BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH Trương Thị Sương Mai ĐẶC TRƯNG NGÔN NGỮ - VĂN HÓA VIỆT QUA THÀNH NGỮ, TỤC NGỮ CÓ TỪ CHỈ MÀU SẮC (SO SÁNH VỚI TIẾNG ANH) Chuyên ngành: Ngôn ngữ học Mã số: 60 22 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS TS ĐẶNG NGỌC LỆ Thành phố Hồ Chí Minh - 2012 LỜI CẢM ƠN Với làm việc nghiêm túc thân giúp đỡ, động viên nhiệt tình thầy cô, gia đình, bạn bè, luận văn hoàn thành Tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến PGS TS Đặng Ngọc Lệ, người trực tiếp hướng dẫn, bảo suốt trình thực luận văn Nhân đây, xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy cô, người bảo truyền đạt cho kiến thức quý báu; xin chân thành cảm ơn phòng Sau đại học tạo điều kiện thuận lợi cho trình học tập trình thực luận văn Người viết nỗ lực để hoàn thành luận văn Tuy nhiên, luận văn không tránh khỏi thiếu sót Người viết mong nhận đóng góp ý kiến quý thầy cô bạn Xin chân thành cảm ơn! MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN i MỤC LỤC ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT iv DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN VĂN .v DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ vii MỞ ĐẦU .1 Lý chọn đề tài .1 Mục đích nghiên cứu .2 Lịch sử vấn đề: Đối tượng phạm vi nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Ý nghĩa khoa học ý nghĩa thực tiễn luận văn Chương 1: Tổng quan thành ngữ, tục ngữ 10 1.1.1 Khái niệm thành ngữ, tục ngữ .10 1.1.2 Khái quát thành ngữ tục ngữ có từ màu sắc .14 Chương 2: Từ màu sắc thành ngữ, tục ngữ tiếngViệt (so sánh với tiếng Anh) 33 2.1 Nguồn ngữ liệu 33 2.1.1 Số lượng khảo sát 33 2.1.2 Nhận xét chung 33 2.1.3 Nhận xét trường hợp thành ngữ tục ngữ 33 2.2 Nhận xét từ ngữ màu sắc thành ngữ, tục ngữ tiếng Việt tiếng Anh 35 2.2.1 Tên, tần số xuất khả kết hợp từ màu sắc thành ngữ, tục ngữ tiếng Việt (So sánh với tiếng Anh) .35 2.2.2 Nghĩa sở thị từ màu sắc thành ngữ, tục ngữ tiếng Việt tiếng Anh 50 2.3 Tiểu kết .53 Chương 3: Đặc trưng ngôn ngữ - văn hoá từ ngữ màu sắc thành ngữ, tục ngữ tiếng Việt (so với tiếng Anh) .54 3.1 Những giá trị biểu trưng người .54 3.1.1 Đối tượng 54 3.1.2 Thuộc tính, tính chất .67 3.1.3 Trạng thái, tâm trạng .83 3.1.4 Tình trạng sức khoẻ 91 3.1.5 Thời vận 96 3.2 Những giá trị biểu từ màu sắc tượng xã hội 101 3.3 Những giá trị biểu từ màu sắc tượng tự nhiên 109 3.4 Tiểu kết 116 KẾT LUẬN .118 TÀI LIỆU THAM KHẢO .122 PHỤ LỤC 131 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TNTN: Thành ngữ tục ngữ YTMS: Yếu tố màu sắc YTKH: Yếu tố kết hợp YT: Yếu tố MS: Màu sắc TN: Từ ngữ BPCT: Bộ phận thể HV: Hán Việt ĐT: Động từ ĐV: Động vật TV: Thực vật CT: Cấu trúc DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN VĂN STT Tên bảng Trang Tần số xuất từ ngữ màu sắc tiếng Việt 39 Tần số xuất từ ngữ màu sắc tiếng Anh 43 Các yếu tố màu sắc xuất hai ngôn ngữ 47 Sự trùng hợp phạm vi biểu vật số YTMS 52 TNTN tiếng Việt tiếng Anh Tên tần số xuất YTMS thuộc phạm vi đối 55 tượng TNTN tiếng Việt Tên tần số xuất YTMS thuộc phạm vi đối 63 tượng TNTN tiếng Anh Khoảng trống biểu trưng YTMS TNTN tiếng 66 Anh so với tiếng Việt (phạm vi đối tượng) Tên tần số xuất YTMS TNTN tiếng 68 Việt thuộc phạm vi thuộc tính, tính chất bên Tên tần số xuất YTMS biểu trưng cho 74 thuộc tính bên trong TNTN tiếng Việt 10 Tên tần số xuất YTMS TNTN tiếng 78 Anh thuộc phạm vi thuộc tính, tính chất 11 Tên tần số xuất YTMS TNTN tiếng 83 Việt thuộc phạm vi trạng thái, tâm trạng 12 Tên tần số xuất cặp màu tham gia biểu trưng 85 cho trạng thái, tâm trạng người cấu trúc ẩn dụ hóa đối xứng 13 Tên tần số xuất YTMS TNTN tiếng 86 Anh thuộc phạm vi trạng thái, tâm trạng 14 Khả biểu trưng YTMS phạm vi trạng thái, tâm trạng TNTN tiếng Việt tiếng Anh 90 15 Tên tần số xuất YTMS TNTN tiếng 91 Việt thuộc phạm vi tình trạng sức khỏe 16 Tên tần số xuất YTMS TNTN tiếng 93 Anh thuộc phạm vi tình trạng sức khỏe 16 Tên tần số xuất YTMS TNTN tiếng 96 Việt thuộc phạm vi thời vận 17 Tên tần số xuất YTMS TNTN tiếng 98 Anh thuộc phạm vi thời vận 18 Tên tần số xuất YTMS TNTN tiếng 102 Việt thuộc phạm vi xã hội 19 Tên tần số xuất YTMS thuộc phạm vi xã hội 106 TNTN tiếng Anh 20 Tên tần số xuất YTMS thuộc phạm vi tự 110 nhiên TNTN tiếng Việt 21 Tên tần số xuất YTMS thuộc phạm vi tự nhiên TNTN tiếng Anh 113 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ STT Tên hình Hình 2.1: Tỷ lệ xuất nhóm màu Trang 45 TNTN tiếng Việt tiếng Anh Hình 2.2: Tỷ lệ yếu tố màu sắc xuất TNTN hai ngôn ngữ 47 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Xã hội ngày phát triển xu đổi mới, hội nhập đất nước, vấn đề sắc văn hoá dân tộc quan tâm sâu sắc, giai đoạn Tuỳ theo góc nhìn, văn hoá sắc văn hoá dân tộc nghiên cứu mối quan hệ liên ngành khác nhau, có mối quan hệ ngôn ngữ văn hoá Mối quan hệ từ đầu đông đảo giới nghiên cứu toàn giới quan tâm nhìn nhận khác nhau: Humboldt với lý thuyết Ngôn ngữ linh hồn dân tộc; E Sapir Whorf với quan niệm tính tương đối ngôn ngữ (linguistic relativity), mà Carroll gọi giả thuyết Sapir - Whorf; giả thuyết Weisberger Tiber, Boas, Kroeber… Những vấn đề mối quan hệ ngôn ngữ văn hóa ngày xem xét diện rộng nhiều vấn đề tranh cãi Thật ngôn ngữ văn hoá có mối quan hệ gắn bó với nhau, ngôn ngữ không phương tiện giao tiếp, không công cụ để tư mà quan niệm người với tư cách chủ thể tri nhận phân cắt thực mã ngôn ngữ Để làm rõ mối quan hệ ngôn ngữ văn hoá, việc nghiên cứu lớp thành ngữ tục ngữ, đơn vị cấu thành chứa đựng văn hoá, điều đáng ý Đặc trưng văn hoá dân tộc qua quan niệm nhân sinh, giới kinh nghiệm đúc kết thành ngữ, tục ngữ mà thể thông qua hình ảnh biểu trưng, tính chất, sắc thái hình ảnh mang biểu tượng Và thông qua so sánh đối chiếu với dân tộc khác, ta nhận nét đặc trưng riêng biệt điểm tương đồng cách tri nhận phân cắt thực cộng đồng thông qua mã ngôn ngữ Ngôn ngữ phản ánh văn hoá dân tộc, đó, xuất phát từ liệu ngôn ngữ mang đậm dấu ấn văn hoá dân tộc, ta giả định có khác đáng kể đặc trưng ngôn ngữ - văn hoá thành ngữ, tục ngữ có từ màu sắc tiếng Việt tiếng Anh Chính người viết chọn đề tài: Đặc trưng ngôn ngữ - văn hoá Việt qua thành ngữ, tục ngữ có từ màu sắc (so sánh với tiếng Anh) Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu đề tài này, người viết hướng đến mục đích sau: - Tìm mối quan hệ mật thiết ngôn ngữ văn hoá dựa liệu thành ngữ, tục ngữ có từ màu sắc tiếng Việt góp phần làm rõ vấn đề hàm nghĩa văn hoá thể qua ngôn ngữ - Tìm hiểu đặc trưng ngôn ngữ văn hoá người Việt dựa liệu thành ngữ, tục ngữ có từ màu sắc, so sánh đối chiếu với tiếng Anh Lịch sử vấn đề: Bàn vấn đề văn hóa sắc văn hóa, có nhiều khuynh hướng khác Chẳng hạn E.B Tylor (1871) nghiên cứu văn hoá nguyên thuỷ, V.Ia Prop bàn Folklore thực tại, V.M Rodin (1998) tìm hiểu trường phái văn hoá học giới, R Lado (1957) tìm hiểu ngôn ngữ học qua văn hoá Và góc độ liên ngành, vấn đề sắc văn hoá dân tộc giới nghiên cứu quan tâm Ở Việt Nam giới có nhiều công trình nghiên cứu vấn đề này, vấn đề sắc văn hóa dân tộc mối quan hệ với ngôn ngữ đáng ý Trên giới có nhiều quan điểm khác mối quan hệ ngôn ngữ văn hóa theo Wardhaugh quy thành ba điểm chính: thứ cấu trúc ngôn ngữ định cách nhìn giới người nói ngôn ngữ đó; thứ hai văn hóa dân tộc tìm thấy phản ánh ngôn ngữ mà họ sử dụng; thứ ba mối quan hệ ngôn ngữ văn hóa Về quan niệm thứ kể đến nhà ngôn ngữ Đức: Humboldt, Weisberger Triber, nhà ngôn ngữ Mỹ: Boas, Sapir Whorf Với lý thuyết mình, Humboldt cho ngôn ngữ sức mạnh hình thành nên tinh thần, ông 28 White- tie event 29 White magic 30 White - van 31 White lie 32 To bleed white 33 A white elephant 34 A government white paper 35 Little white lie 36 The green stuff 37 Walk the green mile 38 Green state 39 Green room Tiêu cực 40 Yellow press 41 Pink slip 42 Pink - collar jods 43 Pink pound 44 Pink lady 45 To have a grey existence 46 Grey market 47 You can’t wash charcoal white 48 Show the white flag 49 Raise/wave a white flag 50 White war 51 An ivory tower 52 Black night 53 To blackball someone 54 To blacklist someone 55 To be in someone's black books 56 To have a black secret 57 Every bean has its black 58 Once you go black, you never go back 59 Black humour 60 Black comedy 61 Black ecomomy 62 The black art 63 The black death 64 Not be black as you are painted 65 On the black list 66 In the black book 67 In (someone's) black books 68 Blacklisted 69 Blackball 70 Black hole 71 Black-on-black 72 Black tidings 73 Blackmail 74 Black-tie event/affair 75 Beyond the black stump 76 Black economy 77 Black crimes 78 Black magic 79 Black arts – witchcraft 80 A black list 81 A black mark 82 Dark side 83 Deep dark secret 84 Darken a church door 85 Pot calling in the kettle black 86 Let not the pot call the kettle black 87 The devil is not so black as he is painted 88 Black market 89 The darkest place is under the candlestick 90 Every bean hath its black 91 A black plum is as sweet as a white 92 Two blacks dont make a white 93 The black country 94 In the dark ignorance 95 Of the blackest dye 96 A crime of the blackest dye 97 In the dark 98 Paint black 99 Things look black 100 The dark side of the picture 101 A black joke 102 There’s no washing a blackamour white 103 Get the green light 104 Green light 105 Red rag 106 Red - penciled 107 Roll out the red carpet 108 Run a red light 109 Take the red pill 110 Red ideas 111 Red - handed 112 Red state 113 Red tape 114 Red carpet treatment 115 Red under the bed 116 Red rag to a bull 117 Red light district 118 Red hands 119 Red battle 120 Red light 121 See the red light 122 Paint the town red 123 Holding a red flag in font of a bull 124 Like a red rag to a bull 125 Be on red alert 126 Catch someone red - handed 127 Be shown the red card 128 A red flag 129 Roll out ther red carpet 130 A red letter day 131 Rosy prospects 132 Brown power 133 Brown bag it 134 To pull someone's chestnut out of the fire 135 Brown goods 136 to blue pencil something 137 to make (turn) the air blue 138 Like the blue touch paper 139 Blue state 140 Blue sky test 141 Blue note 142 Blue book 143 Blue chamber 144 Blue - chip company 145 Blue devils 146 Blue law 147 Blue moon 148 Blue movies 149 Blue ribbon 150 Between the devil and the deep blue sea 151 A boil from the blue 152 The air is blue 153 Black eye 154 Do something up brown 155 A florid style 156 Red rose 157 White rose 158 Blue ruin VII THUỘC TÍNH, HIỆN TƯỢNG TỰ NHIÊN 1) TRONG TNTN TIẾNG VIỆT a Đơn vị biểu trưng  Màu sắc + Từ ngữ khác: biểu trưng phận Dao vàng cắt trái cà thâm Anh có sừng trâu bạc, có giác trâu đen Ba ngày gió nam mùa màng trắng Bản Thổ đỏ vàng, Nhị Nàng dâng hương Bắc chõ đỏ đằng đông Cá vàng nỡ uốn câu Cá vàng nỡ uốn câu, người khôn nỡ nói câu nặng lời Cà thâm bỏ gốc/góc chạn Cà thâm bỏ gốc/góc chạn đến hoạn nạn lại hỏi đến cà thâm 10 Cách mạng xanh 11 Cha chết không lo đỏ lò tây bắc 12 Cua Đồng Quan,lụa vàng Cảnh Thụy 13 Còn duyên tượng tô vàng, hết duyên tổ ông tàn ngày mưa 14 Của người cứt chó, vừng đen 15 Đất vàng, làng cò trắng 16 Đất người có bịt gạo trắng 17 Đồng nai có bốn rồng vàng: lộc họa, Lễ phú, Sang đàn, Nghĩ thi 18 Không chữ ăn rừng xanh, có chữ ăn lanh quanh 19 Nhác trông ngỡ tượng tô vàng 20 Nhẹ bước vân 21 Nhất dáng nhì men ba chàm tứ vẽ 22 Thế gian họ nói không lầm, lụa vóc trắng, vụng cầm đen 23 Thế gian kẻ mơ màng, thấy son thắm tưởng vàng nâng niu 24 Thuyền son mà đỗ bến lầm 25 Vay bát gạo trắng trả bát gạo hẫm 26 Xanh cỏ tới, đỏ ngói 27 Xanh nhà già đồng 28 Xấu đánh trấu vàng 29 Gươm vàng cắt đám cỏ hôi 30 Gươm vàng nỡ chém chuột chù 31 Bao dê lại giết dê, vàng rụng xuống ghe rừng 32 Mây bạc hạc lánh 33 Xấu, đánh trấu vàng 34 Đồng đen phấn chì 35 Lụa trắng, vụng cầm đen 36 Muốn trắng phải gắn lấy cơm 37 Đỏ lòe đỏ loẹt  Cấu trúc biểu trưng 38 Bén rễ xanh 39 Bể biếc dâu xanh 40 Bể biếc non xanh 41 Bể biến dâu xanh 42 Xanh da trời 43 Đen bồ hóng 44 Đen chó mực 45 Đen cuốc 46 Đen than 47 Non xanh nước biếc 48 Nở ngành xanh 49 Núi đỏ rừng xanh 50 Nước độc rừng xanh 51 Nguyệt bạch phong 52 Đồng trắng nước 53 Đại thiên bạch nhật 54 Gạo trắng nước 55 Rừng xanh núi đỏ 56 Rừng xanh nước độc 57 Ruốc đỏ cá đen nhìn quen biết 58 Thanh thiên bạch nhật 59 Trăm tía nghìn hồng 60 Thiên địa bạch 61 Thiên hắc địa hồng 62 Trăm hồng nghìn tía 63 Trắng 64 Trắng cước 65 Trắng sữa 66 Trắng tuyết 67 Trắng ngà 68 Trắng ngó cần 69 Trắng bạch vôi 70 Vạn tử thiên hồng 71 Vạn cổ trường 72 Đen mèo mun 73 Đen mõm chó 74 Đen thui 75 Đen than 76 Đen gio 77 Đen mực 78 Đen ruồi 79 Đen quạ 80 Đen tượng đồng 81 Đen gựa 82 Đen nhánh hạt huyền 83 Đỏ gấc 84 Đỏ (hoa) vông 85 Đỏ hoa vông, đông miếng tiết 86 Đỏ râu ngô 87 Đỏ son 88 Đỏ máu 89 Đỏ vang 90 Đỏ vông, đông tiết 91 Tối đen mực 92 Tối nhọ mặt người 93 Xám chì 94 Xám tro 95 Chỉ trắng may vải đen 96 Mây xanh nước biếc 97 Muôn hồng nghìn tía 98 Nảy ngành xanh 99 Nghìn tía muôn hồng b Đơn vị không biểu trưng 100 Bánh chưng xanh vừa hành vừa mỡ 101 Bao dê lại giết dê, vàng rụng xuống ghe rừng 102 Cần dài nõ nhãn, cối sâu, vài trăm dặm trắng phau ngó cần 103 Chiêm hoa ngâu bỏ đâu không gặt 104 Chơi hoa cho biết mùi hoa, hoa lê trắng hoa xanh 105 Cỏ gà màu trắng, điềm nắng hết 106 Con gái Kẻ Chợ, tày đỏ Yên Khang 107 Con gái làng Đông má hồng che vỉ 108 Con gà tốt mã lông, đen thuốc, rượu nồng men 109 Cốm hoa vàng, chim ràng, gái mãn tang, cà cuống trứng 110 Cớm hoa vàng, chim ràng 111 Đất chồng lên, vạc phẳng, ải trắng trắng 112 Da trắng vỗ bì bạch 113 Dù cỏ cỏ gà, xanh hoá trắng mưa 114 Đất đen trồng dưa, đất đỏ trồng bầu 115 Đất vàng, làng cò trắng 116 Đất đen, đất nạc, cát pha, ta trồng sắn, chuối củ nhiều 117 Đậu xanh, đu đủ, chua, có tính rã thuốc cho uống nhiều 118 Đen bồ hóng 119 Đen đông, chớp lạch, quái ráng hoa bầu, ba điều có lành đâu 120 Đen hạt na 121 Đen hạt nhãn 122 Đỏ đồng tụ 123 Đỏ mặt trời (mọc) 124 Đỏ lòe đỏ loẹt 125 Đỏ bồ quân 126 Gà chân trắng mẹ măng mua, gà chân chì mua chi giống 127 Gà trắng chân mua chi giống 128 Gà nâu chân thấp to, đẻ nhiều trứng lớn, vừa khéo nuôi 129 Gà đen chân trắng, mẹ mắng mua 130 Gái mãn tang, cà cuống trắng 131 Không mưa gió mặt trời đỏ son 132 Không chữ ăn rừng xanh, có chữ ăn lanh quanh 133 Kiến đen tha trứng lên cao, có mưa rào to 134 Lúa chín hoa ngâu, đâu chẳng gặt 135 Lúa trỗ/trổ ngả mạ, vàng rạ thời mạ xuống 136 Lúa trỗ/trổ ngâm mạ, vàng rạ mạ xuống diệc 137 Lúa muốn tốt phải trỏ đỏ ba lần 138 Mạ úa cấy lúa chóng xanh 139 Mạ úa lúa chóng xanh 140 Mạ úa cấy lúa chóng xanh, gái dòng chóng đẻ anh hững hờ 141 Mắt trắng lông thưa 142 Một chạp mặt thây, giêng hai vàng rộm 143 Mỡ gà gió, mỡ chó mưa 144 Mống vàng nắng, mống trắng mưa 145 Mống vàng trời nắng, mống trắng trời mưa 146 Mùa hè nắng, cỏ gà trắng mưa 147 Mùa hè nắng, cỏ gà trắng mưa; tháng heo mây, chuồn chuồn bay bão 148 Mùa nứt nanh, chiêm xanh đầu 149 Muốn mát nằm ngựa gỗ, muốn đỏ nhuộm phẩm hồng 150 Muốn mát tắm sông Đào, muốn ăn sim chín vào rừng xanh 151 Mưa tránh chỗ trắng, nắng tránh chỗ đen 152 Nhạn trắng bay không mưa to bé 153 Nhất bạch nhì hoàng, tam khoang tứ đốm 154 Nhất bạch nhì vàng, tam khoang tứ đốm 155 Nhất bạch, nhì thanh, tam hoàng, tứ hắc 156 Nhất dáng, nhì men, ba chàm, tứ vẽ 157 Nhất to giống gà nâu, lông nhiều thịt béo sau đẻ nhiều 158 Như chắt chắt vào rừng xanh 159 Nuôi gà phải chọn giống gà, gà ri bé giống mà đẻ mau, to giống gà nâu, lông dày thịt béo sau đẻ nhiều 160 Nước chè xanh, vừa lành vừa mát 161 Nước da nâu nhìn lâu đẹp 162 Quả chín tự khắc vàng 163 Quả đến chín vàng 164 Quả chín ngắt, xanh đừng 165 Quầng đen thời nắng, quầng trắng thời mưa 166 Ráng mỡ gà, có nhà chống 167 Ráng mỡ gà, có nhà giữ 168 Ráng mỡ gà gió ráng mỡ chó mưa 169 Ráng vàng gió, ráng đỏ mưa 170 Ráng vàng thời nắng, ráng trắng thời mưa 171 Ráng vàng nắng, ráng trắng gió, ráng đỏ mưa 172 Rau muống sâu đen, rau giền sâu trắng 173 Răng đen thuốc rượu nồng men 174 Rễ si đâm trắng xoá, mưa to gió lớn tới nơi 175 Rễ si thấy trắng, điềm nắng hết 176 Rễ si thấy trắng nắng mưa: 177 Rễ si/ sanh đâm trắng nắng mưa 178 Rễ si/ sanh đâm trắng điềm nắng hết 179 Ruồi vàng, bọ chó, gió Than Uyên 180 Rượu tăm thịt chó nướng vàng, mời đánh chén cách làng 181 Sầm đông, sang bắc, tía tây, chó đen ăn cỏ, trời mưa 182 Sâu dưa đen, sâu kèn trắng 183 Sâu muống đen, sâu giền trắng 184 Sồi xe, dũi nái không vải Bái nhuộm nâu 185 Tháng bảy ông thị đỏ da, ông mít chơm chởm, ông da rụng rời, ông mít đóng cọc mà phơi, ông da rụng rời đỏ chân tay 186 Tháng chín quýt đỏ trôn, tháng hai ngái mọc tìm 187 Thâm đông, hồng tây dựng mây, chẳng mưa dây bão giật 188 Thâm đông, hồng tây dựng mây, lại vài ngày 189 Thâm đông mưa, thâm dưa khú, thâm nhũ nghén/chửa 190 Thâm dưa khú, thâm nhũ chửa 191 Thâm đông, trống bắc, nực mưa 192 Trâu đen ăn kĩ cày hay, trâu bạc ăn nhón lại day đường cày 193 Trâu bạc nhác cày trưa 194 Trâu nghiên hàm, bì bạch thiệt 195 Trời nắng, cỏ gà trắng thời mưa 196 Trời oi, đen sầm, sấm sét đến nơi 197 Vàng mây thời gió, đỏ mây thời mưa 198 Vàng mã làng Giàng, chè lam phủ Quảng 199 Vàng thời gió, đỏ thời mưa 200 Vàng trời nắng, đỏ trời mưa, bưa bưa lụt 201 Vành mồm, trắng mắt, to tái, to tai, thưa lông bụng móng hài mưa 202 Xứ bắc đất đỏ bazan, trồng mít làm giàn thả tiêu 2) TRONG TNTN TIẾNG ANH YẾU TỐ MÀU SẮC BIỂU TRƯNG MANG TÍNH TÍCH CỰC *MS mang tính biểu trưng A swarm in May is worth a load of hay; a swarm in June is worth a silver spoon; but a swarm in July is not worth a fly Yellow cake Golden remedy A purple passage in the book Black gold Green yard Greener pastures Green - belt area Green politics 10 A green belt 11 Red meat 12 Florida green *MS tham gia cấu trúc biểu trưng: 13 To have it in black and white 14 Put down in black and white 15 In black and white 16 Black and white 17 To prove in white and black YẾU TỐ MÀU SẮC BIỂU TRƯNG MANG TÍNH TIÊU CỰC 18 Grey area 19 Black ice 20 Red sky at night 21 Red sky in the morning 22 The black hole of Calcutta 23 Black spot 24 Black hole YẾU TỐ MÀU SẮC BIỂU TRƯNG MANG TÍNH TRUNG HÒA *MS mang tính biểu trưng 25 Grey matter 26 White noise 27 White Christmas 28 Pearly whites 29 Jet - black (as black as jet) 30 Green wound 31 Take the red eye 32 Red eye 33 Cardinal points 34 Red sky at night, shepherds delight; red sky in the morning, shepherds warning 35 Cherry bomb 36 The brown *MS tham gia cấu trúc biểu trưng: 37 Come out of the blue 38 Once in a blue moon 39 Out of the blue 40 Disappear/ vanish/ go off into the blue 41 See the whites of his eyes 42 Neither jish, jesh nor good red herring 43 To appear/happen out of the blue Không biểu trưng 44 Dressed all in scarlet 45 Blue ky 46 Brown bread 47 Brown rice 48 As red as a poppy 49 As red as a ruby 50 As red as blood 51 As red as a cherry 52 As red as a rose 53 Ruby red 54 Be black with soot/ dirt/age 55 As black as coal 56 As black as a skillet 57 As black as a stack of black cats 58 As black as night 59 White as a sheet 60 As black as midnight 61 As black as pitch 62 As black as the ace of spades 63 As black as soot 64 As black as jet 65 As black as ink 66 As white as the driven snow 67 White room 68 One white foot, buy him; two white feet, try him; three white feet, look well about him; four white feet, go without him [...]... tài: Đặc trưng ngôn ngữ - văn hoá Việt qua thành ngữ, tục ngữ có từ chỉ màu sắc (so sánh với tiếng Anh) 4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Về đối tượng của luận văn, người viết chỉ tìm hiểu những đặc trưng ngôn ngữ - văn hóa của từ chỉ màu sắc chính danh trong thành ngữ, tục ngữ tiếng Việt trong thế so sánh với tiếng Anh Về phạm vi nguồn ngữ liệu, người viết dựa vào các tài liệu sau: - Thành ngữ, tục ngữ, ... 1.1.2.2 Đặc điểm của thành ngữ và tục ngữ có từ chỉ màu sắc Thành ngữ có từ chỉ màu sắc trong tiếng Việt và tiếng Anh chiếm một số lượng khá lớn Nhóm thành ngữ này mang đầy đủ đặc điểm của thành ngữ và trong đó có một hay một vài yếu tố ngôn ngữ chỉ màu sắc Màu sắc ở đây có thể thuộc nhóm màu chính hay nhóm màu phụ hoặc nhóm màu phái sinh Thành ngữ, tục ngữ có từ chỉ màu sắc trong tiếng Việt và tiếng. .. những thành ngữ, tục ngữ có chứa những từ ngữ chỉ màu sắc trong tiếng Việt và tiếng Anh, sau đó thống kê số lượng từ chỉ màu sắc trong từng ngôn ngữ Từ ngữ liệu đó, người viết thống kê và xác định tần số xuất hiện của từng màu cụ thể trong thành ngữ và tục ngữ của hai ngôn ngữ - Phương pháp phân tích ngữ nghĩa: Phân tích ngữ nghĩa cũng như nghĩa biểu trưng của từ ngữ chỉ màu sắc trong thành ngữ, tục ngữ. .. giữa từ vựng văn hóa và từ vựng thông thường là ở chỗ từ vựng văn hóa mang thông điệp văn hóa dân tộc; từ vựng văn hóa có mối quan hệ với văn hóa dân tộc, bao gồm văn hóa vật chất, văn hóa tinh thần, có khi là sự phản ánh trực tiếp văn hóa, có khi là biểu trưng của văn hóa Từ vựng văn hóa cũng có khi là các từ ngữ có mối quan hệ sâu xa với văn hóa, ví dụ các từ ngữ xuất hiện từ các điển tích văn hóa. .. nghĩa của từ chỉ động vật trong thành ngữ tiếng Việt (so sánh với tiếng Anh) , Nguyễn Thị Bảo đã làm rõ ngữ nghĩa văn hoá của từ ngữ chỉ động vật trong thành ngữ tiếng Việt trong thế so sánh với tiếng Anh - Nguyễn Thanh Tùng nghiên cứu đề tài “Tìm hiểu đặc trưng ngôn ngữ - văn hoá của nhóm từ chỉ động thực vật trong tiếng Việt (so sánh với tiếng Anh) (luận án Tiến sĩ) Thông qua cứ liệu là nhóm từ chỉ động... thực vật của cả tiếng Việt và tiếng Anh, người viết đã tìm ra được những nét đặc trưng ngôn ngữ văn hoá tương đồng và dị biệt trong tiếng Việt so với tiếng Anh - Với đề tài Đặc trưng ngôn ngữ - văn hoá của các từ ngữ chỉ bộ phận cơ thể người trong thành ngữ tiếng Việt (so sánh với tiếng Anh), Nguyễn Thị Phượng đã xác lập mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hoá, trên cơ sở là những thành ngữ có chứa bộ phận... Chương 1: Tổng quan về thành ngữ, tục ngữ 1.1 Khái quát về thành ngữ và tục ngữ 1.1.1 Khái niệm thành ngữ, tục ngữ Thành ngữ, tục ngữ là đối tượng của nhiều ngành khoa học khác nhau, do đó việc xác định khái niệm thành ngữ, tục ngữ là một công việc khó khăn Tùy theo góc nhìn mà thành ngữ, tục ngữ được hiểu bằng những nội hàm khác nhau Ngay dưới góc nhìn của ngôn ngữ học, thành ngữ, tục ngữ cũng được... của tiếng Việt và tiếng Anh, và phân tích được những đặc trưng ngôn ngữ văn hóa đặc trưng trên cứ liệu tiếng Việt trong thế so sánh với tiếng Anh Còn về vấn đề nghiên cứu tính biểu trưng của từ ngữ chỉ màu sắc trong tiếng Việt có nhiều công trình, có thể kể đến một số bài viết và công trình sau: - Trần Thị Thu Huyền có bài viết “Hoa cỏ và màu sắc trong thành ngữ tiếng Anh và tiếng Việt , Ngôn ngữ và... Thành dịch)) [51] - Thành ngữ tiếng Việt (Nguyễn Lực chủ biên) [54] - Thành ngữ tiếng Việt (Nguyễn Lực) [55] - Tục ngữ ca dao dân ca Việt Nam (Vũ Ngọc Phan) [66] - Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê chủ biên) [67] - Từ điển thành ngữ tiếng Việt phổ thông (Nguyễn Như Ý) [101] - Từ điển thành ngữ Việt Nam (Nguyễn Như Ý chủ biên) [103] - Thành ngữ tục ngữ Việt Nam (Du Yên) [104] - Từ điển thành ngữ - tục ngữ. .. cứu tục ngữ từ góc độ thi pháp học: Tìm hiểu thi pháp tục ngữ (Phan Thị Đào, 2001; Tục ngữ Việt Nam - Cấu trúc và thi pháp (Nguyễn Thái Hòa) Từ góc độ ngôn ngữ - văn hoá: Thành ngữ tiếng Việt nhìn từ góc độ bản sắc văn hóa dân tộc (Nguyễn Xuân Hòa), Đặc trưng cấu trúc - ngữ nghĩa của thành ngữ, tục ngữ trong ca dao người Việt (Nguyễn Nhã Bản, 2005)… Nhiều công trình nghiên cứu văn hoá từ góc độ ngôn ngữ: ... liệu thành ngữ, tục ngữ có từ màu sắc tiếng Việt góp phần làm rõ vấn đề hàm nghĩa văn hoá thể qua ngôn ngữ - Tìm hiểu đặc trưng ngôn ngữ văn hoá người Việt dựa liệu thành ngữ, tục ngữ có từ màu sắc, ... người Việt 2.2 Nhận xét từ ngữ màu sắc thành ngữ, tục ngữ tiếng Việt tiếng Anh 2.2.1 Tên, tần số xuất khả kết hợp từ màu sắc thành ngữ, tục ngữ tiếng Việt (So sánh với tiếng Anh) 2.2.1.1 Tên màu sắc. .. hợp thành ngữ tục ngữ 33 2.2 Nhận xét từ ngữ màu sắc thành ngữ, tục ngữ tiếng Việt tiếng Anh 35 2.2.1 Tên, tần số xuất khả kết hợp từ màu sắc thành ngữ, tục ngữ tiếng Việt (So