trường đại học sư phạm hà nội khoa ngữ văn ********** Bùi Thị Phương Dạy đọc hiểu văn nghị luận văn học đại trường Trung học phổ thông khoá luận tốt nghiệp đại học Chuyên ngành: Phương pháp dạy học Ngữ văn Hà nội 05-2010 LI CM N hon thnh khoỏ lun tt nghip vi ti: "Dy c hiu bn ngh lun hc hin i trng Trung hc ph thụng", tỏc gi khúa lun ó thng xuyờn nhn c s giỳp , to iu kin thun li v ch bo tn tỡnh ca cỏc thy cụ giỏo t Phng phỏp dy hc Ng v TS Bựi Minh c - ngi hng dn trc tip Tỏc gi khoỏ lun xin c by t s bit n v gi li cm n trõn trng ti cỏc thy cụ H Ni, ngy thỏng nm 2010 Tỏc gi khoỏ lun Bựi Th Phng LI CAM OAN Tụi xin cam oan õy l cụng trỡnh nghiờn cu ca riờng tụi Cỏc kt qu nghiờn cu khoỏ lun l trung thc v cha tng c cụng b bt kỡ cụng trỡnh no H Ni, ngy thỏng nm 2010 Tỏc gi khoỏ lun Bựi Th Phng DANH MC CC CH VIT TT GS.TS: Giỏo s tin s PGS.TS: Phú giỏo s tin s Th.S: Thc s GV: Giỏo viờn HS: Hc sinh VB: Vn bn VBNL: Vn bn ngh lun VBNLH: Vn bn ngh lun hin i VBNLVHH: Vn bn ngh lun hc hin i TPVH: Tỏc phm hc THCS: Trung hc c s PTTH: Ph thụng trung hc VD: Vớ d CH: Cõu hi DKTL: D kin tr li SGK: Sỏch giỏo khoa SGV: Sỏch giỏo viờn PBVH: Phờ bỡnh hc M U Lớ chn ti 1.1 Trong i sng mun ngi khỏc tin v lm theo bt c mt no ú thỡ chỳng ta u phi s dng nhng lớ l v dn chng cựng cỏc lp lun logic to sc thuyt phc Lm nh th tc l chỳng ta ang sn sinh VBNL Cú th núi, VBNL l mt nhng loi VB thụng dng, ph bin i sng xó hi núi chung v mi cỏ nhõn núi riờng Vỡ vy, yờu cu c t l phi nm vng khỏi nim cng nh c trng ca VBNL dng t hiu qu cao giao tip 1.2 Khoa hc dy ó cú cỏc cụng trỡnh nghiờn cu v VBNL, v c hiu VBVH nhng cha a c quan im thng nht v c hiu v quy trỡnh dy c hiu VBVH c bit VBNLVHH õy l lớ ngi vit mong mun tip tc nghiờn cu xõy dng v hon thin quy trỡnh dy c hiu ú 1.3 Trong chng trỡnh SGK Ng THPT i mi ln ny, s tit dnh cho VBNL, c bit l VBNLVHH chim mt s lng ỏng k (Bng thng kờ phn ph lc) Trong ú, thc tin dy c hiu VBVH c bit l VBNLVHH nhỡn chung din mt cỏch khụ khan, cng nhc, khụng thu hỳt, dy c s hng thỳ cng nh tớnh tớch cc, sỏng to ca HS Xut phỏt t thc tin ú, vic nõng cao cht lng cỏc tit hc VBNL (c bit l VBNLVHH) t cp thit ng ngha vi nú, chỳng ta cn quan tõm, chỳ trng hn na ti quy trỡnh dy c hiu VBNL núi chung v VBNLVHH núi riờng 1.4 Chng trỡnh SGK Ng mi c biờn son theo trc th loi Cựng vi nú l quan nim mi m v dy c hiu hc Chớnh thc t ny t yờu cu cn phi i mi v phng phỏp dy c hiu VBNL núi chung v VBNLVHH núi riờng Do vy, vic xõy dng mt quy trỡnh c hiu v VBNL c bit l VBNLVHH theo hng i mi l cn thit 1.5 L ngi GV Ng tng lai nờn bn thõn ngi vit cng mong mun cú mt kin thc lớ lun cng nh k nng nht nh, thit thc phc v cho ging dy VBNL (c bit l VBNLVHH) sau ny Vỡ tt c cỏc lớ trờn, ngi vit quyt nh chn ti khoỏ lun tt nghip l: Dy c hiu bn ngh lun hc hin i trng THPT Lch s 2.1 Vn v bn ngh lun VBNL l mt c quan tõm nghiờn cu, tỡm hiu t lõu Trong cun Mt s ngh lun cp - ti liu bi dng thng xuyờn chu kỡ 1992 - 1996, cỏc tỏc gi ó a nhng c trng c bn ca VBNL cựng vi cỏc yờu cu v cht lng ca VBNL ng thi cỏc tỏc gi cng ó cp n mt s kiu bi ngh lun cp cng nh nhng tim nng o to v giỏo dc nhõn cỏch cho HS ca VBNL Cỏc tỏc gi Nguyn Trớ, Giang Khc Bỡnh, Nguyn Trng Hon cun Vn ngh lun chng trỡnh Ng THCS cng ó ch cỏc nột khỏi quỏt chung v VBNL iu ỏng lu ý cỏc tỏc gi cun sỏch ny cũn tuyn chn a vo nhng bi ngh lun xut sc, tiờu biu, chun mc bao gm c ngh lun hc v ngh lun xó hi Cú th núi, vi cụng trỡnh trờn, vic nghiờn cu VBNL ó cú thnh tu nht nh Nú l c s xõy dng lớ thuyt dy VBNL trng THPT 2.2 Vn c hiu Vn c hiu l thi s c rt nhiu ngi quan tõm v ó cú khụng ớt nhng cụng trỡnh nghiờn cu v ny GS.TS Trn ỡnh S l ngi ó cú nhiu bi nghiờn cu v c hiu Trong bi vit Dy hc l dy hc sinh c hiu bn, tỏc gi ó nờu tm quan trng ca vic dy c hiu VB trng ph thụng ng thi a quan nim v c hiu v khng nh c hiu din theo hai bc: hiu thụng bỏo v hiu ý ngha ca VB Cũn bi vit c hiu l mt khõu t phỏ ni dung v phng phỏp dy hin nay, tỏc gi ó khng nh c hiu l mt khõu t phỏ ni dung cng nh phng phỏp ca quỏ trỡnh c GS.TS Nguyn Thanh Hựng bi vit c hiu chng ó cho rng c hiu chng l hot ng thu nhn kin thc, bn cht ca nú l c to ngun nhn thc v nhn thc PGS.TS Nguyn Thỏi Ho bi vit Vn c hiu v dy c hiu trờn Din n hc ó a quan nim c hiu l phng phỏp dy hc ng thi tỏc gi cũn xut phng phỏp dy c hiu v ni dung dy c hiu TS.Nguyn Trng Hon vi bi vit c hiu bn Ng THCS ó a quan im v c hiu dy hc tớch hp Ng THCS Theo quan im ny, tỏc gi bi vit cho rng c hiu VB l hot ng cú tớnh cht u mi ca mt quy trỡnh dy hc tớch hp Ng hng ti s phỏt trin ng b Cú th núi, vi cỏc bi vit nh vy, cỏc nh nghiờn cu ó xut c cỏc quan nim khỏc v c hiu v khng nh tm quan trng ca c hiu vic dy hc hin ú l c s ngi vit xõy dng quy trỡnh dy c hiu VBNL núi chung v VBNLVHH núi riờng 2.3 Vn dy bn ngh lun trng Trung hc ph thụng Trong cun Vn ging dy tỏc phm hc theo loi th, tỏc gi Trn Thanh m ó a khỏi nim v cỏc c trng ca chớnh lun ng thi xut cỏc yờu cu v ni dung bi ging chớnh lun Bờn cnh ú, tỏc gi cũn a mt s im lu ý ging bi ngh lun v hc ú l dy bi ngh lun hc khụng ch cung cp kin thc m cũn phi bi dng kh nng cm th hc v rốn luyn k nng lm bi ngh lun hc cho HS Th.S Trn ỡnh Chung cụng trỡnh nghiờn cu Dy bn Ng theo phng thc biu t ó xõy dng mt chng riờng v phng phỏp dy hc VBNL SGK Ng THCS Trong chng ny, Th.S Trn ỡnh Chung ó a cỏc c trng ca VBNL ng thi nh hng vic dy cỏc VBNL dõn gian, trung i, hin i c bit, Th.S Trn ỡnh Chung ó ch rừ VBNLH cú cỏc c trng riờng Trờn c s cỏc c trng ú, tỏc gi cng ó xut phng phỏp dy hc tng ng Cui cựng, tỏc gi ó khỏi quỏt li ba yờu cu dy hc VBNLH ú l phi phự hp vi c trng ca VBNL, ỏp ng c quan im dy hc tớch hp v quan im dy hc tớch cc Trờn c s nhng cụng trỡnh nghiờn cu ca ngi i trc cựng hiu bit cỏ nhõn, tỏc gi khúa lun s xõy dng mt quy trỡnh c hiu VBNLVHH da trờn c trng th loi v phự hp vi quan nim i mi v dy v hc hin Mc ớch nghiờn cu Gúp phn xõy dng v hon thin h thng lớ lun dy c hiu VBNLVHH trng THPT T ú khc phc nhng hn ch thc tin dy hc VBNL (c bit l VBNLVHH) Nhim v nghiờn cu - Tỡm hiu v xỏc nh ni dung lớ lun: + Khỏi nim, c trng ca VBNL núi chung v VBNLVHH núi riờng + c hiu hc - Xõy dng quy trỡnh dy c hiu VBNLVHH - Vn dng cỏc kin thc lớ lun vo thit k cỏc giỏo ỏn thc nghim i tng v phm vi nghiờn cu 5.1 i tng nghiờn cu Hot ng dy hc VBNLVHH Bao gm: VBNLVHH, hot ng dy VBNLVHH, hot ng hc VBNLVHH 5.2 Phm vi nghiờn cu - Gii hn th loi: VBNLVHH - Trong phm vi t liu: SGK Ng THPT Phng phỏp nghiờn cu - Phng phỏp nghiờn cu lớ thuyt + Phng phỏp h thng hoỏ lớ thuyt + Phng phỏp phõn tớch + Phng phỏp so sỏnh - Phng phỏp thc nghim úng gúp ca khoỏ lun 7.1 Lớ lun Khoỏ lun gúp phn hon thin h thng lớ lun dy hc VBNLVHH trng THPT 7.2 Thc tin Khoỏ lun úng gúp vo gii quyt nhng khú khn m thc tin dy hc VBNLVHH nh trng ang gp phi B cc Ngoi phn ti liu tham kho, ph lc, b cc ca khoỏ lun gm: - M u - Ni dung: Gm chng: + Chng 1: Vn bn v bn ngh lun + Chng 2: Quy trỡnh dy c hiu bn ngh lun hc hin i trng Trung hc ph thụng + Chng 3: Thc nghim dy c hiu bn ngh lun hc hin i trng Trung hc ph thụng - Kt lun NI DUNG CHNG VN BN V VN BN NGH LUN 1.1 Vn bn v bn hc 1.1.1 Vn bn Theo T in Ting Vit, VB l bn vit hoc in mang ni dung nht nh thng lu li (vn bn ch Nụm, bn kớ kt gia hai nc ), l chui kớ hiu ngụn ng hay núi chung nhng kớ hiu thuc mt h thng no ú lm thnh mt chnh th mang mt ni dung ý ngha trn vn.[10; 1360] Trong T in thut ng hc, khỏi nim VB c hiu theo ngha rng " l bt c chui kớ hiu no cú kh nng tim tng cú th c ngha c, bt k l cú kớ hiu ngụn ng to thnh hay khụng Do ú, mt nghi thc, mt iu mỳa, mt nột mt, mt bi th u l VB Khỏi nim VB cũn c hiu theo ngha hp VB l mt chnh th, mt thng nht cú t chc ca cỏc thnh t hp thnh, mt thụng bỏo m tỏc gi (ngi phỏt) gi ti ngi c, ngi xem (ngi nhn) Ngha ca VB c xỏc nh bi quan h ca nú vi thc ti ngoi VB vi cỏc VB khỏc, vi tng cỏ nhõn, vi kớ c v cỏc phm cht khỏc na ca ngi phỏt v ngi nhn thụng bỏo.[5; 395] Trờn c s cỏc quan nim trờn, VB c hiu l sn phm ca hot ng giao tip bng ngụn ng Nú l hp h thng cỏc kớ hiu ngụn ng c t chc theo hỡnh thc cht ch, hng ti ni dung thụng bỏo trn vn, nhm mc ớch nht nh giao tip Cn c vo ni dung thụng tin ca VB, VB c chia lm hai loi: - VB thụng thng (VB chc nng): Cha ng ni dung thụng thng, hiu ngha ca VB (ngha ngụn t) thỡ hiu c thụng tin cha ng VB HS c + L nh cỏch mng ln ca nc ta th GV: Da vo tiu dn, em k XX hóy khỏi quỏt li cỏc nột + L nh giỏo dc tõm huyt chớnh v tỏc gi? + L nh lớ lun ngh ln HS tr li Tỏc phm GV: Em hóy cho bit hon - Nguyn ỡnh Chiu, ngụi sỏng cnh i ca bi vit ny? ngh ca dõn tc c Phm Vn ng HS tr li vit nhõn k nim 75 nm ngy mt ca Nguyn ỡnh Chiu (3/7/1888 - 3/7/1963) - Gia lỳc cuc khỏng chin chng M cu nc ca nhõn dõn ta, c bit l ng bo Nam B ang din ht sc mnh m trờn cỏc chin trng Nam - c in Tp Vn hc thỏng /1963 GV t chc cho HS c VB II c - hiu chi tit GV: Trờn c s chun b bi c - xỏc nh b cc nh Em cú nhn xột gỡ v a) Hng dn c ging c chung ca VB ny? - Yờu cu ging c: hựng hn, dt khoỏt, chõn - T ú, theo em thnh, da dit c cn chỳ ý nhng iu gỡ? Khi c cn lu ý th hin ỳng ging c HS tr li nh vy ng thi ngt ngh ỳng th hin rừ GV gi HS c VB ú mch lp lun HS c GV: Theo em, VB ny nờn b) B cc bn c chia lm my phn? Ni dung ca tng phn sao? HS tr li Phn m u: Nguyn ỡnh Chiu l vỡ cú ỏnh sỏng khỏc thng (Ngụi mt trm nm) GV h thng hoỏ bng s bờn Trong cuc i v quan nim th (Nguyn ỡnh Chiu thc h!) Th yờu nc (th yờu nc nng n) Truyn th Lc Võn Tiờn (Bõy gi Võn Tiờn) Kt lun: Khng nh li v trớ, sc sng ca Nguyn ỡnh Chiu v th ca ụng nn hc dõn tc (Phn cũn li) Nhn xột - B cc ca VB ny ging nh mt bi lm Nú cú phn m u (t ), phn ni dung (gii quyt ), phn kt lun (kt thỳc ) GV: Em cú nhn xột gỡ v - B cc rừ rng, lp lun cht ch, logic, cỏc cỏch b cc ny? lun im trin khai u bỏm sỏt vo HS tr li trung tõm m phn m u ó - í kin ú cú lớ Bi: Nu t bi vit s nghip th ca Nguyn ỡnh Chiu thỡ lun im trin khai th ba phi c t trc lun im trin khai th hai Vỡ: GV t : Cú ý kin cho + Lc Võn Tiờn sỏng tỏc trc thc dõn rng: Cỏch trin khai ý ca Phỏp sang xõm lc nc ta bi vit cha hp lớ Bi l, + V tm vúc, cht lng tỏc phm, mc lun im trin khai th ba nh hng ti c gi Nam B thỡ Lc võn ỏng l phi c trỡnh by Tiờn hn hn cỏc tỏc phm th yờu nc trc lun im trin khai th sau ny hai, nhng õy ngi vit - Tuy nhiờn, khụng tỏn thnh vi quan im ú ó o ngc trt t cỏc lun Bi : im v thay vỡ trung vit + t bi vit hon cnh i nhng v Lc Võn Tiờn thỡ ngi nm thỏng chng M ỏc lit vit li vit rt k v mng th + Hn na, ỏnh giỏ th Chiu, yờu nc chng ngoi xõm ngi vit khụng phi l mt bn c bỡnh T chc hc sinh tho thng m cũn xut phỏt t ch ng v nhón lun nhúm: Theo em, ý kin quan ca mt nh chớnh tr tham gia lónh o ú cú lớ khụng? t nc tin hnh cuc khỏng chin v i Em cú tỏn thnh vi ý kin ú khụng? Nờn mc ớch ca tỏc gi khng nh giỏ tr tinh thn quỏ kh (th ca Chiu) i vi s nghip cỏch mng ca dõn HS tho lun, tr li tc thi i mi Mc ớch sỏng tỏc ó chi phi cỏch sp xp v trin khai cỏc lun im Phõn tớch bn a) Tỡm hiu lun im bao trựm bi vit - Trờn tri cú nhng vỡ cú ỏnh sỏng khỏc thng, nhng mt ca chỳng ta phi GV hng dn HS c phõn chm chỳ nhỡn thỡ mi thy, v cng nhỡn thỡ tớch, ct ngha, ỏnh giỏ VB cng thy sỏng Vn th ca Nguyn ỡnh Chiu cng vy GV: - Em hóy c nhng cõu - Vỡ cú ỏnh sỏng khỏc thng ý núi nờu lun im bao trựm Nguyn ỡnh Chiu l hin tng hc c ca bi vit? ỏo, th ca ụng cú v p riờng khụng d - Em hóy gii thớch rừ gỡ nhn lun im ny? Vỡ vy, phi chm chỳ nhỡn thỡ mi thy cú HS tr li ngha l phi c gng tỡm hiu k, phi kiờn trỡ nghiờn cu thỡ mi cm nhn c v p riờng V cng nhỡn thỡ cng thy sỏng ý núi cng nghiờn cu sõu, cng tỡm hiu k ta cng thy c cỏi hay ca nú v cng khỏm phỏ c v p mi - Vỡ: + So vi mụtip ỏnh giỏ th c Chiu trc ú (ch da vo hỡnh thc ngh thut trau chut, li trang nhó, hoa m ) thỡ cỏch tip GV: T chc HS tho lun cn ca Phm Vn ng l hon ton mi, sõu (1 bn/1 nhúm) sc Vỡ nhiu nh nghiờn + Hn na, t vo hon cnh sỏng tỏc riờng cu u cho rng lun im ca Chiu (mự lo, phi c cho ngi ny ó th hin cỏch nhỡn khỏc vit, iu kin trau chut, sa cha rt khoa hc, mi m, sõu sc khú khn) ca Phm Vn ng v th + Mc ớch sỏng tỏc ca nh th: d nh, d ca Nguyn ỡnh Chiu? hiu cú th truyn bỏ dõn gian Cỏch ỏnh giỏ ca Phm Vn ng cú tớnh HS tho lun, tr li khoa hc v mi m b) Tỡm hiu cỏc lun im trin khai Lun im 1: nh sỏng khỏc thng cuc i v quan nim sỏng tỏc ca Nguyn ỡnh Chiu - Cuc i Nguyn ỡnh Chiu l mt tm gng anh dng, mt chin s hi sinh, phn u vỡ ngha ln Nguyn ỡnh Chiu sng gia GV: Theo em, Phm Vn nc nh lõm nguy, bn thõn b mự c hai mt ng ó thy v p gỡ nhng ụng sỏng tỏc th chin u cuc i v quan nim sỏng - Quan nim sỏng tỏc: Nguyn ỡnh Chiu tỏc ca Nguyn ỡnh Chiu? quan nim rng cm bỳt, vit l mt thiờn chc V thiờn chc ú l: HS tr li + Dựng th chin u, ỏnh thng vo gic ngoi xõm v tụi t ca chỳng + Vch trn õm mu, th on, lờn ỏn k li dng chng lm iu phi ngha Lun im 2: nh sỏng khỏc thng th yờu nc chng ngoi xõm ca Nguyn ỡnh Chiu - H thng lun c GV: T chc HS tho lun: + Lun c 1: Trc ht, tỏc gi t th trin khai lun im Chiu vo hon cnh xó hi lỳc by gi ny, tỏc gi ó a h khng nh giỏ tr ca th Chiu: thng cỏc lun c nh th lm sng li tõm trớ ca chỳng ta phong no? T ú, nhng giỏ tr ni tro khỏng Phỏp oanh lit, bn b bt ca th yờu nc + Lun c 2: Tỏc gi khng nh giỏ tr chõn Nguyn ỡnh Chiu c th chớnh ca th yờu nc ca Chiu hin l gỡ? tham gia tớch cc vo cuc khỏng chin va c v chin u va lm xỳc ng lũng ngi + Lun c 3: Nhn mnh vo tỏc phm: Vn HS tr li t ngha s Cn Giuc thy c v p c ỏo ca tỏc phm ny Khụng ch vy, tỏc gi cũn tin hnh so sỏnh Vn t ngha s Cn Giuc vi bi Bỡnh Ngụ i cỏo ca Nguyn Trói T ú, tỏc gi khng nh õy l khỳc ca nhng ngi anh hựng tht th nhng hiờn ngang + Lun c 4: Tỏc gi a mt dn chng th na, nhng mc ớch khụng phi phõn tớch m ch cho ngi c t cm nhn ú l mt oỏ hoa hũn ngc rt p - bi th Xỳc cnh Tớnh phong phỳ, giỏ tr nhiu mt ca th yờu nc ca Chiu + Lun c 5: Tỏc gi khộp li lun im trin khai th hai bng vic t tỏc phm ca Chiu vo khu th khỏng chin chng Phỏp lỳc by gi Tỏc gi khng nh: Nguyn ỡnh Chiu xng ỏng l lỏ c u ca th yờu nc na cui th k XIX - Ngh thut lp lun lm ni bt giỏ tr c ỏo ca th GV: Em nhn xột gỡ v ngh Chiu tỏc gi bi vit ó dựng cỏch lp lun i thut lp lun ca tỏc gi? t chung n riờng, t c th n khỏi quỏt, kt hp c phộp lp lun din dch v quy np, cựng vi vic la chn dn chng rt tiờu biu HS tho lun, tr li + Hi tng cuc chin u anh dng vụ song GV: Yờu cu HS lu ý on ca dõn tc Vit Nam Nam B lỳc ú, rut vn: Cho nờn khụng phi gan chỳng ta au nh xộ ngu nhiờn ó c h d Tõm trng au n, xút xa ca tỏc gi Em hóy tỡm nhng cõu + Cú l di sui vng, linh hn ca Nguyn thm m cm xỳc ca ngi ỡnh Chiu v ngha quõn lỳc by gi, ngy vit? Qua ú, em cm nhn gỡ phn no ó c h d! v tỡnh cm ca Phm Vn Qua li bỡnh ú ta thy tỡnh cm mn yờu, ng nhng cõu trõn trng v cm thụng ca ngi vit ú? Vi bi vit ny, tỏc gi khụng ch vit bng mt trớ tu sỏng sut m cũn bng tt c tỡnh HS c v tr li cm v s xỳc ng ca mỡnh Lun im 3: nh sỏng khỏc thng truyn th Lc Võn Tiờn GV: t , t chc cho - Vỡ theo tỏc gi cũn tn ti nhng cỏch hiu, HS tho lun: ỏnh giỏ cha ỳng, cha tho ỏng v Lc Khi vit v Lc Võn Tiờn, Võn Tiờn tỏc gi ó dn dt nh + V ni dung, t tng: Nhng giỏ tr luõn lớ sau: Phi hiu ỳng Lc m Nguyn ỡnh Chiu ca ngi ó li thi Võn Tiờn thỡ mi thy ht giỏ + V ngh thut: Li nụm na, li tr ca bn trng ca ny khụng hay lm Theo em, vỡ tỏc gi li cho rng cn phi hiu ỳng tỏc phm ny? HS tho lun, tr li - nh sỏng khỏc thng ca Lc Võn Tiờn + Phm Vn ng khụng ph nhn nhng GV: T yờu cu phi hiu giỏ tr luõn lớ m Nguyn ỡnh Chiu ca ngi, ỳng nh vy Tỏc gi ó ch thi i chỳng ta, theo quan im ca chỳng cho ngi c thy ỏnh ta ó li thi Song vi quan im phi sỏng khỏc thng no ca chm chỳ nhỡn mi thy Tỏc gi ó ch cho Lc Võn Tiờn? chỳng ta thy khụng phi mi giỏ tr luõn lớ m HS tr li Nguyn ỡnh Chiu a v ó tng ca ngi u tr nờn li thi M cú nhng iu giỏo hun ỏng quý trng cũn giỏ tr n ngy hụm + Tỏc gi cng tha nhn li cú phn nụm na, li khụng hay lm ca truyn th Lc Võn Tiờn Nhng tỏc gi ó t li y vo hon cnh sỏng tỏc, mc ớch sỏng tỏc c th xem xột ỏnh giỏ mt cỏch hp lớ Tỏc gi ch nhng cõu th rt hay ca Lc Võn Tiờn chng minh cho li ỏnh giỏ ca mỡnh GV: Em cú nhn xột gỡ v - Tỏc gi ó s dng ngh thut lp lun cú tớnh ngh thut lp lun ca tỏc cht ũn by Bt u bng s h xung (Tha gi on ỏnh giỏ nhn nhng hn ch ca Lc Võn Tiờn) nhng v Lc Võn Tiờn? h xung nõng lờn, khng nh rừ hn, HS tr li ni bt hn giỏ tr ca tỏc phm GV: Kt thỳc bi vit, tỏc gi c) Tỡm hiu lun im kt ó cú cỏch ỏnh giỏ khỏi quỏt - Tỏc gi khng nh li v p nhõn cỏch v v nh th no v cuc i v trớ ca Nguyn ỡnh Chiu nn hc th ca Nguyn ỡnh dõn tc Chiu? - Tỏc gi cũn nhn mnh ý ngha v giỏ tr ln lao ca cuc i v th ca Chiu i HS tr li vi hụm qua v hụm - Cuc i v s nghip th ca Chiu l tm gng sỏng cho mi ngi v mi nh GV hng dn HS tng kt III Tng kt li giỏ tr ni dung v c sc Ni dung ngh thut ca VB - Cuc i v th ca Nguyn ỡnh Chiu GV: Qua bi vit ny, tỏc gi l bi hc khụng ch quỏ kh m cũn giỳp em hiu ỳng, sõu sc hin ti nhng gỡ v cuc i v s - Tỏc gi ó cú quan im tip cn, ỏnh giỏ nghip chng ca nh ỳng n, khoa hc th Nguyn ỡnh Chiu? Ngh thut Em cú nhn xột gỡ v - L bi ngh lun xut sc: Lp lun va quan im tip cn v ỏnh thuyt phc, cht ch va y cht tr tỡnh, hp giỏ ca tỏc gi? dn, lụi cun; h thng lun im, lun c hp Em hóy tng kt, ỏnh giỏ lớ, ỳng n, cú nhiu sỏng to c sc lp lun bi ngh lun ny? HS khỏi quỏt li GV: Gi HS c Ghi nh Ghi nh (SGK) HS c GV hng dn HS c din IV Luyn cm, c sỏng to VB ny GV t chc cho HS thi c din cm VB GV t chc HS c sỏng to trờn c s cỏc cõu hi gi m sau: - T cỏch sp xp cỏc lun Bi hc vit im b cc ca bi vit - Mc ớch vit s quyt nh ni dung vit v ny Em rỳt bi hc gỡ cho cỏch thc vit bn thõn vit - Trong ngh lun cng vy: Mc ớch ngh núi chung, v ngh lun lun s quy nh cỏch sp xp cỏc lun im v núi riờng? mc ln nh ca cỏc lun im - T vic ỏnh giỏ trờn ca Bi hc ỏnh giỏ mt tỏc phm hc tỏc gi, em rỳt bi hc gỡ - Khi ỏnh giỏ mt tỏc phm phi cú cỏi nhỡn cho bn thõn v quan im ng b, ton din, t nhiu gúc , c ỏnh giỏ tỏc phm hc? HS suy ngh v phỏt biu ln ngoi tỏc phm - Phi xem xột tỏc phm nhng hon cnh sỏng tỏc v tip nhn c th - S ún nhn ca c gi l thc o quan trng ỏnh giỏ tỏc phm Cng c, nhc nh GV yờu cu HS v nh: - c li VB, nm c ni dung c bn v c sc ngh thut ca VB - c v son bi c thờm My ý ngh v th (Nguyn ỡnh Thi) KT LUN 1.1 Vi ti: "Dy c hiu bn ngh lun hc hin i trng Trung hc ph thụng", tỏc gi khoỏ lun ó xut c c s lớ lun ca VBNL cựng cỏc v c hiu hc Trờn c s khoa hc hc v khoa hc dy vn, tỏc gi khoỏ lun cng ó xõy dng c mt quy trỡnh dy c hiu VBNLVHH Quy trỡnh ny phự hp vi quan im i mi v dy v hc, phỏt huy c vai trũ tớch cc, sỏng to, ch ng ca HS Hn na, khoỏ lun ny, tỏc gi khúa lun cũn dng lớ thuyt v quy trỡnh dy c hiu VBNLVHH vo thit k hai giỏo ỏn thc nghim Vi hai giỏo ỏn thc nghim ny, tỏc gi khúa lun cng mong mun gúp phn khc phc nhng hn ch m thc tin dy v hc VBNLVHH ang gp phi 1.2 Tuy nhiờn, mt h thng lớ thuyt bao gi cng l nhng khỏi quỏt tiờu biu nht, chung nht trờn c s nhng h s n nh nht ca cỏc hin tng c th So vi thc tin thỡ lớ thuyt khụng bao gi phong phỳ bng V chng bao gi khỏi quỏt ht c s phong phỳ sinh ng ca i sng Trong dy hc nht l dy c hiu VBNLVHH, ngi GV khụng th cng nhc ỏp dng mỏy múc nhng quy trỡnh dy c hiu Cn cn c trờn c im bi hc, i tng HS m cú nhng iu chnh sỏt vi thc tin Quy trỡnh dy c hiu VBNLVHH c tỏc gi khúa lun xut cng ch l nh hng chung m bo cho dy c hiu VBNLVHH khụng chch hng Bi vy, thc tin t chc HS c hiu VBNLVHH trng ph thụng cn c thc hin mt cỏch linh hot, mm do, uyn chuyn, phự hp vi c im tng bi hc v tng i tng HS TI LIU THAM KHO B giỏo dc v o to (1995), Mt s v ngh lun cp ti liu bi dng thng xuyờn chu kỡ 1992-1996, NXB Giỏo dc, H Ni B giỏo dc v o to (2006), Ti liu bi dng giỏo viờn thc hin chng trỡnh SGK ng 10 THPT, NXB Giỏo dc, H Ni Trn ỡnh Chung (2006), Dy hc bn Ng THCS theo c trng phng thc biu t, NXB Giỏo dc, H Ni Trn Thanh m (ch biờn), (1970), Vn ging dy tỏc phm theo loi th, NXB Giỏo dc, H Ni Lờ Bỏ Hỏn, Trn ỡnh S, Nguyn Khc Phi (2006), T in thut ng hc, NXB Giỏo dc, H Ni Nguyn Thỏi Ho (2004), "Vn c hiu v dy c hiu", Thụng tin khoa hc s phm, s 5, Trng i hc s phm H Ni Nguyn Trng Hon (2008), "c hiu bn Ng THCS", Thit k bi dy Ng THCS, NXB Giỏo dc, H Ni Nguyn Thanh Hựng (2004), c hiu chng", Tp giỏo dc, s 92, H Ni Nguyn Th Thanh Hng (1998), Phng phỏp tip nhn tỏc phm hc trng THPT, NXB Giỏo dc, H Ni 10 Hong Phờ (ch biờn), (2008), T in ting Vit, NXB Nng 11 Trn ỡnh S, (2008), "Dy hc l dy hc sinh c hiu bn", Thit k bi ging Ng THPT, NXB Giỏo dc, H Ni 12 Nguyn Trớ, Giang Khc Bỡnh, Nguyn Trng Hon (2005), Vn ngh lun chng trỡnh THCS, NXB Giỏo dc, H Ni 13 SGK & SGV Ng 11, (B c bn) 14 SGK & SGV Ng 12, (B c bn) PH LC H thng cỏc VBNL chng trỡnh SGK Ng THPT Lp Tp 10 B c bn B nõng cao - Tc ng o c, li sng - c thờm: Viờn Mai bn v th (trớch: Tu Viờn thi thoi) - i cỏo bỡnh Ngụ (Nguyn - Th d Vng Thụng ln na Trói) (Nguyn Trói) - c thờm: - i cỏo bỡnh Ngụ (Nguyn + Hin ti l nguyờn khớ ca Trói) quc gia (Thõn Nhõn Trung) - c thờm: - Ta: "Trớch dim thi tp" + Hin ti l nguyờn khớ ca (Hong c Lng) quc gia (Thõn Nhõn Trung) + Phm bỡnh nhõn vt lch s (Lờ Vn Hu) - Ta: "Trớch dim thi tp" (Hong c Lng) 11 - Chiu cu hin (Ngụ Thỡ - Chiu cu hin (Ngụ Thỡ Nhm) Nhm) - c thờm: Xin lp khoa - c thờm: Xin lp khoa lut lut (Nguyn Trng T) (Nguyn Trng T) - V luõn lớ xó hi nc ta - V luõn lớ xó hi nc ta (Phan (Phan Chõu Trinh) Chõu Trinh) - Mt thi i thi ca - Mt thi i thi ca (Hoi (Hoi Thanh) Thanh) - c thờm: Ting m - - c thờm: Ting m - ngun gii phúng cỏc dõn ngun gii phúng cỏc dõn tc b tc b ỏp bc (Nguyn An ỏp bc (Nguyn An Ninh) Ninh) 12 - Nguyn ỡnh Chiu, ngụi - Tuyờn ngụn c lp (H Chớ sỏng ngh ca Minh) dõn tc (Phm Vn ng) - Nguyn ỡnh Chiu, ngụi - c thờm: sỏng ngh ca dõn + My ý ngh v th (Nguyn tc (Phm Vn ng) ỡnh Thi) - c thờm: + ụ-xtụi-ộp-xki (X.Xvaig) + My ý ngh v th (Nguyn ỡnh Thi) + ụ-xtụi-ộp-xki (X.Xvaig) + Thng tic nh Nguyờn Hng (Nguyn ng Mnh) [...]... đến những vấn đề của cuộc sống, để học sinh biết quan tâm đến những vấn đề thời sự mang hơi thở nóng hổi của cuộc sống hiện nay 2.2 Quy trình dạy đọc hiểu văn bản nghị luận văn học hiện đại ở trường Trung học phổ thông 2.2.1 Quy trình dạy đọc hiểu văn bản văn học ở trường Trung học phổ thông ... người đọc, góp phần tác động tích cực đến hoạt động của người sáng tác Chính vì vậy, người ta đã coi PBVH là bạn đồng hành của sáng tác CHƯƠNG 2 QUY TRÌNH DẠY ĐỌC HIỂU VĂN BẢN NGHỊ LUẬN VĂN HỌC HIỆN ĐẠI Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 2.1 Đọc hiểu và đọc hiểu văn học 2.1.1 Đọc hiểu 2.1.1.1 Đọc GS.TS Trần Đình Sử quan niệm rằng: "Đọc là hoạt động của người đọc nhằm tìm ra ý nghĩa của VB, trong đó có đọc. .. đọc thông - đọc thuộc, đọc kĩ - đọc sâu, đọc hiểu - đọc đánh giá, đọc sáng tạo - đọc ứng dụng Và GS.TS Trần Đình Sử quan niệm đọc hiểu là một khâu cơ bản nhất trong các khâu đọc, nó bắt đầu từ hiểu từ, hiểu câu, hiểu đoạn, hiểu liên kết, hiểu nghĩa toàn bài Đọc hiểu là kết thúc quá trình phân tích, cắt nghĩa, khái quát Do vậy, đọc hiểu là cơ sở để đọc sáng tạo Từ các quan niệm trên, khái niệm đọc hiểu. .. cách thức lập luận Trong VBNLVHHĐ, người ta có thể nghị luận về các vấn đề của văn học như: tác gia văn học, tác phẩm văn học, khuynh hướng văn học, trào lưu văn học VD: Nghị luận về tác phẩm văn học: Chó, sói và cừu trong thơ ngụ ngôn La Phôngten (SGK Ngữ văn 9) Nghị luận về tác gia văn học: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc (Phạm Văn Đồng); Thương tiếc nhà văn Nguyên Hồng... nghị luận văn học hiện đại 1.2.4.1 Khái niệm VBNLVHHĐ là VBNL mang đầy đủ các đặc trưng của VBNL như đã phân tích ở trên Tuy nhiên, đây là những sáng tác nghị luận từ đầu thế kỉ XX đến nay, được khoanh vùng trong mảng nội dung, đề tài cụ thể là các vấn đề về văn học 1.2.4.2 Đặc trưng của văn bản nghị luận văn học hiện đại a Văn bản nghị luận văn học hiện đại phong phú về đối tượng nghị luận và đa dạng... của của mọi giác quan, có khi lấy cả hồn mình ra để cảm nhận VBVH chỉ trở thành TPVH khi có người đọc nó 1.2 Văn bản nghị luận 1.2.1 Khái niệm Văn nghị luận là thể văn ra đời từ rất lâu Ở Trung Hoa, sự ra đời của văn nghị luận được đánh dấu bởi những cuốn Kinh Thi, Luận ngữ Ở nước ta, văn nghị luận đã xuất hiện trong dòng văn học dân gian dưới hình thức những câu tục ngữ của nhân dân lao động Xoay... mới Dạy đọc hiểu là hệ phương pháp tích hợp cao hơn làm cho người học đọc hiểu đạt đến mức độ kĩ xảo”.[6; 7] TS Đỗ Ngọc Thống cũng quan niệm đọc hiểu là phương pháp dạy học khi tác giả khẳng định: “Với chương trình và Sách giáo khoa Ngữ văn mới, dạy văn thực chất là dạy cho học sinh phương pháp đọc hiểu Đọc hiểu ở đây được hiểu một cách khá toàn diện Đó là một quá trình bao gồm việc tiếp xúc với văn học, ... điểm, thái độ, tư tưởng về một vấn đề nào đó là đặc trưng đầu tiên của văn nghị luận 1.2.2.2 Văn nghị luận thuyết phục người đọc bằng hệ thống luận điểm, luận cứ xác đáng, tin cậy và bằng cách lập luận chặt chẽ, hùng hồn a Luận điểm trong văn bản nghị luận Luận điểm là tư tưởng, quan điểm của người viết đối với vấn đề cơ bản đặt ra trong bài văn cần phải làm sáng tỏ để thuyết phục người đọc, người nghe,... thức và nắm bắt thông tin Đọc hiểu là phương pháp dạy học văn đã bộc lộ những ưu điểm phù hợp với yêu cầu dạy học hiện nay Bởi nó rèn luyện cho HS năng lực đọc hiểu, một năng lực bao gồm các năng lực: cảm nhận, lí giải, thưởng thức, ghi nhớ và đọc nhanh mà năng lực lí giải là quan trọng nhất Có thể nói, trong trường phổ thông đọc hiểu là năng lực cần rèn luyện để HS có khả năng tự học, tự đọc tốt hơn và... văn bản nghị luận Dựa trên các tiêu chí khác nhau sẽ có những cách phân chia VBNL khác nhau - Dựa trên tiêu chí loại hình văn học và giai đoạn văn học, chia VBNL làm 3 loại: VBNL dân gian (tục ngữ); VBNL trung đại (cáo, biểu, chiếu, hịch ); VBNL hiện đại (tuyên ngôn, phê bình văn học ) - Dựa trên tiêu chí nội dung, đề tài chia VBNL thành 2 loại: VBNL văn học và VBNL xã hội 1.2.4 Văn bản nghị luận văn ... trình dạy đọc hiểu văn nghị luận văn học đại trường Trung học phổ thông 2.2.1 Quy trình dạy đọc hiểu văn văn học trường Trung học phổ thông Trên sở kiến thức lí luận đọc hiểu văn học vốn hiểu. .. DẠY ĐỌC HIỂU VĂN BẢN NGHỊ LUẬN VĂN HỌC HIỆN ĐẠI Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 2.1 Đọc hiểu đọc hiểu văn học 2.1.1 Đọc hiểu 2.1.1.1 Đọc GS.TS Trần Đình Sử quan niệm rằng: "Đọc hoạt động người đọc. .. Giáo viên HS: Học sinh VB: Văn VBNL: Văn nghị luận VBNLHĐ: Văn nghị luận đại VBNLVHHĐ: Văn nghị luận văn học đại TPVH: Tác phẩm văn học THCS: Trung học sở PTTH: Phổ thông trung học VD: Ví dụ