TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ LÊ THỊ THÚY VẤN ĐỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC NHẰM THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Triết học Người hướng dẫn khoa học TS TRẦN THỊ HỒNG LOAN HÀ NỘI - 2013 Lê Thị Thúy K35 - Giáo dục công dân LỜI CẢM ƠN Lời khóa luận, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới giáo - TS Trần Thị Hồng Loan - Người trực tiếp tận tình hướng dẫn giúp đỡ tơi suốt thời gian học tập trường trình hồn thành khóa luận tốt nghiệp Đồng thời, tơi xin chân thành cảm ơn Ban chủ nhiệm khoa thầy, khoa Giáo dục trị - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tạo điều kiện giúp đỡ tơi hồn thành tốt khóa luận Tuy nhiên, điều kiện thời gian, trình độ có hạn lần nghiên cứu khoa học đề tài tơi khơng tránh khỏi thiếu sót định Vì vậy, tơi mong nhận đóng góp quý thầy (cô) bạn đọc để đề tài tơi hồn thiện Tơi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng năm 2013 Sinh viên Lê Thị Thúy Lê Thị Thúy K35 - Giáo dục công dân LỜI CAM ĐOAN Khóa luận kết nghiên cứu riêng hướng dẫn tận tình giáo - T.S Trần Thị Hồng Loan Khóa luận với đề tài: “Vấn đề nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhằm thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất Việt Nam nay” chưa cơng bố cơng trình nghiên cứu Nếu có sai phạm người viết chịu hình thức kỷ luật theo quy định việc nghiên cứu khoa học Hà Nội, tháng 05 năm 2013 Tác giả khóa luận Lê Thị Thúy Lê Thị Thúy K35 - Giáo dục công dân DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, đại hóa LLSX : Lực lượng sản xuất NNL : Nguồn nhân lực Lê Thị Thúy K35 - Giáo dục công dân MỤC LỤC MỞ ĐẦU Chương 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGUỒN NHÂN LỰC VÀ LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 1.1 Một số khái niệm 1.2 Vai trò nguồn nhân lực lực lượng sản xuất 21 Chương 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC Ở VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA 29 2.1 Điều kiện tự nhiên điều kiện kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam 29 2.2 Thực trạng chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam 34 2.3 Nguyên nhân dẫn đến mặt tích cực tiêu cực chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam 44 2.4 Những vấn đề đặt phát triển nguồn nhân lực Việt Nam 48 Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC ĐỂ PHÁT TRIỂN LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 51 3.1 Giải pháp phát triển kinh tế - xã hội 51 3.2 Giải pháp nâng cao cơng tác chăm sóc sức khỏe dịch vụ y tế 55 3.3 Giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo 59 3.4 Giải pháp phát triển thị trường lao động 64 3.5 Giải pháp hồn thiện sách Nhà nước nâng cao chất lượng nguồn nhân lực 66 KẾT LUẬN 70 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 72 Lê Thị Thúy K35 - Giáo dục công dân MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Trong thời đại ngày nay, với phát triển vũ bão cách mạng khoa học công nghệ, thành tựu ngày đóng vai trị to lớn lĩnh vực đời sống xã hội Khoa học cơng nghệ có mặt hầu hết quy trình, cơng đoạn, phận q trình sản xuất thực làm lực lượng sản xuất có thay đổi lớn chất Chính thành tựu khoa học công nghệ làm thay đổi yếu tố cấu thành lực lượng sản xuất, làm thay đổi vị trí, vai trị người lao động lực lượng sản xuất Sự phát triển lực lượng sản xuất đại đòi hỏi người lao động phải không ngừng trang bị tri thức khoa học mới, kỹ nghề nghiệp cao để làm chủ phương tiện máy móc trang bị q trình sản xuất Thực tế Việt Nam nước khác, muốn phát triển kinh tế xã hội đạt tăng trưởng nhanh bền vững trước hết phải có chiến lược phát triển nguồn nhân lực Trong năm qua, Đảng Nhà nước ta đề loạt sách phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt vấn đề nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thu nhiều thành công đáng khích lệ cơng tác nâng cao sức khỏe, trình độ văn hóa, trình độ chun mơn kỹ thuật cho người lao động - phận nòng cốt sản xuất giá trị cho toàn xã hội Tuy nhiên, Việt Nam thoát khỏi chế độ phong kiến nửa thuộc địa, lại bị kìm hãm 30 năm chiến tranh nên nước ta thực trạng nguồn nhân lực tồn nhiều bất cập số lượng, chất lượng,… lĩnh vực nông nghiệp chiếm tới 70% lao động sản xuất xã Lê Thị Thúy K35 - Giáo dục công dân hội, trình độ văn hóa trình độ kỹ thuật người lao động nước ta thấp, lực quản lý kém, tỷ lệ cán trình độ đại học đạt 3,7% Hơn nữa, Việt Nam trình thực nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước hội nhập kinh tế giới Để nghiệp thành cơng phải có nguồn nhân lực có chất lượng cao Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phải dựa sở phân tích thực trạng nó; từ đó, có giải pháp tích cực để hạn chế mặt yếu chất lượng nguồn nhân lực Chỉ vậy, có nguồn nhân lực có chất lượng để phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng đòi hỏi ngày cao nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước Chỉ có nguồn nhân lực với người lực, trí lực, nhân cách tài tài nguyên vô tận, không cạn kiệt, có khả phục hồi tái sinh biết nuôi dưỡng phát triển Chỉ đào tạo nguồn nhân lực bao gồm người có lực phát triển tồn diện, nắm bắt nhanh chóng tồn hệ thống sản xuất thực tiễn, đáp ứng nhu cầu khai thác sử dụng nguồn tự nhiên cho phát triển xã hội, nhanh chóng đưa kinh tế nước hội nhập vào kinh tế giới, đưa nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa đến thắng lợi Xuất phát từ lý trên, chọn đề tài: “Vấn đề nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhằm thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất Việt Nam nay” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp Tình hình nghiên cứu đề tài Cho đến có nhiều viết, cơng trình nghiên cứu người nói chung nguồn nhân lực nói riêng: Lê Thị Thúy K35 - Giáo dục công dân TS Nguyễn Thế Nghĩa, Đồn Văn Khái có nghiên cứu yếu tố người lực lượng sản xuất việc phát huy Việt Nam nay; tác động yếu tố thời đại đến phát triển lực lượng sản xuất “Nguồn nhân lực - Động lực CNH, HĐH” tác giả Nguyễn Thế Nghĩa, Tạp chí triết học, số 1, tháng - 1996; Nguồn lực người - yếu tố định nghiệp CNH, HĐH đất nước Đoàn Văn Khái, Nxb Lý luận trị, 1995) Một số ẩn phẩm dạng sách tham khảo như: Vấn đề người nghiệp CNH, HĐH Phạm Minh Hạc (Chủ biên), NXb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996 Đây cơng trình lớn vấn đề người phát triển người nước ta Tập thể tác giả đề cập cách khái quát, phân tích lý giải cách sâu sắc vấn đề người với nghiệp CNH, HĐH góc độ xã hội học Cơng trình Về động lực phát triển kinh tế - xã hội GS.TS Lê Hữu Tầng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1997 đưa lý giải tác động phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt nhấn mạnh đến nguồn nhân lực với tư cách động lực phát triển Ngoài ra, cịn có ấn phẩm đề cập đến kinh nghiệm quản lý phát triển nguồn nhân lực số nước có ý nghĩa tham khảo Việt Nam như: Phát triển nguồn nhân lực - kinh nghiệm giới thực tiễn nước ta, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996 Trần Văn Tùng, Lê Ái Lâm; Chiến lược người thần kỳ Nhật Bản, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996 Lưu Ngọc Trinh Tuy nhiên, nhiều vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu để làm sáng tỏ lý luận thực tiễn như: Vai trò nguồn nhân lực LLSX, điều kiện khoa học công nghệ phát triển vũ bão; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để phát triển lực lượng sản xuất; giải pháp để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực,… Lê Thị Thúy K35 - Giáo dục cơng dân Khóa luận góp phần bổ sung cho việc nghiên cứu nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, giải pháp để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích nghiên cứu Làm rõ vai trò nguồn nhân lực lực lượng sản xuất; đánh giá thực trạng chất lượng nguồn nhân lực nước ta nay; từ đó, đưa số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam * Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ vai trò nguồn nhân lực lực lượng sản xuất - Phân tích thực trạng chất lượng nguồn nhân lực nước ta số vấn đề đặt - Đưa số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nước ta Cơ sở lý luận phương pháp nghiên cứu * Cơ sở lý luận Cơ sở lý luận quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, trước hết chủ nghĩa vật biện chứng chủ nghĩa vật lịch sử; vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh người; đường lối, sách Đảng, Nhà nước ta phát triển nguồn nhân lực * Phương pháp nghiên cứu Khóa luận sử dụng phương pháp: Phân tích tổng hợp, logic lịch sử, khái quát hóa trừu tượng hóa,… sở phương pháp luận biện chứng vật Đối tượng phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu Lê Thị Thúy K35 - Giáo dục công dân Nghiên cứu nguồn nhân lực mối quan hệ, ảnh hưởng lẫn với lực lượng sản xuất * Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu đề tài tiến hành khảo sát từ năm cuối thập kỷ 90 kỷ XX đến Việt Nam Ý nghĩa đề tài đề tài Việc nghiên cứu đề tài, trước hết có ý nghĩa thiết thực thân tác giả việc củng cố kiến thức, tiếp cận vấn đề người góc độ triết học, làm quen với phương pháp nghiên cứu khoa học Khóa luận làm rõ vai trị nguồn nhân lực lực lượng sản xuất, nêu thực trạng chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam Qua đó, đề số giải pháp chủ yếu để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam Kết cấu khóa luận Ngồi phần mở đầu, kết luận danh mục tài liệu tham khảo, khóa luận cịn bao gồm chương 11 tiết Lê Thị Thúy K35 - Giáo dục công dân giáo dục quốc sách hàng đầu Đổi bản, toàn diện giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa hội nhập quốc tế, đó, đổi chế giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên cán quản lý khâu then chốt Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, lực sáng tạo, kỹ thực hành, khả lập nghiệp Đổi chế tài giáo dục Thực kiểm định chất lượng giáo dục đào tạo bậc học Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, kết hợp chăt chẽ nhà trường, gia đình xã hội” [9, tr.130 - 131] Giáo dục đào tạo phương tiện đắc lực để phát triển trí tuệ, nâng cao dân trí, trang bị kiến thức chuyên môn cho người lao động, tạo nguồn nhân lực cao để phát triển kinh tế - xã hội đất nước Do phải thực số giải pháp cụ thể sau: 3.3.1 Đổi toàn diện hệ thống giáo dục đào tạo ● Thứ nhất, phát triển giáo dục phổ thông Từng bước chuẩn bị cho hệ trẻ tự tin, sáng tạo bước vào xã hội tương lai sở có trình độ học vấn phổ thơng bản, tồn diện, có kỹ lao động đáp ứng định hướng phát triển kinh tế - xã hội, có sức khỏe, có ý chí vươn lên Từng bước thử nghiệm tiến tới xây dựng chương trình thống phạm vi nước, khung chương trình đảm bảo tính phổ thơng, Biên soạn hệ thống sách giáo khoa, tăng cường tài liệu tham khảo cho giáo viên học sinh Phương pháp dạy học phải xuất phát từ mục tiêu đào tạo, gắn liền với nội dung, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý Phát triển tư độc lập, sáng tạo học sinh Lê Thị Thúy dân 60 K35 - Giáo dục công Tăng cường đầu tư sử dụng nguồn vốn giáo dục Đi đôi với việc tăng ngân sách Nhà nước cho giáo dục phổ thông, huy động cá nhân, tổ chức đầu tư tiền bạc cho giáo dục Bồi dưỡng lực quản lý người quản lý đẩy nguồn vốn giáo dục đào tạo sử dụng tập trung, có hiệu ● Thứ hai, phát triển giáo dục kỹ thuật nghề nghiệp giáo dục Đại học Đổi chế ngành sở hình thành hệ thống văn pháp luật đồng soạn thảo lấy ý kiến đóng góp rộng rãi trường Đại học chuyên nghiệp Mở rộng quy mô dạy nghề trung học chuyên nghiệp, bảo đảm tốc độ tăng nhanh đào tạo Đại học, Cao đẳng Tăng nhanh tỷ lệ học sinh tốt nghiệp phổ thông học tiếp lên Đại học, Cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, học nghề ● Thứ ba, đào tạo kỹ nâng cao trình độ chun mơn, kỹ thuật Chuyển dịch cấu nguồn nhân lực theo hướng nâng cao trình độ chuyên môn lành nghề, phấn đấu tăng tỷ lệ lao động qua đào tạo năm 2020 55% Ưu tiên đào tạo cơng chức quản lý hành Nhà nước, công nhân kỹ thuật kỹ thuật viên, nhà doanh nghiệp Đổi chế quản lý, nâng cao chất lượng trường cơng lập, bổ sung sách ưu đãi để phát triển trường ngồi cơng lập trung cấp giáo dục cộng đồng Khuyến khích thành lập phát triển trường Đại học, Cao đẳng, trung học chun nghiệp, dạy nghề ngồi cơng lập, kể trường nước đầu tư vào ● Thứ tư, đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục đào tạo Khuyến khích, huy động tạo điều kiện để toàn xã hội tham gia phát triển giáo dục Tạo hội cho người, lứa tuổi, trình độ học thường xuyên, học suốt đời, tiến tới xã hội học tập cách sau: Lê Thị Thúy dân 61 K35 - Giáo dục cơng Hồn thiện sở lý luận, thực tiễn, chế sách giải pháp xã hội hóa giáo dục nhằm tạo trí cao xã hội nhân thức tổ chức thực Phát triển trường ngồi cơng lập Chuyển số trường cơng lập thành trường ngồi cơng lập có đủ điều kiện thích hợp Nâng tỷ lệ học sinh học nghề ngồi cơng lập đến năm 2015 lên khoảng 70%, tỷ lệ sinh viên ngồi cơng lập đến năm 2015 lên khoảng 40% Mở rộng quỹ khuyến học, quỹ bảo trợ giáo dục, khuyến khích cá nhân tập thể đầu tư phát triển giáo dục, đồng thời miễn giảm học phí cho đối tượng sách, gia đình có cơng người nghèo 3.3.2 Xây dựng đội ngũ giáo viên có chất lượng Đội ngũ giáo viên lực lượng cốt cán biến mục tiêu giáo dục thành thực, giữ vai trò định chất lượng hiệu giáo dục, góp phần quan trọng việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho trình phát triển kinh tế - xã hội đất nước Trong xu hội nhập phát triển kỷ XXI, yếu tố người quan trọng Bốn tiêu chí người Việt Nam thời kỳ đổi là: “Phát triển cao trí tuệ; Cường tráng thể chất; Phong phú tinh thần; Trong sáng đạo đức” [5, tr.5] Do vậy, đào tạo lớp người có sức khỏe, có phẩm chất đạo đức tốt, có trí tuệ cao ngồi điều kiện yếu tố như: Nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy sở vật chất, mối quan hệ chặt chẽ gia đình, nhà trường xã hội,… giáo viên người đảm nhận trách nhiệm cao việc đào tạo hệ trẻ Trong trình phát triển kinh tế tri thức cần phải có nguồn nhân lực chất lượng cao Muốn vậy, trước tiên cần phải có đội ngũ giáo viên vững vàng trị, giỏi chuyên môn, nghiệp vụ, Lê Thị Thúy dân 62 K35 - Giáo dục công tận tụy say mê với nghề nghiệp Chính vậy, chiến lược phát triển giáo dục đào tạo, Nhà nước trọng đến việc xây dựng đội ngũ giáo viên, điều thể thơng qua sách sau: - Đầu tư thỏa đáng điều kiện giảng dạy, nghiên cứu, sáng tạo giáo viên - Trọng đãi nhà giáo, nhà giáo tài năng, tiêu biểu có nhiều đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội đất nước - Thực dân chủ hóa đãi ngộ sử dụng giáo viên 3.3.3 Tăng cường nguồn lực tài cho giáo dục đào tạo Mục tiêu từ đến năm 2020 tăng quy mơ, nâng cao chất lượng tồn diện giáo dục đào tạo đạt trình độ phát triển trung bình giới, có khả đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội đất nước Để đạt mục tiêu này, phải tăng cường nguồn lực tài để đầu tư cho giáo dục đào tạo với vai trò “quốc sách hàng đầu” với giải pháp sau: - Tăng tỷ lệ chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục đào tạo Đảm bảo nhịp độ tăng nguồn ngân sách Nhà nước cho giáo dục đào tạo nhanh nhịp độ chung tổng sản phẩm xã hôi thu nhập quốc dân - Đa dạng hóa loại nguồn tài đầu tư cho hệ thống giáo dục quốc dân Cùng với nguồn chi ngân sách Nhà nước, cần phải tích cực huy động nguồn lực ngồi ngân sách, quản lý thu sử dụng có hiệu nguồn đóng góp cho giáo dục đào tạo từ nhân dân, sớm có quy hoạch cơng khai hóa mức độ đóng góp chi phí cho giáo dục đào tạo từ sở sử dụng lao động - Phân bổ hợp lý vốn đầu tư giáo dục phổ thông chất lượng cao, vùng nước nhằm tạo hội đảm bảo công nước phát triển giáo dục đào tạo Đồng thời, phải quy định chế độ, sách học bổng theo hưởng khuyến khích học sinh, sinh viên giỏi,… Lê Thị Thúy dân 63 K35 - Giáo dục công 3.4 Giải pháp phát triển thị trường lao động Hiện nay, Việt Nam có nhiều hội để mở rộng, phát triển hoàn thiện hệ thống thị trường lao động, với khả thu hút người lao động môi trường làm việc thuận lợi để khắc phục điểm yếu cân đối thị trường lao động; từ đó, phát triển thị trường lao động nhằm nâng cao hiệu đào tạo sử dụng lao động phát triển nguồn nhân lực Việc hình thành chế thị trường lao động kỹ thuật trình độ cao, đáp ứng nhanh chóng nhu cầu nhà đầu tư nước xem lợi cạnh tranh nước ta trình CNH, HĐH hội nhập kinh tế quốc tế Phát triển thị trường lao động để lao động xã hội hóa, người lao động quyền tham gia trao đổi sức lao động thị trường theo quan hệ kinh tế thị trường Mở rộng hệ thống trung tâm dạy nghề xúc tiến việc làm, kết hợp với việc thông tin rộng rãi nhiều hình thức nhu cầu việc làm, khả cung ứng lao động đào tạo yêu cầu khả sử dụng lao động Điều đó, vừa đảm bảo lợi ích cho người lao động, vừa tạo động lực thúc đẩy chất lượng đội ngũ lao động Trong năm tới hướng giải tích cực lao động, việc làm mở rộng nâng cao hiệu xuất lao động Trong kinh tế thị trường, việc tổ chức đào tạo, cung ứng lao động cho hoạt động kinh tế phận hợp thành thực chủ yếu thông qua thị trường lao động Thị trường lao động phận thị trường cung ứng yếu tố sản xuất, quy mô, lực, trình độ tổ chức trực tiếp ảnh hưởng đến khả cung ứng lao động cân yếu tố sản xuất khác, với đầu trình hoạt động hệ thống kinh tế cấp Do vậy, phát triển hệ thống kinh tế gắn với trạng, khả thay đổi quy mơ, lực, trình độ phát triển thị trường lao động thời kỳ Lê Thị Thúy dân 64 K35 - Giáo dục công Sự phát triển thị trường lao động trình phát triển kinh tế - xã hội nước ta ln gắn liền với nhau: mặt, nguồn lực, điều kiện thực nội dung phát triển kinh tế; mặt khác, lại kết q trình phát triển Những đặc điểm quy mơ, cấu lao động, tình hình phân bố lao động,… có nguồn gốc từ đặc điểm phát triển kinh tế đất nước Khi thị trường lao động phát triển, tạo kết nối, phối hợp hoạt động chủ thể để tạo chuỗi giá trị liên tục từ xây dựng sản phẩm hàng hóa sức lao động đến chuyển sức lao động từ nơi hình thành, đào tạo đến nơi sử dụng Đảm bảo cân đối, đồng bộ, ổn định cần thiết diễn biến yếu tố, quan hệ thị trường sức lao động để từ đó, hình thành luồng dịch chuyển dân cư, lao động theo yêu cầu chuyển dịch cấu lao động, dân cư, cấu kinh tế đất nước Phát triển thị trường lao động mối quan hệ thống nhất, đồng với thị trường khác cấu tổ chức hệ thống thị trường lao động nước ta Thị trường lao động phát triển cho phép hạn chế tính tự phát phát triển thị trường, từ phát huy lợi nguồn nhân lực đất nước Để phát triển thị trường lao động nước ta mà chủ yếu tập trung trung tâm, thành phố lớn như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng, Vũng Tàu, Đồng Nai,… cần thực giải pháp sau đây: - Thứ nhất, Xây dựng, hoàn thiện sở pháp lý cho hoạt động loại thị trường lao động tồn phát huy giá trị tích cực thực nội dung phát triển kinh tế đất nước Đồng thời trọng đến tiềm phát triển loại thị trường mới, đặc biệt thị trường xuất lao động thị trường dịch vụ cho đối tượng lao động nhập cư - Thứ hai, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường; thúc đẩy phát triển đồng loại thị trường; đó, có thị trường lao động có tầm quan trọng đặc Lê Thị Thúy dân 65 K35 - Giáo dục công biệt Đây sở để đảm bảo phát triển nhanh, vững kinh tế - xã hội nâng cao hiệu giải việc làm cho người lao động Phát triển thị trường lao động đòi hỏi phải thực giải pháp tác động lên cung, cầu lao động hồn thiện sách thị trường lao động khắc phục khiếm khuyết điều chỉnh thị trường lao động - Thứ ba, xây dựng triển khai dự án phát triển thị trường lao động nước ta nhằm điều tra, thống kê lao động thiết lập hệ thống thông tin thị trường lao động nội đất nước 3.5 Giải pháp hoàn thiện sách Nhà nước nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ● Thứ nhất, hoàn thiện chiến lược nâng cao sức khỏe cho người lao động Bên cạnh việc khám chữa bệnh việc nâng cao sức khỏe cho người dân nói chung người lao động nói riêng thơng qua việc cung cấp tri thức phương tiện truyền thông đại chúng quan trọng Trong nhiều năm qua chương trình chưa mang lại hiệu quả, cần có giải pháp nhằm tăng cường hiệu chương trình chương trình mục tiêu trọng điểm quốc gia Trước hết, phải xây dựng chương trình liên ngành nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Như ta biết, sức khỏe vốn quý người, sức khỏe liên quan đến nhiều yếu tố sống chế độ dinh dưỡng, văn hóa, xã hội,… Vì vậy, nâng cao sức khỏe cho người lao động không công việc riêng ngành y tế mà phải thực cộng tác nhiều ngành liên quan như: Bộ Văn hóa thơng tin, Bộ quốc phịng, Bộ Giáo dục Đào tạo,… Các chiến lược liên ngành mang lại hiệu cao áp dụng riêng cho ngành thực Bên cạnh đó, chương trình nâng cao sức khỏe người dân phải tăng cường liên kết, lồng ghép với nhằm tăng hiệu Một Lê Thị Thúy dân 66 K35 - Giáo dục cơng chương trình đơn lẻ nhằm mục đích tập trung vào vấn đề phịng hay ngăn chặn loại dịch bệnh, ví dụ chương trình quốc gia phịng chống lao Tăng cường đưa chương trình tổng hợp bao gồm nhiều chương trình nhỏ có mối liên hệ theo chiều dọc mang lại hiệu cao việc truyền tải thông tin đến người lao động để nâng cao hiệu bảo vệ chăm sóc sức khỏe cho người lao động ● Thứ hai, hoàn thiện chế độ lương bổng phúc lợi, chế độ khen thưởng, chế độ điều động đề bạt cho người lao động: + Chế độ lương bổng phúc lợi thiết lập sở: phù hợp với trình độ đào tạo; phù hợp với thâm niên cơng tác, cấp bậc chức vụ giao; phù hợp với đặc điểm nghề nghiệp ngành; tăng tương ứng với phát triển kinh tế gia tăng giá cả, + Chế độ khen thưởng: phải kịp thời, lúc cho cá nhân, đơn vị hoàn thành nhiệm vụ đạt hiệu cao; cá nhân, đơn vị có sáng kiến giải pháp (đột xuất, độc đáo) đem lại lợi ích lớn cho xã hội, khơng phân biệt cán lãnh đạo hay nhân viên; khen thưởng sinh viên, cán khoa học - kỹ thuật gửi đào tạo nước hoàn thành tốt nhiệm vụ trở nước phục vụ; khen thưởng cá nhân, đơn vị có cống hiến tốt cho xã hội nhân dân, không phân biệt hay nước + Chế độ điều động đề bạt cán cần thực sở công khai, khách quan vô tư Việc điều động nhân đòi hỏi phải đưa người nơi có nhu cầu, bao gồm cán lãnh đạo lẫn chuyên viên quản lý hành chính, chuyên viên khoa học - kỹ thuật Song song với chế độ điều động cần có chế độ đề bạt hợp lý (cả chức vụ lẫn lương bổng, phúc lợi) để khuyến khích tạo niềm tin cho người điều động để họ phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ giao Lê Thị Thúy dân 67 K35 - Giáo dục công ● Thứ ba, hồn thiện sách thu hút sử dụng nguồn nhân lực như: Thực tế Việt Nam cho thấy việc đào tạo, thu hút sử dụng nguồn nhân lực chưa hợp lý, chưa đồng Trong bối cảnh nước ta thực sách phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, để thúc đẩy nhanh tiến trình cơng nghiệp hố, đại hố cần phải có sách thu hút sử dụng có hiệu bốn đội ngũ sau: - Đội ngũ lãnh đạo Đảng, quản lý nhà nước, quản lý hành chính: bao gồm người có chun mơn, có khả nhìn xa trơng rộng, có khả định kịp thời, có khả lãnh đạo, - Đội ngũ quản lý doanh nghiệp: bao gồm giám đốc, nhân viên quản lý doanh nghiệp, xí nghiệp, nhà máy có trình độ thơng thạo luật kinh tế, luật pháp quốc tế, có lực ngơn ngữ có khả diễn đạt tốt - Đội ngũ khoa học, kỹ thuật: bao gồm nhà khoa học đầu đàn, đạt trình độ quốc tế, chuyên viên kỹ thuật có đẳng cấp, cơng nhân kỹ thuật giỏi, thành thạo nghiệp vụ, Đây lực lượng có khả sáng tạo lớn, có khả ứng dụng thành tựu khoa học - kỹ thuật tiên tiến, có khả giải vấn đề, - Đội ngũ tri thức Việt kiều, có khoảng triệu Việt kiều sinh sống nhiều quốc gia khác giới, số có nhiều nhà khoa học - kỹ thuật Việt Nam đạt thành tích cao khoa học, nguồn chất xám đáng trân trọng Mặt khác, với sách mở cửa hội nhập Đảng Nhà nước; nay, ngày có nhiều niên, học sinh, sinh viên Việt Nam lao động học tập nước tiên tiến Do vậy, cần đẩy mạnh sách thu hút tri thức Việt kiều, thu hút lưu học sinh lao động sau hoàn tất nhiệm vụ trở phục vụ Tổ quốc Công việc tiến hành nhiều hình thức khác nhau: trở nước sinh sống làm việc, trở nước phục vụ thời gian Lê Thị Thúy dân 68 K35 - Giáo dục công định, sống nước tham gia tư vấn, tham mưu, kiêm nhiệm, Việc thu hút sử dụng có hiệu hai nguồn nhân lực đào tạo ngồi nước có ý nghĩa lớn lao việc bổ sung tri thức, chia xẻ kinh nghiệm hỗ trợ phát triển khoa học cơng nghệ giúp Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh, tiếp cận trình độ phát triển khu vực giới ● Thứ tư, hồn thiện sách tiền lương phúc lợi cho người lao động: - Khuyến khích doanh nghiệp phép tự định đoạt mức lương, thưởng cho công nhân viên, dựa quy luật thị trường lao động hiệu sản xuất kinh doanh Các sở tự định sách thu hút nhân tài, kể quan nghiệp bệnh viện, trường học,… - Tiền lương thực tuân theo quy luật cung cầu lao động Nhà nước quy định mức lương tối thiểu để bảo vệ lợi ích người lao động - Các chế độ lao động quy định mềm dẻo, linh hoạt nhằm đảm bảo quyền lợi người lao động không ảnh hưởng nhiều đến hiệu doanh nghiệp Lược bỏ quy định mang tính hình thức, cứng nhắc hợp đồng lao động hay thỏa ước lao động - Đối với công chức quan quản lý Nhà nước, quy định mức lương tối thiểu công chức địa bàn, chế độ phụ cấp, khen thưởng, đãi ngộ xứng đáng nhằm thu hút người tài vào làm việc quan Nhà nước Có thể nói, việc phân chia giải pháp có ý nghĩa tương đối chúng có mối quan hệ qua lại với nhau, tác động lẫn Do vậy, thực đồng giải pháp điều cần thiết để nâng để nâng cao chất lượng NNL nhằm phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất Việt Nam Lê Thị Thúy dân 69 K35 - Giáo dục công KẾT LUẬN Nguồn nhân lực nguồn lực người Nó không phận cấu thành lực lượng sản xuất mà cịn yếu tố có vai trị định phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất Với tư cách nguồn động lực có tầm quan trọng đặc biệt nên nguồn lực người vừa phương tiện sáng tạo giá trị vật chất giá trị tinh thần, sáng tạo hoàn thiện thân mình, vừa chủ nhân sử dụng có hiệu nguồn tài sản Ngày nay, giới, khoa học công nghệ phát triển vũ bão, lực lượng sản xuất ngày đại Chính vậy, quốc gia có xu hướng ý đầu tư vào nguồn lực người, coi nguồn lực người nguồn lực quý nhất, động lực phát triển kinh tế - xã hội Thực tế cho thấy, quốc gia ý đến việc đầu tư cho nguồn lực người quốc gia có kinh tế phát triển bền vững, kể quốc gia khơng mạnh nguồn lực tự nhiên Việt Nam nước nông nghiệp lạc hậu, lại vừa trải qua hai chiến tranh nên lực lượng sản xuất nước ta lạc hậu Điều làm cho kinh tế - xã hội nước ta phát triển Do đó, để phát triển kinh tế - xã hội đất nước phải xây dựng lực lượng sản xuất đại Để làm điều này, phải tiến hành nâng cao chất lượng nguồn nhân lực - yếu tố hàng đầu phát triển lực lượng sản xuất Tuy nhiên, NNL nước ta bên cạnh ưu lực lượng lao động dồi dào, người Việt Nam cần cù, chịu khó, thơng minh sáng tạo, có khả vận dụng linh hoạt thích ứng nhanh trước biến đổi hồn cảnh,… hạn chế khơng phải nhỏ, trình độ chun mơn nghề nghiệp, kỹ lao động, thể lực văn hố lao động cơng nghiệp; thêm vào đó, cấu bậc đào tạo phân bố Lê Thị Thúy dân 70 K35 - Giáo dục công ngành, vùng kinh tế lại không đồng đều, số lao động qua đào tạo, có chất lượng cao ít, tồn nhiều lao động phổ thông Xuất phát từ quan điểm nâng cao chất lượng NNL nhằm thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất; dựa phân tích thực trạng chất lượng NNL Việt Nam nay, khóa luận phân tích đưa số giải pháp chủ yếu nhằm bước nâng cao chất lượng NNL để phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội đất nước Để thực điều này, cần nhanh chóng thực đồng giải pháp giáo dục đào tạo, chăm sóc sức khoẻ, nâng cao chất lượng dân số, cải thiện môi trường sống, nâng cao chất lượng sống, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao từ bên ngoài, tăng cường hợp tác quốc tế, Chỉ vậy, Việt Nam trở thành đất nước “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” Văn kiện Đại hội Đảng đề Lê Thị Thúy dân 71 K35 - Giáo dục công DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PGS.TS Nguyễn Hữu Bạch (2010), “Về xây dựng phát triển đội ngũ giáo sư, phó giáo sư Việt Nam 30 năm qua”, Tạp chí Cộng sản, số 120, trang - Bộ Kế hoạch Đầu tư (2011), Báo cáo điều tra lao động việc làm Việt Nam 2010, Nxb Thống kê, Hà Nội Bộ Lao động - Thương binh Xã hội (2006), Số liệu thống kê lao động việc làm Việt Nam 2005, Nxb Lao động xã hội, Hà Nội Bộ Lao động - Thương binh Xã hội (2010), Niên giám thống kê lao động - thương binh xã hội, Nxb Lao động xã hội, Hà Nội Phạm Tất Dong (2004), “Nhân tố người quan điểm xây dựng nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, đại hóa”, Tạp chí Thơng tin Khoa học giáo dục, số 112, trang - Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb Sự thật, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (1997), Văn kiện Hội nghị lần thứ Ban chấp hành Trung ương khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội Đại biểu tồn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội 10 Phạm Minh Hạc (1996), Vấn đề người nghiệp công nghiệp hóa, đại hóa, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 11 Phạm Minh Hạc (2001), Nghiên cứu người nguồn nhân lực vào cơng nghiệp hóa, đại hóa, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 12.GS.TS Hồ Đức Hùng (2011), “Năng suất lao động Việt Nam thấp Thái Lan 30 lần”, Thời báo kinh tế Sài Gòn, số 30, trang 50 - 53 Lê Thị Thúy dân 72 K35 - Giáo dục công 13 Đoàn Văn Khái (1995), Nguồn lực người - yếu tố định nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước, Nxb Lý luận trị, Hà Nội 14 PGS.TS Trần Kiểm (2004), “Yêu cầu phát triển trí tuệ đáp ứng nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước”, Tạp chí Giáo dục, số 95, trang 14 - 18 15 Vũ Tự Lập (2007), Giáo trình Địa lý tự nhiên Việt Nam, Nxb Đại học sư phạm, Hà Nội 16 V.I.Lênin (1977), Toàn tập, tập 38, Nxb Tiến - Matxcơva 17 Việt Linh (2011), “Tình trạng sức khỏe yếu tố ảnh hưởng”, Tạp chí Dân số & Phát triển, số 5, trang 122 - 125 18 C.Mác Ph.Ăngghen (1980), Tuyển tập, tập 1, Nxb Sự thật, Hà Nội 19 C.Mác Ph.Ăngghen (1982), Tuyển tập, tập 3, Nxb Sự thật, Hà Nội 20 C.Mác Ph.Ăngghen (1993), Toàn tập, tập 23, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 21 C.Mác Ph.Ăngghen (1998), Tồn tập, tập 34, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 22 C.Mác Ph.Ăngghen (2000), Toàn tập, tập 46, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 23 Phạm Ngọc Minh (1998), “Vai trò động lực lợi ích việc nâng cao tính tích cực chủ thể”, Tạp chí triết học, số 3, trang 14 - 15 24 TS Nguyễn Thế Nghĩa (1996), “Nguồn nhân lực - Động lực cơng nghiệp hóa, đại hóa”, Tạp chí triết học, số 1, trang 36 - 42 25 Phạm Văn Nhân (2002), “Nhận diện nguồn nhân lực - sở xây dựng sách đào tạo phát triển nguồn nhân lực”, Phát triển giáo dục, số 5, trang 12 - 18 Lê Thị Thúy dân 73 K35 - Giáo dục công 26 Phạm Ngọc Quang (2003), “Kinh tế tri thức - xét từ góc độ lực lượng sản xuất quan hệ sản xuất”, Tạp chí triết học, số 3, trang 142 - 148 27 GS.TS Lê Hữu Tầng (1997), Về động lực phát triển kinh tế - xã hội, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 28 Nguyễn Thanh (2002), Phát triển nguồn nhân lực phục vụ nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 29 ThS Bùi Thị Minh Tiệp (2011), “Tác động biến đổi cấu dân số đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam”, Tạp chí Dân số Phát triển, số 11, trang 128 - 132 30 PGS.TS Nguyễn Tiệp (2004), Giáo trình nguồn nhân lực, Nxb Lao động xã hội, Hà Nội 31 Alvin Toffer (2007), Thăng trầm quyền lực, Nxb Thông tin lý luận, Hà Nội 32 Tổng cục dân số - kế hoạch hóa gia đình (2011), “Số liệu thống kê xã hội mơi trường”, Tạp chí Dân số & Phát triển, số 1, trang 118 - 121 33 Tổng cục thống kê (2011), Tình hình kinh tế - xã hội Việt Nam mười năm từ 2001- 2010, Nxb Thống kê, Hà Nội 34 Tổng cục thống kê (2012), Niên giám thống kê 2011, Nxb Thống kê, Hà Nội 35 Lưu Ngọc Trinh (1996), Chiến lược người thần kỳ Nhật Bản, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 36 Trần Văn Tùng, Lê Ái Lâm (1996), Phát triển nguồn nhân lực - kinh nghiệm giới thực tiễn nước ta, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 37 Viện Dinh dưỡng - Bộ Y tế (2012), Báo cáo tóm tắt tổng điều tra dinh dưỡng 2009 - 2010, Nxb Thống kê, Hà Nội 38 Www Báo lao động com 39 Www Báo com Lê Thị Thúy dân 74 K35 - Giáo dục công ... Những vấn đề đặt phát triển nguồn nhân lực Việt Nam 48 Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC ĐỂ PHÁT TRIỂN LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY. .. lợi Xuất phát từ lý trên, chọn đề tài: ? ?Vấn đề nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhằm thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất Việt Nam nay? ?? làm đề tài khóa luận tốt nghiệp Tình hình nghiên cứu đề. .. ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam 29 2.2 Thực trạng chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam 34 2.3 Nguyên nhân dẫn đến mặt tích cực tiêu cực chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam