TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ ĐÀO THỊ LIỄU SỰ VẬN DỤNG MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VÀO VIỆC GIẢNG DẠY MÔN GDCD TRONG TRƯỜNG THPT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Triết học Người hướng dẫn khoa học TS VI THÁI LANG HÀ NỘI - 2013 LỜI CẢM ƠN Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới tiến sĩ Vi Thái Lang tận tình bảo, giúp đỡ em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp Em xin chân thành cảm ơn thầy cô trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, đặc biệt thầy cô khoa Giáo dục Chính trị tạo điều kiện giúp đỡ em suốt thời gian qua Với hạn chế thời gian kiến thức thân nên khóa luận khó tránh khỏi hạn chế, thiếu sót Em mong đóng góp ý kiến thầy cô Em xin chân thành cảm ơn! Tác giả khóa luận ĐÀO THỊ LIỄU LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu khoa học riêng Công trình thực hướng dẫn tiến sĩ Vi Thái Lang Các kết nêu khóa luận chưa công bố công trình không trùng với kết nghiên cứu tác giả Tác giả khóa luận ĐÀO THỊ LIỄU DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT GDCD : Giáo dục công dân GV : Giáo viên THPT : Trung học phổ thông MỤC LỤC MỞ ĐẦU Chương 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CHUNG VỀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1 Khái niệm kết cấu lý luận thực tiễn 1.2 Mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn 16 1.3 Sự cần thiết phải vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt Nam 23 1.4 Nội dung vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt Nam 27 Chương 2: THỰC TRẠNG CỦA SỰ VẬN DỤNG MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VÀO VIỆC GIẢNG DẠY MÔN GDCD TRONG TRƯỜNG THPT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 38 2.1 Thành tựu vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt Nam nay………………………………………………………………………….38 2.2 Hạn chế vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD Việt Nam 42 2.3 Nguyên nhân vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt Nam 48 Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY MÔN GDCD TRONG TRƯỜNG THPT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY TRÊN CƠ SỞ VẬN DỤNG MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 53 3.1 Nâng cao đội ngũ giáo viên dạy môn GDCD 54 3.2 Nâng cao nhận thức học sinh vị trí, vai trò môn GDCD trường THPT 58 3.3 Đáp ứng tốt điều kiện phục vụ trình dạy học, nội dung chương trình sách giáo khoa phù hợp 59 3.4 Thực chế phối hợp chặt chẽ nhà trường, gia đình, xã hội việc giáo dục đạo đức cho học sinh 63 KẾT LUẬN 66 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 68 LỜI MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Trong trình dạy học, ta thấy vấn đề quan hệ lý luận thực tiễn có tầm quan trọng đặc biệt tất môn học nói chung môn GDCD nói riêng Nhiệm vụ giáo dục tư tưởng, trị, đạo đức cho học sinh tất môn học, tất hình thức giáo dục nhà trường thực Nhưng có môn GDCD giáo dục trực tiếp cho học sinh tri thức theo hệ thống xác định, toàn diện giới quan nhân sinh quan, giúp học sinh hiểu quy luật phát triển tất yếu, khách quan xã hội loài người Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Thực tiễn lý luận hướng dẫn thành thực tiễn mù quáng, lý luận mà không liên hệ với thực tiễn lý luận suông” [14, tr.496] Do đó, học lý luận suông mà không liên hệ với thực tiễn kết gì, hiểu bề mà chưa sâu vào chất vật Là môn khoa học xã hội, với đặc thù tri thức môn học, môn GDCD trường THPT có nhiệm vụ góp phần đào tạo học sinh thành người lao động mới, hình thành học sinh phẩm chất tốt đẹp người công dân tương lai Có thể nói, không môn học lại sát với đời sống thực tế môn GDCD Để cho việc giảng dạy môn GDCD có hiệu giáo viên dạy lý thuyết mà phải liên hệ với thực tiễn sống Do việc giảng dạy lý luận môn GDCD thiết phải liên hệ với thực tiễn Tầm quan trọng Lênin thể chỗ: “Quan điểm đời sống thực tiễn, phải quan điểm thứ lý luận nhận thức”[8,tr.167] Chính việc tìm hiểu mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn cần thiết Đặc biệt việc dạy học môn GDCD trường THPT nay, cần phải nâng cao tính sinh động, hấp dẫn giảng Đây đảm bảo tính thống gắn kết gắn kết cách hài hòa lý luận thực tiễn Vì thế, vấn đề để nâng cao chất lượng dạy học môn GDCD trường THPT phải trọng liên hệ lý luận với thực tiễn Với lý trên, chọn đề tài: “Sự vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt Nam nay” làm khóa luận tốt nghiệp Tình hình nghiên cứu đề tài Việc nghiên cứu vận dụng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT vấn đề mẻ Có số viết đề cập, xoay quanh vấn đề sơ lược nghiên cứu phương diện mà Ví dụ như: “Dạy học môn GDCD trường THPT vấn đề lý luận thực tiễn” Nguyễn Văn Cừ - Nguyễn Duy Nhiên (đồng chủ biên) “Về việc gắn lý luận với thực tiễn giảng dạy Lý luận trị” (Th.s Phạm Thị Thanh Giang), “Vài suy nghĩ việc gắn lý luận với thực tiễn giảng dạy Chính trị nay” (Th.s Nguyễn Thái Sơn, Trưởng môn Triết học, khoa Giáo dục Chính trị) hay Phùng Văn Bộ: “Lý luận giảng dạy môn GDCD” Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội “Nâng cao hiệu gắn lý luận với thực tiễn giảng dạy trường Chính trị nay”(Bùi Văn Nam - Giảng viên khoa Lý luận MácLênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh) Các viết đề cập đến khía cạnh khác lý luận thực tiễn Tuy nhiên nghiên cứu vấn đề vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT tác giả đề cập Vì vậy, phạm vi khóa luận này, xin nghiên cứu đề tài Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu đề tài 3.1 Mục đích Từ việc làm rõ nội dung mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn; phân tích thực trạng vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt Nam nay; từ đưa giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy môn GDCD sở vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt Nam 3.2 Nhiệm vụ - Làm sáng tỏ mặt lý luận vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt Nam - Nghiên cứu thực trạng vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt Nam - Từ đưa giải pháp vận dụng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD Đối tượng nghiên cứu Khóa luận nghiên cứu vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt Nam Phương pháp nghiên cứu Đề tài vận dụng phương pháp biện chứng vật phương pháp nghiên cứu khoa học khác: phân tích, so sánh, tổng hợp Ý nghĩa đề tài Khóa luận làm tư liệu tham khảo cho người dạy môn GDCD trường THPT Kết cấu khóa luận Ngoài phần mở đầu kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, khóa luận gồm chương 11tiết Chương MỘT SỐ LÝ LUẬN CHUNG VỀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1 Khái niệm kết cấu lý luận thực tiễn 1.1.1 Khái niệm kết cấu lý luận Nhận thức phản ánh thực khách quan vào đầu óc người Khi người bắt đầu nhận thức bắt đầu có tri thức Những tri thức lý luận có người tiếp thu từ hệ trước tổng kết kinh nghiệm thực tiễn mình, trình chép y nguyên tri thức hệ trước mà trình tiếp nhận cách sáng tạo Đó trình từ đến biết, từ biết đến biết nhiều, từ nông đến sâu, từ không đầy đủ, xác trở thành đầy đủ, xác Trong trình suy nghĩ, người thường xuyên phải sử dụng khái niệm định “người”, “động vật” Những khái niệm hình thức tư phản ánh mặt , thuộc tính quan trọng lớp vật, tượng định Tùy thuộc vào số lượng vật, tượng khái niệm phản ánh mà ta có khái niệm rộng, hẹp khác Khái niệm rộng phản ánh mặt, thuộc tính, mối liên hệ chung, vật tượng thuộc lĩnh vực định gọi phạm trù Các phạm trù phép biện chứng vật như: vật chất, ý thức, nguyên nhân… khái niệm chung nhất, phản ánh mặt, thuộc tính, mối liên hệ phổ biến toàn giới tự nhiên, xã hội, tư Các phạm trù sẵn thân người cách bẩm sinh mà hình thành trình hoạt động nhận thức thực tiễn Nó kết giai đoạn nhận thức trước đó, đồng thời - Thực chế phối hợp nhà trường, gia đình, xã hội công tác giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh 3.1 Nâng cao đội ngũ giáo viên dạy môn GDCD Hơn lúc hết nhân tố định đến chất lượng giáo dục đội ngũ giáo viên để thay thực trạng môn GDCD cần phải: Kiên không để tình trạng giáo viên không đào tạo quy sang giảng dạy môn GDCD Chấm dứt tình trạng dạy “trái ngạch” đội ngũ giáo viên Thực chủ trương Đảng Nhà nước việc chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, sử dụng người, việc, ưu tiên người đào tạo quy có chuyên ngành nhằm tránh tình trạng nơi thừa, nơi thiếu giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy giáo viên Đối với giáo viên chuyên ngành cần có kế hoạch bồi dưỡng trình độ chuyên môn thường xuyên đổi phương pháp, cập nhật thông tin Nhưng có lẽ điều quan trọng thân giáo viên cần phải có ý thức nghề nghiệp chuyên môn hết họ người định chất lượng giảng dạy, tránh tình trạng giáo viên lơ chuyên môn, thiếu trách nhiệm nghề nghiệp Muốn giáo viên phải tự tìm tòi đổi phương pháp giảng dạy cho phù hợp với bài, đối tượng phù hợp với xu chung thời đại Nếu trước phương pháp dạy học truyền thống lấy hoạt động người thầy làm trung tâm Với phương thức dạy học truyền thống giáo viên chủ thể, tâm điểm, học sinh khách, quỹ đạo Nó có ưu điểm kiến thức học có tính lôgic cao Song đề cao vai trò người dạy nên nhược điểm phương pháp học sinh tiếp thu thụ động kiến thức, dạy dễ đơn điệu, buồn tẻ, kiến thức thiên lý luận, ý đến kỹ 54 thực hành người học, kĩ thực hành vào đời sống thực tế bị hạn chế Cho nên phương pháp hiệu giáo dục không cao, cần phải tìm phương pháp mới, đổi phương pháp dạy học truyền thống cách thức dạy học theo lối phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo học sinh mà ngày dùng thuật ngữ “phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm”, giáo viên người hướng dẫn, gợi ý, tổ chức, giúp cho người học tự tìm kiếm, khám phá tri thức theo kiểu tranh luận, hội thảo theo nhóm Người thầy có vai trò trọng tài, cố vấn điều khiển tiến trình học Giáo viên người nêu tình huống, kích thích hứng thú, suy nghĩ phân xử ý kiến đối lập học sinh Nhưng nhược điểm phương pháp tốn thời gian, đòi hỏi cần phải có phương tiện hỗ trợ sách giáo khoa phù hợp Giáo viên phải chuẩn bị kỹ giảng, thiết kế dạy, lường trước tình để chủ động tổ chức dạy Hiện nhiều giáo viên dạy học giảng dạy theo lối diễn giảng đơn điệu, không ý đến người học, thân giáo viên thiếu động họ hỏi, chậm dổi Như việc giảng dạy môn GDCD có chất lượng, đòi hỏi người giáo viên phải thật am hiểu chuyên môn, phải có chuyên tâm nghề nghiệp Lòng nhiệt thành với nghề nghiệp quan trọng, không nghề giáo mà tất nghề khác Khi yêu nghề họ sẵn sàng dồn hết tâm huyết cho trình giảng dạy Hàng năm trường Đại học Sư phạm đào tạo hàng ngàn giáo viên, góp phần tạo nên bề dày truyền thống ngành sư phạm Những sinh viên sư phạm họ vừa phải học chuyên môn, nghiệp vụ… hành trang bước vào nghề , đảm nhận trọng trách vô quan trọng mà nhân dân tin tưởng giao phó việc “trồng người” Bác Hồ kính yêu nói: “Vì lợi ích mười năm trồng Vì lợi ích trăm 55 năm trồng người” Vì cần phải có sách cụ thể để thu hút học sinh giỏi thi vào khoa GDCT trường Một quốc gia phát triển phải quốc gia có trình độ dân trí văn hóa cao Vì trọng trách quan trọng nên ngành giáo dục cần phải có sách thu hút học sinh có phẩm chất tốt, có lực vào ngành Một người giáo viên giỏi trước hết phải học sinh giỏi, ngành sư phạm cần người có tư chất thông minh phẩm chất đạo đức tốt Chính lúc hết vai trò người thầy ngày xã hội tôn vinh Nhưng thực tế có sinh viên học lại không rèn luyện nghiệp vụ, việc học để đối phó với thi cử điểm họ cao lại lực sư phạm Do trường bắt tay vào công việc không đảm nhận công tác từ làm ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy môn nói riêng ngành sư phạm nói chung Song cần đánh giá thật khách quan công kích thích phấn đấu vươn lên học tập công tác, góp phần đào tạo giáo viên thật đáp ứng yêu cầu thực tiễn giáo dục nước nhà.Việc bồi dưỡng thường xuyên chuyên môn nghiệp vụ tri thức chuyên môn nghiệp vụ cần thiết cho giáo viên Giáo viên dạy môn GDCD trường THPT cần bồi dưỡng giới quan, nhân sinh quan cách mạng Nội dung môn GDCD tập trung vào việc xây dựng cho học sinh giới quan khoa học, nhân sinh quan cộng sản, phương pháp luận đắn Do muốn đạt hiệu cao dạy học môn cần: “Bồi dưỡng đội ngũ người làm công tác sư phạm giảng dạy, người phải gắn bó chặt chẽ với Đảng, với lí tưởng Đảng, thấm nhuần tư tưởng Đảng” Những giáo viên trường kinh nghiệm, phương pháp chưa cao, cần phải học hỏi giáo viên lâu năm trường Họ 56 người trải nghề vốn sống, kinh nghiệm dồi Qua đó, hàm lượng thực tiễn giảng giáo viên có sức thuyết phục Giáo viên dạy môn GDCD trường THPT cần có tính tích cực xã hội biết tự giáo dục Bởi môn GDCD gắn bó chặt chẽ với thực tiễn sinh động đời sống xã hội Việc tham gia tích cực vào thực tiễn đời sống xã hội giúp giáo viên GDCD tích lũy kinh nghiệm, bồi dưỡng cho lòng yêu nghề, giảng có thở sống sinh động thuyết phục học sinh Hơn nữa, dạy học nghề đòi hỏi nhiều công sức nhất, lao động sư phạm lao động trí óc căng thẳng người giáo viên cần phải tận tâm, tự lực sáng tạo Có hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng lực đáp ứng yêu cầu giáo dục thời đại Nếu trình giảng dạy, giáo viên dừng lại luận điểm khoa học chung, không gắn với sống, giảng sức thuyết phục giáo viên đưa kiện cụ thể mà không dùng lí luận để khái quát, lí giải kiện cản trở việc hình thành phát triển tư lí luận học sinh Vì người giáo viên phải có phương pháp giảng dạy cho phù hợp phải biết kết hợp nhuần nhuyễn tri thức môn học với thực tiễn sinh động trình giảng dạy Người giáo viên phải trau dồi tri thức môn mà dạy mà môn khác.Và giáo viên gương sáng cho học sinh noi theo Đội ngũ giáo viên dạy môn GDCD phải tâm huyết với nghề, ngày đêm mệt mài với giảng, không quản gian lao 57 3.2 Nâng cao nhận thức học sinh vị trí, vai trò môn học trường THPT Hầu em học sinh coi môn phụ, nên học đối phó, học để qua kì thi.Tuy nhiên, với việc cải cách nội dung cộng với lòng nhiệt tình, tâm huyết giáo viên, thêm vào trợ giúp phương tiện dạy học đại góp phần không nhỏ vào ý thức học sinh môn học Biểu cụ thể chất lượng giảng dạy môn học ngày nâng cao Do người giáo viên dạy môn GDCD, cần phải có phương pháp để học sinh thấy môn cần thiết em yêu thích Trong trình giảng, giáo viên cần khuyến khích học sinh tranh luận, giải vấn đề thuộc nội dung học thực tiễn diễn xung quanh Giáo viên cần phải tạo lôi cuốn, thu hút em vào giảng, để em không thấy nhàm chán làm việc riêng Mỗi môn học trường THPT có vị trí định môn GDCD Những tri thức môn GDCD gắn bó mật thiết với đời sống thực Dạy học tri thức môn GDCD tách khỏi thực tiễn nghĩa tác dụng Bởi lẽ, dạy môn GDCD dạy để học sinh trở thành người công dân có trách nhiệm cho đất nước Do đó, môn học giữ vai trò chủ chốt việc giáo dục cho học sinh ý thức hành vi, góp phần hình thành học sinh phẩm chất lực cần thiết Do không học sinh mà xã hội nhà trường cần có thái độ nhìn nhận đắn môn học Do đặc điểm tri thức môn GDCD trừu tượng, khái quát liên quan đến đời sống xã hội rộng lớn thường khô khan, gây hứng thú học tập.Vì giảng dạy thiết giáo viên phải kết hợp nhiều phương pháp dạy học đặc biệt gắn tri thức môn học với đời sống để gây hứng thú cho học sinh 58 Môn GDCD có vai trò giáo dục giáo dưỡng, bao gồm hệ thống tri thức khoa học phù hợp với đối tượng nhận thức học sinh Nó góp phần hình thành giới quan khoa học phương pháp tư biện chứng cho học sinh Cần phải rõ cho học sinh hiểu môn GDCD môn khoa học xã hội trường phổ thông trung học Nó giúp em phát triển hài hòa trí dục đức dục Từ học sinh thấy tầm qaun trọng môn thân thực tiễn sống hàng ngày Tổ chức học tập, thi nghiêm túc gắn tri thức học với đời sống để em thấy ý nghĩa thiết thực môn họ 3.3 Đáp ứng tốt điều kiện phục vụ trình dạy môn GDCD, nội dung chương trình sách giáo khoa phù hợp Cần xác định nội dung môn học cho phù hợp với đối tượng nhận thức, đảm bảo tính thiết thực, phổ thông, khoa học, đại học sinh, nội dung môn học phải có hướng nghiệp học sinh trung học phổ thông Nội dung môn học phải trình bày ngắn gọn, cô đọng, có gắn kết Nên có phần tóm tắt cuối bài, in đậm, in nghiêng để học sinh dễ thuộc, dễ nhớ Giáo viên trình giảng dạy môn GDCD cần phải sử dụng nhiều phương pháp cho phù hợp với nội dung dạy đặc biệt phương pháp trực quan GDCD môn học trang bị cho học sinh cách tương đối có hệ thống kiến thức phổ thông, thiết thực vấn đề thời đại, nghiệp xây dựng đất nước Khi sử dụng phương pháp trực quan, giáo viên hướng dẫn học sinh biết cách tổng hợp khái quát tư liệu thực tế thành lí luận Sử dụng tốt phương tiện trực quan dạy môn GDCD hình thành, củng cố đường nhận thức biện chứng cho học sinh Sử dụng tốt tranh ảnh giảng dạy môn GDCD vừa đảm bảo cho học sinh tiếp thu tốt,vừa giáo dục thẩm mĩ cho học sinh Hiện ta thấy 59 hầu hết trường THPT trang bị máy tính Sử dụng máy vi tính giảng dạy môn GDCD giúp học sinh tiếp cận với thành tựu khoa học công nghệ Máy tính giúp cho giáo viên môn GDCD chuẩn bị trước hình thức trực quan cần sử dụng giảng, từ tư liệu đơn giản đến tư liệu phức tạp Nó giúp học sinh thấy rõ phát triển tự nhiên, xã hội Trong dạy môn GDCD giáo viên tổ chức cho học sinh tham quan sở nghiên cứu khoa học, di tích lịch sử, viện bảo tàng, danh lam thắng cảnh,… tổ chức tham quan giúp học sinh nâng cao nhận thức môn, củng cố tri thức học sinh thu nhận Môn GDCD trường THPT-môn học khẳng định môn khoa học xã hội, bao gồm nhiều mộn khoa học chuyên ngành khác như: Triết học, Kinh tế trị học, Đạo đức học….những kiến thức trực tiếp hình thành giới quan, nhân sinh quan, đạo đức, lí tưởng sống cho học sinh Do người giáo viên dạy môn GDCD phải hiểu biết sâu sắc kiến thức môn khao học chuyên ngành Mặt khác kiến thức môn GDCD gắn chặt với phát triển, vận động khoa học tự nhiên, người, xã hội, điều đòi hỏi giáo viên phải thường xuyên bồi dưỡng kiến thức, biết chon lọc xử lí thông tin Do với việc làm cho người hiểu cần thiết tri thức môn GDCD sống tương lai, thấy rõ vị trí quan trọng môn GDCD trường THPT người giáo viên giảng dạy môn GDCD, cần phải có sáng tạo, linh hoạt việc lựa chọn sử dụng phương pháp, phương tiện cho nội dung giảng Hiện nay, phát triển mạnh mẽ khoa học-công nghệ, trước biến đổi sâu sắc, nhanh chóng đời sống xã hội, việc dạy môn GDCD trường THPT cần phải có đổi mạnh mẽ phương pháp giảng dạy học tập Công nghệ thông tin công cụ đắc lực trình 60 đổi phương pháp dạy học môn, ứng dụng công nghệ thông tin giảng dạy môn GDCD định hướng quan trọng việc tăng hiệu sử dụng phương pháp dạy học môn Một số phương tiện dạy học đặc thù môn GDCD loại bảng viết, giấy khổ lớn, bút dạ… loại bảng biểu, sơ đồ tranh ảnh, mô hình, câu chuyện, tình huống, số liệu, phiếu học tập…ngoài sử dụng máy tính, đĩa hình Về phương tiện, sở vật chất: Trước tư liệu, đồ dung dạy học môn học Nhưng với phổ biến phương tiện thông tin đại chúng, trợ giúp đắc lực phương tiện đại - đặc biệt máy chiếu làm cho học GDCD thêm sôi động hấp dẫn Các phương tiện dạy học đặc biệt phương tiện dạy học môn GDCD trường THPT thiếu thốn Bộ giáo dục đào tạo có nhiều chủ trương, cấp kinh phí mua thiết bị dạy học cho môn học trường THPT Nhưng chắn rằng, nguồn cung cấp từ Bộ đáp ứng đủ nhu cầu phương tiện dạy học cho môn học, mà điều quan trọng phải biết sử dụng hợp lí triệt để phương tiện dạy học Tóm lại, dạy học môn GDCD trường THPT việc sử dụng phương tiện dạy học cách linh hoạt, phù hợp với nội dung kiến thức đối tượng học sinh, đem lại hiệu cao Do đó, phương tiện dạy học có ý nghĩa quan trọng trình dạy học Cần xác định nội dung môn học cho phù hợp với đối tượng nhận thức, đảm bảo tính thiết thực, phổ thông, khoa học, đại học sinh, nội dung môn học phải có hướng nghiệp học sinh trung học phổ thông Nội dung môn học phải trình bày ngắn gọn, cô đọng, có gắn 61 kết Nên có phần tóm tắt cuối bài, in đậm, in nghiêng để học sinh dễ thuộc, dễ nhớ Để hình thành phát triển người có phẩm chất đạo đức nhà trường phổ thông phải có chương trình, nội dung giáo dục, giáo dưỡng phù hợp với đất nước, người Việt Nam phù hợp với thời đại Từ năm học 2006 - 2007 với môn học khác, nội dung chương trình sách giáo khoa môn GDCD cải cách Trước thời điểm có tài liệu GDCD chưa công nhận sách giáo khoa Về nội dung, chương trình sách giáo khoa đổi phong phú, đa dạng, hợp lí khoa học lôi học sinh Chương trình bao gồm số nội dung lớn như: Khái quát triết học Mác - Lênin, Kinh tế trị Mác - Lênin, Đạo đức học, sách kinh tế, xã hội, văn hóa… Ngoài lồng ghép số nội dung khác có liên quan thông qua hoạt động giáo dục lên lớp giáo dục môi trường, giáo dục an toàn giao thông, giáo dục kĩ sống giáo dục phòng chống ma túy góp phần làm cho môn học trở nên hấp dẫn với học sinh Nội dung môn học phải gắn bó chặt chẽ với sống thực tiễn học sinh, gắn với kiện đời sống pháp luật kinh tế, đạo đức, pháp luật, địa phương, đất nước Do chương trình môn GDCD xây dựng theo trình vừa đảm bảo tính hệ thống, tính phát triển, vừa đảm bảo tính khả thi tính thực tiễn nhằm cung cấp dung lượng kiến thức giáo dục học sinh theo mục tiêu đào tạo nhà trường phổ thông Chương trình môn GDCD lần có nhiều thay đổi so với chương trình cũ: tính đại cập nhật tri thức thể rõ hơn, môn học có liên hệ gần gũi với thực tế đời sống không kiến thức khô khan… cần coi trọng thực hành, vận dụng liên hệ thực tế Vì nội dung sách giáo khoa bi.ên soạn theo hướng dân tộc, đại, tích hợp nhằm phát huy tính tích cực học sinh 62 3.4 Thực chế phối hợp nhà trường, gia đình, xã hội công tác giáo dục đạo đức nhân cách cho học sinh Khác với môn học khác, hiệu dạy học môn GDCD đòi hỏi phải có môi trường dạy học, môi trường giáo dục lành mạnh, khép kín Chính vậy, trình dạy học, cần phải phối, kết hợp lực lượng giáo dục nhà trường nhà trường nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh thực hành điều học sống Nhà trường chủ thể quan trọng giáo dục văn hóa học đường cho học sinh, giáo dục mang tính “chuyên nghiệp” Còn môi trường xã hội tích góp tương tác thông qua hoạt động góp phần hình thành giá trị văn hóa học đường Đối với nhà trường: Nhà trường dạy chữ đôi với dạy người, trang bị tri thức khoa học phải đôi với trang bị tri thức đạo đức.Trong nhà trường môn học đạo đức, giáo dục công dân, giới quan, nhân sinh quan mới, có chức giáo dục văn hóa, học đường mà tất môn học có vai trò nhau.Nhà trường cần kết hợp chặt chẽ với gia đình, thông qua việc tổ chức hoạt động cho em tham gia như: đền ơn đáp nghĩa, ủng hộ người nghèo Phải thực “học đôi với hành” cách tổ chức cho học sinh tham quan di tích lịch sử, nhà bảo tàng, phong cảnh quê hương, đất nước… để học sinh mở rộng tầm hiểu biết khắc sậu tri thức mà em tiếp thu qua sách Sau buổi tham quan phải có thu hoạch báo cáo để thấy tác dụng việc tham quan học sinh Về phía gia đình Phụ huynh cần nhận thức vị trí, vai trò tầm quan trọng môn GDCD, từ định hướng em quan tâm đến môn học theo chiều hướng tích cực, tự học “học để biết, học để làm, học để chung sống, học 63 để làm người” Có môn GDCD phát huy tối đa hiệu nhiệm vụ “dạy người” mà môn học gánh vác nhà trường Tuy nhiên, không phụ huynh học sinh khuyên em nên đầu tư vào môn như: Toán, Lí,… không nên đầu tư vào môn phụ như: Công nghệ, GDCD Con lời cha mẹ Nhưng bậc phụ huynh có “vâng lời cha mẹ” phẩm chất đạo đức môn GDCD Về phía xã hội: Các cấp lãnh đạo, quản lí chưa thực quan tâm đến môn GDCD, coi môn học phụ Do xã hội cần quan tâm, hướng dẫn người có nhìn nhận đắn môn học Hiện có nhiều niên, học sinh ý thức đạo đức kém,và xảy nhiều vụ bạo lực học đường, ta thấy điều đáng buồn, em chưa quan tâm đến việc học môn GDCD, em coi môn phụ, môn với mớ lí thuyết sáo rỗng, không thực tế Các cấp quản lí Ban giám hiệu trường phổ thông trung học phải có nhận thức đắn nhiệm vụ, chức môn học GDCD, để thấy rõ tầm quan trọng môn Từ đạo môn học, phân phối chương trình việc sử dụng đội ngũ giáo viên giảng dạy cho hợp lý, với vị trí vai trò môn học Phải quan tâm đến chất lượng giảng dạy, tạo điều kiện cho giáo viên bồi dưỡng chuyên môn, nâng cao trình độ nghiệp vụ sư phạm, đổi phương pháp giảng dạy việc đầu tư sách báo, tài liệu tham khảo phương tiện dạy học Hàng năm, Sở Giáo dục – Đào tạo nên tổ chức thi giáo viên dạy giỏi, để tìm phương pháp giảng dạy tốt nhất, tổ chức hội thảo chuyên ngành để trao đổi kinh nghiệm giáo viên trường tỉnh, sau lấy ý kiến chuyên viên để tìm ý kiến đóng góp hay Bộ Giáo dục Đào tạo nên tổ chức tra chéo để nắm tình hình thực tế môn GDCD từ có sách nhằm nâng cao hiệu việc giảng dạy 64 Phải thực “học đôi với hành” cách tổ chức cho học sinh tham quan di tích lịch sử, nhà bảo tàng, phong cảnh quê hương, đất nước… để học sinh mở rộng tầm hiểu biết khắc sậu tri thức mà em tiếp thu qua sách Sau buổi tham quan phải có thu hoạch báo cáo để thấy tác dụng việc tham quan học sinh Đối với quan quyền địa phương cần phải giúp đỡ trường học, môn học phương diện vật chất để giáo viên giảng dạy có hiệu Và toàn thể xã hội phải có trách nhiệm phối hợp với nhà trường giáo viên giáo dục học sinh cách toàn diện Tạo môi trường giáo dục lành mạnh nơi, cộng đồng, tập thể nhằm đáp ứng nghiệp đổi đất nước Việc nâng cao chất lượng giảng dạy môn GDCD trường THPT cần ủng hộ xã hội môn học Trước hết chủ trương sách, có sở lí luận đạo đức phù hợp với thực tiễn Do kiểm nghiệm thực tiễn, qua triển khai thực tiễn ► MỘT SỐ ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC MÔN GDCD - Bộ, Sở, thường xuyên tổ chức cho GV giảng dạy tham gia hoạt động thao giảng, hội giảng, sinh hoạt chuyên môn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ để kịp thời tháo gỡ khó khăn trình giảng dạy - Nhà trường trang bị tủ sách pháp luật thư viện - Bản thân người giảng dạy phải có tâm huyết, yêu nghề, đầu tư thời gian nghiên cứu.Và vận dụng kiến thức môn học khác để giúp giảng sinh động, sâu sắc - Nhà trường, GV nên tổ chức cho học sinh tham quan thực tế 65 KẾT LUẬN Môn GDCD môn học có vai trò quan trọng việc hình thành phát triển nhân cách người thời đại Khi đất nước đứng trước thềm kỉ XXI - đòi hỏi nguồn nhân lực có chất lượng để thúc đẩy xã hội phát triển không trình độ, tri thức kĩ mà đòi hỏi phẩm chất đạo đức người Môn GDCD môn học có tính trừu tượng, khái quát cao, lý luận sâu sắc nên việc dạy việc học môn đòi hỏi phải gắn lý luận với thực tiễn đối chiếu với thực tiễn để làm rõ lý luận Vì giảng dạy môn GDCD nói công việc khó, đòi hỏi người giáo viên phải tích cực tìm hiểu, nắm bắt vấn đề xã hội cách kịp thời để trình dạy học tạo mối quan hệ hai chiều (lý luận thực tiễn) Môn GDCD có vị trí quan trọng trường phổ thông trung học Đây môn học góp phần đào tạo người lao động có tri thức khoa học, vừa có đạo đức, vừa có lực thực tiễn, vừa có phẩm chất trị, tư tưởng, vừa có ý thức trách nhiệm với cộng đồng Thông qua môn học giúp cho người học hình thành phát triển hành động phù hợp vơi điều kiện, hoàn cảnh cụ thể giai đoạn phát triển xã hội loài người Tách rời lý luận với thực tiễn thực tiễn với lý luận, biểu không việc vận dụng tri thức lý luận môn học vào thực tiễn sống Không có tri thức môn khoa học mà không gắn chặt với tri thức môn GDCD Dường tri thức liên hệ với tượng đời sống hàng ngày người Song truyền thụ tri thức lý luận làm cho học sinh không tiếp thu mức độ trừu tượng khái quát cao 66 Do với quan tâm cấp lãnh đạo, tâm huyết giáo viên môn nhìn nhận đắn học sinh Hi vọng môn GDCD ngày quan tâm để xứng đáng với vai trò vị trí “GDCD - giáo dục người” Tóm lại, với môn học GDCD vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào giảng dạy cần thiết 67 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Ban Tư tưởng – Văn hóa TW (2006), Tài liệu hỏi – đáp nghị Đại hội X Đảng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Bộ Giáo dục Đào tạo (2005), Giáo trình triết học Mác – Lênin, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Bộ Giáo dục Đào tạo (2011), Sách giáo khoa GDCD lớp 10, Nxb Giáo dục Việt Nam Nguyễn Văn Cừ - Nguyễn Duy Nhiên (đồng chủ biên), Dạy học môn GDCD trường THPT vấn đề lý luận thực tiễn, Nxb Đại học Sư phạm Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ IV BCH TW khóa VI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ II BCH TW khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1997 Đảng Cộng sản Việt Nam (Báo điện tử) Đinh Văn Đức – Dương Thị Thúy Nga (2009), (đồng chủ biên), Phương pháp dạy học môn GDCD trường THPT, Nxb Đại học Sư phạm V.I Lênin, Toàn tập, tập 18, Nxb Tiến Matxcova, 1980 10 V.I.Lênin, Toàn tập, tập 29, Nxb Tiến Matxcova, 1981 11 C.Mác Ăngghen (1995), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 12 C.Mác Ăngghen (1995), Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 13 C.Mác Ăngghen (1994), Toàn tập, tập 20, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 14 Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, tập 8, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 15 Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 16 Kho tài liệu.com 17 Tạp chí Cộng sản điện tử 18 Thư viện giảng điện tử, http://bài giảng.violet.vn 68 [...]... thống chỉ dạy lý luận mà chưa có sự liên hệ với thực tiễn 1.4 Nội dung của sự vận dụng mối quan hệ biện chứng giữa lý luận và thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trong trường THPT ở Việt Nam hiện nay Việc giảng dạy bất kì môn học nào ở trường THPT cũng phải tuân theo nguyên tắc: Lý luận liên hệ với thực tiễn Những tri thức môn GDCD luôn gắn chặt với tình hình thực tế của đời sống xã hội, với sự phát... cao là do phương pháp giảng dạy chưa chú trọng liên hệ với thực tiễn Vì thế một trong những vấn đề đổi mới giảng dạy môn GDCD ở trường THPT là phải chú trọng liên hệ lý luận với thực tiễn mới nâng cao được chất lượng giảng dạy Như vậy, sự cần thiết phải vân dụng mối quan hệ biện chứng giữa lí luận và thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trong trường THPT ở Việt Nam hiện nay là rất quan trọng Nó đã khắc... không được tuyệt đối hóa thực tiễn, coi thường lý luận để rơi vào bệnh kinh nghiệm, đồng thời không được tuyệt đối hóa lý luận, coi thường thực tiễn rơi vào bệnh giáo điều Phải tăng cường tổng kết để bổ sung, hoàn thiện phát triển lý luận 1.3 Sự cần thiết phải vận dụng mối quan hệ biện chứng giữa lý luận và thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trong trường THPT ở Việt Nam hiện nay 22 1.3.1 Tình hình... quan hệ biện chứng giữa lý luận và thực tiễn 15 Mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn là một trong những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung và của lý luận nhận thức macxit nói riêng Mối quan hệ đó có ý nghĩa quan trọng đối với nhận thức khoa học và hoạt động thực tiễn 1.2.1 Vai trò của thực tiễn đối với lý luận Xét về bản chất, lý luận là một hệ thống những tri thức được khái quát từ thực. .. người chứng minh được chân lý, chứng minh tính hiện thực Do đó tư duy không tách rời hiện thực Nếu tách rời hiện thực, thực tiễn khỏi tư duy là vấn đề thuần túy kinh viện Như vậy, sức mạnh lý luận ở chỗ nó gắn bó mật thiết với thực tiễn, được kiểm nghiệm, bổ sung phát triển trong thực tiễn Mối quan hệ biện chứng giữa lý luận và thực tiễn có ý nghĩa quan trọng: phải coi trọng cả lý luận và thực tiễn, ... từ thực tiễn, phản ánh những mối liên hệ bản chất, những tính quy luật của thế giới khách quan Lý luận được hình thành không phải ở bên ngoài thực tiễn mà trong mối liên hệ thực tiễn Giữa lý luận và thực tiễn có mối quan hệ bản chất với nhau, tác động qua lại với nhau, trong đó thực tiễn giữ vai trò quyết định Vai trò của thực tiễn được biểu hiện trước hết ở chỗ thực tiễn là cơ sở, động lực và mục đích... biết áp dụng, vận dụng trong thực tiễn Đây là một câu hỏi lớn, không chỉ trong dạy học môn GDCD mà còn ở các môn khoa học khác nữa, đòi hỏi phải có sự kết hợp hài hòa giữa học và hành, lý luận với thực tiễn 1.4.2 Vận dụng các phương pháp trong quá trình giảng dạy Môn học GDCD - với khối lượng lí thuyết lớn - trừu tượng, khái quát cao, lí luận sâu sắc nên việc dạy bộ môn đòi hỏi gắn liền thực tiễn và đối... đang diễn ra trong gia đình, nhà trường, xã hội Để việc vận dụng lý luận và thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trong trường THPT có hiệu quả chúng ta cần thực hiện những nội dung sau: 1.4.1 Thực hiện quá trình học đi đôi với hành Trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ngày nay, xã hội ta ngày một phát triển Cùng với đó là sự hiểu biết về trình độ và khả năng chuyên môn là điều không... đức trong sáng, ra sức thực hiện đường lối cách mạng đúng đắn của Đảng và Nhà nước Điều đó nói lên vị trí đặc biệt quan trọng của bộ môn GDCD trong trưởng THPT Trong quá trình đó, không thể không kể đến vai trò của giáo dục, bởi chỉ có giáo dục và thông qua giáo dục chúng ta mới vận dụng lý luận vào thực tiễn để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thực hiện việc giảng dạy môn GDCD trong trường THPT. .. thực tiễn là cơ sở, động lực, mục đích của nhận thức lý luận nhưng lý luận cũng có tác động tích cực trở lại thực tiễn Lý luận là sự phản ánh hiện thực khách quan vào trong bộ óc con người, nó được biểu hiện bằng ngôn ngữ “các vỏ vật chất của tư duy” Lý luận có tính năng động, sáng tạo, có thể phản ánh sự vật sâu sắc, đầy đủ hơn Lý luận được hình thành trong mối liên hệ với thực tiễn Như vậy, trong ... CỦA SỰ VẬN DỤNG MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VÀO VIỆC GIẢNG DẠY MÔN GDCD TRONG TRƯỜNG THPT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 2.1 Thành tựu vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn. .. lượng dạy môn GDCD sở vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt Nam 3.2 Nhiệm vụ - Làm sáng tỏ mặt lý luận vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận. .. THỰC TIỄN VÀO VIỆC GIẢNG DẠY MÔN GDCD TRONG TRƯỜNG THPT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 38 2.1 Thành tựu vận dụng mối quan hệ biện chứng lý luận thực tiễn vào việc giảng dạy môn GDCD trường THPT Việt