biện pháp luyện đọc đúng cho học sinh lớp 1 trong các tiết tập đọc

Đặc biệt đối với học sinh lớp 1- lớp đàu cấp - việc dạy đọc cho các em thật vô cùng quan trọng bởi các em có đọc tốt được ở lớp 1 thì khi học các lớp tiếp theo các em mới nắm bắt được nh

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN VIỆT YÊN

TRƯỜNG TIỂU HỌC HƯƠNG MAI

o o ò

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

BIỆN PHÁP LUYỆN ĐỌC ĐÚNG

CHO HỌC SINH LỚP 1 TRONG CẨC TIẾT TẬP ĐỌC

Lĩnh vực: Tiếng Việt

Tên tác giả: Tông Thỉ Hoa

Chức vụ: Giáo viên

NĂM HỌC 2012-2013

PHÀN MỞ ĐẦU

I-/ LÝ DO CHỌN ĐÈ TÀI

Văn học là nghệ thuật của ngôn ngữ, là sự nhận thức về thế giới cuộc sống con người và xã hội Tác phẩm văn học dùng phương tiện ngôn từ để sáng tạo nên những hĩnh tượng về cuộc sống con người, quê hương, xử sở và đem lại cho người đọc những rung cảm thực sự trong sáng Trong nhà trường tiểu học ở Việt Nam đã coi Tiếng Việt là một môn học trung tâm, làm nền móng các môn học khác

Môn Tiếng Việt ở trường tiểu học có nhiệm vụ vô vùng quan trọng

đó là hình thành 4 kỹ năng: Nghe - nói - đọc - viết cho học sinh Tập đọc

là một phân môn của chương trình Tiếng Việt bậc tiểu học Đây là phân môn có vị trí đặc biệt trong chương trinh vì nó đảm nhiệm việc hĩnh thành

và phát triển kỹ năng đọc, một kỹ năng quan trọng hàng đầu của học sinh ở bậc tiểu học đầu tiên Kỹ năng đọc có nhiều mức độ: đọc đúng, đọc nhanh (lưu loát, trôi chảy), đọc có ý thức (thông hiểu được nội dung những điều mình đọc hay còn gọi là đọc hiểu) và đọc diễn cảm Khi học sinh đọc tốt viết tốt thì các em mới có thể tiếp thu các môn học khác một cách chắc chắn Từ đó học sinh mới hoàn thành được năng lực giao tiếp của mình Những kỹ năng này không phải tự nhiên mà có Nhà trường phải từng bước hình thành và trường tiểu học nhận nhiệm vụ đặt viên gạch đàu tiên Nên việc dạy học phải có định hướng, có kế hoạch từ lớp 1 đến lớp 5

Đặc biệt đối với học sinh lớp 1- lớp đàu cấp - việc dạy đọc cho các

em thật vô cùng quan trọng bởi các em có đọc tốt được ở lớp 1 thì khi học các lớp tiếp theo các em mới nắm bắt được những yêu cầu cao hơn của môn Tiếng Việt Việc dạy đọc ở lớp lcũng quan trọng bởi từ chỗ các em còn phải đọc đánh vàn từng tiếng đến việc đọc thông thạo được một văn bản là việc tương đối khó với các em mà mục tiêu của giờ dạy Tiếng Việt

là phải hướng đến giáo dục học sinh yêu tiếng Việt bằng cách nêu bật sức mạnh biểu đạt của Tiếng Việt, sự giàu đẹp của âm thanh, sự phong phú của ngữ điệu trong việc biểu đạt nội dung Thế nhưng hiện nay, ở trường tiểu học, mặt âm thanh của ngôn ngữ, đặc biệt ngữ điệu chưa được chú ý đúng mức Đó là một trong những lý do cho học sinh của chúng ta đọc và nói chưa tốt Đó cũng là ý do khiến cho trong nhiều trường hợp, học sinh không hiểu đúng văn bản được đọc

Cũng như nhiều giáo viên lớp 1 khác, tôi suy nghĩ rất nhiều về cách dạy tập đọc ở lớp 1 Đặc biệt là rèn cho học sinh không những chỉ đọc thông được văn bản mà còn phải đọc đúng văn bản được đọc v ấ n đề đặt ra

là làm thế nào để giúp các em đọc đúng tiếng, đọc liền tiếng trong từ, trong câu, đọc đúng ngữ điệu, biết cách ngắt nghỉ hơn trong văn bản thơ, cũng như văn bản văn xuôi Những băn khoăn này chính là lý do tôi chọn đề tài:

“M ột số biện pháp luyện đọc đúng cho học sinh lớp 1 trong các tiết tập đoc”

II-/ MỤC ĐÍCH NHIỆM v ụ CỦA ĐÈ TÀI

Tập đọc là phân môn thực hành vì vậy nhiệm vụ của nó là hình thành

kỹ năng đọc cho học sinh Kỹ năng đọc có nhiều mức độ: đọc đúng, đọc nhanh Dạy đọc giáo dục lòng ham đọc sách cho học sinh giúp cho các em thấy được đây chính là con đường đặc biệt để tạo cho minh một cuộc sống trí tuệ phát triển Tập đọc góp phàn làm giàu vốn kiến thức ngôn ngữ, bồi dưỡng cho học sinh lòng yêu cái thiện và cái đẹp, dạy cho các cách tư duy

có hình ảnh

Đặc điểm của dạy tập đọc lớp 1 chính là ở chỗ đây là bước chuyển tiếp từ dạy “học vần” sang dạy “tập đọc” (ở lớp 2) Giờ tập đọc ở lớp 1 vận dụng cả phương pháp học vàn, cả phương pháp tập đọc Yêu càu của giờ tập đọc lớp 1 là củng cố hệ thống âm vàn đã đọc (nhất là các vàn khó) đọc đúng tiếng, liền tiếng trong từ, trong câu, đoạn, bài Bước đầu biết cách ngắt hơi ở các dấu câu, biết lên giọng và hạ giọng Đe làm tốt được những nhiệm vụ nêu trên, đề tài của tôi mục đích đưa ra một số biện pháp để giúp học sinh đọc thông được văn bản và đọc đúng ngữ điệu nói chung, ngắt giọng đúng nói riêng nhằm nâng cao chất lượng của 1 giờ dạy tập đọc ở lớp 1

III-/ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN c ứ u

Đối tượng nghiên cứu là thực trạng dạy đọc của lớp 1 ở Trường tiểu học Hương Mai

IV-/ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN c ứ u

Để thực hiện đề tài này tôi đã sử dụng những phương pháp sau :

- Phương pháp thu nhận tài liệu;

- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế;

- Dạy thực nghiệm;

- Trao đổi, Toạ đàm với đồng nghiệp

CHƯƠNG I

C ơ SỞ LÝ LUÂN CHUNG

I-/ VỊ TR Í, N H IỆM VỤ CỦA DẠY ĐỌC Ở TIÊU HỌC

1 Vị tr í của dạy đọc ở tiểu học

a Khái niêm đoc:• •

Môn Tiếng Việt ở trường phổ thông có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh Năng lực hoạt động ngôn ngữ được thể hiện bốn dạng hoạt động, tương ứng với chúng là bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết Đọc là một dạng hoạt động ngôn ngữ, là quá trình chuyển dạng thức chữ viết sang lời nói có âm thanh và thông hiểu nó (ứng với hình thức đọc thành tiếng), là quá trình chuyển trực tiếp từ hình thức chữ viết thành các đơn vị nghĩa không có âm thanh (ứng với đọc thầm)

Đọc không chỉ là công việc giải một bộ mã gồm 2 phàn chữ viết và

phát âm, nghĩa là nó không phải chỉ là sự “đánh vần” lên thành tiếng theo

đúng như các ký hiệu chữ viết mà còn là một quá trình nhận thức để có khả năng thông hiểu những gi được đọc Trên thực tế, nhiều khi người ta đã

không hiểu khái niệm “đọc” một cách đầy đủ Nhiều chỗ người ta chỉ nói

đến đọc như nói đến việc sử dụng bộ mã chữ âm còn việc chuyển từ âm sang nghĩa đã không được chú ý đúng mức

b Ỷ nghĩa của việc đọc

Những kinh nghiệm của đời sống, những thành tựu văn hoá, khoa học, tư tưởng, tình cảm của các thế hệ trước và của cả những người đương thời phần lớn đã được ghi lại bằng chữ viết Neu không biết đọc thì con người không thể tiếp thu nền văn minh của loài người, không thể sống một cuộc sống binh thường, có hạnh phúc với đúng nghĩa của từ này trong xã hội hiện đại Biết đọc, con người đã nhân khả năng tiếp nhận lên nhiều lần,

từ đây anh ta biết tìm hiểu, đánh giá cuộc sống nhận thức các mối quan hệ

tự nhiên, xã hội, tư duy Biết đọc con người sẽ có khả năng chế ngự một phương tiện văn hoá cơ bản giúp họ giao tiếp được với thế giới bên trong của người khác, thông hiểu tư tưởng tình cảm của người khác, đặc biệt khi đọc các tác phẩm văn chương, con người không chỉ được thức tỉnh về nhận thức mà còn rung động tinh cảm, nảy nở những ước mơ tốt đẹp, được khơi dậy năng lực hành động sức mạnh sáng tạo cũng như được bồi dưỡng tâm hồn không biết đọc con người sẽ không có điều kiện hưởng thụ sự giáo dục

mà xã hội dành cho họ, không thể hĩnh thành được một nhân cách toàn diện Đặc biệt trong thời đại bủng nổ thông tin thi biết đọc ngày càng quan trọng vì nó sẽ giúp người ta sử dụng các nguồn thông tin, đọc chính là học, học nữa học mãi, đọc để tự học, học cả đời Vì những lý lẽ trên dạy đọc có

ý nghĩa to lớn ở tiểu học Đọc trở thành một đòi hỏi cơ bản đàu tiên đối với mỗi người đi học Đầu tiên trẻ phải học đọc, sau đó trẻ phải đọc để học

Đọc giúp trẻ em chiếm lĩnh được một ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập Nó là công cụ để học tập các môn học khác Nó tạo ra hứng thú và động cơ học tập Nó tạo điều kiện để học sinh có khả năng tự học và tinh thần học tập cả đời Nó là một khả năng không thể thiếu được của con người văn minh.

2 Nhiệm vụ của dạy đọc ở tiểu học

Những điều vừa nêu trên khẳng định sự càn thiết của việc hình thành

và phát triển một cách có hệ thống và có kế hoạch năng lực đọc cho học sinh Tập đọc với tư cách là một phân môn của Tiếng Việt ở tiểu học có nhiệm vụ đáp ứng yê càu này - hình thành và phát triển năng lực đọc cho học sinh

Phân môn học vần cũng thực hiện nhiệm vụ dạy đọc nhưng mới dạy đọc ở mức độ sơ bộ nhằm giúp học sinh sử dụng bộ mã chữ âm Việc thông hiểu văn bản chỉ đặt ra ở mức độ thấp và chưa có hĩnh thức chuyển thẳng

từ chữ sang nghĩa (đọc thầm) Như vậy, tập đọc với tư cách là một phân môn tiếng Việt tiếp tục những thành tựu dạy học mà học cần đạt được, nâng lên một mức đày đủ hoàn chỉnh hơn

Tập đọc là một phân môn thực hành nhiệm vụ quan trọng nhất của nó

là hình thành năng lực đọc cho học sinh Năng lực đọc được tạo nên từ bốn

kỹ năng cũng là bốn yêu càu về chất lượng của “đọc” : đọc đúng, đọc nhanh (đọc lưu loát, trôi chảy), đọc có ý thức (thông hiểu được nội dung những điều mình đọc hay còn gọi là đọc hiểu) và đọc diễn cảm Bốn kỹ năng này được hình thành trong 2 hình thức đọc: đọc thành tiếng và đọc thầm

II-/ NHỮNG C ơ SỞ CỦA VIỆC DẠY ĐỌC Ở TIỂU HỌC

1 Cơ sở tâm lý, sinh lý của việc dạy đọc

Để tổ chức dạy đọc cho học sinh, chúng ta cần hiểu rõ về quá trình đọc, nắm bản chất của kỹ năng đọc Đặc điểm tâm lý sinh lý của học sinh khi đọc hay cơ chế của đọc là cơ sở của việc dạy học

Như trên đã nói, đọc là một hoạt động trí tuệ phức tạp mà cơ sở là việc tiếp nhận thông tin bằng chữ viết dựa vào các hoạt động của cơ quan thị giác Chúng ta đi vào phân tích đặc điểm của quá trình này

- Đọc được xem như là một hoạt động có hai mặt quan hệ mật thiết với nhau, là việc sử dụng bộ mã gồm hai phương diện Một mặt đó là quá trình vận động của mắt, sử dụng bộ mã chữ - âm để phát ra một cách trung thành nhưng dòng văn tự ghi lại lời nói âm thanh Thứ hai đó là sự vận động của tư tưởng, tình cảm, sử dụng bộ mã chữ - nghĩa tức là mối liên hệ giữa các con chữ và ý tưởng, các khái niệm chứa đựng bên trong để nhớ và hiểu cho được nội dung những gì được đọc

- Đọc bao gồm những yếu tố như tiếp nhận bằng mắt hoạt động của các cơ quan phát âm, các cơ quan thính giác và thông hiểu những gì được

đọc Càng ngày những yếu tố này càng gần nhau hơn, tác động đến nhau nhiều hơn.

Nhiệm vụ cuối cùng của sự phát triển kỹ năng đọc là đạt đến sự tổng hợp giữa những mặt riêng lẻ này của quá trình đọc, đó là điểm phân tích biết người mới biết đọc và người đọc thành thạo Càng có khả năng tổng hợp các mặt trên bao nhiêu thì việc đọc càng hoàn thiện, càng chính xác, càng biểu cảm bấy nhiêu

- Dễ dàng nhận thấy rằng thuật ngữ "đọc" được sử dụng trong nhiều

nghĩa : theo nghĩa hẹp, việc hình thành kỹ năng đọc trùng với nắm kỹ thuật đọc (tức là việc chuyển dạng thức chữ viết của từ thành âm thanh), theo nghĩa rộng, đọc được hiểu là kỹ thuật đọc của những từ riêng lẻ mà cả câu,

cả bài), ý nghĩa hai mặt của thuật ngữ đọc được ghi nhận trong các tài liệu tâm lý học và phương pháp dạy học Từ đây chúng ta sẽ hiểu đọc với nghĩa thứ hai - đọc được xem như là một hoạt động lời nói trong đó có các thành tố:

1 Tiếp nhận dạng thức chữ viết của từ

2 Chuyển dạng thức chữ viết thành âm thanh, nghĩa là phát âm các

từ theo từng chữ cái (đánh vần) hay là đọc thành từng tiếng tuỳ thuộc vào trinh độ nắm kỹ thuật đọc

3 Thông hiểu những gì được đọc (từ, cụm từ, câu, bài) kỹ năng đọc

là một kỹ năng phức tạp, đòi hỏi một quá trình luyện lâu dài T.G.Egorop (dẫn theo 3.101) chia việc hĩnh thành kỹ năng này ra làm 3 giai đoạn : phân tích tổng hợp (còn gọi là giai đoạn phát sinh, hình thành một cấu trúc chỉnh thể của hành động) và giai đoạn tự động hoá Giai đoạn dạy học vần là sự

phân tích các chữ cái và đọc từng tiếng theo các âm Giai đoạn tổng hợp thì đọc thành cả từ trọn vẹn, trong đó có sự tiếp nhận từ bằng thị giác và phát

âm hầu như trùng với nhận thức ý nghĩa Tiếp theo sự thông hiểu ý nghĩa của "từ" trong cụm từ hoặc câu đi trước sự phát âm, tức là đọc được thực hiện trong sự đoán các nghĩa Bước sang lớp 2, lớp 3 học sinh bắt đàu đọc

tổng hợp Trong những năm học cuối cấp, đọc càng ngày càng tự động hoá,

nghĩa là người đọc ngày càng ít quan tâm đến chính quá trình đọc mà chú ý nhiều đến việc chiếm lĩnh văn hoá (bài khoá), nội dung của sự kiện, cấu trúc chủ đề, các phương tiện biểu đạt của nó Thời gian gàn đây, người ra

đã chú trọng hơn đến những mối quan hệ quy định lẫn nhau của việc hình thành kỹ năng đọc và hình thành kỹ năng làm việc với văn bản Đe có giờ tập đọc đạt kết quả tốt người giáo viên phải nắm được đặc điểm tâm sinh lý

của học sinh minh nắm được đặc điểm yêu càu, bản chất kỹ năng cơ chế đích càn đạt được của tiết dạy tập đọc Trên cơ sở đó sử dụng phương pháp

cho phù hợp

2 Cơ sở ngôn ngữ và văn hoc của vỉêc day đoc

Phương pháp dạy tập đọc phải dựa trên những cơ sở của ngôn ngữ học Nó liên quan mật thiết với một số vấn đề của ngôn ngữ học như vấn

đề chính âm, chính tả, chữ viết, ngữ điệu (thuộc ngữ âm học), vấn đề nghĩa của từ, của câu, đoạn, bài (thuộc từ vựng học, ngữ nghĩa học), vấn đề dấu câu, các kiểu câu Phương pháp dạy học tập đọc phải dựa trên những kết quả nghiên cứu của ngôn ngữ học, việt ngữ học về những vấn đề nói trên

để xây dựng

a Vẩn đề chính âm trong tiếng Việt

Chính âm là các chuẩn mực phát âm của ngôn ngữ có giá trị và hiệu quả về mặt xã hội v ấ n đề chuẩn mực phát âm tiếng Việt đang là vấn đề thời sự, có nhiều ý kiến khác nhau Nó liên quan đến nhiều vấn đề khác nhau như chuẩn hoá ngôn ngữ, giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt, mục đích của việc xây dựng chính âm

Ố T 7 Ậ 4 ^ _ m t - * • _ • > _ 1 7 « Ạ ,

Vân đê ngữ điệu cua Tiêng Việt

Theo nghĩa hẹp, ngữ điệu là sự thay đổi giọng nói, giọng đọc, là sự lên cao hay hạ thấp giọng đọc, giọng nói Ngữ điệu là một trong những thành phần của ngôn điệu Ngữ điệu là yếu tố gắn chặt với lời nói, là yếu tố tham gia tạo thành lời nói

Mỗi ngôn ngữ có một ngữ điệu riêng Ngữ điệu tiếng Việt, như các ngôn ngữ có thanh điệu khác, chủ yếu được biểu hiện ở sự lên giọng và xuống giọng (cao độ), sự nhấn giọng (cường độ), sự ngừng giọng (trường độ) và sự chuyển giọng (phối hợp cả trường độ và cường độ)

Ngữ điệu là một hiện tượng phức tạp có thể tách ra thành các yếu tố

cơ bản có quan hệ với nhau: chỗ nghỉ (ngưng giọng hay ngắt giọng) trọng

âm, âm điệu, âm nhịp và âm sắc Dạy đọc đúng ngữ điệu là dạy học sinh biết làm chủ những yếu tố này

c Cơ sở lý thuyết cơ bản, phong cách học và văn học của dạy đọc

Việc dạy đọc không thể dựa trên lý thuyết về văn bản những tiêu chuẩn để phân tích, đánh giá một văn bản (ở đây muốn nói đến những bài đọc ở tiểu học) nói chung cũng như lý thuyết để phân tích, đánh giá các tác phẩm văn chương nói riêng Việc hình thành kỹ năng đọc đúng, đọc diễn cảm và đọc hiểu cho học sinh phải dựa trên những tiêu chuẩn đánh giá một văn bản tốt: tính chính xác, tính đúng đắn và tính thẩm mỹ, dựa trên những đặc điểm vè các kiểu ngôn ngữ, các phong cách chức năng, các thể loại văn bản, các đặc điểm về loại thể của tác phẩm văn chương dùng làm ngữ liệu đọc ở tiểu học

Tất cả những vấn đề trên đều thuộc phạm vi nghiên cứu của lý thuyết văn học Vì vậy ta dễ dàng nhận thấy phương pháp dạy tập đọc không thể không dựa trên những thành tựu nghiên cứu của lý thuyết văn bản nói chung và nghiên cứu văn học nói riêng

III-/ TỔ CHỨC DẠY ĐỌC THÀNH TIẾNG Ở TIÈU HỌC

1 Chuẩn bi cho vỉêc đoc• • •

Giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị tâm thế để đọc Khi ngồi đọc cần phải ngồi ngay ngắn, khoảng cách từ mắt đến sách nên nằm trong khoảng 30-35 cm, cổ và đàu thẳng, phải thở sâu và thở ra chậm để lấy hơi

Ở lớp, khi được cô giáo gọi đọc, học sinh phải bình tĩnh, tự tin, không hấp tấp đọc ngay

Trước khi nói về việc rèn đọc đúng, càn nói về tiêu chí cường độ và

tư thế khi đọc, tức là rèn đọc to, đọc đàng hoàng Trong hoạt động giao tiếp, khi đọc thành tiếng, người đọc một lúc đóng hai vai: một vai - và mặt này thường được nhấn mạnh - là người tiếp nhận thông tin bằng chữ viết; vai thứ hai là người trung gian để truyền thông tin đưa văn bản viết đến người nghe Khi giữ vai thứ hai này, người đọc đã thực hiện việc tái văn bản Vì vậy, khi đọc thành tiếng, người đọc có thể đọc cho mình hoặc cho người khác hoặc cho cả hai Đọc cùng với phát biểu trong lớp là hai hình thức giao tiếp trước đám đông đàu tiên của trẻ em nên giáo viên phải coi trọng khâu chuẩn bị để đảm bảo sự thành công, tạo cho các em sự tự tin cần thiết Khi đọc thành tiếng, các em phải tính đến người nghe

2 Luyện đọc đúng

a Đọc đúng là sự tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không có lỗi Đọc đúng là đọc không thừa, không sót tùng âm, vần, tiếng Đọc đứng phải thể hiện đúng ngữ âm chuẩn, tức là đọc đúng chính âm Nói cách khác là không đọc theo cách phát âm địa phương lệch chuẩn Đọc đúng bao gồm việc đọc đúng các âm thanh (đúng các âm vị) ngắt nghỉ hơi đúng chỗ (đọc đúng ngữ điệu)

b Luyện đọc đúng phải rèn cho học sinh thể hiện chính xác các âm

vị tiếng Việt

- Đọc đúng các phụ âm đầu: TD có ý thức phân biệt để không đọc:

“nàm việc”, “khoẻ khan ” mà phải đọc là “làm việc ” , “khỏe khoắn

- Đọc đúng các âm chính: TD có ý thức phân biệt để không đọc “iu

tin, chai riêu ” mà phải đọc “ưu tiên, chai rượu

- Đọc đúng các âm cuối: TD có ý thức không đọc: “luông luông” mà

phải đọc “luôn luôn”

- Đọc đúng bao gồm cả đọc tiết tấu, ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điều câu Ngữ điệu là hiện tượng phức tạp, có thể tách ra thành các yếu tố cơ bản có quan hệ với nhau: chỗ nghỉ (ngưng giọng hay ngắt giọng), trọng âm, âm điệu, âm nhịp và âm sắc Dạy đọc đúng ngữ điệu là dạy cho học sinh làm chủ những yếu tố này Đọc đúng ngữ điệu nói chung, ngắt giọng đứng nói riêng vừa

là mục đích của dạy đọc thành tiếng, vừa là phương tiện giúp học sinh chiếm lĩnh nội dung bài đọc.

Khi dạy đọc đúng giáo viên cần phải dựa vào nghĩa, vào quan hệ ngữ pháp giữa các tiếng, từ để ngắt hơi cho đúng Khi đọc không được tách một

từ ra làm hai TD không ngắt hơi

“Với em gái bé Phải người / lớn c ơ ”

- Ông già bẻ gãy từng chiểc đũa một / cách d ễ dàng Không tách giới

từ với danh từ đi sau nó

Cả heo là / tay bơi giỏi nhất của biển

Việc ngắt hơi phải phù hợp với các dấu câu: nghỉ ít ở dấu phẩy, nghỉ lâu hơn ở dấu chấm, đọc đúng các ngữ điệu câu: lên giọng ở cuối câu hỏi,

hạ giọng ở cuối câu kể, thay đổi giọng cho phù hợp với tình cảm càn diễn đạt trong câu cảm Với câu càu khiến càn nhấn giọng phù hợp để thấy rõ

giọng khi đọc bộ phận giải thích của câu

Như vậy đọc đúng đã bao gồm một số tiêu chuẩn của đọc diễn cảm

3 Luyện đọc nhanh

a) Đọc nhanh (còn gọi là đọc lưu loát, trôi chảy) là nói đến phẩm chất đọc về mặt tốc độ, là việc đọc không ê a, ngắc ngứ v ấ n đề tốc độ đọc chỉ đặt ra sau khi đã đọc đúng

Mức độ thấp nhất của đọc nhanh là đọc trơn (nhiệm vụ này phàn dạy đọc của phân môn học vàn phải đảm nhận), đọc không ê a, ngắc ngứ,

không vừa đọc vừa đánh vần v ề sau tốc độ đọc phải đi song song với việc

tiếp nhận có ý thức bài đọc Khi đọc cho người khác nghe thì người đọc

phải xác định tốc độ đọc nhanh nhưng để cho người nghe hiểu kịp được Vì vậy, đọc nhanh không phải là đọc liến thoang Tốc độ chấp nhận được của đọc nhanh khi đọc thành tiếng trùng với tốc độ của lời nói Khi đọc thầm

thì tốc độ đọc sẽ nhanh hơn nhiều

b) Biện pháp luyện đọc nhanh

Giáo viên hướng dẫn cho học sinh làm chủ tốc độ đọc bằng cách đọc mẫu để học sinh đọc theo tốc độ đã định Đơn vị để đọc nhanh là cụm từ,

câu, đoạn, bài Giáo viên điều chỉnh tốc độ đọc bằng cách giữ nhịp đọc

Ngoài ra, còn có biện pháp đọc nối tiếp trên lớp, đọc nhẩm có sự kiểm tra của thầy, của bạn để điều chỉnh tốc độ Giáo viên đo tốc độ đọc bằng cách chọn sẵn bài có số tiếng cho trước và dự tính sẽ đọc trong bao nhiêu phút

Định tốc như thế nào còn phụ thuộc vào độ khó của bài đọc

IV-/ MỤC ĐÍCH YÊU CÀU CỦA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC Ở LỚP 1

- Môn Tiếng Việt ở trường tiểu học có tác dụng hình thành phát triển ngôn ngữ cho học sinh Tiếng Việt gồm nhiều phân môn: Tập đọc, từ ngữ, ngữ pháp, chính tả, tập làm văn Phân môn tập đọc có vị trí quan trọng Dạy tốt phân môn này đáp ứng một trong 4 kỹ năng sử dụng tiếng Việt Kỹ năng đọc nhanh, chính xác, rõ ràng, rành mạch và diễn cảm nhờ đó học sinh có những hiểu biết văn học ngôn ngữ và ngược lại Vì vậy đọc đúng, đọc hiểu và đọc diễn cảm là quá trình có liên quan mật thiết với nhau Qua việc đọc, học sinh chiếm lĩnh được những tri thức văn hoá của dân tộc và cũng từ đó giáo dục tình cảm đạo đức cao đẹp cho học sinh, đồng thời phát huy tính sáng tạo, khả năng tư duy cho các em

Đối với học sinh lớp 1, các em bắt đàu chuyển từ giai đoạn học vàn sang tập đọc vì vậy giờ tập đọc ở lớp 1 vận dụng cả phương pháp học vàn,

cả phương pháp tập đọc Yêu cầu của giờ tập đọc lớp 1 là củng cố hệ thống

âm vần đã học (nhất là các vần khó), đọc đúng và trơn tiếng, đọc liền từ, đọc cụm từ và câu: tập ngắt nghỉ (hơi) đúng chỗ trong câu Hiểu các từ thông thường, hiểu được ý diễn đạt đã đọc (độ dài câu khoảng 10 tiếng) Bên cạnh nhiệm vụ ôn vàn cũ, học vàn mới học sinh còn được phát triển vốn từ, tập nói câu đơn giản

V-/ VÀI NÉT VỀ PHÂN MÔN TẬP ĐỌC Ở LỚP 1

- Cấu trúc chung: Phân môn tập đọc gồm 42 bài được bắt đầu từ tuần 5 của

học kỳ n (có 14 tuần dạy tập đọc, mỗi tuần có 3 bài, mỗi bài dạy trong 2 tiết)

- 7VỔIỆ dung: Các bài tập đọc xoay quanh 3 chủ đề: Nhà trường, gia

đinh, thiên nhiên đất nước

- Bài tập đọc lớp 1 gồm có các phàn:

+ Văn bản đọc

+ Những từ khó càn lưu ý

+ Các câu hỏi (bài tập) để ôn luyện âm, vàn

+ Luyện nói: nói về một vấn đề hoặc nhìn tranh để diễn đạt

VI-/ NGUYÊN TẮC VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC SINH RÈN ĐỌC

- Quá trình tìm hiểu thực tế, nhìn chung mỗi giờ tập đọc đều có 2 phần lớn tìm hiểu nội dung bài và luyện đọc, hai phần này có thể tiến hành cùng một lúc, đan xen vào nhau, cũng có thể tách rời nhau tuỳ từng bài và từng giáo viên Song dù dạy theo cách nào thì hai phàn này luôn có mối quan hệ tương hỗ, khăng khít Phàn tim hiểu bài giúp học sinh tim hiểu kỹ nội dung nghệ thuật của từng bài, từ đó học sinh đọc đúng, diễn cảm tốt Ngược lại đọc diễn cảm để thể hiện nội dung bài, thể hiện những hiểu biết của minh xunh quanh bài học

Như vậy phần luyện đọc có vai trò quan trọng, học sinh đọc tốt sẽ giúp các em hoàn thành được năng lực giao tiếp bằng ngôn ngữ của chính bản thân mình Đọc tốt giúp các em hiểu biết tiếp thu được văn minh của loài người, bồi đưỡng tâm hồn tình cảm, phát triển tư duy

- Bên cạnh các yếu tố trên trong giảng dạy phân môn tập đọc giáo viên còn phải chú ý đến một số nguyên tắc sau:

+ Nguyên tắc phát triển lời nói (nguyên tắc thực hành) Chúng ta ai cũng biết trẻ em không thể lĩnh hội được lời nói nếu chúng không nắm được lời miệng Do vậy khi giảng dạy càn phải bảo đảm nguyên tắc này

Điều này được thể hiện rõ hơn ở phàn luyện đọc, ở phàn này học sinh được rèn luyện về cách phát âm, cách nghĩ hơi đúng chỗ, cách đọc đúng ngữ điệu

+ Để giờ tập đọc đạt kết quả cao thì phải bảo đảm nguyên tắc phát triển tư duy, phát huy tính tích cực, chủ đạo của học sinh Do vậy phàn luyện đọc giáo viên cần gọi mở, hướng dẫn học sinh tự phát hiện những chỗ càn ngắt giọng

hạ, hạ giọng ở những câu thơ, những câu văn trong bài tò đó tìm ra cách đọc hay hơn

Như vậy để học sinh đọc tốt môn tập đọc đặc biệt là vấn đề rèn đọc đúng cho học sinh lớp 1 chúng ta cần đảm bảo tốt các phương pháp và nguyên tắc trên

CHƯƠNG II

Qua nhiều năm giảng dạy ở trường tiểu học Đốc Tín và trao đổi với đồng nghiệp tôi đã có những nhận xét chung về thực trạng dạy học như sau:

I-/ TÌNH HÌNH GIẢNG DẠY CỦA GIÁO VIÊN

1 Quan điểm của giáo viên về giờ tập đọc

Nhìn chung giáo viên tiểu học đều rất coi trọng giờ tập đọc Giáo viên ở các lớp đàu cấp cho rằng phàn luyện đọc từ, đọc câu là quan trọng hơn còn ở các lớp cuối cấp thi cho rằng phàn luyện đọc và phàn tim hiểu bài quan trong như nhau Nhưng nhìn chung 70% giáo viên khẳng định việc luyện đọc quan trọng hơn còn về thời gian phân bố trong giờ luyện đọc thi 80% số giáo viên cho rằng thời gian luyện đọc là nhiều hơn còn 20% cho rằng thời gian của 2 phàn này như nhau Được dự các tiết tập đọc của trường nói chung và của lớp 1 nói riêng tôi nhận thấy phần lớn giáo viên đều chú ý sửa lỗi phát âm cho học sinh song do thời gian bị hạn ché nên việc sửa lỗi do chỉ được thực hiện lướt qua khi luyện đọc từ hoặc câu giáo viên thường chỉ cho học sinh luyện những từ và câu mà sách giáo khoa yêu cầu chứ chưa chọn lọc ra những từ hoặc câu mà học sinh của minh hay nhàm lẫn

2ế Những phương pháp giáo viên thường sử dụng trong phần rèn đọc

Hiện nay ở tiểu học, về vấn đề rèn đọc cho học sinh, giáo viên sử dụng phương pháp dạy học cụ thể là: phương pháp làm mẫu, phương pháp luyện đọc theo mẫu, phương pháp luyện tập củng cố, phương pháp hỏi đáp (đặt câu hỏi để học sinh tự tìm và phát hiện từ khó, cách ngắt nhịp câu dài ) và phương pháp đóng vai (đối với văn kể chuyện)

* Thực trạng phầ n rèn đọc ở lớp 1

Qua tìm hiểu và dự giờ ở lớp 1 tôi thấy hiện nay nhìn chung giờ tập đọc được tiến hành theo trình tự sau:

Tiết 1:

1 Kiểm tra bài cũ

Học sinh đọc lại bài của tiết trước và trả lời một số câu hỏi ứng với nội dung bài học

2 Bài mới:

a Giới thiệu bài:

- Giáo viên chép sẵn bài đọc lên bảng lớp

- Giáo viên đọc mẫu, học sinh theo dõi

b Hướng dẫn học sinh luyện đọc