MỤC LỤC MỞ ĐẦU 8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐỊNH MỨC VÀ ĐỊNH MỨC KỸ THUẬT LAO ĐỘNG .11 1.1. Mức lao động 11 1.1.1. Khái niệm lao động 11 1.1.1. Khái niệm lao động .11 1.1.2. Khái niệm mức lao động 11 1.1.2. Khái niệm mức lao động .11 1.1.3. Các dạng mức lao động 11 1.1.3. Các dạng mức lao động .11 1.2. Định mức lao động .12 1.2.1. Khái niệm định mức lao động 12 1.2.1. Khái niệm định mức lao động .12 1.2.2. Nhiệm vụ và nội dung của định mức lao động 13 1.2.2. Nhiệm vụ và nội dung của định mức lao động .13 1.2.3. Yêu cầu của mức và của định mức 14 1.2.3. Yêu cầu của mức và của định mức .14 1.2.3.1. Yêu cầu của mức .14 1.2.3.1. Yêu cầu của mức 14 1.2.3.2. Yêu cầu của định mức .15 1.2.3.2. Yêu cầu của định mức 15 1.2.4. Cở sở để định mức lao động 16 1.2.4. Cở sở để định mức lao động .16 1.2.4.1.Phân chia quá trình sản xuất thành các bộ phận hợp thành .16 1.2.4.1. Phân chia quá trình sản xuất thành các bộ phận hợp thành .16 1.2.4.2.Phân loại hao phí thời gian làm việc 18 1.2.4.2. Phân loại hao phí thời gian làm việc 18 1.2.4.3.Các phương pháp khảo sát thời gian làm việc .20 1.2.4.3. Các phương pháp khảo sát thời gian làm việc .20 1 1.2.5. Tiêu chuẩn để định mức kỹ thuật lao động .21 1.2.5. Tiêu chuẩn để định mức kỹ thuật lao động 21 1.3. Các phương pháp định mức kỹ thuật lao động 22 1.3.1. Nhóm phương pháp tổng hợp 22 1.3.1. Nhóm phương pháp tổng hợp .22 1.3.2. Nhóm phương pháp phân tích 24 1.3.2. Nhóm phương pháp phân tích .24 1.3.2.1.Phương pháp phân tích tính toán (phương pháp tính mức kỹ thuật thời gian theo tiêu chuẩn) 24 1.3.2.1. Phương pháp phân tích tính toán (phương pháp tính mức kỹ thuật thời gian theo tiêu chuẩn) .24 1.3.2.2.Phương pháp phân tích khảo sát (phương pháp điều tra phân tích) .25 1.3.2.2. Phương pháp phân tích khảo sát (phương pháp điều tra phân tích) .25 1.3.2.3.Phương pháp so sánh điển hình .26 1.3.2.3. Phương pháp so sánh điển hình .26 1.4. Vai trò của định mức kỹ thuật lao động 26 1.4.1. Đối với công tác trả công .26 1.4.1. Đối với công tác trả công 26 1.4.2. Với tăng năng suất lao động và hạ giá thành sản phẩm 27 1.4.2. Với tăng năng suất lao động và hạ giá thành sản phẩm .27 1.4.3. Định mức lao động với kế hoạch .28 1.4.3. Định mức lao động với kế hoạch 28 1.4.4. Định mức lao động là cơ sở của tổ chức lao động khoa học 28 1.4.4. Định mức lao động là cơ sở của tổ chức lao động khoa học .28 1.5. Sự cần thiết của công tác định mức lao động ở Nhà máy sản xuất ô tô 3-2 .29 CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐỊNH MỨC LAO ĐỘNG TẠI NHÀ MÁY SẢN XUẤT Ô TÔ 3-2 THỜI GIAN QUA .31 2.1. Khái quát về Nhà máy sản xuất ô tô 3-2 31 2.1.1. Giới thiệu chung .31 2.1.1. Giới thiệu chung 31 2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển .31 2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển 31 2 2.1.3. Chức năng, nhiệm vụ sản xuất kinh doanh 35 2.1.3. Chức năng, nhiệm vụ sản xuất kinh doanh .35 2.1.4. Cơ cấu tổ chức 36 2.1.4. Cơ cấu tổ chức .36 2.1.5. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong những năm gần đây 37 2.1.5. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong những năm gần đây .37 2.2. Những đặc điểm sản xuất kinh doanh của đơn vị ảnh hưởng đến hoạt động định mức 39 2.2.1. Mặt bằng cơ sở vật chất, máy móc thiết bị, nguyên nhiên vật liệu .40 2.2.1. Mặt bằng cơ sở vật chất, máy móc thiết bị, nguyên nhiên vật liệu 40 2.2.1.1.Mặt bằng cơ sở vật chất .40 2.2.1.1. Mặt bằng cơ sở vật chất .40 2.2.1.2.Máy móc thiết bị 40 2.2.1.2. Máy móc thiết bị .40 2.2.1.3.Nguyên nhiên vật liệu 43 2.2.1.3. Nguyên nhiên vật liệu 43 2.2.2. Lao động .44 2.2.2. Lao động 44 2.2.3. Sản phẩm 46 2.2.3. Sản phẩm .46 2.2.4. Quy trình công nghệ .46 2.2.4. Quy trình công nghệ 46 2.2.5. Công tác tổ chức lao động 48 2.2.5. Công tác tổ chức lao động .48 2.2.6. Những thuận lợi khó khăn đối với công tác định mức 48 2.2.6. Những thuận lợi khó khăn đối với công tác định mức .48 2.3. Phân tích, đánh giá thực trạng công tác định mức lao động tại đơn vị 49 2.3.1. Bộ máy làm công tác định mức .49 2.3.1. Bộ máy làm công tác định mức 49 2.3.2. Phương pháp và quy trình xây dựng mức 51 2.3.2. Phương pháp và quy trình xây dựng mức .51 2.3.3. Công tác áp dụng và tình hình thực hiện mức .55 3 2.3.3. Công tác áp dụng và tình hình thực hiện mức 55 2.3.3.1.Công tác áp dụng 55 2.3.3.1. Công tác áp dụng 55 2.3.3.2.Tình hình thực hiện mức 62 2.3.3.2. Tình hình thực hiện mức 62 2.3.4. Nhận xét, đánh giá 71 2.3.4. Nhận xét, đánh giá .71 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC ĐỊNH MỨC KỸ THUẬT LAO ĐỘNG TẠI NHÀ MÁY SẢN XUẤT Ô TÔ 3-2 .73 3.1. Phương hướng sản xuất kinh doanh và dự kiến về định mức lao động của Nhà máy 73 3.1.1. Phương hướng sản xuất kinh doanh 73 3.1.1. Phương hướng sản xuất kinh doanh .73 3.1.1.1.Dự kiến một số chỉ tiêu cơ bản 73 3.1.1.1. Dự kiến một số chỉ tiêu cơ bản 73 3.1.1.2.Các dự án đầu tư đến năm 2012 74 3.1.1.2. Các dự án đầu tư đến năm 2012 .74 3.1.1.3.Dự tính hiệu quả sản xuất kinh doanh năm 2008-2010 74 3.1.1.3. Dự tính hiệu quả sản xuất kinh doanh năm 2008-2010 .74 3.1.1.4.Những giải pháp thực hiện .75 3.1.1.4. Những giải pháp thực hiện .75 3.1.2. Dự kiến về định mức lao động .76 3.1.2. Dự kiến về định mức lao động 76 3.2. Hoàn thiện bộ máy làm công tác định mức .77 3.2.1. Đào tạo cán bộ xây dựng mức .77 3.2.1. Đào tạo cán bộ xây dựng mức 77 3.2.2. Tăng cường sự phối kết hợp giữa các phòng ban, bộ phận trong việc thực hiện công tác định mức 80 3.2.2. Tăng cường sự phối kết hợp giữa các phòng ban, bộ phận trong việc thực hiện công tác định mức .80 3.3. Hoàn thiện phương pháp xây dựng mức 81 3.3.1. Hoàn thiện phương pháp phân tích khảo sát 81 4 3.3.1. Hoàn thiện phương pháp phân tích khảo sát .81 3.3.2. Xây dựng phương pháp so sánh điển hình 82 3.3.2. Xây dựng phương pháp so sánh điển hình 82 3.3.2.1.Trình tự xây dựng 83 3.3.2.1. Trình tự xây dựng .83 3.3.2.2.Ưu, nhược điểm của phương pháp 85 3.3.2.2. Ưu, nhược điểm của phương pháp 85 3.3.2.3.Biện pháp khắc phục 85 3.3.2.3. Biện pháp khắc phục 85 3.4. Hoàn thiện công tác quản lý mức 89 3.4.1. Đưa mức vào sản xuất 89 3.4.1. Đưa mức vào sản xuất .89 3.4.2. Phân tích tình hình thực hiện mức .90 3.4.2. Phân tích tình hình thực hiện mức 90 3.4.3. Xem lại và điều chỉnh mức 91 3.4.3. Xem lại và điều chỉnh mức .91 3.5. Hoàn thiện tổ chức lao động, tổ chức sản xuất 92 3.5.1. Nâng cao chất lượng đào tạo cho công nhân .92 3.5.1. Nâng cao chất lượng đào tạo cho công nhân 92 3.5.2. Hoàn thiện phân công, hợp tác lao động .93 3.5.2. Hoàn thiện phân công, hợp tác lao động 93 3.5.3. Hoàn thiện công tác phục vụ nơi làm việc 94 3.5.3. Hoàn thiện công tác phục vụ nơi làm việc 94 KẾT LUẬN 95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 96 5 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Sơ đồ 1.1: Sự phân chia quá trình sản xuất thành các bộ phận hợp thành .18 Sơ đồ 1.2: Phân loại thời gian làm việc theo quá trình sản xuất .20 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức Nhà máy sản xuất ô tô 3-2 36 Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh sản xuất kinh doanh giai đoạn 2003-2007 37 Bảng 2.2: Danh sách máy móc thiết bị chính tại Phân xưởng cơ khí 1 41 Bảng 2.3: Danh sách máy móc thiết bị tại Phân xưởng Cơ khí 2 42 Bảng 2.4: Danh sách dây chuyền công nghệ tại phân xưởng ô tô 1, 2 43 Bảng 2.5: Thống kê lao động năm 2007 .44 Bảng 2.6: Thống kê bậc công nhân kỹ thuật của Nhà máy năm 2007 45 Sơ đồ 2.2: Quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm ô tô 47 Bảng 2.7: Bảng tổng hợp hao phí cần thiết để sản xuất Thanh cong đầu xe số 1 .53 Bảng 2.8 : Định mức giờ công các chi tiết và công đoạn trên xe Transinco Ba Hai AH B50 56 Bảng 2.9: Bảng tổng hợp tiền lương-thu nhập của công nhân 63 Bảng 2.10 : Bảng tổng hợp thời gian hao phí 64 Bảng 2.11: Bảng tổng hợp thời gian hao phí .65 Bảng 2.12: Bảng tổng hợp thời gian hao phí .66 Bảng 2.13: Bảng tổng hợp hao phí thời gian của nhân Vũ Minh kế trong 3 ngày quan sát 66 Bảng 2.14: Bảng tổng hợp thời gian hao phí .67 Bảng 2.15: Bảng tổng hợp thời gian hao phí .68 Bảng 2.16: Bảng tổng hợp thời gian hao phí .69 Bảng 2.17: Bảng tổng hợp hao phí thời gian của Công nhân Phan Trọng Toàn trong 3 ngày quan sát .70 Bảng 3.1: Bảng dự kiến sản lượng, doanh thu của Nhà máy trong giai đoạn 2008-2010 .73 Bảng 3.2: Bảng các chỉ tiêu hiệu quả kinh tế dự kiến giai đoạn 2008-2010 .74 Bảng 3.3: Danh sách và quy trình công nghệ sản xuất các chi tiết rời trên xe AH B50.87 Bảng 3.4: Bảng quy cách các chi tiết rời trên xe AH B50 88 Bảng 3.5:Bảng hệ số đổi Ki 89 6 7 - 8 - MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong điều kiện nền kinh tế thị trường và gần đây là việc gia nhập tổ chức thương mại quốc tế WTO của nước ta, sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp sản xuất nói riêng ngày càng trở nên gay gắt. Việc tìm ra các biện pháp nhằm nâng cao năng suất lao động, tăng cường hiệu quả sản xuất cũng như đảm bảo phát triển người công nhân một các toàn diện chính là yếu tố quyết định giúp doanh nghiệp phát triển ổn định và tăng cường khả năng cạnh tranh của mình. Tổ chức lao động khoa học là môn khoa học nghiên cứu các biện pháp kết hợp tối ưu các yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất sẽ giúp cho doanh nghiệp đạt được điều đó. Định mức lao động chính là cơ sở của tổ chức lao động khoa học. Sản xuất càng phát triển, vai trò của định mức kỹ thuật lao động ngày càng được khẳng định và nâng cao. Hệ thống định mức kỹ thuật lao động hiện nay đang được các giám đốc, các chủ doanh nghiệp chú trọng vận dụng như một công cụ sắc bén trong quản lý kinh tế xí nghiệp. Cũng như nhiều doanh nghiệp khác, Nhà máy sản xuất ô tô 3-2 đã ý thức được tầm quan trọng của công tác định mức lao động. Tuy nhiên, qua thời gian thực tập tại Nhà máy, em nhận thấy thực trạng công tác định mức lao động tại đây vẫn còn một số hạn chế cần sớm khắc phục. Do đó, em đã lựa chọn đề tài “Hoàn thiện công tác định mức kỹ thuật lao động tại Nhà máy sản xuất ô tô 3-2” cho luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Tình hình nghiên cứu Với tầm quan trọng của mình, công tác định mức lao động đã được nhiều cơ quan, tổ chức quan tâm nghiên cứu. Về mặt lý luận, có rất nhiều cuốn sách đã đề cập đến vấn đề này, như cuốn “Tổ chức lao động khoa học” (năm 1994) của trường Đại học kinh tế quốc dân hay cuốn “Định mức lao động (tập bài giảng)” (năm 2000) của trường Đại học Lao động- Xã hội. Trong thực tế, Nhà máy sản xuất ô tô 3-2 cũng đã ý thức được tầm quan trọng và rất quan tâm tới công tác này. Tuy nhiên, do nhận thức chưa hoàn toàn đầy đủ cũng như một số lý do khác nên tới nay vẫn chưa có đề 8 - 9 - tài nào nghiên cứu về vấn đề này. Với tư cách là đề tài đầu tiên viết về định mức lao động tại Nhà máy sản xuất ô tô 3-2, luận văn này có ý nghĩa khá lớn đối với những người làm công tác này tại Nhà máy. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích của đề tài là nhằm phân tích thực trạng công tác định mức lao động tại Nhà máy sản xuất ô tô 3-2 và trên cơ sở đó, đưa ra những giải pháp để hoàn thiện công tác này. Để thực hiện được mục đích đó, đề tài cần giải quyết những nhiệm vụ sau: - Lý luận khái quát về mức lao động và định mức lao động. - Nghiên cứu, phân tích thực trạng công tác định mức lao động tại nhà máy, đánh giá ưu nhược điểm, tìm ra các nguyên nhân gây hạn chế. - Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện công tác định mức kỹ thuật lao động tại Nhà máy. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng đề tài là thực trạng công tác định mức kỹ thuật lao động tại Nhà máy sản xuất ô tô 3-2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài là từ những năm 2000 trở lại đây. 5. Luận điểm Đề tài được nghiên cứu dựa trên ba luận điểm: - Công tác định mức lao động tại Nhà máy có ưu điểm và những kết quả mà nó đem lại là gì? - Công tác định mức lao động tại Nhà máy còn những hạn chế gì, tác động của chúng và nguyên nhân? - Để hoàn thiện công tác định mức kỹ thuật lao động, Nhà máy cần thực hiện những biện pháp gì? 6. Phương pháp nghiên cứu Đề tài được nghiên cứu dựa trên một số phương pháp như: phương pháp phân tích, tổng hợp số liệu, phương pháp chụp ảnh thời gian làm việc, phương pháp đánh giá. 7. Kết cấu của luận văn 9 - 10 - Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn bao gồm ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về định mức và định mức kỹ thuật lao động Chương 2: Phân tích, đánh giá thực trạng công tác định mức lao động tại nhà máy sản xuất ô tô 3-2 thời gian qua Chương 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác định mức lao động tại Nhà máy sản xuất ô tô 3-2 Em xin chân thành cám ơn thầy giáo- PGS.TS. Nguyễn Ngọc Quân đã tận tình hướng dẫn em hoàn thành luận văn, chân thành cám ơn ban lãnh đạo Nhà máy sản xuất ô tô 3-2 đã tạo mọi điều kiện tốt nhất giúp đỡ em trong quá trình thực tập! 10