B TR GIÁO D C VÀ ÀO T O NG I H C KINH T TP.HCM KONG PUTHEARA LU N V N TH C S KINH T TP. H Chí Minh – N m 2001 MUÏC LUÏC Trang MÔÛ ÑAÀU .................................................................................................................1 CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC 6 1.1. MOÄT SOÁ LYÙ THUYEÁT VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ VAØ VAI TROØ CUÛA HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU 6 1.1.1. Lyù thuyeát kinh teá troïng thöông 6 1.1.2. Lyù thuyeát lôïi theá tuyeát ñoái cuûa Adam Smith 7 1.1.3. Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh cuûa David Ricardo 9 1.1.4. Lyù thuyeát giaù trò quoác teá cuûa J. Stuart Mill 11 1.1.5. Lyù thuyeát veà chi phí cô hoäi cuûa G.Haberler 12 1.1.6. Lyù thuyeát veà nhaân toá saûn xuaát cuûa Hecksher-Ohlin 13 1.1.7. Vaän duïng caùc hoïc thuyeát kinh teá trong phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Campuchia 14 1.2. MOÄT SOÁ YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC 16 1.2.1. NHOÙM YEÁU TOÁ ÑAÀU VAØO 16 1.2.2. NHOÙM YEÁU TOÁ ÑAÀU RA 22 1.2.3. NHOÙM YEÁU TOÁ HOÃ TRÔÏ XUAÁT KHAÅU 29 1.3. KINH NGHIEÄM VEÀ HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CUÛA MOÄT SOÁ NÖÔÙC CHAÂU AÙ 35 1.3.1. Phaân tích kinh nghieäm hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Trung Quoác 35 1.3.2. Phaân tích kinh nghieäm hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc cuûa XXI Vieät Nam 43 1.3.3. Phaân tích kinh nghieäm hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Thaùi Lan 50 CHÖÔNG 2: PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA 58 2.1. TOÅNG QUAN VEÀ DOANH NGHIEÄP XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC 58 CAMPUCHIA 2.2. PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG CAÙC YEÁU TOÁ ÑAÀU VAØO AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA 60 2.2.1. Thöïc traïng veà vaán ñeà thieát keá maãu maõ saûn phaåm 60 2.2.2. Thöïc traïng veà chuûng loaïi saûn phaåm haøng may maëc 63 2.2.3. Thöïc traïng veà coâng ngheä-maùy moùc thieát bò 64 2.2.4. Thöïc traïng veà nguyeân-phuï lieäu ngaønh may 66 2.2.5. Thöïc traïng veà lao ñoäng ngaønh may 69 2.2.6. Thöïc traïng veà giaù thaønh saûn xuaát 72 2.2.7. Thöïc traïng veà voán ñaàu tö saûn xuaát 76 2.3. PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG CAÙC YEÁU TOÁ ÑAÀU RA AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA 77 2.3.1. Thöïc traïng veà thò tröôøng xuaát khaåu 77 2.3.2. Thöïc traïng veà saûn phaåm xuaát khaåu 85 2.3.3. Thöïc traïng veà chaát löôïng haøng may maëc xuaát khaåu 89 XXII 2.3.4. Thöïc traïng veà giaù xuaát khaåu 91 2.3.5. Thöïc traïng veà phöông thöùc xuaát khaåu 95 2.3.6. Thöïc traïng veà thöông hieäu haøng may maëc xuaát khaåu 97 2.4. PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG CAÙC YEÁU TOÁ HOÃ TRÔÏ XUAÁT KHAÅU AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA 97 2.4.1. Vaán ñeà quan heä kinh teá ñoái ngoaïi 98 2.4.2. Vaán ñeà thueá quan 99 2.4.3. Vaán ñeà tyû giaù 102 2.4.4. Vaán ñeà haïn ngaïch 104 2.4.5. Caùc dòch vuï hoã trôï xuaát khaåu 108 2.4.6. Vaán ñeà quaûn lyù ñieàu haønh xuaát khaåu 110 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA ÑEÁN NAÊM 2010 3.1. QUAN ÑIEÅM XAÂY DÖÏNG GIAÛI PHAÙP 114 114 3.1.1. Quan ñieåm 1: Xuaát khaåu haøng may maëc laø ngaønh xuaát khaåu muõi nhoïn cuûa Campuchia 114 3.1.2. Quan ñieåm 2: Phaùt huy lôïi theá nhaân coâng reû trong xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Campuchia 114 3.1.3. Quan ñieåm 3: Huy ñoäng moïi nguoàn löïc kinh teá tham gia vaøo hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc 115 3.1.4. Quan ñieåm 4: Cuûng coá thò tröôøng muïc tieâu truyeàn thoáng keát hôïp vôùi ña daïng hoaù thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia nhaèm phaùt trieån beàn vöõng 116 3.1.5. Quan ñieåm 5: Naâng cao khaû naêng caïnh tranh haøng may maëc xuaát XXIII khaåu Campuchia 117 3.2. CÔ SÔÛ XAÂY DÖÏNG GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN 3.2.1. Döï baùo veà xuaát nhaäp khaåu haøng may maëc treân theá giôùi ñeán naêm 2010 3.2.2. Muïc tieâu phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia ñeán naêm 2010 118 118 120 3.3. GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA ÑEÁN NAÊM 2010 122 3.3.1. NHOÙM GIAÛI PHAÙP VEÀ CAÙC YEÁU TOÁ ÑAÀU VAØO 3.3.1.1. Giaûi phaùp 1: Haï giaù thaønh saûn xuaát trong ngaønh may (Öu tieân 1) 122 122 3.3.1.2. Giaûi phaùp 2: Huy ñoäng voán ñeå phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia (Öu tieân 2) 127 3.3.1.3. Giaûi phaùp 3: Taêng tyû troïng söû duïng nguyeân phuï lieäu trong nöôùc (Öu tieân 3) 129 3.3.1.4. Giaûi phaùp 4: Ñaåy maïnh coâng taùc thieát keá maãu maõ saûn phaåm 132 3.3.1.5. Giaûi phaùp 5: Ña daïng hoùa chuûng loaïi saûn phaåm saûn xuaát 133 3.3.1.6. Giaûi phaùp 6: Ñoåi môùi coâng ngheä - mayù moùc thieát bò 137 3.3.1.7. Giaûi phaùp 7: Naâng cao trình ñoä tay ngheà lao ñoäng ngaønh may 3.3.2. NHOÙM GIAÛI PHAÙP VEÀ CAÙC YEÁU TOÁ ÑAÀU RA 3.3.2.1. Giaûi phaùp 1: Phaùt trieån saûn phaåm xuaát khaåu coù lôïi theá (Öu tieân 1) 138 140 140 3.3.2.2. Giaûi phaùp 2: Naâng cao chaát löôïng haøng may maëc xuaát khaåu (Öu tieân 2) 142 XXIV 3.3.2.3. Giaûi phaùp 3: Xaây döïng giaù xuaát khaåu caïnh tranh (Öu tieân 3) 144 3.3.2.4. Giaûi phaùp 4: Môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu 145 3.3.2.5. Giaûi phaùp 5: Taêng cöôøng xuaát khaåu theo phöông thöùc giaù FOB 147 3.3.2.6. Giaûi phaùp 6: Ñaåy maïnh coâng taùc quaûng baù thöông hieäu haøng may maëc xuaát khaåu 149 3.3.3. NHOÙM GIAÛI PHAÙP HOÃ TRÔÏ XUAÁT KHAÅU 153 3.3.3.1. Giaûi phaùp 1: Hoaøn thieän coâng taùc quaûn lyù ñieàu haønh xuaát khaåu (Öu tieân 1) 154 3.3.3.2. Giaûi phaùp 2: Ñaåy maïnh hoaït ñoäng xuùc tieán xuaát khaåu (Öu tieân 2) 155 3.3.3.3. Giaûi phaùp 3: Taêng cöôøng caùc dòch vuï hôõ trôï xuaát khaåu 157 3.3.3.4. Giaûi phaùp 4: Hình thaønh quyõ hoã trôï xuaát khaåu 159 3.3.3.5. Giaûi phaùp 5: Ñaåy maïnh coâng taùc khen thöôûng, khuyeán khích xuaát khaåu 161 3.3.3.6. Giaûi phaùp 6: Taêng cöôøng hoaït ñoäng cuûa Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc Campuchia (GMAC) 162 3.4. MOÄT SOÁ KIEÁN NGHÒ 165 3.4.1. Ñoái vôùi nhaø nöôùc 165 3.4.2. Ñoái vôùi doanh nghieäp may maëc 169 KEÁT LUAÄN CHUNG 174 Danh muïc caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa taùc giaû ñaõ coâng boá lieân quan ñeán luaän aùn Danh muïc taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc XXV MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi nghieân cöùu Neàn kinh teá Campuchia ñang trong tieán trình hoäi nhaäp vôùi khu vöïc vaø theá giôùi, vôùi phöông chaâm ña daïng hoaù thò tröôøng, ña phöông hoaù moái quan heä kinh teá, thoâng qua con ñöôøng xuaát khaåu ñeå naâng cao tính caïnh tranh vaø hieäu quaû cuûa söï phaùt trieån. Vieäc phaùt trieån xuaát khaåu saûn phaåm haøng may maëc, chaúng nhöõng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå kinh teá Campuchia ñaåy nhanh tieán trình hoäi nhaäp, maø coøn gia taêng söï phaùt trieån vaø naâng cao tính caïnh tranh cuûa haøng may maëc Campuchia. Trong nhöõng naêm qua, ngaønh may maëc noùi rieâng vaø ngaønh deät may noùi chung ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp lôùn cho neàn kinh teá Campuchia trong böôùc ñi ban ñaàu cuûa söï nghieäp coâng nghieäp hoùa nöôùc nhaø. Ngaønh deät may ñaõ giaûi quyeát vieäc laøm cho caùc löïc löôïng lao ñoäng ñoâng ñaûo trong caû nöôùc, chuû yeáu laø lao ñoäng nöõ; cung caáp saûn phaåm caàn thieát cho nhu caàu cô baûn cuûa con ngöôøi ngaøy caøng phong phuù vaø ña daïng, mang laïi kim ngaïch xuaát khaåu haøng naêm cao. Tuy nhieân, trong quaù trình phaùt trieån, beân caïnh nhöõng thuaän lôïi trong moâi tröôøng kinh doanh nhö: nguoàn lao ñoäng doài daøo, giaù caû söùc lao ñoäng reû, moãi loaïi hình doanh nghieäp coù theá maïnh rieâng veà kyõ naêng chuyeân moân, veà cô sôû vaät chaát, ñöôïc Chính Phuû quan taâm giuùp ñôõ veà nhieàu maët, v.v...; ngaønh deät may Campuchia coøn raát nhieàu thaùch thöùc caàn phaûi vöôït qua môùi coù theå ñöùng vöõng treân thò tröôøng, nhaát laø xu höôùng hoäi nhaäp vaøo kinh teá khu vöïc vaø toaøn caàu. Nhöõng thaùch thöùc cô baûn ñoái vôùi xuaát khaåu haøng may maëc hieän nay laø: nhieàu ñoái thuû caïnh tranh treân thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc, tyû leä haøng may gia coâng xuaát khaåu coøn cao so vôùi haøng töï doanh, saûn phaåm may chöa coù thöông hieäu haøng hoùa Campuchia treân thò tröôøng theá giôùi, nguoàn nguyeân lieäu noäi ñòa chöa ñaùp öùng ñaày ñuû nhu caàu thieát keá saûn phaåm may, moái quan heä giöõa caùc doanh nghieäp deät vaø may chöa chaët cheõ, caïnh tranh noäi boä XXVI giöõa caùc doanh nghieäp trong ngaønh may coøn dieãn ra gay gaét, quaûn lyù nhaø nöôùc veà kinh teá ngaønh deät may chöa ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû, v.v... Ñaëc bieät laø Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi (WTO) seõ baõi boû haïn ngaïch haøng deät may trong caùc nöôùc thaønh vieân vaøo naêm 2005. Vì vaäy, ngaønh deät may Campuchia caàn coù nhöõng giaûi phaùp vó moâ laãn vi moâ ñoàng boä ñeå phaùt huy ñaày ñuû caùc ñieåm maïnh saün coù vaø thaùo gôõ nhöõng khoù khaên ñeå phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc ngaøy caøng maïnh hôn vaø beàn vöõng. 2. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng: Xuaát khaåu saûn phaåm haøng may maëc treân thöông tröôøng caùc nöôùc Chaâu Myõ, Chaâu AÂu, Chaâu AÙ vaø caùc nöôùc khaùc. Phaïm vi: Luaän aùn ñeà caäp chuû yeáu ñeán vieäc xuaát khaåu saûn phaåm haøng may maëc Campuchia sang thò tröôøng Myõ, EU, Canada, Nhaät Baûn v.v... 3. Muïc ñích nghieân cöùu Nghieân cöùu nhöõng nhaân toá aûnh höôûng taùc ñoäng ñeán khaû naêng xuaát khaåu cuûa caùc doanh nghieäp may Campuchia. Ñaùnh giaù thöïc traïng xuaát khaåu saûn phaåm haøng may maëc Campuchia. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ñeå phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia trong thôøi gian tôùi. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Vaän duïng ñöôøng loái chính saùch kinh teá cuûa Nhaø nöôùc laøm neàn taûng ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu ñöôïc söû duïng trong luaän aùn laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû, nghieân cöùu moâ taû, phöông phaùp phoûng vaán (chuyeân gia ngaønh may maëc, nhaø quaûn lyù ngaønh may maëc...), phöông phaùp thoáng keâ, phaân tích heä thoáng, phaân tích so saùnh... Söû duïng caùc nguyeân lyù kinh doanh quoác teá ñeå phaân tích caùc yeáu toá lieân quan ñeán xuaát khaåu coù aûnh höôûng ñeán ngaønh may maëc Campuchia. XXVII Moät soá taøi lieäu tham khaûo, döõ lieäu lieân quan ñeán hoaït ñoäng ngaønh may maëc ñöôïc ñaêng taûi treân baùo chí, caùc baùo caùo toång keát ngaønh hoaëc xí nghieäp may maëc trong thôøi gian qua. 5. Nhöõng ñoùng goùp môùi cuûa luaän aùn Trong lòch söû nghieân cöùu caùc giaûi phaùp phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia: Chöa coù ñeà taøi naøo ñaõ ñöôïc coâng boá, chæ coù moät soá baøi vieát cuûa caùc toå chöùc trong vaø ngoaøi nöôùc nhöng caùc taùc giaû chæ noùi chung chung chöa thaät söï ñöa ra caùc giaûi phaùp caên cô vaø thöïc tieãn. Trong ñeà taøi naøy, taùc giaû ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp thieát thöïc nhö sau: Chöông 1: Cô sôû lyù luaän veà hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc Vaän duïng moät caùch choïn loïc caùc hoïc thuyeát veà thöông maïi quoác teá. Ñaëc bieät laø hai hoïc thuyeát "Lôïi theá tuyeät ñoái" vaø "Lôïi theá töông ñoái" vaøo vieäc vaän duïng caùc lôïi theá cuûa Campuchia ñeå ñaåy maïnh xuaát khaåu haøng may maëc ñoù laø: giaù nhaân coâng reû, chính saùch môû cöûa töï do, caùc öu ñaõi thöông maïi maø caùc nöôùc khaùc coøn haïn cheá. Neâu roõ caùc khaùi nieäm veà söï taùc ñoäng tröïc tieáp vaø giaùn tieáp cuûa caùc yeáu toá ñeán hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc. Ñoàng thôøi tìm hieåu cuï theå veà thöïc tieãn vaø chính saùch xuaát khaåu haøng may maëc cuûa moät soá quoác gia trong khu vöïc coù ngaønh may maëc phaùt trieån maïnh. Töø ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc boã ích vaø coù yù nghóa ñeå phaùt trieån ngaønh may maëc xuaát khaåu Campuchia. Chöông 2: Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia thôøi gian qua. Phaân tích moät caùch cuï theå, heä thoáng vaø chi tieát töø caùc yeáu toá ñaàu vaøo ñeán yeâu toá ñaàu ra vaø yeáu toá hoã trôï xuaát khaåu ñeå ñaùnh giaù moät caùch toaøn caûnh böùc tranh ngaønh may maëc xuaát khaåu Campuchia, ñoàng thôøi hieåu roõ caùc maët toàn taïi vaø nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia XXVIII thôøi gian qua. Töø ñoù ñöa ra nhöõng giaûi phaùp caên cô vaø thöïc tieãn ñeå ñöa ngaønh may maëc xuaát khaåu Campuchia ngaøy caøng phaùt trieån, ñaëc bieät laø phaùt trieån beàn vöõng trong boái caûnh toaøn caàu hoaù neàn kinh teá theá giôùi. Chöông 3: Giaûi phaùp phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia ñeán naêm 2010. Töø muïc tieâu vaø ñònh höôùng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia, cuøng vôùi vieäc phaân tích thöïc tieãn hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc taùc giaû ñaõ ñöa ra ba nhoùm giaûi phaùp: - Nhoùm giaûi phaùp ñaàu vaøo nhaèm caûi thieän moät caùch trieät ñeå vaø giaûi quyeát caùc vaàn ñeà khoù khaên, yeáu keùm: töø khaâu choïn maãu, thieát keá roài ñeán chuûng loaïi, tieáp theo laø nguyeân lieäu ñeå taïo saûn phaåm, ñeán coâng ngheä maùy moùc thieát bò ñeå gia coâng saûn phaåm, coâng nhaân saûn xuaát vaø ñoäi nguõ quaûn lyù, ñi ñeán vaán ñeà coát loõi laø haï giaù thaønh saûn phaåm; ñeå thöïc hieän caùc vaán ñeà naøy toát thì phaûi coù nguoàn voán, cuøng giaûi phaùp ñeà xuaát veà huy ñoäng voán cho caùc doanh nghieäp. - Nhoùm giaûi phaùp ñaàu ra nhaèm giaûi phoùng naêng löïc saûn xuaát baèng caùc giaûi phaùp tìm kieám vaø môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu saûn phaåm, giaûi phaùp phaùt trieån saûn phaåm coù lôïi theá thoâng qua caùc bieän phaùp khaûo saùt vaø döï baùo thò tröôøng, ñoàng thôøi ñöa ra giaûi phaùp khaéc phuïc vaø naâng cao chaát löôïng haøng hoaù cuøng vôùi giaûi phaùp xaây döïng giaù caû xuaát khaåu hôïp lyù ñeå naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm. Ngoaøi ra coøn ñeà xuaát giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû xuaát khaåu baèng con ñöôøng xuaát khaåu tröïc tieáp (FOB), vôùi ñieàu kieän tröôùc heát phaûi coù thöông hieäu maïnh, daãn ñeán taùc giaû ñaõ ñeà xuaát giaûi phaùp xaây döïng thöông hieäu haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia. - Nhoùm giaûi phaùp hoã trôï xuaát khaåu ñöôïc xem nhö laø chaát xuùc taùc nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå caùc doanh nghieäp may xuaát khaåu phaùt huy vaø naâng XXIX cao heát khaû naêng cuûa mình ñeå thuùc ñaåy hoaït ñoäng xuaát khaåu ngaøy caøng phaùt trieån maïnh. Ngoaøi ra taùc giaû coøn ñöa ra nhöõng kieán nghò veà ñöôøng loái chính saùch cuûa Nhaø nöôùc trong ñònh höôùng xuaát khaåu ôû taàm vó moâ, vaø nhöõng kieán nghò thieát thöïc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp may maëc ôû taàm vi moâ. Toùm laïi: Caùc giaûi phaùp naøy veà maët cô baûn ñaõ giaûi quyeát ñöôïc caùc vaán ñeà: Saûn xuaát caùi gì; Saûn xuaát nhö theá naøo; Saûn xuaát cho ai; Saûn xuaát ôû ñaâu, khi naøo. Ñaëc bieät laø trong töøng giaûi phaùp taùc giaû trình baøy raát chi tieát veà noäi dung, ñieàu kieän thöïc hieän vaø hieäu quaû cuûa giaûi phaùp. 6. Keát caáu cuûa luaän aùn - Môû ñaàu. - Chöông 1: Cô sôû lyù luaän veà hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc. - Chöông 2: Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia thôøi gian qua. - Chöông 3: Giaûi phaùp phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia ñeán naêm 2010. - Keát luaän. - Danh muïc taøi lieäu tham khaûo. - Danh muïc phuï luïc. XXX CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC 1.1. MOÄT SOÁ LYÙ THUYEÁT VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ VAØ VAI TROØ CUÛA HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU 1.1.1. Lyù thuyeát kinh teá troïng thöông 1.1.1.1. Nhöõng quan ñieåm kinh teá chuû yeáu cuûa hoïc thuyeát kinh teá troïng thöông Thöù nhaát, hoïc thuyeát kinh teá Troïng thöông ñaùnh giaù cao vai troø cuûa tieàn teä, coi tieàn teä laø tieâu chuaån cô baûn cuûa cuûa caûi. Nhaø nöôùc caøng nhieàu tieàn thì caøng giaøu. Haøng hoaù chæ laø phöông tieän laøm taêng khoái löôïng tieàn teä. Caùc nhaø kinh teá hoïc ñaõ xaây döïng lyù thuyeát tieàn teä. Hoï ñaõ coi tieàn laø tieâu chuaån giaøu coù cuûa cuûa caûi, laø phöông tieän löu thoâng, phöông tieän caát tröõ vaø phöông tieän ñaõ thu ñöôïc lôïi nhuaän. Thöù hai, ñeå coù tích luõy tieàn teä phaûi thoâng qua hoaït ñoäng thöông maïi, maø tröôùc heát laø ngoaïi thöông. Hoï cho raèng "noäi thöông laø heä thoáng oáng daãn, ngoaïi thöông laø maùy bôm. Muoán taêng cuûa caûi phaûi coù ngoaïi thöông nhaäp daãn cuûa caûi qua noäi thöông". Trong ngoaïi thöông phaûi thöïc hieän xuaát sieâu. Töø ñoù ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa hoïc thuyeát kinh teá Troïng thöông thöôøng laø lónh vöïc löu thoâng mua baùn, trao ñoåi. Theo A.Montchsetien "kinh teá chính trò laø khoa hoïc veà cuûa caûi thöông maïi maø nhieäm vuï cuûa noù laø baùn nhieàu, mua ít"[107]. XXXI Thöù ba, hoïc thuyeát kinh teá Troïng thöông cho raèng lôïi nhuaän laø do lónh vöïc löu thoâng mua baùn, trao ñoåi sinh ra. Noù laø keát quaû cuûa vieäc mua ít baùn nhieàu, mua reû baùn ñaét maø coù. Thöù tö, tích luyõ tieàn teä chæ thöïc hieän ñöôïc döôùi söï giuùp ñôõ cuûa Nhaø nöôùc. Trong ñieàu kieän môùi ra ñôøi, coøn non yeáu, Chuû nghóa tö baûn chæ coù theå toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïc vôùi söï uûng hoä, giuùp ñôõ cuûa Nhaø nöôùc. Thöù naêm, heä thoáng quan ñieåm cuûa Chuû nghóa troïng thöông coøn keùm veà tính lyù luaän, chöa bieát ñeán quy luaät kinh teá. Nhöõng ñeà xuaát trong chính saùch cuûa hoï thieân veà toång keát kinh nghieäm thöïc tieãn. 1.1.1.2. Vò trí lòch söû cuûa hoïc thuyeát kinh teá troïng thöông Maëc duø chöa bieát ñeán quy luaät kinh teá vaø coøn haïn cheá veà tính lyù luaän nhöng heä thoáng quan ñieåm hoïc thuyeát kinh teá Troïng thöông ñaõ taïo ra nhöõng tieàn ñeà kinh teá xaõ hoäi cho caùc lyù luaän kinh teá thò tröôøng sau naøy phaùt trieån. Ñieàu naøy theå hieän ôû choã hoï ñöa ra quan ñieåm söï giaøu coù khoâng phaûi laø giaù trò söû duïng maø laø giaù trò, laø tieàn. Muïc ñích hoaït ñoäng kinh teá haøng hoaù, kinh teá thò tröôøng laø lôïi nhuaän, caùc chính saùch kinh teá cuûa Nhaø nöôùc tö saûn nhö thueá quan baûo hoä coù taùc duïng ruùt ngaén quaù ñoä töø Chuû nghóa phong kieán sang Chuû nghóa tö baûn. Tö töôûng Nhaø nöôùc can thieäp vaøo kinh teá ñöôïc kinh teá hoïc tö saûn hieän ñaïi vaän duïng sau naøy. 1.1.2. Lyù thuyeát lôïi theá tuyeät ñoái cuûa Adam Smith Theo Adam Smith, "Söï giaøu coù cuûa moät quoác gia phuï thuoäc vaøo soá haøng hoaù vaø dòch vuï coù saün hôn laø phuï thuoäc vaøo vaøng. Phaùt trieån saûn xuaát coâng ngheä vaø söû duïng saûn phaåm cuûa ngaønh naøy xuaát khaåu ñeå mua löông thöïc töø nöôùc ngoaøi veà. Nhö vaäy, thoâng qua vieäc mua-baùn trao ñoåi saûn phaåm ñaõ giaûi quyeát ñöôïc maët haïn cheá cuûa taêng tröôûng"[106]. XXXII Do ñoù, lôïi theá tuyeät ñoái laø lôïi theá coù ñöôïc trong ñieàu kieän so saùnh chi phí ñeå saûn xuaát ra cuøng moät loaïi saûn phaåm, khi moät nöôùc saûn xuaát saûn phaåm coù chi phí cao hôn seõ nhaäp saûn phaåm ñoù töø nöôùc khaùc coù chi phí saûn xuaát thaáp hôn. Lôïi theá tuyeät ñoái laø caùc quoác gia khaùc nhau coù theå saûn xuaát nhöõng loaïi haøng hoùa khaùc nhau coù hieäu quaû hôn nhöõng thöù khaùc. Döïa treân lyù thuyeát naøy, taïi sao ngöôøi daân cuûa baát cöù moät nöôùc naøo laïi phaûi mua nhöõng haøng hoaù saûn xuaát trong nöôùc trong khi hoï coù theå mua chuùng reû hôn taïi nöôùc ngoaøi. Neáu thöông maïi khoâng bò haïn cheá thì moãi nöôùc neân chuyeân veà moät soá saûn phaåm maø hoï coù theå lôïi theá caïnh tranh. Nguoàn löïc cuûa moãi nöôùc neân ñöôïc söû duïng cho nhöõng ngaønh coâng nghieäp coù hieäu quaû vì noù khoâng theå caïnh tranh ñöôïc baèng nhöõng thöù khoâng hieäu quaû. Nhôø söï chuyeân moân hoaù, caùc nöôùc coù theå gia taêng hieäu quaû cuûa hoï do: (1) Ngöôøi lao ñoäng seõ laønh ngheà hôn do coâng vieäc cuûa hoï ñöôïc laäp laïi nhieàu laàn. . (2) Ngöôøi lao ñoäng khoâng phaûi maát thôøi gian chuyeån töø vieäc saûn xuaát saûn phaåm naøy sang saûn phaåm khaùc. (3) Laøm moät coâng vieäc laâu daøi, hoï seõ naûy sinh ra caùc saùng kieán phaùt trieån caùc phöông phaùp laøm vieäc toát hôn. Nhôø söï chuyeân moân hoaù cuûa mình, moät nöôùc coù theå nhaäp khaåu nhieàu hôn thay vì töï saûn xuaát. Nhöng moät nöôùc neân chuyeân veà nhöõng saûn phaåm naøo?, Thò tröôøng naøo laø thò tröôøng chính?. Lôïi theá tuyeät ñoái cuûa Adam Smith cuûa moät quoác gia ñöôïc phaân loaïi thaønh nhöõng lôïi theá sau. 1.1.2.1. Lyù thuyeát lôïi theá töï nhieân: Lôïi theá töï nhieân lieân quan ñeán caùc ñieàu kieän khí haäu vaø töï nhieân. Moät nöôùc coù theå coù ñöôïc "lôïi theá töï nhieân" trong vaán XXXIII ñeà saûn xuaát saûn phaåm vaø ñieàu kieän khí haäu hay do cô hoäi coù ñöôïc nhöõng nguoàn löïc töï nhieân naøo ñoù. Söï thay ñoåi veà lôïi theá töï nhieân ôû caùc vuøng khaùc nhau seõ cho bieát ñöôïc, neân chuyeân moân hoùa caùc saûn phaåm saûn xuaát hay cheá bieán naøo ñoù ñaõ coù theå ñöôïc saûn xuaát hieäu quaû nhaát ôû nôi naøo, nhaát laø khi chi phí vaän chuyeån coù theå ñöôïc giaûm ñi baèng caùch cheá bieán caùc noâng phaåm hay taøi nguyeân thieân nhieân tröôùc khi xuaát khaåu. 1.1.2.2. Lyù thuyeát lôïi theá do noã löïc Lôïi theá do noã löïc laø lôïi theá coù ñöôïc do söï phaùt trieån kyõ thuaät vaø söï laønh ngheà. Ngaøy nay, ngöôøi ta thöôøng buoân baùn, trao ñoåi caùc loaïi haøng hoaù ñaõ ñöôïc saûn xuaát hôn laø caùc noâng phaåm hay taøi nguyeân thieân nhieân. Quaù trình saûn xuaát nhöõng loaïi haøng hoaù naøy phaàn lôùn phuï thuoäc vaøo "lôïi theá do noã löïc" thöôøng laø kyõ thuaät cheá bieán hay saûn xuaát. Lôïi theá veà kyõ thuaät cheá bieán laø khaû naêng saûn xuaát caùc loaïi saûn phaåm khaùc nhau, khaùc bieät vôùi nhöõng thöù khaùc. Lyù thuyeát cuûa Adam Smith ñaõ giaûi thích ñöôïc moät phaàn quan troïng vì sao coù söï buoân baùn giöõa caùc nöôùc. Tuy nhieân, lyù thuyeát naøy khoâng theå giaûi thích ñöôïc tröôøng hôïp moät nöôùc keùm phaùt trieån, coù chi phí saûn xuaát cao hôn nöôùc khaùc, vaãn tích cöïc tham gia thöông maïi quoác teá veà nhöõng loaïi haøng hoaù maø mình khoâng coù lôïi theá tuyeät ñoái. Ñieàu bí aån naøy naèm trong caùi goïi laø lôïi theá töông ñoái hay lôïi theá so saùnh (Comparative Advantage). 1.1.3. Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh cuûa David Ricardo Chuùng ta haõy minh hoïa nguyeân taéc neàn taûng cuûa thöông maïi quoác teá baèng vieäc xem xeùt nöôùc Myõ vaø Chaâu AÂu moät theá kyû tröôùc ñaây. Neáu lao ñoäng (hay caùc nguoàn löïc noùi chung) ôû Myõ laø tuyeät ñoái coù naêng suaát hôn ôû chaâu AÂu, thì XXXIV ñieàu ñoù coù phaûi coù nghóa laø nöôùc Myõ khoâng neân nhaäp khaåu caùi gì hay khoâng? Vaø coù phaûi laø söï khoân ngoan veà maët kinh teá ñoái vôùi chaâu AÂu neáu hoïc “baûo hoä” thò tröôøng cuûa mình baèng thueá quan vaø haïn ngaïch hay khoâng?. Nhöõng caâu hoûi naøy laàn ñaàu tieân ñöôïc Nhaø kinh teá ngöôøi Anh, oâng David Ricardo, traû lôøi vaøo naêm 1817. OÂng ñaõ chæ ra raèng, "chuyeân moân hoùa quoác teá seõ coù lôïi cho quoác gia"[107]. OÂng goïi keát quaû naøy laø qui luaät lôïi theá so saùnh. Ñeå ñôn giaûn, Ricardo chæ xeùt hai mieàn ñaát vaø hai haøng hoùa, vaø oâng choïn thöôùc ño taát caû chi phí saûn xuaát baèng soá giôø coâng. ÔÛ ñaây, chuùng ta cuõng neân theo caùch laøm cuûa oâng, phaân tích thöïc phaåm vaø quaàn aùo cho chaâu AÂu vaø Myõ. Baûng 1.1 minh hoïa nguyeân taéc lôïi theá so saùnh. Taïi Myõ, caàn 1 giôø coâng saûn xuaát ra 1 ñôn vò thöïc phaåm, trong khi moät ñôn vò quaàn aùo thì caàn 2 giôø coâng. ÔÛ chaâu AÂu, caàn 3 coâng ñeå saûn xuaát thöïc phaåm vaø 4 giôø cho quaàn aùo. Chuùng ta thaáy raèng, Myõ coù lôïi theá tuyeät ñoái trong caû hai loaïi haøng hoùa, vì noù coù theå saûn xuaát caû hai loaïi haøng hoùa naøy vôùi tính hieäu quaû tuyeät ñoái cao hôn chaâu AÂu. Tuy nhieân, Myõ coù lôïi theá so saùnh trong thöïc phaåm, coøn chaâu AÂu coù lôïi theá so saùnh trong quaàn aùo, vì thöïc phaåm reû hôn töông ñoái ôû Myõ trong khi quaàn aùo laïi reû hôn töông ñoái ôû chaâu AÂu. Baûng 1.1: Lôïi theá so saùnh chæ phuï thuoäc vaøo giaù töông ñoái Yeâu caàu veà lao ñoäng cho saûn xuaát ôû Myõ vaø chaâu AÂu Nhu caàu veà lao ñoäng (lao ñoäng-giôø) Saûn phaåm ÔÛ Myõ ÔÛ chaâu AÂu 1 ñôn vò thöïc phaåm 1 3 1 ñôn vò quaàn aùo 2 4 Nguoàn: Quan heä kinh teá quoác teá, NXB Thoáng keâ, 2003 [143] XXXV Trong moät ví duï giaû ñònh, Myõ coù chi phí lao ñoäng thaáp hôn caû trong saûn xuaát thöïc phaåm laãn quaàn aùo. Naêng suaát lao ñoäng cuûa Myõ gaáp töø 2 ñeán 3 laàn cuûa chaâu AÂu (2 trong saûn xuaát quaàn aùo, 3 trong saûn xuaát thöïc phaåm). Nhöng thöông maïi vaãn coù lôïi cho caû hai vuøng. Töø nhöõng thöïc teá naøy, Ricardo ñaõ chöùng minh raèng, caû hai vuøng ñeàu ñöôïc lôïi neáu hoï chuyeân moân hoùa vaøo caùc lónh vöïc hoï coù lôïi theá so saùnh töùc laø, neáu Myõ chuyeân moân hoùa vaøo saûn xuaát thöïc phaåm, coøn chaâu AÂu chuyeân moân hoùa vaøo saûn xuaát quaàn aùo. Trong tình traïng ñoù, Myõ seõ xuaát khaåu thöïc phaåm sang chaâu AÂu, coøn chaâu AÂu seõ xuaát khaåu quaàn aùo ñeå laáy tieàn traû cho thöïc phaåm cuûa Myõ. 1.1.4. Lyù thuyeát giaù trò quoác teá cuûa J. Stuart Mill Lyù thuyeát cuûa D.Ricardo chæ ñeà caäp tôùi yeáu toá cung maø chöa chuù yù tôùi caàu vaø hôn nöõa, noù chöa chæ roõ soá lôøi maø moãi nöôùc thu ñöôïc moät caùch chính xaùc. Ñeå boå sung cho nhöõng khieám khuyeán ñoù. J.Stuart Mill ñöa ra lyù thuyeát "giaù trò quoác teá". Hoïc thuyeát cuûa J.Stuart Mill khoâng döïa treân chi phí so saùnh maø döïa vaøo "giaù trò trao ñoåi" (Exchange value). Theo khuoân khoå maø D.Ricardo neâu leân J.Suart Mill chæ ra laø, "quoác gia naøo maø saûn phaåm cuûa mình coù nhu caàu, ñöôïc öa chuoäng nhaát ôû nöôùc ngoaïi, thì quoác gia ñoù thu ñöôïc nhieàu lôïi nhuaän nhaát trong trao ñoåi haøng hoùa. Ví duï, neáu hoa quaû cuûa nöôùc Phaùp ñöôïc daân chuùng nöôùc Anh raát öa chuoäng thì giaù caû noù taêng. Nhôø ñoù, nöôùc Phaùp seõ mua ñöôïc nhieàu than ôû nöôùc Anh hôn vaø ngöôïc laïi"[106]. Ñeå trình baøy quan ñieåm cuûa J.Suart Mill, ta coù theå ñöa ra ví duï sau ñaây. Vôùi möùc tieàn löông nhö nhau, coâng nhaân ôû nöôùc Anh vaø ôû Boà Ñaøo Nha saûn xuaát nhö sau: Nöùôc Anh 5 meùt vaûi 1 thuøng röôïu 100 lít Boà Ñaøo Nha 10 meùt vaûi 3 thuøng röôïu (100 lít/1thuøng) XXXVI Theo J.Suart Mill möùc ñoä lôïi ích nhieàu hôn nay ít hôn ôû töøng nöôùc phuï thuoäc vaøo cöôøng ñoä nhu caàu veà saûn phaåm cuûa nöôùc naøy ôû nöôùc kia. Chaúng haïn, ngöôøi Boà Ñaøo Nha thích vaûi cuûa ngöôøi Anh hôn, hoï seõ saün saøng ñeå trao ñoåi moät löôïng röôïu cuûa mình lôùn hôn ñeå coù vaûi, trong tröôøng hôïp ñoù, ngöôøi Anh coù lôïi. Coøn ngöôïc laïi neáu ngöôøi Anh thích röôïu cuûa Boà Ñaøo Nha nhieàu hôn seõ saün saøng trao ñoåi vaûi nhieàu hôn ñeå laáy röôïu, thì ngöôøi Boà Ñaøo Nha coù lôïi nhieàu hôn. Töø ñoù, J. Suart Mill keát luaän laø, "trong trao ñoåi quoác teá, nöôùc ngheøo thu lôïi nhieàu hôn. Vì nöôùc giaøu coù nhieàu tieàn vaø nhieàu ham muoán neân caàu cuûa hoï cao vaø hoï saün saøng traû giaù cao cho haøng hoaù"[106]. Keát luaän naøy roõ raøng laø thieáu xaùc ñaùng trong neàn kinh teá hieän ñaïi. 1.1.5. Lyù thuyeát veà chi phí cô hoäi cuûa G.Haberler G.Haberler cho raèng quy luaät lôïi theá so saùnh ñöôïc giaûi thích theo lyù thuyeát chi phí cô hoäi ñuùng hôn nhieàu so vôùi caùch lyù giaûi cuûa D.Ricardo theo lyù thuyeát veà giaù trò lao ñoäng. Theo oâng, quy luaät lôïi theá töông ñoái ñoâi khi ñöôïc coi nhö laø quy luaät chi phí cô hoäi. Theo lyù thuyeát naøy thì chi phí cô hoäi cuûa haøng hoaù laø soá löôïng caùc haøng hoùa khaùc phaûi caét giaûm ñeå nhöôøng laïi ñuû caùc nguoàn taøi nguyeân ñeå saûn xuaát theâm 1 ñôn vò haøng hoùa thöù nhaát. Nhö quoác gia naøo coù chi phí cô hoäi thaáp trong saûn xuaát moät loaïi haøng hoùa naøo ñoù thì hoï coù lôïi theá töông ñoái (lôïi theá so saùnh) trong vieäc saûn xuaát haøng hoùa ñoù vaø khoâng coù lôïi theá töông ñoái trong vieäc saûn xuaát haøng hoùa thöù hai. Ví duï: ÔÛ nöôùc A vaø B, khi khoâng coù thöông maïi quoác teá thì nöôùc A phaûi boû ñi 2/3 soá ñôn vò cuûa vaûi ñeå giaønh laïi ñuû nguoàn taøi nguyeân cho vieäc saûn xuaát theâm moät ñôn vò theùp. Nhö theá chi phí cô hoäi saûn xuaát theùp ôû nöôùc A laø 1 theùp = 2/3 ñôn vò vaûi voùc. Coøn ngöôïc laïi chi phí cô hoäi veà theùp ôû nöôùc B laø 1 theùp = 2 vaûi. Nhö vaäy nöôùc A coù lôïi theá töông ñoái trong vieäc saûn xuaát theùp coøn nöôùc B coù lôïi theá töông ñoái trong vieäc saûn xuaát vaûi. Theo quy luaät lôïi theá töông XXXVII ñoái, nöôùc A seõ chuyeân moân hoùa saûn xuaát theùp coøn nöôùc B chuyeân moân hoùa saûn xuaát vaûi. Trong thöïc teá chi phí cô hoäi raát ít khi baèng moät haèng soá. Phaàn lôùn caùc quoác gia gaëp phaûi tình traïng chi phí cô hoäi taêng daàn. Chi phí cô hoäi taêng daàn coù nghóa laø ñeå coù theâm moät ñôn vò haøng hoùa thöù nhaát (giaû söû laø theùp) quoác gia ngaøy caøng phaûi bôùt ñi nhieàu caùc ñôn vò haøng hoùa thöù hai (ví duï nhö vaûi voùc). 1.1.6. Lyù thuyeát veà nhaân toá saûn xuaát cuûa Hecksher - Ohlin Hoïc thuyeát lôïi theá so saùnh cuûa D.Ricardo môùi ñeà caäp ñeán 2 nöôùc coù chi phí lao ñoäng ñeå saûn xuaát haøng hoùa. Ngöôøi ta goïi laø moâ hình 2 nhaân toá. Hai nhaø kinh teá hoïc ngöôøi Thuy Ñieån ñaõ boå sung baèng moâ hình môùi ba nhaân toá: "nöôùc, haøng hoùa, nguoàn löïc"[106]. Caùc giaû thieát cuûa hoïc thuyeát Hecksher – Ohlin - Coù hai quoác gia (quoác gia thöù nhaát vaø quoác gia thöù hai) 2 loaïi haøng hoùa (haøng hoùa X vaø haøng hoùa Y), vaø yeáu toá saûn xuaát (lao ñoäng vaø voán); - Caû hai quoác gia söû duïng cuøng moät kyõ thuaät coâng ngheä saûn xuaát; - Haøng hoaù X laø loaïi söû duïng nhieàu lao ñoäng vaø haøng hoùa Y laø loaïi söû duïng nhieàu voán ôû caû hai quoác gia; - Khoâng coù söï chuyeân moân hoùa saûn xuaát hoaøn toaøn ôû caû hai quoác gia; - Sôû thích laø nhö nhau ôû caû hai quoác gia; - Coù söï caïnh tranh hoaøn haûo trong caùc thò tröôøng haøng hoùa vaø thò tröôøng yeáu toá ôû caû hai quoác gia; - Coù söï dòch chuyeån linh hoaït caùc yeáu toá trong phaïm vi quoác gia nhöng khoâng coù söï dòch chuyeån quoác teá; - Khoâng xeùt chi phí vaän taûi, thueá nhaäp khaåu hoaëc trôû ngaïi naøo khaùc ñoái vôùi söï töï do thöông maïi quoác teá; - Toaøn boä taøi nguyeân ñöôïc söû duïng trieät ñeå trong caû hai quoác gia; XXXVIII - Thöông maïi quoác teá 2 quoác gia ñöôïc caân ñoái. Treân cô sôû caùc giaûi quyeát nhö vaäy, Hechsher – Ohlin ñaõ giaû ñònh neáu ôû 2 nöôùc saûn xuaát hai loaïi haøng hoaù nhöng do tieàm naêng moãi nöôùc laïi khaùc nhau, moät nöôùc coù nguoàn lao ñoäng doài daøo hôn, nöôùc kia coù nguoàn voán dö daät hôn. Trong boái caûnh nhö vaäy, nöôùc coù nguoàn voán dö thöøa neân löïa choïn saûn xuaát maët haøng söû duïng nhieàu lao ñoäng vaø nhö vaäy, khi trao ñoåi haøng hoaù cho nhau caû hai nöôùc ñeàu coù lôïi. 1.1.7. Vaän duïng caùc hoïc thuyeát kinh teá trong phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Campuchia Nghieân cöùu caùc hoïc thuyeát veà thöông maïi quoác teá taùc giaû ruùt ra nhöõng keát luaän cô baûn sau: + Quaù trình thöông maïi quoác teá mang tính taát yeáu khaùch quan vì raèng kinh teá theá giôùi laø moät theå thoáng nhaát vaø söï phaân coâng lao ñoäng quoác teá laø moät taát yeáu khaùch quan. + Phaùt trieån thöông maïi quoác teá mang laïi lôïi ích cho moät soá quoác gia, nöôùc giaøu coù cuõng nhö nöôùc ngheøo keùm phaùt trieån. + Cô sôû ñeå phaùt trieån xuaát khaåu cuûa moãi quoác gia laø phaûi döïa vaøo lôïi theá töông ñoái vaø tuyeät ñoái cuûa mình vaø thöïc hieän nhaäp khaåu nhöõng maët haøng maø mình khoâng coù lôïi theá ñeå phaùt trieån. * Moät soá yù nghóa ruùt ra töø caùc hoïc thuyeát kinh teá vaän duïng vaøo vieäc phaùt trieån xuaát khaåu Campuchia noùi chung vaø ngaønh may maëc xuaát khaåu noùi rieâng: 1. Phaùt trieån ngaønh may laø ngaønh söû duïng nhieàu lao ñoäng trong giai ñoaïn ñaàu coâng nghieäp hoùa ñaát nöôùc moät caùch hôïp lyù laø phuø hôïp, coù cô sôû lyù luaän. Ñaây laø ngaønh taän duïng ñöôïc nguoàn löïc cô baûn ñaàu tieân laø söùc lao ñoäng cuûa con ngöôøi ñeå laøm giaøu cho ñaát nöôùc, taïo tieàn ñeà phaùt trieån caùc ngaønh kinh teá-xaõ hoäi khaùc,… XXXIX 2. Chính phuû caàn quan taâm ñuùng möùc kinh teá tö nhaân, khai thaùc toái ña caùc nguoàn löïc cuûa thaønh phaàn kinh teá naøy nhaèm goùp phaàn laøm giaøu ñaát nöôùc. Chính phuû chæ caàn duy trì kinh teá quoác doanh ôû nhöõng ngaønh then choát trong neàn kinh teá, hoaëc nhöõng ngaønh tieän ích coâng coäng maø tö nhaân khoâng muoán laøm hay khoâng coù khaû naêng laøm. 3. Ngaønh may caàn thöïc hieän chuyeân moân hoaù saûn xuaát caùc maët haøng giöõa caùc loaïi hình doanh nghieäp, giöõa caùc vuøng laõnh thoå ñeå taän duïng lôïi theá so saùnh töông ñoái, seõ phaùt huy toái ña noäi löïc ngaønh. Ñoàng thôøi, ñaåy maïnh xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia sang caùc nöôùc phaùt trieån, nhaèm taêng tích luyõ ngoaïi teä vaø nhaäp khaåu maùy moùc thieát bò caàn thieát ñeå hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá quoác gia. 4. Ngaønh may noùi rieâng vaø caùc ngaønh coù lôïi theá so saùnh khi saûn xuaát ôû Campuchia noùi chung caàn ñöôïc öu tieân ñaàu tö caùc nguoàn voán, nhaèm khai thaùc toái ña khaû naêng tieàm taøng, taïo ñöôïc nhieàu maët haøng xuaát khaåu phuø hôïp nhu caàu cuûa khaùch haøng caùc nöôùc; ñoàng thôøi nhaäp khaåu caùc saûn phaåm maø trong nöôùc coù nhu caàu, nhöng chöa saûn xuaát ñöôïc hoaëc saûn xuaát vôùi chí phí cao. 5. Campuchia laø quoác gia coù nguoàn lao ñoäng doài daøo, giaù caû söùc lao ñoäng reû töông ñoái, phaùt trieån ngaønh may hôïp lyù seõ söû duïng coù hieäu quaû yeáu toá lao ñoäng, cheá bieán nguyeân phuï lieäu thoâ thaønh saûn phaåm cuoái cuøng, bieán söùc lao ñoäng thaønh cuûa caûi vaät chaát caàn thieát ñeå trao ñoåi treân thò tröôøng theá giôùi vaø taêng thu nhaäp quoác daân cho ñaát nöôùc. 6. Ngaønh may Campuchia caàn noã löïc taïo nguoàn nguyeân lieäu vaûi noäi ñòa vöõng chaéc, taêng khaû naêng thieát keá ñeå saûn xuaát haøng may maëc xuaát khaåu theo phöông thöùc töï doanh vôùi nhaõn hieäu Campuchia, nhaèm gia taêng hieäu quaû kinh teá ngaønh. Töùc ngaønh may xuaát khaåu phaûi thu ñöôïc phaàn giaù trò thaëng dö (M) trong cô caáu haøng hoaù veà cho doanh nghieäp, ngaønh vaø neàn kinh teá Campuchia. Cô sôû ñeå phaùt trieån xuaát khaåu noùi chuùng vaø xuaát khaåu haøng may maëc noùi rieâng cuûa moãi XL quoác gia laø phaûi döïa vaøo lôïi theá töông ñoái vaø tuyeät ñoái cuûa mình vaø thöïc hieän nhaäp khaåu nhöõng maët haøng maø mình khoâng coù lôïi theá ñeå phaùt trieån. 1.2.MOÄT SOÁ YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC 1.2.1. NHOÙM YEÁU TOÁ ÑAÀU VAØO 1.2.1.1. Vaán ñeà thieát keá maãu maõ saûn phaåm Ngaønh may maëc laø ngaønh mang tính thôøi trang vaø luoân ñoåi môùi theo thôøi gian, moät quoác gia coù ngaønh thôøi trang phaùt trieån seõ daãn ñeán ngaønh may maëc phaùt trieån. Ñieàu kieän naøy cho thaáy moät saûn phaåm may maëc duø cho chaát löôïng toát, giaù thaønh haï thì cuõng raát khoù ñöôïc ngöôøi tieâu duøng chaáp nhaän neáu nhö maãu maõ thieát keá cuûa saûn phaåm naøy xaáu, thaäm chí ngöôøi tieâu duøng coøn quay löng laïi vôùi saûn phaåm cuûa nhaõn hieäu naøy. Coù theå noùi thieát keá maãu maõ laø haït nhaân cho saûn phaåm ngaønh may maëc. Ngaønh thieát keá thôøi trang cuûa moät quoác gia phuï thuoäc vaøo ñöôøng loái phaùt trieån heä thoáng caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng, caùc trung taâm ñaøo taïo thieát keá, ñöôøng loái chính saùch cho ngaønh thieát keá thaäm chí coøn caû caùc nguoàn löïc khaùc nhö con ngöôøi trong thieát keá, vaên hoùa trong thieát keá, thò hieáu thaåm myõ trong thieát keá, loái soáng xaõ hoäi... Khi noùi ñeán thieát keá maãu maõ caàn ñeà caäp ñeán caùc yeáu toá cô baûn sau: + Thoâng tin veà ngaønh thôøi trang nhö saùch baùo, baêng ñóa, giao löu töø caùc nhaø thieát keá khaùc nhau treân theá giôùi. + Coâng ngheä thôøi trang thieát keá maãu maõ. Chaúng haïn, taïi caùc nöôùc phaùt trieån töø coâng ñoaïn thieát keá maãu (fashion design) roài chuyeån sang thieát keá mang tính coâng nghieäp vaø thuaàn tuyù kyõ thuaät (pettern design), nhaèm giaûi phoùng caùc maãu ra caùc chi tieát nhoû ñeå ñöa yù töôûng leân vaûi tröôùc khi tieán haønh nhaûy côõ (grading design) ra caùc size khaùc nhau vaø giaùc sô ñoà (marking), töø ñoù cho ra saûn phaåm ñeàu ñöôïc thöïc hieän moät caùch heä thoáng. XLI + Moâi tröôøng laøm ngheà cuûa caùc nhaø thieát keá: Neáu caùc nhaø saûn xuaát chæ ñaàu tö cho chaát lieäu, kyõ thuaät caét may, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, nhöng maãu maõ vaãn chöa heà coù daáu aán cuûa nhöõng nhaø thieát keá. Trong khi ñoù, kieåu daùng maãu maõ quyeát ñònh 50% ñeán vieäc mua hay khoâng mua cuûa khaùch haøng. Vaø dó nhieân, khi caùc coâng ty may maëc vaãn chöa naém ñöôïc cô hoäi khaùm phaù vaø söû duïng caùc nhaø thieát keá trong vieäc taïo maãu haøng may saün thì ngaønh coâng nghieäp may maëc chæ coù theå coù nhöõng “nhaø may” vaø nhöõng ñôn ñaët haøng CMT (ñôn haøng laøm gia coâng theo maãu nöôùc ngoaøi), + Coâng vieäc thieát keá maãu maõ khoâng theå chæ coù söï coá gaéng cuûa rieâng caù nhaân caùc nhaø thieát keá maø coøn phaûi laø söï quan taâm cuûa chính caùc nhaø saûn xuaát, cuûa caùc cô quan chöùc naêng coù lieân quan. + Thieát keá maãu maõ thôøi trang cuõng laø moät lónh vöïc vaên hoùa, vaø söï phaùt trieån cuûa thôøi trang cuõng laø söï khaúng ñònh baûn saéc vaên hoaù rieâng cuûa töøng quoác gia trong theá giôùi hoâm nay. Trong taát caû caùc nöôùc xuaát khaåu thì nöôùc naøo ít ñaàu tö vaøo boä phaän R&D thì nöôùc ñoù khoù loøng thaâm nhaäp vaøo caùc thò tröôøng lôùn. 1.2.1.2. Vaán ñeà chuûng loaïi saûn phaåm saûn xuaát Ngaønh may maëc cuõng nhö moïi ngaønh khaùc, khi tieán haønh hoaït ñoäng xuaát khaåu ñeàu luoân chuù troïng ñeán saûn phaåm. Saûn phaåm may maëc laø saûn phaåm thuoäc thò hieáu thôøi trang xaõ hoäi neân nhu caàu veà tính ña daïng maãu maõ cuõng nhö chuûng loaïi laø heát söùc caàn thieát ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng, ñaëc bieät laø ngöôøi tieâu duøng trong thôøi buoåi hieän ñaïi. Treân thöïc teá, caùc nhaø nghieân cöùu veà thò tröôøng, veà thò hieáu, veà sôû thích trong ngaønh tieâu duøng ôû moät soá thò tröôøng lôùn nhö thò tröôøng Myõ, thò tröôøng EU, ... Nhaän ñònh raèng ngöôøi tieâu duøng ngaøy nay coù thoùi quen thay ñoåi chuûng loaïi maãu maõ raát nhanh, hoï khoâng trung thaønh quaù laâu vôùi baát kyø saûn phaåm may maëc XLII naøo hay moät soá thöông hieäu naøo. Chính vì vaäy buoäc caùc nhaø nghieân cöùu R&D luoân tìm moïi caùch ña daïng chuûng loaïi saûn phaåm nhaèm thoaû maõn nhu caàu naøy. Ngaønh may maëc ngaøy nay raát nhaïy beùn vôùi thò hieáu ngöôøi tieâu duøng. Chaúng haïn, trong thôøi kyø thaäp nieân 50 ñeán thaäp nieân 80, saûn phaåm may maëc raát ít chuûng loaïi vaø ngöôøi tieâu duøng raát ít quyeàn löïa choïn. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây chuûng loaïi haøng may maëc raát ña daïng vaø phong phuù ñaõ xuaát hieän moät soá chuûng loaïi rieâng bieät nhö thôøi trang coâng sôû, thôøi trang daï hoäi, thôøi trang daïo phoá.... Theo caùc nhaø phaân tích veà thò hieáu thôøi trang cuûa caùc nöôùc xuaát khaåu haøng may maëc ôû moät soá thò tröôøng lôùn, thì hoï ñaõ ño löôøng ñöôïc möùc ñoä aûnh höôûng taùc ñoäng veà chuûng loaïi saûn phaåm ñeán thò hieáu thôøi trang cuûa ngöôøi tieâu duøng laø raát lôùn. Xu höôùng tieâu duøng haøng may maëc cuûa ngöôøi tieâu duøng ngaøy nay ñang nghieâng veà caùc nöôùc xuaát khaåu coù chuûng loaïi saûn phaåm ña daïng vaø phong phuù nhö Trung Quoác, Haøn Quoác, AÁn Ñoä.... 1.2.1.3. Vaán ñeà coâng ngheä-maùy moùc thieát bò cho saûn xuaát Trong nhöõng thaäp nieân vöøa qua, toác ñoä phaùt trieån khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä cuûa theá giôùi dieãn ra nhanh choùng, coâng ngheä môùi ra ñôøi thay theá coâng ngheä cuõ dieãn ra lieân tuïc, chu kyø ñôøi soáng saûn phaåm ngaøy caøng ruùt ngaén. Hieän nay, caùc nhaø khoa hoïc vaãn tieáp tuïc nghieân cöùu nhaèm hoaøn thieän nhöõng thaønh töïu khoa hoïc kyõ thuaät ñaõ coù, giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà coøn toàn taïi naèm trong söï hieåu bieát cuûa con ngöôøi. Vieäc chuyeån giao coâng ngheä môùi töø boä phaän nghieân cöùu sang laõnh vöïc öùng duïng trong thöïc tieãn ñöôïc tieán haønh nhanh hôn. Haàu heát caùc ngaønh trong neàn kinh teá ñeàu chòu aûnh höôûng cuûa söï phaùt trieån khoa hoïc kyõ thuaät. Tuyø ñaëc ñieåm moãi ngaønh, moãi doanh nghieäp, möùc ñoä aûnh höôûng nhieàu hoaëc ít, theo khía caïnh tích cöïc (taïo ra cô hoäi) hoaëc tieâu cöïc (taïo ra nguy cô). XLIII Khoa hoïc kyõ thuaät aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp nhö: marketing, kyõ thuaät saûn xuaát, nhaân söï, taøi chính vaø caùc hoaït ñoäng hoã trôï khaùc. 1.2.1.4. Vaán ñeà nguyeân phuï lieäu cho saûn xuaát Trong saûn xuaát may maëc, nguyeân vaät lieäu ñoùng vai troø quan troïng vaø coù aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán chaát löôïng saûn phaåm vaø hieäu quaû saûn xuaát caùc loaïi nguyeân vaät lieäu laø: vaûi, vaûi sôïi, chæ may, keo daùn, nuùt, daây keùo, ñeäm loùt, boâng xô, xô sôïi toång hôïp, len, ñay, tô taèm xô liber khaùc, caùc loaïi hoaù chaát cô baûn khaùc vaø thuoác nhuoäm… trong ñoù quan troïng nhaát laø boâng xô vaø xô sôïi toång hôïp. Ñoái vôùi ngaønh may maëc xuaát khaåu, nguyeân vaät lieäu do khaùch haøng ñaët gia coâng cung caáp (nhaäp khaåu theo daïng taïm nhaäp taùi xuaát). Caùc doanh nghieäp quy moâ nhoû saûn xuaát haøng may saün cung caáp cho thò tröôøng noäi ñòa söû duïng nguyeân vaät lieäu trong nöôùc laø chuû yeáu, moät phaàn vaûi ñöôïc nhaäp töø Nhaät, Indonesia, Malaysia, Trung Quoác, Thaùi Lan v.v… Moät soá coâng nghieäp may xuaát khaåu saûn xuaát haøng daïng mua nguyeân vaät lieäu, baùn thaønh phaåm söû duïng phaàn lôùn nguyeân lieäu vaûi nhaäp khaåu. 1.2.1.5. Vaán ñeà lao ñoäng ngaønh may maëc Nguoàn nhaân löïc laø moät boä phaän cuûa daân soá trong ñoä tuoåi nhaát ñònh theo qui ñònh cuûa luaät phaùp coù khaû naêng tham gia lao ñoäng. Nguoàn nhaân löïc ñöôïc bieåu hieän treân hai maët: Veà soá löôïng ñoù laø toång soá nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng vaø thôøi gian laøm vieäc coù theå huy ñoäng ñöôïc cuûa hoï. Vieäc qui ñònh cuï theå ñoä tuoåi lao ñoäng cuûa moãi nöôùc (keå caû caän döôùi vaø caän treân) raát khaùc nhau tuøy theo yeâu caàu cuûa trình ñoä phaùt trieån cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi trong töøng giai ñoaïn. Veà chaát löôïng nguoàn nhaân löïc, ñoù laø trình ñoä chuyeân moân vaø söùc khoûe cuûa ngöôøi lao ñoäng. Nguoàn lao ñoäng (hay löïc löôïng lao ñoäng) laø moät boä phaän daân soá trong ñoä tuoåi qui ñònh thöïc teá coù tham gia lao ñoäng (ñang coù vieäc laøm) vaø nhöõng ngöôøi XLIV khoâng coù vieäc laøm nhöng ñang tích cöïc tìm vieäc laøm. Cuõng nhö nguoàn nhaân löïc, nguoàn lao ñoäng ñöôïc bieåu hieän treân hai maët soá löôïng vaø chaát löôïng. Nhö vaäy theo khaùi nieäm nguoàn lao ñoäng thì coù moät soá ngöôøi ñöôïc tính vaøo nguoàn nhaân löïc nhöng laïi khoâng phaûi nguoàn lao ñoäng. Ñoù laø nhöõng ngöôøi lao ñoäng khoâng coù vieäc laøm nhöng khoâng tích cöïc tìm kieám vieäc laøm; nhöõng ngöôøi lao ñoäng ñi hoïc; nhöõng ngöôøi ñang laøm noäi trôï trong gia ñình mình vaø nhöõng ngöôøi thuoäc tình traïng khaùc (nghæ höu tröôùc tuoåi theo qui ñònh). Cuõng caàn chuù yù laø trong nguoàn lao ñoäng chæ coù boä phaän nhöõng ngöôøi ñang tham gia lao ñoäng laø tröïc tieáp goùp phaàn taïo ra thu nhaäp cuûa xaõ hoäi. 1.2.1.6. Vaán ñeà giaù thaønh saûn xuaát Moät saûn phaåm may maëc coù theå ñaùp öùng ngöôøi tieâu duøng ba lôïi ích cô baûn sau: lôïi ích chöùc naêng, lôïi ích taâm lyù vaø lôïi ích kinh teá. Muoán cho giaù caû heát söùc caïnh tranh, thì buoäc giaù thaønh phaûi thaáp bôûi vì giaù thaønh laø yeáu toá quyeát ñònh giaù baùn laø bao nhieâu, vieäc quaûn trò toát giaù thaønh seõ giuùp cho ñôn vò naâng cao ñöôïc naêng löïc caïnh tranh cuõng nhö chieám lónh ñöôïc thò phaàn ôû moät soá thò tröôøng lôùn. Treân thöïc teá haàu heát caùc ñôn vò luoân tìm caùch haï thaáp giaù thaønh baèng nhieàu noã löïc khaùc nhau, nhöng cuoái cuøng vaãn laø vaán ñeà quaûn trò toát caùc yeáu toá chi phí caáu thaønh neân giaù thaønh nhö: + Chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp. + Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp. + Chi phí saûn xuaát chung. Chi phí nguyeân vaät lieäu saûn xuaát lieân quan ñeán yeáu toá nguyeân phuï lieäu cho saûn xuaát vöøa neâu treân. Giaù trò nguyeân phuï lieäu bao goàm: giaù caû nguyeân lieäu vaø chi phí vaän chuyeån boác dôû... giaù caû nguyeân lieäu phuï thuoäc vaøo nguoàn nguyeân XLV lieäu nhaäp khaåu hay trong nöôùc vaø vaán ñeà thöông maïi giöõa caùc quoác gia xuaát khaåu nguyeân lieäu. Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp phuï thuoäc vaøo nguoàn nhaân löïc quoác gia, bao goàm ñoäi nguõ nhaân löïc, trình ñoä tay ngheà, möùc thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi... caùc yeáu toá naøy seõ quyeát ñònh chi phí nhaân coâng. ÔÛ haàu heát caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ nguoàn löïc thu huùt caùc nhaø ñaàu tö vaøo ngaønh may maëc chuû yeáu laø chi phí nhaân coâng reû. Chi phí saûn xuaát chung phuï thuoäc vaøo möùc ñoä ñaàu tö maùy moùc thieát bò cho saûn xuaát vaø quaù trình toå chöùc saûn xuaát. Hieän nay haàu heát caùc ñôn vò may maëc ôû caùc nöôùc xuaát khaåu luoân ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä, tieáp caän vôùi coâng ngheä hieän ñaïi nhaèm naâng cao naêng löïc caïnh tranh. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy caùc ñôn vò phaûi ñaàu tö moät möùc chi phí khaù lôùn vaø daãn ñeán chi phí saûn xuaát chung khaù lôùn daãn ñeán ruûi ro kinh doanh cao. Toùm laïi giaù thaønh laø moät trong caùc yeáu toá quyeát ñònh ñeán tình hình caïnh tranh, coù söï taùc ñoäng ñeán tình hình xuaát khaåu khaù lôùn. 1.2.1.7. Vaán ñeà voán ñaàu tö saûn xuaát Theo hoïc thuyeát veà nguoàn löïc cho saûn xuaát, moät doanh nghieäp khi ñi vaøo hoaït ñoäng caàn phaûi coù ba loaïi nguoàn löïc cô baûn sau: (1) nguoàn nhaân löïc, (2) nguoàn vaät löïc, (3) nguoàn taøi löïc. Ngoaøi ra trong neàn kinh teá tri thöùc moät yeáu toá khoâng theå thieáu ñoù laø khoa hoïc kyõ thuaät vaø chaát xaùm ñoùng vai troø troïng yeáu trong vieäc naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa doanh nghieäp treân thöông tröôøng. Voán ñaàu tö saûn xuaát laø moät trong caùc yeáu toá neàn taûng quyeát ñònh söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa moät doanh nghieäp noùi rieâng vaø cuûa ngaønh kinh teá noùi chung. Khi ñeà caäp ñeán voán ñaàu tö, vaán ñeà quan troïng nhaát laø nguoàn voán ñaàu tö cho saûn xuaát, coù theå laø voán töï coù, voán vay, voán lieân doanh, voán taøi trôï öu ñaõi,... Vieäc huy ñoäng vaø söû duïng voán ñaàu tö saûn xuaát coù yù nghóa quan troïng XLVI trong vieäc taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, caûi thieän vò theá treân thò tröôøng, khaû naêng taän duïng thôøi cô, quyeát ñònh söï toàn taïi vaø hoäi nhaäp thaønh coâng vaøo neàn kinh teá toaøn caàu. Moät quoác gia noùi chung vaø ngaønh kinh teá noùi rieâng ngoaøi vieäc huy ñoäng nguoàn voán trong nöôùc laø quyeát ñònh thì coøn coù moät nguoàn voán quan troïng cho söï phaùt trieån ñoù laø nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Thöïc tieãn cho thaáy moïi quoác gia, ñaëc bieät laø caùc quoác gia chaäm vaø ñang phaùt trieån ñang noã löïc thu huùt nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhaèm taïo ñoäng löïc cho caùc ngaønh kinh teá phaùt trieån. Vaán ñeà voán ñaàu tö cho saûn xuaát hieän nay ñang laø vaán ñeà böùc xuùc cuûa caùc nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån, ñaëc bieät hôn nöõa laø caùc doanh nghieäp deät may ñang gaëp nhieàu khoù khaên veà voán ñeå ñaàu tö vaøo maùy moùc thieát bò hieän ñaïi, naâng cao naêng löïc saûn xuaát, taêng khaû naêng caïnh tranh trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi. 1.2.2. NHOÙM YEÁU TOÁ ÑAÀU RA 1.2.2.1. Thò tröôøng xuaát khaåu Nghieân cöùu yeáu toá thò tröôøng laø moät noäi dung quan troïng nhaát trong quaù trình kieåm soaùt moâi tröôøng beân ngoaøi. Ñaây laø yeáu toá thò tröôøng gaén tröïc tieáp vôùi töøng doanh nghieäp vaø phaàn lôùn caùc hoaït ñoäng vaø caïnh tranh cuûa doanh nghieäp xaûy ra tröïc tieáp taïi ñaây. Michael Porter, giaùo sö noåi tieáng veà chieán löôïc kinh doanh cuûa tröôøng kinh doanh Harvard ñöa ra "moâ hình 5 aùp löïc caïnh tranh, taïo thaønh boái caûnh caïnh tranh trong moät ngaønh kinh doanh"[70]. (1) Ñe doïa töø caùc ñoái thuû tieàm naêng; (2) Söùc maïnh ñaøm phaùn cuûa ngöôøi cung caáp; (3) Söùc maïnh ñaøm phaùn cuûa ngöôøi mua; (4) Ñe doïa cuûa saûn phaåm thay theá; XLVII (5) Cöôøng ñoä caïnh tranh cuûa caùc ñoái thuû hieän höõu trong ngaønh. Söùc maïnh cuûa caùc aùp löïc caïnh trong ngaønh seõ quyeát ñònh möùc ñoä cuûa ñaàu tö, cöôøng ñoä caïnh tranh, vaø möùc ñoä lôïi nhuaän cuûa ngaønh. Khi aùp löïc caïnh tranh ngaøy caøng maïnh thì khaû naêng sinh lôøi vaø khaû naêng taêng giaù haøng cuûa caùc doanh nghieäp cuøng ngaønh caøng bò haïn cheá, ngöôïc laïi khi aùp löïc caïnh tranh yeáu thì ñoù laø cô hoäi cho caùc doanh nghieäp trong ngaønh thu lôïi nhuaän cao. Caùc doanh nghieäp caàn nghieân cöùu hieän traïng vaø xu höôùng cuûa caùc aùp löïc caïnh tranh, caên cöù vaøo caùc ñieàu kieän beân trong cuûa mình maø quyeát ñònh choïn moät vò trí thích hôïp trong ngaønh nhaèm ñoái phoù vôùi caùc löïc löôïng caïnh tranh moät caùch toát nhaát hoaëc coù theå taùc ñoäng ñeán chuùng theo caùch coù lôïi cho mình. 1.2.2.2. Saûn phaåm xuaát khaåu Saûn phaåm haøng may maëc ñöôïc xeáp vaøo loaïi haøng tieâu duøng ñöôïc söû duïng nhieàu laàn vaø laø loaïi saûn phaåm thoâng duïng. Tuy nhieân, nhöõng thuoäc tính cuûa moät saûn phaåm may maëc coù vai troø quyeát ñònh ñeán vieäc tieâu thuï cuûa saûn phaåm ñoù treân thò tröôøng. Thuoäc tính ñaàu tieân vaø quan troïng nhaát cuûa saûn phaåm ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng ñoù laø söï phuø hôïp. Phuø hôïp ôû ñaây coù nghóa laø phuø hôïp veà hình theå, hôïp veà kieåu daùng, hôïp vôùi thôøi trang, phuø hôïp vôùi tuoåi taùc vaø nhöõng ñaëc ñieåm khaùc maø ngöôøi tieâu duøng caûm nhaän raèng phuø hôïp vôùi mình. Do ñoù, tính phuø hôïp cuûa saûn phaåm may maëc ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng mang tính chuû quan, tuy nhieân loaïi saûn phaåm ñöôïc nhieàu ngöôøi öa thích hôn seõ laø loaïi saûn phaåm ñöôïc tieâu thuï nhieàu hôn vaø ngöôïc laïi, ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø nhöõng loaïi saûn phaåm may maëc caøng coù nhieàu öu ñieåm thì seõ ñöôïc tieâu thuï caøng nhieàu. Yeáu toá cuï theå veà thuoäc tính cuûa saûn phaåm goùp phaàn vaøo vieäc quyeát ñònh mua moät saûn phaåm may maëc cuûa ngöôøi tieâu duøng laø: chaát löôïng cuûa saûn phaåm, yeáu toá naøy ñöôïc ngöôøi mua quan taâm haøng ñaàu, chaát löôïng khoâng chæ ñôn thuaàn XLVIII laø caùc yeáu toá vaät chaát nhö: ñeïp, beàn, chaát lieäu toát... maø chaát löôïng coøn bao goàm caû nhöõng yeáu toá tinh thaàn cuûa saûn phaåm noùi leân ñöôïc caùi hoàn cuûa saûn phaåm ñoù laø kieåu daùng, phong caùch cuûa saûn phaåm vaø caû nhaõn hieäu cuûa saûn phaåm. Saûn phaåm naøo caøng coù nhieàu nhöõng öu ñieåm veà chaát löôïng thì caøng ñöôïc öu chuoäng nhieàu hôn vaø caøng coù khuynh höôùng ñöôïc tieâu thuï nhieàu hôn. Do ñoù ñeå caïnh tranh daønh thò phaàn, caùc doanh nghieäp ngaønh may phaûi taäp trung chính yeáu vaøo chieán löôïc saûn phaåm taïo ñöôïc nhöõng öu theá rieâng cho saûn phaåm cuûa mình treân thò tröôøng. 1.2.2.3. Chaát löôïng haøng may maëc xuaát khaåu Chaát löôïng haøng may maëc ñöôïc ñaùnh giaù vaø xeáp haïng theo töøng loaïi maët haøng, chuûng loaïi, nguyeân lieäu, vaø moät soá nhaân toá khaùc. Ngoaøi ra, chaát löôïng ñöôïc ñaùnh giaù döïa theo tieâu chuaån chaát löôïng quoác teá nhö ISO 9000, SA 8000... Treân thöïc teá moät haøng hoaù cho duø giaù raát reû, maãu maõ ñeïp maø chaát löôïng khoâng toát thì khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa khaùch haøng vaø khoâng theå caïnh tranh treân thöông tröôøng quoác teá. Chaát löôïng saûn phaåm ñöôïc hình thaønh töø nhieàu yeáu toá: + Nguyeân lieäu, phuï lieäu. + Kyõ naêng, trình ñoä tay ngheà cuûa coâng nhaân vieân. + Trình ñoä hieän ñaïi cuûa maùy moùc, thieát bò. + Quaù trình toå chöùc saûn xuaát. + Caùch thöùc quaûn lyù vaø ñieàu haønh. Trong taát caû caùc yeáu toá treân yeáu toá nguyeân vaät lieäu, maùy moùc thieát bò, kyõ naêng tay ngheà goùp phaàn quan troïng vaøo chaát löôïng haøng may maëc. Tuy nhieân vieäc ñaàu tö coâng ngheä, maùy moùc thieát bò phaûi gaén lieàn vôùi thò tröôøng, nghóa laø tuyø vaøo nhu caàu thò tröôøng caàn loaïi saûn phaåm naøo thì chuùng ta ñaàu tö maùy moùc XLIX thieát bò vaøo saûn phaåm ñoù; ví duï, thò tröôøng Myõ öa chuoäng maët haøng thun thì chuùng ta phaûi ñaàu tö daây chuyeàn kheùp kín ñeå saûn xuaát maët haøng naøy. Ñoái vôùi tieâu chuaån chaát löôïng cuûa thò tröôøng EU: heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng ISO 9000 gaàn nhö laø yeâu caàu baét buoäc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp saûn xuaát haøng may maëc xuaát khaåu sang thò tröôøng EU cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Thöïc teá cho thaáy ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, haøng cuûa nhöõng doanh nghieäp coù chöùng nhaän ISO 9000 thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng EU deã daøng hôn nhieàu so vôùi haøng hoaù cuûa caùc doanh nghieäp khoâng coù giaáy chöùng nhaän naøy. 1.2.2.4. Giaù xuaát khaåu Nhö chuùng ta ñaõ bieát ôû haàu heát caùc thò tröôøng nhaäp khaåu haøng may maëc lôùn nhö thò tröôøng EU, thò tröôøng Myõ, thò tröôøng Nhaät, Thò tröôøng Ñoâng AÙ... giaù caû xuaát khaåu ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc caïnh tranh vaø chieám lónh thò tröôøng. Giaù caû xuaát khaåu laø taäp hôïp taát caû caùc vaán ñeà nhaïy caûm, coù tính linh hoaït vaø ñöôïc caáu thaønh töø caùc nhaân toá sau: + Giaù thaønh saûn xuaát toaøn boä. + Chi phí vaän chuyeån boác dôû. + Chi phí xuaát khaåu (thuû tuïc, giaáy tôø xuaát khaåu,...). + Phaàn lôïi nhuaän mong ñôïi cuûa nhaø xuaát khaåu. Ngoaøi ra vieäc aán ñònh giaù caû xuaát khaåu haøng may maëc phuï thuoäc vaøo chieán löôïc vaø muïc tieâu ñònh giaù cuûa ñôn vò, vaø sau ñaây laø moät caùch ñònh giaù maø caùc ñôn vò may maëc thöôøng vaän duïng. + Ñònh giaù xuaát khaåu theo caùch coäng lôïi nhuaän vaøo chi phí. + Ñònh giaù xuaát khaåu theo lôïi nhuaän muïc tieâu. + Ñònh giaù xuaát khaåu theo giaù trò nhaän thöùc ñöôïc. L Ngoaøi ra moät soá ñôn vò may maëc aán ñònh giaù caû xuaát khaåu döïa treân moät soá nhaân toá khaùc nhö: + Ñònh giaù xuaát khaåu döïa treân chi phí. + Ñònh giaù xuaát khaåu döïa treân ñoái thuû caïnh tranh. + Ñònh giaù xuaát khaåu döïa treân taâm lyù ngöôøi tieâu duøng. Noùi toùm laïi, giaù caû xuaát khaåu laø yeáu toá raát nhaïy caûm coù möùc ñoä aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc xuaát khaåu raát lôùn, duø ñònh giaù theo phöông phaùp naøo ñi nöõa thì cuõng phaûi ñaàu tö maùy moùc, coâng ngheä hieän ñaïi ñeå haï thaáp chi phí caøng nhieàu caøng toát vaø taïo ñöôïc lôïi theá caïnh tranh. 1.2.2.5. Phöông thöùc xuaát khaåu (Giaù FOB, Gia coâng, OPA) Treân theá giôùi hieän nay caùc nöôùc phaùt trieån tieán haønh ñaàu tö saûn xuaát haøng may maëc vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø chaäm phaùt trieån nhaèm taän höôûng chính saùch öu ñaõi veà ñaàu tö, nguoàn nhaân löïc reû.... Hoï tieán haønh xaây döïng caùc nhaø maùy taïi caùc quoác gia naøy vaø sau ñoù tieán haønh ñöa nguyeân lieäu, coâng ngheä, maùy moùc... Vaøo ñeå saûn xuaát thaønh phaåm vaø tieán haønh nhaäp ngöôïc trôû laïi vaøo thò tröôøng nöôùc hoï nhaèm haï thaáp chi phí nhaân coâng trong thaønh phaåm. Trong moät soá tröôøng hôïp caùc ñôn vò may maëc taïi caùc nöôùc naøy tieán haønh kyù hôïp ñoàng gia coâng vôùi ñoái taùc nöôùc ngoaøi vaø höôûng phaàn cheânh leäch giaù töø gia coâng. Haàu heát caùc nöôùc coù nguoàn nhaân coâng reû, coâng ngheä yeáu keùm ñeàu choïn hình thöùc hôïp ñoàng gia coâng. Trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá quoác teá maïnh meõ nhö hieän nay, vieäc caùc nöôùc ñang phaùt trieån xuaát khaåu döôùi hình thöùc hôïp ñoàng gia coâng seõ chòu thieät thoøi to lôùn, vaø khoâng chuû ñoäng trong vieäc ñaåy maïnh xuaát khaåu. Vì theá hoï tìm moïi caùch chuyeån sang hình thöùc xuaát khaåu giaù FOB, vôùi hình thöùc naøy hoï hoaøn toaøn chuû ñoäng trong vieäc kyù hôïp ñoàng vôùi ñoái taùc, tìm nguoàn nguyeân lieäu, ñaàu tö LI maùy moùc thieát bò, ... ñaùng noùi hôn laø hoï quyeát ñònh giaù xuaát khaåu chöù khoâng phuï thuoäc nhö hình thöùc nhaän hôïp ñoàng gia coâng. Vì vaäy hình thöùc xuaát khaåu coù taùc ñoäng lôùn ñeán vaán ñeà xuaát khaåu haøng may maëc, noù quyeát ñònh tính chuû ñoäng hay bò ñoäng trong vaán ñeà hôïp taùc quoác teá, chaúng haïn hình thöùc gia coâng khoâng coù khaû naêng naâng cao ñöôïc kim ngaïch xuaát khaåu, höôûng moät phaàn raát nhoû töø cheânh leäch giaù do phuï thuoäc vaøo nguyeân lieäu, coâng ngheä cuûa ñoái taùc... Nhöng ngöôïc laïi hình xuaát xuaát khaåu giaù FOB chuû ñoäng hôn, naâng cao ñöôïc kim ngaïch xuaát khaåu vaø caùc vaán ñeà khaùc. Hieän nay, coù nhieàu coâng ty nöôùc ngoaøi ñaët vaán ñeà hôïp taùc saûn xuaát theo phöông thöùc OPA (Outward Processing Arrangement). Theo ñoù, moät soá coâng ñoaïn seõ ñöôïc may ôû nöôùc ngoaøi roài chuyeån vaøo trong nöôùc may tieáp roài xuaát khaåu ñi thò tröôøng Myõ. Vaán ñeà ñaët ra laø caùc doanh nghieäp phaûi nghieân cöùu kyõ qui cheá xuaát xöù haøng hoaù may maëc cuûa Myõ. Ñaëc bieät coù qui ñònh cuï theå nhöõng coâng ñoaïn chính naøo phaûi ñöôïc may ôû trong nöôùc ñeå ñöôïc tính xuaát xöù trong nöôùc. 1.2.2.6. Thöông hieäu haøng may maëc xuaát khaåu Trong thôøi gian gaàn ñaây vaán ñeà thöông hieäu, xaây döïng thöông hieäu, baûo veä vaø phaùt trieån thöông hieäu laø vaán ñeà noùng boång nhaát ñoái vôùi toaøn boä caùc ñôn vò noùi chung vaø caùc ñôn vò may maëc noùi rieâng. Bôûi vì thöông hieäu ngaøy nay quyeát ñònh tính soáng coøn, söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa doanh nghieäp. Khi noùi ñeán saûn phaåm may maëc maø hoï muoán söû duïng, hoï lieàn nghó ngay ñeán thöông hieäu cuûa saûn phaåm ñoù. Ñeå coù theå caïnh tranh toàn taïi vaø taêng tröôûng beàn vöõng thì caùc doanh nghieäp khoâng coøn con ñöôøng naøo khaùc laø phaûi ñaàu tö vaø chuù yù ñeán thöông hieäu cuûa saûn phaåm haøng hoaù may maëc. Thöông hieäu maïnh seõ giuùp cho vieäc tieâu thuï vaø xuaát khaåu saûn phaåm toát hôn moät caùch ñaùng keå. Vieäc baùn caùc saûn phaåm may maëc khoâng coù thöông hieäu hay baùn döôùi thöông hieäu trong nöôùc thöôøng bò traû giaù LII raát thaáp, roõ raøng gaây thieät haïi cho ngöôøi saûn xuaát. Ñieàu naøy cho thaáy thöông hieäu khoâng chæ laø moät taøi saûn raát coù giaù trò cuûa doanh nghieäp maø coøn laø vuõ khí caïnh tranh lôïi haïi. Ngoaøi ra thöông hieäu coù aûnh höôûng to lôùn trong vieäc phaùt trieån xuaát khaåu, chæ coù saûn phaåm may maëc naøo coù thöông hieäu maïnh môùi coù khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng theá giôùi vaø chieám lónh thò tröôøng. ÔÛ moät soá thò tröôøng nhaäp khaåu haøng may maëc lôùn treân theá giôùi nhö thò tröôøng Myõ, Thò tröôøng EU, thò tröôøng Canada, thò tröôøng Nhaät Baûn... coù nhöõng qui ñònh raát khaéc khe veà nguoàn goác xuaát, nhaõn hieäu, thöông hieäu haøng may maëc. Ñaëc bieät ôû thò tröôøng Myõ, chính phuû nöôùc naøy qui ñònh: moïi haøng hoaù nhaäp khaåu coù xuaát xöù ngoaïi quoác, phaûi ghi roõ raøng, khoâng taåy xoùa ñöôïc, ôû choå nhìn thaáy ñöôïc treân bao bì xuaát nhaäp khaåu, teân ngöôøi mua cuoái cuøng ôû Myõ, teân baèng tieáng Anh nöôùc xuaát xöù haøng hoaù ñoù, haøng tôùi tay ngöôøi mua cuoái cuøng thì treân caùc bao bì, vaät duïng chöùa ñöïng bao bì tieâu duøng cuûa haøng hoaù cuõng phaûi ghi roõ nöôùc xuaát xöù cuûa haøng hoaù beân trong. Luaät Myõ qui ñònh [Phuï luïc 9]: "Caùc nhaõn hieäu haøng hoaù phaûi ñöôïc ñaêng kyù taïi Cuïc Haûi quan Myõ. Haøng hoaù mang nhaõn hieäu giaû hoaëc sao cheùp, baét chöôùc moät nhaõn hieäu ñaõ ñaêng kyù baûn quyeàn cuûa moät coâng ty Myõ hay cuûa moät coâng ty nöôùc ngoaøi ñaõ ñaêng kyù baûn quyeàn ñeàu bò caám nhaäp khaåu vaøo Myõ. Baûn sao ñaêng kyù nhaõn hieäu haøng hoaù phaûi noäp cho Cuïc Haûi quan Myõ vaø ñöôïc löu giöõ theo qui ñònh. Haøng nhaäp khaåu vaøo Myõ coù nhaõn hieäu giaû seõ bò tòch thu sung coâng". Theo "Copyright Revision Act" cuûa Myõ [Phuï luïc 9], "Haøng hoaù nhaäp khaåu vaøo Myõ theo caùc baûn sao cheùp caùc thöông hieäu ñaõ ñaêng kyù maø khoâng ñöôïc pheùp cuûa ngöôøi coù baûn quyeàn laø vi phaïm luaät baûn quyeàn, seõ bò baét giöõ vaø tòch thu, caùc baûn sao caùc thöông hieäu ñoù seõ bò huyû. Caùc chuû sôû höõu baûn quyeàn muoán ñöôïc Cuïc LIII Haûi quan Myõ baûo veä quyeàn lôïi thì caàn ñaêng kyù baûn quyeàn taïi vaên phoøng baûn quyeàn theo caùc thuû tuïc hieän haønh". 1.2.3. NHOÙM YEÁU TOÁ HOÃ TRÔÏ XUAÁT KHAÅU 1.2.3.1. Vaán ñeà quan heä kinh teá ñoái ngoaïi Thöông maïi quoác teá ñaõ xuaát hieän raát laâu vaø ngaøy caøng maïnh, ñöa ñeán toaøn caàu hoaù vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Vaán ñeà naøy vöøa taïo thôøi cô vöøa taïo thaùch thöùc cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø chaäm phaùt trieån. Tình hình thöông maïi quoác teá cuûa moät quoác gia, ñaëc bieät laø xuaát nhaäp khaåu thaønh coâng hay khoâng ñeàu phuï thuoäc vaøo quan heä kinh teá ñoái ngoaïi cuõng nhö chính saùch ñoái ngoaïi cuûa moät quoác gia, chính saùch naøy phuï thuoäc vaøo boái caûnh kinh teá quoác gia vaø theá giôùi. Quan heä kinh teá ñoái ngoaïi trong thôøi gian hieän nay ñoùng vai troø to lôùn trong vieäc buoân baùn thöông maïi giöõa caùc nöôùc. Moái quan heä kinh teá ñoái ngoaïi caøng gaàn guûi chöøng naøo thì buoân baùn thöông maïi giöõa caùc nöôùc ñoù caøng maïnh baáy nhieâu. Chæ coù quan heä kinh teá toát môùi phuïc vuï ñöôïc tình hình xuaát nhaäp khaåu cuûa moät quoác gia. Ñaëc bieät, haøng hoaù may maëc maø nhaäp khaåu vaøo caùc thò tröôøng lôùn nhö Myõ, EU... ñeàu phuï thuoäc vaøo quan heä kinh teá ñoái ngoaïi giöõa caùc nöôùc xuaát khaåu vôùi caùc thò tröôøng naøy. Neáu quan heä kinh teá ñoái ngoaïi chöa maïnh thì caùc qui ñònh veà nhaäp khaåu haøng may maët caøng khaét khe nhö haïn ngaïch, thueá suaát.... Ngaøy nay caùc nöôùc caøng tieán laïi gaàn nhau nhaèm ñaåy maïnh hôn nöõa tình hình thöông maïi quoác teá. Caùc nöôùc ñang noã löïc heát mình ñeå ñöôïc tham gia vaøo toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) laø nhaèm muïc ñích höôûng ñöôïc caùc öu ñaõi veà thöông maïi quoác teá cuûa toå chöùc naøy. Ngoaøi ra, giöõa caùc khu vöïc coøn hình thaønh caùc khu maäu dòch töï do nhö NAFTA, AFTA, hình thaønh caùc lieân minh nhö Lieân minh chaâu AÂu... nhaèm muïc LIV ñích vöøa baûo veä vaø vöøa ñaåy maïnh tính thöông maïi giöõa caùc quoác gia naøy, maët khaùc giöõa caùc quoác gia treân theá giôùi coøn hình thaønh caùc hieäp ñònh thöông maïi song phöông vaø ña phöông vôùi nhöõng cam keát thöông maïi nhaèm ñaåy maïnh quan heä kinh teá ñoái ngoaïi cuõng nhö tình hình thöông maïi giöõa caùc quoác gia naøy. Nhö vaäy, vaán ñeà quan heä kinh teá ñoái ngoaïi vöøa taùc ñoäng tröïc tieáp vöøa taùc ñoäng giaùn tieáp ñeán quaù trình xuaát khaåu haøng may maëc. Ví duï, Trung Quoác sau khi gia nhaäp vaøo Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (WTO) thì kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Trung Quoác vaøo hai thò tröôøng chuû yeáu Myõ vaø EU taêng voït, ñeàu naøy chöùng toû raèng neáu moät quoác gia thöïc hieän toát caùc quan heä kinh teá ñoái ngoaïi seõ goùp phaàn ñaåy maïnh quaù trình xuaát khaåu vaø ngöôïc laïi. 1.2.3.2. Vaán ñeà thueá quan Tình hình xuaát khaåu haøng may maëc hieän nay chòu taùc ñoäng cuûa hai chính saùch thueá (1) chính saùch thueá cuûa nöôùc chuû nhaø xuaát khaåu theå hieän döôùi daïng thueá xuaát khaåu, (2) chính saùch thueá cuûa nöôùc nhaäp khaåu theå hieän döôùi daïng thueá nhaäp khaåu. Ngoaøi ra haøng may maëc xuaát khaåu coøn chòu aûnh höôûng cuûa thueá giaù trò gia taêng VAT. Tyû leä thueá suaát VAT cuûa caùc nöôùc thaønh vieân Lieân minh chaâu AÂu coù söï khaùc nhau, "EU ñaõ coâng boá thueá giaù trò gia taêng chuaån möïc toái thieåu laø 15% töø thaùng 1/1993. Tuy nhieân, töøng nöôùc thaønh vieân coù theå giaûm xuoáng ñeán möùc thaáp nhaát laø 5%"[122, tr.175]. Thueá xuaát khaåu phuï thuoäc vaøo chính saùch thueá cuûa nöôùc xuaát khaåu, neáu tyû leä thueá suaát cao ñaùnh vaøo haøng may maëc xuaát khaåu seõ laøm giaù caû haøng may maëc cao daãn ñeán vieäc caïnh tranh thaáp ñoàng thôøi giaù cao daãn ñeán vieäc thaâm nhaäp thò tröôøng xuaát khaåu caøng khoù khaên, haïn cheá khaû naêng xuaát khaåu. Tuy nhieân, hieän nay haàu heát haøng may maëc xuaát khaåu ñeàu ñöôïc chính phuû mieãn thueá xuaát khaåu hoaøn toaøn nhaèm ñaåy maïnh khaû naêng xuaát khaåu cuûa quoác gia, taïo thôøi cô môùi cho taát caû caùc ñôn vò xuaát khaåu haøng may maëc. LV Caùc raøo caûn thueá quan nhaèm haïn cheá haøng hoaù nöôùc ngoaøi xaâm nhaäp vaøo quoác gia cuûa mình, chính phuû cuûa nöôùc ñoù thöôøng duøng raøo caûn thueá quan ñeå baûo hoä cho haøng hoaù saûn xuaát trong nöôùc. Thoâng thöôøng caùc quoác gia thöôøng aùp duïng hai loaïi thueá quan: thueá quan tuyeät ñoái vaø thueá quan töông ñoái. Theo hình thöùc thueá quan tuyeät ñoái, Nhaø nöôùc seõ xaùc ñònh moät möùc thueá tuyeät ñoái cho moãi ñôn vò haøng hoaù nhaäp khaåu; ngöôïc laïi vôùi hình thöùc thueá quan töông ñoái, nhaø nöôùc seõ xaùc ñònh moät thueá suaát tính treân haøng hoaù xuaát nhaäp khaåu. Thueá nhaäp khaåu phuï thuoäc vaøo qui ñònh maët haøng vaø chính saùch thueá nhaäp khaåu cuûa caùc nöôùc nhaäp khaåu. Neáu thueá nhaäp khaåu haøng may maëc cao thì haïn cheá soá löôïng nhaäp khaåu haøng may maëc ñoàng thôøi haïn cheá khaû naêng caïnh tranh. Chính saùch thueá nhaäp khaåu cuõng phuï thuoäc vaøo quan heä kinh teá ñoái ngoaïi giöõa nöôùc xuaát khaåu vaø nöôùc nhaäp khaåu. Nghóa laø tyû leä thueá nhaäp khaåu haøng may maëc seõ aùp duïng khaùc nhau cho caùc nöôùc xuaát khaåu. Noùi chung, thueá quan coù taùc ñoäng raát lôùn ñeán tình hình xuaát khaåu haøng may maëc, quan heä giöõa thueá quan vaø xuaát khaåu haøng hoaù laø quan heä ngöôïc chieàu, neáu thueá taêng tình hình xuaát khaåu giaûm vaø thueá xuaát giaûm tình hình xuaát khaåu taêng trong ñieàu kieän caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi. 1.2.3.3. Vaán ñeà tyû giaù Tình hình xuaát khaåu haøng may maëc chòu söï taùc ñoäng maïnh cuûa tình hình tyû giaù. Quan heä giöõa tình hình xuaát khaåu vaø tyû giaù hoái ñoaùi laø quan heä cuøng chieàu, neáu tyû giaù cuûa nöôùc xuaát khaåu taêng nghóa laø ñoàng noäi teä maát giaù seõ ñaåy maïnh tình hình xuaát khaåu vaø ngöôïc laïi neáu tyû giaù giaûm ñoàng noäi teä taêng giaù seõ haïn cheá tình hình xuaát khaåu. Veà thò tröôøng, tyû giaù hoái ñoaùi coù theå aûnh höôûng ñeán nhu caàu ñoái vôùi saûn phaåm haøng may maëc cuûa coâng ty ôû trong nöôùc cuõng nhö ngoaøi nöôùc. LVI Söï giaûm giaù ñoàng tieàn giuùp cho nguyeân lieäu haøng may maëc nhaäp khaåu maéc hôn vaø haøng may maëc xuaát khaåu reû hôn. 1.2.3.4. Vaán ñeà haïn ngaïch Haïn ngaïch laø moät trong caùc coâng cuï cuûa chính saùch baûo hoä maäu dòch cuûa töøng quoác gia. Taùc ñoäng cuûa haïn ngaïch coù theå ñöôïc xem nhö töông töï vôùi tröôøng hôïp raøo caûn thueá quan: noù cuõng ñaåy giaù caû haøng hoaù leân cao do söï khoáng cheá veà maët saûn löôïng nhaèm haïn cheá nguoàn cung. Tuy nhieân noù phaùt huy tính chaát raøo caûn maïnh hôn so vôùi thueá quan. Thaät vaäy, nhaø xuaát khaåu nöôùc ngoaøi coù theå vöôït qua raøo caûn thueá quan baèng giaûi phaùp tín duïng thöông maïi, qua ñoù ñaåy maïnh löôïng haøng hoaù nhaäp khaåu vaøo moät quoác gia cao hôn so vôùi möùc khoáng cheá cuûa Nhaø nöôùc baèng coâng cuï thueá quan; nhöng trong tröôøng hôïp haïn ngaïch thì hoï khoâng theå laøm ñöôïc ñieàu naøy, do ñoù coâng cuï haïn ngaïch phaùt huy taùc duïng raøo caûn höõu hieäu hôn thueá quan. Haøng may maëc hieän nay ñöôïc xuaát khaåu vaøo hai khu vöïc: thò tröôøng coù haïn ngaïch vaø thò tröôøng phi haïn ngaïch. Trong thò tröôøng coù haïn ngaïch quan troïng nhaát laø thò tröôøng EU. Haïn ngaïch nhaäp khaåu cuûa Myõ ñöôïc ñònh ra bôûi luaät phaùp hoaëc caùc quyeát ñònh cuûa cô quan Nhaø nöôùc vaø ñöôïc chia laøm hai loaïi: haïn ngaïch tuyeät ñoái vaø haïn ngaïch thueá suaát. 1) Haïn ngaïch tuyeät ñoái laø soá löôïng cuï theå ñöôïc pheùp nhaäp khaåu ñoái vôùi töøng loaïi haøng trong moät thôøi gian nhaát ñònh. 2) Haïn ngaïch thueá suaát laø möùc ñöôïc mieãn giaûm thueá ñoái vôùi töøng maët haøng trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Rieâng ñoái vôùi haøng may maëc, haïn ngaïch laø moät trong nhöõng bieän phaùp quan troïng nhaát, Myõ söû duïng ñeå haïn cheá vieäc nhaäp khaåu haøng deät may vaøo thò LVII tröôøng cuûa mình, do ñoù coù ñeán 88% vôùi treân 700 maët haøng quaàn aùo may saün nhaäp khaåu vaøo Myõ ñöôïc thöïc hieän theo haïn ngaïch vaø Myõ cuõng coù ñeán 37 Hieäp ñònh song phöông veà deät ñöôïc thöïc hieän treân 1.300 quota cho caùc maët haøng deät may. Thoâng thöôøng, neáu moät nöôùc coù kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may vaøo Myõ thöïc hieän treân 1 tyû USD hoaëc soá löôïng haøng thöïc hieän treân 100.000 ñôn vò saûn phaåm thì Myõ seõ thöïc hieän aùp ñaët haïn ngaïch cho haøng deät may cuûa nöôùc ñoù. Haïn ngaïch haøng deät may nhaäp khaåu vaøo Myõ chuû yeáu döïa treân Hieäp Ñònh MFA 1973. Tuy nhieân, theo quy ñònh cuûa Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi (WTO), töø ngaøy 1.1.2005, cheá ñoä haïn ngaïch veà haøng deät may seõ xoaù boû trong thöông maïi quoác teá. Ñieàu naøy taïo ra cô hoäi vaø thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi saûn phaåm may maëc cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. 1.2.3.5. Caùc dòch vuï hoã trôï xuaát khaåu Coù theå noùi caùc dòch vuï hoã trôï xuaát khaåu raát ña daïng vaø phong phuù. Tuy nhieân moät soá dòch vuï sau ñaây laø quan troïng nhaát: + Dòch vuï hoã trôï vaän chuyeån, haï taàng caûng bieån. + Dòch vuï hoã trôï thanh toaùn. + Dòch vuï hoã trôï thoâng quan. + Dòch vuï giaùm ñònh chaát löôïng saûn phaåm. + Caùc dòch vuï thoâng tin khaùc. Caùc dòch vuï naøy ñoùng goùp to lôùn cho coâng taùc xuaát khaåu haøng hoaù, chaúng haïn veà cô sôû haï taàng vaän chuyeån neáu coù nhieàu caûng nöôùc saâu, ñöôøng xaù toát seõ goùp phaàn vaän chuyeån haøng hoaù xuaát khaåu nhanh nhaèm ñaùp öùng thôøi haïn giao haøng ñuùng qui ñònh, neáu khoâng coù ñöôøng xaù caûng bieån toát seõ ñaåy chi phí vaän chuyeån leân cao ñoàng thôøi laøm giaûm naêng löïc caïnh tranh cuûa haøng hoaù xuaát khaåu. LVIII Caùc ñôn vò laøm caùc coâng taùc dòch vuï, chöùng töø thoâng quan coù vai troø raát quan troïng, neáu khaâu laøm chöùng töø xuaát khaåu quaù röôøm raø thaäm chí maát raát nhieàu thôøi gian vaø coâng söùc, vaán ñeà seõ aûnh höôûng raát nhieàu ñeán chi phí vaø thôøi gian giao haøng xuaát khaåu. 1.2.3.6. Vaán ñeà quaûn lyù ñieàu haønh xuaát khaåu Vaán ñeà veà quaûn lyù ñieàu haønh xuaát khaåu haøng may maëc caàn nhaán maïnh ôû caùc vaán ñeà sau: + Quaûn lyù caùc doanh nghieäp xuaát khaåu, boä maùy quaûn lyù ngaønh Vieäc quaûn lyù taäp trung caùc doanh nghieäp xuaát khaåu laø raát quan troïng, ngoaøi vieäc hoã trôï veà xuaát khaåu coøn thöïc hieän ñöôøng loái chính saùch xuaát khaåu cho caùc doanh nghieäp naøy, vieäc hình thaønh toång coâng ty deät may laø hình thöùc quaûn lyù taäp trung thích hôïp ñoái vôùi nhieàu nöôùc. + Hình thöùc toå chöùc doanh nghieäp Hình thöùc toå chöùc caùc doanh nghieäp haøng may maëc coù theå laø doanh nghieäp nhaø nöôùc, doanh nghieäp tö nhaân, doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, cô caáu sôû höõu doanh nghieäp haøng may maëc caàn phaûi chuyeån dòch theo höôùng sô höõu doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, doanh nghieäp tö nhaân nhaèm ñaåy maïnh tính caïnh tranh haøng may maëc treân thò tröôøng theá giôùi. Neáu cô caáu sôû höõu chieám quaù nhieàu doanh nghieäp nhaø nöôùc seõ giaûm naêng löïc caïnh tranh vaø aûnh höôûng raát lôùn ñeán tình hình xuaát khaåu haøng may maëc. + Caùc chính saùch kinh teá taøi chính Caùc chính saùch kinh teá taøi chính cuûa Nhaø nöùôc coù taùc ñoäng raát lôùn ñeán tình hình xuaát khaåu haøng may maëc, chaúng haïn nhö chính saùch phaùt trieån neàn kinh teá haøng hoaù nhieàu thaønh phaàn, cho pheùp caùc doanh nghieäp ñöôïc quyeàn xuaát khaåu tröïc tieáp, luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caùc chính saùch hoã trôï cuûa chính phuû veà quaûng baù xuùc tieán haøng may maëc taïi thò tröôøng nöôùc ngoaøi,... LIX 1.3. KINH NGHIEÄM VEÀ HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CUÛA MOÄT SOÁ NÖÔÙC CHAÂU AÙ 1.3.1. PHAÂN TÍCH KINH NGHIEÄM HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CUÛA TRUNG QUOÁC Boái caûnh, ñieàu kieän phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Trung Quoác Hieän nay, ngaønh may maëc cuûa Trung Quoác coù söï phaùt trieån raát ñaùng keå. Hoï saûn xuaát ñöôïc haàu nhö moïi maãu maõ hieän coù treân thò tröôøng theá giôùi. Caùc doanh nghieäp may Campuchia trong caùc ñôn haøng gia coâng cho khaùch haøng nöôùc ngoaøi ñaõ phaûi mua phuï lieäu töø Trung Quoác, vaø ñieàu quan troïng hôn caû laø khaùch haøng nöôùc ngoaøi ñaõ chaáp nhaän söû duïng caùc phuï lieäu naøy cho saûn phaåm cuûa hoï. Thò tröôøng Trung Ñoâng hieän nay coù nhieàu saûn phaåm cuûa Trung Quoác baøy baùn. Daân xöù noùng naøy laïi raát thích saûn phaåm may maëc chaâu AÙ, vaø khoâng khaét khe laém trong vieäc giao haøng, maãu maõ,... neân ñaõ khuyeán khích caùc doanh nghieäp phaùt trieån, nghieân cöùu thò tröôøng ñaày tieàm naêng naøy. Trung Quoác xuaát khaåu haøng may maëc ñaõ coù kinh nghieäm nhieàu naêm, nhö naêm 2001 khi Myõ vaø EU baõi boû haïn ngaïch ñoái vôùi quaàn aùo treû em, xuaát khaåu quaàn aùo treû em cuûa Trung Quoác vaøo hai thò tröôøng naøy ñaõ töùc thì taêng leân gaáp ba laàn, trong khi caùc nöôùc khoâng laøm ñöôïc nhö vaäy. Theo Boä Thöông maïi Myõ, trong quùi I/2005, haøng deät may Trung Quoác vaøo Myõ ñaõ taêng hôn 63% so vôùi cuøng kyø, kim ngaïch ñaït treân 14 tæ USD. Haøng deät may Trung Quoác xuaát khaåu sang Myõ nhö moät "côn soùng thaàn" vôùi möùc taêng choùng maët: AÙo sômi sôïi boâng (cotton) vaø deät kim taêng 1.258%, quaàn sôïi boâng taêng 1.521%, ñoà loùt sôïi boâng taêng 300%. Theo caùc nhaø nghieân cöùu thuoäc Ngaân haøng theá giôùi, "Thò phaàn cuûa Trung Quoác trong thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc Theá giôùi coù theå nhaûy töø 17% leân ñeán 45% trong voøng naêm naêm tôùi". Moät soá LX nhieàu nhaø nghieân cöùu khaùc thì cho raèng Trung Quoác seõ vöôn leân chieám lónh treân 70% saûn löôïng deät may toaøn caàu cuûa caùc nöôùc phaùt trieån hoaëc hôn theá nöõa. 1.3.1.1. Baøi hoïc veà hoaøn thieän caùc yeáu toá ñaàu vaøo trong xuaát khaåu haøng may maëc 1/. Vaán ñeà veà thieát keá maãu maõ saûn phaåm: Trung Quoác hieän nay laø nöôùc ñöùng ñaàu veà kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc, neàn kinh teá Trung Quoác hieän nay phaùt trieån raát maïnh, taêng tröôûng GDP cuûa Trung Quoác cao nhaát theá giôùi. Trung Quoác coù truyeàn thoáng veà deät may raát laâu ñôøi, ngöôøi daân Trung Quoác raát chòu khoù hoïc hoûi, tìm toøi vaø hoïc hoûi nhöõng tinh hoa cuûa nhaân loaïi, ñoàng thôøi hoï coù coâng ngheä thieát keá maãu maõ phaùt trieån raát maïnh. Do vaäy, ngaønh coâng nghieäp thôøi trang vaø taïo maãu hieän nay cuûa Trung Quoác laø raát maïnh, bao goàm moät ñoäi nguõ caùc nhaø thieát keá noåi tieáng, thöôøng xuyeân toå chöùc caùc cuoäc bieåu dieãn thôøi trang nhaèm phaùt hieän caùc boä söu taäp hieän ñaïi ñoàng thôøi ñaàu tö hoã trôï caùc nhaø thieát keá treû ñeå khuyeán khích taøi naêng saùng taïo vaø thieát keá maãu maõ haøng may maëc theo caùc phong caùch vöøa truyeàn thoáng vöøa keát hôïp vôùi caùc tinh hoa hieän ñaïi cuûa thôøi trang quoác teá. Ngoaøi ra Trung Quoác coøn coù nhieàu tröôøng chuyeân nghieäp chuyeân ñaøo taïo ñoäi nguõ caùc nhaø thieát keá maãu maõ hieän ñaïi. 2/. Vaán ñeà veà chuûng loaïi saûn phaåm saûn xuaát: Trong ngaønh may maëc, ngay töø ñaàu ñaõ xaùc ñònh ñeå chieám lónh caùc thò tröôøng lôùn thì Trung Quoác luoân tìm moïi caùch ñeå ña daïng hoaù maët haøng, caûi tieán maãu maõ thöôøng xuyeân vaø thôøi cô ñaõ ñeán khi Trung Quoác ñöôïc höôûng quy cheá toái hueä quoác. Trung Quoác thaâm nhaäp thò tröôøng Myõ chuû yeáu baèng maët haøng deät, may coù chuûng loaïi raát ña daïng: haøng caáp thaáp, bình daân nhö boä ñoà, sô mi chieám phaàn lôùn kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Trung Quoác; haøng thôøi trang cao caáp tuy khoâng ñaùng keå nhöng cuõng coù maët treân thò tröôøng Myõ nhö complet, veston, quaàn taây cao caáp...vaø duø haøng caáp thaáp hay cao caáp thì haøng deät may cuûa Trung Quoác vaøo Myõ ñeàu coù giaù raát reû so vôùi maët haøng LXI cuøng loaïi cuûa caùc nöôùc khaùc. Hoï saûn xuaát ñöôïc haàu nhö moïi maãu maõ hieän coù treân thò tröôøng theá giôùi. Caùc doanh nghieäp may Campuchia trong caùc ñôn haøng gia coâng cho khaùch haøng nöôùc ngoaøi ñaõ phaûi mua phuï lieäu töø Trung Quoác, vaø ñieàu quan troïng hôn caû laø khaùch haøng nöôùc ngoaøi ñaõ chaáp nhaän söû duïng caùc phuï lieäu naøy cho saûn phaåm cuûa hoï. 3/. Vaán ñeà veà coâng ngheä maùy moùc thieát bò cho saûn xuaát: Ngay töø ñaàu Trung Quoác ñaõ xaùc ñònh ñöôïc phöông chaâm: muoán xuaát khaåu haøng may maëc vaøo caùc thò tröôøng lôùn thì khoâng coøn caùch naøo khaùc laø naâng cao khaû naêng caïnh tranh, maø coâng ngheä maùy moùc thieát bò hieän ñaïi laø moät trong caùc vuõ khí lôïi haïi ñeå ñaùnh baïi ñoái thuû caïnh tranh ñoàng thôøi chieám lónh ñöôïc thò tröôøng. Chính vì vaäy maø hoï khoâng ngöøng ñaàu tö ñoåi môùi maùy moùc thieát bò cho caùc doanh nghieäp may maëc trong nöôùc, ngoaøi ra coøn thuùc ñaåy tieán trình coå phaàn hoaù maïnh meõ caùc doanh nghieäp may maëc thuoäc thaønh phaàn kinh teá quoác doanh. Hôn theá nöõa, khi Trung Quoác ñöôïc höôûng qui cheá Toái hueä quoác lieàn ñöa ra caùc chính saùch öu ñaõi thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhaèm laøm ra haøng may maëc xuaát khaåu ñeå ñöa vaøo thò tröôøng caùc nöôùc. Hoï giaønh nhöõng öu ñaõi veà thueá ñoái vôùi caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù saûn xuaát haøng may maëc xuaát khaåu, nhôø vaäy maø Trung Quoác ñaõ thu huùt caùc nguoàn voán ngoaøi nöôùc raát maïnh ñeå taän duïng ñöôïc coâng ngheä vaø maùy moùc, thieát bò hieän ñaïi vaø tieân tieán. 4/. Vaán ñeà nguyeân lieäu cho saûn xuaát: Chieán löôïc veà nguyeân lieäu cho ngaønh may maëc cuûa Trung Quoác laø chieán löôïc "noäi ñòa hoaù nguoàn nguyeân lieäu"[193, tr.5]. Trung Quoác laø nöôùc coù dieän tích troàng boâng vaø boâng sô töông ñoái lôùn khoaûng 300.000 ha, cung caáp cho ngaønh deät khoaûng 60.000 taán/naêm. Ngoaøi dieän tích troàng boâng Trung Quoác coøn coù dieän tích daâu taèm vaøo khoaûng 50.000 ha. Ñieàu ñaùng noùi ôû ñaây laø Trung Quoác ñaõ ñaàu tö ñuùng möùc vaøo ngaønh troàng boâng vaø tô taèm cho neân dieän tích troàng ñaït saûn löôïng kinh teá toái öu, vaø coù LXII theå keå ra moät vaøi yeáu toá thaønh coâng nhö; 1) Hoï ñaõ ñaåy maïnh coâng taùc ñaàu tö cho caùc vuøng chuyeân canh vôùi caùc gioáng cho naêng suaát cao, chaát löôïng oån ñònh, höôùng daãn qui trình kyõ thuaät troàng boâng, troàng daâu, nuoâi taèm vaø thöïc hieän qui trình naøy moät caùch nghieâm ngaët; 2) Ñaõ xaây döïng caùc nhaø maùy chuyeân saûn xuaát phuï lieäu, keå caû vieäc ñöa caùc cô sôû saûn xuaát vaøo caùc khu daân cö taän duïng nguoàn nhaân coâng nhaøn roãi; 3) Phaùt trieån caân ñoái haøi hoøa giöõa ngaønh keùo sôïi, deät vaûi, deät kim, ngaønh in hoa, nhuoäm vaø hoaøn taát; 4) Nhaø nöôùc ñaõ hình thaønh caùc trung taâm giao dòch nguyeân phuï lieäu deät may. Vì vaäy, nguoàn nguyeân lieäu cho ngaønh may maëc cuûa Trung Quoác khoâng nhöõng cung caáp ñuû nguoàn nguyeân lieäu cho ngaønh deät may trong nöôùc maø coøn xuaát khaåu sang moät soá nöôùc khaùc nhö Vieät Nam, Campuchia.... 5/. Vaán ñeà lao ñoäng ngaønh may maëc: Trung Quoác laø nöôùc ñoâng daân nhaát theá giôùi khoaûng 1,2 tyû ngöôøi, do vaäy ñoäi nguõ nguoàn nhaân löïc cuûa nöôùc naøy heát söùc doài daøo, ñaëc bieät laø nguoàn lao ñoäng cho ngaønh may maëc. Trung Quoác, ngay töø ñaàu hoï ñaõ yù thöùc ñöôïc raèng cho duø maùy moùc coâng ngheä hieän ñaïi côû naøo ñi nöõa maø löïc löôïng lao ñoäng khoâng ñaùp öùng ñöôïc trình ñoä söû duïng vaø quaûn lyù thì khoâng theå naøo taän duïng heát coâng suaát vaø daãn ñeán vieäc laõng phí thôøi gian vaø coâng söùc. Hieän nay Trung Quoác laø nöôùc coù löïc löôïng lao ñoäng ngaønh may coù tay ngheà raát cao töø vieäc ñaøo taïo trong nöôùc cuõng nhö ngoaøi nöôùc. Ngoaøi ra, Trung Quoác laø nöôùc coù heä thoáng caùc tröôøng ñaøo taïo coâng nhaân cuõng nhö quaûn lyù cho ngaønh may vaøo loaïi baäc nhaát theá giôùi. Chính vì ñöôøng loái chieán löôïc nhö vaäy maø Trung Quoác hieän nay laø ñoái thuû haøng ñaàu trong vieäc caïnh tranh treân moïi lónh vöïc may maëc. 6/. Vaán ñeà giaù thaønh saûn xuaát: Nhö ñaõ trình baøy ôû treân, Trung Quoác laø nöôùc coù giaù saûn phaåm may maëc raát thaáp, maø giaù caû thaáp ñeàu quan troïng nhaát laø do giaù thaønh thaáp, maø giaù thaønh thaáp laø yeáu toá ñeå caïnh tranh treân thò tröôøng. LXIII Nguyeân nhaân daãn ñeán giaù thaønh cuûa haøng may maëc thaáp laø do caùc vaán ñeà sau; 1) Vaän duïng trieät ñeå caùc kyõ thuaät quaûn lyù chi phí chaët cheõ töø khaâu ñaàu vaøo cho ñeán khaâu ñaàu ra; 2) Söû duïng nguoàn nguyeân lieäu trong nöôùc, ñaây laø lôïi theá raát lôùn cho vieäc saûn xuaát haøng theo giaù FOB; 3) Nguoàn nhaân löïc doài daøo vaø reû. Chính vì nhöõng lôïi theá naøy maø saûn phaåm haøng may maëc cuûa Trung Quoác chieám thò phaàn lôùn taïi caùc thò tröôøng nhö EU, Myõ, Trung Ñoâng vaø moät soá thò tröôøng khaùc nhö Nam Myõ, Chaâu Phi. 1.3.1.2. Baøi hoïc veà hoaøn thieän caùc yeáu toá ñaàu ra trong xuaát khaåu haøng may maëc 1/. Vaán ñeà thò tröôøng xuaát khaåu: Trung Quoác laø nöôùc ñöùng ñaàu veà kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc, caùc thò tröôøng coù kim ngaïch xuaát khaåu lôùn goàm thò tröôøng Myõ, thò tröôøng EU, thò tröôøng Nhaät Baûn, thò tröôøng Nga, thò tröôøng Canada, thò tröôøng Trung Ñoâng vaø moät soá thò tröôøng khaùc... Trong ñoù rieâng thò tröôøng Myõ vaø EU laø maïnh nhaát; "Ñoái vôùi haøng may maëc, Trung Quoác xuaát vaøo Myõ phaàn lôùn laø haøng deät may thöôøng, chieám thò phaàn cao nhaát so vôùi caùc nöôùc khaùc laø 16,1%; veà haøng deät kim thì Trung Quoác chæ ñöùng thöù ba so vôùi thò phaàn chieám 9,9%"[143, tr.339]. Ngoaøi ra caùc coâng ty deät may cuûa Trung Quoác bieát söû duïng toái ña heä thoáng thöông maïi cuûa ngöôøi Myõ goác Hoa ñeå thöïc hieän phaân phoái tröïc tieáp saûn phaåm cuûa mình treân thò tröôøng Myõ. Ñeán nöôùc Myõ, ngöôøi ta coù theå deã daøng nhaän thaáy haøng deät may Trung Quoác chieám thò phaàn raát cao ôû thò tröôøng bình daân vaø coù thu nhaäp thaáp. Ngoaøi ra, Trung Quoác coøn thöïc hieän chieán löôïc thò tröôøng raát thaønh coâng, töø vieäc phaân khuùc thò tröôøng, ñònh vò saûn phaåm, xaùc ñònh khaùch haøng muïc tieâu töø ñoù xaây döïng chieán löôïc Marketing hôïp lyù, coäng theâm vaøo laø chính saùch hoã trôï cuûa chính phuû töø vieäc cöû caùc phaùi ñoaøn ngoaïi giao sang caùc nöôùc ñeå ñaåy maïnh xuùc tieán thöông maïi vaø tieán haønh ñaåy maïnh xuaát khaåu. LXIV 2/. Vaán ñeà saûn phaåm xuaát khaåu: Ngay töø ñaàu ngaønh may maëc Trung Quoác raát chuù troïng vaøo chieán löôïc saûn phaåm, töø vieäc nghieân cöùu kyõ löôõng thò tröôøng xuaát khaåu maø hoï ñaõ xaây döïng cho mình moät loaït chuûng loaïi saûn phaåm; töø saûn phaåm daønh cho phuï nöõ treû em ñeán saûn phaåm daønh cho caùc nam giôùi, trong ñoù taùch ra thaønh nhieàu loaïi quaàn aùo chuyeân bieät nhö quaàn aùo theå thao, quaàn aùo daønh cho daï hoäi, quaàn aùo daønh cho coâng sôû... tuyø vaøo ñaëc ñieåm thò tröôøng maø hoï thay ñoåi chuûng loaïi saûn phaåm lieân tuïc, vaø nhaém ñeán maët haøng thöôøng söû duïng nhieàu nhaát cho töøng loaïi thò tröôøng, ví duï rieâng thò tröôøng Myõ hoï thöôøng xuaát khaåu caùc maët haøng maø ngöôøi daân Myõ öa chuoäng nhö quaàn taây, boä complet, quaàn short, aùo T-shirt... 3/. Vaán ñeà chaát löôïng saûn phaåm: Veà vaán ñeà naøy Trung Quoác laø nöôùc coù chaát löôïng haøng may maëc xuaát khaåu daïng trung bình, vì hoï chæ nhaém vaøo giôùi trung löu coù thu nhaäp trung bình vaø thaáp. Tuy nhieân hoï cuõng coù moät soá maët haøng cao caáp nhaém vaøo giôùi thöôïng löu nhöng chieám tyû leä raát thaáp. Nhöng coù moät ñieàu laø haøng deät may cuûa Trung Quoác khi xuaát sang moät soá thò tröôøng lôùn thöôøng ñaûm baûo toát caùc qui ñònh veà chaát löôïng saûn phaåm cuûa nöôùc nhaäp khaåu, vì caùc doanh nghieäp may maëc Trung Quoác luoân aùp duïng caùc qui trình kieåm tra chaát löôïng saûn phaåm ñoàng thôøi hoï vaän duïng caùc qui trình quaûn lyù nghieâm ngaët nhö: tieâu chuaån ISO 9000; ISO 14000; SA 8000; TQM. 4/. Vaán ñeà giaù caû xuaát khaåu: Trung Quoác laø nöôùc ñoâng daân neàn coù nguoàn lao ñoäng ñoâng ñaûo, naêng suaát cao, ñaëc bieät ngaønh may maëc laø ngaønh chieám duïng nhieàu lao ñoäng. Chính vì nguoàn lao ñoäng doài daøo, giaù nhaân coâng reû maø haøng may maëc xuaát khaåu cuûa Trung Quoác treân caùc thò tröôøng lôùn ñeàu coù giaù baùn raát thaáp. Ngoaøi coù lôïi theá veà nguoàn löïc nhaân coâng reû hoï coøn coù chính saùch thu huùt ñaàu tö ñeå phaùt trieån nguoàn nguyeân lieäu cho ngaønh may maëc, neân ñaõ töï tuùc ñöôïc haàu heát nguyeân lieäu, phuï lieäu cho saûn xuaát. Vieäc töï tuùc ñöôïc nguyeân lieäu deät LXV may giuùp saûn phaåm cuûa Trung Quoác giaûm ñöôïc chi phí kinh doanh, naâng cao tính caïnh tranh veà giaù. Hôn nöõa hoï ñöôïc öu ñaõi cuûa chính phuû raát nhieàu veà caùc khoaûn phí dòch vuï nhö ñieän, nöôùc, thoâng tin... Töø caùc yeáu toá ñoù maø giaù xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Trung Quoác hieän nay laø raát thaáp. 5/. Vaán ñeà veà phöông thöùc xuaát khaåu: Phöông thöùc xuaát khaåu hieän nay cuûa Trung Quoác ña phaàn laø phöông thöùc xuaát khaåu tröïc tieáp - theo giaù FOB: moät soá yeáu toá goùp phaàn cho söï thaønh coâng trong hình thöùc töï doanh naøy coù theå keå ra nhö: 1) Töï tuùc ñöôïc nguoàn nguyeân phuï lieäu; 2) Maùy moùc, thieát bò vaø coâng ngheä hieän ñaïi; 3) Quy trình quaûn lyù saûn xuaát kheùp kín vaø linh hoaït; 4) Ñöôïc höôûng caùc öu ñaõi thöông maïi töø caùc nöôùc; 5) Nguoàn voán kinh doanh doài daøo vaø qui moâ saûn xuaát lôùn; 6) Khaâu thieát keá saûn phaåm raát toát; 7) Naêng suaát lao ñoäng vaø trình ñoä tay ngheà coâng nhaân raát cao 8) hoaït ñoäng tieáp thò raát maïnh. 6/. Vaán ñeà thöông hieäu haøng may maëc: Caùc doanh nghieäp may maëc cuûa Trung Quoác ngay töø ñaàu ñaõ yù thöùc ñöôïc vieäc xaây döïng vaø quaûng baù thöông hieäu, hoï ñaàu tö moät löôïng chi phí khaù lôùn cho vieäc xaây döïng thöông hieäu, thöïc hieän vieäc truyeàn thoâng tieáp thò ôû moät soá thò tröôøng lôùn. Ngoaøi ra hoï coøn ñaêng kyù baûo veä thöông hieäu vaø ñaêng kyù quyeàn baûo hoä sôû höõu trí tueä taïi nöôùc ngoaøi. 1.3.1.3. Baøi hoïc veà hoaøn thieän caùc yeáu toá hoã trôï trong xuaát khaåu haøng may maëc 1/. Vaán ñeà quan heä kinh teá ñoái ngoaïi: Chính saùch ngoaïi giao vaø quan heä kinh teá quoác teá cuûa Trung Quoác laø raát toát, chuùng ta coù theå keå ra moät soá thaønh töïu ngoaïi giao cuûa Trung Quoác nhö sau: Töø thaùng 7/1997, Trung Quoác ñaõ kyù ñöôïc hieäp ñònh haøng deät may song phöông vôùi Myõ giuùp cho Trung Quoác vöôït qua ñöôïc nhöõng ñoái xöû khaét khe cuûa caùc nhaø quaûn lyù haøng maäu dòch cuûa Myõ, laøm kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may cuûa Trung Quoác vaøo Myõ khoâng ngöøng taêng leân trong thôøi gian gaàn ñaây. Ngoaøi ra Trung Quoác coøn laø thaønh vieân cuûa toå chöùc LXVI thöông maïi theá giôùi (WTO), vieäc tham gia vaøo WTO ñaõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán thò tröôøng cuõng nhö khaû naêng caïnh tranh haøng deät may cuûa caùc nöôùc xuaát khaåu khaùc. "Theo tính toaùn cuûa caùc chuyeân gia sau khi tham gia vaøo WTO kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Trung Quoác ñaït khoaûng 85 tyû USD"[23]. 2/. Vaán ñeà thueá quan: Chính phuû Trung Quoác luoân hoã trôï caùc doanh nghieäp may maëc xuaát khaåu ñaëc bieät laø chính saùch thueá trong nöôùc, ngoaøi ra hoï coøn ñaùnh thueá raát thaáp ñoái vôùi maùy moùc thieát bò nhaäp khaåu cho ngaønh may nhaèm haïn cheá chi phí khaáu hao, taïo ra naêng löïc caïnh tranh cho caùc doanh nghieäp. Ngoaøi ra ñoái vôùi thueá nhaäp khaåu cuûa caùc nöôùc nhaäp khaåu haøng may maëc cuõng aûnh höôûng gioáng nhö caùc nöôùc xuaát khaåu haøng may maëc khaùc, nhöng rieâng thò tröôøng Myõ, Trung Quoác ñöôïc höôûng chính saùch toái hueä quoác, neân Trung Quoác ñöôïc höôûng öu ñaõi veà thueá trong thò tröôøng naøy. 3/. Vaán ñeà tyû giaù: Chính saùch taøi chính tieàn teä cuûa Trung Quoác heát söùc linh hoaït, ngoaøi vieäc chòu aûnh höôûng cuûa thò tröôøng taøi chính quoác teá, hoï coøn chuû ñoäng haï thaáp giaù trò ñoàng noäi teä nhaèm ñaåy maïnh xuaát khaåu trong thôøi gian maø ngaønh may maëc ñang gaëp phaûi vaán ñeà caïnh tranh lôùn. 4/. Vaán ñeà veà hoã trôï xuaát khaåu: Ngoaøi vieäc nhaø nöôùc ñaàu tö vaøo cô sôû haï taàng, beán caûng, ñöôøng xaù ñöôïc xaây döïng khaù toát, thì Nhaø nöôùc coøn ñaûm baûo tín duïng xuaát khaåu cho ngaønh may nhö vieäc laäp ra caùc quyõ baûo hieåm xuaát khaåu, quyõ naøy thöïc hieän vieäc ñaûm baûo gaùnh vaùc moïi ruûi ro, maïo hieåm maø caùc nhaø xuaát khaåu baùn haøng may maëc cho nöôùc ngoaøi vôùi phöông thöùc thanh toaùn traû chaäm hoaëc tín duïng daøi haïn. Ngoaøi ra Nhaø nöôùc coøn thöïc hieän tín duïng xuaát khaåu vaø trôï caáp xuaát khaåu, thoâng qua caùc hình thöùc trôï caáp giaùn tieáp vaø trôï caáp tröïc tieáp. 5/. Vaán ñeà veà quaûn lyù ñieàu haønh xuaát khaåu: Chính saùch veà ñieàu haønh xuaát khaåu haøng hoaù noùi chung vaø haøng may maëc noùi rieâng cuûa Trung Quoác raát thoaùng, toán raát ít thôøi gian vaø chi phí trong vieäc laøm thuû tuïc xuaát khaåu, ñaây laø LXVII vaán ñeà giuùp cho caùc doanh nghieäp ruùt ngaén ñöôïc thôøi gian giao haøng. Ngoaøi ra Trung Quoác coøn thöïc hieän chính saùch haønh chính "moät cöûa, moät daáu" nhaèm goùp phaàn ñaåy maïnh caûi caùch kinh teá ñoàng thôøi ñaåy maïnh hoaït ñoäng xuaát khaåu. 1.3.2. PHAÂN TÍCH KINH NGHIEÄM HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CUÛA VIEÄT NAM Boái caûnh, ñieàu kieän phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Vieät Nam ÔÛ Vieät Nam, deät may laø moät ngaønh coù truyeàn thoáng laâu ñôøi vaø coù theå phaùt trieån ôû moïi vuøng cuûa ñaát nöôùc, töø ñoâ thò ñeán noâng thoân, töø ñoàng baèng ñeán mieàn nuùi vôùi nguoàn nhaân löïc doài daøo caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng. Ngaønh deät may laø moät ngaønh coâng nghieäp tieâu duøng, nhöng ñoùng vai troø quan troïng trong giai ñoaïn ñaàu cuûa söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Ngaønh coâng nghieäp deät may ngaøy caøng ñoùng moät vai troø quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân, vì noù khoâng chæ phuïc vuï nhu caàu thieát yeáu cuûa con ngöôøi maø coøn laø ngaønh giaûi quyeát nhieàu vieäc laøm cho lao ñoäng xaõ hoäi, coù theá maïnh trong xuaát khaåu, taïo ñieàu kieän thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån vaø ñoùng goùp ngaøy caøng nhieàu cho ngaân saùch nhaø nöôùc. Thaät vaäy, trong 13 naêm trôû laïi ñaây ngaønh deät may Vieät Nam ñaõ chöùng toû laø moät ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn trong neàn kinh teá, coù nhöõng böôùc tieán vöôït baäc trong lónh vöïc xuaát khaåu vôùi toác ñoä taêng tröôûng bình quaân 24,8%/naêm, vöôn leân ñöùng vò trí thöù 2 trong caû nöôùc veà kim ngaïch xuaát khaåu, sau ngaønh daàu khí. Naêm 2003 kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may ñaït 3,65 tyû USD gaáp 16,9 laàn so vôùi naêm 1990 vaø chieám tyû troïng 18,43% trong cô caáu caùc maët haøng xuaát khaåu. LXVIII Baûng 1.2: Giaù trò xuaát khaåu haøng deät may Vieät Nam ÑVT: Trieäu USD Naêm Kim ngaïch xuaát khaåu Toång kim ngaïch haøng deät may xuaát khaåu Tyû troïng/Toång soá 1992 211 2.581 8,1% 1993 350 2.985 11,7% 1994 550 4.054 13,6% 1995 750 5.200 14,4% 1996 1.150 7.255 15,2% 1997 1.349 8.759 15,4% 1998 1.351 9.361 14,4% 1999 1.682 11.532 14,6% 2000 1.892 14.455 13,08% 2001 2.000 15.100 13,25% 2002 2.751 16.706 16,47% 2003 3.650 19.800 18,43% 2004 4.300 26.000 16,53% Nguoàn: Boä thöông maïi Vieät Nam vaø Toång Coâng ty VINATEX, 2005 [141] Neáu naêm 1995, toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may môùi chæ ñaït 750 trieäu USD thì ñeán naêm 2000, con soá naøy ñaõ laø 1.892 trieäu USD, taêng 1,6 laàn, ñaït bình quaân 21,10%/naêm trong giai ñoaïn 1996-2000. So vôùi toång kim ngaïch xuaát khaåu caû nöôùc, ngaønh deät may chieám tyû troïng bình quaân 14,34% trong giai ñoaïn 1996-2000. Ñaây laø con soá ñaùng bieåu döông trong ñieàu kieän khuûng hoaûng taøi chính - tieàn teä khu vöïc coù aûnh höôûng tôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá noùi chung vaø toác ñoä taêng tröôûng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam noùi rieâng. Kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may cuûa Vieät Nam naêm 2003 ñaït 3,650 tyû USD trong ñoù xuaát khaåu thò tröôøng Myõ laø 1,975 trieäu USD (naêm ñaàu tieân thöïc LXIX hieän Hieäp ñònh BTA), naêm 2004 ñaït 4,300 tyû USD trong ñoù thò tröôøng Myõ laø 2,200 tyû USD tuy nhieân so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc vaãn coøn thaáp. Baûng 1.3: So saùnh kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may Vieät Nam giöõa moät soá nöôùc vaøo naêm 2004 Teân nöôùc Saûn löôïng sôïi Saûn löôïng vaûi luïa Saûn phaåm may (1,000 taán) (1 trieäu m2) (1 trieäu SP) Kim ngaïch xuaát khaåu (trieäu USD) Trung Quoác 5.300 21.000 10.000 50.000 AÁn Ñoä 2.100 23.000 - 12.500 200 1.800 - 4.000 Thaùi Lan 1.000 4.200 2.500 6.500 Indonesia 1.800 4.400 3.000 8.000 Vieät Nam 300 800 1.000 4.300 Baêng-Ña-Leùt Nguoàn: VINATEX,2005 [141] 1.3.2.1. Baøi hoïc veà taän duïng lôïi theá giaù nhaân coâng reû Lôïi theá cuûa ngaønh deät may Vieät Nam, ñaëc bieät laø ngaønh may xuaát khaåu ñang coù nhöõng lôïi theá caàn phaûi nhanh choùng taän duïng thôøi cô ñoù ñeå khai thaùc. So vôùi caùc nöôùc ASEAN, Vieät Nam coù ñoäi nguõ lao ñoäng trình ñoä vaên hoaù khaù, coù khaû naêng tieáp thu nhanh khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä hieän ñaïi. Hôn nöõa, giaù coâng lao ñoäng Vieät Nam reû nhaát khu vöïc chaâu AÙ, [122] töø 0,16-0,35 USD/giôø so vôùi 0,32 USD/giôø cuûa Indonesia, 0,37 USD/giôø cuûa Pakistan, 0,58 USD/giôø cuûa AÁn Ñoä, 0,70 USD/giôø cuûa Trung Quoác, 1,13 USD/giôø cuûa Malaysia, 1,18 USD/giôø cuûa Thaùi Lan, 3,16 USD/giôø cuûa Singapore, cho thaáy caùc doanh nghieäp coù khaû naêng taïo ra nhöõng yeáu toá caïnh tranh cao cho haøng deät may Vieät Nam. LXX Baûng 1.4: Heä soá lôïi theá so saùnh giöõa caùc nöôùc ASEAN Sôïi, chæ, vaûi deät Quaàn aùo Indonesia 1,6 2,1 Malaysia 0,4 1,4 Philippines 0,4 4,4 Singapore 0,2 0,5 Thaùi Lan 1,2 2,2 Vieät Nam 1,8 3,1 Nguoàn: Baùo caùo cuûa WB, VINATEX , 2005 [141] 1.3.2.2. Baøi hoïc veà taêng cöôøng phaùt trieån thò tröôøng xuaát khaåu Ñaït ñöôïc nhöõng thaønh tích ñaùng keå treân laø do ngaønh deät may Vieät Nam ñaõ coù nhieàu coá gaéng trong vieäc khai thaùc thò tröôøng. Ngoaøi khoái löôïng saûn phaåm trao ñoåi haøng naêm khoaûng 22-23 nghìn taán theo Hieäp ñònh buoân baùn haøng deät may vôùi Lieân minh chaâu AÂu, caùc doanh nghieäp deät may cuõng ñaõ tìm moïi bieän phaùp ñaåy maïnh xuaát khaåu theo hình thöùc gia coâng hoaëc phöông thöùc trao ñoåi thöông maïi thoâng thöôøng vôùi moät soá nöôùc phaùt trieån nhö Nhaät Baûn, Canada vaø nöôùc coâng nghieäp môùi nhö Haøn Quoác, Singapore, Ñaøi Loan, Hong Kong. Ñaëc bieät laø sau khi Myõ boû caám vaän vaø bình thöôøng hoaù quan heä ngoaïi giao ñoái vôùi Vieät Nam, ngaønh deät may ñaõ töøng böôùc xuaát khaåu vaøo thò tröôøng Myõ maëc duø chöa ñöôïc höôûng quy cheá toái hueä quoác. Tuy ñaõ môû roäng ñöôïc thò tröôøng, ngaønh deät may Vieät Nam vaãn coøn gaëp nhieàu thaùch thöùc to lôùn. Ñoù laø khaû naêng thích öùng veà maãu maõ, chaát löôïng, giaù caû, thôøi haïn giao haøng vaø taäp quaùn buoân baùn coøn nhieàu khaùc bieät. Cho ñeán nay, "Ngaønh deät may Vieät Nam ñaõ coù quan heä buoân baùn vôùi hôn 200 coâng ty töø 40 LXXI nöôùc treân theá giôùi"[41]. Tuy nhieân, thò tröôøng xuaát khaåu haøng deät may Vieät Nam chöa oån ñònh, moät soá thò tröôøng coøn chöa ñöôïc höôûng quy cheá toái hueä quoác. 1.3.2.3. Baøi hoïc veà phaùt trieån quan heä kinh teá ñoái ngoaïi Hieäp ñònh thöông maïi Vieät-Myõ (BTA) kyù keát ngaøy 13/7/2000 ñöôïc Quoác hoäi hai nöôùc pheâ chuaån vaø coù hieäu löïc töø ngaøy 10/12/2001 laø cô hoäi môùi cho ngaønh deät may Vieät Nam. Hieäp ñònh BTA coù hieäu löïc vaø thò tröôøng ñöôïc môû roäng seõ cho pheùp haøng deät may Vieät Nam xuaát khaåu sang Myõ ñöôïc höôûng quy cheá toái hueä quoác (MFN hoaëc NTR) vaø coù khaû naêng phía Myõ seõ daønh cho Vieät Nam quy cheá thueá quan öu ñaõi phoå caäp (GSP) vôùi thueá suaát 0%. Ñaây laø cô hoäi tieân quyeát ñeå haøng deät may Vieät Nam xuaát khaåu vaøo thò tröôøng Myõ maø khoâng bò haïn cheá bôûi haïn ngaïch hoaëc giaáy pheùp nhaäp khaåu cuûa Chính phuû Myõ ñang aùp duïng vôùi caùc nöôùc khaùc, lôïi theá naøy chæ coù theå keùo daøi trong voøng 1 naêm keå töø khi Hieäp ñònh thöông maïi Vieät - Myõ coù hieäu löïc. Song neáu bieát taän duïng cô hoäi thì caùc doanh nghieäp deät may Vieät Nam coù theå ñaåy maïnh xuaát khaåu haøng deät may vaøo thò tröôøng naøy. Cô hoäi toát ñeå haøng deät may Vieät Nam thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng Myõ keå töø sau söï kieän ngaøy 11/9, nhieàu ñôn haøng deät may cuûa Myõ töø nhöõng nöôùc coù ñaïo Hoài coù kim ngaïch xuaát khaåu lôùn ñang ñöôïc chuyeån dòch sang nhöõng nöôùc coù tình hình chính trò oån ñònh nhaát nhö Trung Quoác vaø Vieät Nam. Caùc taäp ñoaøn lôùn cuûa Myõ nhö JC Penny, KIKE ñaõ chính thöùc ñaët quan heä vôùi caùc doanh ngheäp may Vieät Nam may quaàn aùo theå thao, xuaát khaåu sang Myõ. Ñoàng thôøi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ taäp trung trieån khai nhanh caùc döï aùn deät may Vieät Nam. Coù theå noùi ñaây laø tín hieäu ñaùng möøng cho ngaønh deät may Vieät Nam. Coøn ñoái vôùi thò tröôøng Myõ, thò tröôøng nhaäp khaåu haøng deät may lôùn nhaát theá giôùi, trong nhöõng naêm qua, do chöa coù quy cheá toái hueä quoác (MFN) neân haøng LXXII deät may Vieät Nam vaãn coøn chòu thueá suaát nhaäp khaåu cao neân khoù caïnh tranh ñöôïc vôùi caùc nöôùc khaùc. Baûng 1.5: Thueá nhaäp khaåu haøng deät may vaøo Myõ Thueá suaát (%) Thueá MFN Thueá phi MFN Saûn phaåm may maëc 13,4% 68,5% Saûn phaåm deät 10,3% 55,1% Nguoàn: Boä thöông maïi Myõ, 2005 [215] Nhìn chung, xuaát khaåu haøng deät may Vieät Nam vaøo caû hai khu vöïc thò tröôøng coù söû duïng haïn ngaïch vaø phi haïn ngaïch coù taêng nhöng taêng chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng, maët khaùc do maët haøng deät may Vieät Nam tieáp tuïc chòu söï caïnh tranh gay gaét cuûa caùc maët haøng cuøng loaïi cuûa caùc nöôùc Trung Quoác, Pakistan, AÁn Ñoä, Phillipines, Ñaøi Loan veà giaù thaønh vaø chaát löôïng saûn phaåm. Ñaëc bieät Trung Quoác vaãn laø ñoái thuû caïnh tranh lôùn cuûa Vieät Nam, hôn nöõa Trung Quoác vöøa môùi trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc cuûa Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) neân haøng deät may xuaát khaåu cuûa Vieät Nam ñaõ khoù khaên laïi caøng khoù khaên hôn. 1.3.2.4. Baøi hoïc veà nguyeân nhaân nhöõng haïn cheá trong xuaát khaåu haøng may maëc 1/. Giaù thaønh saûn xuaát coøn cao: Söùc caïnh tranh cuûa haøng deät may coøn thaáp khi tieán haønh hoäi nhaäp thò tröôøng khu vöïc vaø theá giôùi. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân daãn tôùi hieän töôïng treân laø haàu heát caùc loaïi chi phí cho 1 ñôn vò saûn phaåm ñeàu cao hôn töø 15-20% neân giaù thaønh cuûa saûn phaåm deät may chöa caïnh tranh ñöôïc vôùi Trung Quoác, Baêng-Ña-Leùt, Pakistan. Naêng suaát lao ñoäng cuûa ngaønh deät may Vieät Nam nhìn chung chæ baèng 2/3 so vôùi möùc bình quaân cuûa caùc LXXIII nöôùc ASEAN, laø do hoaït ñoäng kyõ naêng cuûa ngöôøi lao ñoäng khoâng ñoàng ñeàu neân daãn ñeán naêng suaát lao ñoäng thaáp. Caùc chi phí veà nguyeân phuï lieäu ñeàu cao do coâng ngheä laïc haäu, möùc tieâu hao lôùn, heä thoáng cung caáp ñaàu vaøo chöa kieåm soaùt chaët cheõ, chi phí trung gian cao neân giaù thaønh cao laøm giaûm ñi khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng deät may Vieät Nam. 2/. Phöông thöùc saûn xuaát gia coâng laø chuû yeáu: Veà maët haøng saûn xuaát theo phöông thöùc gia coâng vaãn chieám chuû yeáu vaø giaù gia coâng xuaát khaåu thöôøng coù xu höôùng bieán ñoäng giaûm töø 15-20%/naêm neân ñaõ laøm giaûm suùt ñaùng keå kim ngaïch xuaát khaåu cuûa haøng deät may. 3/. Nguyeân phuï lieäu nhaäp khaåu coøn cao: Phaàn lôùn nguyeân phuï lieäu cho may xuaát khaåu coøn phaûi nhaäp khaåu, daãn ñeán phaàn giaù trò gia taêng lôïi nhuaän thu veà quaù thaáp chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng vaø khoâng thuaän lôïi cho vieäc saûn xuaát kinh doanh theo hình thöùc FOB. Nguyeân phuï lieäu phuïc vuï cho ngaønh deät may Vieät Nam chuû yeáu vaãn phuï thuoäc vaøo nguoàn nhaäp khaåu neân luoân thieáu söï chuû ñoäng trong ñaàu vaøo. Chaát löôïng cuûa nguyeân phuï lieäu saûn xuaát trong nöôùc coøn keùm so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc, giaù thaønh laïi cao vaø soá löôïng khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu ngaønh may xuaát khaåu, tyû leä vaûi trong nöôùc coù chaát löôïng chæ môùi ñaùp öùng ñöôïc 12,15% nhu caàu cuûa ngaønh may, coøn caùc loaïi nguyeân phuï lieäu deät may nhö: xô sôïi, hoùa chaát thuoác nhuoäm, phuï lieäu may haàu heát laø nhaäp khaåu. 4/. Khaû naêng thieát keá maãu maõ yeáu: Coâng taùc thieát keá maãu maõ coøn yeáu, chöa ñöôïc chuù troïng, maëc duø nöôùc Vieät Nam coù moät ñoäi nguõ caùc nhaø thieát keá maãu treû, giaøu naêng löïc, theá nhöng maãu maõ thieát keá chöa thaät söï ñi vaøo cuoäc soáng, chuû yeáu coøn naëng veà phaàn trình dieãn, coøn thôøi trang haøng ngaøy phaàn lôùn laïi ñöôïc söu taàm töø caùc catalogue nöôùc ngoaøi, khaâu thieát keá coøn nhieàu haïn cheá, maãu maõ ngheøo naøn, chöa xaây döïng ñöôïc thöông hieäu mang neùt ñaëc tröng vaø ñaït LXXIV taàm côõ quoác teá vaø ñoù cuõng chính laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân khieán haøng deät may Vieät Nam duø coù öu theá nhöng vaãn chöa theå töï chuû ñeå phaùt trieån vaø hoäi nhaäp vôùi thöông tröôøng quoác teá. 5/. Kinh nghieäm hoaït ñoäng tieáp thò xuaát khaåu yeáu: Haàu heát caùc doanh nghieäp deät may chöa coù kinh nghieäm vaø thuï ñoäng trong hoaït ñoäng tieáp thò, chöa coù chieán löôïc tieáp thò ñoái vôùi haøng deät may Vieät Nam. Coâng taùc xuùc tieán thöông maïi chöa keát hôïp khai thaùc söû duïng trieät ñeå 4 coâng cuï: quaûng cao, xuùc tieán baùn haøng, baùn haøng tröïc tieáp vaø tuyeân truyeàn. Quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ñaõ ñöôïc Ñaûng vaø nhaø nöôùc khaúng ñònh taïi Nghò quyeát 07_NQ/TW cuûa Boä chính trò. Trong quaù trình hoäi nhaäp nöôùc Vieät Nam ñaõ môû roäng quan heä thöông maïi vôùi 150 nöôùc, tham gia vaøo caùc toå chöùc quoác teá vaø khu vöïc nhö ASEAN, APEC, ASEM, môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu, thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp cuûa hôn 70 nöôùc, naâng cao moät böôùc vò theá cuûa ñaát nöôùc treân chính tröôøng vaø thò tröôøng quoác teá. 1.3.3. PHAÂN TÍCH KINH NGHIEÄM HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CUÛA THAÙI LAN Boái caûnh, ñieàu kieän phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Thaùi Lan Ngaønh deät may laø moät trong nhöõng ngaønh quan troïng nhaát cuûa vöông quoác, ñoùng goùp tröïc tieáp cho taêng tröôûng kinh teá vaø söï thònh vöôïng cuûa Thaùi Lan. Thöïc teá, ngaønh may maëc laø moät trong nhöõng ngaønh xuaát khaåu haøng ñaàu cuûa vöông quoác töø naêm 1985, vaø ñaõ söû duïng hôn 1 trieäu lao ñoäng. Thaønh töïu naøy ñaït ñöôïc nhôø söï hôïp taùc chaët cheõ cuûa caû hai khu vöïc Nhaø nöôùc vaø tö nhaân, chieám vai troø quan troïng cho ñeán nay. Haøng may maëc ñöôïc xem laø moät trong nhöõng lónh vöïc xuaát khaåu quan troïng nhaát cuûa Thaùi Lan. Giaù trò xuaát khaåu trung bình trong suoát naêm naêm qua LXXV ñaït khoaûng 3 tyû USD moãi naêm. Trong naêm 2003, xuaát khaåu haøng may maëc ñaït khoaûng 2.979,68 trieäu USD giaûm 5,71% so vôùi naêm tröôùc. Tuy nhieân, xuaát khaåu haøng may maëc cho 11 thaùng ñaàu naêm 2004 ñaït khoaûng 2.753,16 trieäu USD vaø taêng khoaûng 1,46% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Baûng 1.6: Thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Thaùi Lan THÒ TRÖÔØNG KIM NGAÏCH XUAÁT KHAÅU (Trieäu USD) 2001 2002 2003 2003 2004 (Jan-Nov) (Jan-Nov) TOÁC ÑOÄ TT TAÊNG TRÖÔÛNG % (%) 2002 2003 2004 2004 (Jan-Nov) (Jan-Nov) 1. Myõ 1.800,69 1.730,13 1.652,33 1.510,73 1.466,31 -3,92 -4,50 -2,94 53,26 2. EU 755,83 675,20 648,87 579,05 650,73 -10,67 -3,90 12,38 23,64 3. Nhaät Baûn 241,96 219,67 186,44 172,25 185,47 -9,21 -15,13 7,67 6,74 59,97 59,82 56,88 52,24 62,97 -0,25 -4,91 20,54 2,28 2.858,45 2.684,82 2.544,52 2.314,27 2.365,48 -6,07 -5,23 2,21 85,92 510,89 475,41 435,16 399,17 387,68 -6,94 -8,47 -2,88 14,08 3.369,34 3.160,23 2.979,68 2.713,44 2.753,16 -6,21 -5,71 1,46 100,00 Deät may 2.216,49 2.104,38 2.165,68 1.978,70 2.220,83 -5,06 2,91 12,24 NA Toång Coäng 5.585,83 5.264,61 5.145,36 4.692,14 4.973,99 -5,75 -2,27 6,01 NA 4. ASEAN Coäng 4 Thò Tröôøng Thò tröôøng khaùc TOÅNG HAØNG MAY MAËC Nguoàn: Cuïc xuùc tieán xuaát khaåu Thaùi Lan, 2005 [232], [233] Boán thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc quan troïng haøng ñaàu cuûa Thaùi Lan laø Myõ, EU, Nhaät Baûn, vaø Chaâu AÙ. Ñoái vôùi 10 thaùng ñaàu naêm 2004, boán thò tröôøng naøy ñaït khoaûng 85,92% trong toång kim ngaïch xuaát khaåu töông ñöông 2.365,48 trieäu USD vaø taêng 2,21% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Thò phaàn cho moãi thò tröôøng naøy nhö sau: 1/. Thò tröôøng Myõ: chieám 53,26%; trò giaù xuaát khaåu laø 1.466,31 trieäu USD; giaûm 2,94% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. 2/. Thò tröôøng EU: chieám 23,64%; trò giaù xuaát khaåu laø 650,73 trieäu USD; taêng 12,38% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. LXXVI 3/. Thò tröôøng Nhaät Baûn: chieám 6,74%; trò giaù xuaát khaåu laø 185,47 trieäu USD; taêng 7,67% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. 4/. Thò tröôøng ASEAN: chieám 2,28%; trò giaù xuaát khaåu laø 62,97 trieäu USD; taêng 20,54% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Xuaát khaåu haøng may maëc cuûa moät soá thò tröôøng khaùc trong 10 thaùng ñaàu naêm 2004 chieám 14,08% thò phaàn vôùi toång giaù trò 387,68 trieäu USD giaûm 2,88% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. 1.3.3.1. Baøi hoïc veà hoaøn thieän caùc yeáu toá ñaàu vaøo trong xuaát khaåu haøng may maëc 1/. Vaán ñeà veà chi phí lao ñoäng: Chi phí lao ñoäng ôû Thaùi Lan baèng 1/8 chi phí lao ñoäng ôû Taây AÂu, ñieàu naøy ñaõ taïo ra söùc caïnh tranh quoác teá raát maïnh. Chi phí lao ñoäng ñang gia taêng ôû Thaùi Lan vaø söï chuyeån höôùng sang ngaønh saûn xuaát thaâm duïng voán nhieàu hôn ñang daønh ñöôïc nhöõng öu aùi hôn ngaønh coù chi phí lao ñoäng thaáp ôû Thaùi Lan trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Vì vaäy ngöôøi ta noùi raèng "caùch suy nghó boùng baãy" (Smart Thinking) laø cô baûn ñeå ñaït ñöôïc saûn xuaát hieäu quaû trong toaøn boä chuoãi cung caáp (Supply Chain) vaø thöïc hieän saûn phaåm chaát löôïng ñeå ñaùp öùng tieâu chuaån chính xaùc cuûa nhöõng khaùch haøng quoác teá ñang gia taêng cuõng nhö ñeå ñöôïc thaønh coâng trong vieäc kieåm tra moâi tröôøng ñieàu tieát quoác teá. 2/. Vaán ñeà nguyeân lieäu: Caùc nhaø saûn xuaát trong nöôùc ôû Thaùi Lan khoâng theå saûn xuaát ñuû nguyeân lieäu, boâng thoâng thöôøng. Hoï chæ saûn xuaát nhöõng loaïi boâng caáp thaáp, hoï ñang caàn phaûi nhaäp khaåu nguyeân lieäu. Do doù moät soá coâng ty lôùn ôû caùc khaâu deät, may, sôïi nhaân taïo ñaõ phaûi hôïp taùc lieân doanh vôùi caùc coâng ty cuûa Nhaät, Ñaøi Loan, Hong Kong, töø giöõa thaäp nieân 70. Söï phaùt trieån cuûa caùc loaïi sôïi nhaân taïo ñöôïc theå hieän ôû Baûng 1.7 döôùi ñaây chæ ra moät söï chuyeån bieán ñaùng keå cuûa ngaønh deät may Thaùi Lan sang höôùng saûn xuaát thaâm duïng voán. LXXVII Baûng 1.7: Haøng deät may cuûa Thaùi Lan 2003 2004 548,40 576,50 720,40 8,48 0,35 5,12 24,96 6,50 26,00 26,90 25,00 18,20 Toác ñoä taêng tröôûng (%) -68,30 300,00 3,46 -7,06 -27,20 Sôïi nhaân taïo 497,30 520,50 521,50 551,50 702,20 14,10 4,67 0,19 5,75 27,33 271,80 280,30 278,10 300,70 387,90 5,60 3,13 -0,78 8,13 29,00 225,50 240,20 243,40 250,80 314,30 26,30 6,52 1,33 3,04 25,32 754,40 779,30 769,90 769,60 777,10 -0,40 3,30 -1,21 -0,04 0,97 Sôïi chæ boâng 280,00 305,90 317,00 297,40 267,20 Toác ñoä taêng tröôûng (%) -17,20 9,25 3,63 -6,18 -10,15 Sôïi chæ nhaân taïo 474,40 473,40 452,90 472,20 509,90 13,20 -0,21 -4,33 4,26 7,98 591,20 687,50 632,10 617,70 578,80 Na 16,30 -8,10 -2,30 -6,30 377,20 454,00 418,60 411,30 383,90 Na 20,36 -7,80 -1,74 -6,66 133,50 186,50 189,70 172,60 159,20 Sôïi (1000 taán) Toác ñoä taêng tröôûng (%) Sôïi boâng Toác ñoä taêng tröôûng (%) Sôïi sô cheá Toác ñoä taêng tröôûng (%) Sôïi tô nhoû Toác ñoä taêng tröôûng (%) Sôïi, chæ Toác ñoä taêng tröôûng (%) Toác ñoä taêng tröôûng (%) Vaûi (100 taán) Toác ñoä taêng tröôûng (%) Vaûi deät Toác ñoä taêng tröôûng (%) Vaûi cotton 2000 2001 503,80 546,50 10,40 Nguoàn: Vieän deät may Thaùi Lan, 2005 [232], [233] LXXVIII 2002 1.3.3.2. Baøi hoïc veà hoaøn thieän caùc yeáu toá hoã trôï trong xuaát khaåu haøng may maëc 1/. Vaán ñeà veà chính saùch ñoái ngoaïi: Trong nhöõng naêm ñaàu, Hieäp ñònh ña sôïi (MFA) ñaõ hoã trôï Thaùi Lan baèng caùch caét bôùt kim ngaïch xuaát khaåu cuûa ba nhaø xuaát khaåu deät may lôùn nhaát laø Hong Kong, Trieàu Tieân vaø Trung Quoác. Hôn nöõa, vaøo nhöõng naêm 90 ngaønh deät may toàn taïi vôùi möùc baûo hoä thueá quan thaáp veà, tô sôïi 10%, vaûi 20%, quaàn aùo 30%. Nhôø kyõ thuaät tieân tieán, moät phaân khuùc veà ngaønh deät ñang chuyeån sang moät kyû nguyeân deät may coøn ít ñöôïc baûo hoä, nhöng hôn 80% caùc coâng ty deät may Thaùi vaãn coøn söû duïng deät khung cöûi. Vì vaäy deät may cuûa Thaùi coù khaû naêng caïnh tranh laø vì tính saün coù cuûa moät loaït caùc coâng ngheä linh hoaït. Hieän taïi vaán ñeà ñoåi môùi toaøn ngaønh ñang ñöôïc thöïc hieän vôùi nguoàn voán töø Ngaân haøng phaùt trieån chaâu AÙ vaø Ngaân haøng theá giôùi döôùi söï hoã trôï cuûa Vieän deät may Thaùi Lan. Baûng 1.8: Söï phaùt trieån trang bò cuûa ngaønh deät may Thaùi Lan töø naêm 1975 ñeán nay ÑVT: 103 chieác NAÊM TRUÏC QUAY KHUNG CÖÛI DEÄT VAÛI MAÙY DEÄT KIM 2002 1.094 53 17 2003 1.320 67 30 2004 1.930 80 41 Nguoàn: Hieäp hoäi saûn xuaát deät may cuûa Thaùi Lan, 2005 [232], [233] 2/. Vaán ñeà hoã trôï xuaát khaåu cuûa chính phuû: Söï hoã trôï cuûa chính phuû laâu daøi ñoái vôùi ngaønh nhaèm cuûng coá theâm söï phaùt trieån, ñieàu ñoù bao goàm nhöõng hoã trôï veà vieäc xuùc tieán, caùc trôï caáp tín duïng cuõng nhö caùc raøo caûn choáng nhaäp khaåu, töø thueá giaù trò gia taêng vaø thueá nhaäp khaåu treân caùc ñaàu vaøo trung gian. Hôn nöõa, heä thoáng giaûm thueá quan ñoái vôùi haøng xuaát khaåu, caùc trôï caáp tín duïng cho vieäc LXXIX saûn xuaát vaø xuaát khaåu töø ngaân haøng Thaùi Lan, Thueá giaù trò gia taêng luyõ keá treân haøng hoaù trung gian, caùc chính saùch taøi chính tieàn teä thaän troïng, laïm phaùt thaáp ñaõ giuùp cho söï gia taêng nhanh cuûa ngaønh. 3/. Vaán ñeà toå chöùc vaø ñieàu haønh: Nhöõng böôùc ñaùnh giaù cao khaùc cuûa ngaønh deät may Thaùi Lan laø vieäc thieát laäp vieän deät may Thaùi Lan goùp phaàn ñaåy maïnh toaøn ngaønh deät may, laøm cho Thaùi Lan trôû thaønh moät quoác gia saûn xuaát deät may chaát löôïng theo thò tröôøng hôn laø döïa vaøo chi phí thaáp vaø chuaån bò cho ngaønh deät may Thaùi Lan söï saün saøng böôùc vaøo giai ñoaïn höôùng veà giaù trò gia taêng cuøng vôùi heä thoáng töï do thöông maïi cuûa caùc nöôùc phaùt trieån. 4/. Vaán ñeà thueá quan: Trong suoát thaäp nieân 90, ngaønh naøy ñaõ phaûi vaät loän ñeå toàn taïi vôùi möùc baûo hoä thueá quan thaáp. Thueá quan cho sôïi vaø chæ coøn 10%, trong khi thueá cho haøng vaûi laø 20% vaø thueá cho quaàn aùo laø 30%. Cho ñeán ñaàu thaäp nieân 90 thueá cho sôïi vaø chæ aán ñònh ôû möùc 30%, trong khi thueá cho sôïi vaø quaàn aùo laø 60%. Hieäp ñònh ña sôïi hieän nay ñöôïc baõi boû daàn, khi ngaønh deät may ñöôïc höôûng söï hoã trôï cuûa Hieäp ñònh chung veà thueá quan vaø maäu dòch - GATT. Quaù trình saùp nhaäp keùo daøi hôn 10 naêm laø phöùc taïp vaø hieän nay coù moät soá ruûi ro cho moät soá quoác gia xuaát khaåu. Caùc nöôùc nhaäp khaåu coù theå aùp ñaët nhöõng haïn cheá ñôn phöông cho caùc nhaø xuaát khaåu maø giaù trò thöông maïi cuûa hoï vöôït qua möùc haïn ngaïch cuûa MFA. 5/. Vaán ñeà veà chieán löôïc phaùt trieån: Ñònh höôùng phaùt trieån chuû yeáu ñöôïc thöïc hieän trong giai ñoaïn 1999-2005 laø: Thay theá maùy moùc hieän taïi vôùi maùy moùc kyõ thuaät hieän ñaïi ñeå ñaït hieäu quaû cao hôn, quaûn lyù chaát löôïng baèng tieâu chuaån ISO ñeå xuùc tieán vieäc naâng caáp ngaønh deät may Thaùi Lan caøng sôùm caøng toát, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñeå naâng cao kieán thöùc, naâng cao khaû naêng cuûa ñoäi nguõ nhaân vieân ngaønh deät may, tính chuyeân nghieäp veà kyõ thuaät, quaûn lyù, thieát laäp caùc LXXX moái quan heä kyõ thuaät vaø kinh doanh vôùi ngaønh deät may nöôùc ngoaøi, chuaån bò cho vaán ñeà gia taêng giaù trò ñoái vôùi heä thoáng coâng nghieäp deät may, ví duï nhö: "Ñaùp öùng nhanh" baèng vieäc chuaån bò heä thoáng thoâng tin vaø vieäc hoaïch ñònh caùc chöông trình lieân quan nhö thieát keá, quaûn lyù, phaùt trieån thöông hieäu, söû duïng bí quyeát coâng ngheä vaø kinh nghieäm ñaõ qua cuûa caùc quoác gia nöôùc ngoaøi. Cuoái cuøng, ngöôøi ta nhaän daïng raèng xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Thaùi Lan ñaõ taêng tröôûng vì ba lyù do chính sau: 1. Moät moâi tröôøng caïnh tranh trong caû ngaønh deät vaø ngaønh may; 2. Naêng löïc saûn xuaát trong nöôùc ñang gia taêng, ñaëc bieät trong suoát nöûa thaäp nieân 80 trong thôøi ñieåm nhu caàu trong nöôùc ñang tuït giaûm; 3. Hieäu quaû xuaát khaåu cao so vôùi doanh thu trong nöôùc. Soá löôïng maùy xe chæ, deät ñaõ taêng khoaûng 10%/naêm trong suoát 5 naêm qua. Söï taêng tröôûng xuaát khaåu vaø thieáu huït vaûi sôïi ñaõ daãn ñeán nhöõng giôùi haïn khaû naêng bò tuït haäu trong nhöõng naêm 80. Vieäc taêng tröôûng nhanh trong ngaønh naøy vôùi moät loaït caùc coâng ty deät taêng gaáp ñoâi veà soá löôïng qua suoát 7 naêm tieáp theo, cuøng moät söï gia taêng ñaùng keå trong vieäc nhaäp khaåu thieát bò cho ngaønh nhaèm khaéc phuïc söï tuït haäu treân. 1.4. TOÙM TAÉT ÑOÙNG GOÙP CUÛA CHÖÔNG 1 Trong moâi tröôøng toaøn caàu hoaù, söï hình thaønh caùc khu vöïc kinh teá vaø phaân coâng lao ñoäng quoác teá ngaøy caøng roõ neùt. AÛnh höôûng cuûa heä thoáng phaân coâng lao ñoäng naøy cuõng taùc ñoäng raát lôùn ñeán Campuchia, moät nöôùc keùm phaùt trieån coù nguoàn nhaân löïc doài daøo, giaù nhaân coâng reû. Kinh nghieäm thaønh coâng cuûa caùc nöôùc phaùt trieån ôû chaâu AÙ ñeàu ñaõ khôûi ñaàu töø vieäc xaùc ñònh ñuùng ñaén cô caáu ngaønh ngheà trong ñoù phaùt trieån ngaønh deät da, may maëc chieám moät vò trí quan troïng haøng ñaàu. Kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may haøng naêm cuûa caùc nöôùc Thaùi Lan (vaøo khoaûng 6,5 tyû USD), Philippines (2,7 tyû USD), Trung Quoác (50 tyû LXXXI USD), AÁn Ñoä (12 tyû USD), roõ raøng ñaây laø moät cô hoäi vaø thaùch thöùc ñoái vôùi Campuchia trong quaù trình ñoåi môùi vaø hoäi nhaäp quoác teá, nhaèm tìm kieám caùc giaûi phaùp ñuùng ñaén ñeå phaùt trieån beàn vöõng haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia. Vieäc trình baøy coù heä thoáng cô sôû khoa hoïc trong chöông naøy khaúng ñònh tính ñuùng ñaén cuûa vieäc phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia trong giai ñoaïn toaøn caàu hoaù kinh teá dieãn ra maïnh meõ. Trong ñoù: Trình baøy coù heä thoáng caùc hoïc thuyeát veà thöông maïi quoác teá giuùp cho ngaønh may maëc Campuchia heä thoáng hoaù cô sôû lyù luaän, xaùc ñònh caùc lôïi theá thöông maïi, söû duïng hôïp lyù coù hieäu quaû yeáu toá söùc lao ñoäng laø nguoàn goác söï giaøu coù cho quoác gia vaø tham gia hoäi nhaäp quoác teá, ñoàng thôøi giuùp cho caùc doanh nghieäp may maëc xuaát khaåu khaúng ñònh lôïi theá caïnh tranh. Heä thoáng hoaù lyù luaän cuï theå veà caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán xuaát khaåu haøng may maëc töø caùc yeáu toá ñaàu vaøo ñeán caùc yeáu toá ñaàu ra vaø caùc yeáu toá hoã trôï xuaát khaåu nhaèm giuùp caùc cô quan, ban ngaønh vaø doanh nghieäp may maëc xuaát khaåu hieåu roõ veà baûn chaát cuûa töøng yeáu toá naøy taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán vieäc xuaát khaåu haøng may maëc, vaø vaän duïng vaøo vieäc phaân tích thöïc tieãn haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia trong thôøi gian qua. Ngoaøi ra coøn trình baøy nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm veà phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc cuûa moät soá quoác gia trong khu vöïc coù ngaønh deät may phaùt trieån maïnh nhaèm vaän duïng moät caùch coù heä thoáng vaø choïn loïc vaøo vieäc phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia. Ñoàng thôøi neâu leân tính caàn thieát phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Cô sôû lyù luaän naøy coøn laø tieàn ñeà caàn thieát ñeå ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia khi maø caùc lôïi theá veà thöông maïi maø caùc nöôùc coâng nghieäp daønh cho Campuchia nhö öu ñaõi veà haïn ngaïch seõ ñöôïc baõi boû vaøo naêm 2005 cho caùc nöôùc thaønh vieân cuûa WTO. LXXXII CHÖÔNG 2 PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA 2.1. TOÅNG QUAN VEÀ DOANH NGHIEÄP XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA Ngaønh may maëc Campuchia ñaõ coù töø naêm 1863-1953 trong thôøi kyø thuoäc ñòa Phaùp, nhöng söï khôûi saéc chæ thöïc söï baét ñaàu töø nhöõng naêm 1995-1997. Maëc duø vaäy, quaù trình noäi ñòa hoùa trong haøng may maëc xuaát khaåu coøn thaáp, vì ngaønh deät chöa theo kòp vaø ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu cuûa ngaønh may. Theo ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia trong nöôùc vaø theá giôùi, ngaønh may maëc cuûa Campuchia hieän tuït haäu khaù xa so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc vaø theá giôùi. Coâng ngheä laïc haäu, cuøng vôùi coâng taùc quaûn lyù yeáu keùm ñaõ haïn cheá khaû naêng phaùt trieån cuûa ngaønh may maëc trong quaù trình hoäi nhaäp neàn kinh teá toaøn caàu. Ngaønh may maëc xuaát khaåu ra ñôøi töø naêm 1994 vôùi soá löôïng coânt ty luùc ban ñaàu laø 7, naêm 1995 taêng leân 20 coâng ty, naêm 1996 taêng leân 24 coâng ty, ñaëc bieät trong naêm 1997 soá coâng ty taêng leân ñaùng keå laø 67 coâng ty vaø nhöõng naêm sau ñoù soá coâng ty taêng leân khoâng ngöøng, naêm 1998 coù 129 coâng ty, naêm 1999 coù 152 coâng ty, naêm 2000 coù 166 coâng ty, naêm 2001 coù 185 coâng ty, naêm 2002 coù 188 coâng ty, naêm 2003 coù 197 coâng ty vaø naêm 2004 coù 199 coâng ty. Cuï theå ñöôïc theå hieän ôû baûng soá lieäu döôùi ñaây: LXXXIII Baûng 2.1: Tình hình toå chöùc coâng ty may maëc töø naêm 2001 - 2004 Naêm 2001 STT I Quoác gia Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Soá coâng ty Voán ñaàu tö (Tr.USD) Soá coâng ty Voán ñaàu tö (Tr.USD) Soá coâng ty Voán ñaàu tö (Tr.USD) Soá coâng ty Voán ñaàu tö (Tr.USD) 164 209,12 167 244,29 175 252,54 176 253,44 Ñaàu tö nöôùc ngoaøi 01 Trung Quoác 18 15,78 19 17,20 19 18,00 19 18,00 02 Hong Kong 49 69,23 50 76,03 54 79,88 55 80,78 03 Ñaøi Loan 44 64,92 44 84,82 47 82,57 47 82,57 04 Haøn quoác 13 9,84 13 10,69 15 13,04 15 13,04 05 Myõ 7 9,05 8 13,55 8 13,55 8 13,55 06 Malaysia 8 15,50 8 15,50 10 17,50 10 17,50 07 Anh quoác 5 5,60 6 7,60 4 6,10 4 6,10 08 Singapore 4 4,20 4 4,20 4 4,20 4 4,20 09 Caùc nöôùc khaùc 16 15,00 15 14,70 14 17,70 14 17,70 II Trong nöôùc 21 34,75 21 30,25 22 30,45 23 30,45 Toång coäng 185 243,87 188 274,54 197 282,99 199 283,89 Nguoàn: Boä Thöông maïi Campuchia, 2005 [205] Haàu nhö caùc coâng ty may maëc ôû Campuchia ñeàu laø caùc coâng ty ñaàu tö nöôùc ngoaøi, coâng ty trong nöôùc raát ít, ñaëc bieät laø khoâng coù coâng ty naøo thuoäc nhaø nöôùc. Caùc coâng ty nöôùc ngoaøi haàu heát thuoäc caùc nöôùc coù ngaønh may maëc raát maïnh nhö Hong Kong, Ñaøi Loan, Trung Quoác... Ñaàu tö vaøo Campuchia nhaèm taän duïng ñöôïc hai öu theá ñoù laø: nhaân coâng reû vaø taän duïng caùc öu ñaõi veà thueá quan vaø haïn ngaïch cuûa caùc thò tröôøng coâng nghieäp lôùn nhö Myõ, EU, Canada vaø moät soá thò tröôøng khaùc. Naêm 2001 nöôùc ñaàu tö lôùn nhaát laø Hong Kong coù 49 coâng ty vôùi toång voán ñaàu tö laø 69,23 trieäu USD, keá tieáp laø Ñaøi Loan coù 44 coâng ty vôùi toång voán ñaàu tö laø 64,92 trieäu USD, keá ñeán laø Trung Quoác coù 18 coâng ty vôùi toång voán ñaàu tö laø 15,78 trieäu USD, Haøn quoác coù 13 coâng ty vôùi soá voán ñaàu tö laø 9,84 trieäu USD, vaø moät soá nöôùc khaùc nhö Malaysia coù 8 coâng ty vôùi voán ñaàu tö laø 15,50 trieäu USD, LXXXIV Myõ coù 7 coâng ty, Anh quoác coù 5 coâng ty, Singapore coù 4 coâng ty. Naêm 2002 toång soá coâng ty chæ taêng theâm 3 coâng ty töø 185 coâng ty leân 188 coâng ty trong ñoù Trung Quoác 1 coâng ty, Hong Kong 1 coâng ty, Ñaøi Loan 1 coâng ty. Naêm 2003 soá löôïng coâng ty taêng nhieàu hôn naêm 2002 cuï theå taêng 9 coâng ty trong ñoù Hong Kong taêng nhieàu nhaát 4 coâng ty, keá tieáp laø Ñaøi Loan 3 coâng ty, Haøn Quoác taêng theâm 2 coâng ty, Malaysia taêng 2 coâng ty. Naêm 2004 taêng theâm 2 coâng ty, trong ñoù Hong Kong 1 coâng ty vaø Campuchia 1 coâng ty. Toùm laïi: Hình thöùc toå chöùc doanh nghieäp may maëc chuû yeáu goàm hai thaønh phaàn chính: Caùc coâng ty ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø caùc coâng ty tö nhaân trong nöôùc. Haàu heát caùc coâng ty ñeàu coù qui moâ nhoû, voán ñaàu tö nhoû, chæ coù khoaûng 15 coâng ty coù qui moâ töông ñoái lôùn vaø chieám khoaûng 70 - 80% toång giaù trò xuaát khaåu haøng may maëc. Caùc coâng ty ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi chieám 89% coøn laïi laø caùc coâng ty tö nhaân trong nöôùc chieám 11%, vôùi soá löôïng caùc coâng ty nöôùc ngoaøi chieám phaàn lôùn ñaõ gaây raát nhieàu aûnh höôûng ñeán vieäc phaùt trieån vaø ñònh höôùng ñaåy maïnh xuaát khaåu ngaønh may maëc Campuchia. 2.2. PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG CAÙC YEÁU TOÁ ÑAÀU VAØO AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA 2.2.1. Thöïc traïng veà vaán ñeà thieát keá maãu maõ saûn phaåm Hieän nay Campuchia coù khoaûng 199 ñôn vò may maëc, ña soá trong soá naøy laø ñaàu tö nöôùc ngoaøi töø caùc nöôùc Hong Kong, Trung Quoác, Ñaøi Loan, Haøn Quoác, Thaùi Lan.... Caùc nöôùc naøy ñaàu tö vì hai lyù do chính sau: + Taän duïng nguoàn nhaân coâng reû. LXXXV + Höôûng cheá ñoä öu ñaõi veà thueá quan vaø haïn ngaïch cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp daønh cho Campuchia. Vì vaäy, haàu heát caùc ñôn haøng ñaàu döôùi daïng gia coâng theo thieát keá maãu maõ cuûa nöôùc ngoaøi, chæ coù moät soá ít ñôn vò trong nöôùc laø töï thieát keá maãu maõ saûn phaåm theo ñôn ñaët haøng cuûa khaùch haøng. Chính vì vaäy maø vaán ñeà thieát keá maãu maõ saûn phaåm trong nöôùc coøn quaù yeáu keùm so vôùi moät nöôùc trong khu vöïc nhö Vieät Nam, Trung Quoác, Thaùi Lan, Indonesia, Haøn quoác… Vaán ñeà yeáu keùm veà thieát keá saûn phaåm ñaõ naåy sinh moät soá baát caäp. + Caùc tröôøng ñaøo taïo veà thieát keá coøn quaù ít, ñaëc bieät laø caùc tröôøng daïy caét may, caùc lôùp daïy thieát keá cuûa caùc trung taâm thôøi trang treân phaïm vi toaøn quoác. Tuy nhieân caùc sinh vieân toát nghieäp töø caùc tröôøng naøy tuy ñöôïc ñaøo taïo raát toát veà maët chuyeân moân (khaû naêng thieát keá), nhöng maûng kinh doanh thì raát thieáu, neáu coù thì haàu heát phaûi töï quaûng caùo cho nhöõng thieát keá cuûa mình. Hai yeáu toá raát caàn thieát cuûa moät nhaø thieát keá laø taïo maãu vaø kinh doanh. Chính vì hai yeáu toá naøy khoâng caân baèng neàn phaàn lôùn caùc nhaø thieát keá cuûa hoï thöôøng bò ñaùnh giaù laø “bay boång” quaù, chöa thöïc teá vaø haàu nhö chæ daønh cho moät soá ñoái töôïng nhaát ñònh trong xaõ hoäi. Vì vaäy, khoaûng caùch giöõa thôøi trang saøn dieãn ñeán thôøi trang öùng duïng laø khaù lôùn. Hay noùi caùch khaùc ngaønh thôøi trang Campuchia chöa thöïc hieän ñöôïc chöùc naêng “ñònh höôùng” trong vieäc taïo neân thieát keá thôøi trang Campuchia. + Töø söï xuaát hieän cuûa caùc nhaø thieát keá, cuøng cô sôû vaät chaát, moâi tröôøng laøm vieäc ñaõ daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa ngaønh coâng nghieäp thôøi trang Campuchia. Song ñieàu ñaùng buoàn laø ngaønh thôøi trang Campuchia hieän thöïc söï chæ môùi döøng laïi ôû khaâu saûn xuaát – töùc laø chæ döøng laïi ôû phaàn ñuoâi cuûa caû moät heä thoáng coâng ngheä thôøi trang. Taïi caùc nöôùc phaùt trieån, töø coâng ñoaïn thieát keá maãu (fashion design) roài chuyeån sang thieát keá mang tính coâng nghieäp vaø thuaàn tuyù kyõ thuaät (pattern design), nhaèm giaûi phoùng caùc maãu ra caùc chi tieát nhoû ñeå ñöa yù töôûng leân LXXXVI vaûi tröôùc khi tieán haønh nhaûy côõ (grading design) ra caùc size khaùc nhau vaø giaùc sô ñoà (marking), töø ñoù cho ra saûn phaåm ñeàu ñöôïc thöïc hieän moät caùch heä thoáng. Coøn ôû Campuchia coù theå nhaän thaáy ngay “phaàn ñaàu” vaø “phaàn ñuoâi” cuûa coâng ngheä thôøi trang Campuchia khoâng heà coù söï gaén keát chaët cheõ. Nhaø saûn xuaát ngaøy caøng ñaàu tö cho chaát lieäu, kyõ thuaät caét may, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, nhöng maãu maõ vaãn chöa heà coù daáu aán cuûa nhöõng nhaø thieát keá. Trong khi ñoù, kieåu daùng, maãu maõ quyeát ñònh 50% ñeán vieäc mua hay khoâng mua cuûa khaùch haøng. Vaø dó nhieân, khi caùc coâng ty may maëc vaãn chöa naém ñöôïc cô hoäi khaùm phaù vaø söû duïng caùc nhaø thieát keá trong vieäc taïo maãu haøng may saün thì ngaønh coâng nghieäp may maëc Campuchia chæ coù theå coù nhöõng “nhaø may” vaø nhöõng ñôn ñaët haøng CMT (ñôn haøng laøm gia coâng theo maãu nöôùc ngoaøi), raát laâu nöõa Campuchia môùi coù caùc ñôn haøng coù thieát keá rieâng. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Coâng taùc thieát keá maãu maõ saûn phaåm coøn yeáu, chöa ñöôïc chuù troïng, maãu maõ thieát keá chöa thaät söï ñi vaøo cuoäc soáng, chuû yeáu coøn naëng veà phaàn trình dieãn, coøn thôøi trang haøng ngaøy phaàn lôùn laïi ñöôïc söu taàm töø caùc catalogue nöôùc ngoaøi, khaâu thieát keá coøn nhieàu haïn cheá, maãu maõ ngheøo naøn, chöa xaây döïng ñöôïc thöông hieäu mang neùt ñaëc tröng vaø ñaït taàm côû quoác teá vaø ñoù cuõng chính laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân khieán haøng deät may Campuchia duø coù öu theá nhöng vaãn chöa theå töï chuû ñeå phaùt trieån vaø hoäi nhaäp vôùi thöông tröôøng quoác teá. Haàu heát maãu maõ saûn phaåm ñeàu do khaùch haøng cung caáp, do ñoù vaán ñeà thieát keá maãu maõ thaät söï chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc vaø coøn haïn cheá do: + Thieáu haün ñoäi nguõ caùc nhaø thieát keá taøi naêng coù khaû naêng ñaùp öùng nhu caàu thò hieáu cuûa khaùch haøng. + Chöa coù heä thoáng caùc tröôøng, trung taâm ñaøo taïo caùc chuyeân vieân thieát keá thôøi trang. LXXXVII + Chöa quan taâm ñeán vieäc toå chöùc cuoäc bieãu dieãn thôøi trang trong nöôùc. + Thieáu coâng taùc khaûo saùt thò hieáu khaùch haøng. + Chöa coù chieán löôïc ñaàu tö vaøo R&D. 2.2.2. Thöïc traïng veà chuûng loaïi saûn phaåm haøng may maëc Tình hình veà chuûng loaïi saûn phaåm haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia coù theå taùch thaønh 3 nhoùm chuûng loaïi treân 3 nhoùm thò tröôøng chính: Thò tröôøng Myõ, thò tröôøng EU vaø thò tröôøng khaùc. Nhöng trong ñoù thò tröôøng Myõ vaø EU laø chuû yeáu, ngoaøi ra thò tröôøng khaùc chuû yeáu laø thò tröôøng Canada, Na uy.... Tình hình naøy ñöôïc theå hieän qua Baûng phaân tích [Phuï luïc 1]. Neáu phaân theo nhoùm maët haøng thì trong naêm 2001 thò tröôøng Myõ coù 53 chuûng loaïi maët haøng ñöôïc xuaát khaåu, trong ñoù chuû yeáu vaãn laø maët haøng aùo Thun, aùo sô mi, quaân taây, quaàn short... trong khi ñoù thò tröôøng lôùn thöù hai laø thò tröôøng EU vôùi 26 chuûng loaïi, vaø maët haøng chuû yeáu vaãn laø caùc loaïi quaàn aùo deät kim. Naêm 2002 chuûng loaïi haøng hoaù xuaát vaøo thò tröôøng Myõ taêng leân ñaùng keå töø 53 nhoùm chuûng loaïi taêng leân 60 nhoùm chuûng loaïi vôùi möùc taêng 6 nhoùm chuûng loaïi nhö nhoùm 360; 361; 433... trong khi ñoù thò tröôøng EU chæ coù moät soá chuûng loaïi taêng vaø moät soá chuûng loaïi maát ñi vaø cheânh leäch taêng chæ coù 1 chuûng loaïi. Naêm 2003 chuûng loaïi xuaát sang Myõ ñaõ giaûm moät soá chuûng loaïi vaø cheânh leäch giaûm laø 5 chuûng loaïi töø 60 nhoùm chuûng loaïi xuoáng coøn 55 nhoùm, trong khi ñoù chuûng loaïi xuaát vaøo thò tröôøng EU taêng theâm 4 chuûng loaïi ñoù laø chuûng loaïi 10; chuûng loaïi 67... Naêm 2004 chuûng loaïi xuaát vaøo thò tröôøng Myõ laïi taêng leân 60 chuûng loaïi vaø thò tröôøng EU taêng leân 32 chuûng loaïi. Nhìn chung tình hình chuûng loaïi haøng may maëc xuaát khaåu chöa thöïc söï ña daïng, nhieàu maët haøng cao caáp chöa coù, ñaëc bieät laø moät maët haøng phoå bieán ôû thò tröôøng EU chöa ñaùp öùng ñöôïc thò hieáu cuûa khaùch haøng. Beân caïnh chuûng loaïi LXXXVIII chöa ña daïng vaø phong phuù thì maãu maõ cuõng coøn laïc haäu. Ñieàu naøy ñaõ laøm yeáu khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Chuûng loaïi saûn phaåm may maëc Campuchia coøn raát haïn cheá, chæ taäp hôïp vaøo caùc chuûng loaïi thoâng thöôøng, chöa coù caùc chuûng loaïi môùi laï, thieáu haün caùc chuûng loaïi ñaùp öùng nhu caàu cuûa giôùi thôøi trang thöôïng löu. Ñieàu naøy do moät soá nguyeân nhaân sau: + Coâng taùc thieát keá maãu maõ coøn quaù yeáu. + Chöa coù ñoäi nguõ thu thaäp thoâng tin veà thò tröôøng ñeå nhaän daïng saûn phaåm. + Thieáu haün coâng ngheä tieân tieán. 2.2.3. Thöïc traïng veà coâng ngheä - maùy moùc thieát bò Ngaønh may maëc ñaõ baét ñaàu hoaït ñoäng vaøo naêm 1995 vaø luùc ñaàu chæ coù 7 coâng ty, haàu heát laø caùc coâng ty ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Tuy nhieân trong nhöõng naêm gaàn ñaây soá löôïng caùc coâng ty taêng leân ñaùng keå, tính ñeán cuoái naêm 2004 toång coäng coù 199 coâng ty may maëc vaø haàu heát laø coâng ty ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (coâng ty FDI). Ñeå minh chöùng cho ñieàu naøy sau ñaây laø baûng soá lieäu veà tình hình coâng ngheä, maùy moùc thieát bò cuûa caùc coâng ty may töø naêm 2002 ñeán naêm 2004. Baûng 2.2: Toång keát tình hình maùy moùc, thieát bò töø 2002 ñeán naêm 2004 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 % taêng giaûm TT Maùy moùc, thieát bò Soá löôïng T.T (%) Soá löôïng T.T (%) Soá löôïng T.T (%) 2003/ 2002 2004/ 2003 1 Maùy may (Sewing machine) Maùy thuøa khuy (Overlock machine) Maùy deät kim (Knitting machine) Maùy deät vaûi (Linking machine) Maùy moùc khaùc (Other machine) 65.645 51,8 72.389 51,7 80.988 51,3 10,27 11,88 18.164 14,3 21.165 15,1 24.632 15,6 16,52 16,38 17.834 14,1 20.650 14,8 23.102 14,6 15,79 11,87 12.242 9,7 12.318 8,8 12.573 8,0 0,62 2,07 12.740 10,1 13.396 9,6 16.450 10,4 5,15 22,80 126.625 100 139.918 100 157.745 100 10,50 12,74 2 3 4 5 Toång coäng Nguoàn: Boä Thöông maïi Campuchia, 2005 [205] LXXXIX Naêm 2002 toång maùy moùc thieát bò cuûa caùc coâng ty may laø 126.625 maùy, trong ñoù soá löôïng maùy may chieám tyû troïng lôùn 51,8% töông ñöông 65.645 maùy. Tieáp theo laø maùy thuøa khuy chieám 14,3% töông ñöông 18.164 maùy vaø moät loaïi cuõng raát quan troïng ñoái vôùi caùc coâng ty may ñoù laø maùy deät kim chieám 14,1% töông ñöông 17.834 maùy. Tieáp theo laø soá löôïng maùy deät vaûi chieám 9,7% töông ñöông 12.242 maùy vaø moät soá maùy moùc thieát bò khaùc chieám 10,1% töông ñöông 12.740 maùy. Naêm 2003 soá löôïng maùy moùc thieát bò taêng leân ñaùng keå töø 126.625 maùy taêng leân 139.918 maùy vôùi toác ñoä taêng laø 10,5%, trong ñoù maùy may chieám tyû troïng laø 51,7% töông ñöông 72.389 maùy vôùi toác ñoä taêng laø 10,27%. Tieáp theo laø maùy thuøa khuy chieám tyû troïng 15,1% töông ñöông 21.165 maùy vôùi toác ñoä taêng laø 16,52%. Maùy deät kim chieám tyû troïng 14,8% töông ñöông 20.650 maùy vôùi toác ñoä taêng 15,79%. Maùy deät vaûi chieám tyû troïng 8,8% töông ñöông 12.318 maùy vôùi toác ñoä taêng laø 0,62% vaø maùy moùc thieát bò khaùc chieám tyû troïng 9,6% töông ñöông 13.396 maùy vôùi toác ñoä taêng laø 5,15%. Trong naêm 2004 toång soá maùy taêng leân 157.745 maùy vôùi toác ñoä taêng raát lôùn laø 12,74%, trong ñoù maùy may chieám tyû troïng 51,3% töông ñöông 80.988 maùy vôùi toác ñoä taêng laø 11,88%. Tieáp theo laø maùy thuøa khuy chieám tyû troïng 15,6% töông ñöông 24.632 maùy vôùi toác ñoä taêng 16,38%. Maùy deät kim chieám tyû troïng laø 14,6% töông ñöông 23.102 maùy vôùi toác ñoä taêng 11,87%. Maùy deät vaûi chieám tyû troïng 8,0% töông ñöông 12.573 maùy vôùi toác ñoä taêng laø 2,07% vaø maùy moùc thieát bò khaùc chieám tyû troïng 10,4% töông ñöông 16.450 maùy vôùi toác ñoä taêng laø 22,80%. Nhìn chung tình hình maùy moùc thieát bò töø naêm 2002 ñeán naêm 2004 coù toác ñoä taêng khaù cao, maëc duø soá löôïng coâng ty taêng khoâng ñaùng keå, ñieàu naøy chöùng toû caùc coâng ty may ñaõ ñaàu tö môû roäng saûn xuaát, taêng theâm maùy moùc thieát bò. Tuy XC nhieân neáu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc thì soá löôïng maùy moùc vaãn coøn haïn cheá maëc duø raèng haàu heát caùc coâng ty may maëc hoaït ñoäng taïi Campuchia laø caùc coâng ty ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ngoaøi ra trong 199 coâng ty ñang hoaït ñoäng thì chæ coù khoaûng 15 coâng ty coù qui moâ lôùn vôùi maùy moùc thieát bò töông ñoái toát, coøn laïi laø caùc coâng ty coù qui moâ nhoû chieám tyû troïng xuaát khaåu thaáp, maùy moùc thieát bò coøn haïn cheá vaø chöa coù daây chuyeàn may saûn xuaát kheùp kín vaø töï ñoäng. Vaø nhö vaäy caùc coâng ty may maëc Campuchia seõ gaëp khoù khaên raát lôùn trong xu theá hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø khu vöïc ñaëc bieät laø söï baõi boû haïn ngaïch vaøo ñaàu naêm 2005. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Maùy moùc thieát bò cho ngaønh may vaãn coøn laïc haäu, chöa coù caùc coâng ngheä hoã trôï baèng maùy vi tính vaø chöa coù coâng ngheä töï ñoäng hoaù. Tình traïng naøy do caùc nguyeân nhaân sau: + Chöa ñaàu tö ñuùng möùc ñeå ñoåi môùi coâng ngheä. + Ñaïi ña soá caùc doanh nghieäp coøn haïn cheá khaû naêng taøi chính. + Chöa ñöôïc söï hoã trôï cuûa chính phuû. 2.2.4. Thöïc traïng veà nguyeân - phuï lieäu ngaønh may Haàu heát nguyeân phuï lieäu duøng cho saûn xuaát haøng may maëc laø nhaäp khaåu, tyû leä nguyeân phuï lieäu chieám trong giaù thaønh khoaûng töø 60 - 65% chi phí, cöù moãi 100 USD haøng may maëc xuaát khaåu thì phaûi chi khoaûng 63 USD cho nguyeân lieäu nhaäp khaåu. Theo cuoäc khaûo saùt cuûa caùc cô quan xuaát khaåu thöïc hieän trong moät cuoäc nghieân cöùu ñieàu tra cho thaáy raèng, 60% nguyeân lieäu ñaàu vaøo ñöôïc nhaäp khaåu töø Hong Kong vaø Trung Quoác, 10% töø caùc quoác gia ASEAN vaø 25% töø nhieàu quoác gia khaùc nhau chuû yeáu laø Ñaøi Loan, coøn laïi 5% laø nguyeân lieäu trong nöôùc. Sau ñaây laø baûng phaân tích veà tình hình nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu. XCI Baûng 2.3: Tình hình nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu ÑVT: USD Nhaø cung caáp STT Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 1 Trung Quoác 154.556.757 21,23 187.045.493 22,19 213.958.392 T.T (%) 22,21 2 Hong Kong 297.829.341 40,91 358.749.716 42,56 407.264.881 42,28 3 Ñaøi Loan 134.318.048 18,45 139.082.949 16,5 169.829.146 17,63 4 Haøn Quoác 29.994.057 4,12 32.199.810 3,82 34.114.539 3,54 5 Malaysia 28.829.240 3,96 32.705.566 3,88 37.222.167 3,86 6 Singapore 22.786.747 3,13 26.467.907 3,14 29.237.792 3,03 7 Indonesia 17.545.068 2,41 18.122.930 2,15 20.463.504 2,12 8 Thaùi Lan 7.644.117 1,05 8.935.026 1,06 8.730.409 0,91 9 Vieät Nam 6.916.105 0,95 7.502.050 0,89 7.703.133 0,80 10 Philippines 2.548.039 0,35 2.613.074 0,31 3.119.696 0,32 11 Mianma 364.006 0,05 337.171 0,04 410.695 0,04 12 Pakistan 5.969.691 0,82 6.321.952 0,75 6.755.752 0,70 13 Nhaät Baûn 2.693.641 0,37 3.203.122 0,38 3.429.509 0,36 14 AÁn Ñoä 3.421.652 0,47 4.383.220 0,52 4.684.793 0,49 15 Myõ 2.111.232 0,29 2.613.074 0,31 3.015.575 0,31 16 Luxembour 2.984.846 0,41 4.046.049 0,48 4.523.125 0,47 17 YÙ 1.383.221 0,19 1.517.269 0,18 1.632.690 0,17 18 Ñöùc 873.613 0,12 1.264.390 0,15 1.033.065 0,11 19 Haø Lan 800.812 0,11 1.011.512 0,12 882.119 0,09 20 Nöôùc khaùc 4.440.868 0,61 4.804.684 0,57 5.345.003 0,55 728.011.101 100 842.926.963 100 963.355.985 100 Toång coäng Giaù trò T.T (%) Giaù trò T.T (%) Giaù trò Nguoàn: Boä Thöông maïi Campuchia, CAMCONTROL, 2005 [156], [157] Nhìn chung, caùc nhaø maùy saûn xuaát haøng may maëc taïi Campuchia haàu heát nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu töø nöôùc ngoaøi. Nguoàn nguyeân phuï lieäu trong nöôùc haàu nhö khoâng coù, chæ coù moät vaøi coâng ty saûn xuaát vaûi nhöng cuõng phaûi nhaäp boâng sôïi töø nöôùc ngoaøi vaøo trong nöôùc ñeå cheá bieán vaûi vaø xuaát khaåu ngöôïc trôû laïi. Vì vaäy söùc caïnh tranh haøng may maëc Campuchia raát thaáp, do nguyeân phuï lieäu nhaäp khaåu haàu heát laøm cho giaù thaønh nhaäp khaåu cao daãn ñeán giaù baùn cao. Neáu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc thì coù theå noùi raèng ñaây laø moät ñieàu kieän heát XCII söùc baát lôïi cho caùc doanh nghieäp haøng may maëc taïi Campuchia. Baûng 2.4: So saùnh tình traïng nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu giöõa caùc nöôùc STT Caùc nöôùc trong khu vöïc Tyû leä nhaäp khaåu nguyeâu phuï lieäu 1 Trung Quoác 1,02% 2 Indonesia 20% 3 Malaysia 25% 4 Hong Kong 5 Ñaøi Loan 12% 6 Thaùi Lan 29% 7 Vieät Nam 75% 8 Philippines 40% 9 Bangdalesh 60% 10 Campuchia 98% 1,05% Nguoàn: Vieän nghieân cöùu nguoàn löïc ñeå phaùt trieån Campuchia (CDRI), 2004 [180] So saùnh vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc, Campuchia laø nöôùc coù tyû leä nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu cao nhaát. Nhöng raát may laø nguyeân lieäu nhaäp khaåu moät phaàn coù nguoàn goác töø caùc nöôùc ASEAN, Trung Quoác, Nhaät Baûn, Haøn Quoác. Cho neân cuõng ñöôïc höôûng Qui ñònh xuaát xöù coäng goäp cuûa thò tröôøng EU. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Haàu heát nguoàn nguyeân phuï lieäu cho ngaønh may maëc xuaát khaåu ñeàu nhaäp töø caùc nhaø cung caáp nöôùc ngoaøi, ñieàu naøy daãn ñeán söï phuï thuoäc quaù nhieàu vaøo caùc phía ñoái taùc trong vieäc cung caáp nguyeân phuï lieäu. Vieäc hình thaønh caùc coâng ty deät ñeå cung caáp vaûi cho may xuaát khaåu coøn quaù haïn cheá, nguoàn boâng sôïi trong nöôùc phuïc vuï cho ngaønh deät may haàu nhö chöa coù. XCIII + Tình hình cung caáp nguyeân phuï lieäu khoâng oån ñònh, giaù caû bieán ñoäng thaát thöôøng theo giaù caû nguyeân phuï lieäu thò tröôøng. + Giaù caû nguyeân phuï lieäu cao laøm giaûm naêng löïc caïnh tranh. Hieän nay Campuchia haàu nhö chöa thaät söï ñaàu tö vaøo caùc nguoàn nguyeân lieäu chính nhö: troàng boâng, troàng daâu. Chæ coù moät soá vuøng nhoû troàng boâng, troàng daâu theo kieåu hoä gia ñình vaø chæ ñeå tieâu duøng trong nöôùc. Ñieàu naøy laø do nhaø nöôùc chöa coù chính saùch ñaàu tö vaø hoã trôï cho caùc hoä noâng daân troàng boâng, troàng daâu. Ñoàng thôøi nhaø nöôùc chöa coù chính saùch qui hoaïch toång theå vuøng troàng boâng, troàng daâu. 2.2.5. Thöïc traïng veà lao ñoäng ngaønh may Tình hình lao ñoäng ngaønh may cuûa Campuchia ñöôïc theå hieän qua caùc naêm nhö sau: naêm 1994 coù 8.024 lao ñoäng, naêm 1995 coù 18.703 lao ñoäng, naêm 1996 coù 24.015 lao ñoäng, naêm 1997 coù 51.578 lao ñoäng, naêm 1998 coù 79.231 lao ñoäng, naêm 1999 coù 96.574 lao ñoäng, naêm 2000 coù 122.644 lao ñoäng. Ñaëc bieät trong nhöõng naêm gaàn ñaây soá löôïng lao ñoäng taêng maïnh, cuï theå ñöôïc theå hieän soá lieäu qua Phuï luïc 2. Naêm 2002 coù 189.950 lao ñoäng trong ñoù lao ñoäng nöôùc ngoaøi laø 2.847 ngöôøi coøn laïi laø lao ñoäng trong nöôùc vôùi toång quyõ löông 13,98 trieäu USD. Coâng nhaân chieám tyû troïng 96,08% töông ñöông 182.502 ngöôøi; trong ñoù lao ñoäng nöõ chieám tyû troïng 89,20%, lao ñoäng nam chieám tyû troïng 10,80%. Nhaân vieân quaûn lyù chieám tyû troïng 3,92% töông ñöông 7.448 ngöôøi, trong ñoù lao ñoäng nöõ chieám tyû troïng 54,48% töông ñöông 1.551 ngöôøi vaø nam chieám tyû troïng 45,52% töông ñöông 1.296 ngöôøi. Naêm 2003 coù khoaûng 213.331 lao ñoäng, taêng 12,31% so vôùi naêm 2002, trong ñoù coâng nhaân chieám tyû troïng 96,40% töông ñöông 205.646 ngöôøi, lao ñoäng nöõ chieám tyû troïng 89,41%, vôùi toång quyõ löông 15,82trieäu USD. XCIV Naêm 2004 coù khoaûng 237.019 lao ñoäng taêng 11,10% so vôùi naêm 2003, trong ñoù coâng nhaân chieám tyû troïng 96,61% töông ñöông 228.995 ngöôøi, lao ñoäng nöõ chieám tyû troïng 90,34%, vôùi toång quyõ löông khoaûng 16,67 trieäu USD. Tieàn löông toái thieåu haøng thaùng cuûa coâng nhaân may laø 45 USD vôùi thôøi gian laøm vieäc 48 giôø/tuaàn cao hôn so vôùi caùc nöôùc caïnh tranh khaùc nhö Baêng-Ña-Leùt, Indonesia, AÁn Ñoä nhöng thaáp hôn so vôùi caùc quoác gia phaùt trieån khaùc nhö Thaùi Lan. Baûng 2.5: Giôø laøm vieäc vaø tieàn löông ngaønh may cuûa moät soá quoác gia Giôø laøm vieäc Quoác gia Naêm qui ñònh (giôø/tuaán) Tieàn löông Tieàn löông Tieàn löông toái toái thieåu aán thaùng bình thieåu so vôùi ñònh bôûi luaät quaân löông bình (USD/thaùng) (USD/thaùng) quaân (%) Malaysia 1995 48 - 296 - Trung Quoác 1997 40 12-39 191 6-20 Philippines 1999 48 138 182 71 Thaùi lan 1999 48 93-109 106 88-103 Sri Lanka 1998 45 29-37 63 46-59 Campuchia 2000 48 50 61 82 Vieät Nam 2000 40 45 60 75 AÁn Ñoä 1999 48 6-54 57 11-95 Indonesia 2000 40 43 46 94 Baêng-Ña-Leùt 1996 48 12-76 40 30-90 Nguoàn: Vieän nghieân cöùu nguoàn löïc ñeå phaùt trieån Campuchia (CDRI), 2004 [180] Kyõ naêng cuûa coâng nhaân cuõng laø vaán ñeà quan taâm ñoái vôùi ngaønh may. Möùc ñoä thaønh thaïo cuûa coâng nhaân ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc caïnh tranh vaø trong vieäc thu huùt caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå phaùt trieån moät ngaønh may maëc kyõ thuaät cao. Caùc coâng ty saûn xuaát haøng may maëc khoâng chæ caàn lao ñoäng reû maø coøn caàn lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo vaø coù vaên hoaù. Theo cuoäc khaûo saùt cuûa Vieän nghieân cöùu nguoàn löïc ñeå phaùt trieån Campuchia (CDRI) naêm 2004, trình ñoä vaên XCV hoaù trung bình cuûa nöõ coâng nhaân may raát thaáp, 61% laø coù trình ñoä caáp 1; 31% laø caáp 2 vaø 8% laø caáp 3. Caáp 3 8% Caáp 2 31% Caáp 1 61% Hình 2.1: Trình ñoä vaê n hoaù cuûa coâ n g nhaân may Nguoàn: Vieän nghieân cöùu nguoàn löïc ñeå phaùt trieån Campuchia (CDRI), 2004 [180] Trong naêm 1999, Ngaønh may maëc ñaõ xaây döïng ñöôïc chöông trình ñaøo taïo chuyeân nghieäp vôùi söï hoã trôï cuûa Toå chöùc ngoaïi thöông Nhaät Baûn (JETRO), Marubeni vaø Juki. Chöông trình ñaõ ñaøo taïo vaø naâng caáp nhöõng kyû naêng cho coâng nhaân may maëc Campuchia (nhö thôï may, caét...) ñeå hoï coù theå trôû thaønh caùc chuyeân vieân vaø quaûn ñoác. Theo Hieäp hoäi caùc Nhaø saûn xuaát may maëc ôû Campuchia (GMAC), hôn 450 ñoác coâng ñaõ ñöôïc ñaøo taïo trong 18 thaùng. Vôùi caùc coâng nhaân ñöôïc ñaøo taïo toát hôn, ngaønh may maëc Campuchia coù ñaõ ñoùng goùp nhieàu hôn cho quaù trình phaùt trieån kinh teá. ÔÛ moät soá quoác gia khaùc caùc chöông trình ñaøo taïo ñaõ giuùp caùc lao ñoäng coâng nghieäp phaùt trieån kyõ naêng cuõng nhö thaùi ñoä vaø sôû thích laøm vieäc caàn thieát cho caùc coâng vieäc thöôøng xuyeân. Ñeå taêng cöôøng nhöõng kyõ naêng vaø thaùi ñoä toát trong ngaønh may, caùc coâng nhaân ñaõ saün saøng cho caùc coâng vieäc saûn xuaát khaùc nhö ñieän töû, tin hoïc. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Nhö ñaõ trình baøy ôû treân, löïc löôïng lao ñoäng ngaønh may coù tay ngheà thaáp, haàu nhö khoâng ñöôïc ñaøo taïo. Ñieàu naøy do caùc nguyeân nhaân sau: + Nhaø nöôùc chöa coù chính saùch ñaàu tö cho vieäc naâng cao trình ñoä cho XCVI coâng nhaân. + Thieáu haün caùc tröôøng, trung taâm ñaøo taïo coâng nhaân may. + Trình ñoä hoïc vaán cuûa coâng nhaân coøn quaù thaáp, haàu heát chæ môùi ñaït trình ñoä caáp 1 vaø caáp 2. + Caùc doanh nghieäp chöa coù chính saùch ñaøo taïo vaø söû duïng nhaân löïc moät caùch coù quy hoaïch cuï theå. 2.2.6. Thöïc traïng veà giaù thaønh saûn xuaát Maëc duø ngaønh may maëc Campuchia taêng maïnh trong nhöõng naêm gaàn ñaày, caùc nhaø ñaàu tö quan taâm veà chi phí saûn xuaát cao ôû Campuchia so vôùi moät soá quoác gia trong khu vöïc. Ngaønh may maëc Campuchia phuï thuoäc naëng neà vaøo nguyeân phuï lieäu nhaäp khaåu vaø söï khan hieám cuûa nguyeân phuï lieäu ñaõ ñaåy chi phí saûn xuaát taêng cao. Theo caùc cuoäc phoûng vaán vôùi caùc chuû nhaø maùy cuûa caùc nhaø nghieân cöùu CDRI, Cöù moãi 100 USD giaù trò xuaát khaåu thì coù 63 USD laø giaù trò nguyeân lieäu nhaäp khaåu, 4 USD laø giaù trò phuï lieäu vaø caùc chi phí khaùc. Nhö vaäy giaù trò taêng theâm khoaûng 1/3 trong toång doanh soá. Vôùi khoaûng 200.000 coâng nhaân, chi phí lao ñoäng trong ngaønh may chieám khoaûng 13% trong toång doanh soá baùn, trong khi chi phí haønh chính quan lieâu khoaûng 7%, lôïi nhuaän thuaàn bao goàm caû traû voán laø 13%. Chæ khoaûng 25% lôïi nhuaän ñöôïc giöõ laïi ôû Campuchia. XCVII 13% 7% 13% 67% Nguyeân lieäu vaø phuï lieäu Chi phí nhaân coâng Chi phí haønh chính quan lieâu Lôïi nhuaän thuaàn Hình 2.2: Cô caáu giaù baùn trong ngaønh may Nguoàn: Vieän nghieân cöùu nguoàn löïc ñeå phaùt trieån Campuchia (CDRI), 2004 [180] Bôûi vì chi phí nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu cao, do ñoù chi phí saûn xuaát ôû Campuchia cao hôn caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc. Nguyeân phuï lieäu nhaäp khaåu chieám haàu heát chi phí saûn xuaát, vaø ngaønh may maëc Campuchia vaãn phuï thuoäc phaàn lôùn vaøo caùc nhaø cung caáp nöôùc ngoaøi veà vaûi voùc vaø baùn thaønh phaåm may maëc. Nhöng ngöôïc laïi Campuchia vaãn coù lôïi theá caïnh tranh veà chi phí lao ñoäng. Giaù caû lao ñoäng ôû Campuchia baèng giaù caû lao ñoäng ôû Vieät Nam, baèng 1/2 giaù caû lao ñoäng ôû Thaùi Lan vaø baèng 1/3 giaù caû lao ñoäng ôû Philippines. Theo cuoäc khaûo saùt cuûa Vieän nghieân cöùu nguoàn löïc ñeå phaùt trieån Campuchia (CDRI) naêm 2004, thu nhaäp thuaàn cuûa coâng nhaân may bao goàm caû ngoaøi giôø laø trung bình khoaûng 61 USD/thaùng. Maëc duø chi phí lao ñoäng coù lôïi theá ôû Campuchia, nhöng quoác gia naøy thieáu moät löïc löôïng lao ñoäng coù ñuû kyõ naêng vaø thieát bò tieân tieán. Vì vaäy, hieäu quaû saûn xuaát thaáp hôn so vôùi caùc quoác gia khaùc trong khu vöïc. Ví duï veà quaàn Jeans may baèng vaûi boâng cheùo (Denim Jeans), cô caáu giaù baùn chuû yeáu ñoái vôùi vieäc saûn xuaát moät caùi quaàn Jeans 5 nuùt troïng löôïng 10/12 nhö sau: XCVIII Baûng 2.6: Cô caáu giaù baùn cô baûn ñeå saûn xuaát moät quaàn Denim Jeans ôû Campuchia Giaù trò (USD) 4,42 1,02 1,22 0,14 6,80 Nguyeân lieäu vaø phuï lieäu Nhaân coâng Caùc yeáu toá ñaàu vaøo khaùc Lôïi nhuaän Giaù baùn Tyû leä (%) 65 15 18 2 100 Nguoàn: Ngaân haøng Theá giôùi (WB), 2005 [198] Trong khi chi phí lao ñoäng caïnh tranh cuûa Campuchia laø ñieåm haáp daãn quan troïng cho vieäc thu huùt vaø duy trì ñaàu tö ôû trong nöôùc, chi phí lao ñoäng chieám chæ 15% trong toång soá ñaàu vaøo. Vì vaäy, cho duø vieäc söû duïng lao ñoäng raát hieäu quaû, thì chæ mình yeáu toá naøy cuõng chieám tyû troïng haïn cheá, do ñoù taùc ñoäng trong caïnh tranh noùi chung cuûa vieäc xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia laø nhoû. Cho neân, tieâu ñieåm chuû yeáu ñi thaúng vaøo caùc yeáu toá ñaàu vaøo laø tieáp tuïc giaûm chi phí nguyeân lieäu ñaàu vaøo, maø chi phí naøy chieám phaàn lôùn trong toång chi phí saûn xuaát. Tuy nhieân, tröôøng hôïp nguyeân lieäu nhaäp khaåu, chi phí haønh chính lieân quan ñeán vieäc giao dòch nhaäp khaåu tieáp tuïc laø gaùnh naëng cho caùc nhaø saûn xuaát. Baûng 2.7: Chi phí haønh chính lieân quan ñeán vieäc saûn xuaát vaø xuaát khaåu moät Container 40 feet quaàn Denim Jeans. Caùc giai ñoaïn saûn xuaát Chi phí haønh chính (USD) Tieàn saûn xuaát: vaän chuyeån, thoâng quan nhaäp khaåu 448,20 (44%) 30,83 (3%) Saûn xuaát: Caét /saép /may/laép raùp 132,08 (13%) Hoaøn thaønh: hoaøn thaønh, ñoùng goùi/ chaát Sau saûn xuaát: thuû tuïc xuaát khaåu, thoâng quan xuaát khaåu 406 (40%) Toång coäng 1.017,37 Nguoàn: Ngaân haøng Theá giôùi (WB), 2005 [198] Theâm nöõa, döïa vaøo moät chuoåi phaân tích giaù trò cho thaáy raèng chi phí haønh XCIX chính lieân quan ñeán vieäc nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu quaàn Denim Jeans, saûn xuaát vaø xuaát khaåu quaàn Denim Jeans trong moät Container 40 feet öôùc tính nhieàu baèng 1.017,37 USD nhieàu hôn nhöõng chi phí chuyeân chôû vaø phí Quota GSP. * Chi phí thoâng quan nhaäp khaåu vaø vaän chuyeån cuûa Campuchia Ñeå ñaùnh giaù caùc chi phí vaän chuyeån vaø nhöõng chi phí nhaäp khaåu lieân quan gaùnh chòu bôûi caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng ôû Campuchia, Baûng 2.8 cung caáp moät tieâu chuaån caùc chi phí döïa treân vieäc nhaäp khaåu moät Container 40 feet. Toång coäng chi phí vaän chuyeån vaø nhaäp khaåu vaøo Campuchia, ngoaïi tröø chi phí lieân quan ñeán kieåm soaùt Camcontrol öôùc tính khoaûng 858 USD. Chi phí ñöôïc gaùnh chòu bôûi caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng ôû Campuchia laø cao hôn Hong Kong 55% vaø gaáp 2,8 laàn chi phí gaùnh chòu bôûi caùc doanh nghieäp töông töï hoaït ñoäng ôû Malaysia. Baûng 2.8: Giaù tieâu chuaån veà chi phí nhaäp khaåu vaø vaän chuyeån giöõa Campuchia vaø caùc quoác gia khaùc cho Container 40 feet ÑVT: USD Xe taûi Haûi quan Naâng, boác haøng hoaù Chi phí giao dich cuoái cuøng Chöùng töø Kieåm tra Container Chi phí khaùc Toång coäng Kieåm soaùt CAMCONTROL Campuchia Hong Kong 160 210 285 0 Malaysia 130 0 S-Lanka 71 4 Madagascar 0 50 118 0 0 73 25 100 330 166 285 247 15 15 13 0 35 80 0 0 30 0 100 858 0 555 0 309 21 484 10 367 0,10% 0 0 0 0 Nguoàn: Ngaân haøng Theá giôùi (WB), 2005 [198] C Nhìn chung, giaù thaønh chi phí saûn xuaát haøng may maëc Campuchia cao hôn nhieàu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. Chính vì vaán ñeà nay ñaõ haïn cheá khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp may maëc Campuchia. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Giaù thaønh saûn xuaát coøn quaù cao laø nguyeân nhaân chuû yeáu haïn cheá caïnh tranh, vaán ñeà nay do caùc nguyeân nhaân sau: + Naêng suaát lao ñoäng coøn quaù thaáp. + Chi phí nhieân lieäu, xaêng, daàu vaän chuyeån nhieàu. + Chí phí haønh chaùnh, phi chính thöùc coøn quaù lôùn chieám khoaûng 7% giaù baùn. + Chi phí cho vieäc thoâng quan nhaäp khaåu coøn quaù cao. + Chi phí laøm thuû tuïc xuaát khaåu coøn quaù cao so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. + Chi phí cho caùc dòch vuï coøn nhieàu. + Phí haïn ngaïch GSP coøn quaù cao. 2.2.7. Thöïc traïng veà voán ñaàu tö saûn xuaát Nhö soá lieäu ñaõ neâu treân, tính ñeán ngaøy 31/12/2004 ngaønh may maëc Campuchia goàm 199 coâng ty, trong ñoù 176 coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø 23 coâng ty tö nhaân trong nöôùc. Toång voán ñaàu tö ban ñaàu cuûa 199 coâng ty laø 283,89 trieäu USD, trong ñoù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø 253,44 trieäu USD (chieám 89,2%) vaø ñaàu tö trong nöôùc laø 30,45 trieäu USD (chieám 10,8%). Quy moâ voán ñaàu tö ban ñaàu cuûa caùc coâng ty may Campuchia thaáp hôn caùc nöôùc trong khu vöïc: Vieät Nam 1,2 laàn; Thaùi Lan 2,2 laàn; Indonesia 1,8 laàn. Ngoaøi ra quy moâ voán ñaàu tö cuûa ngaønh may maëc Campuchia raát nhoû so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. Nguoàn voán ñaàu tö saûn xuaát chuû yeáu laø voán töï coù cuûa tö nhaân vaø voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, nguoàn voán tín duïng vay ngaân haøng chieám tyû leä raát nhoû khoaûng CI 10%, ñieàu naøy cuõng noùi leân vai troø yeáu kieám cuûa heä thoáng Ngaân haøng Campuchia trong vieäc hoã trôï voán vay cho caùc doanh nghieäp noùi chung vaø doanh nghieäp may maëc noùi rieâng. Thöïc traïng cho thaáy, vieäc thieáu söï hoã trôï voán töø nhaø nöôùc Campuchia, caùc toå chöùc tín duïng, ñaëc bieät laø vieäc thieáu coâng ty taøi chính deät may vaø thò tröôøng chöùng khoaùn ñaõ taïo ra raát nhieàu khoù khaên cho caùc doanh nghieäp trong vieäc huy ñoäng voán ñaàu tö vaøo maùy moùc thieát bò, môû roäng quy moâ saûn xuaát,... Thaät vaäy, tình traïng thieáu voán ñaàu tö cho saûn xuaát cuûa ngaønh deät may Campuchia, ñaëc bieät laø voán ñoåi môùi maùy moùc thieát bieát bò ñaõ daãn ñeán moät loaït caùc yeáu kieám keùo theo nhö laø hieäu quaû saûn xuaát thaáp, chaát löôïng saûn phaåm thaáp, giaù thaønh cao daãn ñeán khaû naêng caïnh tranh thaáp, thu heïp thò tröôøng,... 2.3. PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG CAÙC YEÁU TOÁ ÑAÀU RA AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA 2.3.1. Thöïc traïng veà thò tröôøng xuaát khaåu Moät soá phaân tích cho raèng vieäc tieáp caän thò tröôøng öu ñaõi laø lôøi giaûi thích duy nhaát cho quaù trình taêng tröôûng cuûa lónh vöïc haøng may maëc. "Phaùt trieån ngaønh may maëc hieän nay cuûa Campuchia laø keát quaû cuûa vieäc nhöôïng boä thöông maïi maø caùc quoác gia phaùt trieån caáp cho Campuchia"[157]. Myõ vaø EU laø hai thò tröôøng xuaát khaåu quan troïng nhaát cho haøng may maëc Campuchia. Ñoái vôùi Myõ, caùc nhöôïng boä daønh cho Campuchia töø naêm 1997 baèng vieäc ñöôïc höôûng cheá ñoä Toái hueä quoác (MFN). Ñieàu ñoù coù nghóa raèng ngöôøi tieâu duøng Myõ coù theå mua haøng may maëc nhaäp khaåu Campuchia sau khi ñoùng caùc khoaûng thueá lieân quan, vieäc naøy ñöôïc xem laø vaán ñeà nhöôïng boä thöông maïi. Vaán ñeà naøy coù hai lyù do sau: CII ¿ Thöù nhaát, Campuchia khoâng phaûi laø thaønh vieân chính thöùc cuûa Toå chöùc thöông maïi theá giôùi cho neân khoâng ñöôïc höôûng cheá ñoä Toái hueä quoác nhö caùc nöôùc thaønh vieân khaùc maø phaûi höôûng cheá ñoä naøy thoâng qua moät hieäp ñònh "quan heä thuôïng maïi bình thöôøng" ñaëc bieät. ¿ Thöù hai, khi Campuchia tieáp caän thò tröôøng haøng may maëc Myõ sau khi traû caùc khoaûng thueá öu ñaõi toái hueä quoác (MFN) laø moät vaán ñeà nhöôïng boä vôùi yù nghóa laø caùc quoác gia khaùc coù ngaønh may maëc phaùt trieån ñang hoaït ñoäng vôùi qui moâ lôùn vaø chi phí thaáp thì phaûi gaëp vaán ñeà haïn ngaïch khi baùn nhöõng saûn phaåm nhaïy caûm sang thò tröôøng Myõ. Thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc lôùn thöù hai cuûa Campuchia laø thò tröôøng EU. Theo Hieäp ñònh veà öu ñaõi thueá quan phoå caäp (GSP) trong voøng 3 naêm, coù hieäu löïc töø thaùng 4 naêm 1999, haøng may maëc Campuchia vaøo thò tröôøng EU ñöôïc mieãn thueá vaø khoâng haïn cheá veà soá löôïng. Caùc hieäp ñònh öu ñaõi ñaëc bieät naøy bao goàm caû vaán ñeà lao ñoäng vaø baûo veä moâi tröôøng. Thaùng 3 naêm 2001, baûng chænh söûa veà Hieäp ñònh "Everything But Arms"[157] ñaõ mang laïi vieäc mieãn thueá vaø khoâng haïn cheá ñoái vôùi taát caû caùc nguoàn goác töø caùc quoác gia keùm phaùt trieån döïa theo vieäc ñaùp öùng caùc yeâu caàu xuaát xöù, ngoaïi tröø caùc saûn phaåm ñöôïc can thieäp cuûa chính phuû. Qua Baûng 2.9 döôùi ñaây cho thaáy raèng, thò tröôøng xuaát khaåu trong nhöõng naêm vöøa qua coù theå taùch thaønh 3 nhoùm thò tröôøng chính: thò tröôøng lôùn nhaát vaãn laø thò tröôøng Myõ, thò tröôøng lôùn thöù hai laø thò tröôøng EU, vaø thò tröôøng khaùc. Thöïc traïng veà tình hình xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia trong caùc naêm qua ñöôïc theå hieän qua Baûng 2.9. CIII Baûng 2.9: Kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia THÒ TRÖÔØNG Naêm 1999 Naêm 2000 Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Toác ñoä taêng tröôûng KNXK (%) Giaù trò (USD) TT (%) Giaù trò (USD) Thò tröôøng Myõ 516.106.236 Thò tröôøng EU Thò tröôøng khaùc 137.851.771 7.327.863 661.285.871 1,1 100 78,0 20,8 Toång coäng 751.300.259 220.961.024 14.256.720 986.518.003 76,2 22,4 1,4 100 828.573.954 309.122.068 17.886.164 1.155.582.186 71,7 26,8 1,5 100 953.521.945 356.400.535 28.056.827 1.337.979.307 71,3 26,6 2,1 100 1.076.726.445 408.023.835 78.661.959 1.563.412.239 68,9 26,1 5,0 100 1.251.111.084 501.942.770 119.866.930 1.872.920.784 66,8 26,8 6,4 100 2000/1999 45,57 60,29 94,55 49,18 2001/2000 10,29 39,90 25,46 17,14 2002/2001 15,08 15,29 56,86 15,78 2003/2002 12,92 14,48 180,37 16,85 2004/2003 16,20 23,02 52,38 19,80 TT (%) Giaù trò (USD) TT (%) Giaù trò (USD) TT (%) Giaù trò (USD) TT (%) Giaù trò (USD) TT (%) Nguoàn: Boä Thöông maïi Campuchia, 2005 [216] 2.3.1.1. Thò tröôøng xuaát khaåu Myõ Trong naêm 1999 kim ngaïch xuaát khaåu sang thò tröôøng Myõ laø 516.106.236 USD chieám 78% toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia, trong toång kim ngaïch naøy thì kim ngaïch xuaát khaåu theo haïn ngaïch chieám 83,9% töông ñöông 433.263.737 USD coøn laïi laø kim ngaïch phi haïn ngaïch. Naêm 2000, laø naêm thöù hai thöïc hieän theo haïn ngaïch, kim ngaïch xuaát khaåu sang thò tröôøng naøy ñaït 751.300.259 USD chieám 76,2% toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia, trong ñoù kim ngaïch theo haïn ngaïch chieám 69.8% töông ñöông 524.455.016 USD. So vôùi naêm 1999 thì kim ngaïch xuaát sang CIV thò tröôøng Myõ naêm 2000 ñaõ taêng 45,57%, trong ñoù toác ñoä haøng phi haïn ngaïch taêng 173,78%. Naêm 2001, kim ngaïch xuaát sang thò tröôûng Myõ laø 825.573.954 USD chieám 71,7% toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia, vôùi toác ñoä taêng so vôùi naêm 2000 laø 10,29%, trong ñoù kim ngaïch theo haïn ngaïch ñaït 501.360.813 USD vaø ñaõ giaûm ñi so vôùi naêm 2000 laø 4,4%, trong khi ñoù haøng phi haïn ngaïch vaãn taêng vôùi toác ñoä 44,25% ñieàu naøy laø do thò tröôøng Myõ ñaõ bò bieán ñoäng sau söï kieän ngaøy 11/9 vaø ñaõ aûnh höôûng lôùn ñeán tình hình xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia sang thò tröôøng naøy. Naêm 2002, kim ngaïch xuaát khaåu sang thò tröôøng Myõ ñaït 953.521.945 USD chieám 71,3% toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia, taêng 15,08% so vôùi naêm 2001, trong ñoù kim ngaïch theo haïn ngaïch ñaït 626.466.919 USD taêng 24,95% vaø kim ngaïch cuûa haøng phi haïn ngaïch giaûm 0,05% chæ ñaït 327.055.026 USD. Naêm 2003, kim ngaïch xuaát sang thò tröôøng Myõ ñaït 1.076.726.445 USD chieám 69,7% toång kim ngaïch xuaát haøng may maëc Campuchia, taêng 12,92% so vôùi naêm 2002. Trong ñoù kim ngaïch haøng xuaát khaåu theo haïn ngaïch chieám 62,9% töông ñöông 676.760.243 USD vôùi toác ñoä taêng 8,03%, kim ngaïch theo haøng phi haïn ngaïch chieám 37,1% töông ñöông 399.966.202 USD taêng 22,29% so vôùi naêm 2002. Trong naêm 2004, kim ngaïch xuaát sang thò tröôøng Myõ ñaït 1.251.111.084 USD chieám 66,8% toång kim ngaïch xuaát haøng may maëc Campuchia, taêng 16,20% so vôùi naêm 2003. CV 1.251.111.084 501.942.770 119.866.930 28.056.827 78.661.959 408.023.835 953.521.945 356.400.535 309.122.068 828.573.954 751.300.259 1.076.726.445 Nöôùc khaùc 17.886.164 200.000.000 220.961.024 400.000.000 EU 14.256.720 600.000.000 137.851.771 800.000.000 7.327.863 1.000.000.000 KIM NGAÏC H (USD) 1.200.000.000 516.106.236 1.400.000.000 Myõ 1999 2000 2001 2002 2003 2004 NAÊM Hình 2.3: Kim ngaïch xuaát khaåu taïi thò tröôøng Myõ so vôùi thò tröôøng khaùc Nguoàn: Boä Thöông maïi Campuchia, 2005 [216] 2.3.1.2. Thò tröôøng EU Ngoaøi thò tröôøng Myõ laø thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc lôùn nhaát cuûa cuûa Campuchia thì thò tröôøng EU laø thò tröôøng lôùn thöù hai chieám tyû troïng trong toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia khoaûng 26%. Xem Phuï luïc 3 moâ taû chi tieát veà cô caáu thò tröôøng EU. Naêm 2001, kim ngaïch xuaát khaåu vaøo thò tröôøng naøy ñaõ taêng leân 309.122.068 USD chieám 26,8% toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia. Trong ñoù chieám phaàn lôùn laø caùc nöôùc: Anh quoác chieám 41,03% töông ñöông 126.831.533 USD, tieáp theo sau vaãn laø Ñöùc chieám 31,26% töông ñöông 96.637.130 USD, ñöùng thöù ba vaãn laø Phaùp chieám 9,59% töông ñöông 29.652.419 USD, tieáp theo laø Haø Lan chieám 7,86% töông ñöông 24.301.159 USD, vaø coøn laïi laø caùc nöôùc thaønh vieân. Naêm 2002, kim ngaïch xuaát khaåu vaøo thò tröôøng EU ñaït ñöôïc 356.400.535 USD chieám 26,6% trong toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia, taêng 15,29% so vôùi naêm 2001. Trong ñoù chieám phaàn lôùn laø caùc nöôùc: ñöùng ñaàu CVI vaãn laø Anh Quoác chieám 39,48% töông ñöông 140.713.128 USD, ñöùng thöù hai laø Ñöùc chieám 30,32% töông ñöông 108.053.365 USD, tieáp theo laø Phaùp chieám 10,05% töông ñöông 35.824.595 USD, Haø Lan chieám 7,31% töông ñöông 26.070.489 USD, vaø tieáp theo vaãn laø Ai Len chieám 4,04% töông ñöông 14.391.452 USD, coøn laïi laø caùc nöôùc thaønh vieân khaùc. Naêm 2003, kim ngaïch haøng may maëc xuaát vaøo EU ñaït 408.023.835 USD chieám 26,1% toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc, taêng 14,14% so vôùi naêm 2002. Trong ñoù chieám phaàn lôùn laø caùc nöôùc nhö: Ñöùc chieám 35,23% töông ñöông 143.740.369 USD, tieáp theo laø Anh Quoác chieám 35,18% töông ñöông 143.533.505 USD, ñöùng thöù ba vaãn laø Phaùp chieám 11,16% töông ñöông 45.516.369 USD, Haø Lan chieám 6,08% töông ñöông 24.793.301 USD, vaø coøn laïi laø caùc nöôùc thaønh vieân khaùc. Trong naêm 2004, kim ngaïch haøng may maëc xuaát vaøo EU ñaït 501.942.770 USD chieám 26,8% toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc, taêng 23,03% so vôùi naêm 2003. Trong ñoù chieám phaàn lôùn laø caùc nöôùc nhö: Ñöùc chieám 36,24% töông ñöông 181.904.060 USD, tieáp theo laø Anh Quoác chieám 34,89% töông ñöông 175.127.832 USD, ñöùng thöù ba vaãn laø Phaùp chieám 11,82% töông ñöông 59.329.635 USD, Haø Lan chieám 5,02% töông ñöông 25.197.527 USD, vaø coøn laïi laø caùc nöôùc thaønh vieân khaùc. 2.3.1.3. Thò tröôøng khaùc Ngoaøi hai thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc lôùn nhaát cuûa Campuchia, thì Campuchia coøn xuaát sang moät soá thò tröôøng khaùc nhö Canada, Nhaät Baûn, Na Uy, Meâhicoâ, Ba Lan, New Zealand,... Nhöng vôùi soá löôïng cuõng nhö kim ngaïch coøn quaù raát nhoû chæ chieám 3-5% trong toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia. CVII Trong caùc thò tröôøng khaùc thì thò tröôøng Canada chieám tyû troïng lôùn nhaát vaø cuõng trôû thaønh thò tröôøng chieán löôïc cho haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia, soá lieäu naøy ñöôïc theå hieän qua bieåu ñoà sau. Kim ngaïch thò tröôøng khaùc USD 78.661.959 57.297.762 20.000.000 7.122.369 40.000.000 5.791.402 60.000.000 17.886.164 80.000.000 28.056.827 100.000.000 68.139.931 119.866.930 120.000.000 Trong ñoù: Canada 2001 2002 2003 2004 Naêm Hình 2.4: Kim ngaïch xuaát khaåu taïi thò tröôøng khaùc Nguoàn: Boä Thöông maïi Campuchia, 2005 [216] Campuchia coøn kyù hieäp ñònh haøng deät may song phöông vôùi Canada, vaø Canada ñaõ caáp GSP cho Campuchia vaøo ñaàu naêm 2003, do ñoù kim ngaïch xuaát khaåu vaøo thò tröôøng Canada trong naêm 2003 taêng ñaùng keå, töø 7.122.369 USD naêm 2002 taêng leân 57.297.762 USD chieám 72,84% kim ngaïch cuûa thò tröôøng khaùc. Trong naêm 2004, kim ngaïch xuaát khaåu vaøo thò tröôøng Canada vaãn tieáp tuïc taêng leân 68.139.931 USD vaø chieám 56,85% kim ngaïch cuûa thò tröôøng khaùc. Toùm laïi: Thò tröôøng xuaát khaåu laø heát söùc quan troïng cho haøng may maëc Campuchia hieän nay. Ñeå thaáy roõ cô caáu thò tröôøng xuaát khaåu vaø coù nhöõng giaûi phaùp thò tröôøng ñuùng nhaát ñeå ñaåy maïnh löôïng haøng vaøo caùc thò tröôøng naøy, coù theå xem qua tyû troïng cô caáu thò tröôøng qua bieåu ñoà sau. CVIII Nöôùc khaùc 6,4% EU 26,8% Myõ 66,8% Hình 2.5: Cô caáu thò tröôøng xuaát khaåu naêm 2004 Nguoàn: Boä Thöông maïi Campuchia, 2005 [216] Trong nhöõng thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia, neáu so veà toång kim ngaïch xuaát khaåu caû nöôùc thì kim ngaïch xuaát sang thò tröôøng Myõ laø lôùn nhaát chieám khoaûng 70% toång kim ngaïch. Nhöng nhìn töø goùc ñoä nhaäp khaåu haøng may maëc cuûa Myõ vaø thò phaàn treân thò tröôøng Myõ, thì roõ raøng thò phaàn haøng may maëc Campuchia treân thò tröôøng Myõ laø quaù beù, chæ chieám khoaûng 1,5 - 2%, coù theå nhìn roõ hôn qua baûng soá lieäu sau. Baûng 2.10: Thò phaàn cuûa moät soá nöôùc treân thò tröôøng may maëc Myõ ÑVT: Tyû leä % Quoác gia Meâhicoâ Onñuraùt Goateâmala Ñoâminica Trung Quoác AÁn Ñoä Pakixtan Baênglañeùt Inñoâneâxia Campuchia Mianma Naêm 2000 14,5 4,1 2,7 4,4 10,3 3,2 1,6 3,4 3,5 1,4 0,7 Naêm 2001 13,6 4,0 2,9 3,6 11,0 3,1 1,7 3,5 3,8 1,6 0,8 Nguoàn: Ngaân haøng theá giôùi (WB), 2004 [229] CIX Naêm 2002 13,2 4,2 3,1 3,8 11,5 3,3 1,8 3,6 3,9 1,8 0,9 Naêm 2003 13,9 4,1 3,0 4,1 11,9 3,4 1,9 3,7 4,0 1,9 1,0 Vaøo cuoái naêm 2004 ñaàu naêm 2005, raøo caûn veà haïn ngaïch ñöôïc baõi boû hoaøn toaøn cho caùc nöôùc thaønh vieân WTO vaø luùc naøy aùp löïc caïnh tranh ñoái vôùi haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia laø thaät söï khoác lieät, ñaëc bieät laø vieäc Campuchia gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi (WTO), ñoàng thôøi hình thaønh caùc khu maäu dòch töï do vaø hieäp ñònh thöông maïi song phöông hay ña phöông ñaõ laøm cho vieäc môû roäng vaø chieám lónh thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc cho Campuchia laø vaán ñeà caáp baùch hôn bao giôø heát. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Thò tröôøng xuaát khaåu môùi chæ taäp trung vaøo moät soá thò tröôøng lôùn nhö Myõ, EU, Canada... Chöa thaâm nhaäp vaøo caùc thò tröôøng nhö UÙc, Nhaät, vaø caùc quoác gia ASEAN khaùc, rieâng khu vöïc Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông ñaõ coù khoaûng 500 trieäu ngöôøi. Ñieàu naøy do caùc nguyeân nhaân sau: + Chöa coù ñoäi nguõ khai thaùc thò tröôøng. + Chöa thöïc hieän caùc chöông trình xuùc tieán thöông maïi. + Chöa hình thaønh caùc keânh tieâu thuï baùn haøng ôû thò tröôøng nöôùc ngoaøi. + Chöa ñaàu tö vaøo coâng taùc quaûng baù saûn phaåm ôû thò tröôøng nöôùc ngoaøi. + Chöa xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån vaø thaâm nhaäp thò tröôøng môùi. 2.3.2. Thöïc traïng veà saûn phaåm xuaát khaåu 2.3.2.1. Saûn phaåm haøng may maëc xuaát khaåu sang thò tröôøng Myõ Caùc maët haøng may maëc cuûa Campuchia xuaát khaåu ra theá giôùi noùi chung vaø thò tröôøng Myõ noùi rieâng coøn khaù khieâm toán veà chuûng loaïi, tuy nhieân haøng naêm soá löôïng chuûng loaïi saûn phaåm xuaát khaåu ñeàu coù taêng leân, theå hieän söï coá gaéng cuûa ngaønh may maëc Campuchia trong vieäc thaâm nhaäp thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Caùc maët haøng may maëc xuaát khaåu cuûa Campuchia sang thò tröôøng Myõ chuû yeáu laø haøng may gia coâng, trong ñoù caùc saûn phaåm ñôn giaûn, ít ñoøi hoûi trình ñoä tay ngheà cao chieám tyû troïng lôùn. Cuï theå, trong naêm 1999 toång khoái löôïng haøng xuaát khaåu sang Myõ, caùc maët haøng chieám tyû troïng lôùn nhaát laø aùo sô mi nam nöõ CX chieám 31,10%, quaàn nam nöõ ngaén chieám 29,40%, gaêng tay bao tay chieám 9,70%… taát caû ñeàu laø nhöõng maët haøng ñôn giaûn, deã saûn xuaát, song thöôøng laø lôïi nhuaän khoâng cao. Ñeán naêm 2001, tyû troïng naøy coù söï thay ñoåi nhö sau: Aùo sô mi nam nöõ chieám 22,82% töông ñöông 3.906.218 taù, quaàn nam nöõ ngaén chieám 19,77% töông ñöông 3.385.166 taù, quaàn aùo nguû chieám 13,59% töông ñöông 2.327.235 taù, quaàn aùo treû em chieám 5,86% töông ñöông 1.003.184 taù... so vôùi naêm 1999, naêm 2001 coù söï taêng leân cuûa 2 loaïi chuû yeáu laø quaàn aùo treû em vaø quaàn aùo nguû. Naêm 2002 chuûng loaïi ít thay ñoåi chuû yeáu taêng leân veà maët soá löôïng vaø tyû troïng coù söï thay ñoåi, quaàn aùo nguû chieám 21,27% töông ñöông 4.689.776 taù, aùo sô mi nam nöõ chieám 18,03% töông ñöông 3.975.671 taù, quaàn nam nöõ ngaén chieám 15,09% töông ñöông 3.327.747 taù, quaàn aùo treû em chieám 7,63% töông ñöông 1.682.715 taù... Trong naêm 2003, veà chuûng loaïi maët haøng khoâng coù söï thay ñoåi lôùn vaãn taäp trung ôû 5 chuûng loaïi chuû yeáu laø quaàn aùo nguû, quaàn ngaén nam nöõ, vaùy phuï nöõ, aùo sô mi len nam nöõ, quaàn aùo treû em, trong ñoù coù söï thay ñoåi lôùn nhaát laø quaàn aùo nguû chieám 30,38% töông ñöông 7.691.667 taù. Naêm 2004 veà tyû troïng vaø chuûng loaïi khoâng coù söï thay ñoåi lôùn so vôùi naêm 2003, tuy nhieân maët haøng quaàn aùo nguû taêng voït chieám 34,71% töông ñöông 9.211.570 taù [Phuï luïc 4]. 2.3.2.2. Saûn phaåm haøng may maëc xuaát khaåu sang thò tröôøng EU Saûn phaåm haøng may maëc Campuchia xuaát khaåu sang thò tröôøng EU goàm 34 chuûng loaïi (cat-catagory) cho 15 nöôùc thuoäc thaønh vieân EU vaø trong ñoù saûn phaåm xuaát sang Anh Quoác, Ñöùc, Phaùp chieám tyû leä raát lôùn. Tình hình soá lieäu veà saûn phaåm haøng may maëc Campuchia xuaát khaåu sang thò tröôøng chuû löïc thöù hai laø EU ñöôïc theå hieän qua soá lieäu ñöôïc neâu trong Phuï luïc 5. Trong naêm 2001, toång soá saûn phaåm xuaát khaåu sang thò tröôøng EU laø 58.073.685 caùi. Trong ñoù maët haøng aùo khoaùc ngoaøi nam, aùo len chui ñaàu chieám tyû troïng lôùn nhaát 46% vôùi soá löôïng 26.719.258 caùi, tieáp theo laø aùo sô mi deät kim CXI hay theâu nam, aùo loùt deät kim hay theâu nam chieám tyû troïng 24,03% töông öùng 13.954.968 caùi. Maët haøng quaàn taây, yeám vaûi treû em, quaàn oáng tuùm, quaàn short deät kim hay theâu moùc chieám tyû troïng 14,7% vôùi soá löôïng 8.541.511 caùi, maët haøng aùo caùnh, aùo sô mi ngaén tay nam nöõ chieám tyû troïng 4,2% töông ñöông 2.415.565 caùi, vaø caùc maët haøng coøn laïi chieám tyû troïng khoâng ñaùng keå. Naêm 2002, toång soá löôïng maët haøng xuaát khaåu taêng raát maïnh leân 81.285.550 caùi. Trong ñoù maët haøng aùo khoaùc ngoaøi nam, aùo len chui ñaàu chieám tyû troïng lôùn nhaát 45,19% vôùi soá löôïng 36.733.171 caùi, tieáp theo laø aùo sô mi deät kim hay theâu nam, aùo loùt deät kim hay theâu nam chieám tyû troïng 24,29% töông öùng 19.750.889 caùi. Maët haøng quaàn taây, yeám vaûi treû em, quaàn oáng tuùm, quaàn ngaén (short) deät kim hay theâu moùc chieám tyû troïng 15,35% vôùi soá löôïng 12.477.892 caùi, maët haøng aùo caùnh, aùo sô mi ngaén tay nam nöõ chieám tyû troïng 2,3% töông ñöông 1.873.985 caùi, vaø caùc maët haøng coøn laïi chieám tyû troïng khoâng ñaùng keå, nhöng trong ñoù maët haøng quaàn ñuøi, quaàn loùt, quaàn aùo nguû baèng sôïi boâng cuõng chieám tyû troïng 2,2% töông ñöông 1.807.169 caùi. Naêm 2003, toång soá löôïng taêng leân 91.727.582 caùi. Trong ñoù maët haøng aùo khoaùc ngoaøi nam, aùo len chui ñaàu chieám tyû troïng lôùn nhaát 48,16% vôùi soá löôïng 44.181.544 caùi, tieáp theo laø aùo sô mi deät kim hay theâu nam, aùo loùt deät kim hay theâu nam chieám tyû troïng 16,66% töông öùng 15.281.685 caùi. Maët haøng quaàn taây, yeám vaûi treû em, quaàn oáng tuùm, quaàn ngaén (short) deät kim hay theâu moùc chieám tyû troïng 17,16% vôùi soá löôïng 15.738.732 caùi, maët haøng aùo caùnh, aùo sô mi ngaén tay nam nöõ chieám tyû troïng 3,25% töông ñöông 2.984.383 caùi, vaø caùc maët haøng coøn laïi chieám tyû troïng khoâng ñaùng keå, trong ñoù maët haøng quaàn aùo laøm baèng sôïi nhaân taïo chieám tyû troïng 3,23% töông ñöông 2.963.400 caùi. Naêm 2004, toång soá löôïng xuaát khaåu sang thò tröôøng EU taêng leân 101.810.322 caùi. Trong ñoù maët haøng aùo khoaùc ngoaøi nam, aùo leân chui ñaàu chieám CXII tyû troïng lôùn nhaát 46,23% vôùi soá löôïng 47.075.182 caùi, tieáp theo laø aùo sô mi deät kim hay theâu nam, aùo loùt deät kim hay theâu nam chieám tyû troïng 18,99% töông öùng 19.342.523 caùi. Maët haøng quaàn taây, yeám vaûi treû em, quaàn oáng tuùm, quaàn short deät kim hay theâu moùc chieám tyû troïng 15,37% vôùi soá löôïng 15.654.407 caùi, maët haøng aùo caùnh, aùo sô mi ngaén tay nam nöõ chieám tyû troïng 2,49% töông ñöông 2.540.307 caùi, vaø caùc maët haøng coøn laïi chieám tyû troïng khoâng ñaùng keå, nhöng trong ñoù maët haøng quaàn aùo laøm baèng sôïi nhaân taïo chieám tyû troïng 3,75% töông ñöông 3.824.700 caùi. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Chuûng loaïi saûn phaåm haøng may maëc Campuchia xuaát khaåu sang thò tröôøng Myõ trong 5 naêm qua chuû yeáu laø 5 maët haøng chieám tyû troïng lôùn nhaát ñoù laø quaàn aùo nguû, quaàn ngaén nam nöõ, vaùy phuï nöõ, aùo sô mi nam nöõ, quaàn aùo treû em. Tuy nhieân nhu caàu veà caùc maët haøng may maëc raát ña daïng, ñaëc bieät laø nhöõng maët haøng coù chaát löôïng cao, thaãm myõ ñeïp vaø hoa vaên ña daïng phong phuù. Ngoaøi hai thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc chuû löïc cuûa Campuchia laø thò tröôøng Myõ vaø thò tröôøng EU. Caùc nhaø maùy döï ñònh taêng theâm nhieàu maët haøng khaùc ñeå thaâm nhaäp saâu hôn vaøo thò tröôøng Chaâu Phi, thò tröôøng Nga vaø caùc nöôùc SNG, tuy nhieân hieän nay ñaõ gia taêng theâm moät soá maët haøng coù chaát löôïng töông ñoái toát ñeå tham gia vaøo thò tröôøng Canada, Na uy, ... Vieäc xuaát khaåu chæ taäp trung ôû moät soá saûn phaåm chuû yeáu nhö aùo sô mi, aùo phoâng, quaàn taây, quaàn short,... Chöa taäp trung vaøo caùc saûn phaåm coù truyeàn thoáng nhö saø roâng, vaùy,... cung caáp cho caùc thò tröôøng SNG vaø Chaâu Phi. Vaán ñeà naøy do: + Chöa tìm hieåu vaø khaûo saùt kyõ löôõng nhu caàu thò tröôøng. + Chöa phaùt huy ñöôïc theá maïnh trong nöôùc. CXIII + Chöa thaät söï chuù troïng vaøo vieäc nghieân cöùu phaùt trieån saûn phaåm môùi, ñaàu tö vaøo nghieân cöùu R&D. 2.3.3. Thöïc traïng veà chaát löôïng haøng may maëc xuaát khaåu Coù theå noùi raèng chaát löôïng saûn phaåm laø vaán ñeà maø caùc nhaø maùy saûn xuaát haøng may maëc Campuchia ñang gaëp raát nhieàu khoù khaên. Nhö chuùng ta ñaõ bieát chaát löôïng saûn phaåm haøng may maëc toát phaûi phuï thuoäc vaøo moät chuoãi qui trình töø chaát löôïng nguyeân phuï lieäu cho ñeán chaát löôïng caùc coâng ñoaïn trong quy trình saûn xuaát nhö quy trình, caét, laép raùp, uûi, ñoùng goùi bao bì, maùy moùc thieát bò...Tieâu chuaån naøy phaûi phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa töøng khu vöïc thò tröôøng. + Veà chaát löôïng vaûi: haàu heát laø vaûi nhaäp töø caùc nöôùc theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng vaø ñöôïc khaùch haøng löïa choïn. Do vaäy chaát löôïng vaûi phuï thuoäc vaøo khaùch haøng ñaët haøng gia coâng. + Tay ngheà coâng nhaân: haàu heát coâng nhaân chæ may ñöôïc nhöõng saûn phaåm ñôn giaûn nhö aùo sô mi, quaàn taây,... chöa thöïc hieän ñöôïc nhöõng saûn phaåm cao caáp phöùc taïp nhö boä Complet, veston,...Ngoaøi ra, kyõ thuaät may cuûa hoï khoâng ñöôïc ñaøo taïo toát neân saûn phaåm may khoâng ñöôïc ñeïp, coøn thoâ, khoâng baét maét khaùch haøng. + Quaûn lyù chaát löôïng: caùc coâng ty chöa aùp duïng tieâu chuaån quaûn lyù chaát löôïng naøo, töø vieäc nhaäp nguyeân lieäu khoâng qua heä thoáng xöû lyù caùc loãi sôïi treân vaûi vaø kieåm tra ñoä cheânh maøu tröôùc khi ñöa vaøo saûn xuaát. Ñaëc bieät laø khaâu quaûn lyù saûn xuaát nhö khoâng kieåm tra caùc saûn phaåm may tröôùc khi xuaát haøng, coù nhieàu saûn phaåm khoâng ñaït kích côû, coù nhieàu muõi kim gaãy dính trong saûn phaåm,... ÔÛ caùc nöôùc nhö Vieät Nam, Trung Quoác,... thöïc hieän vieäc quaûn lyù chaát löôïng raát nghieâm ngaët. Trong tröôøng hôïp muõi kim gaãy khi may, coâng nhaân phaûi cho döøng maùy taïi choã. Neáu gaãy laøm ba khuùc, ngöôøi coâng nhaân phaûi tìm ñuû ba khuùc, noái laïi, laáy baêng keo daùn ñeø leân ñeå chöùng minh raèng ñaõ nhaët ñuû, roài phaûi duøng nam chaâm raø CXIV quanh khu vöïc oã maùy moät laàn nöõa. Sau ñoù ngöôøi coâng nhaân caàm caùi kim ñoù ñeán toå tröôûng khai baùo. Luùc ñoù, ngöôøi toå tröôûng môùi phaùt kim môùi vaø löu vaøo soå ngaøy giôø gaãy kim, ai laøm gaãy vaø caây kim gaãy cho chuyeân gia. Chaát löôïng saûn phaåm haøng may maëc Campuchia xuaát khaåu vaøo thò tröôøng Myõ, EU vaø thò tröôøng khaùc chæ haàu heát laø phuïc vuï giôùi bình daân, chaát löôïng khoâng cao. Chuyeån sang moâ hình môùi, ngaønh may maëc Campuchia ñònh höôùng caàn daønh moät tæ leä ñaàu tö phuø hôïp nhaèm trang bò moät soá maùy moùc thieát bò hieän ñaïi ñeå naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, thöïc hieän vieäc saûn xuaát theo daây chuyeàn chuyeân moân hoùa cao ôû töøng xí nghieäp, ñaûm baûo saûn xuaát ra saûn phaåm chaát löôïng cao. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Vieäc chaát löôïng haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia khoâng cao hay thaäm chí keùm laø do moät soá nguyeân nhaân sau ñaây: 1/. Campuchia chæ döøng laïi ôû hôïp ñoàng xuaát khaåu gia coâng. Nguyeân phuï lieäu, thieát keá maãu maõ, thaäm chí caû kyõ thuaät do khaùch haøng cung caáp, Campuchia chæ laøm ôû khaâu gia coâng vaø khaâu naøy laø khaâu phuï thuoäc vaøo kyû naêng, tay ngheà, cuõng nhö trình ñoä cuûa coâng nhaân. Tuy nhieân, hieän nay haàu heát lao ñoäng laøm vieäc trong caùc nhaø maùy laø töø caùc vuøng noâng thoân chuyeån ñeán vaø ña soá laø khoâng coù tay ngheà, khoâng ñöôïc ñaøo taïo. 2/. Nguyeân nhaân tieáp theo vaãn laø maùy moùc, thieát bò. Haàu heát trình ñoä coâng ngheä maùy moùc ôû caùc nhaø maùy ôû möùc trung bình vaø yeáu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc, thaäm chí coøn thieáu caû veà soá löôïng, caùc coâng ngheä maùy moùc töï ñoäng hoaù trong saûn xuaát. Ñaëc bieät laø vieäc thieáu hoaøn toaøn caùc coâng ngheä maùy moùc hoã trôï saûn xuaát nhö: maùy tính trôï giuùp thieát keá vaø saûn xuaát - coâng ngheä CAD-CAM (Computer Added Design - Computer Added Manufacturing); maø coâng ngheä CAD-CAM coù nhieàu coâng duïng nhö: veõ phaùt thaûo treân maùy, taïo ra CXV nhöõng maãu caét chính xaùc, moâ taû ñöôïc chaát lieäu vaûi, taïo ra baûn veõ kyõ thuaät ñaày ñuû... Ñieàu naøy ñaõ goùp phaàn daãn ñeán chaát löôïng saûn phaåm khoâng cao. 3/. Vieäc aùp duïng caùc tieâu chuaån veà chaát löôïng saûn phaåm theo tieâu chuaån quoác teá nhö ISO ñaëc bieät laø ISO 9000, ISO 14000, SA 8000 laø haàu nhö khoâng coù. ÔÛ caùc nhaø maùy saûn xuaát haøng may maëc Campuchia thaät söï chöa quan taâm ñeán vaán ñeà naøy, vaø cuõng chính ñieàu naøy ñaõ laøm haïn cheá veà chaát löôïng saûn phaåm haøng may maëc. 4/. Beân caïnh caùc yeáu toá treân thì coøn phaûi keå ñeán moät yeáu toá coù aûnh höôûng giaùn tieáp ñeán chaát löôïng haøng may maëc ñoù laø: Phong caùch laõnh ñaïo cuûa nhaø quaûn trò, bao goàm nhaø quaûn trò caáp cao (giaùm ñoác, caùc phoù giaùm ñoác), caáp trung (tröôûng phoøng, quaûn ñoác...), caáp cô sôû (toå tröôûng, nhoùm tröôûng...). Haàu heát caáp laõnh ñaïo taïi caùc nhaø maùy saûn xuaát haøng may maëc Campuchia ñeàu thieáu khaû naêng quaûn trò toát, chöa keát hôïp chaët cheõ trong quaù trình saûn xuaát, chöa hieåu ñöôïc caùc yeâu caàu taâm lyù cuûa coâng nhaân vaø laøm cho hoï caûm thaáy khoâng thöïc söï thoaûi maùi trong quaù trình laøm vieäc, ñieàu naøy ñaõ daãn ñeán chaát löôïng saûn phaåm khoâng cao, thaäm chí laø tyû leä saûn phaåm hoûng cao. 2.3.4. Thöïc traïng veà giaù xuaát khaåu Giaù caû xuaát khaåu laø moät trong soá vaán ñeà raát nan giaûi cho caùc nhaø maùy saûn xuaát haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia, cuõng laø vaán ñeà haïn cheá khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng may maëc Campuchia. Theo ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia trong vaø ngoaøi nöôùc, hieän nay giaù haøng may maëc Campuchia thöôøng cao giaù cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc töø 10 - 15%, rieâng vôùi Trung Quoác khoaûng 20%. Sau ñaây laø tình hình giaù caû bình quaân haøng may maëc treân moät soá thò tröôøng. CXVI Baûng 2.11: Tình hình giaù caû xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia Naêm 2002 Naêm 2003 Toác ñoä taêng giaûm (%) Naêm 2004 Ñôn giaù bình quaân USD/taù Ñôn giaù bình quaân USD/caùi Ñôn giaù bình quaân USD/taù Ñôn giaù bình quaân USD/caùi Ñôn giaù bình quaân USD/taù Ñôn giaù bình quaân USD/caùi Thò tröôøng Myõ Haøng haïn ngaïch Haøng phi haïn ngaïch 37,3 54,6 25,1 3,10 4,55 2,09 37,0 54,9 22,8 3,08 4,58 1,90 39,4 61,8 24,5 Thò tröôøng EU 45,6 3,80 47,4 3,95 Thò tröôøng khaùc 47,9 3,99 45,5 3,79 Thò tröôøng 2003/2002 2004/2003 3,29 5,15 2,04 -0,66% 0,58% -9,09% 6,57% 12,64% 7,32% 45,5 3,79 3,86% -3,96% 50,7 4,22 -4,91% 11,33% Nguoàn: Boä Thöông maïi Campuchia, 2005 [216] Neáu so saùnh ta thaáy rieâng thò tröôøng Myõ, trong naêm 2004 giaù caû ñaõ taêng so vôùi naêm 2003 laø 6,57%. Trong khi ñoù giaù caû treân thò tröôøng EU ñaõ giaûm töø 3,95 USD/caùi naêm 2003 xuoáng 3,79 USD/caùi naêm 2004. Nhìn chung, giaù caû cao nhö vaäy laø do moät soá nguyeân nhaân sau: * Chi phí haønh chính phi chính thöùc Moät loaït caùc cuoäc phoûng vaán vôùi nhöõng coâng ty vaän chuyeån quoác teá vaø trong nöôùc giuùp laøm saùng toû veà möùc ñoä cuûa caùc chi phí haønh chính phi chính thöùc gaùnh chòu bôûi caùc coâng ty trong nöôùc. Ví duï nhö, soá lieäu veà nhaäp khaåu moät Container 40 feet lieân keát chöùa nguyeân lieäu deät ñöôïc thu gom [Phuï luïc 6]. Ngoaøi ra chi phí haønh chính phi chính thöùc cao lieân quan ñeán Boä Giao Thoâng phaàn lôùn laø do söï trì hoaõn cuûa vieäc thoâng quan vaø chi phí löu kho quaù möùc lieân quan ñeán vieäc chaäm treå naøy (Hình 2.6). Theo sau chi phí haønh chính cao ôû Boä giao thoâng, cho thaáy, chi phí haønh chính phi chính thöùc cao thuoäc veà Boä Taøi Chính vaø Boä Thöông maïi. CXVII Taäp ñoaøn AZ 9% Khaùc 4% Boä Giao Thoâng 44% Boä Taøi Chính 30% Boä Thöông Maïi 13% Boä Giao Thoâng Taäp ñoaøn AZ Boä Thöông Maïi Khaùc Boä Taøi Chính Hình 2.6: Chi phí haønh chaùnh phi saûn xuaát Nguoàn: Boä Thuöông maïi Campuchia, 2005 [216] * Nhöõng vaán ñeà can thieäp haønh chính trong saûn xuaát. Moät soá vaán ñeà xung quanh chi phí haønh chính lieân quan ñeán söï can thieäp cuûa chính phuû xaûy ra cô baûn trong suoát qua trình laøm thuû tuïc, kieåm tra thoâng quan xuaát nhaäp khaåu. Ñaëc bieät 70% chi phí haønh chính lieân quan ñeán xuaát nhaäp khaåu quaàn Denim Jeans trong suoát hai giai ñoaïn cuûa chuoãi giaù trò [Phuï luïc 7]. Moät soá phaân tích chi tieát theâm veà söï can thieäp haønh chính cho thaáy raèng moät soá caùc nhaân toá laøm taêng cao chi phí haønh chính (Baûng 2.12). Baûng 2.12: Chi phí haønh chaùnh lieân quan ñeán thuû tuïc XNK quaàn Denim Jeans (cho 1 container 40 feet) ÑVT: USD Thoâng quan nhaäp khaåu Chi phí Thoâng quan xuaát khaåu Chi phí Chi phí chaát/dôû haøng 118 Thanh tra haûi quan 60 (MoT: Quaûn lyù caûng) (MoF: haûi quan) Cho pheùp nhaäp khaåu 50 Thanh tra Cam 50 (MoF: Haûi quan) (MoC: Camcontrol) Phí xöû lyù chöùng töø 50 Camcontrol 40 (MoF: Haûi quan) (MoC: Camcontrol) Nguoàn: Ngaân haøng Theá giôùi (WB), 2005 [198] CXVIII Cuøng vôùi chi phí haønh chính cao, thuû tuïc thoâng quan nhaäp khaåu cuõng maát raát nhieàu thôøi gian vaø chaäm chaïp vôùi ñaëc ñieåm xeáp haøng hoaù may maëc luoân chöùa moät loaït caùc nguyeân phuï lieäu khaùc nhau trong 1 container 40 feet. Vì vaäy, vieäc xeáp haøng hoaù xuaát khaåu maát raát nhieàu thôøi gian do söï chaäm chaïp trong quaù trình laøm thuû tuïc haûi quan. Thôøi gian laøm thuû tuïc ñoâi luùc coøn daøi hôn thôøi gian saûn xuaát vaø gom haøng xuaát khaåu. Trong moät soá tröôøng hôïp, thoâng quan xuaát nhaäp khaåu caàn ñeán 24 thuû tuïc chöùng töø vaø treân 15 chöõ kyù. * Chi phí thoâng quan xuaát nhaäp khaåu. Nhö Baûng 2.13 cho thaáy, chi phí thoâng quan xuaát khaåu vaø vaän chuyeån gaùnh chòu bôûi caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng ôû Campuchia cao gaáp 2,2 laàn so vôùi Sri Lanka, vaø 4,4 laàn so vôùi Hong Kong. Baûng 2.13: Chi phí thoâng quan xuaát khaåu cô baûn giöõa Campuchia vaø moät soá nöôùc khaùc (cho 1 container 40 feet) ÑVT: USD Vaän chuyeån xe taûi Haûi quan Chaát haøng Thanh tra (taïi nhaø maùy) Chi phí ngoaøi giôø Chi phí ñoùng goùi Chöùng töø Phí thanh tra haûi quan Chi phí Misc Toång coäng Campuchia 200 280 21 100 230 100 15 150 30 1,126 Hong Kong 210 30 15 255 Malaysia 85 176 13 274 S-Lanka Madagascar 71 50 68 25 29 50 6 247 285 35 30 10 16 505 417 Nguoàn: Ngaân haøng Theá giôùi (WB), 2005 [198] Moät yeáu toá caûnh baùo khaùc ñoùng goùp vaøo chi phí lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp may maëc ôû Campuchia laø chi traû chi phí haïn ngaïch GSP cho chính phuû. Ñaëc bieät, phí haïn ngaïch hieän haønh cho Myõ ñöôïc aán ñònh laø 1,25 USD/taù cho xuaát khaåu sang thò tröôøng Myõ vaø 0,35 USD/taù cho xuaát khaåu CXIX sang thò tröôøng EU. Nhöõng phí nhö theá ñöôïc thu bôûi Boä Thöông maïi vaø ñöôïc chuyeån tröïc tieáp vaøo kho baïc. Caên cöù vaøo caùc cuoäc phoûng vaán, phí haïn ngaïch GSP cho moät Container quaàn Denim Jeans 40 feet chuyeån sang Myõ ñoä khoaûng 2.812,50 USD. Toùm laïi, toång chi phí haønh chính lieân quan ñeán xuaát khaåu 2,250 taù quaàn Denim Jeans töø Campuchia sang Myõ trong moät Container 40 feet khoaûng 4.109,87 USD: + Chi phí haønh chính: 1.017,37 USD + Cöôùc phí vaän chuyeån: 280,00 USD + Phí haïn ngaïch GSP: 2.812,50 USD Toång coäng: 4.109,87 USD Ñieàu ñoù cho thaáy raèng toång chi phí haønh chính, bao goàm cöôùc phí vaän chuyeån vaø phí haïn ngaïch GSP töông ñöông khoaûng 2% lôïi nhuaän maø nhieàu nhaø saûn xuaát haøng may maëc ñaõ phaûi maát ñi sau khi giao dòch. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Giaù caû xuaát khaåu haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia coøn cao, thieáu khaû naêng caïnh tranh. Neáu so vôùi saûn phaåm cuøng loaïi cuûa caùc nöôùc khaùc treân thò tröôøng thì giaù caû haøng may maëc Campuchia cao hôn töø 10-20%. Ñieàu naøy laø do: + Nguyeân phuï lieäu nhaäp khaåu giaù cao. + Giaù thaønh saûn xuaát cao nhö ñaõ trình baøy ôû treân. + Caùc chi phí phi chính thöùc toàn taïi khoâng hôïp lyù. 2.3.5. Thöïc traïng veà phöông thöùc xuaát khaåu Phöông thöùc xuaát khaåu haøng may maëc hieän nay cuûa Campuchia chuû yeáu laø phöông thöùc gia coâng, nghóa laø caùc doanh nghieäp Campuchia nhaän ñôn ñaët haøng cuûa khaùch haøng nöôùc ngoaøi, sau ñoù khaùch haøng cung caáp nguyeân phuï lieäu, maãu maõ, vaø thöông hieäu. Caùc nhaø maùy chuû yeáu laø gia coâng theo yeâu caàu cuûa CXX khaùc haøng töø trung gian hay gia coâng tröïc tieáp. Hình thöùc gia coâng naøy chieám 90% trong toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia. Ngoaøi ra, caùc nhaø maùy cuõng coù moät vaøi ñôn haøng xuaát khaåu tröïc tieáp, nghóa laø khaùch chæ ñaët haøng vaø giao toaøn boä caùc coâng vieäc cho nhaø maùy, töø vieäc tìm nhaø cung caáp nguyeân phuï lieäu, thieát keá maãu maõ, saûn xuaát, ñoùng goùi bao bì.... Nhöng hình thöùc naøy chieám tyû leä raát nhoû khoaûng 10% trong toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia. Xuaát khaåu tröïc tieáp (FOB) 10% Gia coâng (CMT) 90% Hình 2.7: Cô caáu phöông thöùc gia coâng Nguoàn: Boä Thöông maïi Campuchia, 2005 [216] * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân, caùc ñôn haøng may maët ñeàu theo hình thöùc gia coâng, khaùch haøng cung caáp nguyeân phuï lieäu, maãu maõ thieát keá, nhaõn hieäu. Ñieàu naøy chaéc chaén laø lôïi nhuaän vaø giaù trò gia taêng seõ raát thaáp do khaùch haøng cheøn eùp. Vaán ñeà nay do caùc nguyeân nhaân sau: + Thoùi quen laøm aên theo kieåu hôïp ñoàng gia coâng. + Chöa tieáp xuùc, ñoåi môùi coâng ngheä hieän ñaïi ñeå saûn xuaát vaø baùn haøng tröïc tieáp. + Khoâng ñuû naêng löïc ñeå chaêm lo taát caû töø khaâu nguyeân lieäu ñeán maãu maõ, nhaõn hieäu... + Thieáu quan taâm ñaàu tö cho hoaït ñoäng quan heä khaùch haøng. CXXI 2.3.6. Thöïc traïng veà thöông hieäu haøng may maëc xuaát khaåu Vaán ñeà thöông hieäu laø moät trong caùc vaán ñeà yeáu keùm cuûa caùc doanh nghieäp may Campuchia trong nhaän thöùc veà vaán ñeà quaûng baù thöông hieäu, thaäm chí coù doanh nghieäp khoâng caàn caû thöông hieäu, chæ coát baùn ñöôïc haøng. Hieän taïi chæ coù moät soá doanh nghieäp lôùn coù yù thöùc xaây döïng hình aûnh vaø uy tín thöông hieäu, coøn laïi haàu heát vaãn chöa thöïc söï coù söï chuaån bò ñaày ñuû. Haäu quaû laø thò tröôøng Myõ, tuy laø thò tröôøng chuû yeáu chieám khoaûng 70% toång giaù trò xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia, nhöng laïi coù raát ít ngöôøi Myõ bieát ñeán thöông hieäu cuûa caùc doanh nghieäp deät may Campuchia. Thaäm chí nhieàu doanh nghieäp coøn coù quan ñieåm sai laàm veà thò tröôøng. Hoï quan nieäm thò tröôøng chæ laø nôi ñeå tieâu thuï saûn phaåm, nôi keát thuùc cuûa quaù trình saûn xuaát vaø thu hoài voán ñaàu tö ban ñaàu. Do vaäy, trong quaù trình kinh doanh hai coâng ñoaïn saûn xuaát vaø tieâu thuï ñöôïc taùch rôøi ra, ñoäc laäp vôùi nhau; neáu coù chaêng, quan heä chæ döøng laïi ôû choå ñieàu chænh saûn löôïng saûn xuaát phuø hôïp vôùi khaû naêng tieâu thuï cuûa thò tröôøng maø thoâi, chöù chöa thöïc söï coi thò tröôøng laø nôi quyeát ñònh söùc soáng cuûa doanh nghieäp. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Haàu heát haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia ñeàu gaén nhaõn hieäu cuûa khaùch haøng cung caáp. Chính vì vaäy maø haøng may maëc Campuchia xuaát vaøo thò tröôøng Myõ vaø EU khoâng ñöôïc ngöôøi tieâu duøng nhaän bieát vaø taát nhieân laø ngöôøi tieâu duøng khoâng bieát chính saûn phaåm mình ñang söû duïng ñöôc saûn xuaát töø Campuchia. Ñieàu naøy do caùc nguyeân nhaân sau: + Caùc coâng ty chöa nhaän thöùc ñöôïc vaán ñeà thöông hieäu. + Trình ñoä tieáp thò yeáu. + Chöa ñaàu tö ñoàng boä töø chaát löôïng saûn phaåm ñeán xaây döïng thöông hieäu. 2.4. PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG CAÙC YEÁU TOÁ HOÃ TRÔÏ XUAÁT KHAÅU AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA CXXII 2.4.1. Vaán ñeà quan heä kinh teá ñoái ngoaïi Tình hình kinh teá ñoái ngoaïi cuûa Campuchia coù daáu hieäu chuyeån bieán raát maïnh sau söï suïp ñoå cuûa cheá ñoä dieät chuûng Khmer Ñoû. Ñaëc bieät laø töø naêm 1992, sau khi neàn kinh teá Campuchia chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng vaø baét ñaàu môû cöûa giao thöông maïnh vôùi neàn kinh teá caùc nöôùc ñaëc bieät laø neàn kinh teá Myõ, EU. v.v... Keát quaû laø tình hình thöông maïi vôùi caùc nöôùc taêng ñaùng keå qua töøng naêm, maø ngaønh xuaát khaåu chuû löïc chieám tyû troïng lôùn laø haøng may maëc xuaát khaåu sau khi nöôùc naøy ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö ôû nhieàu nöôùc ñaàu tö maïnh vaøo ngaønh may maëc. Sau ñaây laø moät soá söï kieän kinh teá lieân quan ñeán vieäc buoân baùn haøng may maëc Campuchia. ♦ Naêm 1993, EU thieát laäp quan heä thöông maïi vôùi Campuchia veà moät cheá ñoä toái hueä quoác (MFN). ♦ Naêm 1996, Campuchia kyù vôùi EU veà Hieäp ñònh quan heä thöông maïi bình thöôøng (Normalised Trade Relationship Agreements-NTR), vaø tieáp theo sau ñoù laø Campuchia ñöôïc höôûng cheá ñoä Toái Hueä quoác (MFN) vaø cheá ñoä öu ñaõi Thueá quan phoå caäp (GSP). ♦ Naêm 1997, Campuchia kyù vôùi Myõ veà Hieäp ñònh quan heä thöông maïi bình thöôøng (NTR) vaø tieáp theo Myõ caáp cheá ñoä Toái Hueä Quoác (MFN) vaø öu ñaõi thueá quan phoå caäp (GSP) cho Campuchia. ♦ Naêm 1999, Campuchia kyù Hieäp ñònh thöông maïi deät may vôùi EU, cho pheùp haøng may maëc nhaäp khaåu ñöôïc mieãm thueá vaø khoâng coù haïn ngaïch. ♦ Ñaàu naêm 2003, Campuchia kyù hieäp ñònh deät may song phöông vôùi Canada, vaø ñöôïc höôûng cheá ñoä öu ñaõi thueá quan GSP. Hieän nay Campuchia ñaøm phaùn cuoái cuøng cho quaù trình tham gia vaøo Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO). Ñieàu naøy taïo ra nhöõng thôøi cô cuõng nhö nhöõng CXXIII thaùch thöùc cho neàn kinh teá Campuchia noùi chung vaø ngaønh may maëc xuaát khaåu noùi rieâng. 2.4.2. Vaán ñeà thueá quan 2.4.2.1. Caùc raøo caûn veà thueá quan treân thò tröôøng Myõ Campuchia ñöôïc mieãn thueá cho khoaûng 6.000 maët haøng xuaát khaåu sang thò tröôøng Myõ theo chöông trình öu ñaõi thueá quan phoå caäp (GSP) cuûa Myõ. Hôn nöõa töø naêm 1997 tieáp tuïc ñöôïc mieãn thueá cho theâm 1.783 saûn phaåm maø chæ daønh cho caùc nöôùc keùm phaùt trieån theo chöông trình öu ñaõi thueá quan phoå caäp. Xuaát khaåu cuûa Campuchia sang thò tröôøng Myõ ñaõ taêng voït vaøo naêm 1997, vôùi tyû leä taêng tröôûng trung bình haøng naêm khoaûng 70% töø naêm 1997 ñeán naêm 2000. Hôn 97% giaù trò xuaát khaåu cuûa Campuchia sang thò tröôøng Myõ laø caùc maët haøng saûn xuaát hoãn hôïp maø chuû yeáu laø caùc saûn phaåm may maëc. Caùc saûn phaåm naøy ñöôïc ñaùnh giaù cuûa cô quan ñaïi dieän thöông maïi Myõ nhö laø nhöõng maët haøng nhaäp khaåu nhaïy caûm "sensitive" vaø ñöôïc loaïi tröø ra khoûi heä thoáng GSP. Vì vaäy caùc saûn phaåm cuûa Campuchia caïnh tranh treân thò tröôøng Myõ khoâng ñöôïc höôûng cheá ñoä phi thueá quan vaø treân thöïc teá tyû leä thueá quan MFN trung bình hieän haønh cho nhaäp khaåu haøng may maëc cuûa Myõ laø 17,6%. Hôn nöõa, theo hieäp ñònh deät may song phöông ñöôïc kyù giöõa Myõ vaø Campuchia naêm 1999 goàm coù 12 chuûng loaïi haøng may maëc aùp duïng haïn ngaïch trong khoaûng thôøi haïn ba naêm. Hieäp ñònh deät may song phöông naøy ñaõ ñöôïc ñoåi môùi vaøo cuoái naêm 2001, trong ñoù coù möùc taêng tröôûng 6%/naêm cho 12 chuûng loaïi naøy. Öôùc tính toång thu thueá cuûa Myõ töø xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia laø 78 trieäu USD. 2.4.2.2. Caùc raøo caûn thueá quan treân thò tröôøng EU Campuchia ñöôïc höôûng cheá ñoä phi thueá quan phi haïn ngaïch vaøo thò tröôøng EU theo saùng kieán EBA (Everything-But-Arms) bôûi vì laø nöôùc keùm phaùt trieån. Theo saùng kieán EBA laø moät phaàn chöông trình GSP cuûa EU coù hieäu löïc vaøo CXXIV thaùng 2 naêm 2001, taát caû caùc saûn phaåm töø 40 nöôùc keùm phaùt trieån ñöôïc höôûng cheá ñoä phi thueá quan phi haïn ngaïch ñoái vôùi thò tröôøng EU vôùi ñieàu kieän laø qui ñònh xuaát xöù haøng hoaù phaûi ñöôïc ñaùp öùng. Trong quaù khöù xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia sang thò tröôøng EU ñöôïc höôùng daãn theo hieäp ñònh deät may song phöông Campuchia-EU 3 naêm ñöôïc kyù vaøo thaùng 5 naêm 2000, cho pheùp xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia sang thò tröôøng EU ñöôïc höôûng cheá ñoä phi haïn ngaïch döïa vaøo caùc xem xeùt thò phaàn cuõng nhö xuaát xöù haøng hoaù. Moät saûn phaåm ñöôïc xem xeùt laø coù xuaát xöù töø Campuchia neáu noù coù treân 40% haøm löôïng trong nöôùc. Hôn nöõa, theo chöông trình EU, Campuchia cuõng ñöôïc pheùp höôûng xuaát xöù coäng goäp vôùi khoái ASEAN vaø EU. Vì vaäy nguyeân vaät lieäu nhaäp töø caùc nöôùc ASEAN vaø EU cuõng ñöôïc coi laø haøm löôïng trong nöôùc Campuchia. Theo söï loaïi boû ñaëc bieät caáp cho Campuchia vaø 3 nöôùc keùm phaùt trieån khaùc, saûn phaåm deät may töø Campuchia ñöôïc pheùp höôûng caùc xuaát xöù coäng goäp vôùi caùc quoác gia ASEAN, cuõng nhö nhöõng quoác gia thaønh vieân trong Hieäp hoäi Nam Aù veà hôïp taùc khu vöïc (SAARC) vaø caùc nöôùc Chaâu Phi, Caribeâ, Thaùi Bình Döông (ACP), ñeán moät möùc haïn cheá soá löôïng nhaát ñònh cho ñeán cuoái naêm 2001. Tuy nhieân, caên cöù vaøo haàu heát caùc nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo cuûa ngaønh may maëc Campuchia ñöôïc nhaäp töø Hong Kong, Trung Quoác, cho neân haàu heát xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia sang EU khoâng ñaùp öùng qui ñònh xuaát xöù vaø khoâng ñöôïc höôûng cheá ñoä phi thueá quan sang thò tröôøng EU. Neáu caùc saûn phaåm khoâng ñaùp öùng qui ñònh xuaát xöù haøng hoaù vaø vì vaäy seõ ñoái maët vôùi thueá quan MFN, toång thu cuûa EU veà saûn phaåm Campuchia khoaûng 34.000 USD vôùi tyû leä thueá quan trung bình khoaûng 8,8%. Noùi caùch khaùc, neáu taát caû caùc saûn phaåm ñaùp öùng caùc qui ñònh xuaát xöù thì doanh thu thueá cuûa EU seõ baèng zero. Thöïc teá thu ñöôïc coù theå cao veà phía EU, caên cöù vaøo soá lieäu Boä CXXV Thöông Maïi cho thaáy 8 trong 9 chuyeán haøng saûn phaåm may maëc töø Campuchia sang EU khoâng ñaùp öùng ñieàu kieän haøm löôïng trong nöôùc 40%. 2.4.2.3. Moät soá nöôùc caáp MFN vaø GSP cho Campuchia vaøo cuoái naêm 1999 1. UÙc 2. Belarus 3. Bungary 4. Canada 5. Tieäp Khaéc 6. Hungary 7. Haøn quoác 8. Nhaät Baûn 9. New Zealand 10. Na Uy 11. Ba Lan 12. Slovakia 13. Thuïy Syõ 14. Myõ 15. EU 16.Trung Quoác * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Ñaàu naêm 2005, caùc raøo caûn veà haïn ngaïch ñöôïc baõi boû, thueá quan raát thaáp laøm cho vieäc caïnh tranh treân thò tröôøng trôû neân khoác lieät hôn. Sau ñaây laø moät soá raøo caûn laøm haïn cheá khaû naêng caïnh tranh cho ngaønh may maëc Campuchia. Baûng 2.14: Caùc raøo caûn haønh chính vaø thò tröôøng aûnh höôûng ñeán caïnh tranh TOÀN TAÏI AÛNH HÖÔÛNG Moâi tröôøng - Ngaønh phuï thuoäc vaøo chi - Khoâng coù khaû naêng duy trì kinh doanh phí nguyeân lieäu nhaäp khaåu söùc caïnh tranh treân thò cao, moät phaàn do caùc chi tröôøng xuaát khaåu, ñaëc bieät laø phí haønh chính nhaäp khaåu vieäc tham gia vaøo WTO. cao - Chi phí haønh chính phi saûn - Caùc cuoäc thanh tra trong xuaát cao laøm taêng nhöõng chi nhaø maùy khoâng caàn thieát phí khoâng theå buø ñaép baèng - Caùc chi phí thoâng quan doanh thu ñuôïc. xuaát khaåu cao. - Vieäc chaäm treã trong vieäc - Thuû tuïc xuaát khaåu coàng giao haøng, laøm taêng chi phí keành. saûn xuaát vaø goùp phaàn taïo söï CXXVI maát oån ñònh cuûa vieäc ñöa haøng vaøo thò tröôøng. Chuoãi cung öùng - Hôn 50% xuaát khaåu phuï - Thò tröôøng bieán ñoäng cao (Supply Chain) thuoäc vaøo moät soá raát nhoû vôùi moät soá giôùi haïn coâng ty coâng ty nöôùc ngoaøi, taát caû coù qui moâ lôùn vaø vöøa ñeå hoã nhöõng coâng ty naøy haàu nhö trôï cô caáu chuoãi cung öùng khoâng coù lieân keát thò tröôøng hieäu quaû. theo chieàu doïc. - Khoâng coù öu ñaõi ñeå ñaàu tö - Söï thieáu vaéng caùc ngaønh vaøo nhöõng maët haøng phi haïn hoã trôï ngaïch vaø ñeå giôùi thieäu saûn - Ngaønh coøn phuï thuoäc phaåm ña daïng hoaù. nhieàu vaøo haïn ngaïch. - Thieáu nhöõng öu ñaõi vaø hoã trôï cho vieäc lieân keát veà phía sau ñeå taêng cöôøng chuoãi cung öùng. Haï taàng cô sôû - Chính saùch veà giaù caû naêng - Chi phí chuyeân chôû haøng löôïng keùm caïnh tranh. hoaù vaø hoaït ñoäng cao. - Chi phí naêng löôïng cao - Laøm naûn loøng vieäc ñaàu tö - Chi phí daàu diesel cao. vaøo vieäc ña daïng hoaù saûn phaåm. 2.4.3. Vaán ñeà tyû giaù Haàu heát haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia ñeàu tính theo ñoàng USD, vì vaäy ôû ñaây chæ quan taâm duy nhaát ñeán tyû giaù hoái ñoaùi giöõa ñoàng noäi teä Riels vaø ñoàng ngoaïi teä USD. Khi noùi ñeán tyû giaù coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñoái vôùi caùc nhaø xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia thì chæ coù hai xu höôùng cuûa tyû giaù. CXXVII * Tyû giaù hoái ñoaùi taêng: Töùc laø soá löôïng ñoàng tieàn noäi ñòa (Riels) ñoåi laáy moät ñôn vò tieàn ngoaïi teä (USD) taêng, coøn goïi laø ñoàng tieàn noäi ñòa maát giaù. Ñieàu naøy coù lôïi cho caùc nhaø xuaát khaåu haøng may maëc vì nhaø xuaát khaåu haøng may maëc ñöôïc höôûng lôïi thoâng qua cheânh leäch tyû giaù. Tuy nhieân, tyû giaù taêng ñeán möùc ñoä naøo ñoù thoâi, thì môùi coù lôïi cho xuaát khaåu haøng may maëc, vì nhaø xuaát khaåu haøng may maëc ñoàng thôøi cuõng laø nhaø saûn xuaát haøng may maëc xuaát khaåu, thì giaù nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu taêng do tyû giaù taêng aûnh höôûng ñeán hieäu quaû kinh doanh xuaát khaåu. * Tyû giaù hoái ñoaùi giaûm: Töùc laø soá löôïng tieàn noäi ñòa (Riels) ñoåi laáy moät ñôn vò ngoaïi teä (USD) giaûm, coøn goïi laø ñoàng tieàn noäi ñòa taêng giaù. Trong tröôøng hôïp naøy haøng nhaäp khaåu reû ñi, haøng may maëc trong nöôùc xuaát khaåu ñaét hôn, khoù caïnh tranh vôùi haøng nhaäp khaåu. Nhaø kinh doanh xuaát nhaäp khaåu haøng may maëc caàn quan taâm ñeán hai loaïi tyû giaù: tyû giaù xuaát khaåu vaø tyû giaù nhaäp khaåu. * Tyû giaù xuaát khaåu: Ñöôïc xaùc ñònh baèng tyû soá giöõa chi phí kinh doanh xuaát khaåu coäng vôùi thueá xuaát khaåu tính baèng tieàn noäi ñòa vaø giaù baùn haøng may maëc xuaát khaåu theo ñieàu kieän FOB tính baèng tieàn ngoaïi teä. * Tyû giaù nhaäp khaåu: Ñöôïc xaùc ñònh baèng tyû soá giöõa giaù baùn buoân haøng nhaäp khaåu taïi caûng tính baèng tieàn noäi ñòa vaø giaù xuaát khaåu theo ñieàu kieän CIF tính baèng ngoaïi teä. Nhaø kinh doanh xuaát nhaäp khaåu chæ coù lôïi, khi tyû giaù hoái ñoaùi coâng boá treân thò tröôøng taøi chính nhoû hôn tyû giaù nhaäp khaåu vaø lôùn hôn tyû giaù xuaát khaåu. Sau ñaây laø tyû giaù chính thöùc cuûa ñoàng Riels so vôùi ñoàng USD qua caùc naêm. CXXVIII 3. 9 36 18 3.9 3.9 24 2.9 2. 6 40 2.4 67 2.5 3.000 69 97 2.7 3.500 91 4.000 3. 8 54 3.7 74 4.500 3.8 14 Riel/USD 2.500 2.000 1.500 1.000 500 Naêm 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Tyû giaù chính thöùc Riel/USD (bình quaân naêm) Hình 2.8: Bieán ñoäng tyû giaù hoái ñoaùi chính thöùc Riel/USD Nguoàn: Quaûn lyù Ngaân haøng Nhaø nöôùc Campuchia trong naêm 2004 (2005) [202] Ñoàng Riels Campuchia taêng giaù so vôùi ñoàng USD trong naêm 2003, vôùi toác ñoä taêng giaù 0,2%. Trong naêm 2003, 1 USD ñoåi ñöôïc 3.918 Riels so vôùi 3.924 Riels naêm 2002. Coù hai lyù do daãn ñeán ñoàng Riels taêng giaù so vôùi ñoàng USD: 1) Nhu caàu nhieàu hôn veà ñoàng Riels trong nöõa naêm 2003 do caùc cuoäc baàu cöû hoäi ñoàng caáp xaõ; 2) Söï yeáu keùm chung cuûa ñoàng USD. Söï yeáu keùm noùi chung cuûa ñoàng USD vaøo ñaàu naêm 2004 khoâng daãn ñeán söï ñaùnh giaù cao ñoàng Riels. Ngöôïc laïi ñoàng Riels maát giaù so vôùi ñoàng USD töø 3.941 Riels/USD thaùng 12 naêm 2003 xuoáng coøn 3.945 Riels/USD vaøo thaùng 1 naêm 2004. Tyû giaù chính thöùc dòch chuyeån töø 3.934 Riels/USD ñeán 3.936 Riels/USD. So vôùi thaùng 1 naêm tröôùc ñoàng Riels Campuchia suït giaù khoaûng 1,02% so vôùi ñoàng USD. 2.4.4. Vaán ñeà haïn ngaïch CXXIX Nhö ñaõ trình baøy ôû treân, thò tröôøng Myõ vaø thò tröôøng EU laø 2 thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc quan troïng nhaát. Naêm 1998, toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Campuchia taïi thò tröôøng Myõ, chieám 80% kim ngaïch xuaát khaåu. Do soá löôïng haøng may maëc Campuchia sang thò tröôøng Myõ cao, neân ñaàu naêm 1999, chính phuû Myõ aùp ñaët haïn ngaïch (quota) cho 12 chuûng loaïi haøng may maëc. Haïn ngaïch naøy keùo daøi töø 1/1/1999 ñeán 31/12/2001. Tuy nhieân, haïn ngaïch naøy ñaõ ñöôïc gia haïn cho caùc naêm sau ñoù, vôùi möùc taêng haøng naêm qui ñònh laø 6%, vaø möùc taêng naøy phuï thuoäc vaøo vieäc thöïc hieän caùc cam keát veà thöïc hieän caùc tieâu chuaån lao ñoäng theo toå chöùc lao ñoäng quoác teá (ILO). Naêm 1999, haïn ngaïch thò tröôøng Myõ ñaõ söû duïng phaàn lôùn ngoaïi tröø moät soá chuûng loaïi saûn phaåm khoâng quan troïng. Trung bình xuaát khaåu ñaït 85% toång haïn ngaïch. Maëc duø soá lieäu chính thöùc khoâng giaûi thoaùt heát cho naêm 2000, vaø coù veû phaàn traêm haïn ngaïch cuûa Myõ vaãn gioáng nhau. Nhöõng ñieàu khoaûn veà haïn ngaïch cuûa chính phuû Myõ qui ñònh raèng, moãi naêm seõ ñöôïc taêng theâm 6% so vôùi naêm tröôùc vaø coù hieäu löïc töø thaùng 1 naêm 2000. Naêm 2000 chính phuû Myõ ñoàng yù taêng haïn ngaïch haøng may maëc cho Campuchia laø 14% so vôùi 6% qui ñònh neáu Campuchia tuaân thuû caùc tieâu chuaån lao ñoäng mang tính quoác teá. Ñieàu naøy yeâu caàu ñaûm baûo raèng caùc qui ñònh vaø luaät phaùp lao ñoäng phaûi ñaûm baûo: nôi laøm vieäc chaát löôïng cao; söï trong saïch trong vaán ñeà quaûn lyù luaät lao ñoäng; giöõ ñuùng cam keát vaø hieäu quaû luaät lao ñoäng hieän haønh vaø quyeàn lôïi lao ñoäng noùi chung nhö ñaõ cam keát theo luaät lao ñoäng. Nhöng ngöôïc laïi, neáu chính phuû Campuchia khoâng thöïc hieän ñuùng caùc cam keát ñeå thay ñoåi ñieàu kieän laøm vieäc thì Myõ seõ ruùt laïi haïn ngaïch taêng theâm. Trong naêm 2000, haïn ngaïch maø chính phuû Myõ taêng cho Campuchia laø 9% so vôùi 6% qui ñònh trong hieäp ñònh. Myõ khoâng caáp ñaày ñuû 14% bôûi vì Myõ khoâng thaáy ngaønh may maëc Campuchia thöïc hieän caùc tieâu chuaån lao ñoäng quoác teá cô CXXX baûn. Tuy nhieân, caáp 9% laø ñeå khuyeán khích chính phuû Campuchia vaø ngaønh may maëc tieáp tuïc ñaåy maïnh caùc quyeàn lôïi lao ñoäng. Myõ ñaõ caáp 9% cho naêm 2001 döïa vaøo caùc ñieàu kieän töông töï. Baûng 2.15: Söû duïng haïn ngaïch haøng may maëc cuûa Myõ aùp duïng cho Campuchia TT Chuûng loaïi-Cat ÑVT Toác ñoä taêng 1 331/631 Taù Ñoâi 6% 1.378.000 1.281.945 2 334/634 Taù 6% 201.824 3 335/635 Taù 6% 73.034 4 338/339 Taù 6% 5 340/640 Taù 6 345 Taù 7 347/348/647/648 8 352/652 2000 Haïn ngaïch 2001 Söû duïng % sd Haïn ngaïch Söû duïng % sd 93% 1.460.680 522.253 36% 197.030 98% 213.933 209.134 98% 82.680 113% 77.416 76.197 98% 3.074.000 2.956.000 96% 3.258.440 3.228.568 99% 6% 842.700 1.001.700 119% 893.262 654.884 73% 6% 105.618 125.546 119% 111.956 86.641 77% Taù 6% 3.816.000 3.427.800 90% 4.044.960 3.145.970 78% Taù 6% 674.160 541.961 80% 714.610 331.757 46% 9 435 Taù 17.685 - 10 438 Taù 1% 101.808 108.703 107% 102.826 66.899 65% 11 445/446 Taù 1% 117.766 133.320 113% 118.944 85.410 72% 12 638/639 Taù 6% 1.011.240 1,043,100 103% 1.071.914 680.204 63% 13 645/646 Taù 6% 168.141 301.507 179% 178.230 95.841 54% 11.564.292 11.201.292 97% 12.247.171 9.201.443 75% TOÅNG COÄNG tieáp theo 2002 Haïn ngaïch 2003 Söû duïng % sd Haïn ngaïch 2004 Söû duïng % sd Haïn ngaïch Söû duïng % sd 1.548.321 249.803 16% 1.641.220 - 0% 1.739.693 260.945 226.769 184.848 82% 240.376 206.773 86% 254.798 226.770 89% 82.061 57.716 70% 86.985 102.573 118% 92.204 110.644 120% 3.453.946 3.457.259 100% 3.661.183 3.598.341 98% 3.880.854 3.842.046 99% 946.858 735.050 78% 1.003.669 840.503 84% 1.063.889 914.945 86% 118.673 51.899 44% 125.793 66.326 53% 133.341 80.012 60% 4.287.658 3.774.283 88% 4.544.917 4.564.101 100% 4.817.612 4.817.612 100% 757.486 688.276 91% 802.935 675.259 84% 851.111 783.023 92% 105.942 34.961 33% 898 - 1.267 - 15% 103.854 62.649 60% 104.893 29.505 28% 120.133 34.392 29% 121.334 8.342 7% 122.548 36.764 30% 1.136.229 796.709 70% 1.204.403 833.542 69% 1.276.667 918.859 72% 188.924 60.691 32% 200.259 15.984 8% 212.275 32.072 15% 12.970.912 10.154.473 78% 13.737.968 10.942.516 Nguoàn: Boä Thöông maïi Campuchia, 2005 [216] CXXXI 80% 14.550.934 12.058.653 83% May thay, trong ngaén haïn, haïn ngaïch coù veõ khoâng coù aûnh höôûng ñaùng keå ñeán xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia sang thò tröôøng Myõ. Moät möùc taêng ñaùng keå veà xuaát khaåu haøng may maëc sang thò tröôøng Myõ laø 50% vaø laø keát quaû cuûa vieäc môû roäng saûn xuaát caùc loaïi haøng may maëc khoâng coù haïn ngaïch vaø taêng khoaûng 195%. Xuaát khaåu cuûa caùc chuûng loaïi phi haïn ngaïch öôùc ñaït khoaûng 40% trong toång kim ngaïch xuaát sang thò tröôøng Myõ. Baûng 2.16: Kim ngaïch xuaát khaåu sang thò tröôøng Myõ theo haïn ngaïch so vôùi phi haïn ngaïch Naêm 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Kim ngaïch xuaát khaåu-USD Haïn ngaïch Phi haïn ngaïch Toång kim ngaïch 433.263.737 82.842.499 516.106.236 524.455.016 226.845.243 751.300.259 501.360.813 327.213.141 828.573.954 626.466.919 327.055.026 953.521.945 676.760.243 399.966.202 1.076.726.445 745.789.788 505.321.296 1.251.111.084 Tyû troïng HN trong toång KN (%) 83,95 69,81 60,51 65,70 62,85 59,61 Nguoàn: Boä Thöông Maïi Campuchia, 2005 [216] Nhìn chung haøng may maëc cuûa Campuchia xuaát sang thò tröôøng Myõ phi haïn ngaïch nhö sau: naêm 2000 chieám 30,19%, naêm 2001 chieám 39,48% naêm 2002 chieám 34,3%, naêm 2003 chieám 37,15% vaø naêm 2004 chieám 40,39%. Ngoaøi ra, haøng may maëc xuaát sang EU cuõng coù 9 chuûng loaïi aùp duïng haïn ngaïch ñoù laø: category 4; category 5; category 6; category 7; category 8; category 15; category 21; category 28; category 73. Haïn ngaïch thò tröôøng Canada aùp duïng cho haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia goàm 5 chuûng loaïi: category 5; category 8; category 9; category 10; category 11. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Neáu vaøo naêm 2005 Campuchia laø thaønh vieân chính thöùc cuûa WTO, thì möùc haïn ngaïch treân ñöôïc baõi boû hoaøn toaøn. CXXXII 2.4.5. Caùc dòch vuï hoã trôï xuaát khaåu * Cô sôû haï taàng Cô sôû haï taàng ôû Campuchia hieän nay coøn yeáu, ñöôøng xaù töø caùc nhaø maùy ñeán caùc beán caûng raát chaät choäi vaø trong tình traïng xuoáng caáp laøm cho vieäc ñöa haøng töø nhaø maùy ra caûng cuõng nhö ñöa nguyeân lieäu töø caûng veà nhaø maùy maát raát nhieàu thôøi gian, laøm chaäm treå keá hoaïch saûn xuaát vaø laøm chaäm tieán ñoä giao haøng. Ngoaøi ra, vieäc hình thaønh caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát laø chöa nhieàu. Chính vaán ñeà naøy ñaõ gaây khoù khaên trong vieäc lieân keát caùc nhaø maùy ñeå haïn cheá moät soá chi phí coâng coäng vaø tieän ích. Haï taàng cô sôû veà ñieän nöôùc, dòch vuï thoâng tin coøn quaù yeáu keùm so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. Töø ñoù ñaåy giaù caû ñieän nöôùc leân raát cao laøm taêng chi phí cho caùc nhaø maùy saûn xuaát haøng may maëc, laøm keùm khaû naêng caïnh tranh veà giaù caû. Chi phí veà dòch vuï thoâng tin nhö ñieän thoaïi, internet cuõng raát cao thaäm chí ñöôøng truyeàn veà internet coøn raát chaäm laøm cho vieäc trao ñoåi vôùi khaùch haøng gaëp raát nhieàu khoù khaên. * Caùc dòch vuï veà thoâng quan xuaát nhaäp khaåu vaø vaän chuyeån Phaân tích chi phí haønh chính cho thaáy raèng chi phí thoâng quan nhaäp khaåu, vaän chuyeån vaø chi phí khaùc tieáp tuïc chieám hôn 66% toång chi phí haønh chaùnh nhaäp khaåu. 1/. Chi phí thoâng quan nhaäp khaåu: Taát caû caùc yeáu toá ñaàu vaøo nhaäp khaåu ñoái maët vôùi moät chi phí thoâng quan nhaäp khaåu töông ñoái cao. Trong moät soá tröôøng hôïp haøng may maëc, 80% chi phí thoâng quan gaùnh chòu bôûi caùc doanh nghieäp ñeå chi phí cho pheùp nhaäp khaåu vaø chi phí xöû lyù chöùng töø. Nhö ñaõ thaûo luaän ôû phaàn tröôùc, chi phí haønh chaùnh phi chính thöùc tieáp tuïc cao vaø laøm giaûm söùc caïnh tranh cuûa haøng hoaù cuõng nhö giaûm ñaàu tö cho caû caùc coâng ty trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. CXXXIII Chi phí thoâng quan xuaát khaåu cao, giaù nguyeân lieäu Diesel cao vaø thôøi gian chaäm treã lieân quan ñeán vieäc trì treä gaây ra bôûi söï thanh tra chính phuû tieáp tuïc chieám hôn 56% chi phí gaùnh chòu bôûi caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng ôû Campuchia. Söï chaäm treã gaây ra bôûi vieäc thanh tra vaø thuû tuïc thoâng quan taïi caûng laø nguyeân nhaân laøm chaäm treã giao nhaän haøng hoaù, ngay khi baûn thaân caùc coâng ty ñaùp öùng ñöôïc thôøi gian giao haøng. 2/. Chi phí vaän chuyeån: Giaù daàu diesel ngaøy caøng taêng vaø chính saùch giaù naêng löôïng cuûa quoác gia caàn söï xem xeùt laïi khi maø chi phí nhieân lieäu vaø ñieän tieáp tuïc laø moät vaán ñeà nan giaûi ñoái vôùi caùc ngaønh coâng nghieäp quan troïng vaø tieáp tuïc laøm giaûm söùc caïnh tranh cuûa caùc saûn phaåm coù giaù trò gia taêng treân thò tröôøng quoác teá. 3/. Chi phí khaùc: Chi phí khaùc chieám phaàn lôùn laø chi phí chaäm treã aùp ñaët bôûi caùc thanh tra chính phuû. Ví duï, caùc thanh tra chính phuû tính chi phí thanh tra ngoaøi giôø (after hours) nhö laø moät phöông tieän ñeå taêng thu nhaäp caù nhaân. Vôùi keát quaû nhö vaäy, nguyeân lieäu ñaàu vaøo khoâng ñeán caùc nhaø maùy ñuùng haïn ñeå baét ñaàu saûn xuaát. Ñieàu naøy luoân ñaët ra nhöõng aùp löïc khoâng caàn thieát taïi caùc nhaø maùy ñeå ñaåy maïnh saûn xuaát laøm taêng chi phí, giaûm suùt chaát löôïng. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Caùc dòch vuï hoã trôï xuaát khaåu phaûi noùi laø coøn quaù yeáu keùm, khoâng ñaùp öùng ñöôïc caùc vaán ñeà maø caùc nhaø xuaát khaåu ñang caàn. Nguyeân nhaân ôû caùc ñieåm sau: + Thuû tuïc nhaäp khaåu nguyeân lieäu vaø xuaát khaåu saûn phaåm quaù coàng keành laøm chaäm treã vaø toán nhieàu kinh phí. + Cô sôû haï taàng, ñöôøng xaù, phöông tieän vaän chuyeån coøn yeáu. + Heä thoáng caûng chöa ñaûm baûo cho taøu coù troïng taûi lôùn caäp caûng. CXXXIV 2.4.6. Vaán ñeà quaûn lyù ñieàu haønh xuaát khaåu * Thuû tuïc chöùng töø cho caùc nhaø xuaát khaåu haøng may maëc Laø boä phaän cuûa quaù trình caáp pheùp, caùc nhaø xuaát khaåu phaûi coù moät chöùng nhaän xöû lyù cheá bieán cuûa Boä Coâng Nghieäp, Moû vaø Naêng Löôïng ñeå chöùng thöïc raèng haøng may maëc ñöôïc saûn xuaát taïi Campuchia. Caùc quan chöùc cuûa Boä seõ ñeán thaêm nhaø maùy ñeå xaùc ñònh xuaát xöù. Böôùc tieáp theo laø caùc nhaø xuaát khaåu phaûi coù moät chöùng nhaän veà quaûn lyù taïm thôøi ñeå xuaát khaåu cuûa Cuïc Öu ñaõi Thöông maïi (Trade Preferences Department-TPD) cuûa Boä Thöông Maïi Campuchia. Caùc quan chöùng khoâng thöïc hieän xaùc minh xuaát xöù trong giai ñoaïn naøy. Muïc ñích cuûa vaán ñeà naøy vôùi lyù do ñeå ñaåy maïnh xuaát khaåu. Caû Cô quan kieåm soaùt Campuchia vaø Haûi quan thöïc hieän moät cuoäc xaùc nhaän xuaát khaåu tröôùc khi giao haøng taïi caùc cô sôû cuûa nhaø maùy vaø phaùt haønh moät chöùng nhaän thanh tra. Sau ñoù caùc container ñöôïc pheùp rôøi Campuchia tröôùc khi chöùng nhaän hoaù ñôn hay xuaát xöù ñöôïc phaùt haønh. Taát caû caùc chöùng töø ñöôïc gôûi ñeán Cuïc TPD cuûa Boä Thöông Maïi ñeå phaùt haønh chöùng nhaän hoaù ñôn neáu haøng may maëc ñöôïc xuaát khaåu sang Myõ vaø chöùng nhaän xuaát xöù neáu haøng xuaát khaåu sang EU. Caùc nhaø xuaát khaåu cung caáp chöùng töø veà giaù caû vaø chi phí moät caùch chi tieát cho Cuïc Öu ñaõi Thöông maïi Campuchia (TPD) ñeå tính toaùn haøm löôïng trong nöôùc. Treân cô sôû tính toaùn naøy, Cuïc Öu ñaõi Thöông maïi Campuchia (TPD) phaùt haønh chöùng nhaän xuaát xöù phuø hôïp. Ñoái vôùi vieäc xuaát khaåu sang EU, maãu A (Form A) ñöôïc phaùt haønh neáu vieäc xuaát haøng ñaùp öùng qui ñònh xuaát xöù cuûa EU (ñöôïc quyeàn höôûng GSP cuûa thò tröôøng EU) vaø maãu N (Form N) neáu haøng may maëc khoâng ñaùp öùng qui ñònh xuaát xöù (vì vaäy caên cöù vaøo tyû leä thueá quan MFN cuûa EU). Theo hieäp ñònh song phöông EU vôùi ASEAN, vaûi coù nguoàn goác töø caùc thaønh vieân ASEAN khaùc ñöôïc coi nhö coù haøm löôïng trong nöôùc. Trong tröôøng hôïp naøy caùc nhaø xuaát khaåu haøng may maëc chæ caàn laøm moät baûng photocopy veà chöùng nhaän GSP cuûa caùc nhaø cung caáp vaûi nhö CXXXV laø baèng chöùng chöùng minh vaûi coù nguoàn goác töø ASEAN. Neáu vaûi coù nguoàn goác töø caùc quoác gia khoâng thuoäc ASEAN vaø EU thì caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc phaûi thöïc hieän theo qui ñònh "full make up" taïm dòch "caáu thaønh toaøn boä". Boä Thöông maïi thöïc hieän qui ñònh naøy baèng vieäc yeâu caàu caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc chöùng minh raèng giaù trò gia taêng taïo ra trong nöôùc vuôït möùc chi phí vaûi nhaäp khaåu. Neáu xuaát khaåu sang EU, caùc nhaø xuaát khaåu phaûi coù moät giaáy pheùp xuaát khaåu töø Cuïc ngoaïi thöông cuûa Boä Thöông Maïi. Boä tröôûng Boä Thöông Maïi phaûi kyù vaøo caû giaáy pheùp xuaát khaåu vaø GSP cuøng moät ngaøy. Chính phuû Campuchia tieáp tuïc khaúng ñònh raèng caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc ñaùp öùng qui ñònh xuaát xöù cuûa EU vaø coù moät giaáy pheùp xuaát khaåu, maëc duø chuùng khoâng ñöôïc yeâu caàu neáu caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc khoâng yeâu caàu GSP [Phuï luïc 8]. * Toàn taïi vaø nguyeân nhaân: Vaán ñeà maø caùc nhaø saûn xuaát quan taâm nhaát hieän nay laø vieäc ñieàu haønh xuaát khaåu cuûa chính phuû coøn quaù nhieâu kheâ vaø toán keùm. Ñieàu naøy laøm aûnh höôûng lôùn ñeán vieäc ñaåy maïnh xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia. Nguyeân nhaân ôû caùc ñieåm sau: + Vieäc thanh tra haøng may maëc xuaát khaåu cuûa caùc ban ngaønh coøn quaù nhieàu laøm chaäm treã giao haøng vaø toán nhieàu coâng söùc vaø kinh phí. + Söï can thieäp quaù nhieàu hay khoâng caàn thieát cuûa caùc cô quan ban ngaønh vaøo vieäc xuaát khaåu haøng may maëc. + Qui trình thuû tuïc töø vieäc nhaäp khaåu nguyeân lieäu ñeán xuaát khaåu haøng hoaù qua nhieàu coâng ñoaïn laøm chaäm treã cuõng nhö laøm taêng kinh phí cho vieäc xuaát khaåu haøng may maëc. 2.5. TOÙM TAÉT ÑOÙNG GOÙP CUÛA CHÖÔNG 2 Qua quaù trình phaân tích thöïc traïng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia trong thôøi gian qua töø caùc yeáu toá ñaàu vaøo cho ñeán caùc yeáu toá ñaàu ra vaø caùc yeáu CXXXVI toá hoã trôï xuaát khaåu cho ta moät soá keát luaän chung nhö sau: 1. Vaán ñeà thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo ngaønh may laø quan troïng. 2. Kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc laø ñaùng keå trong toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caû nöôùc. 3. Quaù trình quaûn lyù ñieàu haønh xuaát khaåu coøn chaäm chaïp vaø coàng keành. 4. Vaán ñeà quan lieâu, tham nhuõng trong quaûn lyù caáp pheùp xuaát khaåu coøn quaù naëng neà. Ñaëc bieät laø coâng taùc thanh tra haøng hoaù tröôùc khi ñoùng goùi vaø chaát haøng vaøo container ñeå vaän chuyeån. 5. Moâi tröôøng laøm vieäc cuõng nhö vaán ñeà baûo hoä lao ñoäng chöa ñöôïc caûi thieän. 6. Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo Campuchia vì hai lyù do chính: 1) Taän duïng giaù nhaân coâng reû; 2) Taän duïng caùc lôïi theá veà öu ñaõi thöông maïi hay nhöôïng boä thöông maïi maø caùc nöôùc coâng nhieäp phaùt trieån daønh cho Campuchia. Vaäy vaán ñeà ñaàu tö vaøo ngaønh may seõ giaûm ñaùng keå sau khi chi phí tieàn löông ôû Campuchia ñang gia taêng, vaø caùc nöôùc khaùc cuõng ñöôïc höôûng caùc öu ñaõi thöông maïi sau khi tham gia vaøo WTO vaø hoäi nhaäp kinh teá. 7. Chính phuû vaø caùc cô quan ban ngaønh cuøng vôùi caùc coâng ty may maëc xuaát khaåu chöa coù ñònh höôùng xaây döïng chieán löôïc thuùc ñaåy xuaát khaåu haøng may maëc. 8. Caùc coâng ty may xuaát khaåu vaø caùc ban ngaønh coù lieân quan chöa thaät söï chuaån bò nhöõng ñieàu kieän caàn thieát cho cuoäc caïnh tranh khoác lieät veà haøng may maëc xuaát khaåu sau khi caùc rao caûn veà haïn ngaïch vaø thueá quan ñöôïc baõi boû sau naêm 2004, cuøng vôùi quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø khu vöïc, tham gia vaøo WTO... 9. Vieäc phaùt trieån ngaønh may xuaát khaåu khoâng beàn vöõng, kim ngaïch xuaát khaåu taäp trung phaàn lôùn vaøo khoaûng 15 coâng ty. CXXXVII 10. Chöa xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc phuïc vuï cho ngaønh may xuaát khaåu. 11. Thieáu quaù trình hoäi nhaäp doïc trong ngaønh may, nghóa laø khoâng coù söï hoäi nhaäp lieân keát töø nhaø cung caáp nguyeân vaät lieäu cho ñeán khaùch haøng. Vì vaäy, ñeå naâng cao hieäu quaû xuaát khaåu haøng may maëc, caàn phaûi coù moät soá giaûi phaùp cuï theå nhaèm ñaåy maïnh xuaát khaåu haøng may maëc. Caùc giaûi phaùp naøy döïa treân tình hình thöïc teá xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia trong nhöõng naêm vöøa qua vaø ñaùp öùng tình hình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø khu vöïc noùi chung vaø Campuchia noùi rieâng. CXXXVIII CHÖÔNG 3 GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA ÑEÁN NAÊM 2010 3.1. QUAN ÑIEÅM XAÂY DÖÏNG GIAÛI PHAÙP 3.1.1. Quan ñieåm 1: Xuaát khaåu haøng may maëc laø ngaønh xuaát khaåu muõi nhoïn cuûa Campuchia Ngaønh may maëc xuaát khaåu cuûa Campuchia baét ñaàu phaùt trieån töø naêm 1997 sau khi ñöôïc höôûng cheá ñoä MFN/GSP vaø nhöõng naêm sau ñoù kim ngaïch xuaát khaåu lieân tuïc taêng tröôûng. Ngaønh may maëc xuaát khaåu ñaõ ñoùng goùp töø 70 - 80% toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Campuchia vaø ñaõ taïo khoaûng 200.000 vieäc laøm cho lao ñoäng, ñaëc bieät laø lao ñoäng nöõ töø caùc vuøng noâng thoân chuyeån ñeán thuû ñoâ Phnoâm Peânh. Ngaønh xuaát khaåu haøng may maëc laø ngaønh thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhieàu nhaát, vì Campuchia laø nöôùc thöøa lao ñoäng nhöng thieáu voán vaø kyõ thuaät neân vieäc phaùt trieån nhöõng ngaønh thaâm duïng lao ñoäng laø xu theá taát yeáu, trong ñoù ngaønh may maëc ñöôïc coi laø ngaønh xuaát khaåu muõi nhoïn cuûa Campuchia hieän nay vaø trong töông lai. 3.1.2. Quan ñieåm 2: Phaùt huy lôïi theá nhaân coâng reû trong xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia Ngaønh may maëc laø ngaønh söû duïng nhieàu lao ñoäng. Caùc quoác gia coù chi phí lao ñoäng thaáp raát phuø hôïp ñoái vôùi saûn xuaát haøng may maëc, ñieån hình laø xuaát khaåu haøng may maëc ñaõ taïo ñöôïc con soá ñaùng keå trong giai ñoaïn ñaàu phaùt trieån cuûa nhieàu quoác gia trong khu vöïc. Campuchia coù ngaønh deät may truyeàn thoáng CXXXIX ñang cung caáp cho thò tröôøng noäi ñòa vaø xuaát khaåu, neáu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc thì chi phí nhaân coâng ôû Campuchia thaáp (Baûng 3.1). Baûng 3.1: Tieàn löông trong ngaønh may maëc Campuchia so vôùi moät soá nöôùc trong khu vöïc Quoác gia Tieàn löông moãi Tieàn löông moãi Naêm thaùng (USD) giôø (USD) Baêng-Ña-Leùt 40 0,19 1996 Indonesia 40 0,22 1999 AÁn Ñoä 57 0,27 1999 Vieät Nam 60 0,29 2000 Campuchia 61 0,29 2000 Sri - Lanka 63 0,31 1998 Thaùi Lan 106 0,51 1999 Philippines 182 0,88 1999 Trung Quoác 191 1,14 1997 Malaysia 296 1,42 1995 Nguoàn: Cuïc lao ñoäng Myõ vaø Cuïc lao ñoäng quoác teá, 2005 [217], [229] Maëc duø naêm so saùnh coù khaùc nhau, nhöng treân thöïc teá coù söï töông ñoàng nhau. Töø Baûng 3.1, cho thaáy tieàn löông khu vöïc may maëc Campuchia raát thaáp chæ cao hôn Bangdalesh, Indonesia, AÁn Ñoä vaø töông ñoàng vôùi Vieät Nam. 3.1.3. Quan ñieåm 3: Huy ñoäng moïi nguoàn löïc kinh teá tham gia vaøo hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc Thaät vaäy, thò tröôøng theá giôùi raát roäng lôùn, ñaëc bieät laø thò tröôøng Myõ, EU vaø moät soá thò tröôøng khaùc, saûn phaåm may maëc nhaäp khaåu vaøo thò tröôøng naøy raát ña daïng vaø phong phuù, nhöng vieäc thaâm nhaäp saâu vaø roäng vaøo caùc thò tröôøng naøy CXL khoâng phaûi deã, vì caùc thò tröôøng lôùn ñöôïc baûo veä baèng heä thoáng phaùp lyù phöùc taïp, yeâu caàu cuûa thò tröôøng ñoái vôùi saûn phaåm may maëc cao, tính caïnh tranh cuûa thò tröôøng quyeát lieät. Trong khi ñoù tính caïnh tranh cuûa saûn phaåm may maëc Campuchia coøn haïn cheá, vieäc thaâm nhaäp thò tröôøng lôùn laø chaäm hôn caùc ñoái thuû caïnh tranh khaùc. Cho neân, muoán thaâm nhaäp nhanh vaø vöõng chaéc ôû caùc thò tröôøng lôùn naøy ñoøi hoûi phaûi xaây döïng caùc giaûi phaùp ñoàng boä nhaèm huy ñoäng toái ña caùc nguoàn löïc kinh teá goàm: * Khu vöïc kinh teá nhaø nöôùc. * Khu vöïc kinh teá ngoaøi quoác doanh. * Kieàu baøo Campuchia ôû caùc thò tröôøng lôùn, trong soá ñoù coù nhieàu ngöôøi coù naêng löïc veà taøi chính, am hieåu veà thò tröôøng vaø coù khaùi nieäm kinh doanh treân thò tröôøng. * Caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, trong ñoù coù caùc nhaø ñaàu tö töø Myõ, EU saûn xuaát haøng may maëc taïi Campuchia ñeå xuaát laïi sang thò tröôøng Myõ, EU, Canada v.v... vaø moät soá thò tröôøng lôùn khaùc. 3.1.4. Quan ñieåm 4: Cuûng coá thò tröôøng muïc tieâu truyeàn thoáng keát hôïpvôùi Campuchia nhaèm phaùt trieån beàn vöõng ña daïng hoaù thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc Vieäc ña daïng hoaù vaø môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia laø heát söùc caàn thieát vaø caáp baùch hôn bao giôø heát. Bôûi vì, haøng may maëc Campuchia hieän nay chæ taäp trung phaàn lôùn nhaát nhö ñaõ phaân tích ôû chöông 2 laø thò tröôøng Myõ chieám 70%, thò tröôøng EU chieám 26%, coøn laïi laø caùc thò tröôøng khaùc chieám 4%, rieâng trong thò tröôøng khaùc thì thò tröôøng Canada chieám 72%. Ñieàu ñoù chöùng toû thò tröôøng xuaát khaåu haøng may maëc Capuchia coøn quaù haïn cheá. Vieäc ña daïng hoaù vaø môû roäng thò tröôøng sang caùc nöôùc nhö UÙc, Nhaät Baûn, caùc nöôùc Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông laø quan ñieåm maø caùc doanh nghieäp may CXLI maëc vaø chính phuû Campuchia caàn phaûi quaùn trieät ngay töø baây giôø nhaèm ñaûm baûo ngaønh xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia phaùt trieån beàn vöõng. 3.1.5. Quan ñieåm 5: Naâng cao khaû naêng caïnh tranh haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia Nhö ñaõ phaân tích ôû treân, ngaønh may maëc Campuchia taêng tröôûng laø do "nhöôïng boä thöông maïi" maø caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån daønh cho thoâng qua hai hình thöùc MFN vaø GSP. Nhöng giôø ñaây ngaønh may maëc Campuchia gaëp nhieàu thaùch thöùc lôùn khi maø thoaû thuaän Doha veà baõi boû haïn ngaïch vaø thueá quan coù hieäu löïc töø naêm 2005. Theo ñoù Chaâu AÂu vaø tieáp theo coù theå laø Myõ seõ trôû thaønh thò tröôøng phi haïn ngaïch, thueá suaát thaáp, ñaëc bieät ñoái vôùi haøng deät may. Ñaây quaû laø moät thaùch thöùc ñoái vôùi ngaønh may maëc Campuchia khi caùc lôïi theá veà "nhöôïng boä thöông maïi" khoâng coøn nöõa. Taïo ra moâi tröôøng kinh doanh bình ñaúng cho caùc nhaø xuaát khaåu haøng may maëc treân thò tröôøng theá giôùi, nhöng haïn cheá lôùn nhaát cuûa saûn phaåm may maëc Campuchia khi thaâm nhaäp vaøo caùc thò tröôøng lôùn laø tính caïnh tranh coøn thaáp: Giaù cao, chaát löôïng chöa cao vaø thieáu oån ñònh, maãu maõ chöa ñeïp baèng saûn phaåm cuûa caùc ñoái taùc maïnh coù cuøng loaïi saûn phaåm gioáng Campuchia nhö Trung Quoác, Thaùi Lan, Indonesia, AÁn Ñoä, Meâhicoâ.... cho neân nhieäm vuï haøng ñaàu ñeå ngaønh deät may hoäi nhaäp thaønh coâng vôùi khu vöïc vaø theá giôí vaø saûn phaåm may maëc thaâm nhaäp maïnh vaøo caùc thò tröôøng lôùn nhö Myõ vaø EU, ñaëc bieät laø thò tröôøng EU töø 15 thaønh vieân taêng leân 25 thaønh vieân; ñaây vöøa laø cô hoäi vöøa laø thaùch thöùc cho ngaønh may maëc Campuchia thì caùc giaûi phaùp phaûi giuùp naâng cao tính caïnh tranh cuûa saûn phaåm may maëc Campuchia treân caùc thò tröôøng lôùn naøy, keå caû thò tröôøng noäi ñòa. CXLII 3.2. CÔ SÔÛ XAÂY DÖÏNG GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN 3.2.1. Döï baùo veà xuaát nhaäp khaåu haøng may maëc treân theá giôùi ñeán naêm 2010 3.2.1.1. Quan heä kinh teá ñoái ngoaïi Quan heä kinh teá ñoái ngoaïi hieän nay mang tính hôïp taùc vaø ñoái thoaïi taêng leân nhöng vaãn ñoái laäp gay gaét. Thöïc chaát quan heä kinh teá ñoái ngoaïi laø quan heä kinh teá giöõa caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån (caùc nöôùc phía Baéc) vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån (caùc nöôùc phía Nam). Cuøng vôùi quaù trình toaøn caàu hoaù, caùc quan heä kinh teá naøy thay ñoåi theo chieàu höôùng tích cöïc: hoã trôï hôïp taùc vôùi nhau ñeå giaûi quyeát chung caùc vaán ñeà kinh teá mang tính toaøn caàu nhö: Môû roäng thò tröôøng, naêng löôïng, di daân, naâng cao hieäu quaû phaùt trieån kinh teá, moâi tröôøng... Tuy nhieân veà saâu xa caùc moái quan heä kinh teá Baéc - Nam vaãn chöùa ñöïng nhöõng maâu thuaãn coù lieân quan ñeán söï bình ñaúng trong phaùt trieån nhö: Nôï naàn, chính saùch baûo hoä maäu dòch mang laïi lôïi nhieàu hôn cho caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån, caùc vaán ñeà veà sinh thaùi, moâi tröôøng, aùp ñaët chính saùch kinh teá... Caùc maâu thuaãn veà kinh teá Baéc - Nam thöôøng ñöôïc giaûi quyeát baèng caùc bieän phaùp thoûa hieäp dung hoøa lôïi ích cuûa caùc beân. 3.2.1.2. Cheá ñoä haïn ngaïch Cheá ñoä haïn ngaïch haøng may maëc ñöôïc thöïc hieän qua Hieäp ñònh deät may (ATC - Agreement on Textile and Clothing). - Hieäp ñònh ña sôïi (MFA -Multi-fibre Agreement) kyù keát naêm 1974 vaø thöïc hieän ñeán tröôùc thôøi ñieåm voøng ñaøm phaùn Urugoay ñeå kyù Hieäp ñònh ñieàu chænh thöông maïi quoác teá veà maët haøng deät may. Theo tinh thaàn cuûa Hieäp ñònh naøy caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån coù quyeàn thieát laäp quota ñeå haïn cheá nhaäp khaåu töø caùc nöôùc ñang phaùt trieån. CXLIII - Hieäp ñònh deät may (ATC) thay theá Hieäp ñònh ña sôïi ñöôïc thaûo luaän ôû voøng ñaøm phaùn Urugoay vaø baét ñaàu coù hieäu löïc töø naêm 1995 vaø thöïc hieän xong vaøo ngaøy 31/12/2004. Noäi dung chính cuûa ATC laø: caùc nöôùc thaønh vieân WTO thoâng qua 4 giai ñoaïn giaûm haïn ngaïch vaø tieán tôùi xoaù boû hoaøn toaøn haïn ngaïch vaøo ñaàu naêm 2005. Neáu Campuchia laø thaønh vieân WTO, thì töø naêm 2005 haøng deät may cuûa Campuchia xuaát khaåu sang caùc nöôùc khoâng bò haïn cheá bôûi caùc quy ñònh veà haïn ngaïch xuaát khaåu nöõa. 3.2.1.3. Kim ngaïch xuaát - nhaäp khaåu Naêm 1995 toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may maëc toaøn theá giôùi laø 311 tyû USD (trong ñoù haøng deät laø 153 tyû USD, haøng may maëc 158 tyû USD). Nhöõng nöôùc xuaát khaåu chuû yeáu laø Trung Quoác, Hong Kong, Haøn Quoác, Ñaøi Loan, Nhaät Baûn, Ñöùc, Italy, Bæ, Phaùp, Myõ. Nhöõng nöôùc nhaäp khaåu chuû yeáu laø Ñöùc, Anh, Phaùp, Italy, Hong Kong, Trung Quoác, Nhaät Baûn, Myõ. Döï baùo: Nhu caàu haøng deät vaø may maëc cuûa theá giôùi taêng nhanh vôùi toác ñoä haøng naêm 5 - 7% (nguyeân nhaân laø daân soá theá giôùi taêng ñaït 6,5 tyû ngöôøi vaøo naêm 2020 vaø ñôøi soáng cuûa moïi ngöôøi daân theá giôùi ñöôïc caûi thieän neân coù nhu caàu veà deät haøng may maëc). "Döï baùo nhu caàu veà deät vaø haøng may maëc ñeán naêm 2020 cuûa theá giôùi ñaït 500 tyû USD/naêm"[65, tr.283]. Theo thoáng keâ cuûa WTO, kim ngaïch maäu dòch haøng may coâng nghieäp theá giôùi moãi naêm chieám khoaûng 4-5% toång kim ngaïch haøng maäu dòch theá giôùi. Trong ñoù ngaønh may maëc cuûa khu vöïc Chaâu AÙ chieám 60% löôïng haøng hoaù may maëc cuûa theá giôùi. CXLIV 3.2.2. Muïc tieâu phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia ñeán naêm 2010 Muïc tieâu phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia ñeán naêm 2010 ñaõ ñöa Boä Thöông Maïi Campuchia xaùc ñònh nhö sau: 3.2.2.1. Muïc tieâu chung ¬ Cuûng coá vaø phaùt trieån ngaønh may maëc Campuchia nhö laø ngaønh xuaát khaåu haøng ñaàu ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà kinh teá cho ñaát nöôùc. ¬ Naâng cao tính caïnh tranh cuûa haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia treân thò tröôøng theá giôùi. ¬ Taêng nhanh vaø oån ñònh kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia. ¬ Cuûng coá vaø taêng cöôøng vò trí cuûa Campuchia trong baûng xeáp haïng cuûa WTO veà caùc nöôùc xuaát khaåu haøng may maëc. ¬ Môû roäng thò tröôøng sang caùc nöôùc nhö Nhaät, UÙc, caùc nöôùc thuoäc khu vöïc Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông. 3.2.2.2. Muïc tieâu cuï theå 3.2.2.2.1. Muïc tieâu 1: Gia taêng kim ngaïch xuaát khaåu Trong quaù trình xaây döïng caùc giaûi phaùp phaûi caên cöù vaøo nhöõng muïc tieâu ñeà ra, trong ñoù, moät trong nhöõng muïc tieâu quan troïng nhaát laø gia taêng kim ngaïch xuaát khaåu. Coù theå chia muïc tieâu naøy qua nhöõng thôøi kyø sau ñaây: ¬ Giai ñoaïn 1 (2005 – 2007) Trong giai ñoaïn naøy, toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc vaøo caùc thò tröôøng phaûi ñaït con soá khoaûng 2,7 - 2,8 tyû USD (toác ñoä taêng bình quaân moãi naêm 15%). Trong ñieàu kieän thöïc teá, neáu coù ñieàu kieän toát thì coù theå ñöa toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc taêng nhanh hôn. CXLV ¬ Giai ñoaïn 2 (2008 – 2010) Trong giai ñoaïn naøy phaûi ñöa kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc leân khoaûng 4,4 tyû USD (vôùi toác ñoä taêng khoaûng 17%). Cuoái cuøng laø töø nay ñeán naêm 2010, phaûi ñöa toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc töø 1,7 tyû USD leân khoaûng 4,4 tyû USD. 3.2.2.2.2. Muïc tieâu 2: Môû roäng thò phaàn haøng may maëc taïi caùc thò tröôøng lôùn nhö: Myõ; EU; vaø moät soá thò tröôøng muïc tieâu khaùc. * Ñoái vôùi thò tröôøng Myõ Töø nay ñeán naêm 2010, Campuchia phaûi coá gaéng ñöa thò phaàn ngaønh may maëc taïi thò tröôøng Myõ taêng töø 1,9% leân 5%. * Ñoái vôùi thò tröôøng EU Töø nay ñeán naêm 2010, Campuchia phaûi coá gaéng ñöa thò phaàn ngaønh may maëc taïi thò tröôøng EU taêng töø 1% leân 5%. 3.2.2.2.3. Muïc tieâu 3: Naâng cao hieäu quaû xuaát khaåu Hieän nay, vaán ñeà hieäu quaû xuaát khaåu haøng may maëc cuûa Campuchia vaøo caùc thò tröôøng vaãn gaëp nhieàu khoù khaên vaø chöa ñaït ñöôïc hieäu quaû toát vì nhöõng lyù do ñaõ neâu ôû caùc chöông treân. Cho neân vieäc naâng cao hieäu quaû xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia nhaèm taêng cöôøng goùp phaàn phaùt trieån beàn vöõng neàn kinh teá Campuchia, taêng thu nhaäp cho ngöôøi daân, ñöa neàn kinh teá Campuchia leân moät giai ñoaïn phaùt trieån môùi. 3.2.2.2.4. Muïc tieâu 4: Taêng cöôøng vaø cuûng coá khaû naêng caïnh tranh Töø ngaøy 1/1/2005 haïn ngaïch haøng deät may (quota) seõ ñöôïc loaïi boû hoaøn toaøn ñoái vôùi caùc nöôùc laø thaønh vieân toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO). Trong cuoäc hoäi thaûo veà "Töông lai ngaønh deät may theá giôùi sau 2005" dieãn ra trong hai CXLVI ngaøy 5/5/2003 vaø 6/5/2003 taïi Bruxells (Bæ), [183,tr.16] ñaïi dieän cuûa caùc nöôùc tham gia ñaõ ñaùnh giaù: Sau khi haïn ngaïch haøng deät may ñöôïc dôõ boû thì cöôøng ñoä caïnh tranh seõ quyeát lieät hôn, nguy cô phaù saûn ngaønh deät may laø hieän höõu ñoái vôùi nhöõng nöôùc coù naêng löïc caïnh tranh yeáu vaø Trung Quoác vôùi lôïi theá veà nhieàu maët coù khaû naêng seõ chieán thaéng vaø chi phoái thöông maïi deät may theá giôùi. Vôùi caùc caên cöù neâu treân, taùc giaû xaây döïng caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao khaû naêng caïnh tranh haøng may maëc Campuchia sau naêm 2005. Cuï theå laø vöøa giöõ vöõng söùc caïnh tranh voán coù hieän nay cuûa haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia, ñoàng thôøi taêng cöôøng vaø naâng cao khaû naêng caïnh tranh hôn nöõa trong thôøi gian tôùi. 3.3. GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN XUAÁT KHAÅU HAØNG MAY MAËC CAMPUCHIA ÑEÁN NAÊM 2010 3.3.1. NHOÙM GIAÛI PHAÙP VEÀ CAÙC YEÁU TOÁ ÑAÀU VAØO 3.3.1.1. Giaûi phaùp 1: Haï giaù thaønh saûn xuaát trong ngaønh may (Öu tieân 1) 3.3.1.1.1. Noäi dung giaûi phaùp Saûn phaåm ngaønh may maëc cuûa Campuchia taïi caùc thò tröôøng trong khu vöïc vaø theá giôùi hieän nay coù giaù caû coøn raát cao so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh nhö ñaõ neâu treân; maëc duø coù lôïi theá veà giaù nhaân coâng reû; nhöng thöïc chaát giaù caû saûn phaåm cao, vì naêng suaát lao ñoäng vaãn coøn thaáp. Ñaây laø vaán ñeà caàn phaûi giaûi quyeát ngay, neáu muoán ñöa ngaønh may maëc Campuchia ngang taàm vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc vaø theá giôùi. Vì vaäy, caùc doanh nghieäp caàn phaûi tieán haønh haï thaáp giaù thaønh saûn phaåm may maëc. Muoán haï thaáp giaù thaønh ta phaûi: - Naâng cao naêng suaát lao ñoäng. - Tieát kieäm chi phí nguyeân vaät lieäu. - Taän duïng coâng suaát maùy moùc thieát bò. CXLVII - Giaûm caùc khoaûn chi phí thieät haïi cho saûn xuaát. - Tieát kieäm chi phí quaûn lyù.... 3.3.1.1.2. Phöông phaùp tính khaû naêng haï thaáp giaù thaønh Sau khi ñaõ coù giaù thaønh ñôn vò öôùc tính thöïc hieän bình quaân khi baùo caùo ta coù theå tieán haønh vieäc tính khaû naêng haï giaù thaønh. ÔÛ moãi doanh nghieäp do ñaëc ñieåm saûn xuaát vaø tình hình quaûn lyù gia thaønh khoâng gioáng nhau, phöông phaùp tính khaû naêng haï giaù thaønh cuõng khoâng hoaøn toaøn gioáng nhau. Tuy nhieân, noùi chung moãi doanh nghieäp caên cöù vaøo ñieàu kieän cuï theå cuûa mình coù theå chæ tính caùc khoaûn muïc chuû yeáu, caùch tính cuï theå nhö sau: 1). Tính soá tieát kieäm do vieäc haï thaáp ñònh möùc tieâu hao nguyeân vaät lieäu. Coâng thöùc tính nhö sau: Z% = Zvl% x Mth% Trong ñoù: Z% laø tyû leä haï thaáp giaù thaønh. Zvl% laø tyû troïng phí toån nguyeân vaät lieäu cheám trong giaù thaønh saûn phaåm. Mth% laø möùc haï thaáp ñònh möùc tieâu hao nguyeân vaät lieäu. 2). Tính soá tieát kieäm do naêng suaát lao ñoäng naâng cao vöôït quaù möùc taêng vôùi tieàn löông bình quaân. Coâng thöùc nhö sau: Z % = Ztl %x (1 − 1 + TLbq % ) 1 + NSL Ñ% Trong ñoù: Ztl% laø tyû troïng tieàn löông cuûa coâng nhaân saûn xuaát chieám trong giaù thaønh saûn phaåm. TLb/q% laø tyû leä tieàn löông bình quaân. NSLÑ% laø tyû leä taêng naêng suaát lao ñoäng. 3). Tính soá tieát kieäm chi phí do saûn löôïng taêng CXLVIII Keát quaû cuûa vieäc taêng saûn löôïng saûn xuaát seõ laøm cho caùc khoaûn phí toån coá ñònh phaân boå vaøo giaù thaønh ñôn vò giaûm bôùt vaø do ñoù ñöa ñeán haï giaù thaønh. Tính khoaûn tyû leä haï thaáp giaù thaønh naøy caên cöù vaøo tình hình cuï theå coù theå söû duïng hai phöông phaùp khaùc nhau: Ñoái vôùi nhöõng khoaûn phí toån khoâng taêng theo cuøng vieäc taêng saûn löôïng thì duøng coâng thöùc: Z% = ZCÑ% x (1 - 1 ) 1+ SL% Trong ñoù: ZCÑ% laø tyû troïng chi phí coá ñònh chieám trong toång soá giaù thaønh saûn phaåm. SL% laø tyû leä taêng saûn löôïng. Ñoái vôùi nhöõng phí toån coá ñònh tuy coù taêng theo cuøng vôùi vieäc taêng saûn löôïng nhöng khoâng taêng cuøng tyû leä vôùi saûn löôïng thì duøng coâng thöùc: Z% = ZCÑ% x (1 - 1 + FCÑ% ) 1 + SL% Trong ñoù: FCÑ% laø tyû leä taêng phí toån coá ñònh. Caùc nhaân toá khaùc nhö coâng thöùc treân. 4). Tính soá tieát kieäm do haï thaáp tyû leä saûn phaåm hoûng Z% = Zsh% x Sh% Trong ñoù: Zsh% laø tyû troïng chi phí veà saûn phaåm hoûng chieám trong toång soá giaù thaønh. Sh% laø tyû leä haï thaáp saûn phaåm hoûng. Toång hôïp taát caû caùc keát quaû treân, ta coù ñöôïc tyû leä haï thaáp giaù thaønh saûn phaåm coù theå so saùnh trong kyø keá hoaïch. 3.3.1.1.3. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp CXLIX Muoán thöïc hieän ñöôïc caùc giaûi phaùp naøy caàn phaûi: - Huaán luyeän ñaøo taïo, naâng cao tay ngheà cuûa ñoäi nguõ coâng nhaân. - AÙp duïng caùc quy trình quaûn lyù tieân tieán nhö öùng duïng coâng ngheä thoâng tin, aùp duïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng quoác teá ISO... ñeå naâng cao naêng suaát, giaûm tyû leä haøng pheá phaåm, töø ñoù giaûm giaù thaønh saûn phaåm. - Chuû ñoäng tìm caùc nguoàn nguyeân lieäu trong nöôùc ñeå daàn daàn thay theá caùc nguyeân lieäu phaûi nhaäp ngoaïi. - Phaûi coá gaéng chuyeån töø hình thöùc gia coâng sang hình thöùc saûn xuaát troïn goùi nhaèm goùp phaàn chuû ñoäng trong vieäc haï thaáp giaù thaønh saûn phaåm. - Xaây döïng moät heä thoáng quaûn lyù theo phöông phaùp Keizen Nhaät baûn. - Vaän duïng lyù thuyeát heä thoáng trong quaûn trò doanh nghieäp may. 3.3.1.1.4. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Theo giaûi phaùp naøy ta coù theå tính hieäu quaû khaû naêng haï thaáp giaù thaønh cuûa moät soá doanh nghieäp may Campuchia nhö sau: Chaúng haïn, Doanh nghieäp may HECHTER (CAMBODIA) GARMENT LTD, vaøo naêm tôùi muoán haï thaáp giaù thaønh vôùi nhöõng keá hoaïch sau ñaây: 1. Saûn phaåm coù theå so saùnh ñöôïc naêm tôùi taêng 30% 2. Naêng suaát lao ñoäng cuûa coâng nhaân saûn xuaát taêng 20% 3. Tieàn löông cuûa coâng nhaân saûn xuaát taêng 8% 4. Ñònh möùc tieâu hao nguyeân vaät lieäu chính, vaät lieäu phuï giaûm 10% 5. Ñònh möùc tieâu hao veà nhieân lieäu vaø ñoäng löïc giaûm 15% 6. Phí toån quaûn lyù taêng 4% 7. Chi phí saûn phaåm hoûng giaûm 45% Keát caáu giaù thaønh saûn phaåm so saùnh ñöôïc nhö sau: 1. Nguyeân vaät lieäu chính vaø vaät lieäu phuï 60% 2. Nhieân lieäu vaø ñoäng löïc 10% CL 3. Tieàn löông cuûa coâng nhaân saûn xuaát 20% 4. Chi phí quaûn lyù 8% 5. Toån thaát veà saûn phaåm hoûng 2% Toång tyû troïng 100% Toång soá giaù thaønh saûn phaåm coù theå so saùnh ñöôïc naêm tôùi tính theo giaù thaønh ñôn vò öôùc thöïc hieän bình quaân naêm naøy laø 1.600.000 ñôn vò. Caên cöù vaøo nhöõng soá lieäu treân ta coù theå tính ñöôïc tyû leä vaø möùc haï thaáp giaù thaønh nhöõng saûn phaåm coù theå so saùnh ñöôïc. 1. Tieát kieäm do vieäc haï thaáp ñònh möùc tieâu hao nguyeân vaät lieäu chính vaø vaät lieäu phuï: Z% = 60% x 10% = 6% Z = 1.600.000 x 6% = 96.000 ñôn vò 2. Soá tieát kieäm do haï giaù thaáp ñònh möùc tieâu hao nhieân lieäu vaø ñoäng löïc Z% = 10% x 15% = 1,5% Z = 1.600.000 x 1,5% = 24.000 ñôn vò 3. Tieát kieäm do naêng suaát lao ñoäng (vöôït qua möùc taêng löông bình quaân) Z% = 20% x (1 - 100% + 8% ) = 2% 100% + 30% Z = 1.600.000 x 2% = 32.000 ñôn vò 4. Tieát kieäm do tyû leä taêng saûn löôïng vöôït qua tyû leä taêng phí toån quaûn lyù Z% = 8% x (1 - 100% + 4% ) = 1,6% 100% + 30% Z = 1.600.000 x 1,6% = 25.600 ñôn vò 5. Tieát kieäm do saûn phaåm hoûng haï thaáp Z% = 2% x 45% = 0,9% Z = 1.600.000 x 0,9% = 14.400 ñôn vò Toång hôïp keát quaû treân: CLI Z% = 6% + 1,5% + 2% + 1,6% + 0,9% =12% Z = 96.000 + 24.000 + 32.000 + 25.600 + 14.400 = 192.000 ñôn vò Nhö vaäy vôùi khaû naêng haï thaáp giaù thaønh ôû treân, doanh nghieäp may HECHTER (CAMBODIA) GARMENT LTD, ñaõ ñaït ñöôïc möùc haï giaù thaønh laø 12%, töông ñöông vôùi giaù trò cuûa 192.000 ñôn vò saûn phaåm trong naêm tôùi. 3.3.1.2. Giaûi phaùp 2: Huy ñoäng voán ñeå phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia (Öu tieân 2) 3.3.1.2.1. Noäi dung giaûi phaùp Tröôùc tình hình ngaønh deät may theá giôùi ñang hoäi nhaäp maïnh meõ vaø taïo ra moâi tröôøng caïnh tranh raát khoác lieät, ñieàu ñoù laøm cho ngaønh may maëc xuaát khaåu Campuchia ñöùng tröôùc moät thaùch thöùc voâ cuøng to lôùn, ñoù laø laøm theá naøo ñeå caûi tieán maãu maõ, ña daïng saûn phaåm, naâng cao chaát löôïng, haï giaù thaønh saûn phaåm, taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh. Taát caû nhöõng vaán ñeà ñoù phuï thuoäc vaøo moät trong nhöõng yeáu toá voâ cuøng quan troïng ñoù laø yeáu toá nguoàn voán coøn haïn heïp, ñieàu maø ngaønh may maëc xuaát khaåu Campuchia ñang phaûi ñoái maët. Theo taùc giaû, vieäc huy ñoäng voán coù theå thöïc hieän thoâng qua caùc hình thöùc sau: Ü Nhaän vieän trôï vaø ñi vay daøi haïn cuûa caùc nöôùc hoaëc caùc toå chöùc taøi chính quoác teá. Nguoàn voán naøy ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng phuïc vuï ngaønh may xuaát khaåu. Ü Huy ñoäng nguoàn voán trong nöôùc thoâng qua thò tröôøng taøi chính - tieàn teä ôû Campuchia. Treân thò tröôøng tieàn teä ôû Campuchia, heä thoáng ngaân haøng thöông maïi trong vaø ngoaøi nöôùc phaùt trieån nhanh, caùc ngaân haøng ñang tìm caùch tieát kieäm chi phí, caûi thieän quaûn lyù, haï laõi suaát ñeå cho caùc doanh nghieäp laøm aên coù hieäu quaû vay voán. Tuy nhieân vieäc cung caáp voán cho caùc doanh nghieäp coøn nhieàu raøng buoäc, doanh nghieäp kinh doanh coù hieäu quaû cuõng khoù vay voán töø nguoàn naøy. Ngoaøi ra, nguoàn voán trong nhaân daân hieän CLII nay coøn raát lôùn (moät phaàn do ruùt tieàn göûi tieát kieäm vì ngaân haøng haï thaáp laõi suaát tieàn göûi), caùc doanh nghieäp laøm aên coù hieäu quaû, coù uy tín coù khaû naêng huy ñoäng nguoàn voán naøy döôùi hình thöùc coå phieáu. Ü Thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñaây laø nguoàn voán raát quan troïng cho ngaønh may maëc xuaát khaåu Campuchia. Ñeå taïo ñieàu kieän thu huùt nhanh nguoàn voán naøy, nhaø nöôùc caàn taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho ñaàu tö nhö cung caáp cô sôû haï taàng, dòch vuï, ñoàng thôøi coù luaät ñaàu tö öu ñaõi nhö mieãn thueá xuaát nhaäp khaåu vaø caùc thuû tuïc haûi quan, ñöôïc chuyeån lôïi nhuaän veà nöôùc... vaø laäp caùc khu cheá xuaát, khu coâng nghieäp. Vieäc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo lónh vöïc deät may vaãn raát caàn thieát, vì caùc öu theá veà coâng ngheä, nguyeân lieäu, maãu maõ cuûa nöôùc ngoaøi seõ taïo ñieàu kieän môû ñöôøng cho caùc thöông hieäu cuûa saûn phaåm may xuaát khaåu Campuchia treân thò tröôøng theá giôùi. Ñeå thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån ngaønh deät may Campuchia ñeán naêm 2010 nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu veà kim ngaïch xuaát khaåu, söû duïng lao ñoäng, saûn xuaát,... Ngaønh deät may caàn toång voán ñaàu tö phaùt trieån giai ñoaïn 2005 - 2010 khoaûng 500 trieäu USD, döï kieán huy ñoäng voán trong nöôùc khoaûng 200 trieäu USD vaø huy ñoäng ngoaøi nöôùc 300 trieäu USD. Toång voán ñaàu tö phaùt trieån vuøng nguyeân lieäu troàng boâng ñeán naêm 2010 khoaûng 100 trieäu USD. 3.3.1.2.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp Ñeå thöïc hieän coù hieäu quaû caùc vaán ñeà naøy caàn coù caùc ñieàu kieän sau: - Nhaø nöôùc caàn sôùm hình thaønh thò tröôøng chöùng khoaùn ñeå cho caùc doanh nghieäp coù theå huy ñoäng voán thoâng qua keânh naøy. - Ñoái vôùi caùc ngaân haøng caàn phaûi tieán haønh tinh giaûm thuû tuïc vay voán vaø caùc ñieàu kieän raøng buoäc ñeå giuùp doanh nghieäp coù theå tieáp caän vôùi nguoàn voán naøy. CLIII - Tieán haønh thöïc hieän coå phaàn hoaù caùc doanh nghieäp ñeå thu huùt caùc nguoàn voán beân ngoaøi. - Ñeå ñaït ñöôïc chæ tieâu voán töø quyõ tieát kieäm nhaân daân, nhaø nöôùc coá gaéng oån ñònh tieàn teä, kieåm soaùt laïm phaùt, thöïc hieän laõi suaát tieát kieäm döông. - Nhaèm thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp söû duïng voán vay coù hieäu quaû vaø baûo ñaûm giaù trò tieàn göûi tieát kieäm cuûa nhaân daân. Caàn ñaûm baûo quan heä giöõa laõi suaát tieàn göûi tieát kieäm vaø laõi suaát tín duïng nhö sau: Laõi suaát cho vay > laõi suaát tieàn göûi > toác ñoä laïm phaùt. 3.3.1.2.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Thöïc hieän toát vaán ñeà huy ñoäng voán cho caùc doanh nghieäp ngaønh may xuaát khaåu seõ giuùp caùc doanh nghieäp môû roäng saûn xuaát, ñaàu tö vaøo caùc thieát bò hieän ñaïi ñoàng boä ñeå thöïc hieän caùc ñôn haøng lôùn theo hình thöùc FOB, caûi thieän hieäu quaû saûn xuaát vaø naâng cao khaû naêng caïnh tranh. 3.3.1.3. Giaûi phaùp 3: Taêng tyû troïng söû duïng nguyeân phuï lieäu trong nöôùc(Öu tieân 3) 3.3.1.3.1. Noäi dung giaûi phaùp Tyû leä nguyeân phuï lieäu ngoaïi nhaäp coøn quaù cao khieán giaù thaønh haøng may maëc Campuchia cao hôn saûn phaåm cuøng loaïi cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc töø 10 15%. Vì theá vieäc taêng tyû troïng söû duïng nguyeân lieäu trong nöôùc vöøa laø yeâu caàu baét buoäc, vöøa laø muïc tieâu maø ngaønh deät may caàn thöïc hieän trong chieán löôïc taêng toác cuûa ngaønh ñeán naêm 2010. Taêng toác deät may cuõng coù nghóa laø taêng toác ngaønh deät, bôûi vaûi nguyeân lieäu laø khaâu ñoät phaù quan troïng quyeát ñònh vieäc taêng tyû leä xuaát khaåu haøng theo phöông thöùc FOB, laø tham voïng cuûa caùc doanh nghhieäp Campuchia trong thôøi gian tôùi. Ñeå trieån khai giaûi phaùp naøy, theo taùc giaû caàn giaûi quyeát ñeán caùc bieän phaùp sau: Ü Saûn phaåm ngaønh deät phaûi ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa ngaønh may. Taïo laäp moái quan heä qua laïi giöõa deät vaø may. Thaønh laäp boä phaän chuyeân traùch coù CLIV nhieäm vuï naém nhu caàu cuûa ngaønh may ñeå ñaët haøng cho ngaønh deät ñeå ngaønh deät coù höôùng ñaàu tö vaø toå chöùc saûn xuaát hôïp lyù. Ü Phaùt trieån heä thoáng coâng ty saûn xuaát phuï lieäu may trong nöôùc. Ngay töø ñaàu phaûi ñaàu tö vaøo coâng ngheä hieän ñaïi, saûn xuaát ra caùc saûn phaåm phuø hôïp vôùi yeâu caàu may xuaát khaåu. Ü Coù chieán löôïc ñoàng boä veà phaùt trieån vuøng nguyeân lieäu cho coâng nghieäp deät, caàn coù chöông trình phaùt trieån caây boâng, daâu, taèm tô. Taän duïng pheá lieäu deät ñeå saûn xuaát sôïi khoâng deät, giaûm giaù thaønh, naâng cao hieäu quaû saûn xuaát, taïo khaû naêng caïnh tranh veà giaù caû cho saûn phaåm deät. Ü Keát hôïp phaùt trieån saûn xuaát phuï lieäu trong nöôùc vôùi vieäc tranh thuû ñaøm phaùn ñeå giaønh quyeàn chuû ñoäng choïn nhaø cung caáp phuï lieäu cho saûn phaåm may. Öôùc tính, phuï lieäu chieám 10-15%, coù khi 25-35% giaù thaønh saûn phaåm may, neân chuû ñoäng vaø haï chi phí veà phuï lieäu coù theå ñem laïi hieäu quaû ñaùng keå trong vieäc giaûm giaù thaønh saûn phaåm may. Ü Ñaàu tö phaùt trieån nguoàn nguyeân lieäu laø moät phaàn quan troïng trong chieán löôïc phaùt trieån taêng toác ngaønh deät may. Ü Caàn ñaåy maïnh coâng taùc ñaàu tö cho caùc vuøng chuyeân canh vôùi caùc gioáng cho naêng suaát cao, chaát löôïng oån ñònh. Ngöôøi saûn xuaát phaûi naém roõ quy trình kyõ thuaät troàng boâng, troàng daâu, nuoâi taèm vaø thöïc hieän nghieâm ngaët ñeå coù ñöôïc boâng sô, tô taèm phaåm caáp cao. Ü Baûn thaân caùc doanh nghieäp cuõng caàn ñaàu tö theo höôùng chuyeân moân hoaù, boû thoùi quen "töï saûn, töï tieâu" kheùp kín nhaèm naâng cao chaát löôïng, haï giaù thaønh saûn phaåm. Ñieàu ñoù coù nghóa laø, ngaønh deät may caàn coù nhöõng nhaø maùy xí nghieäp chuyeân saûn xuaát phuï lieäu, keå caû vieäc ñöa caùc cô sôû saûn xuaát vaøo khu daân cö, taän duïng nguoàn nhaân coâng nhaøn roãi. Muoán theá coâng taùc laäp nhöõng döï aùn chi tieát vaø caùc ñôn vò trong ngaønh cô khí chuù troïng CLV hôn nöõa ñeán vieäc cheá taïo maùy laøm phuï lieäu laø vieäc laøm caàn thieát trong luùc naøy. Ü Beân caïnh vieäc ñaàu tö cho vuøng nguyeân lieäu, ngaønh deät may cuõng caàn tính ñeán vieäc phaùt trieån caân ñoái, haøi hoøa giöõa phaùt trieån ngaønh keùo sôïi, deät vaûi, deät kim, ngaønh in hoa, nhuoäm vaø hoaøn taát, ñaàu tö phaùt trieån caùc saûn phaåm deät coâng nghieäp vaø caùc loaïi vaûi ñaëc thuø khaùc. Ü Nhaø nöôùc caàn nhanh choùng hình thaønh trung taâm giao dòch nguyeân phuï lieäu deät may giuùp caùc doanh nghieäp coù ñaày ñuû thoâng tin veà giaù caû vaø caùc loaïi nguyeân phuï lieäu ñeå khi coù ñôn ñaët haøng laø coù theå tính toaùn ñöôïc ngay giaù thaønh cuï theå, chaøo haøng trong thôøi gian ngaén nhaát. Ü Nhaø nöôùc caàn khuyeán khích vaø öu tieân haïn ngaïch cho nhöõng doanh nghieäp söû duïng nguyeân phuï lieäu saûn xuaát trong nöôùc nhaèm ñöa tyû leä söû duïng nguyeân lieäu noäi ñòa laø 2% hieän nay leân khoaûng 25 - 30% vaøo naêm 2010. 3.3.1.3.2. Ñieàu kieäu thöïc hieän giaûi phaùp Ñeå ñaùp öùng caùc ñoøi hoûi naøy caàn phaûi coù caùc ñieàu kieän sau: - Caàn nhu caàu voán ñaàu tö lôùn. - Caàn phaûi coù söï keát hôïp chaët cheõ giöõa nhaø nöôùc, nhaø doanh nghieäp, nhaø khoa hoïc vaø ngöôøi noâng daân ñòa phöông trong vieäc troàng boâng, troàng daâu, nuoâi taèm, theo moâ hình "Boán nhaø". - Phaûi coù chieán löôïc quy hoaïch toång theå caùc vuøng nguyeân phuï lieäu cho ngaønh deät ñeå cung caáp vaûi cho ngaønh may. 3.3.1.3.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Theo truyeàn thoáng coù caâu "Coù boät môùi goät neân hoà", coù nguyeân, phuï lieäu môùi coù quaàn aùo. Chaáp nhaän phuï thuoäc veà nguyeân phuï lieäu laø chaáp nhaän tieáp tuïc gia coâng vôùi giaù reû maø ñoù laïi khoâng phaûi laø höôùng ñi cuûa ngaønh deät may CLVI Campuchia trong 10 naêm tôùi. Chuû ñoäng nguoàn nguyeân lieäu môùi laø caùch tieáp theâm nguoàn sinh löïc cho söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa ngaønh deät may, neáu nhö chuùng ta khoâng muoán maát thò tröôøng khi neàn kinh teá Campuchia hoäi nhaäp vaøo AFTA vaø trong töông lai gaàn ñaây laø thaønh vieân Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi. 3.3.1.4. Giaûi phaùp 4: Ñaåy maïnh coâng taùc thieát keá maãu maõ saûn phaåm 3.3.1.4.1. Noäi dung giaûi phaùp Ngoaøi caùc ñôn haøng gia coâng thì maãu moát, maãu maõ hieän nay ñeàu do ñoái taùc nöôùc ngoaøi cung caáp. Theâm nöõa, maãu maõ khoâng ña daïng, ngheøo naøn, chöa coù söï thay ñoåi kòp thôøi ñeå nhanh choùng naém baét thò hieáu ngöôøi tieâu duøng laø ñieåm yeáu khaù lôùn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp may maëc Campuchia. Chính vì vaäy maø taùc giaû ñöa ra moät soá bieän phaùp caàn trieån khai ñeå ñaåy maïnh coâng taùc thieát keá maãu maõ saûn phaåm nhö sau: Ü Caùc doanh nghieäp taêng cöôøng ñaàu tö vaøo coâng taùc nghieân cöùu vaø phaùt trieån (R&D) baèng caùch cöû caùc tröôûng phoøng nghieân cöùu thieát keá saûn phaåm sang caùc nöôùc coù ngaønh deät may phaùt trieån maïnh nhö: Trung Quoác, AÁn Ñoä, Hong Kong, Ñaøi Loan... ñeå ñaøo taïo vaø trôû thaønh caùc chuyeân gia thieát keá. Ü Ñaåy maïnh coâng taùc thôøi trang saøn dieãn: Baèng caùch toå chöùc caùc cuoäc bieåu dieãn thôøi trang trong nöôùc vaø tham gia vaøo caùc chöông trình bieåu dieãn thôøi trang khu vöïc vaø theá giôùi. Tuy nhieân, caàn chuù troïng tôùi khaû naêng öùng duïng caùc maãu moát naøy vaøo thöïc teá cuoäc soáng chöù khoâng döøng laïi ôû thôøi trang saøn dieãn. Ü Taêng cöôøng coâng taùc tìm hieåu thò hieáu khaùch haøng cuûa töøng thò tröôøng thoâng qua söï hoã trôï cuûa kieàu baøo Campuchia vaø tham taùn thöông maïi taïi caùc thò tröôøng ñoù. CLVII Ü Keát hôïp vôùi caùc toå chöùc quoác teá veà ñaøo taïo chuyeân gia thieát keá ñeå hình thaønh caùc tröôøng, trung taâm, cuõng nhö caùc buoåi thuyeát trình veà thieát keá maãu moát trong nöôùc ñeå ngöôøi daân coù theå tham gia thuaän lôïi. Ü Quan taâm thoaû ñaùng vieäc ñaàu tö vaøo coâng ngheä thieát keá thôøi trang, coù chính saùch khuyeán khích vaø hoã trôï cho caùc coâng ty may lôùn ñaàu tö vaøo coâng ngheä maùy tính trôï giuùp thieát keá vaø saûn xuaát CAD - CAM (Computer Added Design - Computer Added Manufacturing); bôûi vì, coâng ngheä CAD - CAM coù nhieàu coâng duïng: Veõ phaùt thaûo treân maùy, taïo ra nhöõng maãu caét chính xaùc, moâ taû ñöôïc chaát lieäu vaûi, taïo ra baûn veõ kyõ thuaät ñaày ñuû... Vieäc söû duïng loaïi maùy naøy seõ giuùp doanh nghieäp taïo ra ñöôïc nhöõng maãu maõ ñaùp öùng yeâu caàu ña daïng cuûa thò tröôøng. 3.3.1.4.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp Ñeå trieån khai ñoàng boä caùc bieän phaùp treân caàn quaùn trieät caùc ñieàu kieän sau: - Ngaønh may maëc Campuchia phaûi thöïc söï quan taâm ñuùng möùc ñeán coâng taùc thieát keá, maãu moát. - Caàn phaûi coù keá hoaïch öu tieân trieån khai töøng vaán ñeà. - Haøng naêm caùc doanh nghieäp caàn phaûi trích moät löôïng ngaân saùch cho coâng taùc thieát keá, maãu moát. 3.3.1.4.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Taïi sao khaû naêng caïnh tranh haøng may maëc Campuchia treân thò tröôøng coøn thaáp, coù theå noùi maãu maõ ngheøo naøn laø moät trong caùc nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng naøy. Vaäy caàn trieån khai nhanh caùc giaûi phaùp treân seõ goùp phaàn naâng cao khaû naêng caïnh tranh haøng may maëc Campuchia treân thò tröôøng quoác teá. 3.3.1.5. Giaûi phaùp 5: Ña daïng hoùa chuûng loaïi saûn phaåm saûn xuaát CLVIII Thöïc teá hieän nay, saûn phaåm may maëc Campuchia taïi thò tröôøng Myõ, EU vaø caùc thò tröôøng khaùc nhìn chung coù nhieàu loaïi saûn phaåm; nhöng nhöõng saûn phaåm naøy chöa phong phuù vaø ña daïng. Cho neân, ñaây laø moät ñieåm yeáu; do vaäy, ngaønh may maëc Campuchia caàn phaûi ña daïng hoùa chuûng loaïi saûn phaåm theo nghóa môùi hoaøn toaøn sau ñaây: Ña daïng hoùa chuûng loaïi saûn phaåm laø vieäc thieát keá taïo ra nhieàu saûn phaåm khaùc nhau trong moät nhoùm saûn phaåm. Cuï theå, trong nhoùm saûn phaåm quaàn short caàn taïo ra nhieàu loaïi quaàn short khaùc nhau veà kích côõ, veà maøu saéc, veà caùch thieát keá; coù nghóa laø heát söùc tieän ích vaø hieäu quaû, ñaùp öùng cho töøng phaân khuùc thò tröôøng. 3.3.1.5.1. Noäi dung cuûa giaûi phaùp - Tröôùc heát, caàn ñöa moät ñoäi nguõ caùc nhaø chuyeân gia veà thò tröôøng ra thò tröôøng theá giôùi ñeå tìm hieåu xem saûn phaåm cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh coù maãu maõ nhö theá naøo, chuûng loaïi ra sao vaø chuûng loaïi naøo, maët haøng naøo ñöôïc ngöôøi tieâu duøng öu chuoäng. Ngoaøi ra, caàn am hieåu thò hieáu ngöôøi tieâu duøng, töø ñoù toång hôïp thoâng tin vaø ñöa ra moät loaït caùc chuûng loaïi saûn phaåm ña daïng; traùnh tình traïng ña daïng chuûng loaïi saûn phaåm, khoâng phuø hôïp vôùi thò hieáu ngöôøi tieâu duøng, laøm cho vieäc ña daïng hoùa chuûng loaïi saûn phaåm khoâng thaønh coâng. - Caàn nhanh choùng xaây döïng ñoäi nguõ maïnh ñeå nghieân cöùu thieát keá saûn xuaát thöû maët haøng töø caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh trong ngaønh; bao goàm caùc chuyeân gia gioûi coâng ngheä töø vaät lieäu deät ñeán xöû lyù hoaøn taát vaø caùc nhaø thieát keá, maãu moát thôøi trang. - Chuù troïng phaàn meàm trong nghieân cöùu thieát keá saûn xuaát thöû maët haøng. Trong nghieân cöùu maët haøng, ngoaøi nghieân cöùu caûi tieán thieát bò ñeå taïo maët haøng môùi; neân chuù troïng nghieân cöùu phaàn meàm trong coâng ngheä saûn xuaát maët haøng (nghieân cöùu caùc bí quyeát, coâng ngheä, toå chöùc quaûn lyù…) maø khoâng caàn thay ñoåi CLIX cô caáu thieát bò. Vieäc nghieân cöùu thay ñoåi maãu maõ keøm theo nghieân cöùu phaàn meàm. Ñieàu naøy roõ nhaát laø ñoái vôùi maët haøng may maëc. Nhieàu khi chæ laø sôïi, vaûi thoâng thöôøng, nhöng vaãn coù theå may thaønh nhöõng boä quaàn aùo öa nhìn phuø hôïp vôùi töøng loaïi ñoái töôïng tieâu duøng. Nhö quaàn aùo may saün Trung Quoác, Thaùi Lan, Haøn Quoác... traøn ngaäp thò tröôøng Campuchia vôùi chaát lieäu vaûi khoâng hôn gì Campuchia nhöng kieåu daùng phong phuù hôn, giaù reû hôn neân baùn raát chaïy. - Caùc doanh nghieäp may maëc phaûi xaây döïng chieán löôïc veà saûn phaåm môùi döïa treân neàn taûng nhöõng saûn phaåm ñaõ coù vaø tìm hieåu nhöõng saûn phaåm cuûa ñoái thuû caïnh tranh nhö Trung Quoác, Ñaøi Loan, Meâhicoâ…. Baûng 3.2: Saûn phaåm caàn ña daïng so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh STT 1 2 Saûn phaåm caàn ña daïng cuûa caùc doanh nghieäp may maëc Campuchia AÙo khoaùc, sôïi nhaân taïo, coù deät kim AÙo khoaùc (khoâng phaûi baèng len, boâng, sôïi nhaân taïo) goàm treân 70% khoái löôïng laø tô taèm, coù ñan moùc 3 AÙo sô mi nam coù haøm löôïng silk lôùn hôn 70% 4 AÙo jacket nam 5 AÙo nguû, trang phuïc loùt cuûa phuï nöõ 6 Boä quaàn aùo coù ñan moùc , baèng len hoaëc loâng ñoäng vaät 7 AÙo khoaùc töø sôïi nhaân taïo khoâng deät kim, moùc, goàm treân 36% len. 8 AÙo khoaùc töø sôïi nhaân taïo, khoâng coù deät kim, moùc - Khi thöïc hieän chieán löôïc ña daïng hoaù saûn phaåm caùc doanh nghieäp Campuchia caàn chuù yù ñeán xu höôùng saûn xuaát vaø tieâu thuï ngaønh deät may treân thò tröôøng theá giôùi nhö sau: Ü Hoaït ñoäng dieãn ra mang tính chaát xuyeân quoác gia. CLX Ü Ñieàu kieän thôøi tieát khí haäu ôû moãi nöôùc khaùc nhau ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp deät may phaûi cung caáp nhöõng saûn phaåm khaùc nhau thích öùng vôùi töøng muøa vuï trong naêm. Ü Ñôøi soáng caøng khaù leân vôùi thu nhaäp caøng cao, con ngöôøi laïi coù xu höôùng quay veà vôùi thieân nhieân, do vaäy nhöõng saûn phaåm deät may coù xuaát xöù töø thieân nhieân nhö taèm tô, lanh, thoå caåm... seõ laø nhöõng saûn phaåm ñöôïc ngöôøi tieâu duøng treân theá giôùi öu chuoäng. Caùc doanh nghieäp may maëc Campuchia caàn phaûi nghieân cöùu vaø saûn xuaát nhoùm saûn phaåm naøy. Ü Vôùi phong traøo baûo veä ñoäng vaät hoang daõ ñang dieãn ra treân phaïm vi theá giôí ñaõ laøm cho nhu caàu caùc saûn phaåm may töø nguyeân lieäu da ñoäng vaät thu heïp, ñieàu naøy ñaët ngaønh may theá giôùi phaûi thay theá baèng caùc saûn phaåm khaùc coù chöùc naêng töông töï ñeå choáng reùt vaøo nhöõng muøa ñoâng baêng giaù. Vì vaäy caùc doanh nghieäp caàn chuù troïng ngay ñeán nhoùm saûn phaåm naøy. Ü Ñoàng thôøi do khoâng khí bò oâ nhieãm naëng neà, con ngöôøi caàn coù nhöõng saûn phaåm may ñaëc bieät ñeå baûo veä da nhö quaàn aùo laøm baèng chaát lieäu ñaëc bieät ñeå choáng tia hoàng ngoaïi cuûa aùnh naéng maët trôøi coù theå gaây ung thö da. - Ngoaøi nhöõng maët haøng truyeàn thoáng, caùc doanh nghieäp may maëc caàn ña daïng hoaù chuûng loaïi saûn phaåm theo caùc hình thöùc nhö: ña daïng maãu maõ; ña daïng kieåu daùng, hoa vaên; ña daïng maøu saéc; ña daïng chaát lieäu... - Trong töông lai caàn taêng cöôøng coâng taùc nghieân cöùu saûn phaåm môùi nhö: Quaàn aùo dieät vi truøng; quaàn aùo aâm nhaïc; quaàn aùo ñieàu hoaø khoâng khí; quaàn aùo coù muøi thôm; quaàn aùo choáng muøi hoâi; quaàn aùo caùch ñieän; quaàn aùo xoa boùp,... 3.3.1.5.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp - Phaûi coù moät löôïng voán khaù lôùn ñeå ñaàu tö veà coâng ngheä, thay ñoåi quy trình saûn xuaát. - Phaûi coù moät ñoäi nguõ caùc nhaø thieát keá mang taàm côû khu vöïc vaø theá giôùi. CLXI - Caàn phaûi coù moät ñoäi nguõ caùn boä am hieåu thò tröôøng theá giôùi moät caùch töôøng taän vaø coù khaû naêng linh hoaït trong vaán ñeà thay ñoåi thò hieáu ngöôøi tieâu duøng. - Coù moät ñoäi nguõ caùc nhaø quaûn trò coù trình ñoä chuyeân moân cao. 3.3.1.5.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Giaûi phaùp naøy caàn phaûi ñöôïc thöïc thi moät caùch nhanh choùng thì ngaønh may maëc Campuchia môùi naâng leân moät taàm cao môùi ñeå caïnh tranh vôùi caùc ñoái thuû veà ngaønh may maëc treân thò tröôøng theá giôùi noùi chung vaø thò tröôøng Myõ noùi rieâng. 3.3.1.6. Giaûi phaùp 6: Ñoåi môùi coâng ngheä - maùy moùc thieát bò 3.3.1.6.1. Noäi dung giaûi phaùp Trong nhieàu lyù do daãn ñeán söï yeáu keùm veà naêng löïc saûn xuaát cuûa ngaønh may Campuchia, coâng ngheä laø taùc nhaân chuû yeáu. Vaäy caàn phaûi nhaän thöùc ñöôïc söï taát yeáu phaûi ñaàu tö ñoåi môùi trang thieát bò, coâng ngheä, naâng cao naêng löïc saûn xuaát. Trong thôøi gian qua maët duø ñaõ coù söï ñoåi môùi nhöng chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu. Taùc giaû coù ñeà xuaát moät soá vaán ñeà sau ñaây veà ñaàu tö coâng ngheä, maùy moùc thieát bò. Ü Caàn ñaàu tö vaøo caùc coâng ngheä caét, may töï ñoäng hoaù, maùy may 5 ñöôøng chæ, maùy vaét soå, maùy chaïy ñöôøng lai cuõng nhö heä thoáng caét chæ, uûi hieän ñaïi. Ü Ñaàu tö vaøo coâng ngheä hoã trôï nhö coâng ngheä CAD - CAM... maø hieän nay caùc nöôùc trong khu vöïc ñaõ aùp duïng nhö Trung Quoác, Indonesia, Thaùi Lan, AÁn Ñoä... Ü Caàn ñaàu tö vaøo coâng ngheä taïo maãu Ü Ñaàu tö vaøo coâng ngheä ñeå saûn xuaát nhöõng maët haøng cao caáp nhö boä veston, complet, quaàn taây cao caáp... CLXII Ü Caùc doanh nghieäp may neân keát hôïp ñaàu tö thieát bò chuyeân duøng ñoàng boä ñeå ñuû söùc saûn xuaát ra nhöõng loâ haøng vôùi soá löôïng lôùn, chaát löôïng cao, ñaùp öùng thôøi haïn giao haøng chính xaùc. 3.3.1.6.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp Ñeå ñoåi môùi coâng ngheä - maùy moùc thieát bò coù hieäu quaû caàn caùc ñieàu kieän sau: - Caàn coù söï hoã trôï tröïc tieáp töø nhaø nöôùc. - Caàn phaûi ñaàu tö hôïp lyù vaø ñoàng boä. - Beân caïnh ñaàu tö caùc coâng ngheä hieän ñaïi thì caàn quan taâm ñeán trình ñoä quaûn lyù vaø söû duïng noù ñeå traùnh laõng phí, khoâng söû duïng heát coâng suaát. - Chính phuû caàn ban haønh chính saùch hoã trôï caùc doanh nghieäp veà maët baèng trong quaù trình môû roäng saûn xuaát - kinh doanh. 3.3.1.6.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Vieäc thöïc hieän caùc giaûi phaùp ñaàu tö coâng ngheä- maùy moùc thieát bò ñoàng boä töø khaâu thieát keá, caét may, hoaøn thieän saûn phaåm seõ taïo ra chaát löôïng saûn phaåm cao, taêng hieäu quaû saûn xuaát, giaûm giaù thaønh saûn phaåm nhaèm naâng cao khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng theá giôùi. 3.3.1.7. Giaûi phaùp 7: Naâng cao trình ñoä tay ngheà lao ñoäng ngaønh may 3.3.1.7.1. Noäi dung giaûi phaùp Löïc löôïng lao ñoäng ngaønh may Campuchia hieän nay coù theå noùi laø vöøa thieáu laïi vöøa yeáu; yeáu ôû ñaây taäp trung vaøo hai khía caïnh, yeáu veà trình ñoä vaên hoùa vaø yeáu veà trình ñoä tay ngheà hay coøn goïi laø trình ñoä chuyeân moân. Thieáu ôû ñaây laø thieáu löïc löôïng lao ñoäng coù trình ñoä tay ngheà. Töø vieäc thieáu trình ñoä vaên hoaù neân nhöõng hieåu bieát veà maët nhö: phaùp luaät, chính saùch lao ñoäng, noäi qui kyû luaät vaø khaû naêng tieáp thu, vaän duïng nhöõng kyõ thuaät tieân tieán cuûa ngöôøi lao ñoäng khoâng cao, töø ñoù ñeå xaûy ra tieâu cöïc. Moät maët ngöôøi lao ñoäng deã coù nhöõng phaûn CLXIII öùng khoâng phuø hôïp nhö ñình coâng sai luaät, hoaëc coù nhöõng öùng xöû keùm vaên minh trong coâng vieäc, trong quan heä ñoàng nghieäp, quan heä chuû thôï...vaø töø vieäc thieáu trình ñoä tay ngheà ñaõ daãn ñeán voøng luaån quaån: nhaân löïc trình ñoä thaáp - naêng suaát thaáp - tieàn löông ít - boû vieäc - phaûi tieáp nhaän nhaân löïc trình ñoä thaáp! Ñeå phaù vôõ voøng luaån quaån naøy caàn phaûi choïn chính saùch taäp trung vaøo khaâu ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi. Hieän nay, Campuchia chöa coù tröôøng chuyeân ngaønh ñaøo taïo coâng nhaân kyõ thuaät, caùn boä quaûn lyù cho ngaønh deät may maø chuû yeáu laø caùc chöông trình ñaøo taïo chuyeân nghieäp vôùi söï hoã trôï cuûa toå chöùc ngoaïi thöông Nhaät Baûn vaø moät soá chöông trình ñaøo taïo taïi choã. Do ñoù, coâng nhaân ngaønh may tröôùc khi tuyeån choïn vaøo laøm vieäc trong doanh nghieäp may phaûi bieät söû duïng maùy may ñieän, ñi hoïc taïi töøng nhaø daïy caét, may coù khoaûng 15 - 30 maùy. Sau ñaây laø caùc bieän phaùp caàn trieån khai nhanh ñeå ñaøo taïo nguoàn löïc coù trình ñoä tay ngheà ñaùp öùng nhu caàu nhaân löïc ngaønh may hieän nay ôû Campuchia: Ü Caàn ñöa chöông trình ñaøo taïo lao ñoäng cho ngaønh deät may vaøo chöông trình ñaøo taïo quoác gia vaø moät soá tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng, trung caáp, tröôøng daïy ngheà, caùc toå chöùc treân seõ ñöôïc yeâu caàu phaûi thöïc hieän nhieäm vuï naøy. Ü Caàn phaûi xaây döïng ngay caùc tröôøng chuyeân ngaønh ñaøo taïo deät may ñeå ñaøo taïo coâng nhaân laønh ngheà. Bao goàm chuyeân ngaønh thieát keá, quaûn lyù, kyõ thuaät töø caáp tröôûng chuyeàn trôû leân, ñaëc bieät laø khoa kyõ thuaät caét may hieän ñaïi. Ü Chính phuû caàn taøi trôï daïy ngheà maø chuû yeáu laø tieáp nhaän vaø chuyeån giao thaønh nhöõng chöông trình thöôøng xuyeân vôùi chi phí chaáp nhaän ñöôïc, trong ñoù coù caû vieäc môøi caùc chuyeân gia nöôùc ngoaøi. Phoái hôïp vôùi caùc tröôøng ñaïi hoïc ñeå ñaøo taïo theo yeâu caàu. CLXIV Ü Taêng cöôøng coâng taùc ñaøo taïo keát hôïp giöõa caùc doanh nghieäp vaø caùc tröôøng ñaïi hoïc, caùc trung taâm daïy ngheà ñeå môû lôùp ñaøo taïo daøi haïn chuyeân ngaønh. Ü Ngoaøi ra caàn taêng cöôøng coâng taùc ñaøo taïo taïi choã hay noùi khaùc hôn laø ñaøo taïo taïi caùc doanh nghieäp baèng caùch thueâ caùc chuyeân gia trong vaø ngoaøi nöôùc ñeán doanh nghieäp ñeå toå chöùc caùc khoaù ñaøo taïo trong giôø laøm vieäc hay ngoaøi giôø. Ü Ngaønh may maëc, ñaëc bieät laø Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc Campuchia (GMAC) thieát laäp caùc chöông trình ñaøo taïo, huaán luyeän vôùi söï hoã trôï cuûa caùc toå chöùc quoác teá nhö: JETRO, UNIDO, MPDF, ZDH... 3.3.1.7.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp Khi thöïc hieän giaûi phaùp naøy caàn phaûi ñaûm baûo caùc ñieàu kieän sau: - Phaûi hoaïch ñònh chöông trình ñaøo taïo cuï theå trong ngaén haïn vaø daøi haïn - Xaây döïng quyõ hoã trôï ñaøo taïo quoác gia ñöôïc nhieàu cô quan ban ngaønh tham gia. - Caàn quaùn trieät quan ñieåm "Ñaøo taïo phaûi gaén lieàn vôùi thöïc tieãn" ñeå traùnh tình traïng ñaøo taïo laïi nhaèm haïn cheá laõng phí caû veà nhaân löïc laãn kinh phí. 3.3.1.7.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Trình ñoä tay ngheà lao ñoäng ñöôïc naâng leân seõ phaù vôõ voøng luaån quaån neâu treân vaø taïo ra böôùc ñoät phaù nhaèm taïo ra voøng xoaùy phaùt trieån môùi, tích cöïc: nhaân löïc ñöôïc ñaøo taïo toát - naêng suaát taêng - tieàn löông taêng - gaén boù vôùi xí nghieäp!. Ngoaøi ra coøn ñaùp öùng nhu caàu hoäi nhaäp vaø caïnh tranh gay gaét treân thò tröôøng may maëc theá giôùi trong thôøi gian tôùi. 3.3.2. NHOÙM GIAÛI PHAÙP VEÀ CAÙC YEÁU TOÁ ÑAÀU RA 3.3.2.1. Giaûi phaùp 1: Phaùt trieån saûn phaåm xuaát khaåu coù lôïi theá(Öu tieân 1) 3.3.2.1.1. Noäi dung giaûi phaùp CLXV Tröôùc heát moãi doanh nghieäp caàn phaûi xaùc ñònh saûn phaåm muõi nhoïn, coù theá maïnh ñeå coù chieán löôïc ñaàu tö coâng ngheä môùi, taïo ra caùc saûn phaåm taêng veà soá löôïng vaø chaát löôïng vaø coù khaû naêng caïnh tranh cao. Caàn ñaùnh giaù caùc ñoái thuû treân thò tröôøng moät caùch thaän troïng ñeå tìm hieåu saûn phaåm cuûa Campuchia coù lôïi theá nhö theá naøo so vôùi ñoái thuû ñeå ñöa ra giaûi phaùp phaùt trieån saûn phaåm coù lôïi theá. Hieän nay Campuchia coù lôïi theá töông ñoái trong caùc maët haøng nhö: quaàn taây, aùo thun ngaén tay, aùo len chui ñaàu... laø nhöõng saûn phaåm khoâng yeâu caàu kyõ thuaät cao, vaø ñöôïc söû duïng GSP/MFN cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp. Trong thôøi gian tôùi caùc doanh nghieäp Campuchia caàn chuù troïng vaøo caùc maët haøng sau: Ü Maët haøng coù yeâu caàu kyõ thuaät may khoâng cao nhöng caàn giaù reû nhö: quaàn taây, aùo thun, aùo len... Ü Maët haøng ñöôïc höôûng öu ñaõi thöông maïi maø caùc nöôùc coâng nghieäp daønh cho. Ü Maët haøng ñaõ coù thöông hieäu treân caùc thò tröôøng lôùn nhö EU, Myõ, Canada... 3.3.2.1.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp - Caùc doanh nghieäp ñaùnh giaù lôïi theá saûn phaåm cuûa mình döïa treân vieäc ñaùnh giaù ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi, ruûi ro hay coøn goïi laø phaân tích ma traän SWOT. - Caàn ñaàu tö ñuùng höôùng vaøo nhöõng coâng ngheä thieát bò taïo ra nhöõng saûn phaåm coù lôïi theá. - Söû duïng caùc nguoàn löïc voán coù vaø lôïi theá maø caùc nöôùc daønh cho theo xu höôùng taän duïng lôïi theá ñeå khaéc phuïc ñieåm yeáu vaø phaùt huy theá maïnh ñeå haïn cheá ruûi ro. - Caàn xaùc ñònh thò hieáu khaùch haøng muïc tieâu nhaèm ñònh vò saûn phaåm thoâng qua caùc chính saùch marketing thích hôïp. CLXVI - Thöïc hieän chieán löôïc khaùc bieät hoaù saûn phaåm nhaèm haïn cheá caïnh tranh tröïc tieáp. 3.3.2.1.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Vieäc phaùt trieån saûn phaåm coù lôïi theá laø vieäc laøm heát söùc caàn thieát cho caùc doanh nghieäp may maëc Campuchia khi maø thò tröôøng haøng may maëc xuaát khaåu böôùc vaøo cuoäc caïnh tranh quyeát lieät sau khi cheá ñoä haïn ngaïch bò baõi boû töø naêm 2005. Nhöõng saûn phaåm coù lôïi theá seõ phaùt huy theá maïnh treân thò tröôøng ñoàng thôøi laø neàn taûng vöõng chaéc cho caùc saûn phaåm khoâng coù lôïi theá khaùc. 3.3.2.2. Giaûi phaùp 2: Naâng cao chaát löôïng haøng may maëc xuaát khaåu(Öu tieân 2) 3.3.2.2.1. Noäi dung giaûi phaùp Trong ñieàu kieän caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét, nhaát laø sau naêm 2005,khi haïn ngaïch vaø caùc haøng raøo thueá quan khaùc ñöôïc baõi boû, thò phaàn cuûa moãi nöôùc xuaát khaåu phuï thuoäc vaøo phaàn lôùn vaøo khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm. Ñoái vôùi haøng may maëc, caùc bieän phaùp caïnh tranh "phi giaù caû", tröôùc heát laø caïnh tranh chaát löôïng haøng hoaù, trong raát nhieàu tröôøng hôïp trôû thaønh yeáu toá quyeát ñònh trong caïnh tranh. Caùc thò tröôøng xuaát khaåu chính cuûa Campuchia laø EU, Myõ, Canada... laø nhöõng thò tröôøng "khoù tính", ñoøi hoûi cao veà chaát löôïng. Ngöôøi tieâu duøng ôû caùc thò tröôøng naøy coù khaû naêng thanh toaùn cao, neân yeáu toá chaát löôïng vaø nhaõn maùc saûn phaåm ñöôïc chuù yù hôn laø giaù saûn phaåm. Ñeå ñaûm baûo chaát löôïng saûn phaåm, moät trong nhöõng vaán ñeà caàn quan taâm ñoù laø xaây döïng tieâu chuaån chaát löôïng quoác teá ISO, tuy nhieân trong soá 199 doanh nghieäp may maëc chæ coù khoaûng 10 - 15 doanh nghieäp aùp duïng tieâu chuaån ISO maø ñaëc bieät ñaây laø caùc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù quy moâ lôùn nhö haõng GAP, Nike,... coøn laïi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû chö aùp duïng tieâu chuaån ISO. CLXVII Sau ñaây laø moät soá bieän phaùp nhaèm naâng cao chaát löôïng saûn phaåm ñöôïc ñeà xuaát: Ü Kieåm tra chaët cheõ chaát löôïng nguyeân phuï lieäu, taïo baïn haøng cung caáp nguyeân phuï lieäu oån ñònh, ñuùng thôøi haïn, baûo quaûn toát nguyeân phuï lieäu traùnh xuoáng phaåm caáp. Caàn chuù yù raèng nguyeân lieäu sôïi vaûi laø nhöõng haøng hoaù huùt aåm maïnh, deã hö hoûng trong ñieàu kieän nhieät ñôùi noùng aám ôû Campuchia. Ü Tuaân thuû nghieâm ngaët yeâu caàu cuûa beân ñaët haøng veà nguyeân phuï lieäu, coâng ngheä, qui trình saûn xuaát theo ñuùng maãu haøng vaø taøi lieäu kyõ thuaät beân ñaët haøng cung caáp veà maõ haøng, quy caùch kyõ thuaät, nhaõn maùc, ñoùng goùi bao bì,... Ü Tuaân thuû ñuùng quy trình kieåm tra chaát löôïng tröôùc khi xuaát khaåu. Ü Ñeå ñaûm baûo chaát löôïng xuaát khaåu, giöõ uy tín treân thò tröôøng theá giôùi, moät heä thoáng kieåm tra chaát löôïng baét buoäc laø moät bieän phaùp caàn thieát. Ví duï, heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng haøng xuaát khaåu cuûa Ñaøi Loan - baèng caùch phaân caùc doanh nghieäp theo nhoùm phaûi kieåm tra ñoät xuaát (nhoùm A), kieåm tra ñònh kyø (nhoùm B) vaø kieåm tra baét buoäc (nhoùm C), coù söï ñieàu chænh giöõa caùc nhoùm theo keát quaû kieåm tra thöïc teá töøng giai ñoaïn - coù theå laø moät kinh nghieäm toát ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy ñoái vôùi haøng may maëc Campuchia. Ü Nhanh choùng trieån khai xaây döïng ñoàng loaït taïi caùc doanh nghieäp deät may vieäc aùp duïng heä thoáng quaûn lyù theo tieâu chuaån quoác teá ISO 9000: 2000, heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng ISO 14000, heä thoáng traùch nhieäm xaõ hoäi SA 8000 vaø tieâu chuaån söùc khoeû - an toaøn lao ñoäng OSHAS 18000. Xem ñaây laø nhöõng ñieàu kieän tieân quyeát ñeå ñöa ngaønh deät may hoäi nhaäp vaøo thò tröôøng theá giôùi. CLXVIII 3.3.2.2.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp - Caùc doanh nghieäp phaûi xem chaát löôïng saûn phaåm laø moät trong caùc yeáu toá caïnh tranh quan troïng nhaát. - Hình thaønh vaø phaùt trieån maïnh ñoäi nguõ KCS trong caùc nhaø maùy. - Caàn söï quan taâm vaø hoã trôï cuûa chính phuû trong vieäc xaây döïng heä thoáng tieâu chuaån chaát löôïng quoác teá. 3.3.2.2.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Vieäc naâng cao chaát löôïng saûn phaåm goùp phaàn to lôùn trong vieäc taïo ra lôïi theá caïnh tranh ñoàng thôøi gia taêng khaû naêng chieám lónh thò phaàn. Laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå thaâm nhaäp vaøo caùc thò tröôøng "khoù tính" nhö Nhaät, EU... 3.3.2.3. Giaûi phaùp 3: Xaây döïng giaù xuaát khaåu caïnh tranh (Öu tieân 3) 3.3.2.3.1. Noäi dung giaûi phaùp Baûn thaân taùc giaû qua tìm hieåu caùc cuoäc khaûo saùt maø moät soá nhoùm nghieân cöùu thöïc hieän taïi caùc thò tröôøng lôùn nhö Myõ, EU... thaáy raèng, tröø nhöõng "haøng may thöông hieäu" cuûa caùc haõng cuûa Italia, Phaùp coù giaù ñaét, coøn haøng may maëc do Trung Quoác, AÁn Ñoä, Meâhicoâ saûn xuaát giaù raát reû, nhieàu thöù coøn reû hôn ôû Campuchia. Theo taùc giaû, haøng may Campuchia chöa coù thöông hieäu noåi tieáng treân theá giôùi, thì neân tieáp tuïc duy trì chính saùch ñònh giaù thaáp ñeå thoaû maõn thò tröôøng bình daân cuûa Myõ, EU, Canada... Ñeå naâng cao tính caïnh tranh veà giaù caû cho saûn phaåm may, theo taùc giaû, caùc doanh nghieäp ngaønh may phaûi chuù yù ñeán caùc bieän phaùp sau: Ü Coù chính saùch khuyeán khích naâng cao naêng suaát lao ñoäng ñeå giaûm chi phí nhaân coâng treân moät ñôn vò saûn phaåm. Ü Xaây döïng tieâu chuaån quaûn trò ISO 9000 trong caùc xí nghieäp may, vì hôïp lyù hoaù quy trình saûn xuaát goùp phaàn giaûm ñöôïc saûn phaåm hoûng. CLXIX Ü Tìm kieám nguyeân lieäu trong nöôùc, keå caû nguyeân lieäu töø caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi FDI vaø doanh nghieäp khu cheá xuaát ñeå giaûm giaù thaønh saûn phaåm. Ü Lieân keát vôùi caùc haõng nöôùc ngoaøi ñeå söû duïng thöông hieäu saûn phaåm cuûa hoï, ñieàu naøy cho pheùp ñònh giaù saûn phaåm cao, nhöng vaãn mang tính caïnh tranh so vôùi giaù cuûa caùc haõng goác saûn xuaát. 3.3.2.3.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp - Caàn löu yù laø caùc coâng ty may maëc xuaát khaåu Campuchia khoâng neân ñònh giaù quaù thaáp so vôùi giaù hieän haønh treân thò tröôøng. Neáu khoâng seõ bò xem laø baùn phaù giaù vaø seõ bò ñaùnh thueá choáng baùn phaù giaù vaøo maët haøng ñoù. - Vieäc ñònh giaù saûn phaåm phaûi so saùnh döïa treân saûn phaåm cuøng loaïi cuûa ñoái thuû caïnh tranh. - Caàn phaûi tìm moïi bieän phaùp ñoàng boä ñeå haï giaù thaønh saûn phaåm môùi coù khaû naêng xaây döïng ñöôïc giaù caû caïnh tranh. 3.3.2.3.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Xaây döïng giaù caû caïnh tranh goùp phaàn vaøo vieäc ñaåy maïnh saûn löôïng xuaát khaåu, cuûng coá vò theá thò tröôøng vaø naâng cao söùc caïnh tranh. Ñoàng thôøi ñònh vò saûn phaåm treân thò tröôøng muïc tieâu vaø thò tröôøng tieàm naêng. 3.3.2.4. Giaûi phaùp 4: Môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu 3.3.2.4.1. Noäi dung giaûi phaùp Thò tröôøng xuaát khaåu may maëc Campuchia trong naêm 2003 laø: thò tröôøng Myõ chieám 69%; thò tröôøng EU chieám 26%, thò tröôøng Canada chieám 3.7% vaø caùc thò tröôøng khaùc chieám 1.3%. Ñieàu naøy cho thaáy raèng thò tröôøng xuaát khaåu may maëc Campuchia coøn quaù haïn heïp, chæ taäp trung vaøo moät soá nöôùc ñöôïc höôûng MFN vaø GSP. Nhöng thöïc teá ngoaøi ba thò tröôøng ñöôïc höôûng MFN/GSP laø Myõ; EU; Canada coøn laïi laø 12 nöôùc (UÙc, CH Seùc, New-Zeland, Thuî Só, Belarus, CLXX Hungary, Na Uy, Bulgaria, Haøn Quoác, Ba Lan, Nhaät Baûn vaø Slovakia). Nhöng thò phaàn chæ chieám 1.3% quaû laø quaù nhoû trong kim ngaïch xuaát khaåu. Ñieàu ñaùng noùi khaùc laø thò tröôøng Nhaät Baûn cuõng nhö caùc thò tröôøng Chaâu AÙ khaùc ñeàu ñoøi hoûi söï khaét khe veà chaát löôïng saûn phaåm, caùc ñôn haøng cuûa ngöôøi Nhaät thöôøng hay coù söï thay ñoåi lieân tuïc veà chuûng loaïi, maøu saéc, maãu maõ... vaø chuû yeáu laø coù thöông hieäu, chuyeân phuïc vuï taàng lôùp thöôïng löu, chí ít thì phaûi laø trung löu. Ngoaøi ra thôøi gian giao haøng phaûi ñuùng heïn, giaùm saùt, kieåm tra chaát löôïng haøng hoaù trong quaù trình saûn xuaát khaù chaët cheõ. Theo taùc giaû, ngaønh may maëc Campuchia caàn ñaåy maïnh hôn nöõa nhöõng thò tröôøng xuaát khaåu ñang coù vaø tieán haønh thaâm nhaäp vaøo moät soá nhoùm thò tröôøng sau trong töông lai: Ü Thò tröôøng Nhaät Baûn, thò tröôøng UÙc. Ü Thò tröôøng khu vöïc Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông. Ü Thò tröôøng caùc nöôùc SNG, Ñoâng AÂu vaø Baéc AÂu. Ü Thò tröôøng 10 nöôùc thaønh vieân EU môùi. Ü Thò tröôøng Trung Ñoâng. Ü Thò tröôøng caùc nöôùc trong khu vöïc. Ü Thò tröôøng caùc nöôùc Baéc Myõ. 3.3.2.4.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp: - Caùc doanh nghieäp caàn xaây döïng ñoäi nguõ laøm coâng taùc thò tröôøng naêng ñoäng vaø vöõng maïnh. - Tìm hieåu kyõ thò hieáu khaùch haøng vaø sôû thích tieâu duøng cuûa nhöõng thò tröôøng naøy ñeå taïo ra nhöõng maãu maõ môùi, khaùc laï so vôùi caùc nöôùc ñaõ saûn xuaát thì môùi thaâm nhaäp ñöôïc vaøo caùc thò tröôøng naøy. - Naâng cao chaát löôïng saûn phaåm ñoàng thôøi saûn phaåm phaûi ña daïng vaø phong phuù. CLXXI - Caàn quaûng baù thöông hieäu treân caùc thò tröôøng tieàm naêng thoâng qua caùc chöông trình nhö hoäi chôï, trieån laõm, Internet, ñaïi lyù, kieàu baøo Campuchia... hôïp taùc môû vaên phoøng ñaïi dieän thöông maïi. - Caùc doanh nghieäp Campuchia caàn laøm quen vôùi vieäc söû duïng thöông maïi ñieän töû ñeå caäp nhaät thoâng tin, thieát keá maãu, tìm kieám khaùch haøng, vaø ñaëc bieät laø taïo phong caùch kinh doanh hieän ñaïi phuø hôïp vôùi caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi. - Caàn söï hoã trôï cuûa caùc toå chöùc xuùc tieán thöông maïi. Ñaëc bieät laø vai troø cuûa tham taùn thöông maïi ñeå thoâng qua ñoù caùc doanh nghieäp coù theå naém baét kòp thôøi caùc thay ñoåi veà giaù caû, tyû giaù, qui ñònh haûi quan, nhöõng chính saùch thöông maïi, ñaàu tö... cuûa caùc nöôùc nhaäp khaåu. - Taêng cöôøng hoaït ñoäng marketing thò tröôøng. 3.3.2.4.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Vieäc trieån khai môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu khoâng chæ laø taêng kim ngaïch xuaát khaåu maø coøn khaúng ñònh vò theá cuûa haøng may maëc xuaát khaåu cuûa Campuchia treân thò tröôøng may maëc theá giôùi. 3.3.2.5. Giaûi phaùp 5: Taêng cöôøng xuaát khaåu theo phöông thöùc giaù FOB 3.3.2.5.1. Noäi dung giaûi phaùp Xuaát khaåu tröïc tieáp laø bieän phaùp raát quan troïng ñeå naâng cao hieäu quaû xuaát khaåu. Ñeå naâng cao tyû troïng xuaát khaåu tröïc tieáp theo taùc giaû, caàn phaûi thöïc hieän caùc bieän phaùp sau: Ü Taäp trung ñaàu tö cho coâng ngheä tieân tieán trong khaâu thieát keá maãu maõ saûn phaåm may. Ü Toå chöùc toát coâng taùc tieáp thò vaø ñaêng kyù nhaõn hieäu haøng hoaù. Ü Ñaûm baûo cung caáp nguyeân phuï lieäu coù chaát löôïng cao. Ü Khaéc phuïc khoù khaên veà thieáu voán taøi chính vaø nhaân löïc trong khaâu thieát keá maãu maõ, phaùt trieån saûn phaåm môùi thoâng qua vieäc trao ñoåi baûn quyeàn CLXXII giöõa caùc coâng ty vaø tranh thuû söï hoã trôï cuûa caùc nhaø nhaäp khaåu cuõng nhö ñaïi dieän cuûa caùc maïng löôùi phaân phoái taïi nöôùc nhaäp khaåu. Ü Khi chöa coù teân tuoåi treân thò tröôøng theá giôùi thì toát nhaát ñeå xaâm nhaäp thò tröôøng trong giai ñoaïn ñaàu laø mua baèng saùng cheá, nhaõn hieäu cuûa caùc coâng ty nöôùc ngoaøi ñeå laøm ra caùc saûn phaåm cuûa hoï vôùi giaù reû hôn, qua ñoù xaâm nhaäp vaøo thò tröôøng theá giôùi baèng saûn phaåm "Saûn xuaát taïi Campuchia", ñoàng thôøi hoïc taäp kinh nghieäm, tieáp thu coâng ngheä ñeå tieán tôùi töï thieát keá maãu maõ. Ü Khai thaùc lôïi theá cuûa vieäc tham gia chöông trình hôïp taùc coâng nghieäp ASEAN (AICO) nhaèm thu huùt coâng ngheä cao cuûa caùc nöôùc ASEAN, hôïp taùc trong phaùt trieån saûn phaåm môùi, ñaêng kyù nhaõn hieäu haøng hoaù vaø khai thaùc lôïi theá veà thueá suaát thueá quan öu ñaõi baèng möùc thueá suaát CEPT cuûa saûn phaåm taïi thôøi ñieåm 2006 theo quy ñònh cuûa AICO cuõng nhö caùc öu ñaõi phi thueá quan khaùc. 3.3.2.5.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp Taêng cöôøng coâng taùc ñaêng kyù nhaõn maùc haøng hoaù cuûa doanh nghieäp laø ñieàu kieän baét buoäc. Hieän nay Campuchia chuû yeáu xuaát khaåu qua caùc coâng ty meï taïi Hong Kong, Trung Quoác, Ñaøi Loan... hoaëc gia coâng cho caùc nöôùc khaùc. Ñeå xuaát khaåu tröïc tieáp, saûn phaåm may maëc Campuchia caàn khaúng ñònh vò trí treân thò tröôøng theá giôùi baèng thöông hieäu cuûa mình. Tuy nhieân, ñaêng kyù nhaõn hieäu haøng hoaù phaûi chòu chi phí cao coù khi tôùi vaøi chuïc ngaøn USD. Vì vaäy, ñeå tieát kieäm chi phí, caùc doanh nghieäp coù theå keát hôïp vôùi nhau ñeå ñaêng kyù moät nhaõn hieäu xuaát khaåu chung cho töøng loaïi saûn phaåm. 3.3.2.5.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Vieäc naâng cao tyû troïng xuaát khaåu tröïc tieáp (FOB) seõ goùp phaàn caûi thieän hieäu quaû xuaát khaåu, naâng cao tyû suaát lôïi nhuaän nhaèm tích luyõ ñaàu tö, ñoåi môùi CLXXIII coâng ngheä. Ñoàng thôøi taïo döïng ñöôïc teân tuoåi cuûa saûn phaåm may maëc xuaát khaåu cuûa Campuchia treân thò tröôøng quoác teá thoâng qua saûn phaåm mang nhaõn maùc cuûa chính mình. 3.3.2.6. Giaûi phaùp 6: Ñaåy maïnh coâng taùc quaûng baù thöông hieäu haøng may maëc xuaát khaåu 3.3.2.6.1. Noäi dung giaûi phaùp a/. Toå chöùc tieáp thò ôû taàm vó moâ: Theo taùc giaû, caàn phaûi coi troïng ñaåy maïnh coâng taùc tieáp thò ôû taàm vó moâ thoâng qua caùc hình thöùc sau: - Xaây döïng chieán löôïc tieáp thò ôû taàm vó moâ treân caùc thò tröôøng nöùoc ngoaøi. - Thoâng qua Cuïc Xuùc tieán Thöông maïi thuoäc Boä Thöông maïi ñeå hoã trôï caùc doanh nghieäp tieáp caän vôùi thò tröôøng nöôùc ngoaøi: khaûo saùt thò tröôøng, tham gia hoäi chôï trieån laõm, tieáp xuùc doanh nghieäp…. - Moãi Boä, ngaønh cuûa Chính phuû xaây döïng trang Web tieáp thò saûn phaåm chuû löïc cuûa Campuchia treân maïng Internet. - Naâng cao vai troø cuûa ñaïi dieän thöông maïi Campuchia trong coâng taùc tieáp thò, tìm kieám ñoái taùc, thoâng tin thò tröôøng…. - Nhaø nöôùc hoã trôï veà cô sôû phaùp lyù ñeå giuùp moät cô quan cuûa Boä Thöông maïi môû Trung taâm thöông maïi Campuchia taïi caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Ñaàu tieân, ñeå haøng may maëc Campuchia tieáp caän vôùi caùc thò tröôøng lôùn nhö Myõ, EU, CANADA, … Trung taâm Thöông maïi naøy coù nhöõng chöùc naêng sau: + Baùn saûn phaåm cuûa caùc doanh nghieäp may Campuchia döôùi hình thöùc baùn buoân vaø baùn leû. CLXXIV + Giuùp cho caùc doanh nghieäp may Campuchia laäp vaên phoøng ñaïi dieän hoaëc thöïc hieän chöùc naêng vaên phoøng ñaïi dieän cho caùc doanh nghieäp Campuchia. + Toå chöùc tieáp thò: Trieån laõm haøng may maëc Campuchia, toå chöùc hoäi nghò khaùch haøng, tìm kieám ñoái taùc. + Xaây döïng maïng löôùi ñaïi lyù baùn haøng. + Nhaän haøng kyù göûi hoaëc thöïc hieän mua ñöùt baùn ñoaïn haøng may maëc cuûa caùc doanh nghieäp may trong nöôùc. - Ñaåy maïnh hoaït ñoäng ngoaïi giao ñeå Chính phuû caùc nöôùc ñoái taùc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi toái ña cho haøng may maëc Campuchia xuaát khaåu sang caùc thò tröôøng naøy. b/. Toå chöùc tieáp thò ôû taàm vi moâ Ñeå ñaåy maïnh xuaát khaåu sang caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi, doanh nghieäp caàn thöïc hieän caùc noäi dung sau: b1/. Toå chöùc tieáp thò tröïc tieáp Thoâng qua khaûo saùt vaø tìm kieám khaùch haøng taïi caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi, tham gia hoäi chôï trieån laõm ñeå toå chöùc tieáp thò tröïc tieáp coù hieäu quaû, doanh nghieäp phaûi chuaån bò, cuï theå nhöõng noäi dung sau: - Tham khaûo yù kieán cuûa Hieäp hoäi ngaønh haøng may maëc, cuûa tham taùn thöông maïi Campuchia taïi caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi cuûa caùc khaùch haøng quen tröôùc khi qua caùc thò tröôøng ñoù. - Toå chöùc caùc chuyeán ñi tieáp thò: + Laäp lòch trình tieáp xuùc vaø tham gia. + Chuaån bò catalogue giôùi thieäu saûn phaåm. + Thoâng qua ngöôøi quen ñeå tìm kieàu baøo Campuchia trôï giuùp phieân dòch. CLXXV + Keá hoaïch tieáp xuùc vôùi caùc ñoái taùc phaûi raát cuï theå chi tieát: Doanh nghieäp ñoái taùc ñaëc bieät chuù yù ñeán naêng löïc cung caáp, tieâu chuaån chaát löôïng, thôøi haïn cung caáp haøng, giaù caû cuï theå töøng loaïi…. b2/. Tieáp thò qua hoäi chôï trieån laõm: Haøng naêm taïi caùc thò tröôøng lôùn nhö Myõ, EU, CANADA, … toå chöùc haøng traêm trieån laõm lôùn nhoû, neáu coù söï taøi trôï cuûa Nhaø nöôùc thì caùc doanh nghieäp coá gaéng tham gia caùc hoäi chôï taïi Myõ, EU, CANADA, … ñeå tìm kieám ñoái taùc. Ñeå tham gia trieån laõm coù hieäu quaû, theo taùc giaû, caùc doanh nghieäp may caàn thöïc hieän caùc coâng vieäc sau: - Gôûi Fax hoaëc Email cho caùc khaùch haøng nöôùc ngoaøi (haøng naêm caùc thò tröôøng lôùn nhö Myõ, EU, CANADA, … coù coâng boá danh saùch vaø ñòa chæ caùc coâng ty naøy, hoaëc tra cöùu treân maïng Internet) veà söï tham gia Hoäi chôï cuûa coâng ty taïi Myõ, EU, CANADA, v.v… gôûi chöông trình laøm vieäc cuûa coâng ty taïi trieån laõm cho hoï vaø mong muoán ñöôïc tieáp xuùc vôùi caùc coâng ty ñoù taïi trieån laõm. - Thieát keá saün gian haøng taïi Campuchia: Ñeå döï truø ñöôïc caùch baøi trí gian haøng sao cho gaây aán töôïng vaø döï ñoaùn ñöôïc chi phí vaø nhaân söï tham gia. - Chuaån bò haøng hoùa vöøa ñeå tröng baøy, vöøa laøm quaø taëng, vöøa ñeå baùn haøng tröïc tieáp (Löu yù ñoái vôùi doanh nghieäp may phaûi xem möùc thueá nhaäp khaåu). - Chuaån bò catalogue, hình aûnh coù aán töôïng ñeå phaùt taïi trieån laõm. - Neân cöû laõnh ñaïo coù naêng löïc tham gia hoäi chôï, vì coù theå nhieàu hôïp ñoàng ñöôïc kyù trong quaù trình toå chöùc trieån laõm. - Neáu doanh nghieäp may Campuchia tham gia ñoâng taïi hoäi chôï, neân ñeà nghò Boä Thöông maïi phoái hôïp vôùi Boä Vaên hoùa Thoâng tin toå chöùc caùc buoåi bieåu dieãn, vöøa giôùi thieäu vaên hoùa Campuchia, vöøa gaây thieän caûm vôùi caùc khaùch haøng nöôùc ngoaøi. CLXXVI b3/. Tieáp thò qua maïng Internet: Hieän nay, thöông maïi ñieän töû trôû thaønh phöông thöùc kinh doanh giuùp doanh nghieäp tieáp caän vôùi thò tröôøng nöôùc ngoaøi deã daøng vaø ít toán keùm. Caùc doanh nghieäp may caàn chuù yù: - Xaây döïng ñòa chæ Email cuûa doanh nghieäp. - Xaây döïng trang Web, coù thieát keá khoa hoïc, gaây aán töôïng. b4/. Ñoái vôùi caùc Toång Coâng ty lôùn ñaët vaên phoøng ñaïi dieän taïi nöôùc ngoaøi: Nhaèm thöïc hieän chöùc naêng caàu noái giöõa thò tröôøng nöôùc ngoaøi, vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát trong nöôùc, caùc vaên phoøng ñaïi dieän taïi nöôùc ngoaøi coù caùc nhieäm vuï: - Tìm hieåu caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi, söï bieán ñoäng cuûa tình hình cung-caàu vaø phaûn aùnh caùc thoâng tin naøy veà nöôùc. - Tìm kieám ñoái taùc khaùch haøng. - Theo doõi tình hình toå chöùc thöïc hieän caùc hôïp ñoàng xuaát khaåu sang caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi. - Laäp vaên phoøng taïi caùc thò tröôøng lôùn nhö Myõ, EU, CANADA,… khaù toán keùm, ôû moät hoaëc hai naêm ñaàu, neân coù theå chöa coù keát quaû lôùn ngay; cho neân, tuøy vaøo ñieàu kieän cuûa töøng coâng ty, coù theå trieån khai hoaït ñoäng taïi caùc thò tröôøng lôùn ñoù vôùi caùc möùc ñoä sau ñaây: Böôùc 1: Ñeà nghò vôùi nhaân vieân thöông vuï Söù quan Campuchia hoaëc kieàu baøo Campuchia coù kinh nghieäm giuùp coâng ty laøm ñaïi dieän taïi caùc thò tröôøng lôùn nhö Myõ, EU, CANADA,… vôùi chöùc naêng cuï theå: Tìm hieåu caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi, tìm kieám khaùch haøng. Thuø lao traû cho nhöõng ngöôøi ñaïi dieän phuï thuoäc vaøo hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa hoï mang laïi cho coâng ty. Böôùc 2: Hôïp taùc vôùi caùc coâng ty Campuchia khaùc thueâ chung vaên phoøng ñaët taïi caùc thò tröông nöôùc ngoaøi (nhôø ñoù giaûm ñöôïc chi phí). CLXXVII Böôùc 3: Xaây döïng vaên phoøng ñaïi dieän ñoäc laäp taïi caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi vôùi nhieàu nhaân vieân quaûn lyù caùc ngaønh haøng xuaát khaåu taïi caùc thò tröôøng ñoù. 3.3.2.6.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp. Kinh nghieäm ñöôïc ruùt ra töø thöïc teá ñeå xaây döïng moät thöông hieäu noåi tieáng, caàn laøm goàm: 1. Coù moät heä thoáng thoâng tin mang taàm côû khu vöïc vaø theá giôùi; 2. Phaûi coù caùc cô quan ñaïi dieän veà thöông maïi ôû nöôùc ngoaøi; 3. Phaûi xaây moät keânh truyeàn hình taïi caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi; 4. Caùc doanh nghieäp xaây döïng ñöôïc chieán löôïc thaâm nhaäp caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi; 5. Doanh nghieäp caàn tham gia caùc chöông trình hoäi chôï trieån laõm vaø hoäi nghò khaùch haøng quoác teá; 3.3.2.6.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Töø tröôùc tôùi nay caùc doanh nghieäp may Campuchia chæ coù chöông trình quaûng baù thöông hieäu saûn phaåm trong nöôùc vaø ôû taàm vi moâ chöa coù moät chöông trình quaûng baù thöông hieäu saûn phaåm naøo ôû nöôùc ngoaøi ñaëc bieät laø ôû nhöõng thò tröôøng lôùn nhö Myõ, EU, CANADA, … Vieäc xaây döïng thöông hieäu laø ñieàu kieän raát caàn thieát trong vieäc naâng cao tyû troïng xuaát khaåu theo hình thöùc tröïc tieáp (FOB). Töøng böôùc xaây döïng ñöôïc thöông hieäu, uy tín vaø hình aûnh ñeïp veà haøng may maëc Campuchia treân thò tröôøng quoác teá. Vì vaäy giaûi phaùp naøy ñoùng goùp raát lôùn trong vieäc ñöa saûn phaåm ngaønh may maëc chieám lónh caùc thò tröôøng nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät trong ñieàu kieän toaøn caàu hoaù kinh teá hieän nay. CLXXVIII 3.3.3. NHOÙM GIAÛI PHAÙP HOÃ TRÔÏ XUAÁT KHAÅU 3.3.3.1. Giaûi phaùp 1: Hoaøn thieän coâng taùc quaûn lyù ñieàu haønh xuaát khaåu(Öu tieân 1) 3.3.3.1.1. Noäi dung giaûi phaùp Coâng taùc quaûn lyù ñieàu haønh xuaát khaåu ôû Campuchia hieän nay coøn quaù coàng keành vaø naëng neà. Ñaëc bieät laø trong coâng taùc quaûn lyù vaø ñieàu haønh thuû tuïc xuaát nhaäp khaåu haøng may maëc nhö vieäc ban haønh raát nhieàu giaáy pheùp vaø toán keùm raát nhieàu thôøi gian, chi phí. Hôn nöõa, khaâu quaûn lyù naøy choàng cheùo leân nhau, khi maø nhaø xuaát khaåu muoán xin giaáy pheùp xuaát khaåu phaûi thoâng qua hôn 5 Boä ngaønh lieân quan. Sau ñaây laø moät soá bieän phaùp theo taùc giaû caàn thöïc hieän ñeå laøm cho qui trình quaûn lyù ñieàu haønh goïn hôn vaø hieäu quaû hôn: Ü Caàn phaûi raø soaùt laïi qui trình caáp pheùp xuaát khaåu cho caùc doanh nghieäp, vaø chæ ñònh cho hai boä ngaønh coù lieân quan thöïc hieän qui trình naøy laø Boä Thöông maïi vaø Cuïc haûi quan vaø thueá. Ü Tieáp tuïc caûi caùch haønh chính trong lónh vöïc thöông maïi theo höôùng: xoaù boû caùc thuû tuïc phieàn haø, oån ñònh moâi tröôøng phaùp lyù ñeå taïo taâm lyù tin töôûng cho caùc doanh nghieäp boû voán kinh doanh laâu daøi, phaán ñaáu laøm cho chính saùch thueá, ñaëc bieät laø thueá xuaát nhaäp khaåu coù ñònh höôùng nhaát quaùn ñeå khoâng gaây khoù khaên cho caùc doanh nghieäp trong vieäc tính toaùn hieäu quaû kinh doanh. Ü Coi troïng ñaøo taïo caùn boä quaûn lyù, ñaøo taïo caùc nhaø quaûn trò coù khaû naêng chuyeân moân naêng löïc laãn ñöùc haïnh nhaèm taïo söï tin töôûng cho doanh nghieäp khi laøm vieäc vôùi hoï. Ü Caàn phaûi tieán haønh trieån khai ngay vaø thieát laäp Hieäp hoäi caùc nhaø xuaát khaåu haøng may maëc, nhaèm hoã trôï caùc doanh nghieäp trong vieäc xuaát khaåu. CLXXIX Ü Ñieàu chænh laõi suaát, tyû giaù hoái ñoaùi moät caùch linh hoaït ñeå vöøa baûo ñaûm söï oån ñònh kinh teá xaõ hoäi vöøa coù lôïi cho xuaát khaåu, haïn cheá nhaäp khaåu. 3.3.3.1.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp - Giöõ vöõng oån ñònh chính trò xaõ hoäi. - Coù söï nhaát quaùn giöõa cô cheá quaûn lyù kinh teá chung, cô cheá quaûn lyù xuaát nhaäp khaåu vaø cô cheá quaûn lyù ngaønh coù lieân quan. - Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät quoác gia. - Hoaøn thieän heä thoáng toå chöùc kinh doanh. - Xaây döïng ñoäi nguõ, ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä chuyeân traùch quaûn lyù xuaát nhaäp khaåu. 3.3.3.1.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Hoaøn thieän coâng taùc quaûn lyù ñieàu haønh xuaát khaåu seõ goùp phaàn giaûi quyeát caùc vaán ñeà sau: - Taïo taâm lyù yeân taâm cho caùc nhaø ñaàu tö khi boû voán ñaàu tö vaøo ngaønh may maëc. - Ruùt ngaén thôøi gian caáp pheùp caùc thuû tuïc giaáy tôø lieân quan ñeán xuaát khaåu nhaèm ñaûm baûo saûn xuaát vaø giao haøng ñuùng haïn. - Giaûm thieåu chi phí khoâng caàn thieát lieân quan ñeán thuû tuïc xuaát nhaäp khaåu. 3.3.3.2. Giaûi phaùp 2: Ñaåy maïnh hoaït ñoäng xuùc tieán xuaát khaåu (Öu tieân 2) 3.3.3.2.1. Noäi dung giaûi phaùp Vieäc thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng quoác teá cuûa haøng may maëc Campuchia hieän nay coøn raát yeáu, ngoaøi nhöõng nguyeân nhaân laø khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng may maëc chöa cao, coøn phaûi keå tôùi moät nguyeân nhaân quan troïng laø coâng taùc xuùc tieán xuaát khaåu cuûa Campuchia coøn yeáu, chöa hoã trôï nhieàu cho caùc doanh nghieäp trong vieäc thaâm nhaäp vaø chieám lónh thò tröôøng theá giôùi. Do vaäy, theo taùc giaû CLXXX trong thôøi gian tôùi caû nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp caàn ñaåy maïnh hoaït ñoäng xuùc tieán xuaát khaåu vôùi caùc bieän phaùp cuï theå sau: 1./ Hoã trôï cuûa nhaø nöôùc trong coâng taùc xuùc tieán xuaát khaåu. Ü Ñeå hoã trôï cho caùc doanh nghieäp deät may thöông coù quy moâ vöøa vaø nhoû, nguoàn voán coøn haïn heïp, nhaø nöôùc caàn toå chöùc caùc ñoaøn thöông maïi trao ñoåi, môû showroom tröng baøy haøng hoaù, giôùi thieäu saûn phaåm, website, tham gia trieån laõm hoäi chôï... Neân thaønh laäp trung taâm thöông maïi, sieâu thò thôøi trang deät may hoaëc trung taâm kinh teá may vôùi caùc chöùc naêng sau: - Cung caáp nhöõng thoâng tin veà cô hoäi gia coâng, mua baùn haøng may ôû caùc khu vöïc thò tröôøng theá giôùi, nhaát laø thò tröôøng Myõ. - Cung caáp nhöõng maãu moát thôøi trang cho caùc doanh nghieäp. - Cung caáp giaù caû, chaát löôïng saûn phaåm, chieán löôïc haäu maõi cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh. - Moâi giôùi thueâ möôùn mua baùn maùy moùc, trang thieát bò ngaønh may. - Toå chöùc bình choïn "Top Ten" trong saûn phaåm deät may ñeå khuyeán khích naâng cao chaát löôïng haøng deät may Campuchia. Ü Caùc tham taùn thöông maïi, vaên phoøng ñaïi dieän thöông maïi cuûa Campuchia taïi nöôùc ngoaøi caàn nhaïy beùn vaø cung caáp kòp thôøi, ñaày ñuû, chính xaùc caùc thoâng tin thò tröôøng, nhöõng bieán ñoäng vaø döï baùo xu höôùng tieâu duøng cuûa thò tröôøng. Nhaèm giuùp caùc doanh nghieäp may Campuchia kòp thôøi ñieàu chænh caùc quyeát ñònh chieán löôïc veà cô caáu xuaát khaåu vaøo thò tröôøng. Ü Ñaåy maïnh coâng taùc trôï caáp xuaát khaåu döôùi hình thöùc thöôûng xuaát khaåu, coù tyû giaù khuyeán khích ñoái vôí ngoaïi teä thu ñöôïc nhôø xuaát khaåu. 2./ Hoaït ñoäng xuùc tieán xuaát khaåu cuûa doanh nghieäp Ü Ngoaøi vieäc chuù troïng naâng cao chaát löôïng vaø haï giaù thaønh saûn phaåm ñeå taêng söùc caïnh tranh cuûa haøng may, caùc doanh nghieäp xuaát khaåu haøng may CLXXXI maëc phaûi naâng cao naêng löïc tieáp thò, tích cöïc thöïc hieän caùc hoaït ñoäng xuùc tieán xuaát khaåu sang thò tröôøng Myõ, EU, CANADA, Nhaät... ñeå chuû ñoäng tìm kieám ñoái taùc, chaøo haøng thoâng qua vieäc tham gia caùc cuoäc hoäi chôï, trieån laõm vaø hoäi thaûo chuyeân ñeà ñöôïc toå chöùc taïi Campuchia hay nöôùc ngoaøi; tìm hieåu vaø nghieân cöùu thò tröôøng tröïc tieáp hoaëc thoâng qua caùc phoøng thöông maïi, tham taùn thöông maïi, Cuïc xuùc tieán thöông maïi... Ü Caùc doanh nghieäp caàn phaûi nghieân cöùu öùng duïng caùc nghieäp vuï marketing ñeå phaùt hieän nhöõng maët haøng môùi coù khaû naêng tieâu thuï treân thò tröôøng. Taêng cöôøng ñaàu tö voán vaø coâng ngheä hieän ñaïi vaøo nhöõng hoaït ñoäng khuyeách tröông caàn thieát giuùp caùc maët haøng môùi tìm choã ñöùng vöõng chaéc treân thò tröôøng. 3.3.3.2.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp - Phaûi coù söï phoái hôïp chaët cheõ giöõa nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp. - Ñeå vieäc xuùc tieán maïnh caàn coù keá hoaïch cuï theå, nhaém vaøo thò tröôøng xaùc ñònh, toå chöùc thöïc hieän moät caùch cuï theå. - Caàn phaûi coù moät quyõ hoã trôï xuùc tieán xuaát khaåu do caùc doanh nghieäp vaø nhaø nöôùc ñoùng goùp. - Söû duïng coâng cuï marketing laø hoaït ñoäng yeåm trôï cho coâng taùc xuùc tieán vaø xaây döïng hình aûnh doanh nghieäp. 3.3.3.2.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Ñaåy maïnh coâng taùc xuùc tieán thöông maïi laø ñieàu kieän kieân quyeát ñeå thaâm nhaäp thò tröôøng vaø phaùt trieån thò tröôøng xuaát khaåu. Ngoaøi ra, noù coøn cung caáp thoâng tin quan troïng cho doanh nghieäp ñeå caûi thieän vaø naâng cao söùc caïnh tranh cuûa haøng may maëc xuaát khaåu cuûa Campuchia. 3.3.3.3. Giaûi phaùp 3: Taêng cöôøng caùc dòch vuï hoã trôï xuaát khaåu 3.3.3.3.1. Noäi dung giaûi phaùp CLXXXII Caùc dòch vuï hoã trôï xuaát khaåu ñöôïc coi nhö laø chaát xuùc taùc, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoaït ñoäng xuaát khaåu. Sau ñaây laø moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán dòch vuï hoã trôï xuaát khaåu, theo taùc giaû caàn thöïc hieän: 1) Cô sôû haï taàng giao thoâng: Hieän nay tình traïng ñöôøng saù ôû Campuchia ñaõ xuoáng caáp traàm troïng ñoàng thôøi dieän tích maët ñöôøng raát chaät. Cuøng vôùi vieäc thieáu caùc phöông tieän vaän chuyeån, heä thoáng caûng bieån quaù taûi ñaõ laøm cho chi phí vaän chuyeån maø doanh nghieäp phaûi gaùnh chòu quaù cao. Do ñoù, Chính phuû cuøng vôùi nhaân daân caàn tieán haønh caûi thieän heä thoáng haï taàng giao thoâng, ñaëc bieät laø tieán haønh xaây döïng moät caûng nöôùc saâu ñeå cho nhöõng taøu coù troïng taûi lôùn caäp caûng nhaèm goùp phaàn khaéc phuïc vieäc chaäm treå vaø chi phí cao veà vaän chuyeån. 2) Cô sôû haï taàng thoâng tin: Söï yeáu keùm trong cô sôû haï taàng thoâng tin vieãn thoâng ñaõ laøm cho vaán ñeà trao ñoåi thoâng tin cuûa caùc doanh nghieäp gaëp raát nhieàu khoù khaên; ñaëc bieät caøng khoù khaên hôn trong thôøi ñaïi thöông maïi ñieän töû. Do vaäy, chính phuû caàn gaáp ruùt caûi thieän cô sôû haï taàng thoâng tin ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp trong vieäc trao ñoåi vaø giaûm chi phí dòch vuï vieãn thoâng. 3) Cô sôû haï taàng ñieän nöôùc: Vieäc thieáu caùc cô sôû haï taàng cô baûn nhö ñieän, nöôùc... laøm cho chi phí dòch vuï naøy cao, ñoàng thôøi cuøng vôùi chính saùch ñaùnh thueá cao veà naêng löôïng. Do vaäy, chính phuû caàn nhanh choùng caûi thieän cô sôû haï taàng cô baûn baèng caùch lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi trong vieäc xaây döïng caùc nhaø maùy ñieän, nöôùc, ñeå naâng cao khaû naêng caïnh tranh trong lónh vöïc naøy. 4) Dòch vuï thanh toaùn: Heä thoáng ngaân haøng cuûa Campuchia hieän nay coøn yeáu keùm, laøm cho khaâu thanh toaùn cuûa caùc doanh nghieäp gaëp raát nhieàu khoù khaên, ñoàng thôøi thuû tuïc thanh toaùn coøn quaù röôøm raø, ñaëc bieät laø thuû CLXXXIII tuïc vay nôï... Chính phuû caàn phaûi cô caáu laïi heä thoáng ngaân haøng ñoàng thôøi trieån khai xaây döïng moät ngaân haøng xuaát nhaäp khaåu ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp trong khaâu thanh toaùn. 5) Thuû tuïc xuaát nhaäp khaåu: Caùc qui ñònh thuû tuïc veà nhaäp khaåu nguyeân lieäu vaø xuaát khaåu thaønh phaåm coøn quaù coàng keành vaø röôøm raø ñaõ gaây ra nhieàu thieät haïi nhö chaäm treã vaø chi phí. Vì vaäy, chính phuû caàn nhanh choùng ñôn giaûn hoaù thuû tuïc xuaát nhaäp khaåu giuùp cho doanh nghieäp traùnh ñöôïc söï chaäm treã trong vieäc giao haøng cuõng nhö giaûm thieåu nhöõng chi phí khoâng caàn thieát. 3.3.3.3.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp - Caàn huy ñoäng nguoàn voán thích ñaùng ñeå ñaàu tö vaøo cô sôû haï taàng. - Thöïc hieän caûi caùch haønh chính theo höôùng tinh giaûm "moät cöûa moät daáu". 3.3.3.3.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Vieäc taêng cöôøng caùc dòch vuï hoã trôï xuaát khaåu goùp phaàn giaûm chi phí, caûi thieän tình hình giao haøng, ñaåy maïnh xuaát khaåu. 3.3.3.4. Giaûi phaùp 4: Hình thaønh quyõ hoã trôï xuaát khaåu 3.3.3.4.1. Noäi dung giaûi phaùp Trong giai ñoaïn hieän nay caùc doanh nghieäp may maëc Campuchia ñang ñöùng tröôùc moät thaùch thöùc to lôùn laø söï caïnh tranh gay gaét sau naêm 2005 khi cheá ñoä haïn ngaïch ñöôïc baõi boû. Ñeå naâng cao söùc caïnh tranh thì phaûi ñaàu tö maùy moùc thieát bò - coâng ngheä, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, haï giaù thaønh. Tuy nhieân, do haàu heát laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû neân khoâng ñuû voán ñeå ñaàu tö coâng ngheä - maùy moùc hieän ñaïi. Vì vaäy vieäc taïo voán vaø hình thaønh quyõ hoã trôï xuaát khaåu laø caàn thieát hôn bao giôø heát. Quyõ hoã trôï xuaát khaåu ñöôïc thaønh laäp nhaèm thöïc hieän vieäc hoã trôï veà maët taøi chính ñeå khuyeán khích caùc doanh nghieäp phaùt trieån kinh doanh xuaát khaåu, tìm CLXXXIV kieám vaø môû roäng thò tröôøng, taêng söùc caïnh tranh cuûa haøng hoaù Campuchia xuaát khaåu. Sau ñaây, taùc giaû xin ñeà caäp tôùi moät soá chöùc naêng cô baûn cuûa quyõ hoã trôï xuaát khaåu. Ü Cung caáp tín duïng cho caùc doanh nghieäp xuaát khaåu: nhö cho vay voán vôùi laõi suaát thaáp, giaûi quyeát ñöôïc khoù khaên veà voán löu ñoäng vaø voán ñaàu tö ñoåi môùi trang thieát bò ... Ü Baûo laõnh tín duïng xuaát khaåu: ñeå chieám lónh thò tröôøng nöôùc ngoaøi, nhieàu doanh nghieäp thöïc hieän vieäc baùn chòu vaø traû chaäm, hoaëc döôùi hình thöïc tín duïng haøng hoaù vôùi laõi suaát öu ñaõi ñoái vôùi ngöôøi mua haøng nöôùc ngoaøi. Vieäc baùn haøng nhö vaäy thöôøng coù nhöõng ruûi ro (ruûi ro do nguyeân nhaân kinh teá hoaëc chính trò) daãn ñeán söï maát voán. Trong tröôøng hôïp ñoù ñeå khuyeán khích caùc doanh nghieäp maïnh daïn xuaát khaåu haøng baèng caùch baùn chòu, caàn coù Quyõ hoã trôï ñöùng ra baûo laõnh, ñeàn buø neáu bò maát voán, tyû leä ñeàn buø khoaûng 60-70% khoaûn tín duïng. Ü Tuy nhieân, ñeå traùnh tình traïng thöôøng xaûy ra laø chæ hoã trôï xuaát khaåu sau khi caùc doanh nghieäp ñaõ tieán haønh xuaát khaåu. Do ñoù, beân caïnh nhöõng hoã trôï khaùc, Quyõ neân hoã trôï cho caùc doanh nghieäp töø khaâu saûn xuaát ñeå xuaát khaåu, ñeán caû hoaït ñoäng tham gia caùc hoäi chôï, quaûng caùo trong vaø ngoaøi nöôùc, khaûo saùt tìm hieåu thò tröôøng nöôùc ngoaøi, naâng cao vai troø cuûa caùc ñaïi dieän thöông maïi... 3.3.3.4.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp - Ñeå thöïc hieän caùc chöùc naêng treân thì ñoøi hoûi quy moâ cuûa Quyõ phaûi ñuû lôùn. - Vieäc cung caáp tín duïng phaûi ñaûm baûo hai giai ñoaïn: tín duïng tröôùc khi giao haøng vaø tín duïng sau khi giao haøng. CLXXXV - Phaûi thöïc söï coi troïng vai troø cuûa Quyõ naøy trong vieäc hoã trôï xuaát khaåu. 3.3.3.4.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Vieäc hình thaønh Quyõ hoã trôï xuaát khaåu laø heát söùc caàn thieát, nhaèm cung caáp tín duïng öu ñaõi cho caùc doanh nghieäp trong vieäc ñaàu tö maùy moùc thieát bò... giuùp caùc doanh nghieäp chuû ñoäng hôn trong vieäc tìm kieám ñôn haøng vaø khueách tröông vieäc xuaát khaåu thoâng qua hình thöùc baùn chòu. 3.3.3.5. Giaûi phaùp 5: Ñaåy maïnh coâng taùc khen thöôûng, khuyeán khích xuaát khaåu 3.3.3.5.1. Noäi dung giaûi phaùp Coâng taùc khen thöôûng, khuyeán khích cuûa chính phuû ñoái vôùi caùc doanh nghieäp deät may coù thaønh tích xuaát khaåu toát laø nguoàn khích leä veà tinh thaàn cuõng nhö vaät chaát giuùp caùc doanh nghieäp ngaøy caøng noã löïc ñaåy maïnh hoaït ñoäng xuaát khaåu vaø ñoùng goùp vaøo kim ngaïch xuaát khaåu cho quoác gia. - Ñoái töôïng khen thöôûng, khuyeán khích laø caùc doanh nghieäp coù thaønh tích xuaát khaåu toát, khoâng phaân bieät laø doanh nghieäp trong nöôùc hay ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Hình thöùc giaûi thöôûng: Baèng tieàn, baèng hieän vaät, baèng chöùng chæ, chöùng nhaän, huy chöông... hay caùc chính saùch ñaõi ngoä ñaëc bieät. - Haøng naêm Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc vaø chính phuû Campuchia tieán haønh ñaùnh giaù, toå chöùc khen thöôûng cho caùc doanh nghieäp ñaït thaønh tích xuaát khaåu toát. Ngoaøi ra cuõng caàn khuyeán khích caùc doanh nghieäp söû duïng nguoàn löïc trong nöôùc, doanh nghieäp söû duïng nhieàu lao ñoäng,... - Caàn coù nhöõng chính saùch öu ñaõi ñaëc bieät ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ñaït thaønh tích xuaát khaåu toát. CLXXXVI 3.3.3.5.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp - Thaønh laäp Quyõ hoã trôï khen thöôûng, khuyeán khích caùc doanh nghieäp ñaït thaønh tích xuaát khaåu toát; - Thaønh laäp Ban toå chöùc khen thöôûng, khuyeán khích xuaát khaåu; - Coi coâng taùc khen thöôûng, khuyeán khích doanh nghieäp xuaát khaåu laø nguoàn ñoäng löïc tinh thaàn giuùp hoï ngaøy caøng ñaït thaønh tích toát hôn. 3.3.3.5.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp - Caùc doanh nghieäp ngaøy caøng phaán ñaáu ñaït thaønh tích xuaát khaåu toát; - Toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc ngaøy caøng taêng; - Ngaøy caøng coù nhieàu doanh nghieäp phaán ñaáu ñeå ñaït thaønh tích cao trong xuaát khaåu. 3.3.3.6. Giaûi phaùp 6: Taêng cöôøng hoaït ñoäng cuûa Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc Campuchia (GMAC) 3.3.3.6.1. Noäi dung giaûi phaùp Trong thôøi gian qua, ñònh höôùng xuaát khaåu cuûa caùc doanh nghieäp may haàu nhö bò lu môø, cuõng coù theå noùi laø khoâng coù moät toå chöùc ñöùng ñaàu ñeå hoã trôï caùc doanh nghieäp may ñaåy maïnh hoaït ñoäng xuaát khaåu, maëc duø raèng Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc Campuchia (GMAC) ñaõ moät soá ñoùng goùp tích cöïc. Tuy nhieân nhöõng ñoùng goùp coøn chöa töông xöùng vôùi vai troø cuûa moät Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc Campuchia, ñaëc bieät laø trong giai ñoaïn maø ngaønh may maëc xuaát khaåu Campuchia ñoái maët vôùi moâi tröôøng caïnh tranh khoác lieät. Theo taùc giaû, Hieäp hoäi caàn naâng cao vai troø cuûa mình hôn nöõa trong coâng taùc hoã trôï caùc doanh nghieäp taêng cöôøng xuaát khaåu. Sau ñaây laø moät soá vaøi troø vaø chöùc naêng caàn naâng cao cuûa Hieäp hoäi ñeå giuùp doanh nghieäp. CLXXXVII Ü Trong phaïm vi quyeàn haïn cho pheùp, Hieäp hoäi thay maët caùc hoäi vieân trong quan heä vôùi Chính phuû, caùc cô quan quaûn lyù, caùc toå chöùc quoác teá vaø caùc ñoái taùc khaùc. Ü Hieäp hoäi ñoùng vai troø laø ñaàu moái thoâng tin, lieân laïc trong ngaønh; thu thaäp, toång hôïp, xöû lyù thoâng tin veà nhieàu lónh vöïc: thò tröôøng, giaù caû, nguyeân lieäu, ñoái taùc, kyõ thuaät, coâng ngheä, quaûn lyù, saûn xuaát,... saün saøng cung caáp cho caùc hoäi vieân, caùc cô quan quaûn lyù, caùc ñoái töôïng khaùc khi caàn trong khaû naêng, ñieàu kieän cho pheùp. Ü Tö vaán cho Chính phuû trong vieäc ban haønh chính saùch, cheá ñoä lieân quan ñeán ngaønh may, ñoàng thôøi phoå bieán caùc chính saùch, cheá ñoä cho caùc hoäi vieân. Ü Xuùc tieán thöông maïi, tham gia tích cöïc vaøo vieäc ñaåy maïnh, naâng cao hieäu quaû kinh doanh xuaát khaåu haøng may maëc thoâng qua vieäc giôùi thieäu ñoái taùc, cung caáp thoâng tin thò tröôøng, toå chöùc hoäi chôï, trieån laõm,... Ü Theo doõi chaët cheõ hoaït ñoäng cuûa toaøn ngaønh, treân cô sôû ñoù ñöa ra nhöõng kieán nghò, ñeà xuaát coù tính höôùng daãn nhaèm phoái hôïp hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp hoäi vieân theo ñuùng chính saùch, ñuùng ñònh höôùng coù lôïi cho ngaønh. Ü Taïo moâi tröôøng lieân keát, hôïp taùc giöõa caùc hoäi vieân veà saûn xuaát kinh doanh, nhaèm phaùt huy theá maïnh vaø lôïi ích cuûa töøng hoäi vieân veà saûn xuaát kinh doanh, cuõng nhö cuûa toaøn ngaønh; laøm ñaàu moái giaûi quyeát caùc tranh chaáp cuûa caùc hoäi vieân. Ü Phoái hôïp trong phaïm vi Hieäp hoäi veà lónh vöïc saûn xuaát - kinh doanh, nghieân cöùu khoa hoïc, thoâng tin kinh teá, ñaøo taïo, trao ñoåi kinh nghieäm veà coâng taùc quaûn lyù, aùp duïng kyõ thuaät môùi. CLXXXVIII Ü Tìm kieám nguoàn taøi trôï, nguoàn cung caáp thoâng tin, ñöùng ra toå chöùc caùc buoåi hoäi thaûo, toïa ñaøm, caùc khoaù huaán luyeän, ñaøo taïo ngaén haïn nhaèm phoå bieán thoâng tin, nhöõng vaán ñeà môùi veà xu höôùng phaùt trieån, chính saùch, phaùp luaät, moâi tröôøng kinh doanh, thò tröôøng, kyõ thuaät, coâng ngheä, quaûn lyù,... giuùp naâng cao vaø caäp nhaät kieán thöùc cho caùn boä nghieäp vuï, caùn boä quaûn lyù cuûa caùc doanh nghieäp hoäi vieân cuõng nhö caùc doanh nghieäp trong ngaønh. Ü Laøm toát vai troø ñaïi dieän cho doanh nghieäp, ñaëc bieät ñaåy maïnh caùc hoaït ñoäng tieáp thò ñeå môû roäng thò tröôøng. Ñaåy maïnh hoã trôï caùc doanh nghieäp trong vieäc xaây döïng thöông hieäu cho haøng may maëc Campuchia treân thò tröôøng theá giôùi. 3.3.3.6.2. Ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp - Chính phuû khoâng neân can thieäp vaøo Hieäp hoäi maø chæ giöõ vai troø hoã trôï. - Ñeå hieäp hoäi hoaït ñoäng thöïc söï coù hieäu quaû, caùc thaønh vieân caàn phaûi hôïp taùc chaët cheõ vôùi nhau hôn vaø töøng böôùc hôïp taùc vôùi nhau nhaèm thöïc hieän muïc tieâu chung. - Chính phuû caàn ban haønh caùc vaên baûn phaùp lyù ñaày ñuû hôn ñeå taïo ñieàu kieän cho hoaït ñoäng cuûa caùc hieäp hoäi ngaønh ngheà, ñaëc bieät Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc Campuchia nhaèm theå hieän ñöôïc vò trí vaø vai troø cuûa mình trong söï nghieäp phaùt trieån ñaát nöôùc. 3.3.3.6.3. Hieäu quaû cuûa giaûi phaùp Neáu Hieäp hoäi thöïc hieän ñuùng chöùc naêng, vò trí vaø vai troø cuûa mình thì Hieäp hoäi seõ hoã trôï raát nhieàu cho caùc doanh nghieäp trong ngaønh, goùp phaàn gia taêng kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc, gia taêng thò phaàn haøng may maëc Campuchia treân thò tröôøng theá giôùi, ngoaøi ra Hieäp hoäi coøn phoái hôïp vôùi caùc toå chöùc höõu quan toå chöùc hoäi chôï trieån laõm thöôøng xuyeân cuûa ngaønh vaø tham gia CLXXXIX caùc hoäi chôï trieån laõm quoác teá. Ñaëc bieät ñoù laø maùi nhaø chung cuûa caùc doanh nghieäp may vaø laø ñieåm töïa vöõng chaéc cho caùc doanh nghieäp may trong phaùt trieån hoaït ñoäng xuaát khaåu. 3.4. MOÄT SOÁ KIEÁN NGHÒ 3.4.1. Ñoái vôùi nhaø nöôùc 3.4.1.1. Veà quan heä kinh teá ñoái ngoaïi Campuchia ñaõ vaø ñang thöïc hieän toát quan heä ngoaïi giao ñoái vôùi nhieàu nöôùc treân theá giôùi, taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá kyù keát caùc hôïp ñoàng kinh teá laâu daøi. Trong quan heä ngoaïi giao, cô quan chính phuû caàn giuùp caùc doanh nghieäp Campuchia tìm hieåu veà moâi tröôøng phaùp lyù cuûa caùc quoác gia coù quan heä mua baùn, cuõng nhö caùc yeáu toá khaùc coù aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng kinh doanh. Ngoaøi ra, cô quan chính phuû nghieân cöùu ñeå kyù keát caùc Hieäp ñònh, caùc thoaû thuaän ngoaïi giao coù aûnh höôûng tích cöïc ñeán söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa Campuchia noùi chung vaø môû ñöôøng cho caùc doanh nghieäp Campuchia tham gia vaøo thò tröôøng theá giôùi. Veà quan heä kinh teá ñoái ngoaïi laø moät thaønh phaàn trong quan heä ngoaïi giao, theo taùc giaû, nhaø nöôùc caàn khaån tröông tieán haønh ñaøm phaùn thöông maïi caáp quoác gia ñeå taïo cho caùc doanh nghieäp coù cuøng ñieàu kieän xuaát khaåu nhö caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc, cuï theå: Ü Ñaøm phaùn kyù caùc hieäp ñònh thöông maïi song phöông vôùi caùc nöôùc khoái Mecosur ñeå haøng may maëc Campuchia ñöôïc höôûng thueá suaát nhaäp khaåu bình thöôøng khi xuaát khaåu vaøo Nam Myõ, moät trong nhöõng thò tröôøng nhaäp khaåu haøng deät may khaù lôùn cuûa theá giôùi; CXC Ü Ñaøm phaùn ñeå Campuchia coù theå söû duïng quota cuûa caùc nöôùc khoái ASEAN vaø söû duïng xuaát xöù ASEAN trong xuaát khaåu haøng deät may; Ü Phaán ñaáu ñaøm phaùn cuoái cuøng gia nhaäp WTO vaøo naêm 2005 ñeå haøng deät may Campuchia ñöôïc baõi boû quota nhö caùc nöôùc WTO vaøo thôøi ñieåm naøy; Ü Ñaøm phaùn ñeå tham gia vaøo caùc toå chöùc deät may theá giôùi, Hieäp hoäi deät may ASEAN, tham gia vaøo caùc chöông trình cuûa Hieäp hoäi boâng theá giôùi. Ü Vaøo naêm 2005, lôïi theá veà haïn ngaïch cuûa Campuchia khoâng coøn nöõa. Vì vaäy, ngay töø baây giôø chính phuû Campuchia caàn phaûi tieán haønh ñaøm phaùn caáp quoác gia ñeå kyù keát caùc hieäp ñònh thöông maïi song phöông vaø ña phöông nhaèm giaønh ñöôïc caùc öu ñaõi thöông maïi tröôùc khi söï caïnh tranh giöõa caùc nhaø xuaát khaåu haøng deät may baét ñaàu gay gaét khi boû cheá ñoä haïn ngaïch . 3.4.1.2. Veà chính saùch thueá quan Chính saùch thueá quan laø moät ñoøn baåy cöïc kyø quan troïng trong chieán löôïc xuaát nhaäp khaåu haøng hoaù noùi chung vaø haøng deät may noùi rieâng. Tuy nhieân trong thôøi gian qua chính saùch thueá quan Campuchia chöa thöïc hieän ñöôïc vai troø naøy laø vöøa taïo ra thu nhaäp ngaân saùch, vöøa thuùc ñaåy tình hình xuaát khaåu haøng may maëc Campucghia. Theo taùc giaû, Nhaø nöôùc caàn thöïc hieän caùc vaán ñeà thueá quan sau: Ü Caàn thöïc hieän giaûm thueá nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu nhaäp khaåu ñeå saûn xuaát haøng may xuaát khaåu. Ü Giaûm thueá VAT cho nhöõng maët haøng trong nöôùc chöa saûn xuaát ñöôïc nhö hoaù chaát phuï vuï cho ngaønh deät may. Ü Giaûm thueá thu nhaäp doanh nghieäp cho caùc doanh nghieäp xuaát khaåu haøng may maëc. CXCI 3.4.1.3. Veà chính saùch tyû giaù - Tyû giaù hoái ñoaùi vaø chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi laø nhaân toá quan troïng thöïc hieän chieán löôïc höôùng ngoaïi, ñaåy maïnh xuaát khaåu. - Sau ñaây taùc giaû ñöa ra moät soá ñeà nghò ñeå duy trì tyû giaù hoái ñoaùi sao cho caùc nhaø saûn xuaát trong nöôùc coù laõi khi baùn saûn phaåm cuûa mình ra thò tröôøng theá giôùi, ñaåy maïnh xuaát khaåu: Ü Duy trì tyû giaù ñöôïc thò tröôøng chaáp nhaän. Ü Giaûm tyû leä laïm phaùt trong nöôùc xuoáng ñuû möùc vaø thôøi gian ñuû daøi ñeå phuïc hoài tyû giaù chính thöùc saùt vôùi tyû giaù thöïc teá treân thò tröôøng. Ü Duy trì tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc thò tröôøng chaáp nhaän. Ñaây laø vaán ñeà coát loõi trong chính saùch tyû giaù. Chuùng ta ñaõ bieát taàm quan troïng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi xuaát khaåu. Moät khi laïm phaùt trong nöôùc thöôøng xuyeân xaûy ra, thì caàn phaù giaù ñoàng noäi teä ñeå khoâi phuïc lôïi nhuaän cho nhaø xuaát khaåu. - Tuy nhieân nhöõng baát lôïi cuûa phöông aùn phaù giaù laø ôû choã noù ñoøi hoûi phaûi quaûn lyù haønh chính toán keùm, vaø ôû choã khoù coù theå aùp duïng caùc loaïi thueá cho moïi khoaûn mua ngoaïi hoái, vaø caùc loaïi trôï caáp cho moïi caùch thu ñöôïc ngoaïi hoái. Coâng vieäc quaûn lyù haønh chính phöùc taïp veà thueá khoaù vaø trôï caáp cuõng taïo ra nhöõng cô hoäi cho söï tham nhuõng hoái loä. - Caùc loaïi thueá quan, haïn ngaïch vaø trôï caáp thöông maïi coù theå ñöôïc söû duïng thay cho vieäc phaù giaù. Taùc duïng keát hôïp cuûa tyû giaù thueá quan, trôï caáp vaø lôïi theá do haïn ngaïch coù theå ñöôïc toùm löôïc trong moät khaùi nieäm raát boå ích laù "tyû giaù hoái ñoaùi thöïc söï" [10, tr.264]. Tyû giaù hoái ñoaùi thöïc söï ñieàu chænh tyû giaù chính thöùc ñeå noùi leân soá tieàn noäi teä thöïc teá phaûi traû cho moät ñoàng ngoaïi teä (ñoâ la Myõ chaúng haïn) haøng nhaäp nguyeân lieäu nhaäp khaåu hay ñeå nhaän ñöôïc moät ñoàng ngoaïi teä qua xuaát khaåu baèng CXCII caùch tính ñeán möùc thueá trung bình, trôï caáp vaø lôïi theá do haïn ngaïch, coâng thöùc tính nhö sau: Coâng thöùc (1): Tyû giaù thöïc teá nhaäp khaåu do coù thueá vaø trôï caáp thöông maïi = R0(1+tn-Sn+Qn) Trong ñoù: R0: tyû giaù chính thöùc tn: thueá trung bình ñaùnh vaøo haøng nhaäp khaåu Sn: trôï caáp trung bình cho nhaäp khaåu (neáu coù) Qn: lôïi theá do haïn ngaïch trung bình ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu (neáu coù). Coâng thöùc (2): Tyû giaù thöïc teá xuaát khaåu do coù trôï caáp xuaát khaåu vaø thueá (neáu coù) = R0(1-tx+Sx) Trong ñoù: tx: thueá trung bình ñaùnh vaøo haøng xuaát khaåu Sx: trôï caáp trung bình cho xuaát khaåu - Kinh nghieäm cuûa nhieàu quoác gia trong vieäc phaùt trieån nhanh xuaát khaåu laø yù chí vaø söï kheùo leùo cuûa Chính phuû trong vieäc ñieàu chænh tyû giaù chính thöùc, thueá quan vaø trôï caáp ñeå duy trì tyû giaù thöïc teá kích thích xuaát khaåu veà laâu daøi vaø ngaên ngöøa tyû giaù nhaäp khaåu tröôùc khi cao hôn so vôùi tyû giaù xuaát khaåu. 3.4.1.4. Veà chính saùch hoã trôï xuaát khaåu - Chính phuû caàn hoã trôï caùc doanh nghieäp nghieân cöùu vaø xaâm nhaäp vaøo thò tröôøng nöôùc ngoaøi ñaëc bieät laø caùc thò tröôøng tieàm naêng nhö: Nam Myõ, Trung Myõ, Chaâu Phi, Trung caän Ñoâng, khu vöïc Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông döôùi caùc hình thöùc nhö: trích phí quota ñeå hoã trôï moät phaàn kinh phí xaâm nhaäp thò tröôøng môùi; cung caáp thoâng tin veà caùc thò tröôøng môùi cho caùc doanh nghieäp; caûi tieán caùc thuû tuïc xuaát nhaäp khaåu nhaèm ruùt ngaén thôøi gian giao nhaän haøng vaø thanh lyù hôïp ñoàng,... CXCIII - Tieáp tuïc söõa ñoåi moät soá cô cheá, chính saùch phuø hôïp vôùi möùc lôïi nhuaän thaáp cuûa saûn phaåm may nhö chính saùch veà chi phí ñieän, böu chính vieãn thoâng, cô sôû haï taàng,... - Nhaø nöôùc neân hoã trôï caùc doanh nghieäp, nhaát laø doanh nghieäp vöøa vaø nhoû khi caùc doanh nghieäp naøy coù nhu caàu môû vaên phoøng ñaïi dieän hoaëc ñaïi lyù ôû nöôùc ngoaøi. Trong tröôøng hôïp, gaëp khoù khaên töø phía caùc nöôùc ñoái taùc, Nhaø nöôùc vaø Hieäp hoäi caàn coù nhöõng can thieäp kòp thôøi. - Boä Thöông maïi neân xem xeùt laïi vaø giaûm chi phí chuyeån nhöôïng quota, phí haïn ngaïch GSP, phí Visa cho caùc doanh nghieäp nhaèm giuùp doanh nghieäp giaûm chi phí, naâng cao caïnh tranh. - Boä Thöông maïi vaø Cuïc öu ñaõi thöông maïi caàn phaûi raø soaùt laïi vieäc thanh tra nhaø maùy vaø tieán haønh baõi boû nhöõng hoaït ñoäng khoâng caàn thieát naøy nhaèm giaûm bôùt gaùnh naëng chi phí cho doanh nghieäp. - Boä Thöông maïi, Cuïc haûi quan vaø thueá caàn phaûi raø soaùt laïi caùc thuû tuïc xuaát nhaäp khaåu, qua ñoù tieán haønh boû bôùt caùc thuû tuïc khoâng caàn thieát, vaø tieán haønh quy veà moät cöûa nhaèm giaûm bôùt chi phí vaø thôøi gian cho caùc doanh nghieäp. - Caûi thieän quy ñònh cuûa chính phuû veà ngaønh may bao goàm vieäc saép xeáp laïi toát hôn veà thuû tuïc caáp pheùp cho nhaø maùy, nhaäp khaåu nguyeân lieäu vaø xuaát khaåu thaønh phaåm ñeå traùnh vieäc chaäm treå vaø caùc chi phí khoâng caàn thieát. 3.4.2. Ñoái vôùi doanh nghieäp may maëc 3.4.2.1. Nghieâm chænh thöïc hieän luaät lao ñoäng, caûi thieän moâi tröôøng laøm vieäc vaø ñôøi soáng cho ngöôøi lao ñoäng. Sau ñaây laø moät soá kieán nghò ñoái vôùi doanh nghieäp caàn thöïc hieän: Ü Caûi thieän ñieàu kieän laøm vieäc trong caùc nhaø maùy, ñaûm baûo nôi laøm vieäc an toaøn vaø veä sinh theo luaät lao ñoäng quy ñònh. Cuï theå hôn laø phaûi toå chöùc CXCIV moâi tröôøng laøm vieäc thoaùng maùt ñuû tieän nghi, ñoàng thôøi trang bò vaät duïng baûo hoä lao ñoäng cho ngöôøi lao ñoäng... Ü Khu vöïc sô cöùu ôû caùc nhaø maùy caàn phaûi trang bò ñaày ñuû phöông tieän vaø thuoác men ñeå ñaûm baûo söùc khoeû cho ngöôøi lao ñoäng trong tröôøng hôïp xaûy ra söï coá. Ü Tuaân thuû nghieâm ngaët caùc ñieàu leä ñöôïc quy ñònh trong Boä luaät lao ñoäng, trong tröôøng hôïp vi phaïm Chính phuû caàn phaûi tröøng trò nghieâm minh ñeå ñaûm baûo quyeàn lôïi cho ngöôøi lao ñoäng. Ü Caûi thieän ñôøi soáng cho ngöôøi lao ñoäng nhö taêng löông ñeå ñaûm baûo ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng toát hôn, töø ñoù hoï coù ñaûm baûo ñöôïc söùc khoeû vaø taêng naêng suaát lao ñoäng. - Taêng cöôøng thöïc hieän luaät lao ñoäng laø cô baûn, ñeå caûi thieän ñieàu kieän laøm vieäc trong ngaønh may; ñieàu naøy seõ baûo ñaûm moät löïc löôïng lao ñoäng maïnh khoeû hôn coù naêng suaát cao hôn vaø ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu veà an sinh maø Myõ ñöa ra ñeå nôùi loûng haïn ngaïch nhaäp khaåu vaøo Myõ cho haøng may maëc Campuchia. Moät moâi tröôøng laøm vieäc hieäu quaû hôn ñöôïc taïo ra baèng caùch ñaåy maïnh caùc cô cheá hieän coù thoâng qua ñoái thoaïi giöõa quaûn lyù xí nghieäp, Coâng Ñoaøn, vaø Boä lao ñoäng, vaø xaõ hoäi, höôùng nghieäp vaø daïy ngheà thanh nieân, cuõng nhö caùc khaû naêng cuûa coå ñoâng ñeå giaûi quyeát hôïp lyù caùc cuoäc tranh chaáp. 3.4.2.2. Taêng cöôøng ñaàu tö voán vaøo maùy moùc thieát bò hieän ñaïi Hieän nay, caùc doanh nghieäp may Campuchia duø laø nhöõng doanh nghieäp coù 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhöng thöïc teá saûn phaåm ngaønh may maëc vaãn chöa caïnh tranh laïi caùc ñoái thuû taïi thò tröôøng Myõ, ñoù chính laø vì chaát löôïng keùm, maãu maõ chöa ña daïng maø nguyeân nhaân tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán nhöõng vaán ñeà naøy laø maùy moùc thieát bò vaãn coøn laïc haäu so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh. CXCV Do ñoù, caùc doanh nghieäp nhìn nhaän thöïc teá vaán ñeà naøy ñeå coù nhöõng giaûi phaùp cho nhöõng naêm tôùi, maø ñieàu quan troïng laø haøng naêm doanh nghieäp may caàn trích ra moät löôïng voán nhaát ñònh ñeå ñaàu tö maùy moùc thieát bò hieän ñaïi. 3.4.2.3. Xaây döïng vaø aùp duïng heä thoáng tieâu chuaån quoác teá Trong thöïc teá, nhöõng saûn phaåm ngaønh may maëc chöa coù ñaùp öùng ñöôïc heä thoáng tieâu chuaån chaát löôïng quoác teá, maø ñieàu naøy aûnh höôûng raát nhieàu ñeán khaû naêng thaâm nhaäp thò tröôøng cuõng nhö vieäc tieâu thuï saûn phaåm. Do ñoù, caùc doanh nghieäp phaûi sôùm tieán haønh xaây döïng moät heä thoáng tieâu chuaån hoaù chaát löôïng theo tieâu chuaån quoác teá maø ñaëc bieät laø heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng ISO 9000; quaûn lyù moâi tröôøng ISO 14000; traùch nhieäm xaõ hoäi SA 8000; söùc khoeû vaø an toaøn lao ñoäng OSHAS 18000. 3.4.2.4. Lieân keát vaø hoäi nhaäp ngang giöõa caùc doanh nghieäp may Kinh nghieäm thöïc tieãn ñaõ chæ ra söùc maïnh cuûa söï lieân keát, vaø coù caâu tuïc ngöõ sau "Ñoaøn keát thì ñöùng vöõng, chia reõ thì ñoå". Ñaëc bieät hôn khi maø tình hình hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi dieãn ra maïnh meõ vaø ngaønh may maëc xuaát khaåu cuõng khoâng theå traùnh khoûi xu theá naøy. Tröôùc tình hình thöông maïi töï do haøng may maëc theá giôùi dieãn ra raát nhanh, ñaëc bieät sau naêm 2005. Neân taùc giaû ñeà nghò caùc doanh nghieäp ngaønh may caàn phaûi coù söï hôïp taùc lieân keát chaët cheõ vôùi nhau ñeå taïo ra söùc maïnh nhaèm taïo ra lôïi theá trong caïnh tranh. Sau ñaây laø moät soá vaán ñeà maø caùc doanh nghieäp caàn nghieân cöùu trieån khai. Ü Caàn phaûi ñaùnh giaù caùc doanh nghieäp may ñeå tìm ra ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu, töø ñoù ñöa ra phöông höôùng hôïp taùc, lieân keát giöõa caùc doanh nghieäp ñaït hieäu quaû cao. CXCVI Ü Haøng thaùng caùc doanh nghieäp neân toå chöùc caùc cuoäc hoäi thaûo ñeå trao ñoåi kinh nghieäm, tình hình deät may theá giôùi nhaèm ñöa ra nhöõng giaûi phaùp thích hôïp nhaát. Ü Caùc doanh nghieäp lôùn chòu traùch nhieäm trong vieäc tìm kieám khaùch haøng, quaûng baù saûn phaåm, xaây döïng thöông hieäu, ñaåy maïnh coâng taùc xuùc tieán xuaát khaåu. Caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû chòu traùch nhieäm thöïc hieän chi tieát trong vieäc hoaøn taát caùc ñôn haøng nhö: nhaäp khaåu nguyeân lieäu, saûn xuaát vaø xuaát khaåu. Coù theå noùi raèng "Thôøi kyø maø moãi doanh nghieäp töï hoaït ñoäng rieâng moät mình ñaõ keát thuùc vaø thay vaøo ñoù laø thôøi kyø hôïp söùc laïi ñeå xaây döïng söùc maïnh trong kinh doanh". 3.5. TOÙM TAÉT ÑOÙNG GOÙP CUÛA CHÖÔNG 3 Trong thöông maïi, haøng deät may laø moät trong nhöõng haøng hoaù ñaàu tieân tham gia vaøo maäu dòch quoác teá vaø laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng caàn thieát ñeå taêng cöôøng tính caïnh tranh vaø ñaûm baûo giao thöông cuûa saûn phaåm treân thò tröôøng. Ñaëc tröng cuûa saûn phaåm deät may laø loaïi saûn phaåm coù yeâu caàu phong phuù, ña daïng phuï thuoäc vaøo thò hieáu, vaên hoaù, phong tuïc, taäp quaùn, toân giaùo, ñòa lyù, khí haäu, veà giôùi tính, tuoåi taùc vaø thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng. Nhöõng giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia ñöôïc taùc giaû ñeà xuaát ôû treân xuaát phaùt töø tình hình thöïc teá hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc, caùc doanh nghieäp trong ngaønh cuøng vôùi vieãn caûnh veà tình hình xuaát nhaäp khaåu haøng deät may theá giôùi sau naêm 2004 khi cheá ñoä haïn ngaïch khoâng coøn. Caùc giaûi phaùp naøy coù moái lieân quan chaët cheõ vôùi nhau, coù theå goùp phaàn cuûng coá vaø naâng cao vò theá caïnh tranh cuûa ngaønh may Campuchia treân thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc, giuùp taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng, taêng lôïi CXCVII nhuaän cho doanh nghieäp, taêng tích luyõ cho ñaát nöôùc trong giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình phaùt trieån. Caên cöù vaøo tình hình thöïc teá haøng may maëc Campuchia vaø vieãn caûnh thöông maïi haøng deät may theá giôùi, chuùng toâi ñöa ra ba nhoùm giaûi phaùp chính: + Nhoùm giaûi phaùp caùc yeáu toá ñaàu vaøo. + Nhoùm giaûi phaùp caùc yeáu toá ñaàu ra. + Nhoùm giaûi phaùp hoã trôï xuaát khaåu. Caùc nhoùm caùc giaûi phaùp naøy seõ ñoùng goùp moät soá keát quaû sau: + Taêng kim ngaïch xuaát khaåu, taêng thò phaàn, taêng hieäu quaû xuaát khaåu. + Naâng cao khaû naêng caïnh tranh, chieám lónh thò tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng. Ñeå thöïc hieän caùc giaûi phaùp coù hieäu quaû, taùc giaû ñöa ra moät soá kieán nghò sau: + Caàn phaûi thöïc hieän ñoàng boä caùc giaûi phaùp môùi coù theå ñaït ñöôïc hieäu quaû. + Phaûi thieát laäp moái lieân keát chaët cheõ giöõa doanh nghieäp, Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát haøng may maëc vaø Chính phuû. Toùm laïi: Vieäc xaây döïng giaûi phaùp laø caên cöù treân tình hình thöïc tieãn hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia thôøi gian qua. Caùc giaûi phaùp ñoái vôùi caùc yeáu toá ñaàu vaøo ñöôïc xem laø nhöõng giaûi phaùp neàn taûng vaø caên baûn nhaát ñeå trieån khai caùc giaûi phaùp ñaàu ra ñaït hieäu quaû toát. Maët khaùc, caùc giaûi phaùp hoã trôï xuaát khaåu ñöôïc xem laø chaát xuùc taùc laøm cho quaù trình xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia caøng dieãn ra maïnh meõ. Caàn phaûi noùi theâm raèng keát quaû ñaït ñöôïc khi thöïc hieän giaûi phaùp con nhôø nhöõng kieán nghò ñoái vôùi nhaø nöôùc veà ñöôøng loái vaø ñònh höôùng cho quaù trình xuaát khaåu, caùc kieán nghò ñöôïc thöïc hieän veà phía doanh nghieäp, nhaèm xaùc ñònh phöông höôùng vaø muïc tieâu cho quaù trình xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia trong thôøi gian tôùi. CXCVIII KEÁT LUAÄN CHUNG Böôùc vaøo theá kyû 21, tình hình hoäi nhaäp vaø toaøn caàu hoaù kinh teá dieãn ra maïnh meõ, caùc quoác gia ñaëc bieät laø caùc quoác gia keùm vaø ñang phaùt trieån ñaõ vaø ñang chuaån bò moïi ñieàu kieän caàn thieát ñeå hoäi nhaäp thaønh coâng, vaø Campuchia cuõng khoâng naêm ngoaøi xu theá naøy. Cuõng nhö caùc nöôùc keùm vaø ñang phaùt trieån khaùc, Campuchia böôùc ñaàu trong giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi laø haïn cheá nhaäp khaåu, ñaåy maïnh xuaát khaåu baèng caùch xaây döïng caùc ngaønh kinh teá muûi nhoïn maø chuû yeáu laø caùc ngaønh thaâm duïng lao ñoäng noùi chung vaø ngaønh deät may noùi rieâng. Maëc duø ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp tích cöïc cho neàn kinh teá. Tuy nhieân, ngaønh may maëc xuaát khaåu Campuchia chöa thaät söï vöõng maïnh, phaùt trieån khoâng beàn vöõng, ñaëc bieät hôn caû laø tình hình thöông maïi deät may seõ dieãn ra maïnh meõ sau naêm 2004 khi cheá ñoä haïn ngaïch trong xuaát khaåu khoâng coøn, taïo ra söï caïnh tranh gay gaét cho caùc nöôùc xuaát khaåu haøng deät may, laøm cho Campuchia raát khoù maø giöõ vöõng ñöôïc thò tröôøng neáu nhö khoâng caûi thieän vaø naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa chính mình. Chính vì vaäy, vieäc ñaùnh giaù thöïc tieãn xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia keát hôïp vôùi caùc xu höôùng phaùt trieån ngaønh deät may theá giôùi ñeå tìm ra nhöõng giaûi phaùp caên cô nhaèm goùp phaàn phaùt trieån hoaït ñoäng xuaát khaåu ngaønh may maëc Campuchia laø voâ cuøng caáp baùch khi maø öu ñaõi veà haïn ngaïch maø caùc nöôùc coâng nghieäp daønh cho khoâng coøn nöõa töø naêm 2005. Ñeà taøi "Giaûi phaùp phaùt trieån hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia ñeán naêm 2010" ñöôïc nghieân cöùu vôùi mong muoán laøm roõ caùc giaûi phaùp caên baûn giuùp ngaønh may noùi rieâng vaø ngaønh deät may noùi chung phaùt trieån vöõng chaéc trong töông lai. CXCIX Ñeà taøi naøy coù theå môû roäng ñeå vaän duïng cho caùc ngaønh kinh teá coù moâi tröôøng hoaït ñoäng töông töï ngaønh may nhö ngaønh: deät, da-giaøy, ñoà chôi treû em, cheá bieán noâng - laâm - haûi saûn, tieåu thuû coâng nghieäp v.v... cuûa Campuchia. Treân cô sôû lyù luaän khoa hoïc vôùi vieäc phaân tích caùc nhoùm yeáu toá aûnh höôûng ñeán haøng may maëc xuaát khaåu Campuchia, ñeà taøi naøy ñaõ giaûi quyeát moät soá vaán ñeà veà lyù luaän vaø thöïc tieãn nhö sau: 1. Nghieân cöùu cô sôû lyù luaän veà vai troø cuûa xuaát khaåu trong neàn kinh teá quoác daân qua vieäc phaân tích vôùi tieàn ñeà caàn thieát: - Thoâng tin veà caùc yeáu toá thuoäc moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc thuoäc phaïm vi quoác gia vaø quoác teá. - Phaân tích nhoùm caùc yeáu toá moät caùch heä thoáng: (1) nhoùm yeáu toá ñaàu vaøo; (2) nhoùm yeáu toá ñaàu ra; (3) nhoùm yeáu toá hoã trôï xuaát khaåu. Caùc yeáu toá naøy aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia. - Nghieân cöùu kinh nghieäm veà phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc cuûa caùc quoác gia, vuøng laõnh thoå coù hoaøn caûnh töông töï Campuchia trong giai ñoaïn ñaàu coâng nghieäp hoaù ñaát nöôùc ñeå ruùt ra caùc baøi hoïc kinh nghieäm phuø hôïp vôùi Campuchia. 2. Nghieân cöùu vaø phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia qua caùc giai ñoaïn moät caùch coù heä thoáng, ñoàng thôøi toång keát caùc yeáu toá then choát aûnh höôûng ñeán xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia. 3. Giaûi phaùp ñöôïc ñeà xuaát ñöôïc xem laø phöông tieän ñeå giuùp caùc doanh nghieäp xuaát khaåu haøng may maëc ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu laâu daøi vaø hoaøn thaønh nhieäm vuï ngaén haïn. 4. Muoán phaùt trieån xuaát khaåu haøng may maëc Campuchia coù hieäu quaû, caàn chuù troïng phaùt huy naêng löïc tieàm taøng cuûa taát caû caùc loaïi hình doanh nghieäp may thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá. CC 5. Giaûi phaùp ñöôïc ñeà xuaát nhaèm naâng cao hieäu quaû xuaát khaåu haøng may maëc trong ñeà taøi laø söï vaän duïng toång hôïp caùc tri thöùc khoa hoïc cuûa caùc moân hoïc thuoäc chuyeân ngaønh Quaûn trò kinh doanh vaø Quaûn lyù kinh teá vaøo hoaøn caûnh cuï theå veà haøng may maëc. 6. Ñeå thöïc hieän coù hieäu quaû caùc giaûi phaùp, Cô quan chính phuû caàn hoã trôï cuï theå ñeå ngaønh may, cuõng nhö caùc ngaønh kinh teá khaùc cuûa Campuchia phaùt trieån thuaän lôïi. Tuy nhieân, vieäc nghieân cöùu ñeà taøi khoa hoïc naøy bò giôùi haïn trong moät khuoân khoå haïn cheá veà thôøi gian, khoâng gian vaø chi phí cuõng nhö khaû naêng coù haïn cuûa taùc giaû v.v... Vì vaäy, noäi dung trình baøy khoâng traùnh khoûi coøn nhöõng thieáu soùt nhaát ñònh. Taùc giaû raát mong nhaän ñöôïc moïi söï goùp yù chaân thaønh cuûa caùc quyù Thaày - Coâ, caùc nhaø khoa hoïc vaø quyù ñoäc giaû quan taâm ñeán ñeà taøi ñeå nghieän cöùu hoaøn thieän hôn. CCI DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO TAØI LIEÄU TIEÁNG VIEÄT 1. Alan C. Shapiro, Ngöôøi dòch: Buøi Leâ Haø - Ngoâ Thò Ngoïc Huyeàn - Nguyeãn Thò Hoàng Thu - Nguyeãn Thò Kim Höông - Nguyeãn Thò Döôïc - Ruøi Thanh Traùng - Leâ Xuaân Nghóa, Taøi chính quoác teá, NXB Thoáng keâ, 1999. 2. Arthur Young, Caåm nang quaûn trò doanh nghieäp, NXB Toång hôïp An Giang, 1989. 3. AÙnh Kyø, "Cheá ñoä löông thu huùt nhaân taøi vaø baøi tröø tham nhuõng (Baøi hoïc kinh nghieäp töø Singapore)", Baùo lao ñoäng, (4), 1997. 4. Boä moân kinh teá phaùt trieån, Kinh teá phaùt trieån, Tröôøng ñaïi hoïc kinh teá quoác daân, NXB Thoáng keâ, Haø noäi, 1997. 5. Boä Ngoaïi giao, Vuï Hôïp taùc kinh teá Ña phöông, Vieät Nam hoäi nhaäp kinh teá trong xu theá toaøn caàu hoùa, vaán ñeà vaø giaûi phaùp, NXB Chính trò quoác gia, Haø Noäi, 2002. 6. Boä Thöông maïi, Töø ñieån ASEAN, NXB Khoa hoïc kyõ thuaät, Haø Noäi, 1998. 7. Buøi Leâ Haø, Nguyeãn Ñoâng Phong, Ngoâ Thò Ngoïc Huyeàn, Quaùch Thò Böûu Chaâu, Nguyeân Thò Döôïc, Nguyeãn Thò Hoàng Thu, Kinh doanh quoác teá, NXB Thoáng keâ, 2001. 8. Buøi Xuaân Khu, "Ñaàu tö phaùt trieån ngaønh deät may - caâu traû lôøi cho caû vó moâ laãn vi moâ", Taïp chí coâng nghieäp, (2), 1997. 9. Buøi Xuaân Khu, "Phaùt trieån vaø môû roäng vuøng troàng boâng...", Taïp chí coâng nghieäp, (4), 1996. CCII 10. Buøi Xuaân Löu, Kinh teá ngoaïi thöông, NXB Giaùo duïc, Tröôøng ñaïi hoïc ngoaïi thöông, 2002. 11. Christine Hope, Alan Muhleman, Chuû bieân: Phan Vaên Saâm, MBA, Tröôûng khoa, Tröôøng Caùn boä quaûn lyù doanh nghieäp, Traàn Ñình Haûi, BA, Syracuse University (New York), Doanh nghieäp dòch vuï (Nguyeân lyù ñieàu haønh), NXB Thoáng keâ, 2001. 12. Christine Stopp, Ngöôøi dòch: Minh Ñöùc, Hoà Kim Chung, Thò tröôøng chöùng khoan, NXB treû, 2001. 13. Chu Vaên Hieán, "Caùc giaûi phaùp naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp deät may chuaån bò cho hoäi nhaäp", Taïp chí phaùt trieån kinh teá, Ñaïi hoïc kinh teá TP.Hoà Chí Minh, (156,157), 2003. 14. David Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbusch, Kinh teá hoïc, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi, 1995. 15. David J. Rachaman, Kinh doanh hieän ñaïi, NXB Khoa hoïc kyõ thuaät, 1995. 16. Dieäp Thò Minh Chaâu, Taøi chính doanh nghieäp, NXB Thoáng keâ, 1999. 17. Döông Ñình Giaùm, "Taùc duïng môùi cuûa quaàn aùo", Taïp chí coâng nghieäp, (1), 1996. 18. Döông Ñình Giaùm, "Coâng nghieäp deät may - Nhaät Baûn, quaù trình chuyeån dòch cô caáu vaø chuyeån höôùng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi", Taïp chí coâng nghieâp, (20), 1996. 19. Döông Ñình Giaùm, "Ñaâu laø loái ra cho ngaønh deät may Vieät Nam", Taïp chí coâng nghieäp, (9), 1997. 20. Döông Ñình Giaùm, "Fadin - Nieàm töï haøo cuûa neàn coâng nghieäp thôøi trang Vieät Nam", Taïp chí coâng nghieäp, (8), 1998. CCIII 21. Döông Höõu Haïnh, Nghieân cöùu Thò tröôøng xuaát khaåu (Export Market Research), NXB Thoáng keâ, 2001. 22. Döông Thò Bình Minh, Lyù thuyeát Taøi chính - Tieàn teä, NXB Ñaïi hoïc quoác gia TP.HCM, Tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá TP.Hoà Chí Minh, 2001. 23. Ñaøo Duy Quaùt, Buøi Xuaân Khu, Trònh Thuùc Huyønh, Deät may Vieät Nam cô hoäi vaø thaùch thöùc (Vieätnam Garment and Textile Industry Opportunities and Challenges), NXB Chính trò Quoác gia, Haø noäi, 2004. 24. Ñaëng Ñöùc Ñaïm, Ñoåi môùi kinh teá Vieät Nam - Thöïc traïng vaø trieån voïng, NXB Taøi chính, Haø noäi, 1998. 25. Ñaëng Traán Phoøng, "Saûn xuaát sôïi toång hôïp ñaït möùc kyû luïc", Taïp chí coâng nghieäp nheï, (11), 1995. 26. Ñaëng Traán Phoøng, "Tìm hieåu veà saûn xuaát sôïi - deät - nhuoäm cuûa Trung Quoác", Taïp chí coâng nghieäp nheï, (3), 1996. 27. Ñònh Sôn Huøng, Moät soá vaán ñeà cô baûn cuûa lyù thuyeát kinh teá, Tröôøng ñaïi hoïc kinh teá, 1993. 28. Ñoaøn Thò Hoàng Vaân, Buøi Leâ Haø, Quaûn trò cung öùng, NXB Thoáng keâ, 2002. 29. Ñoaøn Thò Hoàng Vaân, Logistics Nhöõng vaán ñeà cô baûn, NXB Thoáng keâ, 2003. 30. Ñoaøn Thò Hoàng Vaân, Ñaøm phaùn trong kinh doanh quoác teá, NXB Thoáng keâ, 2004. 31. Ñoã Ñöùc Bình, Nguyeãn Thöôøng Laïng, Kinh teá quoác teá, NXB Lao ñoäng - Xaõ hoäi, Khoa kinh teá vaø kinh doanh quoác teá, Tröôøng ñaïi hoïc kinh teá quoác daân, 2002. 32. Ñoã Hoaøng Toaøn, Quaûn lyù kinh teá, NXB Chính trò Quoác gia, 2002. 33. Ñoàng Thò Thanh Phöông, Quaûn trò saûn xuaát vaø dòch vuï, NXB Thoáng keâ, 1996. CCIV 34. Fred R. David, Nhoùm dòch: Tröông Coâng Minh, Traàn Tuaán Thaïc, Traàn Thò Töôøng Nhö, Khaùi luaän veà quaûn trò chieán löôïc (Concepts of straegic management, NXB Thoáng keâ, Haø noäi, 2000. 35. Glenn P. Jenkins, Arnold C. Harberger, Saùch höôùng daãn phaân tích chi phí vaø lôïi ích cho caùc quyeát ñònh ñaàu tö, Chöông trình thaåm ñònh vaø quaûn lyù döï aùn, Vieän phaùt trieån quoác teá Harvard, 1996. 36. Harold Koontz, Oyrk Odonnel, Heinz Weihrich, Ngöôøi dòch: Vuõ thieáu, Nguyeãn Maïnh Quaân, Nguyeãn Ñaêng Daäu, Hieäu ñính: Vuõ Thieáu, Nhuõng vaán ñeà coát yeáu cuûa quaûn trò, NXB Khoa hoïc vaø kyõ thuaät, 1998. 37. Hoaøng Ñaïi, "Khuûng hoaûng vaûi sôïi, len treân thò tröôøng Myõ", Taïp chí coâng nghieäp, (21), 1998. 38. Hoaøng Hoà, "Ñeå saûn phaåm luïa coù chaát löôïng cao chuùng toái caàn voán", Taïp chí coâng nghieäp,(4), 1997. 39. Hoaøng Hoà, "Ngöôøi giaùm ñoác yeâu ngeà tô luïa", Taïp chí coâng nghieäp, (14), 1998. 40. Hoaøng Hoà, "Ñoà nguû Trung Quoác chieám lónh thò tröôøng", Taïp chí coâng nghieäp, (15), 1998. 41. Hoaøng Thò Chænh, "Phaân tích moät soá yeáu toá ngaønh coù aûnh höôûng ñeán khaû naêng caïnh tranh cuûa ngaønh deät may Vieät Nam", Taïp chí phaùt trieån kinh teá, Ñaïi hoïc kinh teá TP.Hoà Chí Minh, (139), tr.2-5, 2002. 42. Hoaøng Thònh Laâm, "Thò tröôøng vaø thöông maïi", Taïp chí coâng nghieäp, (2), 1999. 43. Hoaøng Troïng, Xöû lyù döï lieäu nghieân cöùu vôùi SPSS for Windows, NXB Thoáng keâ, 2002. 44. Hoà Ñöùc Huøng, Marketing caên baûn - nghieân cöùu quaûn trò, NXB Giaùo duïc, 1997. CCV 45. Hoà Ñöùc Huøng, Quaûn trò vaø nghieân cöùu marketing, NXB Giaùo duïc, 2000. 46. Hoà Só Höng, Nguyeãn Vieät Höng, Caåm nang veà Xaâm nhaäp thò tröôøng Myõ, NXB Thoáng keâ Haø noäi, 2003. 47. John D. Daniesl, Lee H. Radebaugh, Nhoùm dòch thuaät: Tröông Coâng Minh, Traàn Tuaán Thaïc, Traàn Thò Töôøng Nhö, Kinh doanh quoác teá, Moâi tröôøng vaø hoaït ñoäng (International Business, Environments and Operations), NXB Thoáng keâ, 1995. 48. John H. Jackson, Heä thoáng thöông maïi theá giôùi, NXB Thanhn nieân, 2001. 49. Kim Ngoïc, Kinh teá theá giôùi 2002 - 2003, NXB Chính trò quoác gia, 2003. 50. Leâ Ñaêng Doanh, Nguyeãn Thò Kim Dung, Naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø baûo hoä saûn xuaát trong nöôùc, NXB Lao ñoäng, 1998. 51. Leâ Khoa, "Ngaønh deät vaø laøm haøng may maëc: Nhöõng cô hoäi môùi", Taïp chí phaùt trieån kinh teá, Ñaïi hoïc kinh teá TP.Hoà Chí Minh, (139), 2002. 52. Leâ Nguyeân, "Thôøi kyù môùi cuûa deät may Vieät Nam", Taïp chí coâng nghieäp, (1), 1999. 53. Leâ Quang, "Thoâng tin thò tröôøng: Yeáu toá then choát ñeå caùc doanh nghieäp may maëc xuaát khaåu hoaø nhaäp vaøo thò tröôøng theá giôùi", Taïp chí coâng nghieäp, (4), 1996. 54. Leâ Thanh Haø, Lyù thuyeát heä thoáng, NXB Treû TP. Hoà Chí Minh, 1998. 55. Leâ Thanh Haø, Chuyeân ñeà: Taâm lyù vaø ngheä thuaät laõnh ñaïo, Tröôøng ñaïi hoïc kinh teá TP.Hoà Chí Minh, 1999. 56. Leâ Thanh Huyeàn, "Coå phaàn hoùa ngaønh may", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (17), 1998. 57. Leâ Vaên Teà, Kinh doanh ngoaïi hoái vaø xaùc ñònh tyû giaù, NXB Thoáng keâ, 2002. CCVI 58. Leâ Vaên Toaøn, Traàn Hoaøng Kim, Phaïm Huy Tuù, Kinh teá NICs Ñoâng AÙ - Kinh nghieäm ñoái vôùi Vieät Nam, NXB Thoáng keâ, 1992. 59. Leâ Vaên Tö, Leâ Tuøng Vaân, Tín duïng xuaát nhaäp khaåu, NXB Taøi chính, 2004. 60. Luaät lao ñoäng, NXB Chính trò quoác gia, 1998. 61. Luaät thöông maïi, NXB Chính trò quoác gia, 1997. 62. Luaät thueá giaù trò gia taêng vaø Nghò Ñònh 28/1998/NÑ-CP, 1998. 63. Luaät ngaân haøng, NXB Chính trò quoác gia, 1997. 64. Luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc, NXB Chính trò quoác gia, 1997. 65. Löu Vónh Thuïy, Ngöôøi dòch: Leâ Vaên Thanh, Kinh ñieån quaûn lyù & kinh doanh, Thaønh coâng cuûa caùc doanh nghieäp chaâu AÙ, NXB Thoáng keâ, 2000. 66. Mai Höông, "Döï baùo kinh teá theá giôùi 1999", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, 2000. 67. Marketing xuaát nhaäp khaåu, Tröôøng ñaïi hoïc kinh teá quoác daân, NXB Thoáng keâ, Haø noäi, 1997. 68. Mc Carty. A, Vieät Nam hoäi nhaäp vaøo ASEAN: Khaûo saùt veà caùc bieän phaùp phi quan thueá coù aûnh höôûng tôùi thöông maïi, - Taäp 1 döï aùn UNDP, Thuùc ñaåy quaù trình hoäi nhaäp cuûa Vieät Nam vaøo ASEAN - VIE 95/105,1999. 69. Mia Mikie, Xuùc tieán thöông maïi, NXB Chính tri quoác gia, 2003. 70. Michael E. Porter, Chieán löôïc caïnh tranh, NXB Thoáng keá, 1996. 71. Michael Hammer, James Champy, Taùi laäp coâng ty, NXB TP.HCM, 1999. 72. Minh Hoïc, "Toång coâng ty deät may Vieät Nam...", Taïp chí coâng nghieäp, (20), 1998. 73. Minh Huøng, "May gia coâng - Baùnh to nhöõng khoâng ngon", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (33), 1996. CCVII 74. Minh Huøng, "Vuøng laån quaån cuûa ngaønh may gia coâng xuaát khaåu", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (24), 1996. 75. Minh Quang, "Deät Thaùi Tuaán - Naém baét ñuùng thò tröôøng", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (50), 1998. 76. Mitokzu Aoki, Ngheä thuaät quaûn lyù kieåu Nhaät Baûn, NXB Chính trò Quoác gia, 1993. 77. Nieân giaùm thoáng keâ, NXB Thoáng keâ, 2003. 78. Nipon Poapongsakork, John Lawrence Avila, Hoäi nhaäp kinh teá ASEAN vaø hôïp taùc lieân khu vöïc, Trung taâm NC vaø thoâng tin Phillipin, 2001. 79. Nguyeãn Ñình Giao, Moâi tröôøng kinh doanh vaø ñaïo ñöùc kinh doanh, NXB Giaùo duïc, 1997. 80. Nguyeãn Ñình Quang, "Vai troø chieán löôïc kinh doanh ñoái vôùi caùc doanh nghieäp trong cô cheá thò tröôøng", Taïp chí coâng nghieäp, (6), 1997. 81. Nguyeãn Ñoâng Phong, Nguyeãn Vaên Sôn, Ngoâ Thò Ngoïc Huyeàn, Quaùch Thò Böûu Chaâu, Kinh doanh toaøn caàu ngaøy nay, NXB Thoáng keâ, 2002. 82. Nguyeãn Ñöùc Thanh, Sôïi Spun Silk - Moät giaûi phaùp khaû thi, Taïp chí coâng nghieäp nheï, Soá 4 -1995. 83. Nguyeãn Ñöùc Thanh, "Caùc coâng ty deät quoác doanh nöôùc ta tröôùc tình traïng ñoàng ñoâ la suït giaù", Taïp chí coâng nghieäp nheï, (7), 1995. 84. Nguyeãn Ñöùc Thanh, "Naêm 2000 nguyeân lieäu deät theá giôùi vaø vaán ñeà cuûa ta", Taïp chí coâng nghieäp nheï, (9), 1995. 85. Nguyeãn Ñöùc Thanh, "Bieán ñoäng giaù caû boâng vaø baøi hoïc kinh nghieäm", Taïp chí coâng nghieäp nheï, (11), 1995. 86. Nguyeãn Ñöùc Thanh, "Khaû naêng haáp daãn voán cuûa ngaønh deät may nöôùc ta", Taïp chí coâng nghieäp, (2), 1996. CCVIII 87. Nguyeãn Ñöùc Thanh, "Thöû baøn veà giaûi phaùp cho lao ñoäng deät may hieän nay", Taïp chí coâng nghieäp, (19), 1997. 88. Nguyeãn Ñöùc Thanh, "Coù theå phaùt trieån maïnh ngheà tô taèm hôn ñöôïc khoâng?", Taïp chí coâng nghieäp, (13), 1998. 89. Nguyeãn Huøng Phong, Baøi giaûng moân quaûn trò kinh doanh quoác teá, Tröôøng ñaïi hoïc kinh teá Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, 2000. 90. Nguyeãn Höõu Lam, Quaûn trò chieán löôïc, NXB Giaùo duïc, 1998. 91. Nguyeãn Höõu Thaân, Quaûn trò nhaân söï, NXB Thoáng keâ, 2003. 92. Nguyeãn Khaéc Minh, Caùc phöông phaùp phaân tích & döï baùo trong kinh teá, NXB Khoa hoïc vaø kyõ thuaät, Haø noäi, 2002. 93. Nguyeãn Maïnh Löông, Moät soá giaûi phaùp phaùt trieån thò tröôøng xuaát khaåu ngaønh deät may Vieät Nam ñeán naêm 2010, Luaän vaên Thaïc só Kinh teá, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM, 2000. 94. Nguyeãn Ninh Kieàu, Thò tröôøng ngoaïi hoái, Tröôøng ñaïi hoïc kinh teá, NXB Taøi chính, 1998. 95. Nguyeãn Ngoïc Bích, "Taùch quaûn lyù Nhaø nöôùc vaø quaûn lyù kinh doanh", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (1), 1999. 96. Nguyeãn Phuù Tuï, "EU - 25 - Cô hoäi cho Vieät Nam", Taïp chí phaùt trieån kinh teá, Ñaïi hoïc kinh teá TP.Hoà Chí Minh, (162), tr.40-42, 2004. 97. Nguyeãn Quang Thu, Quaûn trò taøi chính caên baûn, NXB Giaùo duïc, 1999. 98. Nguyeãn Taán Phöôùc, Quaûn trò chieán löôïc & Chính saùch kinh doanh, NXB Ñoàng nai, 1999. 99. Nguyeãn Thanh Vaân, "Boâng - Nguoàn nguyeân lieäu chuû yeáu cho ngaønh deät may Vieät Nam", Taïp chí phaùt trieån kinh teá, Ñaïi hoïc kinh teá TP.Hoà Chí Minh, (139), tr.11-12, 2002. CCIX 100. Nguyeãn Thanh Hoäi, Quaûn taïi nhaân söï, NXB Thoáng keâ, 2002. 101. Nguyeãn Theá Chinh, Kinh teá & Quaûn lyù moâi tröôøng, NXB Thoáng keâ, Khoa kinh teá - Quaûn lyù moâi tröôøng vaø ñoà thò, Boä moân kinh teá vaø quaûn lyù moâi tröôøng, Tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá Quoác daân, 2003. 102. Nguyeãn Thò Minh Taâm, "Moät vaøi suy nghó töø vieäc phaân tích caùc chæ tieâu hieäu quaû söû duïng taøi saûn cuûa ngaønh deät may Vieät Nam". Taïp chí coâng nghieäp, (23), 1998. 103. Nguyeãn Thò Minh Taâm, "Hieäu quaû kinh doanh xuaát nhaäp khaåu saûn phaåm deät may cuûa Hagasco", Taïp chí coâng nghieäp, (1), 1999. 104. Nguyeãn Thò Lieân Dieäp, Phaïm Vaên Nam, Chieán löôïc vaø saùch löôïc kinh doanh, NXB Thoáng keâ, 1998. 105. Nguyeãn Vaên Choïn, Quaûn lyù Nhaø nöôùc veà kinh teá vaø quaûn trò kinh doanh cuûa doanh nghieäp, NXB Khoa hoïc vaø kyõ thuaät, 2001. 106. Nguyeãn Vaên Trình, Nguyeãn Tieán Duõng, Vuõ Vaên Nghinh, Lòch söû Caùc hoïc thuyeát kinh teá, NXB Ñaïi hoïc quoác gia TP. Hoà Chí Minh, 2000. 107. Paul A. Samuelson, Wiliam D. Nordhalls, Kinh teá hoïc, NXB Thoáng keâ, 2000. 108. Paul Hersey, Ken Blane Hard, Quaûn lyù nguoàn nhaân löïc, NXB Chính trò quoác gia, 1995. 109. Phaïm Thò Gaùi, "Chính saùch thay ñoåi cô caáu trong phaùt trieån coâng nghieäp Nhaät Baûn", Taïp chí coâng nghieäp, (8), 1996. 110. Phaïm Thò Thu Phöông, Nhöõng giaûi phaùp chieán löôïc nhaèm naâng cao hieäu quaû ngaønh deät may Vieät Nam, NXB Khoa hoïc vaø kyõ thuaät, 2000. 111. Phan Thuùc Huaân, Kinh teá hoïc phaùt trieån (Development Economics), NXB Thaønh Phoá Hoà Minh, Khoa hoïc kinh teá, Ñaïi hoïc kinh teá TP.HCM, 2000. CCX 112. Philip Kotler, Ngöôøi dòch: Vuõ Troïng Huøng, Hieäu ñính: Phan Thaêng, Quaûn trò marketing, NXB Thoáng keâ, 2000. 113. Rioji Asano, "Haõy laø baïn thaân tröôùc khi laø baïn haøng (Thò tröôøng Nhaät)". Baùo tuoåi treû,1998. 114. Robert W. Haas, Ngöôøi dòch: Hoà Thanh Lan, Marketing coâng nghieäp, NXB Thoáng keâ, 2002. 115. Taïp chí taøi chính doanh nghieäp, thaùng 9/2001. 116. Taïp chí phaùt trieån kinh teá, Ñaïi hoïc kinh teá TP.HCM, 1999 - 2004. 117. Taán Ñöùc, Baïch Döông, "Ñoái phoù vôùi cuoäc khuûng hoaûng kinh teá khu vöïc", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (8), 1998. 118. Taán Ñöùc, "Haïn ngaïch deät may vaøo EU: Ñaáu thaàu cho ra ñaáu thaàu", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (49), 1998. 119. Thaønh Nam, "Thueá may gia coâng: coøn ñoù lo aâu", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (33), 1996. 120. Toân Thaát Nguyeãn Thieâm, Thò tröôøng chieán löôïc cô caáu, NXB Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, 2004. 121. Toång cuïc thoáng keâ, Nieâm giaùm thoáng keâ, 1999 - 2000. 122. Traàn Chí Thaønh, Thò tröôøng EU vaø khaû naêng xuaát khaåu haøng hoùa cuûa Vieät Nam, NXB Lao ñoäng - Xaõ hoäi, Khoa thöông maïi, 2002. 123. Traàn Ñaïi, "Ngaønh may xuaát khaåu ñoái maët vôùi côn baõo taøi chính", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (41), 1998. 124. Traàn Kieânanh2g voán vaø caùc nguoàn löïc, NXB Haø Noäi, 1991. 125. Traàn Nam Sôn, "Sôïi nhôù sôïi thöông (Tô taèm)", Taïp chí coâng nghieäp, (2,3), 1997. CCXI 126. Traàn Quang Söøng, "Söùc maïnh toång hôïp cuûa ngaønh deät may Vieät Nam", Taïp chí coâng nghieäp nheï, (10), 1995. 127. Traàn Quoác Huøng, "Nhìn laïi moâ hình phaùt trieån Ñoâng AÙ", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (17), 1998. 128. Traàn Quoác Huøng, "Khuûng hoaûng toaøn caàu", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (1), 1999. 129. Traàn Thò Ngoïc Nga, "Ñaïo ñöùc caùn boä quaûn lyù kinh teá", Taïp chí coâng nghieäp, (17), 1998. 130. Traàn Vaên Chöû, Nguyeãn Höõu Tö, Voõ Vaên Ñöùc, Nguyeãn Ñaêng Thaûo, Nguyeãn Thò Thôm, Nguyeãn Töû, Phaïm Thò Khanh, Phí Ngoïc Tieáp, Giaùo trình kinh teá hoïc phaùt trieån, NXB Chính trò quoác gia, Khoa kinh teá phaùt trieån, Hoïc vieän chính trò quoác gia TP.Hoà Chí Minh, 2002. 131. Traàn Vaên Kinh, "AFTA - cô hoäi nhieàu thaùch thöùc lôùn", Taïp chí coâng nghieäp, (20), 1996. 132. Traàn Vaên Kinh, "Phaùt trieån kinh teá tö nhaân vì muïc tieâu daân giaøu nöôùc maïnh", Taïp chí coâng nghieäp, (22), 1998. 133. Traàn Vaên Thaéng, Lyù thuyeát Thoáng keâ, NXB Thoáng keâ, 1998. 134. Traàn Vaên Thoï, Coâng nghieäp hoùa Vieät Nam trong thôøi ñaïi chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông, NXB Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, 1998. 135. Traàn Xuaân Kieâm, Ñi tìm söï tuyeät haûo, NXB Ñoàng Nai, 1998. 136. Verne E. Henderson, Ñaïo ñöùc trong kinh doanh, NXB Vaên hoùa, 1996. 137. Vieän nghieân cöùu quaûn lyù Kinh teá Trung öông (CIEM) vaø Döï aùn VIE 01/012 cuûa UNDP, Chính saùch phaùt trieån kinh teá, Kinh nghieäm vaø baøi hoïc cuûa Trung Quoác Taäp 1, Taäp 2, NXB Giao thoâng vaän taûi, 2003. 138. Voõ Ñaéc Khoâi, "Laõi suaát cho vay haï", Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, (6), 1999. CCXII 139. Voõ Phöôùc Taán, "Haøng deät may Vieät Nam vaø thò tröôøng Myõ, Nhöõng trieån voïng vaø thaùch thöùc", Taïp chí phaùt trieån kinh teá - Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá TP.HCM, (118), tr.13, 2000. 140. Voõ Phöôùc Taán, "Phaùt trieån xuaát khaåu haøng deät may Vieät Nam vôùi nhöõng cô hoäi môùi vaø thaùch thöùc lôùn", Taïp chí phaùt trieån kinh teá, Ñaïi hoïc kinh teá TP.Hoà Chí Minh, (139), tr.8-10, 2002. 141. Voõ Phöôùc Taán, "Phaùt trieån thò tröôøng haøng deät may Vieät Nam theo ñònh höôùng coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi hoùa vaø hoäi nhaäp quoác teá", Taïp chí phaùt trieån kinh teá, Ñaïi hoïc kinh teá TP.Hoà Chí Minh, (163), tr.22-24, 2005. 142. Voõ Thanh Thu, Nguyeãn Thò Mî, Kinh teá vaø phaân tích hoaït ñoäng doanh nghieäp, NXB Thoáng keâ, 1997. 143. Voõ Thanh Thu, Nguyeãn Cöông, Nguyeãn Thò Mî, Chieán löôïc thaâm nhaäp thò tröôøng Myõ, NXB Thoáng keâ, 2001. 144. Voõ Thanh Thu, Quan heä kinh teá quoác teá, NXB Thoáng keâ, 2003. 145. Vuõ Coâng Tuaán, Ñònh höôùng phaùt trieån coâng nghieäp may maëc cuûa Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, Khoa hoïc vaø phaùt trieån, Soá 61-5/1995. 146. Vuõ Coâng Tuaán, Thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö, NXB Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, 1996. 147. Vuõ Coâng Tuaán, Quaûn trò döï aùn, NXB Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, 1999. TAØI LIEÄU TIEÁNG ANH 148. A User's Manual for TRAINS (TRade Analysis and INformation System), UNITED CONFERENCE ON TRADE AND DEVELOPMENT, 1996. 149. Agreed Minutes of the First Session of the Joint Trade Committee between the Kingdom of Cambodia and the Kingdom of Thailand, 2004. CCXIII 150. Agreement between the kingdom of Cambodia and the European community on trade in textiles products, 2001. 151. Agreement relating to trade in cotton, wool, man-made fiber, non-cotton vegatable fiber and silk blend textiles and textiles products between the royal government of Cambodia and the government of the united states of america, 2001. 152. An Introductory Guide to the Market Access Initiative for the Least Developed Country and the Least Developed Country Tariff, 2002. 153. Background information for Cambodia authorities, 2001. 154. Business & Investment Handbook, The Reemergence of New Opportunities, Published by the Ministry of Commerce, Cambodia, 1999. 155. Business Resources Report, 2004. 156. Cambodia: Integration and Competitiveness Study, Ministry of Commerce. 157. Cambodia's annual economic review 2003, Combodia development resource institute, 2005. 158. "Cambodia - Clothing manufacturers here dread New Year's Day 2005. That will be the first day they to compete with China, noholds barred, to supply their most important market, the United States". Cambodia, 2004. 159. Cept rules of origin for textiles and textile products, Substantial Transformation Criterion, 2004. 160. China and the end of the World as We Know It, Birnbaum's Strategic Sourcing Report, 2005. 161. China's WTO Membership: Threatening Europe's clothing industry?, 2004. CCXIV 162. COMPARATIVE ASSESSMENT OF THE COMPETIVENESS OF THE TEXTILE AND APPAREL SECTOR IN SELECTED COUNTRIES, 2005. 163. CONFERENCE FINAL REPORT, CAMBODIA INVESTMENT AND TRADE 2002, CAMBODIA, 2005. 164. COUNCIL REGULATION, COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES, COM(2001) 293 final, 2004. 165. Dang Nhu Van, Vietnam's Textile and Garment Industry in the global value chain: Competiveness and challenges, Donald Waters 2002, Operations Management, Published by Kogan Page India PVT.LTD, 2003. 166. Derogating from regulation (EEC) No 2454/93 in respect of the definition of the concept of originating products used for the purposes of the scheme of GSP to take account of the special situation of Cambodia regarding certain exports of textiles to the community, commission regulation (EC) No 1714/97, 1997. 167. EU's Textile and Clothing Trade, 2004. 168. GARMENT EXPORTS FROM BANGLADESH: AN UPDATE AND EVALUATION, 2004. 169. Generalized System of Preferences List of Beneficiaries, UNITED NATIONS CONFERENCE ON TRADE AND DEVELOPMENT, UNCTAD/ITCD/TSB/Misc.62/2001). 170. Global Readymade Garment Business opportunities in Bangladesh, 2004. 171. Globalization Confe.rence Business & Law, CAMBODIA, 2001. 172. GSP Rules of Origin - Derogation for LDCs products A summary, 1999. 173. Handbook on the GSP scheme of the European Community, Generalized System of Preferences, 1998. CCXV 174. Handbook on the scheme of Canada, Generalized system of Preferences, 1998. 175. Hans Linnemann, Pitou Van Dijck, Harmen Verbruggen, Export - Oriented Industrialization in developing countries, Published for council for Asian Manpower Studies, Manila by Singapore University Press, 1987. 176. Hing Thoraxy, Cambodia's Investment Potential, Japan International Cooperation Agency (JICA), 2003. 177. How to import Textiles and Clothing, Department of Foreign Affairs and International Trade, CANADA, 2002. 178. Integration and Competiveness Study, Ministry of Commerce of Cambodia, 2003. 179. JAPAN'S GSP, Ministry of Foreign Affairs, 1997/98. 180. Kang Chandararot, Tong Kim Sun, Pon Dorina, Flash Report on the Cambodian Economy, Cambodia Development Resource Institute (CDRI), 2004. 181. Major shippers report, 2004. 182. Manufacturing and Mining Resources Report, 2004. 183. Market access & meaningful intergration-key issues for India, WTO Agreement on Textiles and Clothing, 2004. 184. Market Analysis Section (MAS) in cooperation with the Economic and Social Commission for Asia and the Pacific (ESCAP), Market opportunities and a quantitative assessment on trade potential at the specific product level, Based on trade - flow analysis, International Trade Centre (ITC), UNCTAD/WTO, 1999. CCXVI 185. MEMORANDUM OF UNDERSTANDING - On Least Developed Countries's Initiation Between The Government of CANADA and The Government of CAMBODIA, 2003. 186. Peter Wright, Mark J. Kroll, John Parnel, Strategic Management, Prentice Hall, 1996. 187. Position of interested parties, 2004. 188. Preliminary analysis of opportunities and challenges resulting from the Uruguay round Agreement on Textiles and Clothing, UNCTAD, 1995. 189. Rules of Origin respecting the General Preferential Tariff and Least Developed Country Tariff, Memorandum, Canada customs and revenue agency, 2003. 190. Sadequal Islam, The Textile and Clothing Industry of Bangladesh in a Changing World Economy, The University Press Limited, 2001. 191. Significant Achievements Made by the Royal Government of Cambodia, 2003. 192. Sok Hach, Chea Hout, Sik Boreak, Cambodia's Annual Economic Review, Cambodia Development Resource Institute (CDRI), 2001. 193. Textiles and Clothing: Experience of contemporary leading countries, 2003. 194. The Agreement on Textiles and Clothing - The Challenge of a Quota-free Market Understanding What Might Happen, International Trade Centre ITC - UNCTAD/WTO, 2003. 195. The Textile and Clothing industry of Bangladesh: in a Changing World Economy, 1999. 196. The Textile and Garment sector of Bangladesh, 2005. 197. Third Synthesis Report on the Working Conditions Situation in Cambodia's Garment Sector, 2002. CCXVII 198. Towards A Private Sector - Led Growth Strategy for Cambodia, Volume 1: Value Chain Analysis, The World Bank Private Sector Development East Asia and Pacific Region - Global Development Solutions LLC (Yasuo Konishi), 2005. 199. World Trade Net Newsletter, Volume 4 - No.9, Internationl Trade Centre UNCTAD/WTO, 2003. 200. Working party completes Cambodia's membership negotiation, 2004. 201. WTO Agreement on Textiles and Clothing (ATC): Impact on Garment Manufacturing in Cambodia, Laos and Vietnam, MEKONG CAPITAL, 2003. TAØI LIEÄU TIEÁNG CAMPUCHIA 202. karRKb;RKgqñaM 2001 fvikaTUeTArbs;rdæ, 20004 (2005) . Quaûn lyù Ngaân haøng Nhaø nöôùc Campuchia trong naêm 2004 (2005). 203. karpþl;GRtaGnueRKaHBn§ (Preference tariff) rbs;rdæaPi)al énsaFarNrdkUer: dl;bNþa RbeTsGPivDÆn_exSay, RksYgkarbreTs nig shRbtibtþikarGnþrCati, RBHraCaNacRkkm[...]... tr.175] Thuế xuất khẩu phụ thuộc vào chính sách thuế của nước xuất khẩu, nếu tỷ lệ thuế suất cao đánh vào hàng may mặc xuất khẩu sẽ làm giá cả hàng may mặc cao dẫn đến việc cạnh tranh thấp đồng thời giá cao dẫn đến việc thâm nhập thò trường xuất khẩu càng khó khăn, hạn chế khả năng xuất khẩu Tuy nhiên, hiện nay hầu hết hàng may mặc xuất khẩu đều được chính phủ miễn thuế xuất khẩu hoàn toàn nhằm đẩy mạnh khả... phát triển xuất khẩu, chỉ có sản phẩm may mặc nào có thương hiệu mạnh mới có khả năng cạnh tranh trên thò trường thế giới và chiếm lónh thò trường Ở một số thò trường nhập khẩu hàng may mặc lớn trên thế giới như thò trường Mỹ, Thò trường EU, thò trường Canada, thò trường Nhật Bản có những qui đònh rất khắc khe về nguồn gốc xuất, nhãn hiệu, thương hiệu hàng may mặc Đặc biệt ở thò trường Mỹ, chính phủ... khi nào Đặc biệt là trong từng giải pháp tác giả trình bày rất chi tiết về nội dung, điều kiện thực hiện và hiệu quả của giải pháp 6 Kết cấu của luận án - Mở đầu - Chương 1: Cơ sở lý luận về hoạt động xuất khẩu hàng may mặc - Chương 2: Phân tích thực trạng hoạt động xuất khẩu hàng may mặc Campuchia thời gian qua - Chương 3: Giải pháp phát triển xuất khẩu hàng may mặc Campuchia đến năm 2010 - Kết luận... quan hệ kinh tế đối ngoại sẽ góp phần đẩy mạnh quá trình xuất khẩu và ngược lại 1.2.3.2 Vấn đề thuế quan Tình hình xuất khẩu hàng may mặc hiện nay chòu tác động của hai chính sách thuế (1) chính sách thuế của nước chủ nhà xuất khẩu thể hiện dưới dạng thuế xuất khẩu, (2) chính sách thuế của nước nhập khẩu thể hiện dưới dạng thuế nhập khẩu Ngoài ra hàng may mặc xuất khẩu còn chòu ảnh hưởng của thuế giá... nghiệp sản xuất hàng may mặc xuất khẩu sang thò trường EU của các nước đang phát triển Thực tế cho thấy ở các nước đang phát triển, hàng của những doanh nghiệp có chứng nhận ISO 9000 thâm nhập vào thò trường EU dễ dàng hơn nhiều so với hàng hoá của các doanh nghiệp không có giấy chứng nhận này 1.2.2.4 Giá xuất khẩu Như chúng ta đã biết ở hầu hết các thò trường nhập khẩu hàng may mặc lớn như thò trường. .. ra việc ấn đònh giá cả xuất khẩu hàng may mặc phụ thuộc vào chiến lược và mục tiêu đònh giá của đơn vò, và sau đây là một cách đònh giá mà các đơn vò may mặc thường vận dụng + Đònh giá xuất khẩu theo cách cộng lợi nhuận vào chi phí + Đònh giá xuất khẩu theo lợi nhuận mục tiêu + Đònh giá xuất khẩu theo giá trò nhận thức được L Ngoài ra một số đơn vò may mặc ấn đònh giá cả xuất khẩu dựa trên một số nhân... và nền kinh tế Campuchia Cơ sở để phát triển xuất khẩu nói chúng và xuất khẩu hàng may mặc nói riêng của mỗi XL quốc gia là phải dựa vào lợi thế tương đối và tuyệt đối của mình và thực hiện nhập khẩu những mặt hàng mà mình không có lợi thế để phát triển 1.2.MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN XUẤT KHẨU HÀNG MAY MẶC 1.2.1 NHÓM YẾU TỐ ĐẦU VÀO 1.2.1.1 Vấn đề thiết kế mẫu mã sản phẩm Ngành may mặc là ngành mang... thương mại giữa các nước đó càng mạnh bấy nhiêu Chỉ có quan hệ kinh tế tốt mới phục vụ được tình hình xuất nhập khẩu của một quốc gia Đặc biệt, hàng hoá may mặc mà nhập khẩu vào các thò trường lớn như Mỹ, EU đều phụ thuộc vào quan hệ kinh tế đối ngoại giữa các nước xuất khẩu với các thò trường này Nếu quan hệ kinh tế đối ngoại chưa mạnh thì các qui đònh về nhập khẩu hàng may mặt càng khắt khe như hạn... tổng hợp Đối với ngành may mặc xuất khẩu, nguyên vật liệu do khách hàng đặt gia công cung cấp (nhập khẩu theo dạng tạm nhập tái xuất) Các doanh nghiệp quy mô nhỏ sản xuất hàng may sẵn cung cấp cho thò trường nội đòa sử dụng nguyên vật liệu trong nước là chủ yếu, một phần vải được nhập từ Nhật, Indonesia, Malaysia, Trung Quốc, Thái Lan v.v… Một số công nghiệp may xuất khẩu sản xuất hàng dạng mua nguyên... thò trường Mỹ, thò trường Nhật, Thò trường Đông Á giá cả xuất khẩu đóng vai trò quan trọng trong việc cạnh tranh và chiếm lónh thò trường Giá cả xuất khẩu là tập hợp tất cả các vấn đề nhạy cảm, có tính linh hoạt và được cấu thành từ các nhân tố sau: + Giá thành sản xuất toàn bộ + Chi phí vận chuyển bốc dở + Chi phí xuất khẩu (thủ tục, giấy tờ xuất khẩu, ) + Phần lợi nhuận mong đợi của nhà xuất khẩu ... yếu tố đầu xuất hàng may mặc 1/ Vấn đề thò trường xuất khẩu: Trung Quốc nước đứng đầu kim ngạch xuất hàng may mặc, thò trường có kim ngạch xuất lớn gồm thò trường Mỹ, thò trường EU, thò trường Nhật... phẩm hàng may mặc Campuchia Đề xuất giải pháp để phát triển xuất hàng may mặc Campuchia thời gian tới Phương pháp nghiên cứu Vận dụng đường lối sách kinh tế Nhà nước làm tảng đề xuất giải pháp. .. giới Chương 3: Giải pháp phát triển xuất hàng may mặc Campuchia đến năm 2010 Từ mục tiêu đònh hướng xuất hàng may mặc Campuchia, với việc phân tích thực tiễn hoạt động xuất hàng may mặc tác giả