http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN PHẦN MỞ ĐẦU OBO OK S CO M Lý chọn đề tài Như biết nửa cuối kỷ XVIII nửa đầu kỷ XIX để lại dấu ấn đậm nét lịch sử phát triển văn hố, văn học dân tộc Giai đoạn khơng xuất nhiều nhà văn, nhà thơ tiếng, nhà trị qn tài ba, nhà bác học lớn, mà thể bước phát triển tư khoa học Trong lĩnh vực văn học giai đoạn đạt thành tựu quan trọng với nhiều tác phẩm lớn như: Truyện Kiều Nguyễn Du, Chinh phụ ngâm, Cung ốn ngâm khúc số truyện nơm tiếng Sơ kính tân trang, Hoa tiên…thể tư văn học Đặc biệt tác phẩm Hồng lê thống chí chưa đạt đến mức độ hồn chỉnh tiểu thuyết chương hồi dù đánh dấu cho phát triển tư văn học khác với tư sử học Về mặt sử học có nhiều biến đổi Thời kỳ xuất cách rầm rộ tác phẩm khảo sử, khơng chất lượng mà đặc biệt có biểu phương pháp khảo cứu lẫn tư tưởng chi phối cơng việc biên khảo Thêm vấn đề văn sử triết tiếp tục bất phân có bước tiến (so với nhà khảo chứng trước đó.) Lịch triều hiến chương loại chí KIL tác phẩm Phan Huy Chú biên khảo sưu tầm, có nội dung rộng lớn, bao qt nhiều mặt xã hội, đồng thời thể bước phát triển tư nghiên cứu khoa học Những bước tiến tư thể tác phẩm? Vì Phan Huy Chú lại có bước tiến ấy, Cái tác động đến ơng? Đặc biệt với tư cách nhà sử học nhà sưu tầm, biên khảo ơng có đóng http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN góp văn học Việt Nam? Nghiên cứu đề tài khơng giúp cho tìm hiểu giai đoạn phát triển tư khoa học mà cho thấy giá trị văn học dân tộc mà nhà trước KIL OBO OKS CO M thuật Phan Huy Chú làm Hơn cung cấp cho người đọc vốn tư liệu vơ phong phú, nhiều mặt đặc biệt người nghiên cứu văn học trung đại người u thích văn học cổ Việt Nam Đó lý mà mà chúng tơi lựa chọn đề tài Mục đích ý nghĩa đề tài Phan Huy Chú nhà sử học nhà nghiên cứu biên khảo sưu tầm Nghiên cứu Phan Huy Chú tác phẩm lịch triều hiến chương loại chí Nghiên cứu đề tài giúp khơng tìm hiểu giá trị đích thực sách nhiều mặt như: tư tưởng, phương pháp tư khoa học Phan Huy Chú, đặc biệt với người nghiên cứu văn học cổ tài liệu vơ q giá Nghiên cứu đề tài giúp cho có nhìn bao qt, tổng thể giá trị văn chương đích thực nhà sử học làm văn học Việt Nam Đồng thời giúp hiểu rõ văn hố văn hiến dân tộc ta qua việc sưu tầm, biên khảo đánh giá nhà trước thuật Phan Huy Chú Lịch sử vấn đề Phan Huy Chú khơng nhà khoa học nhà nghiên cứu sưu tầm, biên khảo mà tượng bật kỷ XVIII - XIX, có nhiều viết, nghiên cứu, tham luận với đề tài thuộc nhiều lĩnh vực khác xoay quanh người tác phẩm ơng Ngay từ năm 1961 nhà xuất sử học in sách Lịch triều hiến chương loại chí tổ phiên dịch viện sử học Việt Nam phiên dịch http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN giải tồn tác phẩm Nó chia làm tập gồm 49 quyển) Có thể nói văn có giá trị lớn mà người tổ biên dịch lịch sử KIL OBO OKS CO M làm Một số nhà biên chép soạn sử Trần Văn Giáp viết sách Lược chuyện tác gia việt nam, Tìm hiểu kho sách hán nơm…đã sử dụng số tư liệu tác phẩm Phan Huy Chú có lời nhận xét ơng nhiên tác phẩm mang tính khảo lược khái qt nên điểm qua tác giả tác phẩm chưa sâu vào nghiên cứu vấn đề cụ thể Nhân kỷ niệm 200 năm ngày sinh Phan Huy Chú, năm 1983 sở văn hố thơng tin Hà Sơn Bình xuất Phan Huy Chú dòng văn Phan Huy Đây sách tập chung viết giáo sư, nhà nghiên cứu, quan khoa học nhiều vấn đề khác xoay quanh người, gia đình dòng họ giá trị tác phẩm Cuốn sách tập hợp viết, tham luận nhiều mặt khác chưa có tính thống nhất, sâu vào vấn đề cụ thể Vũ Tiến Quỳnh tác phẩm phê bình bình luận văn học nhà văn nhà nghiên cứu việt nam (Nhà xuất văn nghệ – TP Hồ Chí Minh.1989) có viết Phan Huy Chú, tác giả khẳng định giá trị văn tịch chí đồng thời đánh giá ơng làm so với người trước Dương Quảng Hàm Việt nam văn học sử yếu có nhận xét chung đánh giá lịch triều hiến chương loại chí, ngồi ơng giới thiệu tác phẩm Phan Huy Chú trích lời tựa lịch triều hiến chương loại chí Nhìn chung ơng khái qt qua nét tác phẩm tác giả song mang tính sơ luợc chưa sâu vào vấn đề cụ thể Trong Góp phần xác lập hệ thống quan niệm văn học (nhà xuất văn hố thơng tin năm 2002) Phương Lựu trích dẫn quan niệm viết văn, chép http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN sử nhiều tác gia từ trung đại đến đại có trích dẫn quan niệm văn chép sử Phan Huy Chú KIL OBO OKS CO M Cuốn Văn học việt nam góc nhìn văn hố Trần Nho Thìn (xuất năm 2003) có viết: Một vài vấn đề đặt xung quanh việc phân loại thư tịch Lê Q Đơn Phan Huy Chú Tác giả phân tích đánh giá việc phân loại thư tịch hai tác giả để đưa nhận xét quan niệm văn thời xưa tư phân loại Bài viết chủ yếu nghiêng nghiên cứu thể loại văn học nhiều Nhìn chung nhiều sách, tham luận, nghiên cứu viết vấn đề khác có liên quan đến tác giả tác phẩm hay nghiên cứu mặt giá trị, tư tưởng, trị xã hội hay lịch sử Đối tượng phạm vi nghiên cứu đề tài Theo nội dung đề tài đưa chúng tơi xác định đối tượng phạm vi nghiên cứu đề tài văn Lịch triều hiến chương loại chí, cụ thể phần Văn tịch chí trước tác Phan Huy Chú Thứ hai tác phẩm khảo cứu biên soạn tác gia trước sau Phan Huy Chú Ngồi chúng tơi sử dụng viết, tham luận, nghiên cứu phê bình có liên quan đến đề tài luận văn Luận văn chủ yếu nghiên cứu phận văn chương trước tác Phan Huy Chú khơng phải nghiên cứu tồn trước tác ơng nên phạm vi nghiên cứu chúng tơi giới hạn phần văn tịch chí Lịch triều hiến chương loại chí Phương pháp thực Luận văn chủ yếu thực phương pháp mơ tả, phân tích, đánh giá trước tác sở liệu Ngồi sử dụng phương pháp so sánh văn học phương pháp thường dùng khác http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN Những đóng góp luận văn Trước tiên với vấn đề đưa giải luận văn đưa Phan Huy Chú KIL OBO OKS CO M đến cho người đọc cách nhìn tổng thể giá trị văn chương trước tác Giúp người đọc có thêm tư liệu liệu tổng hợp nghiên cứu hay tìm hiểu vấn đề xoay quanh phận văn chương trước tác Phan Huy Chú Hơn luận văn cho thấy đóng góp khơng mặt tư liệu văn học mà mặt phương pháp nghiên cứu khoa học với tư nhà trước thuật cuối kỷ XVIII đầu kỷ XIX Bố cục luận văn Ngồi phần mở đầu kết luận, luận văn bao gồm chương: Chương I Trước tác Phan Huy Chú đời sống văn hóa cuối kỷ XVIII nửa đầu kỷ XIX Chương II Bộ phận sưu tầm biên khảo văn học lịch triều hiến chương loại chí Chương III Sáng tác thơ văn Phan Huy Chú http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN CHƯƠNG I TRƯỚC TÁC CỦA PHAN HUY CHÚ TRONG ĐỜI SỐNG VĂN HĨA NỬA CUỐI THẾ KỶ XVIII NỬA ĐẦU THẾ KỶ KIL OBO OKS CO M XIX I.1.1 Phan Huy Chú ảnh hưởng truyền thống gia đình đến nghiệp trước tác ơng 1.1.Vài nét tác giả Khi nói đến giai đoạn cuối kỷ 18 đầu 19 đến dòng họ Phan khơng thể khơng nói đến người làm dạng danh dòng họ đồng thời làm dạng danh cho văn hóa dân tộc, Phan Huy Chú Ơng sinh vào mùa đơng năm Nhâm Dần 1782, lúc đầu tên Hạo sau đổi thành Chú tự Lâm Khanh hiệu Mai Phong Ơng có nguồn gốc Nghệ An, sau di cư đến Sài Sơn, gọi làng thày thuộc phủ Quốc Oai, Hà Tây thuộc Hà Nội Phan Huy Chú sinh lớn lên gia đình có truyền thống khoa cử, ơng có đủ điều kiện để học tập nhờ vào giáo dục rèn luyện nghiêm túc gia đình đặc biệt sớm tắm kho tàng sách mà gia đình bao đời lưu giữ nên từ nhỏ tiếng khắp vùng Quốc Oai, Sơn Tây người thơng minh học giỏi Cha ơng có vần thơ miêu tả nét tú ơng: “Mặt đẹp mày khác trẻ thường, Phúc ấm đúc nên ngọc báu Giống dòng bồi nếp thư hương” Là người tài năng, giỏi dang, hai lần thi ơng đỗ tú tài, ơng người làng Thầy nên người ta gọi ơng kép Thầy Ở lịch sử triều đại phong kiến thường người đỗ cao làm quan với tượng Phan Huy Chú khác Tuy khơng đỗ cao thực học thực tài ơng ai biết Đến năm ( 1821) Minh Mạng biết tiếng nên cho triều http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN Phan Huy Chú vào kinh giữ chức biên tu viện hàn lâm, năm ơng dâng sách lịch triều hiến chương loại chí, sách sử có tính chất tổng hợp mà ơng dày cơng nghiên cứu suốt mười năm từ năm 27 tuổi năm 37 tuổi KIL OBO OKS CO M Năm 1825 ơng xung vào xứ Trung Quốc làm phó đồn sứ Năm 1828 thăng phủ thừa phủ thừa thiên, năm sau tức năm 1829 điều làm hiệp trấn Quảng Nam sau lại bị giáng chức Năm 1831 ơng lại cử làm phó đồn sang sứ Trung quốc lần thứ 2, lần sứ tâm trạng Phan Huy Chú chẳng lấy làm vui, tựa tập thơ làm sứ có ghi : “ Ta lần đội ơn trát lại sứ nghe lệnh giật kinh hãi thật ngồi ý liệu tính…” Khi trở ơng bị cắt chức Năm 1832 ơng lại bị Minh Mệnh bắt hiệu lực Giang Lưu Ba thuộc Inđơnêxia Trong đại nam thực lục biên có chép: “năm 1832 sai Phan Mâu, Nguyễn Tiến Khoan, Nguyễn Văn Chất dem theo viện binh bị cắt chức Hồng Văn Đản , Phan Huy Chú Trương Hảo Hợp chia cưỡi ba thuyền lớn Phấn Bằng, Thụy Long An Dương cơng cán Giang lưu ba.” Và sau chuyến trở ơng khơi phục giữ chức tư vụ cơng Làm thời gian ơng cảm thấy nơi quan trường có nhiều điều ngang trái, nhiều đổi thay khiến thân mệt mỏi chán ngán, nên ơng lấy cớ đau yếu xin q dạy học sau q nhà năm (1782 ) Mộ ơng chơn xã Thanh Mai, huyện Tiên Phong, Sơn Tây, xã Vạn Thắng, huyện Ba Vì, Hà Nội Có lẽ nói tiểu sử đời làm quan người thật đơn giản ngắn gọn Hai lần thi đỗ tú tài, hai lần sứ Trung Quốc lần hiệu lực Vài lần làm quan, bị cắt chức lại làm quan…chỉ thơi đủ thấy long đong đời Ơng Song để tìm hiểu lý mà người tài giỏi Phan Huy Chú mà đường hoạn lộ ơng lại gập ghềnh trở, thi đỗ khơng cao, làm quan lúc thăng lúc giáng, đường nghệ thuật ơng lại làm dạng danh tên tuổi ơng đến mn đời sau ? Ngun nhiều điểm qua số yếu tố đây, http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN nhận định sở yếu tố xã hội Trong xã hội phong kiến thi cử trở thành phương thức, cách thức để hay nói tiêu chuẩn để xác định tài đường quan lại nhà nho KIL OBO OKS CO M Nhưng thực tế thi cử khơng phải phương thức xác định cách chuẩn xác đầy đủ tài thực thụ họ, khơng kể đến trường hợp mua quan bán tước Trong Kiến văn tiểu lục Lê Q Đơn có viết: “ Đặt khoa cử có thi từ phú sách luận …tóm lại dùng lời nói xng ứng đối lại thực đến thi thố việc làm khơng phải điều ấy, vào văn chương thi nơi trường ốc… làm mà xét hết nhân tài” [ trang 93 Kiến văn tiểu lục] Như có nghĩa văn chương khoa cử “ khơng phải phản ánh trung thực lực học thuật, lực kinh bang tế hoạt động thực tiễn nhà nho “ Mà Phan Huy Chú trường Mặt khác biết Phan Huy Chú sinh thời kỳ đầy biến động lịch sử dân tộc Và biến đổi ảnh hưởng sâu sắc đến gia đình Phan Huy Chú Như biết, ơng nội Phan Huy Chú sau làm quan cho Lê Chiêu Thống cáo quan q cha Phan Huy Ích Phan Huy Sảng lại theo Tây Sơn phục vụ cho quyền Tây Sơn Trong Phan Huy Thự Phan Huy Tân thái độ phò Lê Chống Tây Sơn Như thấy gia đình trí thức có tư tưởng khác nhau, xu hướng khác Còn Phan Huy Chú lớn lên bối cảnh khơng thuận lợi lúc triều Tây Sơn suy sụp, triều Nguyễn lên thay tìm cách để trả thù quyền cũ người tham gia ủng hộ quyền ấy, cha ơng người bạn thân thiết ( Ngơ Thì Nhậm - bác Phan Huy Chú )đã bị đánh đòn Văn miếu Giá khơng có thay đổi hẳn Phan Huy Chú thuận lợi đường tiến thân Có lẽ lý mà triều Nguyễn khơng trọng dụng ơng Ngồi tìm hiểu thêm khía cạnh khác http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN có liên quan đến vấn đề góc độ đó, thể tư tưởng ơng, điều trần mà ơng dâng lên vua Minh Mệnh khơng chấp nhận Trong Đại nam thực lục biên đệ nhị kỷ chép KIL OBO OKS CO M vào năm Minh Mệnh thứ (1823) có ghi: “Lang trung lại Phan Huy Chú dâng sớ điều trần bốn việc nói nhiều điều viễn vơng bậy bạ, khơng thiết việc đời Vua xem cười bảo : Chú cầu tiến thân mong hợp ý bọn Mao Toại tự tiến vậy.” trả sớ lại.” Bản điều trần Tạ Ngọc Liễn đưa tác phẩm Phan Huy Chú dòng văn Phan Huy gồm : Định lại chế độ quan chức cho rõ ràng Phải thận trọng việc thuế khóa Phải xây dựng phương pháp phép tắc giáo dục, Phải chấn chỉnh cục sử học để sử sách biên soạn rõ ràng (trang 29) Mặc dù điều trần tác giả viết chưa cơng bố tài liệu rõ ràng Nhưng chúng tơi đưa khai thác góc độ sử học nhằm mục đích làm sáng tỏ thêm tư tưởng ơng khơng phải góc độ trị, với yếu tố mà chúng tơi cho hợp lý phù hợp với quan niệm q trình biên soạn, trước thuật nhà khoa học Từ thấy điều mà Phan Huy Chú đưa hồn tồn khơng viễn vơng bậy bạ mà ngược lại thực tế song quyền nhà Nguyễn lý cá nhân hay họ khơng coi trọng vấn đề cần thiết cho việc cai trị họ, nên khơng chấp nhận Hơn xét đến mối liên hệ với người Thân ơng Trên thực tế giai đoạn triều Nguyễn truy tội người có dính líu đến quyền Tây Sơn, họ tìm cách để tiêu diệt trả thù tất người có liên quan tới triều đại trước Trong gia đình ơng có người tham gia ủng hộ Mặc dù khơng triều Nguyễn tiếp nhận khơng thể phủ nhận tư tưởng ơng thể điều trần Đặc biệt điều thứ điều trần “ trấn chỉnh cục sử học http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN để sử sách biên soạn rõ ràng” Với điều thấy tư duy, tầm nhìn xa, mà thiết thực ơng việc biên soạn sử sách Có thể trước thời kỳ ơng sống việc biên soạn sách nhiều sai sót nhầm lẫn, KIL OBO OKS CO M khơng rõ ràng việc chấn chỉnh lại người làm sử tư liệu Ơng nêu lên thực tế rằng: Duy điển lễ triều từ trước chưa có sách sẳn Trong quốc sử biên chép cơng việc hàng năm điển lễ sơ lược nhiều Huống chi từ năm Bính Ngọ (1786) có việc binh đao đến sách cũ tan nát, cố gia tộc cất dấu Các sách nát, cũ lại biên chép lẫn lộn sai lẫn chưa có đầu mối Có bàn điển cố triều lờ mờ khơng vào đâu Vậy chép lấy điều mắt thấy tai nghe chia loại để làm sách có khn phép, há nhiệm vụ người học giả ư?” Như có nghĩa ơng tự coi người phải có trách nhiệm với văn sử học nước nhà Và tư tưởng, cách nhìn ngấm tư tưởng ơng, để vào thực tế q trình trước tác, ơng vận dụng cách tối đa tài năng, trí tuệ sức lực để đọc, lựa chọn, xếp biên soạn tư liệu từ nhiều nguồn tư liệu khác để tạo nên tác phẩm mang tên ơng, coi bách khoa dân tộc tác phẩm lịch triều hiến chương loại chí 1.2 Gia đình dòng họ Có thể nói để có thành cơng mà Phan Huy Chú gia đình dòng họ yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến sống, tài nămg ơng Sinh lớn lên gia đình mà bên nội, bên ngoại có truyền thống khoa bảng người tiếng góc độ di truyền học hiểu ơng hun đúc, kết tinh tinh túy hai dòng máu, tạo nên Phan Huy Chú tài người 10 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN trở lại nữa, tên tơi hai lần đến mà hơm nhận tên tuổi dấu tích cậu chốn chùa chiền Trước cảnh cảm khái, ngẫm chuyện xưa KIL OBO OKS CO M nay, ngẫu hứng làm thơ ghi lại.” Bài thơ sau: Sơng nhuệ bè tiên mịt mờ Núi Tương rõ chữ đề thơ Nhà chùa quang cảnh khơng kim cổ Cõi tục vinh hoa đón đưa Vách phấn tên hay thấy rõ Rêu xanh, nét mực che mờ Tiêu Tương cháu lên làm khách Ngoảnh Vị Dương nhìn mn mối tơ Như biết Ngơ Thì Vị em bà Ngơ thị Thục ( mẹ Phan Huy Chú) tức cậu ruột Phan Huy Chú Do mà thơ mang nhiều trạng thái cảm xúc khác lúc ngậm ngùi xúc động trước cảnh cũ rêu phong mà người xa cách, lúc thoảng buồn đời thuắt đến đi, quang cảnh u tịch ngơi chùa tăng thêm niềm lòng tác giả, đổi thay tục đối lập lại vĩnh cửu đạo Thiền nơi cửa Phật Phan Huy Chú lúc khơng mang trọng trách lớn lao nhà ngoại giao sang cơng cán với triều Thanh, tức ơng làm nhiệm vụ bề tơi với đất nước, trách nhiệm phải làm cho trọn đạo tthơi lòng ơng trĩu nặng với tâm tư khó nói thành lời Càng ơng lại phải có trách nhiệm với nhịp đập tim mình, lòng trĩu nặng ưu tư trước nhân tình thái Như biết nhà thơ thường lấy cảnh để tả tình với Phan Huy Chú chút ngoại cảnh thơi tiếng chng, dòng sơng hay mưa đêm lạnh khiến ơng xao lòng, đơn 76 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN người nơi xứ trở nên khắc khoải khơng ngi, hồn thơ từ dâng lên, khiến trào bộc bạch lòng ẩn chứa sâu thẳm trái tim mở dần theo nhịp thơ Hơn mưa khác trận mưa đêm KIL OBO OKS CO M Thuận Đức trở thành cho ơng thể tài trái tim đơn Trong lời tiểu dẫn thơ ơng viết :” Buổi chiều sau ngày rằm, tơi trú ngụ thành Thuận Đức, Mưa rào đến, đêm khơng tạnh Tơi ngồi nhà trọ, bối dối khơng ngủ được, cửa trống đèn lạnh, niềm hiu hắt, viết thành câu thơ Nửa đêm trước đèn, mười năm việc lúc tràn đến tâm tư Mưa đất khách trêu người Xưa tình chẳng có tâm tư?” Và tâm tư giải bày: Bên thành Thuận Đức ngày thu muộn Gió tây lên mưa trút xuống Nước mưa tràn khắp, bụi đầy đường Róc rách cành tiếng mưa rộn Hơi thu vi vút thêm lạnh lùng Vào đêm hiu hắt tiếng chưa ngừng Có khách chồng khăn chưa ngủ Đốt đèn xanh, qn trống khơng Sự việc mười năm chẳng nói Cuối thu xa cách buồn lòng ta đồng ướt loanh quanh ruổi vó ngựa Thư nhà vắng bặt phương trời xa Giường trọ chăn đơn sương lạnh Đêm há vơ tình? Núi sơng Việt Sở bồi hồi mộng n Triệu ca xoang nghe lặng thinh 77 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN Mn dặm móng hồng lưu dấu tích KIL OBO OKS CO M Vi vu Ký Bắc du lịch đường liễu cát bay đường kinh Lại rét thâu đêm mưa rả Thấm bao cảm xúc, thơi Nỗi khách lòng q rối bời Một khúc ngâm vang biết nhỉ? Dế giun rỉ rả khắp nơi nơi Có lẽ khơng cần phân tích nhiều cần đọc thơ lên với âm khiến cho người đọc cảm giác buồn đến nao lòng, dường cảm thấy đứng trước mưa Trong thơ phong cảnh lên ngày thu muộn, nói đến mùa thu nói đến vẻ đẹp vẻ đẹp mang hướng buồn man mát mà thi nhân bao đời viết thành thơ, buồn khơng buồn man mát mà trở thành buồn riết, buồn sâu thẳm từ tâm can thi nhân, khơng phải chiều hồng buổi sáng se se lạnh mà đêm mưa, đêm mưa vắng lạnh lại có người khách khơng ngủ được” qn trống khơng” đối mặt với “ngọn đèn xanh” tiếng mưa rơi, với tiếng trùng kêu lạc đêm, khiến cho tâm hồn nhà thơ lắng lại, trở thêm niềm ưu tư sống trở về, “Sự việc mười năm nói ra” Dù chẳng nói ra, khơng thể lý giải tất hiểu mười năm vui buồn, vất vả mệt nhọc nhiều nhàn, thư thái…Thêm vào cảm xúc kẻ xa q ruổi vó ngựa khơng phương hướng “loanh quanh” cho đỡ buồn thơi Nhưng buồn buồn thêm, lúc 78 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN mà chuyện ngoại giao tạm gác lại nhớ nhà nhớ q hương mạnh mẽ hơn, ơng khơng nhận tin tức nơi xa xơi ấy” Thư nhà vắng bặt phương trời xa” khiến cho tâm hồn ơng thêm giá lạnh Tất trìm KIL OBO OKS CO M ngập bóng đêm với mưa, gió tiếng Dế giun kêu rỉ rả khắp nơi nơi Nghe mà cảm thấu bi thương đơn trãi khắp người thi nhân Một cảm giác tê lạnh, khiến người đọc có cảm thơng sâu sắc.Và điều đặc biệt hết tài thơ Phan Huy Chú truyền cho người đọc cảm giác đơn buồn lặng từ ngữ đầy gợi cảm Có lẽ đến cảm nhận cách sâu sắc quan niệm thơ ơng thật với ơng viết: sáng tác “Lời ký thác tâm bậc tao nhân khách, sống cảnh đất khách q người” Bài thơ gửi gắm tâm ơng - người mang nhiều ưu tư, trầm lắng Qua làm cho thấu hiểu lòng tác giả tâm tư tình cảm thi nhân trước hồn cảnh xa nhà Tìm hiểu qua vài nét tác phẩm thơ văn vài thơ câu thơ mà Phan Huy Chú sáng tác giúp cho thấy cách đầy đủ quan niệm sáng tác văn chương trước thuật ơng Hơn cho chúng tahấy Phan Huy Chú khơng người có tàởitong cơng việc biên soạn trước thuật mà ơng có tài sáng tác văn chương nghệ thuật Như ơng nói làm hai điều khơng phải có tài Những lời khen ngợi ơng ln giành cho bậc tiền bối, mà khơng nhĩ nhà nho tài năng, có Có lẽ để khẳng định nhận điều hệ sau ơng người nhận cách rõ ràng đầy đủ Bởi mà ơng để lại cho vơ giá Nó khơng giá trị vật chất đơn mà mà giá trị tinh thần dân tộc lưu giữ truyền lại cho hệ sau biết đến tự hào truyền thống văn hóa dân tộc Còn người nghiên cứu làm khoa học hay người u 79 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN thích văn chương cổ khỏi cần phải giải thích nhiều với phần văn chương mà ơng làm tác phẩm thực thư mục tương đối đầy đủ thơ văn đời, nói sơ lược lịch sử văn học thu nhỏ gần KIL OBO OKS CO M mười kỷ qua Là tài liệu quan trọng văn học nước nhà Những điều Phan Huy Chú làm vượt xa so với mong ước ban đầu ơng 80 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN PHẦN KẾT LUẬN KIL OBO OKS CO M Phan Huy Chú nhân vật tiếng kỷ thứ XIX với tác phẩm lịch triều hiến chương loại chí coi bách khoa tồn thư dân tộc Việt Nam Sinh lớn lên hồn cảnh có nhiều biến cố lịch sử tác động khơng đến tư tưởng ơng Hơn ơng kết nối hun đúc dòng dõi hai dòng họ tiếng tăm lẫy lừng tạo nên Phan Huy Chú tài Cái tài lại thể bộc lộ qua thành cơng đường nghệ thuật đường quan trường Một điều mà khơng thể khơng thừa nhận khả tư phương pháp làm việc khoa học ơng Điều phân biệt ơng với nhà trước thuật khác tạo nên tác phẩm mang tên ơng văn đàn Hơn với Phan Huy làm lịch triều hiến chương loại chí khơng bách khoa tư liệu mà cao giá trị vơ quan trọng, kết tinh tinh tài người Việt Nam đời hội tụ tác phẩm, tinh hoa văn hóa dân tộc óc cá nhân hoạt động hết cơng suất suốt mười năm làm nên Điều thật điều kỳ diệu, có lịch sử văn học nước nhà Có thể khẳng định với Phan Huy Chú làm lịch triều hiến chương loại chí mà đặc biệt văn tịch chí đóng góp vơ lớn cho văn hóa nói chung văn học nói riêng Với chúng tơi trình bày phần khái qt nét chung tác phẩm phần văn chương trước tác ơng Qua phần giúp cho thấy đóng góp quan trọng Phan Huy Chú văn học dân tộc, khơng tư duy, phương pháp khoa học mà cho số tư liệu q báu văn học mặt sử học Có lẽ nhà nghiên cứu văn học sử học cổ mà khơng sử dụng đến 81 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN tư liệu tác phẩm Nó thư mục lớn có giá trị cao thực tiễn sống nghiên cứu khoa học KIL OBO OKS CO M Nói tóm lại luận văn đưa đến cho người đọc cách nhìn tổng qt phận văn chương trước tác Phan Huy Chú, đồng thời qua việc tổng kết, đánh giá, phân tích tư liệu nghiên cứu nhiều mặt khác nhà nghiên cứu, học giả, luận văn phần giúp cho có cách nhìn bao qt đánh giá giá trị mà Phan Huy Chú làm Do khơng cung cấp cho độc giả nguồn tư liệu phong phú, nhiều mặt xã hội, văn sử học mà thể tinh hoa dân tộc nhà biên soạn trước thuật họ Phan dày cơng biên chép sưu tầm Tuy nhiên luận văn chúng tơi khái qt phần nhỏ trước tác Phan Huy Chú, ma tồn trước tác phan Huy Chú bách khoa kiến thức với nhữgn chúng tơi làm phần nhỏ biển mênh mơng kiến thức mà với Phan Huy Chú tác phẩm ơng giới tư liệu rộng mở cho nhiều người muốn tìm hiểu nghiên cứu lĩnh vực khác Ở để thay cho cần nói chúng tơi xin trích ngun lời Nguyễn Đổng Chi viết tác phẩm thư tịch cổ nhiệm vụ : “Nói đến truyền thống, nói đến di sản văn hóa dân tộc, khơng thể khơng nói đến gia tài thư tịch hán nơm … Hiện quan tâm thống kê, thực chưa thống kê thu thập Chưa dù giỏi đến đâu dám tự cho biết cha ơng để lại gia tài thư tịch Ngay vài tác giả tiếng quen thuộc vào thời kỳ khơng xa Lê Q Đơn, Phan Huy Chú, Ngơ Thì Nhậm chẳng hạn, nắm chắn họ viết ra, đọc hết họ để lại đâu”.[thư tịch cổ nhiệm vụ nxbkhoahọc Hà nội 1979.] Đấy lời mà chúng tơi tâm đắc, để góp phần nho nhỏ vào vốn thư tịch cổ dân tộc mà cha ơng để 82 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN lại chúng tơi cố gắng khám khía cạnh nhằm làm sáng tỏ thêm tư liệu qúi báu cảu cha ơng để lại cho hệ KIL OBO OKS CO M hệ mai sau Trên thực tế, q trình nghiên cứu viết luận văn chúng tơi biết có chỗ thiếu sót, kính xin thầy độc giả góp ý kiến cho luận văn hồn thiện Chúng tơi xin chân thành cảm MỘT SỐ TÀI LIỆU THAM KHẢO CHÍNH: Đào Duy Anh ( 1998)- Việt Nam văn hóa sử cương Nhà xuất Đồng Tháp Lại Ngun Ân chủ biên 1997 Tự điển văn học Việt Nam Nhà xuất giáo dục Hà Nội Bùi Huy Bích (1957) - Hồng việt thi văn tuyển (tập1) Nhà xuất văn hố Hà nội 83 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN Bùi Huy Bích (1958) - Hồng việt thi văn tuyển (tập2) Nhà xuất văn hố Hà nội Trần Bá Đệ chủ biên (2002) Một số chun đề văn học lịch sử Việt KIL OBO OKS CO M Nam Nhà xuất đại học Quốc gia Hà Nội Lê Q Đơn (1961) - Vân đài loại ngữ (tập1) Nhà xuất văn hố Hà Nội Lê Q Đơn (1962) - Vân đài loại ngữ (tập2) Nhà xuất văn hố Hà nội Lê Q Đơn (1962) - Kiến văn tiểu lục Nhà xuất sử học Hà nội Lê Q Đơn (1973) - Đại việt thơng sử (bản dịch Lê Mạnh Liêu) Bộ văn hóa giáo dục niên 10 Lê Q Đơn tồn tập (1978) tập - Đại việt thơng sử Nhà xuất khoa học xã hội 11 Phan Huy Chú ( 1961) - Lịch triều hiến chương loại chí (tập1) dịch nhà xuất sử học Hà nội 12 Phan Huy Chú ( 1961) - Lịch triều hiến chương loại chí (tập 2) (bản dịch) Nhà xuất sử học 13 Phan Huy Chú (1961) - Lịch triều hiến chương loại chí tập (bản dịch) Nhà xuất sử học 1961 14 Phan Huy Chú (1961) - Lịch triều hiến chương loại chí tập 4(bản dịch) Nhà xuất sử học 1961 15 Trần Văn Giáp (1971) - Lược chuyện tác gia Việt Nam tập 1.Nhà xuất khoa học xã hội Hà nội (in lần thứ 2) 16 Trần Văn Giáp(1972) - Lược truyện tác gia Việt nam (tập2) Nhà xuất khoa học xã hội Hà Nội 84 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN 17 Trần Văn Giáp (1990)- Tìm hiểu kho sách Hán nơm việt nam (tập2) Nhà xuất khoa học xã hội Hà nội Nhiều tác giả (1983) - Phan Huy Chú dòng văn Phan Huy Sở văn KIL OBO OKS CO M 18 hố thơng tin Hà Sơn Bình 19 Dương Qng Hàm ( 2002) Việt Nam văn học sử yếu Nhà xuất hội nhà văn ( tái theo in ban đầu năm 1943 20 Phạm Đình Hổ (2003) Vũ trung tùy bút Nhà xuất khoa học xã 21 Nguyễn Phạm Hùng ( 2001) Văn học Việt Nam từ kỷ X đến kỷ hội thứ XX Nhà xuất đại học quốc gia Hà Nội 22 học xã hội 23 Đỗ Văn Hỷ ( 1993) Người xưa bàn văn chương Nhà xuất khoa Nguyễn Lộc chủ biên (1976) Văn học Việt Nam cuối kỷ 18 đầu kỷ thứ 19 tập Nhà xuất đại học trung học chun nghiệp 24 Nguyễn Lộc chủ biên (1993) Tổng tập văn học Việt Nam Nhà xuất khoa học xã hội – Hà Nội 25 Nguyễn Lộc chủ biên (1976) Văn học Việt Nam nửa cuối kỷ 18 nửa đầu kỷ 19 Nhà xuất Đại học trung học chun nghiệp- Hà Nội 26 Phương Lựu (2002) Góp phần xác lập hệ thống quan niệm văn học Nhà xuất văn hóa thơng tin 27 Phương Lựu (1983) Tìm hiểu ngun lý văn chương, vài phương diện lịch sử lý thuyết tính dân tộc Nhà xuất khoa học xã hội 28 G.P.Murasêva (1973) Quan hệ Việt Nam trung quốc kỷ thứ XVII- XIX Nhà xuất khoa học Maxcova 85 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN 29 Nguyễn Phong Nam chủ biên (1977) Những vấn đề lịch sử văn chương triều Nguyễn Nhà xuất giáo dục Phạm Thế Ngũ (1996) văn học sử yếu giản ước tân biên tập Nhà KIL OBO OKS CO M 30 xuất Đồng Tháp 31 Trần Nghĩa chủ biên (1993) Di sản hán nơm việt nam: Thư mục đề yếu nhà xuất khoa học xã hội 32 Nguyễn Ngọc Nhuận (1996) Nghiên cứu đánh giá văn thơ văn bang giao Phan Huy Ích { luận án tiến sĩ} 33 Vũ Tiễn Quỳnh (1998) Tuyển chọn trích dẫn phê bình bình luận văn học cảu nhà văn nhà nghiên cứu Việt Nam Nhà xuất văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh 34 Trần Đình Sử (1999) Mấy vấn đề thi pháp văn học trung đại Việt Nam Nhà xuất giáo dục Hà Nội 35 Văn Tân, Nguyễn Hồng Phong, Vũ Ngọc Phan, Nguyễn Đổng Chi (1960) Sơ thảo lịch sử văn học Việt Nam [ Giai đoạn nửa đầu kỉ 19] Nhà xuất sử học Hà Nội 36 Văn Tồn, Hồi Thanh, Nguyễn Đổng Chi (1995) Sơ thảo văn học Việt Nam kỉ thứ 18 quuyển Nhà xuất văn sử địa Hà Nội 37 Trần Nho Thìn (2003) Văn Học Việt Nam góc nhìn văn hóa Nhà xuất giáo dục 38 Đinh Cơng Vĩ (1994) Phương pháp làm sử Lê Q Đơn Nhà xuất khoa học xã hội 39 Trần Ngọc Vương (1999) Văn học Việt Nam dòng riêng nguồn chung Nhà xuất Đại học Quốc gia Hà Nội 86 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN Các tài liệu tạp chí Lại Ngun Ân - Các thể tài chức văn học trung đại Việt KIL OBO OKS CO M Nam.Tạp chí văn học số năm 1997 Nguyễn Huệ Chi - Nắm bắt vấn đề phong phú văn học kỉ thứ 18 đầu kỉ thứ 19 Tạp chí văn học số năm 2000 Vu Tại Chiếu “ Thơ bang giao” chữ Hán Việt giao lưư văn hóa Việt Nam Trung Quốc lịch sử trung đại Nghiên cứu văn học số 12 năm 2006 Nguyễn Đình Chú - Hiện tượng văn- sử - triết bất phân văn học Việt Nam thời trung đại Tạp chí văn học số năm 2005 Nguyễn Huệ Chi - Mấy đặc trưng loại biệt văn học Việt Nam từ kỷ thứ X đến hết kỷ XIX Tạp chí văn học số năm 2003 Vũ Thanh Hà – Hồng Lê Nhất thống chí thể loại tiểu thuyết chương hồi văn học trung đại Việt Nam Nghiên cứu vanư học số năm 2005 năm1977 Nguyễn Kim Hưng - Học giả thi nhân, tạp chí văn học số Nguyễn Văn Hồn - Tình hình biên soạn lịch sử văn học Việt Nam từ xưa đến - Tạp chí văn học số năm 1968 Tạ Ngọc Liễn - Tìm hiểu thể loại đại chí Tạp chí văn học số năm 10 Trần Thanh Mại – Vài nét quan điểm văn học Lê Q Đơn 1968 tạp chí văn học số năm 1960 11 Trần Nghĩa – Góp phần tìm hiểu quan niệm văn dỉ tải đạo văn học cổ Việt Nam, tạp chí văn học số năm 1970 87 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN 12 Bùi Duy Tân - Thơ vịnh sử - thể loại đặc trưng văn học trung đại Nghiên cứu văn học số năm 2005 Phạm Hồng Tồn - Phải thư mục Việt Nam có từ kỉ thứ KIL OBO OKS CO M 13 XVI Nghiên cứu lịch sử năm 1994 14 Nguyễn Đình Thi - Về tác phẩm Hồng Lê Nhất Thống Chí Nghiên cứư văn học số ^ năm 2005 15 Đinh Minh Hằng – Thêm hướng tiếp cận di sản văn học Lê Q Đơn Tạp chí văn học số năm 1994 16 Nguyễn Đức Vân - Quan niệm văn học số nhà nho Việt Nam tạp chí văn học số 12 năm 1963 17 Nguyễn Kim Sơn - Tư liệu thư tịch cuối kỷ thứ 17- kỷ thứ 18 khuynh hướng khảo chứng học Tạp chí nghiên cứu lịch sử số năm 1995 18 Nguyễn Ngọc Nhuận - Họ Phan gia phả họ Phan Thạch Châu – Hà Tỉnh Tạp chí hán nơm số năm 2006 19 Đinh Cơng Vĩ - Tìm hiểu phương pháp trình bày phân loại sách trong” Nghệ văn chí” Lê Q Đơn Tạp chí hán nơm, 1- 1992 20 Tạ Ngọc Liễn - So sánh thể tài sử Việt Nam với sử Trung Quốc tạp chí hán nơm số năm 1999 88 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN PHẦN MỞ ĐẦU KIL OBO OKS CO M MỤC LỤC PHẦN NỘI DUNG CHÍNH CHƯƠNG I: TRƯỚC TÁC CỦA PHAN HUY CHÚ TRONG ĐỜI SỐNG VĂN HĨA CUỐI THẾ KỶ XVIII NỬA ĐẦU THẾ KỶ XIX 1.1 Phan Huy Chú ảnh hưởng truyền thống gia đình đến nghiệp trước tác ơng 1.1.1 Vài nét tác giả 1.1.2 Gia đình dòng họ 1.2 Ảnh hưởng xu hướng biến đổi quan niệm “văn sử triết bất phân” giai đoạn cuối kỷ XVIII nửa đầu kỷ XIX tới q trình biên soạn khảo cứu Phan Huy Chú 1.2.1 Trào lưu văn học 1.2.2 Trào lưu khảo chứng lịch sử 1.3 Lịch triều hiến chương loại chí bách khoa tồn thư dân tộc 1.3.1 Tìm hiểu qua thể loại chí + Nguồn gốc đặc tính + Sự kế thừa phát huy thể loại số nhà soạn sử Việt Nam 1.3.2 Cấu tạo nội dung lịch triều hiến chương loại chí + Cấu tạo nội dung ( qua thể đồ sộ tác phẩm) + Đánh giá chung tác phẩm LTHCLC (lịch triều hiến chương loại chí.) CHƯƠNG II: BỘ PHẬN SƯU TẦM BIÊN KHẢO VĂN HỌC TRONG LỊC TRIỀU HIẾN CHƯƠNG LOẠI CHÍ 2.1 Nội dung kết cấu văn tịch chí 2.1.1 Nội dung 89 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN 2.1.2 Kết cấu văn tịch chí 2.2 Văn tịch chí thể tư phân loại nhà biên khảo sưu tầm sử học 2.2.1 Cách phân loại văn tịch chí thể tư khoa học logíc KIL OBO OKS CO M 2.2.2 Phân loại có hệ thống trình tự 2.3 Giá trị tư liệu văn học 2.3.1 Văn học phận quan trọng trước tác 2.3.2 Đính chính, sửa chữa lỗi sai, thêm vào tác phẩm thiếu 2.3.3 Nhận xét đánh giá, phê bình cách khách quan, xác CHƯƠNG III: SÁNG TÁC THƠ VĂN CỦA PHAN HUY CHÚ 3.1 Quan niệm văn chương Phan Huy Chú thể qua phân biệt trước thuật sáng tác 3.1.1 Một số quan niệm thơ văn người trước thời với Phan Huy Chú 3.1.2 Quan niệm thơ văn Phan Huy Chú 3.2 Vài nét tác phẩm thơ văn 3.2.1 Vài ý kiến khác xoay quanh tác phẩm Phan Huy Chú 3.2.2 Những tác phẩm 3.3 Giá trị văn học nghiệp sáng tác Phan Huy Chú PHẦN KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO 90 [...]... chúng ta thấy được tư duy làm việc cũng như trách nhiệm của người làm sách trước những giá trị tinh thần của tác giả và hơn trên hết là sự tơn trọng giá trị tinh thần của dân tộc Khơng phải bất kỳ nhà sử học, nhà biên khảo sưu tầm nào cũng có tinh thần làm việc một cách nghiêm túc và khoa học như vậy Phải khẳng định rằng Phan Huy Chú thực sự là một nhà biên khảo sưu tầm làm dạng danh cho dân tộc với... điểm của dân tộc mình để biên soạn sử của dân tộc mình Đây chính là ý KIL OBO OKS CO M thức và tư tưởng của hầu hết các nhà nho chân chính Trần Văn Giáp có đánh giá và nhận xét về sự biên soạn tác phẩm “ Lịch triều hiến chương loại chí” của Phan Huy Chú rằng : “ Tác giả sách này tuy chép sách theo lối chí của Trung quốc nhưng khơng dập theo đúng hẳn một bộ sử một triều đại nào Nó có sáng tạo tính của. .. cho chính quyền đương thời và văn hóa nước nhà Chúng ta có thể ngầm hiểu với nhau rằng sự kết tinh của hai dòng họ đã làm nên một “thiên tài” Phan Huy Chú, một nhà bác học lỗi lạc với tác phẩm lịch triều hiến chương loại chí được coi bộ bách khoa tồn thư của dân tộc Trong khn khổ gia tộc Phan Huy Chú thực sự đã được thừa hưởng tất cả những gì tốt đẹp nhất của gia đình và dòng họ mình Có lẽ ít có người... CHƯƠNG II BỘ PHẬN SƯU TẦM BIÊN KHẢO VĂN HỌC TRONG LỊCH TRIỀU HIẾN CHƯƠNG LOẠI CHÍ II.1 Nội dung kết cấu văn tịch chí 27 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN Văn tịch chí là một trong những chí quan trọng của lịch triều hiến chương loại chí, với tư cách là nhà nghiên cứu sưu tầm, nhà biên chép lịch sử Phan Huy Chú đã hiểu rõ được những giá trị vơ cùng to lớn của nguồn tư liệu văn học, ơng đã... khơng đỗ cao nhưng cũng là những nhà qn sự, nhà giáo, hay nhà thơ nhà văn Đó chính là niềm tự hào khơng chỉ của Phan Huy Ích mà còn là niềm tự hào của người con trai u q Phan Huy Chú về dòng họ của mình Ơng có chép trong lời tựa lịch triều hiến chương loại chí rằng : “ Tơi may nhờ được sách vở của các đời để lại và sự dạy dỗ của gia đình nên về điển chương gọi là có biết qua đầu mối” Như vậy là cùng với... nhiều tản mát và thiếu sót, song bằng tất cả sự cố gắng, Ơng đã dày cơng biên chép, khảo đính tạo nên một cuốn sơ lược lịch sử văn học Việt Vam với đầy đủ những tư liệu, để người đời sau xem vào đấy mà khảo cứu đồng thời cũng thấy được tinh hoa văn hóa nước nhà Sự phân thành bốn loại khác nhau theo quan điểm của Phan Huy Chú có những chỗ chưa thực sự rạch ròi như sự phân biệt của chúng ta hiện nay,... học Chúng ta thử đặt tác phẩm để so sánh với một số tác phẩm của những bậc tiền bối như Vân đài loại ngữ của Lê Q Đơn chúng ta sẽ thấy được sự khác biệt trong đó Nếu như Lê Q Đơn chỉ chép những quan niệm, ý kiến khác nhau của những bậc tiền bối thì với Phan Huy Chú đã có bước tiến hơn hẳn, ơng đã có những quan điểm riêng của mình khi bình luận, nhận xét đánh giá khách quan trên quan điểm của một nhà. .. về hiến chương về chế độ của nước ta trước đời nhà Nguyễn, rất tiện cho việc kê cứu Ta có thể lấy bộ ấy làm gốc mà tham khảo thêm ở các sách sử ký, địa chí điển lễ của ta để biết được văn hóa cổ của nước ta Xem đó thì biết bộ ấy là một bộ sách có giá trị đặc biệt vậy.” [ Dương Qng Hàm 2002 Việt nam văn học sử yếu.Nxb hội nhà văn tái bản theo đúng bản in lần đầu 1943] Nhà nghiên cứu lịch sử Việt Nam của. .. như sự bảo quản tư liệu thế mà bằng tài năng và trí tuệ của mình Phan Huy Chú đã làm nên một bộ bách khoa tồn thư của dân tộc lưu trun flại cho mn đời sau Như vậy qua kết cấu và nội dung mà bộ sách chứa đựng có thể khẳng định Phan Huy Chú đã cống hiến cho lịch sử nước nhà những giá trị tư liệu vơ cùng phong phú cùng với 26 http://kilobooks.com THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN tài năng khoa học của một nhà. .. có sự khác trước Sự khác biệt này được thể hiện trong duy sáng tác của các nhà văn nhà thơ Và ít nhiều ảnh hưởng đến quan niệm truyền thống về thơ văn của các học giả trong giai đoạn này Trong lĩnh vực sử học cũng vậy, nó cũng có những bước chuyển biến mới Như chúng ta đã biết các tác phẩm sử học của nước ta đã có từ rất sớm thể hiện tư duy biên soạn sử học ở nước ta nhưng dường như ở trong nó có sự ... CO M chưa có ranh giới rạch ròi cụ thể thực tế có đường nét Như biết thời trung đại tượng văn - sử - triết bất phân đặc trưng văn học cổ sản phẩm trình độ tư nghệ thuật mà hai hình thái tư lý... vật chí (quyển 6- 12) chép tiểu chuyện bậc vua chúa, danh nhân, người có cơng lao xây dựng triều đại, tướng lĩnh có danh, trí thức có đức nghiệp đời Thứ ba Quan chức chí (quyển 1 3- 19) chép danh... người đỗ đầu Thứ sáu Quốc dụng chí (quyển 2 9- 32), chép phép đinh điền, ngạch thuế tiền tiêu, lệ trưng thu, khoản kinh phí… Thứ bảy Hình luật chí (quyển 3 3- 38), chép việc định luật lệ đời, luật