1 Bộ giáo dục đào tạo Trờng đại học vinh Hồ đức vợng Một số mô hình dạy học môn Toán theo hớng hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh trung học phổ thông Chuyên ngành: Lí luận Phơng pháp dạy học môn Toán Mã số: 60.14.10 luận văn thạc sĩ Giáo dục học Ngời hớng dẫn khoa học: TS Chu trọng Vinh 2008 Lời cảm ơn Luận văn đợc hoàn thành trờng Đại học Vinh dới hớng dẫn khoa học Thầy giáo TS Chu Trọng Thanh Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn kính trọng sâu sắc tới Thầy - ngời trực tiếp tận tình giúp đỡ tác giả hoàn thành Luận văn Trong trình làm luận văn tác giả đợc giúp đỡ thầy giáo chuyên ngành Lí luận phơng pháp dạy học môn Toán - Khoa Đào tạo sau đại học - Trờng Đại học Vinh; Ban giám hiệu, thầy cô giáo trờng THPT Nguyễn Đức Mậu Nhân dịp tác giả xin chân thành cảm ơn Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp nguồn cổ vũ động viên giúp đỡ tác giả có thêm nghị lực, tinh thần để hoàn thành Luận văn Xin chân thành cảm ơn quan tâm, giúp đỡ quý báu ! Đã có nhiều cố gắng, nhiên Luận văn không tránh khỏi thiếu sót cần đợc góp ý, sửa chữa Tác giả mong nhận đợc ý kiến đóng góp thầy cô giáo bạn đọc Vinh, tháng 12 năm 2008 Tác giả mục lục Trang Trang phụ bìa i Lời cảm ơn ii Mục lục .iii Quy ớc chữ viết tắt .vi Mở đầu .1 Chơng Cơ sở lý luận thực tiễn 1.1 Một số vấn đề nghiên cứu trí tuệ trình t học sinh 1.1.1 Trí tuệ 1.1.2 Nhiệm vụ phát triển lực trí tuệ cho học sinh môn Toán 1.1.3 T trình t học sinh 11 1.2 Một số vấn đề nhu cầu xã hội việc đào tạo nguồn nhân lực giai đoạn hội nhập kinh tế thị trờng 14 1.3 Tiềm môn Toán việc đào tạo ngời lao động theo yêu cầu kinh tế thị tr- ờng 16 1.4 Khảo sát thực tiễn dạy học môn Toán trờng THPT 17 1.4.1 Việc liên hệ thực tiễn Chơng trình sách giáo khoa phổ thông nớc ta 17 1.4.2 Thực tiễn dạy học môn Toán trờng THPT 22 1.5 Kết luận chơng 24 Chơng Hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh THPT thông qua dạy học môn Toán 25 2.1 Khái niệm t kinh tế .25 2.1.1 T toán học 25 2.1.2 T kinh tế 27 2.2 Một số định hớng hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh thông qua dạy học môn Toán THPT .30 2.2.1 Định hớng 31 2.2.1 Định 32 hớng 2.2.1 Định hớng 34 2.3 Một số mô hình dạy học môn Toán theo hớng hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh 35 2.3.1 Khi dạy học giải toán, cần phải quan tâm xem xét đến tính khả thi, tính giải đợc toán .35 2.3.2 Sử dụng toán có nhiều lời giải phân tich tối u lời giả 39 2.3.3 Tập luyện cho học sinh sử dụng kiến thức toán học vào giải toán thực tiễn 46 2.3.4 thiết lập toán khai thác tối đa việc liên hệ với thực tiễn .49 2.4 Một số đề xuất đổi cách trình bày nội dung dạy học môn Toán nhằm tạo thuận lợi cho việc hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh .62 2.4.1 Tăng cờng tổ chức cho học sinh hoạt động ngoại khoá có nội dung gắn liền với toán liên hệ thực tiễn 62 2.4.2 Sử dụng hợp lý máy tính bỏ túi, computer phần mềm ứng dụng dạy học Toán .62 2.5 Kết luận 63 chơng Chơng Thực nghiệm s phạm 65 3.1 Mục đích thực nghiệm s phạm 65 3.2 Tổ chức nội dung thực nghiệm s phạm 65 3.3 Phân tích kết thực nghiệm 68 3.4 Kết luận chung thực nghiệm .71 kết luận 73 tài liệu tham khảo 74 mở đầu Lý chọn đề tài 1.1.Đào tạo ngời lao động phát triển toàn diện, có t sáng tạo, có lực thực hành giỏi, có khả đáp ứng đòi hỏi ngày cao trớc yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hoá, đại hoá gắn liền với phát triển kinh tế tri thức xu hớng toàn cầu hoá nhiệm vụ cấp bách ngành giáo dục nớc ta Để thực đợc nhiệm vụ đó, nghiệp giáo dục cần phải đợc đổi Cùng với thay đổi nội dung, cần có đổi t giáo dục phơng pháp dạy học, phơng pháp dạy học môn Toán yếu tố quan trọng Nhiều văn kiện văn kiện Đảng Nhà nớc rõ, chẳng hạn: Phơng pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, t sáng tạo học sinh; phù hợp với đặc điểm lớp học, môn học; bồi dỡng phơng pháp tự học, khả làm việc theo nhóm, rèn luyện kĩ vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập học sinh (Điều 28, Luật Giáo dục 2005) Nhận định phơng pháp dạy học Toán trờng phổ thông giai đoạn nay, nhà Toán học Hoàng Tuỵ Nguyễn Cảnh Toàn viết: Kiến thức, t duy, tính cách ngời mục tiêu giáo dục Thế nhng, nhà trờng t tính cách bị chìm kiến thức Cách dạy học phổ biến thầy đa kiến thức (khái niệm, định lý) giải thích, chứng minh, trò cố gắng tiếp thu nội dung khái niệm, nội dung định lý, hiểu chứng minh định lý, cố gắng tập vận dụng công thức, định lý để tính toán, để chứng minh Ta chuộng cách nhồi nhét, luyện trí nhớ, dạy mẹo vặt để giải toán ăm, giả tạo, chẳng giúp ích để phát triển lực cá nhân mà làm cho học sinh thêm xa rời thực tế, mệt mỏi chán nản [dẫn theo 34, Tr.1-2] 1.2 Theo Giáo s Nguyễn Cảnh Toàn, Dạy toán dạy kiến thức, t tính cách cần có quan điểm t quan trọng kiến thức, do: Đổi t có sức mạnh kì diệu nâng cao lực v tầm vóc lên cá nhân, tổ chức v xã hội (Vũ Minh Khơng,VietNamNet - 06/02/2005); nên cho nguồn nhân lực tơng lai gần đất nớc cần đợc rèn luyện phẩm chất quan trọng t từ họ học trờng phổ thông: Việc giải vấn đề gốc rễ giáo dục nhà trờng rốt gắn liền với thay đổi kiểu t đợc thiết kế mục đích, nội dung phơng pháp dạy học [8] 1.3 Lý luận liên hệ với thực tiễn yêu cầu có tính nguyên tắc dạy học môn Toán đợc rút từ luận điểm Triết học: Thực tiễn nguồn gốc nhận thức, tiêu chuẩn chân lí Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: Thống lý luận thực tiễn nguyên tắc chủ nghĩa Mác - Lênin Thực tiễn lý luận hớng dẫn thành thực tiễn mù quáng Lý luận mà không liên hệ với thực tiễn lý luận suông [7, Tr.66] Trong lĩnh vực Giáo dục Đào tạo, Bác ngời có quan điểm chiến lợc vợt tầm thời đại Về mục đích việc học, Bác xác định rõ: học để làm việc Còn phơng pháp học tập, Ngời xác định: Học phải gắn liền với hành; học tập suốt đời; học nơi, lúc, ngời Quan điểm đợc Ngời nhấn mạnh: Học để hành, học phải đôi với hành Học mà không hành vô ích Hành mà không học không trôi chảy [dẫn theo 33] Vấn đề đợc cụ thể hoá quy định Luật giáo dục nớc ta (năm 2005) chơng 1, điều 3, khoản 2: Hoạt động giáo dục phải thực theo nguyên lí học đôi với hành, giáo dục kết hợp lao động sản xuất, lí luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trờng kết hợp giáo dục gia đình giáo dục xã hội Chơng 2, mục 2, điều 27 28 xác định rằng: Giáo dục trung học phổ thông nhằm giúp học sinh , có điều kiện phát huy lực cá nhân để lựa chọn hớng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề vào sống lao động 1.4 Toán học có nguồn gốc từ thực tiễn liên quan chặt chẽ với thực tiễn, có ứng dụng rộng rãi nhiều lĩnh vực khác khoa học, công nghệ, sản xuất đời sống xã hội đại, thúc đẩy mạnh mẽ trình tự động hoá sản xuất, trở thành công cụ thiết yếu cho ngành khoa học đợc coi chìa khoá phát triển Việc Việt Nam gia nhập Tổ chức Thơng mại giới WTO đòi hỏi giáo dục phải đào tạo ngời có đầu óc kinh tế nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển xã hội Trong th gửi bạn trẻ yêu toán, Thủ tớng Phạm Văn Đồng nhấn mạnh: Dù bạn phục vụ ngành nào, công tác nào, kiến thức phơng pháp Toán cần cho bạn [dẫn theo 33] Nh vậy, Toán học có vai trò quan trọng đời sống xã hội nh phát triển kinh tế đất nớc 1.5 Hiện nay, nớc ta năm có hàng vạn niên sau tốt nghiệp trung học phổ thông trực tiếp lao động sản xuất ngành nghề sở kinh tế khác Một phận khác đợc học lên trờng chuyên nghiệp, cao đẳng, đại học để trực tiếp hay gián tiếp lao động tham gia quản lí kinh tế Họ ngời phải đối đầu với kinh tế thị trờng nhiều thành phần phát triển nh vũ bão khoa học, kĩ thuật công nghệ Họ phải giải toán kinh tế khác thực tiễn sản xuất yêu cầu Vì vậy, việc giáo dục toàn diện cho hệ trẻ xây dựng niềm tin, khả t duy, t kinh tế yêu cầu khách quan sống mà môn học nhà trờng phổ thông phải có trách nhiệm thực tốt, đặc biệt môn Toán Nền kinh tế nớc ta kinh tế thị trờng có quản lí Nhà nớc theo định hớng xã hội chủ nghĩa Tuy nhiên, thời gian dài trớc đó, kinh tế kinh tế bao cấp dựa sản xuất nông nghiệp chủ yếu nên 10 phần ăn sâu vào cách dạy học Toán Do đó, t giáo dục cần phải thay đổi để tạo ngời làm kinh tế mà phải biết làm kinh tế cách có hiệu nớc ta, thiếu công trình nghiên cứu phát triển t kinh tế cho học sinh Vì lí trình bày trên, chọn đề tài nghiên cứu Luận văn là: Một số mô hình dạy học môn Toán theo hớng hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh THPT Mục đích nghiên cứu Mục đích luận văn nghiên cứu đề xuất số vấn đề nhằm góp phần rèn luyện lực t kinh tế cho học sinh THPT thông qua dạy học môn Toán Giả thuyết khoa học Trên sở Chơng trình Sách giáo khoa môn Toán THPT hành, dạy học giáo viên có ý quan tâm đến vấn đề bồi dỡng t kinh tế cho học sinh góp phần nâng cao chất lợng dạy học tạo tiền đề cho việc đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng đợc nhu cầu kinh tế kinh tế thị trờng theo định hớng xã hội chủ nghĩa Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1 Hệ thống hoá số vấn đề lý luận t duy, t toán học bớc đầu làm sáng tỏ khái niệm t kinh tế 4.2 Xác định chủ đề kiến thức môn Toán có tiềm phát triển t kinh tế cho học sinh 4.3 Xây dựng số mô hình dạy học hệ thống tập Toán nhằm rèn luyện phát triển t kinh tế cho học sinh 4.4 Tiến hành thực nghiệm s phạm nhằm đánh giá tính khả thi, tính thực, tính hiệu đề tài Phơng pháp nghiên cứu 69 Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển nh vũ bão, giáo viên học sinh trờng trung học phổ thông không xa lạ phơng tiện dạy học đại nh: máy tính, máy chiếu, phần mềm hỗ trợ dạy học môn Toán Sử dụng hợp lí phơng tiện dạy học giúp cho học sinh đợc học tập đa giác quan (dựa theo qui luật tổng giác) xu hớng đợc trọng phát triển giới Theo đó, học sinh đợc nâng cao lực trí tuệ, phát triển kĩ t Vì điều kiện đợc giáo viên cần tạo tận dụng hội hớng dẫn học sinh khai thác sử dụng phơng tiện dạy học đại, phần mềm ứng dụng trình dạy học theo hớng:Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin công tác giáo dục đào tạo cấp học, bậc học, ngành học (Chỉ thị số 58-CT/TW Bộ Chính trị) Vì có nhiều chủ đề Toán học, nhiều môn học cần đến trợ giúp máy tính bỏ túi nh việc ứng dụng phần mềm dạy học nh: xác suất thống kê, hình học không gian, dạng toán quỹ tích, hoá học, vật lý, Mục đích giúp học sinh tiết kiệm thời gian, kiểm tra nhanh kết toán, dễ dàng tính toán với số thập phân, giải toán thống kê cách dễ dàng (chẳng hạn nh: tính giá trị trung bình, phơng sai, độ lệch chuẩn, Tuy nhiên, giáo viên cần lu ý học sinh không đợc lạm dụng phơng tiện Kinh nghiệm dạy học môn Toán cho thấy nhiều học sinh, học sinh học thờng hay lạm dụng thao tác bấm máy tính, nhiều em cần giải phơng trình x2 - 3x + = hay tính sin450, chí sin900 bấm máy tính mà không tính nhẩm hay ghi nhớ máy móc Do đó, cho học sinh sử dụng computer, máy tính bỏ túi sau em hiểu biết vận dụng thành thạo yêu cầu quy trình tính toán tính toán đợc 2.5 Kết luận chơng 70 Trong Chơng 2, luận văn góp phần làm rõ khái niệm t kinh tế; từ xây dựng định hớng số mô hình dạy học môn Toán nhằm hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh Liên hệ với thực tiễn trình dạy học Toán nhằm rèn luyện cho học sinh lực vận dụng kiến thức học vào giải số toán thực tiễn Bên cạnh đa số đề xuất s phạm nhằm rèn luyện phát triển t kinh tế cho học sinh Và góp phần quan trọng vào việc hoàn thành nhiệm vụ giáo dục toàn diện giai đoạn 71 Chơng Thực nghiệm s phạm 3.1 Mục đích thực nghiệm s phạm Thực nghiệm s phạm đợc tiến hành nhằm mục đích kiểm nghiệm tính khả thi tính hiệu vấn đề mục đích, nội dung phơng pháp dạy học Toán nhằm hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh, đồng thời nhằm kiểm nghiệm tính đắn giả thuyết khoa học 3.2 Tổ chức nội dung thực nghiệm s phạm 3.2.1 Công tác chuẩn bị Để tiến hành thực nghiệm có hiệu quả, khảo sát thực trạng dạy học Toán trờng Trung học phổ thông Đa phơng hớng giảng dạy tham khảo ý kiến nhiều giáo viên có kinh nghiệm Đồng thời trao đổi kĩ với giáo viên dạy lớp thực nghiệm ý tởng, nội dung cách thức tiến hành đợc chuẩn bị giáo án Về giáo án: Với quan điểm muốn có dạy tốt trớc hết cần phải có giáo án tốt nên cố gắng lựa chọn, xếp, hệ thống hóa, bổ sung theo ý tởng để đợc giáo án thực nghiệm hợp lí Sau số vấn đề mà ý tiến hành xây dựng giáo án: - Tôn trọng nội dung phân phối chơng trình hành Bộ giáo dục Đào tạo - Xác định rõ trọng tâm, kĩ cần đạt đợc nội dung kiến thức nhằm hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh 72 - Tính phù hợp thời gian trình độ nhận thức chung học sinh đa vào học nội dung có khả phát triển t kinh tế 3.2.2 Tổ chức thực nghiệm: Thực nghiệm s phạm đợc tiến hành trờng Trung học phổ thông Nguyễn Đức Mậu, huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An + Lớp thực nghiệm: 12A1, có 43 học sinh + Lớp đối chứng: 12A2, có 45 học sinh Thời gian thực nghiệm đợc tiến hành từ ngày 13 tháng 10 năm 2008 đến ngày 08 tháng 11 năm 2008 Giáo viên dạy lớp thực nghiệm (TN): cô giáo Phan Thị Ngọc Tú Giáo viên dạy lớp đối chứng (ĐC): thầy giáo Ngô Văn Vinh Đợc đồng ý Lãnh đạo trờng Trung học phổ thông Nguyễn Đức Mậu, tìm hiểu kết học tập lớp khối 12 thông qua khảo sát đầu năm thấy trình độ chung môn Toán hai lớp 12 A 12 A2 tơng đơng Trên sở đó, đề xuất đợc thực nghiệm lớp 12A1 lấy lớp 12A2 làm lớp đối chứng Lãnh đạo trờng, thầy Tổ trởng tổ Toán - Tin, thầy (cô) dạy Toán lớp 12A1 12A2 chấp nhận đề xuất điều kiện thuận lợi cho tiến hành thực nghiệm 3.2.3 Nội dung thực nghiệm Thực nghiệm dạy học theo hớng tăng cờng liên hệ với thực tiễn đợc tiến hành tiết Đ1, Đ2, Đ3, Đ4 thuộc Chơng 2: Hàm số luỹ thừa, hàm số mũ, hàm số logarit (Sách giáo khoa Giải tích 12 Nâng cao) Căn vào nội dung nh mục đích, yêu cầu cụ thể dạy, sở tôn trọng Chơng trình Sách giáo khoa hành, ý kiến đóng góp quý báu đồng nghiệp, xác định cụ thể nội dung nh thời điểm đa toán có nội dung hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh 73 Sau dạy thực nghiệm, cho học sinh làm kiểm tra với nội dung đề nh sau: Đề kiểm tra thực nghiệm ( thời gian 45 phút ) Bài 1(2 điểm) Cho số a, b, c, d dơng khác Biết ba số a, b, c theo thứ tự lập thành cấp số nhân chứng minh rằng: log a d log b d log a d = log b d log c d log c d Bài 2(2 điểm) Cho biểu thức: A=5 23 3 a) Rút gọn biểu thức logA tính giá trị gần b) Biểu diễn A dới dạng luỹ thừa với số mũ hữu tỉ Bài 3(3 điểm) Biết tỉ lệ lạm phát hàng năm quốc gia hàng năm năm qua 5% Hỏi năm 2003, giá loại hàng hoá quốc gia A đồng sau n năm (0 n 5) giá loại hàng hoá áp dụng: Năm 2003, tiền nạp xăng cho ôtô 24,95 USD Hỏi đến năm 2007, tiền nạp xăng cho xe ôtô bao nhiêu? Bài 4(3 điểm) Bạn định mua xe máy theo phơng thức trả góp Theo phơng thức sau tháng kể từ nhận xe bạn phải trả đặn tháng lợng tiền định đó, liên tiếp 24 tháng Giả sử giá xe máy thời điểm bạn mua 16 triệu đồng giả sử lãi suất ngân hàng 1% tháng Với mức phải trả hàng tháng việc mua trả góp chấp nhận đợc? Về ý tởng dụng ý s phạm đề xin trao đổi nh sau: với việc xác định rõ cần bám sát mục đích thực nghiệm nên đề kiểm tra thể 74 dụng ý: kiểm tra khả nắm vững kiến thức ứng dụng để giải toán thực tiễn Về kết sơ bộ: Qua quan sát thái độ học sinh làm sau kết thúc kiểm tra Đồng thời xem qua số em, có nhận xét rằng: với lớp thực nghiệm, nói chung em nắm vững kiến thức học chất lợng làm học sinh tốt Còn với lớp đối chứng có phần 3.3 Phân tích kết thực nghiệm s phạm 3.4.1 Phân tích định tính Qua tham khảo ý kiến nhiều giáo viên toán Trung học phổ thông tỉnh, với thực tiễn s phạm cá nhân thời gian trờng chuẩn bị thực nghiệm, nhận định rằng: học sinh gặp khó khăn giả toán liên hệ thực tiễn (kể nội môn Toán nh sống, lao động, sản xuất) Kể lớp nằm kế hoạch thực nghiệm lớp đối chứng xảy tình trạng nh Điều hoàn toàn dễ hiểu mà nội dung Sách giáo khoa mang tính hàn lâm - nặng lí thuyết, thiếu ứng dụng, thực hành với quan niệm học để thi giáo viên học sinh Vì vậy, từ lúc bắt đầu trình thực nghiệm s phạm, ý theo dõi tìm đợc số hiệu ứng tích cực: nhìn chung đa số học sinh học tập sôi hơn, tỏ hứng thú với toán có nội dung liên hệ thực tiễn Học sinh dễ dàng việc tiếp thu nội dung học Những nhận xét đợc thể rõ qua câu hỏi giáo viên câu trả lời học sinh Một phần thấy đợc qua phân tích sơ kiểm tra thực nghiệm 3.3 Sự hấp dẫn học chỗ liên hệ kiến thức Toán học trừu tợng với thực tế đa dạng sinh động học tập nh đời sống, lao động, sản xuất Học sinh bắt đầu thấy đợc tiềm ý nghĩa to lớn việc ứng dụng Toán học vào 75 sống Điều làm tăng thêm hứng thú thầy lẫn trò thời gian thực nghiệm Nhìn chung, phơng pháp dạy học đợc triển khai sau vấn đề lại phải quán triệt định hớng bám sát vào số mô hình dạy học mà Luận văn đề chơng Cần lựa chọn nội dung bố trí thời gian hợp lí kiến thức tiết học để việc lồng ghép vào tập nhằm hình thành phát triển t kinh tế lúc đạt đợc nhiều mục đích dạy học nh đề tài đặt 3.4.2 Phân tích định lợng Việc phân tích định lợng dựa vào kết kiểm tra lớp thực nghiệm (TN) lớp đối chứng (ĐC) nhằm bớc đầu kiểm nghiệm tính khả thi, hiệu đề tài nghiên cứu Kết làm kiểm tra học sinh lớp TN (12A 1) học sinh lớp ĐC (12A2) đợc phân tích theo điểm số nh sau: Bảng 1(Bảng phân phối thực nghiệm tần số, tần suất) Lớp Lớp TN (12A1) Lớp ĐC (12A2) Điểm Tần số Tần suất(%) Tần số Tần suất(%) 0 0 0 0 2,33 4,44 4,65 11,11 6,98 12 26,67 18,60 16 35,56 17 39,53 13,33 10 23,26 8,89 4,65 0 10 0 0 Cộng 43 45 76 Bảng (Bảng tham số đặc trng) Tham số x (đ) s2(đ) s(đ) v(%) s'2 (đ) s'(đ) TN 6,77 1,62 1,27 18,76 1,65 1,28 ĐC 5,69 1,51 1,23 21,62 1,54 1,24 Qua phân tích cho ta bảng nhận xét sau: Lớp Phân loại theo điểm Điểm trung bình 6,77 điểm 5,69 điểm Tỷ lệ làm đạt điểm trở lên 94,64% 79,63% Tỷ lệ cao số đạt điểm (39,53%) (35,56%) Tỷ lệ điểm trung bình (5; điểm) 25,58% 62,23% Tỷ lệ điểm (7; điểm) 62,79% 22,22% Tỷ lệ điểm giỏi (9 điểm) 4,65% 0% Nh vậy, vào kết kiểm tra (đã đợc xử lí thông qua bảng hình vẽ trên), bớc đầu nhận thấy đợc học lực môn Toán lớp thực nghiệm (12A1) khá, cao so với lớp đối chứng (12A2) Điều phản ánh phần hiệu việc đa mô hình dạy học nh nói mục 2.3 Vấn đề đặt là: Có phải phơng pháp dạy lớp thực nghiệm tốt phơng pháp dạy cũ lớp đối chứng không, hay ngẫu nhiên mà có? Với mức ý nghĩa = 5%, ta thực toán kiểm định giả thiết sau: Giả thiết (H): "Hiệu hai phơng pháp dạy học nh nhau" 77 Đối thiết (K): "Phơng pháp dạy lớp thực nghiệm tốt phơng pháp dạy cũ lớp đối chứng" (đối thiết phải) x1 x áp dụng công thức: k = s1,2 s,22 () + n m Trong đó: x1 , x : Lần lợt điểm trung bình lớp thực nghiệm lớp đối chứng n, m : Lần lợt số học sinh lớp thực nghiệm lớp đối chứng ,2 ,2 s1 , s2 : Lần lợt phơng sai mẫ77u đợc hiệu chỉnh lớp thực nghiệm lớp đối chứng Từ Bảng công thức (), ta có: 6,77 5,69 1,08 3,94 k = 1,65 1,54 0,041 + 0,034 + 43 45 Mặt khác: (c) = = 0,05 = 0,95 c = 1,65 Vì k > c nên ta bác bỏ H chấp nhận K Nghĩa kết luận rằng: Phơng pháp dạy lớp thực nghiệm tốt phơng pháp dạy cũ lớp đối chứng 3.4 Kết luận chung thực nghiệm s phạm Quá trình thực nghiệm kết rút sau thực nghiệm cho thấy: mục đích thực nghiệm đợc hoàn thành, tính khả thi hiệu phơng pháp dạy học phần đợc đợc khẳng định Cụ thể: - Việc đa mô hình dạy nh góp phần hình thành rèn luyện cho học sinh ý thức nh lực vận dụng kiến thức Toán học vào sống - Sự cài đặt cách khéo léo phân phối thời gian hợp lí nội dung sở quan điểm phơng pháp trình bày Chơng 2, 78 làm cho giáo viên thực việc giảng dạy tự nhiên, không miễn cỡng, tránh đợc việc áp đặt kiến thức cho học sinh Phơng pháp giảng dạy theo hớng nghiên cứu đề tài định hớng đổi quan trọng phơng pháp dạy học Đảng, Nhà nớc nghành giáo dục giai đoạn Việc chuyển giao cho giáo viên thực nghiệm cách thuận lợi đợc vận dụng cách sinh động, không gặp phải trở ngại lớn mục đích dạy học đợc thực cách toàn diện, vững thể thành công Thực nghiệm s phạm 79 Kết luận Các kết mà Luận văn thu đợc: Đã làm rõ đợc tầm quan trọng việc rèn luyện cho học sinh ý thức tăng cờng liên hệ với thực tiễn trình dạy học toán Đã làm sáng tỏ thực trạng chơng trình, phơng pháp dạy học trờng phổ thông theo hớng nghiên cứu Luận văn Đồng thời khẳng định rằng, việc đa mô hình dạy học nhằm hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh dạy học Toán hớng đổi phơng pháp dạy học phù hợp với điều kiện hoàn cảnh nớc ta giai đoạn hội nhập Luận văn góp phần làm rõ tiềm môn Toán việc giải vấn đề thực tiễn, làm sở cho việc hình thành phát triển t kinh tế học sinh Đã đề xuất đợc số định hớng mô hình dạy học làm sở cho giáo viên trình dạy học theo hớng nghiên cứu đề tài Đã tổ chức thành công thực nghiệm s phạm để kiểm tra tính khả thi hiệu phơng pháp dạy học Nh khẳng định rằng: mục đích nghiên cứu đợc thực hiện, nhiệm vụ nghiên cứu đợc hoàn thành giả thuyết khoa học nêu chấp nhận đợc Việc nghiên cứu đề tài thành công./ 80 Tài liệu tham khảo Alecxep M - Onnhisue V - M.Crucliăc - Zabôzin V - Vecxre X (1976), Phát triển t học sinh (bản dịch Hoàng Yến), Nxb Giáo dục, Hà Nội Nguyễn Văn Bảo(2005), Góp phần rèn luyện cho học sinh lực vận dụng kiến thức Toán học để giải số toán có nội dung thực tiễn, Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học, Trờng Đại học Vinh, Vinh Baron J B - Sternberg R J (1987), Dạy kỹ t Lí luận thực tiễn (bản dịch Ban quản lí dự án Việt - Bỉ), Hà Nội, 2000 Trần Đức Chiển(2006), Rèn luyện lực t thống kê cho học sinh dạy học Thống kê Xác suất môn Toán trung học phổ thông , Luận án Tiến sỹ Giáo dục học, Viện khoa học giáo dục, Hà Nội Hoàng Chúng (1997), Những vấn đề lôgic môn Toán trờng Trung học sở, Nxb Giáo dục, Hà Nội Nguyễn Quang Dong, Ngô Văn Thứ, Hoàng Đình Tuấn(2006), Giáo trình mô hình Toán kinh tế, Nxb Thống kê, Hà Nội Ngô Hữu Dũng(1996), Những định hớng mục tiêu nội dung đào tạo trờng Trung học sở, Tạp chí Thông tin khoa học giáo dục (56), Tr 13-16 Đa v đô V V.(bản dịch 2000), Các dạng khái quát hoá dạy học, Nxb Đại học quốc gia, Hà Nội Đỗ Ngọc Điệp, Chu Kiều Linh(2008), Triết lí kinh doanh quản trị doanh nghiệp, Wedsite: www.uct.edu.v n 10 Nguyễn Đoàn(2003), Kinh tế học đại cơng, Nxb Khoa học kĩ thuật Hà Nội 11 Phạm Minh Hạc, Phạm Hoàng Gia, Trần Trọng Thuỷ, Nguyễn Quang Uẩn(1992), Tâm lí học, Nxb Giáo dục, Hà Nội 81 12 Trần Văn Hạo (Tổng chủ biên), Vũ Tuấn (Chủ biên), Doãn Minh Cờng, Đỗ Mạnh Hùng, Nguyễn Tiến Tài(2006), Đại số 10, Nxb Giáo dục 13 Trần Văn Hạo (Tổng Chủ biên), Vũ Tuấn (Chủ biên), Đào Ngọc Nam, Lê Văn Tiến, Vũ Viết Yên (2007), Đại số Giải tích 11, Nxb Giáo dục 14 Trần Văn Hạo (Tổng chủ biên), Vũ Tuấn (Chủ biên), Lê Thị Thiên Hơng, Nguyễn Tiến Tài, Cấn Văn Tuấn(2008), Giải tích 12, Nxb Giáo dục 15 32.Lê Văn Hồng - Lê Ngọc Lan - Nguyễn Văn Thăng (2001), Tâm lí học lứa tuổi tâm lí học s phạm, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội 16 Phạm Kim Hùng(2007), Sáng tạo bất đẳng thức, Nxb Hà Nội 17 Phạm Văn Hoàn (chủ biên), Nguyễn Gia Cốc, Trần Thúc Trình (1981), Giáo dục học môn toán, Nxb Giáo dục, Hà Nội 18 Nguyễn Công Kình(2004), Hình thành lực t kinh tế cho học sinh dạy học môn Kĩ thuật nông nghiệp trờng phổ thông, Tạp chí Giáo dục (80), Tr.29-31 19 Nguyễn Bá Kim (Chủ biên), Vũ Dơng Thụy(2003), Phơng pháp dạy học môn Toán, Nxb Giáo dục, Hà Nội 20 Nguyễn Bá Kim (Chủ biên), Chơng Đinh Nho, Nguyễn Mạnh Cảng, Vũ Dơng Thụy, Nguyễn Văn Thờng (1994), Phơng pháp dạy học môn Toán (Phần 2: Dạy học nội dung bản), Nxb Giáo dục 21 Trần Kiều (1999), "Việc xây dựng chơng trình cho trờng trung học sở", Nghiên cứu giáo dục, (330), tr 1- 22 Ngô Thúc Lanh, Đoàn Quỳnh, Nguyễn Đình Trí (2000), Từ điển toán học thông dụng, Nxb Giáo dục 23 Nguyễn Phú Lộc (2006), Nâng cao hiệu dạy học môn giải tích nhà trờng trng học phổ thông theo hớng tiếp cận số vấn đề phơng pháp luận toán học, Luận án Tiến sỹ Giáo dục học, Trờng Đại học Vinh, Vinh 82 24 Luật giáo dục (2005), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 25 Lê Mai(2007), Phối hợp rèn luyện kỹ giải toán phơng trình với phát triển t hàm cho học sinh THPT dạy học Đại số Giải tích, Luận văn thạc sĩ Giáo dục học, Trờng Đại học Vinh, Vinh 26 Võ Đăng Minh(2007), Phát bồi dỡng số lực thích nghi trí tuệ cho học sinh thông qua dạy học giải tập Hình học lớp bậc THPT, Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học, Trờng Đại học Vinh, Vinh 27 Hoàng Phê (chủ biên 1997), Từ điển tiếng Việt, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội 28 Đoàn Quỳnh (Tổng chủ biên), Nguyễn Huy Đoan (Chủ biên), Nguyễn Xuân Liêm, Đặng Hùng Thắng, Trần Văn Vuông(2006), Đại số 10 (Nâng cao), Nxb Giáo dục 29 Đoàn Quỳnh (Tổng chủ biên), Nguyễn Huy Đoan (Chủ biên), Nguyễn Xuân Liêm, Nguyễn Khắc Minh, Đặng Hùng Thắng(2007), Đại số Giải tích 11 (Nâng cao), Nxb Giáo dục 30 Đoàn Quỳnh (Tổng chủ biên), Nguyễn Huy Đoan (Chủ biên), Trần Phơng Dung, Nguyễn Xuân Liêm, Đặng Hùng Thắng(2008), Giải tích 12 (Nâng cao), Nxb Giáo dục 31 64Raja Roy Singh (bản dịch 1994), Nền giáo dục cho kỷ XXI Những triển vọng Châu - Thái Bình Dơng, Nxb Giáo dục, Hà Nội 32 Trơng Xuân Sơn(2006), Bớc đầu vận dụng số quan điểm biện chứng t toán học dạy học Toán trờng THPT (thể qua dạy học Hình học 10 THPT), Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học, Trờng Đại học Vinh, Vinh 33 Nguyên Văn Tân(2007), Tăng cờng liên hệ với thực tiễn trình dạy học số chủ đề Giải tích trờng trung học phổ thông, Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học, Trờng Đại học Vinh, Vinh 83 34 Nguyễn Văn Thuận(2004), Góp phần phát triển lực t lôgic sử dụng xác ngôn ngữ Toán học cho học sinh đầu cấp trung họcphổ thông dạy học Đại số, Luận án tiến sĩ Giáo dục học, Trờng Đại học Vinh, Vinh 35 Nguyễn Thị Cẩm Tú(2006),Giáo dục t biện chứng cho học sinh thông qua dạy học định lí Hình học, Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học, Trờng Đại học Vinh, Vinh 36 Tô Cẩm Tú(1997), Một số phơng pháp tối u hoá kinh tế, Nxb Khoa học kĩ thuật, Hà Nội 37 Từ điển Tiếng Việt, NXB TP Hồ Chí Minh, TP Hồ Chí Minh 38 Nguyễn Cảnh Toàn(1997),Phơng pháp luận vật biện chứng với việc học, dạy, nghiên cứu Toán học (Tập1, 2), Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội 39 Triết học (Tập 3), Bộ giáo dục đào tạo (2003), Nxb Chính trị Quốc gia 40 Tuyển tập 30 năm Toán học tuổi trẻ, NXB Giáo dục, Hà Nội 41 Nguyễn Quang Uẩn (Chủ biên), Trần Hữu Luyến, Trần Quốc Thành (2001), Tâm lí học đại cơng, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội [...]... nền kinh tế thị trờng 12 1.4 Khảo sát thực tiễn dạy học môn Toán hiện nay ở trờng THPT 1.5 Kết luận của chơng 1 Chơng 2 Hình thành và phát triển t duy kinh tế cho học sinh THPT thông qua dạy học môn Toán 2.1 Khái niệm t duy kinh tế 2.2 Một số định hớng hình thành và phát triển t duy kinh tế cho học sinh thông qua dạy học môn Toán THPT 2.3 Một số mô hình dạy học môn Toán theo hớng hình thành và phát triển. .. Một số định hớng hình thành và phát triển t duy kinh tế cho học sinh thông qua dạy học môn Toán THPT Rõ ràng có thể khẳng định rằng, tiềm năng của môn Toán trong việc phát triển t duy kinh tế cho học sinh rất lớn Câu hỏi đặt ra là: Khai thác tiềm năng đó nh thế nào? Bằng cách nào để khai thác các tiềm năng đó? Dới đây, chúng tôi sẽ đa ra một số định hớng, từ đó làm cơ sở để đề xuất một số mô hình dạy. .. đợc hình thức 32 hóa vứt bỏ tất cả các tính vật chất và chỉ giữ lại những quan hệ đã cho giữa chúng [dẫn theo 4] Dạy học môn Toán ở trờng phổ thông có thể bồi dỡng, rèn luyện cho học sinh nhiều loại hình t duy: - Quá trình dạy học môn Toán ở trờng phổ thông có vai trò quan trọng nhất trong rèn luyện t duy lôgic, t duy biện chứng cho học sinh ; ngoài hai loại t duy cơ bản nói trên, dạy học môn Toán. .. của Luận văn Chơng 2 Hình thành và phát triển t duy kinh tế cho học sinh THPT thông qua dạy học môn Toán 2.1 Khái niệm t duy kinh tế 2.1.1 T duy toán học Cho đến nay có rất nhiều tài liệu nghiên cứu khá đầy đủ về t duy toán học Tuy nhiên trong một số tài liệu có nói đến thì cũng chỉ nói chung chung 31 còn ở một mức độ nhất định, và có nói kĩ thì cũng chỉ nói về một loại hình t duy cụ thể nào đó mà... sinh là nhằm: - Truyền thụ cho học sinh hệ thống kiến thức cơ bản của toán học; - Rèn luyện cho học sinh những kĩ năng và kĩ xảo toán học; - Phát triển t duy toán học của học sinh Từ vấn đề đợc hiểu về t duy toán học trên ta thấy rằng t duy toán học không chỉ là thành phần quan trọng trong quá trình hoạt động toán học của học sinh, nó còn là thành phần mà nếu thiếu sự phát triển một cách có phơng hớng... bảo quản và tiêu thụ, Nội dung nghiên cứu của Luận văn là hình thành và phát triển t duy kinh tế cho học sinh THPT thông qua dạy học Toán Đây mới chỉ là bớc đầu đặt nền móng cho sự phát triển t duy kinh tế của học sinh sau này Chính vì lẽ đó, chúng tôi xin đề xuất: T duy kinh tế của học sinh THPT là một loại hình t duy đợc đặc trng bởi các thành phần sau: - Xem xét tính khả thi của vấn đề cần giải... rèn luyện cho học sinh các loại hình t duy khác, chẳng hạn: t duy sáng tạo, t duy thuật giải, t duy hàm, - Theo Giáo s Nguyễn Cảnh Toàn, trong dạy học học Toán cần rèn luyện bảy loại t duy: T duy lôgic, t duy biện chứng, t duy hình tợng, t duy quản lý, t duy kinh tế , t duy kĩ thuật, t duy thuật toán [38] Từ những kết quả nghiên cứu nói trên, có thể khẳng định giáo dục Toán học cho học sinh là nhằm:... dạy học nhằm hình thành và phát triển t duy kinh tế cho học sinh THPT 2.2.1 Định hớng 1: Khi dạy học kiến thức cho học sinh cần xem xét tính khả thi, tính giải đợc của các bài toán tơng ứng với lợng kiến thức đó Dạy học các chủ đề toán học ở trờng phổ thông đều nhằm rèn luyện t duy cho hc sinh và đều tuân theo định hớng quan trọng này vì: Không có nội dung, không có tri thức thì không thể có t duy. .. tụt hậu 22 1.3 Tiềm năng môn Toán trong việc đào tạo ngời lao động theo yêu cầu của nền kinh tế thị trờng Việc ứng dụng Toán học đã và đang đợc nhiều nhà khoa học giáo dục quan tâm Theo PGS TS Ngô Hữu Dũng: ứng dụng Toán học vào thực tế là một trong những năng lực toán học cơ bản, cần phải rèn luyện cho học sinh [7, tr 13 - 16] Một trong những yếu tố dạy học hiệu quả môn Toán đợc đa ra là: Quan tâm... phát triển t duy kinh tế cho học sinh THPT thông qua dạy học môn Toán Chơng 3 Thực nghiệm s phạm nội dung Chơng 1 Cơ sở lý luận và thực tiễn 1.1 Một số vấn đề về nghiên cứu trí tuệ và quá trình t duy của học sinh 1.2 Một số vấn đề về nhu cầu xã hội đối với việc đào tạo nguồn nhân lực trong giai đoạn hội nhập kinh tế thị trờng hiện nay 1.3 Tiềm năng môn Toán trong việc đào tạo ngời lao động theo yêu cầu ... hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh thông qua dạy học môn Toán THPT 2.3 Một số mô hình dạy học môn Toán theo hớng hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh 2.4 Một số đề xuất đổi cách... tiễn dạy học môn Toán trờng THPT 1.5 Kết luận chơng Chơng Hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh THPT thông qua dạy học môn Toán 2.1 Khái niệm t kinh tế 2.2 Một số định hớng hình thành phát. .. hội đợc 2.2 Một số định hớng hình thành phát triển t kinh tế cho học sinh thông qua dạy học môn Toán THPT Rõ ràng khẳng định rằng, tiềm môn Toán việc phát triển t kinh tế cho học sinh lớn Câu