh nghiệp nhà nước Tiếp theo đó, Luật Doanh nghiệp ban hành năm 2014 có nhiều thay đổi đáng kể so với Luật Doanh nghiệp 2005 vấn đề cụ thể người đại diện theo pháp luật doanh nghiệp, quy định góp vốn điều lệ kinh doanh đặc biệt quy định quản lý doanh nghiệp nhà nước Do khác biệt trên, vào năm 20104, Luật Doanh nghiệp ban hành có nhiều thay đổi đáng kể so với Luật Doanh nghiệp 2005 vấn đề cụ thể người đại diện theo pháp luật doanh nghiệp, quy định góp vốn điều lệ kinh doanh đặc biệt quy định quản lý doanh nghiệp nhà nước Mục tiêu luật nhằm tạo khung pháp lý bình đẳng loại hình doanh nghiệp Mặc dù việc thực thi quy định vấp phải nhiều khó khăn, nhiên phần giảm bớt khác biệt doanh nghiệp nhà nước Dựa lập luận này, luận văn sâu vào việc kiểm tra tồn thông tin bất cân xứng đối doanh nghiệp nhà nước đánh giá thay đổi theo thời gian Ngoài ra, nghiên cứu tìm thấy ảnh hưởng yếu tố khác tới mức độ bất cân xứng thông tin Chẳng hạn, công ty với quy mô nhỏ có mức độ chênh lệch giá đặt mua – giá đặt bán thấp hơn, hay thông tin bất cân xứng không nghiêm trọng Bên cạnh đó, lĩnh vực hoạt động công ty có tác tới thông tin bất cân xứng Trong công ty hoạt động ngành tài ngân hàng khai thác cao su, bất đối xứng thông tin cao so với lĩnh vực khác 53 4.2 Một số giải pháp Khi vấn đề thông tin bất cân xứng xảy ra, nhà đầu tư nắm giữ thông tin bên khai thác thông tin có để thu lợi ích cá nhân, nhà đầu tư bên đủ thông tin để định không sẵn sàng trả tiền cho việc thu thập thông tin Kết là, nhà đầu tư bên động lực đầu tư vào thị trường chứng khoán Cuối cùng, thị trường rơi vào trạng thái không hiệu công ty vốn để huy động Do tác động sở hữu nhà nước, số sách phủ nhằm giải vấn đề thông tin bất cân xứng cần thiết Phần trình bày số giải pháp cụ thể 4.2.1 Nâng cao chất lượng thông tin tài công ty niêm yết Trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường, thông tin tài có vai trò ý nghĩa quan trọng việc cung cấp thông tin nhà đầu tư, tổ chức quản lý, điều hành thị trường, điều kiện thúc đẩy thị trường chứng khoán phát triển hiệu lành mạnh Trong bối cảnh thị trường chứng khoán non trẻ Việt Nam, quy định thực tế nội dung thông tin công bố thông tin định kỳ công ty niêm yết bộc lộ số vấn đề có ảnh hưởng quan trọng đến tính hữu ích thông tin tính minh bạch thị trường, từ làm phát sinh thông tin bất cân xứng Dưới số gợi ý cụ thể nhằm nâng cao chất lượng thông tin tài chính: Thứ nhất, việc công bố thông tin bất thường phải hiểu thực thi thống Theo quy định Thông tư 09/2010/TT-BTC, tổ chức niêm yết phải công bố thông tin thời hạn hai mươi bốn (24) kể có kiện có ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh tình hình quản trị tổ chức niêm yết Nhưng có ảnh hưởng lớn chưa rõ ràng, dẫn đến nhiều cách hiểu quan điểm khác Công ty cấp dự án lớn có quy mô đầu tư hàng trăm tỷ đồng, công ty bán tòa nhà thu lợi nhuận 1/4 vốn điều lệ, công ty bị truy thu thuế chục tỷ đồng…, thông tin kiện lớn? Chính 54 vậy, thông tin bất thường thường công bố chậm không công bố, điều kiện cho phát triển tin đồn, thông tin không thức, làm giảm tính minh bạch thông tin thị trường Như trường hợp SQC (Công ty cổ phần khoáng sản Sài Gòn-Quy Nhơn), lãnh đạo công ty viện dẫn rằng, họ ngưng công đoạn sản xuất công đoạn, chưa dừng hẳn hoạt động sản xuất kinh doanh, nên không công bố thông tin (dù công đoạn mang lại 90% doanh thu, lợi nhuận công ty) Do vậy, việc hướng dẫn cụ thể tiêu chí kiện có ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh mà công ty phải công bố 24 cần thiết Chẳng hạn: kiện làm thay đổi lợi nhuận từ 30% vốn điều lệ; ngưng hoạt động phận chiếm 50% doanh số… Thứ hai , có chế tài xử phạt nghiêm khắc với vi phạm công bố thông tin định kỳ BCTC công ty niêm yết Đối với vi phạm chậm công bố thông tin công ty niêm yết, mà dẫn đến thiếu minh bạch thị trường, hay nguy hại sụt giảm niềm tin nhà đầu tư, chế tài xử phạt vi phạm cần phải nặng tay hơn, vừa mang tính cảnh báo, vừa mang tính răn đe nâng cao ý thức công ty niêm yết việc công bố thông tin Tùy theo mức độ vi phạm việc chậm công bố thông tin, UBCKNN phạt tiền hành từ 100 triệu đến 200 triệu (thay mức phạt tối đa 70 triệu nay), đồng thời đưa tín hiệu cảnh báo cho nhà đầu tư Cần có quy định, số trường hợp đặc biệt, lý khách quan, công ty niêm yết xin lùi thời hạn công bố thông tin BCTC quý năm quy định thời hạn tối đa không ngày BCTC quý 10 ngày BCTC năm, để đảm bảo khách quan công công ty tính kịp thời thông tin cho nhà đầu tư Trong trường hợp chưa có quy định xử phạt hành trường hợp phải giải trình BCTC với sai sót nghiêm trọng, quan quản lý thị trường áp dụng biện pháp công bố rộng rãi danh sách công ty thường xuyên có tượng bất số liệu BCTC trước sau kiểm toán, công ty thường xuyên lặp lại lỗi bị nhắc nhở Có vậy, nhà đầu tư 55 tránh rơi vào “bẫy” có công ty, thân công ty ý thức hơn, cẩn trọng xây dựng công bố BCTC Bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường mức xử phạt triển khai thực cách đồng việc thực thi nghiêm minh xử lý vi phạm, xử lý người, tội vấn đề mà UBCKNN phải thực triệt để để trì kỹ cương cho hoạt động thị trường Thứ ba, Hoàn thiện quy trình tiếp nhận, xử lý công bố thông tin SGDCK Để đảm bảo thông tin chuyển tải đến nhà đầu tư đầy đủ, kịp thời, SGDCK cần phải tiếp tục cải tiến quy trình tiếp nhận, xử lý công bố thông tin Việc sử dụng hệ thống công bố thông tin điện tử giải pháp hữu hiệu Theo đó, doanh nghiệp niêm yết cấp mã số để gửi thông tin BCTC cần công bố theo quy định đến Sở Giao dịch qua Internet Khi đó, Sở giao dịch kiểm tra mặt hình thức BCTC (về mẫu biểu, tiêu BCTC,…) gửi cho Công ty chứng khoán thành viên đưa lên website Sở Việc áp dụng hệ thống thông tin điện tử vừa đảm bảo tính bảo mật, tính pháp lý thông tin công bố, đồng thời rút ngắn thời gian công bố thông tin Song song với giải pháp nêu trên, số vấn đề liên quan đến việc minh bạch hóa thông tin công bố TTCK Việt Nam cần xem xét cách nghiêm túc, như: tăng cường quản lý nâng cao hiệu quả, chất lượng kiểm toán độc lập; tiếp tục hoàn thiện hệ thống kế toán doanh nghiệp nói chung hệ thống BCTC nói riêng; nâng cao vai trò UBCKNN tham mưu cho Bộ Tài sửa đổi bổ sung văn pháp lý, giám sát, quản lý việc thực quy định lĩnh vực chứng khoán, đặc biệt việc phát hành chứng khoán công ty niêm yết; có phối hợp đồng chặt chẽ mối quan hệ quan điều hành tổ chức cung ứng dịch vụ công bố thông tin thị trường như: Hiệp hội kế toán, kiểm toán Việt Nam (VAA), Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA), Hiệp hội chứng khoán Việt Nam 56 4.2.2 Đẩy mạnh cổ phần hóa Doanh nghiệp nhà nước Trong năm trở lại đây, biện pháp Nhà nước trọng đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước Nhìn chung số lượng công ty cổ phần hóa chưa đáng kể so với kế hoạch đề ra: Bảng 4.1: Số lượng DNNN DNNN cổ phần hóa Năm 2011-2013 2014 2015* Số lượng DNNN 1254 1210 1050 Kế hoạch cổ phần hóa 400 Số lượng DNNN CPH 85 432 143 289 (Nguồn: Báo cáo Ban đạo đổi phát triển doanh nghiệp) Sự chuyển biến mạnh mẽ số lượng DNNN cổ phần hóa năm 2014 tiền đề quan trọng đề hoàn thành kế hoạch xếp, cổ phần hóa giai đoạn 2014-2015 Thực đạo Thủ tướng Chính phủ, tiêu chí, danh mục phân loại DNNN ban hành (QĐ 37/2014/QĐ-TTg), bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty nhà nước rà soát, tiếp tục bổ sung danh sách doanh nghiệp thực cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước thời gian tới Ngoài 289 DNNN cổ phần hóa năm 2015, có thêm 106 DNNN thuộc diện phải cổ phấn hóa năm Tuy nhiên để đẩy mạnh trình cổ phần hóa, số gợi ý cần thiết: Thứ cần phải công bố công khai, minh bạch thông tin tối thiểu cần thiết doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa, tất tài sản loại mà đơn vị nắm giữ, kiểm toán kiểm chứng Bên cạnh thông tin doanh nghiệp hoạt động kinh doanh doanh nghiệp, cần làm rõ cấu sở hữu quản trị vốn tài sản doanh nghiệp 57 hướng xử lý cổ phần hóa, đặc biệt trường hợp cấu chồng chéo, phức tạp Người có ý định mua cổ phần doanh nghiệp yên tâm doanh nghiệp định mua thực tế thuộc ai; doanh nghiệp có khoản nợ đồng lần nào, đâu, có khả gỡ không Thứ hai, minh bạch tỉ lệ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, bao gồm tỉ lệ Nhà nước giữ lại, tỉ lệ dành cho người lao động, tỉ lệ dành cho đối tác chiến lược có, tỉ lệ bán thị trường cho nhà đầu tư khác Ba loại tỉ lệ đầu nên hạn chế mức tối thiểu cần thiết, phải có lý đáng điều kiện rõ ràng cho chúng Loại tỉ lệ bán thị trường cần đủ lớn bảo đảm quyền lưu thông để nhà đầu tư an tâm mua Người có ý định mua cổ phần cần biết tương lai theo cấu vốn nắm quyền chi phối cao doanh nghiệp, liệu tin tưởng họ không, liệu mua lượng cổ phần mong muốn không, liệu cổ phiếu có quyền tự lưu thông thứ tài sản mà bán mua vào cần không Thứ ba, minh bạch khâu trình cổ phần hóa qui trình đánh giá, thẩm định giá trị doanh nghiệp nhà nước, công bố thông tin, chào bán cổ phần thị trường, thương thảo định mua bán, v.v Đặc biệt cần làm rõ đối tượng không phép mua (các doanh nghiệp nhà nước tập đoàn/tổng công ty, doanh nghiệp nhà nước khác), đối tượng bị hạn chế lượng cổ phần (nhà đầu tư nước ngoài, trường hợp cần hạn chế), đối tượng ưu đãi hay khuyến khích mua (có công nghệ lực giúp doanh nghiệp phát triển vượt trội) v.v Công khai, minh bạch qui trình giúp nhà đầu tư tương lai xã hội giám sát để ngăn chặn móc ngoặc, “đi đêm” nhóm gây phương hại lợi ích nhà đầu tư lẫn Nhà nước Thứ tư, minh bạch quản trị doanh nghiệp quản trị nhà nước doanh nghiệp sau cổ phần hóa Điều quan trọng cam kết doanh nghiệp sau cổ phần hóa nâng cấp hệ thống quản trị; Nhà nước có quyền tham gia 58 định doanh nghiệp tương ứng với tỉ lệ cổ phần mà Nhà nước nắm giữ; doanh nghiệp phải hoạt động theo nguyên tắc thị trường chịu quản lý Nhà nước theo luật pháp doanh nghiệp khác Sau cổ phần hóa, doanh nghiệp phải thực hệ thống quản trị tốt theo chuẩn mực quốc tế thông dụng, đồng thời phải tuân thủ nguyên tắc thị trường- đặc biệt nguyên tắc cạnh tranh “lời ăn lỗ chịu”- kỷ cương phép nước doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác Cách thức nhà nước “quản lý” doanh nghiệp phải thay đổi hẳn, chấm dứt hoàn toàn biệt đãi hay can thiệp hành vào doanh nghiệp Thứ năm, minh bạch biện pháp Nhà nước áp dụng để thực chương trình cổ phần hóa, quan trọng là: sửa đổi qui định pháp lý sách gây trở ngại làm sai lệch cổ phần hóa; ban hành qui định cần thiết; tạo thị trường cho việc mua bán doanh nghiệp cổ phần doanh nghiệp; cải thiện môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp phát triển sở cạnh tranh, bình đẳng; thay đổi hệ thống sách khuyến khích Nhà nước áp dụng chung doanh nghiệp loại hình sở hữu theo hướng khuyến khích cạnh tranh hiệu sử dụng nguồn lực… Đây điều kiện cần thiết để doanh nghiệp nhà nước tiến hành cổ phần hóa bước hoạt động thị trường doanh nghiệp khác cách thuận lợi Tất nhiên muốn chương trình cổ phần hóa thành công phải có tâm trị thực từ lãnh đạo cấp cao thấm xuống tầng nấc có trách nhiệm, phải tổ chức thực nghiêm túc, khoa học, kỷ cương, rõ ràng phân công trách nhiệm tất tổ chức, cá nhân liên quan Minh bạch yêu cầu phương cách hữu hiệu để triển khai trình 4.2.3 Giảm tỷ lệ sở hữu nhà nước thay đổi chế người đại diện vốn nhà nước Bên cạnh việc thúc đẩy trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, công ty cổ phần có sở hữu nhà nước nắm giữ gây vấn đề thông tin bất cân xứng Vì mức sở hữu định công ty niêm yết làm giảm vấn đề chênh lệch quyền điều hành quyền dòng tiền người 59 đại diện phần vốn nhà nước Ngoài việc có chế riêng biệt người đại diện điều cần thiết Theo kinh nghiệm từ Trung Quốc, nơi mà vấn đề thông tin bất cân xứng tương đối phổ biến công ty sở hữu nhà nước, người đại diện phần vốn nên coi “người quản gia” thay người đại diện Bởi lẽ vậy, họ có trách nhiệm với phần vốn mà quản lý, hạn chế nguy tìm lợi ích riêng cho thân 4.2.4 Nâng cao kiến thức nhà đầu tư Ngoài việc bám sát thị trường, nhà đầu tư cần có số kiến thức chí chuyên sâu để bảo toàn vốn xa thu lợi từ việc đầu tư cổ phiếu Thực tế cho thấy TTCK khởi sắc trở lại, số công ty chứng khoán thực quan tâm tới việc đào tạo cho nhà đầu tư kiến thức phân tích chứng khoán MBS, FPTS… trước tổ chức hội thảo khóa đào tạo phân tích chứng khoán Nhưng với phát triển công nghệ thị trường, nhà đầu tư có hội tiếp xúc với nhiều thông tin chuyên sâu Bên cạnh đó, nhiều CTCK đưa phân tích kỹ thuật vào tin miễn phí cho khách hàng MBS, BVSC, FPTS… Dù vậy, nhà đầu tư đọc đồ thị hình nến, báo đồ thị hay lý thuyết sóng nên biết nghe theo nhận định khuyến nghị chuyên gia mà không tự kiểm định Đây kiến thức cần thiết cho nhà đầu tư đặc biệt vào thời gian doanh nghiệp công bố báo cáo tài định kỳ 4.2.5 Một số giải pháp khác từ cấp quản lý Thứ nhất, Chính phủ (Ủy ban chứng khoán) cần phải nâng cao qui định vốn điều lệ công ty niêm yết thị trường (giải pháp sàng lọc) Việc nâng cao qui định vốn điều lệ giới hạn có công ty có qui mô lớn niêm yết thị trường chứng khoán TP.HCM Như nói công ty có qui mô lớn nhà đầu tư dễ có thông tin cần thiết để đầu tư công ty thông qua thương hiệu, danh tiếng, phạm vi hoạt động sản xuất kinh doanh… Mặc khác, việc nâng cao qui định vốn điều lệ làm cho thị trường chứng khoán 60 TP.HCM có hàng hóa đồng đặc biệt loại bỏ công ty nhỏ, có thông tin bất cân xứng cao Ngoài ra, Chính phủ cần khuyến khích tổng công ty, tập đoàn hay công ty lớn sớm cổ phần hóa để thị trường có nhiều công ty lớn niêm yết Đây giải pháp cần thiết vừa để gia tăng hàng hóa thị trường vừa để thị trường có thêm hàng hóa chất lượng cao Chính phủ (cơ quan quản lý ngành) cần phải khuyến khích nhà đầu tư, đặc biệt nhà đầu tư cá nhân nên trang bị kiến thức chứng khoán tham gia đầu tư để tránh giảm bớt tượng bầy đàn giao dịch Giải pháp cần thực thông qua việc mở rộng khuyến khích trường, tổ chức chuyên ngành đào tạo lĩnh vực chứng khoán; Phổ biến kiến thức lĩnh vực chứng khoán nhiều phương diện (Internet, truyền hình, hội thảo ) giải pháp khác Về phía Cơ quan quản lý ngành (Ủy ban chứng khoán, Sở giao dịch chứng khoán) cần thường xuyên đưa phân tích, cảnh báo diễn biến thị trường (thị trường tăng trưởng nóng lạnh) để nhà đầu tư thông tin nhận định xác tình hình thị trường từ có định mua – bán hợp lý Ngoài có nhiều thông tin từ phía công ty niêm yết ảnh hưởng đến định nhà đầu tư, nhà đầu tư thu thập đánh chi phí nghiên cứu phát triển công ty, cấu sở hữu cổ đông tổ chức, số lượng tổ chức cổ đông, thông tin công ty niêm yết công bố công bố không đầy đủ Mặc khác, thông tin tác giả thu thập nên nghiên cứu chưa thể biết thông tin trên, thông tin có ảnh hưởng nhiều đến lựa chọn bất lợi nhà đầu tư Do vậy, số gợi ý đưa là: Cuối cùng, xuất phát từ thực trạng công bố thông tin công ty niêm yết thời gian vừa qua nhận định vừa chủ quan vừa khách quan 61 nhà đầu tư nay, thông tin công bố từ phía công ty niêm yết cần phải xác kịp thời Muốn cần phải có qui định rõ ràng thời gian, nội dung chất lượng thông tin công bố, đặc biệt qui định xử phạt phải đảm bảo tính răn đe công ty vi phạm Ngoài ra, quan quản lý chuyên ngành cần phải thường xuyên thực chức giám sát trực tiếp lẫn gián tiếp để giao dịch diễn công minh bạch 4.3 Giới hạn đề tài 4.3.1 Mô hình đo lường biến đo lường tác động sở hữu nhà nước tới thông tin bất cân xứng Như trình bày chương 2, có nhiều mô hình đo lường thông tin bất cân xứng thị trường chứng khoán mô hình Glosten Harris (1988), George Kaul Nimalendran (1991), mô hình Lin, Sanger Booth (1995), mô hình Roger D.Huang Hans R.Stoll (1997),… Trong phạm vi luận văn này, tác giả dừng lại việc sử dụng mô hình đề xuất Hong Mike (2008) Trung Quốc Điều khiến kết chưa kiểm chứng đối chiếu lựa chọn tốt Ngoài ra, phương thức khớp lệnh liên tục áp dụng thị trường từ cuối tháng 07/2007 điều kiện thu thập liệu mô hình chưa đầy đủ nên tác giả đo lường chi phí lựa chọn bất lợi nhiều cách thức khác Vì mà biến đo lường thông tin bất cân xứng nhiều bất cập 4.3.2 Số lượng công ty niêm yết Mặc dù số lượng công ty niêm yết Sở Giao dịch chứng khoán tahnhf phố Hồ Chí Minh lớn, tác giả chọn 60 công ty làm quan sát đo lường cho thị trường hạn chế mặt thu thập số liệu Vì có 60 công ty niêm yết có thời gian niêm yết giai đoạn 2009 – 2014 nên kết chưa phản ánh đầy đủ trình phát triển thị trường từ lúc bắt đầu 62 tới Nếu so sánh với số lượng công ty niêm yết chọn làm quan sát với nghiên cứu Clarke Shastri (2001) hay Ness cộng (2001) số quan sát nghiên cứu 4.3.3 Kiểm soát biến nội sinh Một giới hạn lớn nghiên cứu thu thập biến mang tính đặc trưng doanh nghiệp nên tác giả kiểm soát vấn đề nội sinh biến mô hình 4.3.4 Các lĩnh vực nghiên cứu tiếp tục Nhằm khắc phục thiếu sót hạn chế luận văn này, tác giả cho thời gian tới liệu hạn chế nghiên cứu công bố đầy đủ công tác thống kê trình giao dịch nâng cấp (thống kê khoảng thời gian ngắn giao dịch khớp lệnh liên tục) Nghiên cứu cần thực hiện: - Đo lường thông tin bất cân xứng phương pháp khác (tác giả giới thiệu chương 2) để có sở so sánh đánh giá xác tình hình thị trường - Nghiên cứu cần mở rộng phạm vi nghiên cứu Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội để có gợi ý sách bao quát xác cho toàn thị trường chứng khoán Việt Nam 63 KẾT LUẬN Thị trường chứng khoán Việt Nam bắt đầu hoạt động kể từ năm 2000, thị trường giao dịch Trung tâm giao dịch chứng khoán Tp.HCM, biểu thị thị trường số giao dịch VNIndex Khi Trung tâm mở cửa giao dịch phiên có cổ phiếu REE SAM niêm yết, cuối năm 2005 có 41 công ty niêm yết Trải qua 14 năm tồn phát triển, Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh đạt nhiều thành tựu đáng kể, trở thành kênh tài quan trọng kinh tế, góp phần nâng cao hiệu sử dụng vốn Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Việt Nam bộc lộ hạn chế định mà số thông tin bất cân xứng (asymmetric information) Thông tin bất đối xứng tượng phổ biến thị trường chứng khoán, làm cho hoạt động thị trường trở nên hiệu Luận văn xem xét tác động sở hữu nhà nước lên thông tin bất cân xứng dựa nghiên cứu công ty niêm yết Sở Giao dịch Chứng khoán TP Hồ Chí Minh từ năm 2009 đến năm 2014 Tác giả sử dụng phương pháp phân tích số liệu mảng để kiểm chứng mối quan hệ sở hữu nhà nước thông tin bất cân xứng Phương pháp phân tích thích hợp giải vấn đề biến đặc trưng doanh nghiệp không quan sát Kết ước lượng cho thấy tồn mối quan hệ chiều sở hữu nhà nước biến động giá đặt mua – giá đặt bán Như có chứng vấn đề bất đối xứng thông tin thị trường chứng khoán Việt Nam 64 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu tiếng Việt 1) Lê An Khang (2008), “Xây dựng mô hình kinh tế lượng đo lường thông tin bất cân xứng: Nghiên cứu sàn giao dịch Hồ Chí”, Tạp chí Kinh tế phát triển, Số 213 2) Nguyễn Thị Minh, Trịnh Trọng Anh (2013), “Vai trò sở hữu nhà nước thị trường chứng khoán Việt Nam”, Hội thảo Khoa học quốc gia, Đại học kinh tế quốc dân 3) Nguyễn Trọng Hoài (2006), “Bất cân xứng thông tin thị trường tài chính” Bài giảng cho học viên cao học, Đại học Kinh tế TP.HCM 4) Nguyễn Thị Bảo Khuyên (2007) “Kiểm chứng tính hiệu mặt thông tin thị trường chứng khoán Việt Nam” Luận văn tốt nghiệp đại học, Đại học Kinh tế TP.HCM Tài liệu tiếng Anh 5) Akerlof G (1970), “The Market for Lemons: Quality Uncertainty and the Market Mechanism”, Quarterly Journal of Economics, Vol 84: 488-500 6) Attig, N., Fong, W.-M., Gadhoum, Y., Lang, L H P (2006), “Effects of large shareholding on information asymmetry and stock liquidity”, Journal of Banking and Finance, Vol 30: 2875-2892 7) Hope, O., Thomas, W B., Vyas, D (2009), “Transparency, ownership, and financial constraints: An international study using private firms”, Working paper, Toronto University 8) Henrich C et al (2010), “Dividends, Dilution and Taxes, a Signaling Equilibrium”, Journal of Finance, Vol 40: 1053-1069 65 9) Jongmoo Jay Choi, Heibatollah Sami, Haiyan Zhou (2010), “The Impacts of State Ownership on Information Asymmetry: Evidence from an Emerging Market”, China Journal of Accounting Research, Vol 3, Issue 10) Kyle (1985), “Testing the Educational Screening Hypothesis”, Journal of Political Economy, Vol 87: 227-252 11) Rothschild M., Stiglitz J (1976), “Equilibrium in Competitive Insurance Markets: An Essay on the Economics of Imperfect Information”, Quarterly Journal of Economics, Vol 90, No 4: 629-649 12) Sami Hong and Wang Mike (2003), “Corporate governance and operating performance of Chinese listed firms”, Working Papers, Lehigh University 13) Shleifer, A., Vishny, R W (1997), “A Survey of Corporate Governance”, Journal of Finance, Vol 52(2): 737-782 14) Spence M (1973), “Job Market Signaling”, Quarterly Journal of Economics, Vol 87: 355-374 15) Spence M (1974), “Market Signaling”, Harvard University Press 16) Wei, Z., Xie, F., Zhang, S (2005), “Ownership Structure and Firms Value in China’s Privatized Firms: 1991-2001”, Journal of Financial and Quantitative Analysis, Vol 40(1): 87-108 17) Yang Jing (2008), “Causes and Solutions of Information Asymmetry in Stock Market”, School of Kexin Hebei University of Engineering, P.R.China 18) Zhang, X Frank (2004), “Information Uncertainty and Stock Returns”, an Article Submitted to The Journal of Finance Manuscript 66 [...]... hữu nhà nước lên thông tin bất cân xứng - Chương 2: Phương pháp nghiên cứu và mô hình nghiên cứu - Chương 3: Đánh giá tác động sở hữu nhà nước lên thông tin bất cân xứng trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh - Chương 4: Một số giải pháp hạn chế thông tin bất cân xứng trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh 3 CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG... thời căn cứ vào tình hình biến động của thị trường chứng khoán trong thời gian gần đây, tác giả lựa chọn đề tài Tác động của sở hữu Nhà nước lên thông tin bất cân xứng: Nghiên cứu thực nghiệm trên Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh để kiểm nghiệm mối quan hệ giữa sở hữu nhà nước và thông tin bất cân xứng Thông qua kết quả kiểm nghiệm mối quan hệ trên tác giả cố gắng chứng minh giả thuyết... ĐỘNG CỦA SỞ HỮU NHÀ NƯỚC LÊN THÔNG TIN BẤT CÂN XỨNG TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN Mục tiêu của chương này là giới thiệu về lý thuyết thông tin bất cân xứng và các nghiên cứu về vấn đề thông tin bất cân xứng trên thị trường chứng khoán Chương bao gồm ba phần: Phần một là khái quát một số nghiên cứu thực nghiệm về thông tin bất đối xứng trong các thị trường chứng khoán khác nhau, ở các nước phát triển và nước. .. trường chứng khoán hay không ? (2) Làm thế nào để giảm thông tin bất cân xứng trên thị trường chứng khoán ? 3 Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu Từ những lý luận trên, bài viết đề ra mục đích nghiên cứu là: (1) Tổng quan lý thuyết về thông tin bất cân xứng và những nghiên cứu về thông tin bất cân xứng trên thị trường chứng khoán (2) Kiểm định tác động của sở hữu Nhà nước đối với thông. .. phí bất lợi lựa chọn và vốn chủ sở hữu thị trường, và các mối quan hệ tích cực giữa lựa chọn bất lợi và khối lượng giao dịch Tuy nhiên, nghiên cứu của Khang không tìm ra nguyên nhân chính của thông tin bất đối xứng Trong thực tế, có rất ít nghiên cứu thực nghiệm về tác động của sở hữu nhà nước lên thông tin bất đối xứng trên thị trường chứng khoán Việt Nam Trên cơ sở kế thừa những nghiên cứu của các tác. .. động của sở hữu Nhà nước đối với thông tin bất cân xứng (3) Gợi ý một số giải pháp nhằm giảm tác động của sở hữu nhà nước tới thông tin bất cân xứng 2 4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng được tập trung nghiên cứu là các Công ty niêm yết có sở hữu Nhà nước trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh 4.2 Phạm vi nghiên cứu Nhằm giới hạn phạm vi nghiên cứu theo mục... đủ kinh nghiệm để quản lý hoạt động của thị trường chứng khoán Các quy định về công bố thông tin thường không rõ ràng, hình phạt thấp cho các giao dịch phi pháp Một hệ thống quản lý không hoàn hảo dẫn đến các thông tin thị trường chứng khoán không đối xứng 1.1.2 Nghiên cứu thực nghiệm về tác động của sở hữu nhà nước lên thông tin bất đối xứng trên thị trường chứng khoán Có rất nhiều nghiên cứu thực nghiệm. .. thông tin bất cân xứng (3) Gợi ý giải pháp làm giảm thông tin bất cân xứng và góp phần phát triển thị trường chứng khoán hiệu quả 3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu (1) Hệ thống hoá những nghiên cứu thực nghiệm về tác động của sở hữu Nhà nước tới thị trường chứng khoán ở các nước phát triển và đang phát triển (2) Nghiên cứu, thu thập và phân tích số liệu của các công ty niêm yết nhằm kiểm định sự tác động của sở hữu. .. sau: - Thị trường chứng khoán được nghiên cứu là Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh - Việc xác định sự tác động của sở hữu nhà nước đối với thông tin bất cân xứng được tính dựa trên số liệu của 60 mã cổ phiểu niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2009 – 2014 5 Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp định lượng: luận văn xây dựng mô hình kinh tế lượng dựa... giữa sở hữu Nhà nước và thông tin bất cân xứng trên thị trường chứng khoán, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp thích hợp để giúp cho thị trường chứng khoán Việt Nam hoạt động hiệu quả hơn 1.2 Khái quát về thông tin bất cân xứng 1.2.1 Khái niệm về thông tin bất cân xứng Người đầu tiên giới thiệu về lý thuyết thông tin bất cân xứng là G.A.Akerlof (1970) Thực hiện nghiên cứu trên thị trường xe hơi cũ của ... nghiên cứu tác động sở hữu nhà nước lên thông tin bất cân xứng - Chương 2: Phương pháp nghiên cứu mô hình nghiên cứu - Chương 3: Đánh giá tác động sở hữu nhà nước lên thông tin bất cân xứng Sở. .. tác động sở hữu nhà nước lên thông tin bất cân xứng thị trường chứng khoán 1.1.2 Nghiên cứu thực nghiệm tác động sở hữu nhà nước lên thông tin bất đối xứng thị trường chứng khoán ... LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA SỞ HỮU NHÀ NƯỚC LÊN THÔNG TIN BẤT CÂN XỨNG TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN Mục tiêu chương giới thiệu lý thuyết thông tin bất cân xứng nghiên cứu vấn đề thông tin bất cân xứng