1 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Nghiên cứu số sinh học người bình thường công tác nghiên cứu bản, nhằm cung cấp thông tin khoa học cần thiết không cho nghiên cứu y sinh học phục vụ công tác bảo vệ chăm sóc sức khoẻ nhân dân mà sử dụng lĩnh vực kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng Năm 1975, sách “Hằng số sinh học người Việt Nam” Nguyễn Tấn Gi Trọng, nguyên chủ nhiệm môn sinh lý trường Đại học Y Hà Nội làm chủ biên, xuất lần nước ta [54] Cuốn sách nhà khoa học đón nhận hoan nghênh đề cập đến hầu hết giá trị sinh học người Năm 2003, “Các giá trị sinh học người Việt Nam bình thường thập kỷ 90 - kỷ XX” xuất Lê Ngọc Trọng làm chủ biên [2] Hai sách dùng làm tài liệu tham khảo cho nhiều công trình khoa học nước Tuy nhiên, với tốc độ phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ đòi hỏi Việt nam phải cập nhật giá trị sinh học người bình thường, trước mắt theo thập kỷ Hơn nữa, tình hình kinh tế xã hội đất nước đà phát triển, trình độ cán khoa học ngày nâng cao hơn, trang thiết bị nghiên cứu đại hơn, tiền đề để xác định cần thiết phải có nghiên cứu giá trị sinh học người Việt Nam qua thập kỷ, nhiều đối tượng, lứa tuổi, vùng miền Những nghiên cứu nhằm phục vụ cho việc hoạch định chiến lược người kỷ XXI, góp phần thực thành công nghiệp công nghiệp hoá - đại hoá đất nước Đến có nhiều công trình nghiên cứu số sinh học người Việt Nam, công trình cho thấy số sinh học có khác theo lứa tuổi, giới tính, dân tộc Vì thế, nghiên cứu số sinh học phải tiến hành thường xuyên Riêng với Bắc Ninh công trình nghiên cứu số sinh học học sinh trung học phổ thông đặc biệt huyện Quế Võ Vì thực đề tài “Nghiên cứu số số sinh học học sinh trường trung học phổ thông Quế Võ số 1, tỉnh Bắc Ninh” Mục tiêu Xác định số số sinh học học sinh trường THPT Quế Võ 1, tỉnh Bắc Ninh Trên sở tìm mối liên hệ tăng trưởng hình thái chức sinh lý Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Nghiên cứu số số hình thái thể lực học sinh trường THPT Quế Võ số 1,tỉnh Bắc Ninh tuổi từ 16 – 18 3.2 Nghiên cứu số số chức sinh lý quan tuần hoàn, hô hấp học sinh trường THPT Quế Võ số 1, tỉnh Bắc Ninh tuổi từ 16 – 18 3.3 Nghiên cứu mối tương quan số chức hình thái sinh lý học sinh theo lứa tuổi giới tính Ý nghĩa khoa học thực tiễn - Cho thấy thực trạng số số sinh học học sinh tuổi từ 16 đến 18 trường THPT Quế Võ số 1, tỉnh Bắc Ninh - Các kết thu đề tài nghiên cứu sử dụng cho việc nâng cao thể chất học sinh Chương TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Các nghiên cứu hình thái - thể lực thể người 1.1.1 Các vấn đề chung hình thái - thể lực thể người Tầm vóc thể lực khái niệm phản ánh cấu trúc tổng hợp thể đặc biệt có liên quan chặt chẽ đến khả năng, sức lao động thẩm mỹ người Vì vậy, số từ lâu nhiều nhà khoa học quan tâm [23] Trong mối quan hệ môi trường sức khoẻ, đặc điểm hình thái thể lực coi thước đo mặt sức khoẻ, mặt khác khả lao động Cùng với phát triển y học sinh học, công trình nghiên cứu hình thái thể lực sớm lịch sử đến vấn đề thời khoa học người nên việc nghiên cứu hình thái thể lực ngày phát triển mạnh mẽ [23] Chiều cao đứng thể dấu hiệu nhận xét sớm hầu hết lĩnh vực ứng dụng nhân trắc học trước giai đoạn hình thành khoa học nhân trắc Ý nghĩa phổ biến chiều cao chỗ coi biểu thể lực tiêu quan trọng công tác tuyển chọn vào quân đội, tuyển học sinh, tuyển thợ [23] Cân nặng khảo sát thường xuyên nghiên cứu thể lực người Cân nặng gồm hai phần: phần cố định chiếm 1/3 khối lượng thể gồm có xương, da, nội tạng, thần kinh phần không cố định chiếm 2/3 khối lượng thể khối lượng cơ, khối lượng mỡ nước [46] Ở người trưởng thành, tăng cân chủ yếu tăng phần không cố định có liên quan chặt chẽ đến chế độ dinh dưỡng [6], [16] Vòng ngực coi đặc trưng thể lực Những người lưu ý đến số đo vòng ngực bác sĩ lâm sàng, đầu kỷ XIX, họ nhận thấy có liên quan mức độ phát triển lồng ngực bệnh hô hấp Dần dần cuối kỷ XIX, vòng ngực trở thành tiêu quan trọng tuyển chọn binh lính nhân công lao động [23] Trong tiếp tục khảo sát đặc điểm hình thái có liên quan đến việc đánh giá mức độ tăng trưởng phát triển thể lực, người ta nhận mức độ khác hoàn cảnh khác nhau, với loại hình thể khác nhau, tiêu hình thái có tương quan theo nhiều mức độ Thể lực đồng loại tiêu riêng rẽ, ngược lại tổng hoà số yếu tố cấu thành Người ta bắt đầu suy nghĩ đến việc tính số dựa số tiêu quan trọng phương pháp đánh giá thể lực số đời Chỉ số thể lực tổng hợp tương quan dấu hiệu nhân trắc biểu thị dạng công thức toán học Các số khác bao gồm dấu hiệu khác [23] Nhiều công trình nghiên cứu thể lực cho thấy khác trẻ em thành phố trẻ em nông thôn, nam nữ Trên thực tế, phát triển thể lực trẻ em phụ thuộc nhiều yếu tố kết tác động qua lại thể môi trường [33], [37], [50] 1.1.2 Nghiên cứu số hình thái - thể lực giới Từ kỷ XIII, Tenon coi cân nặng số quan trọng để đánh giá thể lực Sau nhà giải phẫu học kiêm hoạ sỹ thời phục hưng (Leonard de Vinci; Mikenlangielo; Raphael) tìm hiểu kỹ cấu trúc mối tương quan phận thể người để đưa vào tác phẩm hội hoạ Mối quan hệ hình thái với môi trường sống nghiên cứu tương đối sớm mà đại diện cho nhà nhân trắc học Ludman, Nold Volanski (theo [25] ) Rudolf Martin, người đặt móng cho nhân trắc học đại qua hai tác phẩm tiếng “Giáo trình nhân trắc học” “Kim nam đo đạc thể xử lý thống kê” Trong công trình này, ông đề xuất số phương pháp dụng cụ đo đạc kích thước thể, sử dụng [24] Sau Rudolf Martin có nhiều công trình bổ sung hoàn thiện thêm đề xuất ông cho phù hợp với nước Vấn đề nhân trắc học thể qua công trình P.N Baskirov- “Nhân trắc học”, Evan Dervael- “Nhân trắc học”, công trình Bunak, A.M Uruxon Song song với phát triển môn di truyền, sinh lý học, toán học việc nghiên cứu nhân trắc học ngày hoàn chỉnh đa dạng Vấn đề thể qua công trình X Galperin, Tomiewicz, Tarasov, Tomner, M.Sempé, G.Pédron, M.P Rog-Pernot (theo [25]) Nghiên cứu cắt ngang hướng sâu trình nghiên cứu tăng trưởng mặt hình thái, nghiên cứu tăng trưởng thể đại lượng đo lường kỹ thuật nhân trắc [51] Công trình giới cho thấy, tăng trưởng cách hoàn chỉnh lớp tuổi từ đến 25 luận án tiến sỹ Christian Fridrich Jumpert người Đức vào năm 1754 Công trình nghiên cứu theo phương pháp cắt ngang (Cross - sectional study) dùng phổ biến có ưu điểm rẻ tiền, nhanh thực nhiều đối tượng lúc (theo [25]) Nghiên cứu dọc chiều cao Philiuert Guéneau de Montbeilard thực trai từ năm 1759 đến năm 1777 Trong 18 năm liên tục, năm đo lần, cách tháng Đây nghiên cứu tốt tiến hành trích dẫn nghiên cứu tăng trưởng suốt kỷ XIX (theo [51]) Sau có nhiều công trình khác Edwin Chadwick Anh, Carlschule Đức, H.P Bowditch Mỹ; Paul Godin Pháp Năm 1977, hiệp hội nhà tăng trưởng học thành lập đánh dấu bước phát triển việc nghiên cứu vấn đề giới (theo [25]) Như vậy, từ nhiều năm giới có nhiều công trình nghiên cứu thể lực có vấn đề đánh giá chung mức độ béo gầy Song việc nghiên cứu cụ thể bề dày lớp mỡ da, khối nạc khối mỡ lại đặt năm gần Năm 1955, Tanner Whitehouse giới thiệu thước đo bề dày lớp mỡ da cách xác gọi Harpenden Skinfold caliper Với thước đo này, nhiều công trình nghiên cứu vấn đề đời (theo [14]) Năm 1969 Wilmore Behnke đưa công thức đánh giá tỷ trọng thể, từ tác giả đề nghị công thức tính khối mỡ (Fat body mass), khối nạc (Lean body mass) (theo [14]) 1.1.3 Nghiên cứu số hình thái - thể lực Việt Nam Ở Việt Nam, nhân trắc học năm 30 kỷ trước Ban nhân trắc học thuộc Viện Viễn đông Bác cổ Kết nghiên cứu nhân trắc công bố công trình nghiên cứu Viện giải phẫu học, Đại học Y khoa Đông Dương 1936 – 1944 Cuốn “Hình thái học giải phẫu học mỹ thuật” tác phẩm bác sĩ Đỗ Xuân Hợp (cộng tác với Huard) (theo [25]) Từ năm 1975 đến nay, việc nghiên cứu hình thái học đẩy mạnh chuyên môn hoá, thể qua việc thành lập môn hình thái học số trường đại học viện nghiên cứu Các hội nghị lĩnh vực tổ chức nhiều lần, đặc biệt vào năm 1967 1972, nhiều chương trình cấp quốc gia địa phương thực Đó công trình “Hằng số sinh học người Việt Nam” năm 1975 Nguyễn Tấn Gi Trọng chủ biên [54] Đây công trình nêu đầy đủ thông số thể lực người Việt Nam lứa tuổi, có lớp tuổi từ 16 đến 18 Đây số sinh học người miền Bắc (do hoàn cảnh lịch sử), song thực chỗ dựa đáng tin cậy cho nghiên cứu sau người Việt Nam Sau có số công trình nghiên cứu đặc điểm sinh thể người Việt Nam [55], [59] Ở miền Bắc năm 1975 1976, Nguyễn Quang Quyền Lê Gia Vinh [42], [43], [44] tiến hành nghiên cứu tầm vóc thể lực 2100 người (816 nam 1284 nữ), tuổi từ 16-70 theo kỹ thuật phương pháp tiêu chuẩn nhân trắc học Qua nghiên cứu, tác giả rút nhận định tăng trưởng tầm vóc thể lực theo lứa tuổi sau: nam, biểu tuổi dậy xuất lúc 15-16 tuổi, lớp tuổi 16-25 tầm vóc thể lực phát triển mạnh đạt cao lớp tuổi 26-40 Ở nữ, quy luật tăng trưởng khác, dậy sớm (trước tuổi 15) tầm vóc thể lực phát triển mạnh đạt cực đại vào lớp tuổi từ 16-25 Như nữ dậy sớm già sớm so với nam giới [47] Năm 1977, lần Việt Nam, Nguyễn Quang Quyền, Lê Gia Vinh Trịnh Hùng Cường [45] nghiên cứu cách hệ thống bề dày lớp mỡ da compas Harpenden Skinfold Caliper theo sơ đồ 36 điểm đo Erdheim, với số khối nạc, khối mỡ, khối thể…bề dày lớp mỡ da số đánh giá tình trạng dinh dưỡng Các số phần phản ánh tầm vóc thể lực thể Năm 1989, Thẩm Thị Hoàng Điệp cộng [20] nghiên cứu phát triển chiều cao đứng, vòng đầu, vòng ngực người Việt Nam từ đến 55 tuổi tỉnh thuộc miền đất nước Kết nghiên cứu cho thấy, số thu công trình cao hẳn so với số nghiên cứu trước Các tác giả cho thấy chiều cao đứng trẻ nam lứa tuổi 16-18 tăng từ 159,94 ÷ 162,15 cm; nữ chiều cao đứng tăng từ 151,5 ÷ 152,73 cm; vòng ngực nam tăng từ 74,89 ÷ 77,9 cm, nữ tăng từ 75,42 ÷ 79,09 cm Như vậy, lứa tuổi từ 16÷18 chiều cao đứngcủa nam vượt lên hẳn so với nữ, có lẽ thời kỳ nam bước vào tuổi dậy Theo khoa học, nam dậy muộn nữ nên lứa tuổi 15÷18 chiều cao đứng nam vượt trội so với nữ Trong kích thước vòng ngực trẻ nữ cao trẻ nam, điều phù hợp với xuất đặc điểm sinh dục thứ cấp thể nữ khác với thể nam Năm 1992, phương pháp nghiên cứu dọc 31 số nhân trắc học 100 học sinh phổ thông từ 16-17 tuổi Hà Nội, Thẩm Thị Hoàng Điệp [19] đưa kết luận đáng ý đặc điểm hình thái thể lực học sinh phổ thông Tác giả kết luận chiều cao đứng học sinh phát triển mạnh lúc 11-12 tuổi nữ 13-15 tuổi nam; cân nặng phát triển mạnh lúc 13 tuổi nữ 15 tuổi nam Tác giả nhận thấy rằng, quy luật phát triển theo giai đoạn phù hợp với quy luật chiều cao quy luật phát triển kích thước vòng gần giống với quy luật phát triển cân nặng Năm 1994, Trịnh Văn Minh, Trần Sinh Vương cộng [38] nghiên cứu số tiêu nhân trắc cư dân trưởng thành (từ 16 tuổi trở lên phường Thượng Đình xã Định Công- Hà Nội) gồm 595 nam 841 nữ Kết cho thấy chiều cao giới có xu hướng tăng nam cao nữ rõ rệt lứa tuổi Tương tự, với số cân nặng, nam tăng nữ lứa tuổi Vòng ngực trung bình vòng cánh tay phải co cao nữ, chứng tỏ sức mạnh thể lực bắp Các số BMI, QVC, Pignet nữ tốt nam (do lợi dinh dưỡng cộng với chiều cao thấp) Như vậy, hai số Pignet QVC chưa đánh giá đầy đủ sức mạnh bắp mà chịu ảnh hưởng tích mỡ Đặc biệt QVC nữ tốt nam nhiều nữ có chiều cao thấp vòng đùi lớn nam Năm 1995, Nguyễn Đức Hồng nghiên cứu “Đặc điểm nhân trắc người Việt Nam lứa tuổi lao động giai đoạn 1981-1985” [24] đến kết luận người Việt Nam lứa tuổi lao động có chiều cao thuộc loại trung bình thấp giới, nhẹ cân, có phần thân thuộc loại trung bình dài, số số nhân trắc hình thái có số đo trung bình tăng dần từ bắc vào nam Từ năm 1991-1995, nhóm tác giả Trần Văn Dần cộng [10] nghiên cứu học sinh số tỉnh thành Hà Nội, Vĩnh Phúc, Thái Bình nhận thấy so với dẫn liệu “Hằng số sinh học người Việt Nam” [54] phát triển chiều cao trẻ em 8-14 tuổi tốt hơn, đặc biệt trẻ em thành phố, thị xã; khu vực nông thôn chưa thấy có thay đổi đáng kể Năm 1996, nhóm tác giả A Goran, Nguyễn Công Khanh cộng [22] nghiên cứu học sinh Hà Nội chiều cao, cân nặng, BMI cho thấy số tăng theo tuổi Điều thể nghiên cứu khác [1], [28], [34] Trần Thị Loan [33] từ năm 1999 đến 2002 nghiên cứu học sinh Hà Nội từ 6-17 tuổi nhận thấy số hình thái gồm chiều cao đứng, cân nặng, vòng ngực học sinh lớn so với kết nghiên cứu tác giả từ thập kỷ 80 trở trước lớn so với học sinh tỉnh Thái Bình, Hà Tây, ngoại thành Hải Phòng Điều chứng tỏ điều kiện sống ảnh hưởng đến số hình thái thể lực học sinh Trong “Các giá trị sinh học người Việt Nam bình thường thập kỷ 90- kỷ XX” [2] nghiên cứu cho thấy lứa tuổi 16-18 có khác biệt rõ nhiều số hình thái, nhân trắc nam nữ Cụ thể chiều cao đứng nam tăng từ 160,29÷163,4 cm, nữ tăng từ 152,45÷152,77 cm Cân nặng nam tăng từ 45,33÷49,71 kg, nữ tăng từ 42,13÷43,84 kg Vòng ngực trung bình nam tăng từ 71,44÷75,08 cm, nữ tăng từ 69,18÷72,61 cm Vòng cánh tay phải co nam tăng từ 10 23,13÷25,71 cm, nữ tăng từ 22,48÷23,87 cm Công trình tiến hành nghiên cứu số số nhân trắc trẻ lứa tuổi 16-18 cho thấy BMI nam tăng từ 17,67÷18,64 cm, nữ tăng từ 18,14÷19,05 cm Chỉ số Pignet nam giảm từ 43,29÷41,27; nữ giảm từ 41,19÷36,35 Chỉ số QVC nam giảm từ 16,63÷11,44, nữ giảm từ 9,05÷6,04 Năm 2006, Trung tâm tâm lý học sinh lý lứa tuổi thuộc Viện chiến lược Chương trình giáo dục [57] tiến hành nghiên cứu số sinh lý tâm lý học sinh phổ thông lứa tuổi từ 8-20 Kết nghiên cứu chiều cao đứng học sinh nam nữ lứa tuổi 11-15 nữ lứa tuổi (trừ 16 18) thoát khỏi trạng thái còi cọc Các số liệu cân nặng cho thấy phân hoá sâu sắc nhóm trẻ độ tuổi, bên cạnh trẻ nhẹ cân xuất trẻ có dấu béo phì, đặc biệt trẻ thành phố lớn, số Pignet tăng Như có chuyển biến tích cực mặt thể lực học sinh giai đoạn Đồng thời, tác giả lưu ý đến BMI học sinh nông thôn nhận thấy tình trạng dinh dưỡng nông thôn hạn chế Nhìn chung, nghiên cứu gần học sinh, sinh viên niên Việt Nam cho thấy tăng lên đáng kể so với số liệu nghiên cứu từ năm trước Đặc biệt từ sau năm 1975 đến nay, tình hình kinh tế, văn hoá, xã hội nước ta có nhiều thay đổi tốt chắn ảnh hưởng đến tầm vóc, sức khoẻ người Việt Nam Học sinh thành phố thường có số nhân trắc tốt nông thôn [5], [9], [10] Để giải thích khác biệt có tác giả [31] cho rằng, yếu tố làm xuất hiện tượng chất lượng sống Do điều kiện sống thành phố cải thiện nên học sinh thành phố thường có chiều cao, cân nặng tốt học sinh nông thôn lứa tuổi 93 Nguyễn Văn Tường [56] (bảng 4.12) Tuy nhiên so sánh kết với tác giả nhận thấy kết cao Điều lý giải, điều kện kinh tế - xã hội cải thiện, với đà tăng chiều cao đứng, vòng ngực trung bình, vòng ngực hít vào dung tích sống học sinh tăng lên 4.3.2.2 Dung tích sống thở mạnh (FVC) Bảng 4.13 Dung tích sống thở mạnh (lít) học sinh THPT theo nghiên cứu tác giả khác Nam Tuổi Nữ Nguyễn Nguyễn Nguyễn Nguyễn Thị Thị Văn Tường Văn Tường Nga Nga [56] [56] 16 3.12 17 3.36 18 3.67 2.56 3.16 2.71 2.39 3.13 Cũng dung tích sống, dung tích sống thở mạnh học sinh nghiên cứu tăng dần theo tuổi (từ 16 đến 18 tuổi, dung tích sống thở mạnh học sinh nam tăng từ 3,12 lít lên 3,67 lít, năm tăng trung bình 0,27 lít học sinh nữ từ 2,56 lít tăng lên 3,13 lít, năm tăng trung bình 0,28 lít) Ở lứa tuổi, dung tích sống thở mạnh học sinh nam cao học sinh nữ ba lứa tuổi Kết phù hợp với kết nghiên cứu Nguyễn Văn Tường [56] khu vực Thanh Trì Thượng Đình Hà Nội ( bảng 4.13) Tuy nhiên, kết cao hơn, điều lý giải đời sống cải thiện thể lực chức sinh lý tốt 94 4.3.2.3 Thể tích khí thở tối đa giây đầu (FEV1) Bảng 4.14 Thể tích khí thở tối đa giây đầu (lít) học sinh THPT theo nghiên cứu tác giả khác Nam Tuổi Nữ Nguyễn Nguyễn Nguyễn Nguyễn Thị Thị Văn Tường Văn Tường Nga Nga [55] [55] 16 2.56 17 2.71 18 3.13 2.41 2.97 2.48 2.22 2.87 Thể tích khí thở tối đa giây đầu học sinh tăng dần theo tuổi (từ 16 đến 18 tuổi, thể tích khí thở giây đầu học sinh nam tăng từ 2,89 lít lên 3,37 lít, năm tăng trung bình 0,24 lít học sinh nữ từ 2,41 lít tăng lên 2,87 lít, năm tăng trung bình 0,23 lít) Ở lứa tuổi, thể tích khí thở giây đầu học sinh nam cao học sinh nữ ba lứa tuổi Kết tương tự kết Nguyễn Văn Tường [56] khu vực Thanh Trì Thượng Đình Hà Nội (bảng 4.14) 4.3.2.4 Chỉ số Tiffeneau, Gaensler, Demeny Để đánh giá mức độ thông khí, có nhiều thông số, phổ biến số Tiffeneau, Gaensler, Demeny [8] Kết nghiên cứu cho thấy, số Tiffeneau học sinh nam thay đổi khoảng từ 82,41% đến 85,59%, học sinh nữ thay đổi khoảng từ 83,53 đến 85,07%, số Gaensler học sinh nam thay đổi khoảng từ 91,79% đến 92,65%, học sinh nữ thay đổi khoảng từ 91,48 đến 93,42% Hai số khác biệt 95 nhóm tuổi giới Chỉ số Demeny học sinh nam thay đổi khoảng từ 69,4 ml/kg đến 73,05 ml/kg học sinh nữ thay đổi khoảng từ 65,13 ml/kg đến 75,79 ml/kg Kết nghiên cứu phù hợp với kết “HSSH” [54] 4.4 Mối tương quan số số hình thái sinh lý học sinh trường THPT Quế Võ số Cơ thể người khối thống nhất, toàn vẹn Vì vậy, số hình thái sinh lý có mối tương quan với Để minh chứng cho điều xét mối tương quan ba số hình thái (chiều cao đứng, cân nặng, VNTB) với ba số chức hệ tuần hoàn (tần số tim, huyết áp tối đa, huyết áp tối thiểu) Kết nghiên cứu cho thấy, mối tương quan số hình thái tần số tim mối tương quan nghịch (r < 0) tương quan mức trung bình (0,3 < r < 0,6) Điều có nghĩa chiều cao, cân nặng, VNTB tăng lứa tuổi HSPT tần số tim có xu hướng giảm Đây điều hợp lý, với hoàn thiện số hình thái cấu trúc chức tim ngày hoàn thiện, buồng tim to hơn, tim ngày khoẻ, sức chứa máu tim tăng lên, lực co tim mạnh nên tần số tim có xu hướng giảm Tuy nhiên, mối tương quan mức trung bình, nghĩa không thiết với gia tăng chiều cao đứng, cân nặng hay VNTB tần số tim giảm Điều giải thích thay đổi tần số tim phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác chế độ luyện tập, trạng thái cảm xúc hay tâm lý học sinh… Ngược lại, mối tương quan chiều cao đứng, cân nặng, VNTB với huyết áp tối đa huyết áp tối thiểu lại mối tương quan thuận (r > 0) Như vậy, số hình thái (chiều cao đứng, cân nặng, VNTB) tăng huyết áp tối đa huyết áp tối thiểu tăng Như giải thích tim khoẻ, 96 buồng tim rộng, lưu lượng máu tăng nên lượng máu chảy vào động mạch tăng dẫn đến huyết áp tăng Tuy nhiên phụ thuộc tuyến tính mức trung bình (0,3 < r < 0,6), tức chiều cao, cân nặng, VNTB tăng lên không thiết huyết áp tối đa huyết áp tối thiểu tăng Điều thực tế chỗ thay đổi số huyết áp phụ thuộc vào nhiều yếu tố chế độ dinh dưỡng, chế độ luyện tập hay thể trạng người nghiên cứu… Mặt khác, học tập dạng lao động trí óc, điều khiển hoạt động hệ thần kinh trung ương Do vậy, trình học tập căng thẳng gây ảnh hưởng đến chức hệ tuần hoàn có biến đổi số huyết áp Khi tìm mối tương quan dung tích sống (VC), dung tích sống thở mạnh (FVC), thể tích khí thở tối đa giây đầu (FEV1) với tuổi chiều cao đứng học sinh nam nữ từ 16 đến 18 tuổi nhận thấy phương trình hồi quy thể mối tương quan có dạng: (VC, FVC, FEV1) = aH + bA + c Trong đó: H chiều cao đứng; A tuổi; a, b hệ số; c số Từ phương trình hồi quy hệ số tương quan r trình bày bảng 3.25 thấy rõ mối tương quan thuận dung tích sống, dung tích sống thở mạnh, thể tích khí thở tối đa giây đầu với chiều cao tuổi nam nữ học sinh Ở lứa tuổi phát triển, năm em cao thêm, dung tích sống, dung tích sống thở mạnh thể tích khí thở tối đa giây đầu tăng thêm, ba thông số có mối tương quan thuận 97 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận Qua kết nghiên cứu số số sinh học học sinh trường THPT Quế Võ 1, tỉnh Bắc Ninh, rút số kết luận sau: Một số số hình thái - thể lực Các số chiều cao đứng, cân nặng vòng học sinh trường THPT Quế Võ tăng dần theo tuổi mức tăng hàng năm không giống qua lứa tuổi Cụ thể là: Chiều cao đứng học sinh nam 16 tuổi 164,09 ± 5,84 cm, sau tăng trung bình 2,18 cm; số học sinh nữ tương ứng 155.02 ± 5,02 cm 0,74 cm Cân nặng học sinh nam 16 tuổi 47,66 ± 5,94 kg, sau tăng trung bình 3,09 kg; số học sinh nữ tương ứng 44,13 ± 4,78 kg 0,98 kg Vòng ngực trung bình học sinh nam 16 tuổi 75,78 ± 4,43 cm, sau tăng trung bình 0,90 cm; số học sinh nữ tương ứng 72,68 ± 4,18 cm 0,69 cm Vòng đùi phải học sinh nam 16 tuổi 44,20 ± 3,22 cm, sau tăng trung bình 0,97 cm; số học sinh nữ tương ứng 45,97 ± 5,02 cm 0,94 cm Vòng cánh tay phải co học sinh nam 16 tuổi 25,06 ± 2,14 cm, sau tăng trung bình 0,89 cm; số học sinh nữ tương ứng 23,58 ± 2,26 cm 0,72 cm Vòng bụng học sinh nam 16 tuổi 69,31 ± 5,93 cm, sau tăng trung bình 1,66 cm; số học sinh nữ tương ứng 68,28 ± 6,28 cm 2,27 cm 98 BMI học sinh nam 16 tuổi 17,67 ± 1,70 kg/m2, sau tăng trung bình 0,62 kg/m2; số học sinh nữ tương ứng 18,30 ± 1,70 kg/m2 0,36 kg/m2 Chỉ số Pignet QVC giảm dần theo tuổi thuộc loại trung bình yếu Khối nạc, khối mỡ của hai giới tăng theo tuổi, khối mỡ học sinh nữ lớn học sinh nam khối nạc học sinh nam lại cao học sinh nữ Một số số tuần hoàn, hô hấp Tần số tim giảm dần theo tuổi học sinh nữ lớn học sinh nam Chỉ số học sinh nam 16 tuổi 76,30 ± 8,45 nhịp/phút, sau năm giảm trung bình 1,46 nhịp/phút; số học sinh nữ tương ứng 80,58 ± 8,45 nhịp/phút 1,57 nhịp/phút Huyết áp tâm thu huyết áp tâm trương học sinh nam cao học sinh nữ tăng dần theo tuổi Huyết áp tâm thu học sinh nam 16 tuổi 115,27 ± 5,85 mmHg, sau năm tăng trung bình 0,67 mmHg; số học sinh nữ tương ứng 112,85 ± 8,58 mmHg 0,73 mmHg Huyết áp tâm trương nam 16 tuổi 73,76 ± 6,28 mmHg, sau năm tăng trung bình 0,67 mmHg; số học sinh nữ tương ứng 71,78 ± 7,45 mmHg 0,71 mmHg Các số VC, FVC, FEV1 học sinh nam cao học sinh nữ tăng dần theo tuổi Cụ thể sau: Dung tích sống (VC) học sinh nam 16 tuổi 3,43 ± 0,77 lít, sau năm tăng trung bình 0,26 lít; số học sinh nữ tương ứng 2,87 ± 0,51 lít 0,30 lít Dung tích sống thở mạnh (FVC) học sinh nam 16 tuổi 3,12 ± 0,68 lít, sau năm tăng trung bình 0,27 lít; số học sinh nữ tương ứng 2,56 ± 0,48 lít 0,28 lít Thể tích khí thở tối đa 99 giây đầu (FEV1) học sinh nam 16 tuổi 2,89 ± 0,66 lít, sau năm tăng trung bình 0,24 lít; số học sinh nữ tương ứng 2,41 ± 0,51 lít 0,23 lít Các số Tiffeneau, Gaensler, Demeny học sinh trường THPT Quế Võ 1, tỉnh Bắc Ninh phạm vi sinh lý bình thường Mối tương quan số số hình thái sinh lý học sinh trường THPT Quế Võ số Mối tương quan chiều cao đứng, cân nặng, VNTB với tần số tim mối tương quan nghịch mức trung bình (r = -0,4132 ÷ -0,5296) Mối tương quan chiều cao đứng, cân nặng, VNTB với huyết áp tối đa huyết áp tối thiểu mối tương quan thuận mức trung bình (r = 0,3683 ÷ 0,5284) Mối tương quan thông số chức phổi với tuổi chiều cao mối tương quan thuận, mức vừa chặt chẽ (r = 0,30 ÷ 0,87) Kiến nghị Các số hình thái - thể lực chức sinh lý học sinh thường xuyên thay đổi phụ thuộc vào điều kiện sống, giới tính, lứa tuổi Vì việc nghiên cứu số cần tiến hành thường xuyên có phân tích tổng hợp lại để có liệu làm sở cho việc đề xuất biện pháp nâng cao chất lượng người, đề xuất biện pháp giáo dục đào tạo cho phù hợp Đặc biệt cần có nhiều công trình nghiên cứu số sinh học đối tượng học sinh THPT nước Bên cạnh việc giáo dục tri thức cần quan tâm đến việc rèn luyện thể lực để nâng cao sức khoẻ tăng cường khả thích nghi học sinh với môi trường sống 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt [1] Nguyễn Kỳ Anh (1998), “Một số nhận xét phát triển chiều cao, cân nặng học sinh phổ thông Việt Nam năm qua”, Tuyển tập nghiên cứu khoa học Giáo dục thể chất, sức khoẻ trường học cấp, NXB Thể dục thể thao, Hà Nội, tr.184-187 [2] Bộ Y tế (2003), Các giá trị sinh học người Việt Nam bình thường thập kỷ 90- kỷ XX, NXB Y học, Hà Nội [3] Nguyễn Thị Chỉnh, Trịnh Bỉnh Dy (1982), “Sức cản hô hấp liên quan tới trị số Tiffeneau”, Tạp chí nội khoa, số 4, tr.21-23 [4] Nguyễn Thị Chỉnh (1989), “Giá trị tham khảo thể tích phổi, thông khí học hô hấp người Việt Nam”, Tạp chí Lao bệnh Phổi, số 3,tr.86-89 [5] Nguyễn Hữu Choáng, Nguyễn Thái Bình, Nguyễn Hữu Chỉnh (1996), “Một số nhận xét thể lực nam niên Hồng Bàng, Hải Phòng”, Kết bước đầu nghiên cứu số số sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr 401-442 [6] Cơ quan báo cáo phát triển người Liên hợp quốc (1995), Chỉ tiêu số phát triển người, NXB Thống kê Hà Nội [7] Đỗ Hồng Cường (2008), Nghiên cứu số số sinh học học sinh trung học sở dân tộc tỉnh Hoà Bình, Luận án Tiến sỹ Sinh học, Đại học Sư phạm Hà Nội [8] Trịnh Hùng Cường (1998), “Thăm dò trao đổi khí phổi”, Chuyên đề Sinh lý học Bộ môn Sinh lý học trường Đại học Y Hà Nội, NXB Y học, Hà Nội, tr.103-112 101 [9] Trần Văn Dần cs (1996), “Các tiêu hình thái trẻ em lứa tuổi học sinh”, Những kết bước đầu nghiên cứu số tiêu sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội [10] Trần Văn Dần cs (1997), “Một số nhận xét phát triển thể lực học sinh lứa tuổi từ 8-14 số vùng dân cư miền Bắc Việt Nam thập kỷ 90”, Bàn đặc điểm tăng trưởng người Việt Nam, Đề tài KX 07-07, Hà Nội, tr.480-503 [11] Trần Đăng Dong (2002), “Các thể tích, dung tích lưu lượng hô hấp”, Giáo trình Sinh lý học - Học viện Quân y, NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội [12] Phan Văn Duyệt, Lê Nam Trà (1996), “Một số vấn đề chung phương pháp luận nghiên cứu tiêu sinh học”, Kết bước đầu nghiên cứu số số sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr.13-16 [13] Trịnh Bỉnh Dy, Lê Thành Uyên (1978), “Bàn mốc phân chia lớp tuổi người Việt Nam”, Sinh lý học, Tổng hội Y dược học việt Nam, (1), Hà Nội, tr.66-68 [14] Trịnh Bỉnh Dy, Đỗ Đình Hồ, Phạm Khuê, Nguyễn Quang Quyền, Lê Thành Uyên (1982), Về thông số sinh học người Việt Nam, NXB khoa học kỹ thuật, Hà Nội, tr.11-13 [15] Trịnh Bỉnh Dy, Nguyễn Đình Hường, Lưu Văn Hoá, Phạm Quý Soạn, Nguyễn Thị Chỉnh (1988), Số lý thuyết dung tích sống người Việt Nam tuổi lao động (thống tư liệu năm sở y học Trung ương Bắc bộ), Hội nghị tiêu chuẩn hoá dung tích sống, Viện Y học lao động Việt Nam, tr.18-25 [16] Trịnh Bỉnh Dy (1994) “Tổng quan tài liệu số đặc điểm chức sinh lý người Việt Nam”, Bàn đặc điểm sinh thể sinh thể người Việt Nam, NXB khoa học kỹ thuật, Hà Nội, tr.67-87 102 [17] Trịnh Bỉnh Dy, Lê Thành Uyên, Đoàn Yên (1995), Một số thăm dò chức sinh lý, NXB Y học, Hà Nội, tr.14-107 [18] Trịnh Bỉnh Dy, Nguyễn Đình Hường, Nguyễn Văn Tường (1996), “Nghiên cứu chức phổi từ sau hội nghị số 1972”, Kết bước đầu nghiên cứu số số sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr.134-139 [19] Thẩm Thị Hoàng Điệp (1992), Đặc điểm hình thái thể lực học sinh trường PTCS Hà Nội, Luận án tiến sỹ Y học, Trường Đại học Y hà Nội [20] Thẩm Thị Hoàng Điệp, Nguyễn Quang Quyền, Vũ Huy Khôi cs (1996), “Một số nhận xét chiều cao, vòng đầu, vòng ngực người Việt Nam từ đến 55 tuổi”, Kết bước đầu nghiên cứu số tiêu sinh học người Việt Nam, NXB y học, Hà Nội, tr.68-71 [21] Phạm Thị Minh Đức (1998), “Huyết áp động mạch”, Chuyên đề sinh lý học Bộ môn Sinh lý học trường Đại học Y Hà Nội, NXB Y học, Hà Nội, tr.51-61 [22] Goran A, Nguyễn Công Khanh cs (1996), “Các tiêu hình thái trẻ em lứa tuổi học sinh trường Thành Công A, Đống Đa, Hà Nội”, Kết bước đầu nghiên cứu số tiêu sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr.26 [23] Nguyễn Văn Hoài, Nguyễn Đức Hồng, Nguyễn Thế Công (1994), “Tầm vóc thể lực người Việt Nam”, Bàn đặc điểm sinh thể sinh thể người Việt Nam, NXB khoa học kỹ thuật, Hà Nội, tr.146-147 [24] Nguyễn Đức Hồng (1996), “Đặc điểm nhân trắc hình thái người Việt lớp tuổi lao động giai đoạn 1981-1985”, Kết bước đầu nghiên cứu số tiêu sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr.63-67 103 [25] Mai Văn Hưng (2003), Nghiên cứu số số sinh học lực trí tuệ sinh viên số trường đại học phía bắc Việt Nam, Luận án Tiến sĩ Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội [26] Lê Hữu Hưng, Vũ Duy San cs (1996), “ Hình thái thể lực, khối mỡ khối nạc bề dầy lớp mỡ da công nhân liên hiệp xí nghiệp Mộc Châu”, Kết bước đầu nghiên cứu số số sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr.72-74 [27] Nguyễn Đình Hường (1996), “Giá trị bình thường tiêu thông khí phổi người vùng Hà Nội từ 11 đến 80 tuổi”, Kết bước đầu nghiên cứu số số sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr.140-142 [28] Nguyễn Khải cs (1978), “Tình hình thể lực học sinh phổ thông thành phố Huế (từ 16-18 tuổi)”, Hình thái học, tập 9, (1), tr.1-28 [29] Đào Huy Khuê, Nguyễn Hữu Cường Nguyễn Yên (1996), “Các số dinh dưỡng người lớn xã thuộc tỉnh Hà Tây”, Kết bước đầu nghiên cứu số số sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr.74-75 [30] Phạm Văn Kiều (1999), Lý thuyết xác suất thống kê toán học, NXB Khoa học kỹ thuật, Hà Nội [31] Tạ Thuý Lan, Trần Thị Loan (1995), Sinh lý trẻ em, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Quốc gia Hà Nội [32] Trần Thị Loan (2001), “Nghiên cứu nhịp tim học sinh số trường phổ thông thuộc thành phố Hà Nội’, Tạp chí sinh học, 4, (3b), tr 155-158 [33] Trần Thị Loan (2002), Nghiên cứu số số thể lực trí tuệ học sinh từ đến 17 tuổi quận Cầu Giấy – Hà Nội, Luận án tiến sỹ sinh học Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 104 [34] Trần Đình Long cs (1996), “Nghiên cứu phát triển thể lứa tuổi đến trường phổ thông (6 -18 tuổi)”, Đề tài thuộc nhánh dự án “Nghiên cứu số sinh học người Việt Nam thập kỷ 90” [35] Trần Đình Long (1996), “Nghiên cứu đặc điểm phát triển thể học sinh phổ thông”, Tuyển tập nghiên cứu khoa học giáo dục thể chất, sức khoẻ trường học cấp, NXB thể dục thể thao, Hà Nội, tr.232-238 [36] Đào Mai Luyến (2001), Nghiên cứu số số sinh học người Êđê người Kinh định cư Đắc Lắc, Luận án Tiến sĩ Y học, Học viện Quân Y, Hà Nội [37] Nguyễn Quang Mai, Nguyễn Thị Lan (1998), “Nghiên cứu tiêu thể lực sinh lý tuổi dậy nữ sinh dân tộc người thuộc tỉnh Vĩnh Phúc Phú Thọ”, Thông báo khoa học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội - Đại học Quốc gia Hà Nội, (6), tr.86-89 [38] Trịnh Văn Minh, Trần Sinh Vương cs (1996), “Kết điều tra số tiêu nhân trắc cư dân trưởng thành phường Thượng Đình xã Định Công Hà Nội”, Kết bước đầu nghiên cứu số tiêu sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr.49-63 [39] Trịnh Văn Minh, Trần Sinh Vương, Thẩm Hoàng Điệp, Lê Gia Vinh cs (1996), “Kết điều tra thí điểm số tiêu nhân trắc người Việt Nam bình thường xã Liên Ninh ngoại thành Hà Nội”, Kết bước đầu nghiên cứu số tiêu sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr 32-48 [40] Nguyễn Văn Mùi, Tô Như Khuê (2001), Nghiên cứu số số hình thái thể lực vận động viên đội tuyển bóng đá Hải Phòng”, Tạp chí sinh lý học, (5), N03 12/2001, tr.46-52 105 [41] Lê Văn Nghị (2002), “Nghiên cứu số tiêu thể lực sức khoẻ niên sau khoá huấn luyện tân binh”, Tạp chí sinh học, (6), N01 4/2002, tr.7-12 [42] Nguyễn Quang Quyền, Lê Gia Vinh (1975), “Nghiên cứu kích thước số thể lực cư dân xã đồng tỉnh Hà Tây”, Y học Việt Nam, (3), tr.22-32 [43] Nguyễn Quang Quyền, Lê Gia Vinh (1975), “Sự tương quan số thể lực Pignet QVC với khối mỡ, khối nạc số kích thước khác”, Y học Việt Nam, (4),tr.8-13 [44] Nguyễn Quang Quyền, Lê Gia Vinh cs (1976), “Tình hình thể lực nông dân xã Duyên Thái (Hà Tây)”, Một số công trình điều tra sức khoẻ người Việt Nam, Trường Đại học Y khoa Hà Nội, tr.32-48 [45] Nguyễn Quang Quyền, Lê Gia Vinh, Trịnh Hùng Cường (1977), “Bề dày lớp mỡ da học sinh y khoa Hà Nội, tuổi từ 16-25”, Y học Việt Nam, (6), tr22-31 [46] Nguyễn Quang Quyền (1984), Nhân trắc học ứng dụng nghiên cứu người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội [47] Nguyễn Quang Quyền, Lê Gia Vinh (1997), “Nghiên cứu tăng trưởng tầm vóc thể lực người trưởng thành”, Bàn đặc điểm tăng trưởng người Việt Nam, Đề tài KX-07-07, Hà Nội, tr.37-66 [48] Nghiêm Xuân Thăng (1993), Ảnh hưởng môi trường nóng khô nóng ẩm lên số tiêu sinh lý người động vật, Luận án Phó Tiến sĩ sinh học, trường Đại học Sư phạm Hà Nội [49] Trần Trọng Thuỷ chủ biên (2006), Các số sinh lý tâm lý học sinh phổ thông nay, Trung tâm Tâm lý học Sinh lý lứa tuổi, Viện Chiến lược Chương trình Giáo dục, NXB Giáo dục, Hà Nội 106 [50] Lê Nam Trà cs (1996), Kết bước đầu nghiên cứu số tiêu sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội [51] Lê Nam Trà, Trần Đình Long (1997), “Tăng trưởng trẻ em”, Bàn đặc điểm tăng trưởng người Việt Nam, Đề tài KX-07-07, Hà Nội, tr.6-36 [52] Trần Đỗ Trinh (1996), “Trị số huyết áp động mạch người Việt Nam”, Kết bước đầu nghiên cứu số tiêu sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr.146-150 [53] Trần Đỗ Trinh, Trần Văn Đồng (2000), Hướng dẫn đọc điện tim, NXB Y học, Hà Nội [54] Nguyễn Tấn Gi Trọng, Vũ Triệu An, Trần Thị Ân cs (1975), Hằng số sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội [55] Nguyễn Văn Tường, Lê Nam Trà (1994), “Bàn đặc điểm sinh thể người Việt Nam”, Bàn đặc điểm sinh thể người Việt Nam, NXB khoa học kỹ thuật, Hà Nội, tr.24-52 [56] Nguyễn Văn Tường, Trịnh Bỉnh Dy cs (1996), “Giá trị bình thường tiêu chức phổi nghiên cứu khu vực Thanh Trì Thượng Đình Hà Nội”, Kết bước đầu nghiên cứu số tiêu sinh học người Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội, tr.143-145 [57] Viện nghiên cứu Chiến lược chương trình giáo dục (2006), Các số sinh lý tâm lý học sinh phổ thông nay, NXB Giáo dục, Hà Nội [58] Cao Quốc Việt (1997), “Nội tiết tăng trưởng”, Bàn đặc điểm tăng trưởng người Việt Nam, Đề tài KX-07-07, Hà Nội, tr.92-125 [59] Đoàn Yên, Trịnh Bỉnh Dy (1993), “Biến động số thông số hình thái sinh lý trình phát triển cá thể”, Kỷ yếu lão khoa, Viện bảo vệ sức khoẻ Người cao tuổi, Hà Nội, tr.491-518 107 [60] Nguyễn Yên cs, “Nghiên cứu đặc trưng hình thái, tăng trưởng phát triển thể người Việt Nam (người Kinh số dân tộc người) mối quan hệ họ với môi trường sinh thái (ở tỉnh phía Bắc)”, Bàn đặc điểm tăng trưởng người Việt Nam, Đề tài KX-07-07, Hà Nội, tr.504-510 Tiếng Anh [61] Bernstein L (1967), “Respiration”, Am Rev Physiol, (29), pp.29-34 [62] Camphell E.J.M (1968), “Respiration”, Am Rev Physiol, (30), pp.105-119 [63] Gannong W.F (1999), Review of Medical Physiology, 9th ed, San Fracisco Appleton & Langer [64] Guyton A.C (1996), Textbook of Medical Physiology, 9th ed, Philadenphia, W.B Sauders Company [65] Mc Donald, D.A (1974) Blood flow in arterries nd Edition, Vol Williams & Wilkins, Bantimore [66] Miller, G.J (1993) Hypertension and hypercoaguability Progress in lipit research, (32), pp.61-69 [67] Prentice, R.L (1982) Peripheral blood pressure measurements and cardivascula dissease in Japanes cohort Am J of epidemiology, (119), pp.1-28 [68] Rodkiewicz, CM (1983), Arteries and arterial blood flow, Springer – Verlag, New York [...]... Các chỉ số được nghiên cứu Nghiên cứu các chỉ số hình thái của học sinh + Chiều cao đứng + Cân nặng + Vòng ngực trung bình + Vòng đùi + Vòng cánh tay phải co + Vòng bụng 23 Nghiên cứu các chỉ số thể lực của học sinh + Chỉ số pignet + BMI + Chỉ số QVC + Khối mỡ, khối nạc, tỷ lệ % mỡ Nghiên cứu các chỉ số chức năng sinh lý + Chỉ số tuần hoàn: Nhịp tim, huyết áp động mạch, lưu lượng tim + Thông số hô hấp:... cân nặng trung bình của học sinh nam luôn cao hơn so với học sinh nữ Cụ thể, ở lứa tuổi 16 khối lượng trung bình của học sinh nam là 47,66 kg, của học sinh nữ là 44,13 kg, hơn trung bình là 3,53 kg Ở lứa tuổi 17 khối lượng trung bình của học sinh nam là 50,02 kg, của học sinh nữ là 45,05 kg, hơn trung bình là 4,97 kg Ở lứa tuổi 18 khối lượng trung bình của học sinh nam là 53,84 kg, của học sinh nữ là... được tiến hành trong thời gian gần đây 30 Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 3.1 Một số chỉ số hình thái - thể lực của học sinh trường THPT Quế Võ 1 3.1.1 Một số kích thước nhân trắc 3.1.1.1 Chiều cao đứng Kết quả nghiên cứu chiều cao đứng của học sinh trường THPT Quế Võ số 1 được thể hiện ở bảng 3.1 và hình 3.1 Bảng 3.1 Chiều cao đứng (cm) của học sinh theo lứa tuổi và giới tính Tuổi Nam (1) n X  SD Chiều... hơn trung bình là 7,75 kg Mức chênh lệch về cân nặng trung bình giữa học sinh nam và học sinh nữ ở cả ba lứa tuổi đều có ý nghĩa thống kê (p ... công trình nghiên cứu số sinh học học sinh trung học phổ thông đặc biệt huyện Quế Võ Vì thực đề tài Nghiên cứu số số sinh học học sinh trường trung học phổ thông Quế Võ số 1, tỉnh Bắc Ninh Mục... trường THPT Quế Võ số 1 ,tỉnh Bắc Ninh tuổi từ 16 – 18 3.2 Nghiên cứu số số chức sinh lý quan tuần hoàn, hô hấp học sinh trường THPT Quế Võ số 1, tỉnh Bắc Ninh tuổi từ 16 – 18 3.3 Nghiên cứu mối tương... Phương pháp nghiên cứu 2.2.1 Tổ chức nghiên cứu Nghiên cứu tiến hành phòng y tế trường THPT Quế Võ số 1, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh 2.2.2 Các số nghiên cứu Nghiên cứu số hình thái học sinh + Chiều