TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ ----- ----- LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC PHÁT HUY VAI TRÒ ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY (QUA THỰC TẾ TẠI TỈNH HẬU GIANG) Chuyên ngành: Sư phạm giáo dục công dân Giáo viên hướng dẫn: NGUYỄN THANH SƠN Sinh viên thực hiện: ĐOÀN THỊ LÙNG MSSV: 6106626 LỚP: SP. GDCD K36 CẦN THƠ – 11/2013 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................... 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................... 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 3 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................... 3 5. Kết cấu của luận văn ............................................................................................ 4 NỘI DUNG ..................................................................................................................... 5 CHƢƠNG 1: THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TỈNH HẬU GIANG ................................................................................................. 5 1.1 Đặc điểm tình hình đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số ở Hậu Giang ........ 5 1.1.1 Đặc điểm kinh tế - xã hội, văn hóa tỉnh Hậu Giang .................................... 5 1.1.2 Vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang ................... 10 1.1.3 Đặc điểm tình hình đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang 19 1.2 Thực trạng đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang ............... 21 1.2.1 Những thành tựu và nguyên nhân các thành tựu của đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang .................................................................................... 21 1.2.2 Những hạn chế và nguyên nhân các hạn chế của Hậu Giang trong việc phát huy vai đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số ......................................................... 35 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT HUY VAI TRÒ ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TỈNH HẬU GIANG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ............................................................................. 43 2.1 Phƣơng hƣớng cơ bản nhằm phát huy vai trò đội ngũ tri thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn hiện nay .................................................... 43 2.1.1 Nhận thức đúng tầm quan trọng của việc xây dựng và phát huy đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số ............................................................................................ 43 2.1.2 Nắm vững những tư tưởng cơ bản về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số ................................................................................ 44 2.1.3 Tăng nhanh về số lượng đồng thời từng bước nâng cao về chất lượng và điều chỉnh hợp lý về cơ cấu đối với trí thức người dân tộc thiểu số .............................. 45 2.1.4 Tạo một hệ thống động lực thức đẩy lao động sáng tạo của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số ............................................................................................ 46 2.2 Những giải pháp chủ yếu nhằm phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn hiện nay .............................................. 47 2.2.1 Phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số gắn liền với việc đổi mới có hiệu quả sự nghiệp giáo dục và đào tạo của tỉnh .............................................. 47 2.2.2 Phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số gắn liền với việc đào tạo và sử dụng có hiệu quả đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang 53 2.2.3 Tăng cường đầu tư ngân sách cho nghiên cứu khoa học - công nghệ, giáo dục và chính sách tôn vinh, đãi ngộ xứng đáng đối với đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số ........................................................................................................................... 55 2.2.4 Phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số gắn liền với việc đổi mới sự lãnh đạo của Đảng và chính quyền các cấp đối với trí thức các dân tộc thiểu số ........................................................................................................................................ 59 KẾT LUẬN................................................................................................................... 63 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 64 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài “Hiền tài là nguyên khí quốc gia, nguyên khí thịnh thì đất nước mạnh và càng lớn lao”, câu nói nổi tiếng trên của Thân Nhân Trung có ý nghĩa phổ biến đối với mọi quốc gia mọi thời kì lịch sử. Không có trí thức, không có người tài thì không thể thực hiện được công nghiệp hóa, hiện đại hóa, không thể phát triển nhanh và bền vững được. Do đó, muốn thực hiện mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế- xã hội, đưa nước ta đến năm 2020 về cơ bản trở thành một nước công nghiệp, vấn đề trí thức, vấn đề người tài trở thành một vấn đề then chốt có ý nghĩa quyết định. Hơn 30 năm qua, kể từ ngày cả nước thống nhất cùng đi lên chủ nghĩa xã hội, với sự quan tâm đào tạo, bồi dưỡng của Đảng và Nhà nước, chúng ta đã xây dựng một đội ngũ trí thức giỏi, đáp ứng một phần yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đội ngũ ấy đã có những đóng góp đáng tự hào cho sự chấn hưng đất nước, trong đó có vai trò quan trọng của trí thức dân tộc thiểu số. Trí thức người dân tộc thiểu số là một lực lượng quan trọng, có vai trò và vị trí không nhỏ góp phần giải quyết vấn đề dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc. Cùng với sự phát triển của đất nước, sự phát triển của các dân tộc thiểu số trong thời đại Hồ Chí Minh, trí thức dân tộc thiểu số cũng được hình thành và được chăm lo phát triển ngay từ những ngày đầu cách mạng. Trên nhiều phương diện khác nhau của đời sống kinh tế - xã hội, chính trị, an ninh, quốc phòng… đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số đã và đang dần có sự lớn mạnh nhất định về số lượng và chất lượng, đóng góp ngày càng nhiều cho sự phát triển chung của đất nước và cộng đồng các dân tộc thiểu số. Tuy nhiên trước nhu cầu phát triển mới của đất nước, việc nhìn lại đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số để thực hiện mục tiêu xây dựng đội ngũ trí thức Việt Nam trong thời kì hiện nay là rất cần thiết, có giá trị và tác động quan trọng trước mắt và lâu dài đối với việc thực hiện chính sách dân tộc, công tác dân tộc ở nước ta hiện nay. 1 Trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhận thức được vị trí, vai trò quan trọng của trí thức nói chung, trí thức các dân tộc thiểu số trong khối liên minh công nhân, nông nhân, trí thức, Đảng và Nhà nước ta đã làm hết mình nhằm xóa dần khoảng cách miền núi và vùng xuôi với chủ trương: ưu tiên phát triển giáo dục ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số. Chú trọng đào tạo cán bộ vùng dân tộc thiểu số, củng cố và tăng cường hệ thống thường nội trú, bán trú cho học sinh dân tộc thiểu số, từng bước mở rộng quy mô tuyển sinh, đáp ứng yêu cầu đào tạo toàn diện đi đôi với cải tiến chính sách học bổng cho học sinh trường này… Thực hiện tốt chính sách cử tuyển, đào tạo theo địa chỉ đối với vùng dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa có nhiều khó khăn, nhằm phát huy mọi tiềm năng của đội ngũ trí thức này để đào tạo nguồn trí tuệ và nhân tài cho đất nước. Bên cạnh những ưu điểm, thì đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số cũng còn tồn tại một số mặt yếu kém như: số lượng còn ít, chất lượng thì chưa đáp ứng được yêu cầu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay. Vì vậy, phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số hiện nay là một vấn đề rất cần thiết. Để hiểu rõ những nét chung nhất về đặc điểm,vị trí,vai trò cũng như thực trạng của đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số Việt Nam nói chung qua thực tế ở tỉnh Hậu Giang nói riêng, đồng thời đề xuất một số phương hướng và giải pháp nhằm góp phần phát huy đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số về số lượng và cả chất lượng. Do đó em đã chọn đề tài: “Phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay (Qua thực tế tỉnh Hậu Giang)” làm luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn: Từ trên cơ sở phân tích vị trí, vai trò, thực trạng đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số ở Việt Nam qua thực tế tại tỉnh Hậu Giang, từ đó đề ra một số phương hướng và giải pháp nhằm phát huy vai trò đội ngũ trí thức 2 các dân tộc thiểu số ở Việt Nam qua thực tế tại tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn hiện nay. Nhiệm vụ nghiên cứu: Để thực hiện mục đích trên, luận văn tập trung giải quyết những nhiệm vụ sau: Một là, nêu rõ vị trí, vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số trong giai đoạn hiện nay. Hai là, nêu lên đặc điểm tình hình đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số ở Việt Nam qua thực tế tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn hiện nay. Ba là, trình bày rõ thực trạng đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang. Bốn là, đề xuất những phương hướng và giải pháp nhằm để khắc phục những hạn chế và phát huy tối đa vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn hiện nay. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số ở tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn hiện nay. Trí thức các dân tộc thiểu số mà luận văn đề cặp đến là tập hợp những người thuộc các thành phần dân tộc thiểu số đang sinh sống trên địa bàn tỉnh Hậu Giang chuyên làm việc, lao động trí óc; có tri thức chuyên môn cần thiết cho hoạt động nghề nghiệp. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, và các quan điểm của Đảng và Nhà nước ta. Đồng thời, luận văn còn chú ý đến những văn bản của Đảng ủy và chính quyền địa phương các cấp của tỉnh Hậu Giang trong những năm gần đây. 3 Về phương pháp cụ thể, luận văn chú ý nhiều đến kết hợp các phương pháp logic và lịch sử, thống kê và phân tích, tổng hợp và so sánh, gắn lý luận với thực thiễn để thực hiện nhiệm vụ đặt ra. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn có 2 chương 4 tiết. 4 NỘI DUNG CHƢƠNG 1: THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TỈNH HẬU GIANG 1.1 Đặc điểm tình hình đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số ở Hậu Giang 1.1.1 Đặc điểm kinh tế - xã hội, văn hóa tỉnh Hậu Giang Đặc điểm tự nhiên: Hậu Giang là một tỉnh nằm ở trung tâm đồng bằng sông Cửu Long, có thành phố Vị Thanh là thành phố trực thuộc tỉnh Hậu Giang. Tọa độ địa lý từ: Từ 9 030’35’’ đến 10019’17’’ vĩ độ Bắc và từ 105014’03’’ đến 106017’57’’ kinh độ Đông. Phía Bắc giáp thành phố Cần Thơ, phía Nam giáp tỉnh Bạc Liêu, phía Tây giáp tỉnh Kiên Giang, phía Đông giáp tỉnh Sóc Trăng, phía đông bắc giáp sông Hậu và tỉnh Vĩnh Long. Thành phố Vị Thanh cách thành phố Hồ Chí Minh 240 km về phía tây nam; cách thủ đô Hà Nội 1937 km, cách thành phố Cần Thơ 60 km. Tỉnh Hậu Giang ngày nay có diện tích tự nhiên 1601 km2 chiếm khoảng 4% diện tích Đồng bằng sông Cửu Long và khoảng 0,4% diện tích tự nhiên cả nước Việt Nam.[1]. Nhìn chung, với vị trí trung tâm tiểu vùng Tây Nam sông Hậu, tỉnh Hậu Giang nằm trong khu vực trung chuyển giao lưu giữa các tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Kiên Giang với đô thị trung tâm của vùng Đồng bằng sông Cửu Long là thành phố Cần Thơ, thông qua nhiều tuyến thủy, bộ quan trọng. Ngoài các tuyến quốc lộ 1A, kênh Xà No, kênh Quản Lộ - Phụng Hiệp còn có các tuyến quốc lộ 61, 61B nối thành phố Vị Thanh với thành phố Cần Thơ nên dễ dàng giao lưu với các tỉnh lân cận trong vùng và các vùng khác bằng đường thủy lẫn đường bộ. Địa hình tỉnh Hậu Giang khá bằng phẳng và thấp dần từ Bắc xuống Nam và từ Đông sang Tây. Có thể chia địa hình ra làm ba vùng: 5 Vùng triều là vùng tiếp giáp sông Hậu về hướng Tây Bắc. Diện tích của vùng này khoảng 19.200 ha, đây là điều kiện để phát triển mạnh về kinh tế vườn và kinh tế công nghiệp và dịch vụ. Vùng úng triều tiếp giáp với vùng triều. Diện tích tự nhiên khoảng 16.800 ha, đây là điều kiện thuận lợi để phát triển mạnh cây lúa , có tiềm năng về công nghiệp và dịch vụ. Vùng úng : là vùng nằm sâu trong nội đồng. Đây là những thuận lợi để khu vực này phát triển nông nghiệp đa dạng như: lúa, mía, khóm… Đồng thời có khả năng phát triển mạnh về công nghiệp, dịch vụ. Tỉnh Hậu Giang nằm trong vòng đai Nội chí tuyến Bắc bán cầu, gần xích đạo, có khí hậu nhiết đới gió mùa cận xích đạo, chia thành hai mùa rõ rệt. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau, Hậu Giang có nền nhiệt độ cao. Nhiệt độ trung bình là 270C không có sự chênh lệch quá lớn qua các năm. Tháng có nhiệt độ cao nhất là tháng 4 (350C) tháng thấp nhất là tháng 12 (20,30C). Do Hậu Giang nằm trong khu vực gió mùa Đông Nam Á, hằng năm có hai mùa gió phân biệt rõ rệt về hướng: Gió mùa Đông Bắc từ tháng 11 đến tháng 4 chủ yếu là gió Tín phong bán cầu và một phần là gió mùa cực đới biến tính với độ ẩm không lớn và ít biến động. Đây là thời kỳ khô hạn điển hình trong năm. Từ tháng 5 đến tháng 10: Gió mùa Tây Nam chủ yếu là Tín phong bán cầu vượt xích đạo đổi hướng với độ ẩm lớn. Vì vậy, đây là thời kì ẩm ướt trong năm.[1]. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11 hàng năm, chiếm từ 92%- 97% lượng mưa cả năm. Lượng mưa ở Hậu Giang thuộc loại trung bình, khoảng 1500- 1800 mm/năm, lượng mưa cao nhất vào khoảng tháng 9 (250,1mm). Độ ẩm trung bình trong năm phân hóa theo mùa một cách rõ rệt, chênh lệch độ ẩm trung bình giữa tháng ẩm nhất và tháng ít ẩm nhất khoảng 11%. Độ ẩm trung bình thấp nhất vào khoảng tháng 3 và tháng 4 (77%) và giá trị độ ẩm trung bình trong năm là khoảng 82%.[1]. 6 Tỉnh Hậu Giang có một hệ thống sông ngòi kênh rạch chằng chịt như: sông Hậu, sông Cái Tư, kênh Quảng Lộ, kênh Phụng Hiệp, kênh Xà No… với tổng chiều dài khoảng 2300km. Đặc điểm kinh tế,văn hóa - xã hội: Hậu Giang chính thức đi vào hoạt động từ tháng 01 năm 2004 xuất phát từ việc tách tỉnh Cần Thơ thành hai đơn vị hành chính: thành phố Cần Thơ trực thuộc Trung ương và tỉnh Hậu Giang ngày nay. Thực hiện theo Nghị quyết 22/2003/QH11 ngày 26 tháng 11 năm 2003 của Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam và Nghị định số 05/2004/NĐ-CP ngày 02 tháng 01 năm 2004 của Chính phủ. Tỉnh Hậu Giang là trung tâm của tiểu vùng Tây Nam Sông Hậu, diện tích tự nhiên 1.607,72 km2, dân số khoảng 773.556 người, 192.936 hộ. Trong đó, dân tộc thiểu số toàn tỉnh có 7.587 hộ, 36.184 người dân tộc thiểu số, chiếm khoảng 4,7% dân số toàn tỉnh (Trong đó dân tộc Khmer có 5.553 hộ, 26.257 người, chiếm 3,4%, người Hoa 1.972 hộ, 9.699 người chiếm khoảng 1,25%, dân tộc Chăm và dân tộc khác 60 hộ, 228 người, chiếm khoảng 0,03%)[17, tr 1]. Mỗi dân tộc có kinh nghiệm sản xuất và truyền thống văn hóa độc đáo riêng. Tuy nhiên, ba dân tộc này luôn có truyền thống đoàn kết, cần cù sáng tạo cùng nhau xây dựng quê hương, đem đến sự đa dạng về văn hóa, tín ngưỡng, phong tục tạp quán của tỉnh Hậu Giang. Tỉnh Hậu Giang gồm có 7 đơn vị hành chính gồm có 1 thành phố trực thuộc tỉnh, 1 thị xã và 5 huyện: thành phố Vị Thanh, thị xã Ngã Bảy, huyện Châu Thành, huyện Châu Thành A, huyện Long Mỹ, huyện Phụng Hiệp, huyện Vị Thủy. Trong 7 đơn vị hành chính có tất cả 75 xã, phường.[21]. Sau 2 năm thành lập, do tỉnh mới thành lập từ phần đất chủ yếu thuộc các huyện vùng sâu, vùng xa của tỉnh Cần Thơ cũ, cơ sở hạ tầng kinh tế, văn hóa xã hội, giáo dục còn quá thiếu và nhiều yếu kém. Tuy nhiên, Hậu Giang đã phấn đấu vượt bậc. Hậu Giang đã xây dựng nhiều chương trình kế hoạch hành động điều hành, phát triển kinh 7 tế - xã hội của tỉnh. Kết quả nền kinh tế Hậu Giang đã từng bước phát triển, tốc độ phát triển bình quân hằng năm đều cao, tổ chức bộ máy luôn được củng cố; các vấn đề văn hóa - xã hội được từng bước giải quyết tốt; quốc phòng an ninh trật tự xã hội ổn định. Đảng bộ, dân và quân tỉnh Hậu Giang đã không ngừng phấn đấu, đoàn kết nhất trí cao, đồng thuận lớn, năng động sáng tạo, tự lực tự cường vượt qua những khó khăn, thách thức, thực hiện đạt được thành tựu toàn diện và rất quan trọng. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân khá cao, trong 5 năm 2006- 2010 tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân dự kiến đạt 12,44%; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực trong đó, khu vực I tăng 4,07%; khu vực II tăng 16,85%; khu vực III tăng 18,84% [20, tr 1]. Kết cấu hạ tầng kinh tế- xã hội được đầu tư phát triển, thu hút nhiều dự án đầu tư quan trọng, văn hóa- xã hội có tiến bộ trên nhiều lĩnh vực; xóa đói giảm nghèo đạt kết quả nổi bật; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện. Trong lĩnh vực văn hóa - xã hội, y tế, giáo dục, thể dục thể thao… Những năm qua đã thay đổi tích cực. Hầu hết các xã, phường, thị trấn đều có trạm y tế, trường học, các phương tiện truyền thông được trang bị đầy đủ, nhiều trung tâm văn hóa được xây dựng, các chính sách xã hội đều thực hiện khá tốt. Hệ thống điện và nước sạch đã đến được với người dân. Nâng cao chất lượng đời sống văn hóa, tinh thần của người dân tỉnh Hậu Giang. Các yếu tố kinh tế - xã hội của tỉnh Hậu Giang đã góp phần thúc đẩy tích cực sự phát triển nguồn nhân lực cả về thể chất lẫn tinh thần. Thức nhất, kinh tế phát triển, quy mô sản xuất được mở rộng, giải quyết việc làm cho người lao động; thứ hai, điều kiện sống của người dân được cải thiện, đồng thời các dịch vụ xã hội như y tế, giáo dục, giải trí… Ngày càng phát triển, người dân có điều kiện và cơ hội để nâng cao dân trí, sức khỏe, đời sống văn hóa tinh thần. Tuy nhiên, những thành tựu đã đạt được chưa tương xứng với lợi thế, tiềm năng, nhu cầu khắc phục hậu quả chiến tranh và phát triển của tỉnh Hậu Giang; tăng trưởng 8 kinh tế chưa thật sự ổn định và bền vững; khả năng cạnh tranh của nền kinh tế còn thấp, chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn chậm, chưa vững chắc, cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội còn yếu kém và chưa đồng bộ. Sản xuất nông nghiệp còn manh mún, công nghiệp phát triển chậm, nhỏ lẻ. Văn hóa - xã hội phát triển chưa ngang tầm và còn nhiều vấn đề quan tâm, nhất là tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo còn khá cao; thu nhập và đời sống dân cư tuy có cải thiện nhưng vẫn còn khó khăn. Năng lực lãnh đạo của một bộ phận cán bộ ở một số nơi chưa theo kịp sự phát triển của thời kỳ mới; tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị còn có một số mặt hạn chế và yếu kém; công tác kiểm tra, giám sát và các biện pháp ngăn ngừa, hạn chế cán bộ, một số đảng viên vi phạm kỷ luật mang lại hiệu quả chưa cao. Theo quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, mục tiêu và phương hướng chủ yếu phát triển kinh tế xã hội dài hạn đến năm 2020 của tỉnh Hậu Giang là: Đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, tạo chuyển biến về chất lượng phát triển bền vững, vượt qua khỏi tình trạng kém phát triển, thu nhập thấp. Chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Khuyến khích mạnh mẽ các thành phần kinh tế ngoài nhà nước trong và ngoài tỉnh, đầu tư phát triển công thương nghiệp, dịch vụ, cơ sở hạ tầng. Phát triển mạnh mẽ, cải thiện một bước đáng kể trình độ khoa học và công nghệ. Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, khai thác có hiệu quả các mối quan hệ kinh tế đối ngoại. Cải thiện đời sống nhân dân, tiếp tục thực hiện xóa đói giảm nghèo, tạo thêm việc làm. Phát triển và từng bước hoàn thiện kết cấu hạ tầng kinh tế- xã hội. Đẩy nhanh 9 việc xây dựng đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, giữ vững ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội. 1.1.2 Vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang Trong sự nghiệp đổi mới hiện nay, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn quán triệt quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Trí thức là vốn liếng của dân tộc, giành chính quyền cần có trí thức, kháng chiến kiến quốc cần trí thức, xây dựng chủ nghĩa xã hội cần có trí thức hơn. Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định: “Đội ngũ cán bộ khoa học, đặc biệt là cán bộ có trình độ cao, là vốn quý của dân tộc”. Cùng với chủ trương đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định ngày càng đầy đủ hơn, rõ hơn vị trí, vai trò của đội ngũ trí thức trong quá trình thực hiện chủ trương đó. Đảng ta luôn khẳng định vai trò của trí thức ngày càng quan trọng, bởi vì: “Trí tuệ là nguồn tài nguyên lớn của quốc gia…” Cuộc đấu tranh giành độc lập, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc không thể thiếu sự tham gia của lực lượng trí thức. Tầng lớp trí thức là đại biểu tập trung trí tuệ của dân tộc; những trí thức tiến bộ, những nhà lý luận cách mạng vô sản đã góp phần thức tỉnh phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động đưa họ đến trình độ tự giác về lý tưởng. Trong sự nghiệp xây dựng chế độ mới, với tư cách là lực lượng có học vấn cao, trí thức tham gia trực tiếp và chủ yếu vào sự nghiệp nâng cao dân trí, đồng thời là bộ phận chủ yếu của nguồn lực khoa học kỹ thuật, phát triển lực lượng sản xuất lên chất lượng mới. Tại Đại hội VII (1991) Đảng ta khẳng định “… Trong cách mạng dân tộc dân chủ, vai trò giới trí thức đã quan trọng, trong xây dựng chủ nghĩa xã hội, vai trò giới trí thức càng quan trọng. Giai cấp công nhân nếu không có đội ngũ trí thức của mình và bản thân công- nông không được nâng cao kiến thức, không dần dần được trí thức hóa, thì không thể xây dựng được chủ nghĩa xã hội”. [4, tr 113]. 10 “Đội ngũ trí thức có vai trò hết sức quan trọng đối với đất nước” đó là nội dung được tiếp tục khẳng định trong các Nghị quyết của Đảng ta; đây là nguồn lực đặc biệt trong chiến lược phát triển đất nước trên mọi lĩnh vực. Đảng ta luôn có những chủ trương đổi mới, tư tưởng hòa hợp dân tộc được phát huy và ứng nghiệm đã đạt được nhiều kết quả khả quan. Quan điểm kinh tế nhiều thành phần, quan điểm kinh tế mở, tư tưởng Việt Nam làm bạn với tất cả các nước trên thế giới, khép lại quá khứ hướng đến tương lai đã giúp cho đất nước ta khai thác được cả nội lực và ngoại lực, vượt qua mọi khó khăn, đoàn kết trên quan điểm giai cấp liên minh công - nông và tầng lớp trí thức cùng chung sức, chung lòng xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc. Phát huy truyền thống Đại đoàn kết toàn dân tộc, Đảng ta luôn luôn đánh giá cao và coi trọng những đóng góp to lớn của đội ngũ trí thức cho bước đường phát triển đi lên của đất nước và đội ngũ trí thức đã sống, làm việc và cống hiến xứng đáng với lòng tin của Đảng, của dân tộc. Nhất là trong giai đoạn hiện nay, khi tài nguyên lớn nhất cho mỗi quốc gia chính là tài nguyên con người. Nếu quy tụ được sức người thì nhiều nguồn lực khác cũng có thể được quy tụ. Trong giai đoạn phát triển hiện nay, nguồn lực hàng đầu là trí thức; ở đây không có nghĩa là đề cao những con người trí thức một cách cụ thể mà muốn nói đến một điều kiện không thể thiếu cho sự phát triển của đất nước. Và trí thức tỉnh Hậu Giang đã hiểu rõ lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Người trí thức tham gia cách mạng, tham gia kháng chiến rất quý báu cho Đảng”. Trí thức của tỉnh Hậu Giang đã thể hiện tốt vai trò của mình là hạt nhân đoàn kết thực hiện chủ trương phát triển tinh thần đại đoàn kết dân tộc, trên nền tảng liên minh với giai cấp công nhân và giai cấp nông dân trong cách mạng dân tộc dân chủ trước đây; và nền tảng liên minh giai cấp công nhân với đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đây vừa là nguồn lực sức mạnh, là động lực chủ yếu và là nhân tố có ý nghĩa quyết định, bảo đảm mọi thắng lợi của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước nói chung và tạo động lực phát triển của tỉnh Hậu Giang nói riêng. 11 Vai trò của đội ngũ trí thức tỉnh Hậu Giang ngày càng được phát huy và càng tỏ rõ hơn dưới sự lãnh đạo của Đảng, trí thức đã cùng với các tôn giáo, các tầng lớp nhân dân, các thành phần thực hiện đại đoàn kết dân tộc. Lực lượng trí thức luôn là lực lượng gương mẫu, đi đầu trong việc ra sức đóng góp công sức của mình để góp phần phát huy sức mạnh của cả cộng đồng dân tộc. Trong hoàn cảnh mới, Nhà nước ta cần phải nâng cao năng lực nội sinh, xây dựng phát triển tiềm lực khoa học công nghệ của nước nhà; đào tạo, bồi dưỡng sử dụng đội ngũ cán bộ khoa học và công nhân lành nghề có đủ sức đủ tài, phải trẻ hóa cán bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ. Trong hoàn cảnh ấy đòi hỏi chúng ta phải kiện toàn hệ thống tổ chức, tăng cường cơ sở vật chất - kỹ thuật, từng bước hình thành nền khoa học công nghệ hiện đại của Việt Nam, có khả năng giải quyết những vấn đề lớn, vấn đề then chốt nảy sinh trong quá trình. Đó là trách nhiệm lớn lao, của đội ngũ trí thức Việt Nam trong đó có đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang trong bức tranh toàn diện về cơ cấu xã hội, dân tộc ở nước ta. Một là, đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số đã góp phần hoàn chỉnh bức tranh cơ cấu tầng lớp trí thức Nếu chúng ta đem so sánh trí thức người dân tộc thiểu số với trí thức người Kinh thì số lượng trí thức người dân tộc thiểu số ít ỏi, song như trên đã nói, sự hiện diện của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số đã góp phần hoàn chỉnh bức tranh về tầng lớp trí thức, thể hiện dưới dạng thu nhỏ bức tranh về thành phần dân tộc của nước ta. Trí thức người dân tộc thiểu số chủ yếu được phân bố chủ yếu trong các ngành giáo dục, y tế, nông - lâm trường, xí nghiệp, vùng dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang. Đặc biệt, một số trí thức người dân tộc thiểu số vừa tham gia hoạt động sáng tạo trong lĩnh vực khoa học công nghệ vừa tham gia hoạt động xã hội. 12 Trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang là một nguồn lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế xã hội, vùng dân tộc thiểu số của tỉnh. Khái niệm “nguồn lực” trước đây ít được nhắc đến, nhưng ngày nay đã được dùng trong văn kiện của Đảng và Nhà nước. Nguồn lực là toàn bộ những yếu tố đã có và có khả năng góp phần trực tiếp thúc đẩy các quá trình cải tiến xã hội theo con đường đã được lựa chọn tự giác của dân tộc quốc gia. Xác định đúng nguồn lực và biến nó thành các yếu tố hiện thực cho sự phát triển kinh tế, xã hội vùng dân tộc thiểu số là một quá trình phát huy bản lĩnh khoa học và nghệ thuật lãnh đạo quản lý của Đảng và Nhà nước ở vùng dân tộc thiểu số.[14, tr 45]. Trên con đường đi lên của vùng dân tộc thiểu số, đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang còn là một nguồn lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số vừa là bộ phận quan trọng của nguồn lực con người, vừa là bộ phận chủ chốt của tiềm lực khoa học- kỹ thuật ở vùng dân tộc thiểu số và vì đó là: “Nguồn lực quan trọng nhất”. Đảng và Bác Hồ luôn khẳng định trí thức là vốn quý của dân tộc, vì vậy đã hết sức tạo điều kiện cho trí thức công tác và học tập, phát huy tài năng của mình để phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số ở các vùng dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang thật sự có vai trò to lớn trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Họ là những người tuyên truyền và đưa tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất nhằm dần dần xóa đi ranh giới cách biệt giữa, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số với dân tộc người Kinh. Đồng thời họ góp phần thực hiện tốt các chính sách bình đẳng, đoàn kết tương trợ giữa các dân tộc, tạo điều kiện để các dân tộc phát triển đi lên con đường văn minh tiến bộ, gắn bó với sự phát triển chung của cộng đồng dân tộc Việt Nam. Hai là, vai trò của đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số trên lĩnh vực kinh tế Với tư duy mới, chất xám là tài nguyên quý báu của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia, là điều kiện cho sự giàu có và phát triển của mỗi vùng, đặc biệt là vùng dân tộc thiểu số 13 tỉnh Hậu Giang, nơi mà nền kinh tế còn kém phát triển và nhiều tiềm năng chưa được khai thác. Việc huy động chất xám cho sự phát triển có tầm quan trọng đặc biệt với tư cách là nguồn lực phát triển. Trong công cuộc đổi mới, đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang là chủ thể của cách mạng khoa học công nghệ ở vùng dân tộc thiểu số của tỉnh. Đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số có trách nhiệm chủ yếu trong việc nghiên cứu khoa học- kỹ thuật, nghiên cứu khoa học về phân công lao động xã hội. Những thành tựu mới của nghiên cứu khoa học của trí thức người dân tộc thiểu số được kết tinh ở những sản phẩm như: Các kế hoạch, dự án, phương án… và ở các mức độ khác nhau là những phát minh, sáng chế, sáng kiến, giải pháp hữu ích nhằm phát triển kinh tế, xã hội vùng dân tộc thiểu số. Trong thời đại ngày nay khoa học và kỹ thuật càng gắn kết với nhau. Khoa học không tách rời kỹ thuật, khoa học đi trước dẫn đường làm cơ sở cho kỹ thuật. Khoa học kỹ thuật rất cần thiết cho vùng dân tộc thiểu số nơi mà kinh tế còn kém phát triển. Hoạt động khoa học của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số không chỉ làm thay đổi căn bản hệ thống sản xuất truyền thống mà còn làm xuất hiện những ngành sản xuất mới do những yêu cầu của đời sống xã hội đặt ra. Thực tiễn công cuộc đổi mới đòi hỏi hoạt động khoa học của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số không ngừng đáp ứng yêu cầu vùng dân tộc thiểu số. Đồng thời, công cuộc đổi mới cũng tạo điều kiện cho trí thức người dân tộc thiểu số tham gia hoạt động lao động sáng tạo. Trí thức người dân tộc thiểu số là những người tích cực tham gia hoạt động lao động sáng tạo. Họ là những người tích cực tham gia hoạt động tuyên truyền đưa tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, đời sống ở, vùng dân tộc thiểu số. Hoạt động này của trí thức người dân tộc thiểu số thể hiện một cách tích cực cho xã hội và cải tạo xã hội một cách thực tế. Tính hữu ích của lao động sáng tạo trí tuệ của trí thức người dân tộc thiểu số trên lĩnh vực kinh tế đã được đo bằng kết quả của phong trào quần chúng, ứng dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất nhằm đạt năng suất và hiệu quả cao. Trí thức 14 người dân tộc thiểu số phải chuyển được sản phẩm nghiên cứu khoa học vào sản xuất đại trà ở vùng sâu, vùng xa của đồng bào dân tộc thiểu số. Bước chuyển ấy phải vượt qua những trở ngại lớn về tập tục, truyền thống lạc hậu ở vùng dân tộc thiểu số này. Tuy vậy, đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số vừa thông thạo tiếng Kinh, vừa thông thạo tiếng mẹ đẻ thì việc tuyên truyền và ứng dụng khoa học- kỹ thuật đến các bản làng sẽ dễ hơn nhiều so với người Kinh sống trên vùng dân tộc thiểu số. Ba là, vai trò của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số trong việc thực hiện trí tuệ hóa lao động Việc thực hiện nâng cao dân trí cho đồng bào các dân tộc thiểu số là nhiệm vụ to lớn của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số. Đảng ta khẳng định, cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục là quốc sách hàng đầu. Do vậy, nét nổi bật trong công việc nâng cao dân trí cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số là huy động tối đa con em dân tộc thiểu số đến lớp, đến trường, xóa nạn mù chữ và tái mù chữ ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Nâng cao dân trí vùng đồng bào dân tộc thiểu số là thực hiện trí tuệ hóa lao động; khi sự phát triển mạnh mẽ của cách mạng khoa học công nghệ đã làm cho lao động trí óc và lao động chân tay xích lại gần nhau cả về nội dung và tính chất, phương pháp lao động. Do đó, Đảng, Nhà nước ta coi giáo dục là động lực quan trọng trong sự phát triển kinh tế, xã hội và việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đầu tư tập trung vào con đường là một đặc trưng quan trọng nhất của cách mạng khoa học - công nghệ mới. Ở vùng dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang, việc trí tuệ hóa lao động và nâng cao dân trí đồi hỏi phải phát huy vai trò của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số và điều đó liên quan đến việc xây dựng đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, liên quan đến hiệu quả lao động sáng tạo của họ. Ngược lại, chỉ có trên mặt bằng dân trí nhất định mới có đủ điều kiện truyền bá tri thức, phát hiện năng khiếu, bồi dưỡng nhân tài, mới có thể tạo ra xu hướng phát triển tốt của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số của tỉnh để phục vụ cho việc phát triển của Hậu Giang sau này. 15 Nâng cao dân trí cho đồng bào dân tộc thiểu số là nhằm mục đích trí tuệ hóa lao động, làm cho sản phẩm lao động tăng lên dồi dào. Ngày nay, kinh tế tri thức lại càng đòi hỏi trí tuệ hóa lao động. Hàm lượng chất xám kết tinh trong mỗi sản phẩm vật chất tăng lên không ngừng. Qua đó, sản phẩm của xã hội đa dạng hơn và chất lượng cao hơn đồng thời chất lượng cuộc sống các dân tộc cũng được nâng lên không ngừng, và sẽ rút dần được khoảng cách giữa vùng đồng bào dân tộc thiểu số với người Kinh trên địa bàn tỉnh Hậu Giang. Chính điều đó đảm bảo cho sự thực hiện quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước ta là: “bình đẳng- đoàn kết- tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ đưa miền núi tiến kịp miền xuôi”. Bốn là, vai trò của đội ngũ trí thức các dân tộc hiểu số trên lĩnh vực văn hóa. Dân tộc nào cũng có nền văn hóa riêng, bởi lẽ văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội. Trước hết, trí thức người dân tộc thiểu số đã góp phần duy trì và phát triển nền văn hóa dân tộc mình. Qua các tác phẩm nghệ thuật của mình, các văn nghệ sĩ dân tộc thiểu số luôn cố gắng nêu lên khát vọng của nhân dân các dân tộc thiểu số về chân, thiện, mỹ và hướng cho nền văn hóa của họ phát triển cùng nhịp với văn hóa của cả nước, của thời đại. Trong điều kiện ấy, trí thức người dân tộc thiếu số tỉnh Hậu Giang có vai trò trách nhiệm lớn lao của mình trước đồng bào dân tộc thiểu số, cần phải đấu tranh không khoan nhượng với xu hướng lai căng làm băng hoại văn hóa bản địa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số, đồng thời tiếp thu những giá tri văn hóa tiên tiến phù hợp với những điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội… ở mức nào cũng không thể phát triển mạnh mẽ nếu không mở rộng giao lưu với bên ngoài. Thế giới đương đại đòi hỏi mỗi dân tộc phải tự khẳng định mình để hội nhập với cộng đồng thế giới. Nếu chúng ta không mở rộng giao lưu với bên ngoài, “Bế quan tỏa cảng”; bài ngoại mù quáng, tự bằng lòng với những gì đã có, chắc chắn chúng ta sẽ bị tụt hậu so với thế giới. Nhưng nếu mở cửa vô điều kiện để “nhập siêu” tất cả những gì 16 xa lạ với truyền thống văn hóa dân tộc thì sớm muộn gì “ta cũng chẳng còn là ta”. Do đó, đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số có trách nhiệm gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc của mình, đây là vấn đề sống còn của mỗi quốc gia, dân tộc; là vấn đề tồn tại hay không tồn tại của từng dân tộc. Chính vì vậy, yêu cầu đặt ra đối với đội ngũ trí thức dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang nói riêng và cộng đồng người Việt Nam cần phải có sự nhạy cảm trong lao động sáng tạo không mệt mỏi, nhằm gìn giữ, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc ở vùng dân tộc thiểu số. Năm là, vai trò của đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số trong việc giải quyết các vấn đề mang tính toàn cầu Đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, bằng các hoạt động chuyên môn của mình góp phần trực tiếp tuyên truyền và giải quyết các vấn đề bức xúc, mang tính toàn cầu, động viên, tuyên truyền đồng bào dân tộc thiểu số định canh định cư, xây dựng bản làng văn minh, không khai thác tài nguyên thiên nhiên bừa bãi, bảo vệ nguồn nước, thực hiện tốt vấn đề dân số kế hoạch hóa gia đình… theo kế hoạch và chỉ thị Nhà nước ban hành. Tháng 7 năm 1974 tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ bảy (khóa VII), Tổng Bí thư Đỗ Mười đã nhấn mạnh: “Khoa học và công nghệ là vai trò quyết định lợi thế cạnh tranh và tốc độ phát triển của mỗi quốc gia, phần thắng của cuộc kháng chiến ai thắng trên thị trường quy cho cùng là do trí tuệ và năng lực sáng tạo của cả dân tộc biết học hỏi một cách khôn ngoan kinh nghiệm và thành tựu tri thức nhân loại… Muốn vậy phải chú trọng bồi dưỡng và sử dụng tốt nguồn nhân lực có trình độ văn hóa kỹ năng nghề nghiệp cao”. Trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc và trong sự nhiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, việc đào tạo, bồi dưỡng quy tụ đông đảo đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số có phẩm chất chính trị vững vàng, có tinh thần yêu nước thiết tha, có lòng 17 nhiệt tình say mê nghề nghiệp là điều kiện trực tiếp giúp Đảng, Nhà nước có những quyết sách đúng đắn trong quá trình xây dựng và phát triển kinh tế- xã hội vùng núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Vai trò của trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang ngày nay càng quan trọng hơn bao giờ hết. Trí thức vừa là nguồn lực của sự phát triển kinh tế- xã hội đồng thời còn là một thành phần trong khối liên minh công – nông - trí trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Khi nhận thức đúng đắn diều đó, chúng ta càng thấy việc xây dựng đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số và phát huy vai trò của họ trong lao động sáng tạo, trong sự nghiệp xây dựng bảo về Tổ quốc là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng và cấp bách hiện nay. 1.1.3 Đặc điểm tình hình đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang Một là, đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang là những người có học thức, và hầu hết trí thức người dân tộc thiểu số được đào tạo cơ bản, am hiểu nhất định về lịch sử, văn hóa dân tộc mình. Đồng thời, có sự hiểu biết về các lĩnh vực tự nhiên, xã hội, đặc biệt về tổ chức sinh hoạt cộng đồng. Do đó, đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số góp phần quan trọng vào quá trình xây dựng bản sắc văn hóa dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, thiết chế xã hội. Bởi chính họ là những người dẫn dắt đồng bào dân tộc mình vượt qua những định kiến hẹp hòi, thực hiện khối đại đoàn kết dân tộc, đưa cộng đồng người dân tộc hòa nhập cùng các anh em dân tôc khác ra sức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hai là, đại bộ phận trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang đều có tư tưởng, nhận thức, quan điểm rõ ràng, có trình độ ý thức vươn lên. Họ có khả năng tiếp thu và vận dụng các chỉ thị, nghị quyết quyết định vào tham mưu, điều hành và triển khai thực hiện các chương trình, dự án các chính sách phát triển kinh tế của vùng dân tộc thiểu số. Hầu hết, đều nhận thức khá đầy đủ về tầm quan trọng nâng cao trình độ trong thời kỳ mới, nên bản thân mỗi người đều có nguyện vọng được học thêm về 18 chuyên môn nghiệp vụ, về ngoại ngữ và tin học. Tuy nhiên, không phải ai cũng thực hiện được nguyện vọng đó trong giai đoạn hiện nay. Ba là, đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang có trình độ giác ngộ xã hội chủ nghĩa, có phẩm chất và bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ học vấn chuyên môn, có khả năng tiếp thu, vận dụng, thực hiện đường lối phát triển kinh tế- xã hội vùng dân tộc thiểu số. Tuy nhiêm, trước sự sụp đỗ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu, Liên Xô, sự diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, sự chống phá toàn diện của các thế lực thù địch đứng đầu là đế quốc Mỹ bằng chiến lược “diễn biến hòa bình” nhằm làm suy yếu và xóa bỏ chế độ chính trị nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đồng thời sự nghiệp đổi mới của Đảng và nhân dân ta tuy đã đạt được những thành tựu đáng kể, song cũng bộc lộ không ít khó khăn, nhiều mặc còn yếu kém… đã có một số ít trí thức người dân tộc thiểu số dao động, giảm sút lòng tin vào con đường xã hội chủ nghĩa mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn. Tuy nhiên, qua nhiều lần được học tập, nhất là trước những thành tựu to lớn về kinh tế - xã hội của cả nước và tỉnh nhà nói riêng, đã giúp đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số củng cố thêm niềm tin vào công cuộc đổi mới, vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước ta. Từ đó, giúp cho đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số phấn đấu đóng góp nhiều công sức vào công cuộc xây dựng và phát triển vào đất nước. Bốn là, đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang có ý thức phục vụ và trách nhiệm, làm việc cẩn trọng, nghiêm túc và chân thành. Trong giai đoạn hiện nay, trí thức người dân tộc thiểu số được đào tạo trong điều kiện tốt hơn, kiến thức rộng hơn, lại được tiếp xúc với phương tiện hiện đại và xu thế hội nhập. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn tồn tại một số người thiếu năng động, sáng tạo. Trong công việc và suy nghĩ lại thiếu chiều sâu, chưa thật sự chín chắn, không ít người chưa thiết tha với nghề nghiệp và kiến thức đã học. Năm là, đời sống của đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang còn nhiều khó khăn nhất là những trí thức hoạt động ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc 19 thiểu số. Mặt khác, mặt khác một số trí thức người dân tộc thiểu số kể cả những người có trình độ học vấn cao còn thiếu tự tin, còn e ngại, né tránh những vấn đề có liên quan nhiều đến chính trị. Một số giảm sút đạo đức nghề nghiệp, thiếu ý thức trách nhiệm và lòng tự trọng, thiếu tinh thần trung thực và tinh thần hợp tác. Ngoài ra, một số ít trí thức người dân tộc thiểu số chạy theo lợi ích kinh tế trước mắt, thiếu ý chí phấn đấu vươn lên về chuyên môn. Một bộ phận, do ý thức tự tu dưỡng, rèn luyện kém, cộng với tác động của mặt trái cơ chế kinh tế thị trường, những luận điểm tuyên truyền, xuyên tạc và sự lôi kéo của các thế lực thù địch... đã có những biểu hiện lệch lạc, sai trái về quan điểm, thiếu say mê, tâm huyết với nghề nghiệp, thiếu ý thức trách nhiệm công dân và xa rời lý tưởng của Đảng 1.2 Thực trạng đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang 1.2.1 Những thành tựu và nguyên nhân các thành tựu của đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang Những thành tựu Sự phát triển về số lượng và chất lượng Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, do chính sách ngu dân của thực dân Pháp, đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số cùng cực về vật chất lẫn tinh thần. Vì vậy, đã khiến cho con em đồng bào dân tộc thiểu số hầu như không được đi học ở tất cả các cấp học của hệ thống giáo dục thuộc địa Pháp. Chỉ có một số con em quan lại được theo học có hệ thống để trở thành quan cai trị địa phương. Dưới thời thuộc địa Pháp, ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số chưa hình thành đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số mà chỉ có một tầng lớp viên chức, quan lại được trang bị một ít tri thức để cai trị dân chúng. Nhưng, từ sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, nhờ đường lối phát triển kinh tế, văn hóa xã hội của Đảng và nhà nước, đã dần dần hình thành đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số hoạt động trong các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế và quản lý 20 nhà nước… Hệ thống giáo dục quốc dân hình thành và phát triển đã giúp cho đồng bào dân tộc thiểu số nâng cao trình độ học vấn ở tất cả các cấp học. Theo báo cáo tại Đại hội Đại biểu các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang lần thứ nhất năm 2009. Nhằm tổng kết phong trào thi đua yêu nước, tôn vinh và biểu dương công lao đóng góp của các đồng bào dân tộc thiểu số qua các thời kỳ cách mạng và trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đặc biệt trong thời kỳ đổi mới, hội nhập và phát triển trên địa bàn tỉnh Hậu Giang. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, đồng bào các dân tộc thiểu số trong tỉnh đã cùng nhau đoàn kết, một lòng theo Đảng, theo cách mạng tham gia chiến đấu, đóng góp nhiều sức người, sức của và cả xương máu, để góp phần quan trọng vào cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc. Qua thống kê chưa đầy đủ, trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ đã có trên 93 cán bộ là người dân tộc Khmer. Từ ngày giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, nhất là trong thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế của đất nước, đồng bào các dân tộc thiểu số trong tỉnh nói chung, những cán bộ chủ chốt, những người có uy tín, các chức sắc tôn giáo tiêu biểu, hội viên các đoàn thể xã hội nói riêng, tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết dân tộc. Toàn tỉnh có 420 cán bộ dân tộc thiểu số tham gia trong hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở. Theo số liệu thống kê chất lượng cán bộ, công chức, viên chức người dân tộc Khmer công tác tại các cơ quan hành chính, sự nghiệp toàn tỉnh Hậu Giang tính đến ngày 30/06/2011 gồm có các đơn vị: cấp tỉnh, TP Vị Thanh, huyện Long Mỹ, huyện Phụng Hiệp, huyện Vị Thủy, huyện Châu Thành A như sau: Tổng số cán bộ, công chức, viên chức người dân tộc Khmer hành chính cấp tỉnh - và các huyện trên như sau: Phân loại theo ngạch công chức: 21 Chia theo ngạch công chức Đơn vị Chuyên Chuyên Chuyên Cán sự và viên cao viên chính viên và tương cấp và và tương tương đương tương đương đương Còn lại đương Cấp tỉnh 0 0 15 8 2 TP Vị Thanh 0 0 4 7 23 Huyện Long Mỹ 0 0 7 3 24 Huyện Phụng Hiệp 0 0 3 3 0 Huyện Vị Thủy 0 0 4 1 10 Huyện Châu Thành 0 1 6 3 1 Tổng cộng 0 1 39 25 60 0,08% 31,2% 20% 47,2% Cao Trung Đẳng cấp Tỷ lệ (%) Ghi chú Phân loại theo trình độ chuyên môn đào tạo: Chia theo trình độ đào tạo Đơn vị Tiến sĩ Thạc sĩ Đại học 22 Còn lại Cấp tỉnh 0 0 14 1 8 1 TP Vị Thanh 0 0 5 2 7 20 Huyện Long Mỹ 0 0 6 1 4 23 0 1 2 3 0 0 3 1 2 9 0 4 3 3 1 0 33 10 27 54 26,4% 8% 21,6% 43,2% Huyện Phụng 0 Hiệp Huyện Vị Thủy Huyện 0 Châu 0 Thành Tổng cộng 0 Tỷ lệ (%) Ghi chú Tỷ lệ trình độ tin học của cán bộ, côngng chức, viên chức người dân tộc Khmer như sau: bằng B chiếm 14,4%, bằng A chiếm 40%, chưa qua đào tạo 52,2%.[11]. Tỷ lệ trình độ ngoại ngữ của cán bộ, côngng chức, viên chức người dân tộc Khmer là: Đại học chiếm 2,4%, bằng B chiếm 12,8%, bằng A chiếm 15,2%, chưa qua đào tạo chiếm 67,2%.[11] Theo số liệu thống kê đội ngũ trí thức dân tộc thiểu số này công tác trong lĩnh vực: Giáo dục là 44 chiếm 35,2%, y tế 12 chiếm 9,6%, công an 2 chiếm 1,6%.[11]. Từ đó, ta thấy được hệ thống giáo dục cũng như nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng trí thức trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang có bước phát triển, hầu hết 23 trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang được đào tạo cơ bản và đang từng bước tiến dần theo yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Dưới sự lãnh đạo của Đảng ủy tỉnh Hậu Giang, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban mặt trận tổ quốc Việt Nam tỉnh Hậu Giang và các ban nghành đoàn thể luôn quan tâm đến tình hình công tác dân tộc. Đồng thời, đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang đã đoàn kết, quyết tâm vượt qua những khó khăn, có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội ở tỉnh Hậu Giang. Trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang với công tác chuyên môn của mình, đang hoạt động công tác ở các ngành và các cơ quan trong tỉnh. Trong đó, sự đóng góp rõ nét nhất của đội ngũ này là trên các lĩnh vực như: giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội. Do đó, luận văn tập trung khai thác vai trò của của đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang ở các lĩnh vực trên. Trên lĩnh vực kinh tế Về lĩnh vực nông nghiệp, trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang đã tổ chức, vận động đồng bào dân tộc thiểu số áp dụng rộng rãi các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng sản xuất hang hóa có giá trị kinh tế cao. Đến nay, nhiều vùng trong tỉnh Hậu Giang đã phát triển cây công nghiệp, cây ăn quả và chăn nuôi gia súc và phát triển trang trại; nhiều hộ đã mạnh dạn vay vốn để mua máy móc phục vụ cho hoạt động sản xuất nông nghiệp. So với đầu năm 2008, sản xuất nông nghiệp tại khu vực thực hiện chương trình 135 giai đoạn 2 đã có chuyển biến tương đối nhanh. Cơ cấu nông nghiệp đã có sự chuyển dịch, phát triển chăn nuôi và trồng trọt theo hướng sản xuất hang hóa gắn với thị trường. Thông qua các hoạt động hỗ trợ từ dự án phát triển sản xuất, sản xuất nông nghiệp của các ấp đặc biệt khó khăn đã có bước phát triển đáng kể nhờ áp dụng giống cây trồng, vật nuôi mới so với trước đây và ứng dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, năng suất cây trồng, vật nuôi tăng lên. Đồng bào các dân tộc thiểu số đã từng bước tiếp 24 nhận được kỹ thuật sản xuất mới, thay thế dần cho tập quán sản xuất cũ, hiệu quả kinh tế thấp; nhờ đó, nhờ đó thu nhập của người dân tộc thiểu số được nâng cao.[17, tr 12]. Do người Hoa sinh sống đan xen với người Kinh và người Khmer, họ sống tập trung ở các trung tâm huyện, thị, thành phố trong tỉnh, chỉ có một số ít sống ở nông thôn. Nghề nghiệp chủ yếu của dân tộc người Hoa ở Hậu Giang là thương mại và dịch vụ; tiểu thủ công nghiệp chỉ có một số ít làm nông nghiệp, còn lại làm các ngành nghề khác.[ 19, tr 12]. Trong những năm qua, nhờ những chính sách đổi mới, mở cửa thực hiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của Đảng và Nhà nước ta đã phát huy sở trường, tiềm năng của dân tộc người Hoa, nhất là trong lĩnh vực kinh doanh, thương mại và dịch vụ… nhiều doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh người Hoa trên địa bàn tỉnh Hậu Giang được phát triển, làm ăn có hiệu quả. Các cơ sở kinh doanh của Người Hoa đóng góp đáng kể vào tỷ lệ tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Trên lĩnh vực giáo dục Từ lúc chia tách tỉnh đến nay, sự nghiệp giáo dục và đào tạo tỉnh Hậu Giang có bước phát triển với quy mô, chất lượng, loại hình đào tạo và cơ sở vật chất. Phong trào xã hội hóa giáo dục, đa dạng hóa loại hình giáo dục- đào tạo đã phát huy hiệu quả, chất lượng giáo dục được chuyển biến, giáo dục vùng sâu, vùng xa có những tiến bộ, trình độ dân trí được nâng lên. Tỷ lệ thu hút học sinh đến trường theo độ tuổi tăng lên ở tất cả bậc học, ngành học. Tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn tăng lên hằng năm, chất lượng giáo dục đào tạo được nâng lên, tỷ lệ học sinh lưu ban bỏ học giảm. Tỉnh Hậu Giang đã hoàn thành xóa mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học và hoàn thành phổ cập Trung học cơ sở năm 2004, tiếp tục triển khai đề án phổ cập bậc Trung học giai đoạn 2005 - 2015. Mạng lưới trường lớp được sắp xếp, điều chỉnh và phát triển rộng, Hậu Giang đã xóa được lớp học ca ba, xây dựng được một số trường đạt chuẩn quốc gia, cải thiện 25 một bước đáng kể hệ thống cơ sở giáo dục. Hằng năm, tỉnh Hậu Giang đã đầu tư khoảng 30% ngân sách Nhà nước cho sự nghiệp giáo dục. Các hình thức giáo dục ngày càng hoàn chỉnh, đa dạng, linh hoạt tạo thuận lợi cho người học. Có đủ các cấp học và ngành học. Ngoài mô hình giáo dục công lập do Nhà nước quản lý như trường phổ thông, trường chuyen, Trường Dân tộc nội trú, trường dành cho trẻ mồ côi, khuyết tật còn xuất hiện các loại hình trường dân lập, tư thục (chủ yếu là nhà trẻ, mẫu giáo). Các loại hình giáo dục không chính quy phát triển nhanh, mạng lưới trường lớp kiên cố hóa được mở rộng đến vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc. Để phát triển và nâng cao chất lượng trí thức các dân tộc thiểu số của tỉnh, thời gian qua Hậu Giang đã đẩy mạnh công tác giáo dục và đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao trình độ chuyên môn cho và nghiệp vụ cho cán bộ, công chức, viên chức người dân tộc thiểu số. Ngoài các chính sách hỗ trơ của Nhà nước đối với học sinh đồng bào dân tộc thiểu số, ngành giáo dục và đào tạo tỉnh Hậu Giang cũng có nhiều việc làm hỗ trợ học sinh người dân tộc Khmer. Nhà trường khảo sát hoàn cảnh gia đình những học sinh khó khăn để kịp thời hỗ trợ, đến từng hộ gia đình vận động bố mệ không để các em nghĩ học sớm. Các trường hoặc giáo viên chủ động mở lớp dạy tiếng Việt cho học sinh dân tộc Khmer để các em hiểu rõ bài giảng và theo kịp các học sinh khác trong lớp. Bên cạnh việc thực hiện phong trào 3 “đủ” cho học sinh là đủ ăn, đủ mặc, đủ sách vở, ngành giáo dục và đào tạo tỉnh Hậu Giang còn thực hiện thêm 1 “đủ” là đủ phương tiện, vận động các nhà hảo tâm hỗ trợ xe đạp tặng cho học sinh nghèo, thuộc vùng sâu, vùng xa, cách xa trường. Sở giáo dục và đào tạo tỉnh Hậu Giang cũng có kế hoạch củng cố cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng giáo dục tại các trường dân tộc nội trú. 26 Trong những năm qua, Hậu Giang đã tăng cường đầu tư cho giáo dục- đào tạo người dân tộc thiểu số nên đã có bước phát triển về chất lượng và quy mô. Công tác giáo dục trong đồng bào dân tộc rất được quan tâm. Năm 2012- 2013, tổng số học sinh dân tộc là 4.022 học sinh, trong đó: cấp tiểu học có 2.262 học sinh, học sinh cấp trung học cơ sở là 1.328 và có 432 học sinh cấp trung học phổ thong. Tổng số trường dạy tiếng Khmer là 15 trường và có 1 trường dạy tiếng Hoa. Tổng số giáo viên dạy tiếng dân tộc trong tỉnh là 31 giáo viên, trong đó: Đại học 12 giáo viên, Cao đẳng 3 giáo viên, trung cấp 3 giáo viên và hợp đồng 11 giáo viên, hợp đồng theo Nghị định 68 là 02 giáo viên. [18, tr 13]. Cơ sở vật chất các Trường Dân tộc nội trú được đầu tư và phát triển, công tác cử tuyển, chính sách ưu đãi cho giáo viên và học sinh đầy đủ. Trên địa bàn tỉnh Hậu Giang có 2 Trường Dân tộc nội trú gồm: Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh: Năm học 2011- 2012 Trường có 51 cán bộ, giáo viên trong đó có 24 đảng viên, số lượng giáo viên người dân tộc thiểu số là 08 chiếm tỷ lệ 15,7%. Tổng số lớp học của trường là 9 với 389 học sinh là con em người dân tộc thiểu số. [ 18, tr 3]. Trường phổ thông Dân tộc nội trú Him Lam: Năm học 2011- 2012 có 42 lớp với 1.598 học sinh, tuy nhiên chỉ có 4 lớp với 150 học sinh con em là người dân tộc thiểu số. Trường có 109 cán bộ, giáo viên, có 50 đảng viên, trong đó giáo viên người dân tộc thiểu số là 5 chiếm tỷ lệ 4,58%, 1 đảng viên là người dân tộc thiểu số.[ 18, tr 3]. Công tác cử tuyển đối với học sinh người dân tộc thiểu số trong năm học 20112012 đã xét cử tuyển cho 22 hồ sơ, kết quả xét tuyển và nhập học là 15 học sinh, trong đó dân tộc Khmer là 14 học sinh chiếm tỷ lệ 93,4%, dân tộc kinh là 1 học sinh chiếm tỷ lệ 6,6%, nâng tổng số sinh viên được cử tuyển tính từ năm 2004 đến năm 2012 là 188 học sinh, trong đó cử tuyển Cao đẳng là 8 học sinh, cử tuyển Đại học là 180 học sinh. [ 18, tr 13]. 27 Hậu Giang tăng cường đầu tư xây dựng các phòng thí nghiệm, các trang thiết bị dạy học trực quan, đẩy mạnh công tác giáo dục phân ban, giáo dục hướng nghiệp ở các trường phổ thông trên địa bàn tỉnh nói chung và các Trường phổ thông Dân tộc nội trú trên địa bàn tỉnh nói riêng. Khuyến khích hình thành các quỹ khuyến học khuyến tài từ các tổ chức xã hội, các doanh nghiệp và các nguồn tài chính khác nhau trong xã hội, mở rộng hình thức tín dụng cho vay vốn, hỗ trợ cho các học sinh, sinh viên người dân tộc thiểu số, nhằm tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên người dân tộc thiểu số có điều kiện tiếp tục vững tin trên con đường học vấn của mình. Ban hành các tiêu chuẩn về chất lượng, chương trình, nội dung dạy và học, điều kiện cơ sở vật chất thống nhất cho các cấp học; đổi mới cơ chế thanh tra, giám sát chất lượng dạy và học, xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm. Tuy nhiên, hiện nay ngành giáo dục tỉnh Hậu vẫn còn tồn tại một số vấn đề là mạng lưới trường lớp còn phân tán, chưa được kiên cố hóa toàn diện, trang bị đạt chuẩn quốc gia; việc huy động trẻ trong độ tuổi nhà trẻ, mẫu giáo vẫn còn thấp; số học sinh, lưu ban bỏ học còn cao hơn mặt bằng chung của tỉnh Cần Thơ cũ. Trên lĩnh vực y tế Mạng lưới y tế tỉnh Hậu Giang phát triển rộng khắp 3 tuyến từ cơ sở ( xã, phường, cơ quan, xí nghiệp) đến tuyến huyện, tuyến tỉnh. Ngoài hệ thống cơ sở y tế công, tại các trung tâm huyện thị còn các phòng khám tư. Ngoài ra các chương trình y tế- bảo vệ sức khỏe nhân dân được chú trọng, nhất là các lĩnh vực y tế dự phòng, tiêm chủng. Tình trạng sức khỏe của nhân dân được cải thiện. Tình hình phát triển y tế của tỉnh Hậu Giang qua các năm Năm 2005 Cơ sở y tế 28 2006 2007 2008 2009 + Bệnh viện 8 8 8 8 8 + Phòng khám đa khoa khu vực 8 8 8 8 8 + Trung tâm phòng chống bệnh xã hội 1 1 1 1 1 + Trạm y tế xã, phường 52 52 55 71 73 Số giường bệnh 815 950 1030 1220 1300 + Ngành y 1151 1215 1335 1488 1460 + Ngành dược 177 188 233 272 287 Số cán bộ y tế (Nguồn: Niên giám thống kê năm 2009- Cục Thống kê Hậu Giang) Hậu Giang trong những năm gần đây, do thời tiết diễn biến phức tạp, thiên tai xảy ra liên tiếp, bên cạnh đó mức độ ô nhiễm môi trường càng trầm trọng do các chất thải từ các công ty xí nghiệp, một phần là do sử dụng phân bón và thuốc hóa học trong sản xuất nông nghiệp, đã tạo điều kiện cho một số dịch bệnh phát triển như bệnh tay chân miệng, sốt xuất huyết… làm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân. Ngoài ra, do ảnh hưởng từ các mặt tiêu cực của nền kinh tế thị trường và các tệ nạn đang tồn tại trong giai đoạn hiện nay đã làm một số bệnh tật gia tăng như: huyết áp, tai nạn giao thông, các căn bệnh mãn tính, ung thư… Trước những tồn tại đó, Hậu Giang tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách quản lý, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, đồng thời thực hiện xã hội hóa để huy động các nguồn lực vào phát triển y tế, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân trên địa bàn tỉnh; Tăng cường đào tạo đội ngũ cán bộ y tế, cán bộ quản lý, dảm bảo chuẩn hóa cán bộ trong từng lĩnh vực: quản lý, điều trị, dự phòng…; 29 Công tác chăm lo sức khỏe ban đầu và phòng chống dịch bệnh được các địa phương quan tâm thực hiện, nhiều cơ quan chức năng địa phương phối hợp tổ chức nhiều đợt khám và phát thuốc cho đồng bào vùng dân tộc trước tình hình dịch sốt xuất huyết xảy ra ngày càng tốt hơn. Trong năm 2011, tỉnh Hậu Giang đã đầu tư xây dựng 3 điểm nước sạch tập trung ở vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống và hỗ trợ nước sạch 1.000 hộ sống phân tán, các trạm y tế xã được quan tâm đầu tư nâng cấp, phần lớn tạm y tế xã có y bác sỹ, bảo hiểm y tế cho hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số vùng đặc biệt khó khăn cơ bản được giải quyết. Triển khai thực hiện quy hoạch phát triển hệ thống y tế đã được duyệt. Thực hiện có hiệu quả dự án Hỗ trợ y tế vùng đồng bằng sông Cửu Long tại tỉnh. Tập trung nguồn lực đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án Bệnh viện đa khoa tỉnh, bệnh viện chuyên khoa, bệnh viện tuyến huyện ... và các phòng khám đa khoa khu vực sớm hoàn thành đưa vào sử dụng, nhằm giảm bớt tình trạng quá tải và nâng cao chất lượng khám chữa bệnh cho người dân. Tính đến năm 2012, toàn tỉnh có 67 cán bộ y tế là người dân tộc thiểu số (bác sĩ 15, y sĩ, dược sĩ 27, điều dưỡng 22, khác 3), riêng cán bộ y tế là người dân tộc Khmer là 41 người (bác sĩ 5, y sĩ, dược sĩ 20, điều dưỡng 16). Hệ thống y tế cơ sở được kiện toàn từ huyện xuống tận xã, ấp, có 100% xã, phường, thị trấn có nhân viên y tế, tỷ lệ trạm y tế đạt chuẩn là 97,3%. Các chương trình mục tiêu về y tế dự phòng trong vùng đồng bào dân tộc và chính sách hỗ trợ hộ cận nghèo mua bảo hiểm y tế tự nguyện được tăng cường triển khai thực hiện. Thực hiện tốt việc miễn, giảm viện phí cho hộ nghèo ở các xã khó khăn và trẻ em dưới 6 tuổi. Các chương trình về y tế quốc gia, tiêm chũng mở rộng, phòng chống dịch bệnh đã được triển khai thực hiện rộng khắp trong vùng đồng bào dân tộc, công tác dân số kế hoạch hóa gia đình được quan tâm thực hiện, từng bước tạo được ý thức tự giác trong đồng bào nói chung và đồng bào dân tộc nói riêng trên địa bàn tỉnh. [18, tr 2]. Trên lĩnh vực văn hóa – xã hội 30 Hậu Giang là tỉnh nông nghiệp, có địa hình sông ngòi chằn chịch, trên địa bàn có nhiều khu di tích lịch sử, khu căn cứ kháng chiến nên tỉnh có những nét văn hóa nổi bật như: văn hóa sông nước, văn hoá di tích, văn hoá nông thôn, văn hoá miệt vườn…, trong đó văn hóa sông nước là nét văn hóa đặc trưng, đặc biệt là Chợ nổi, một loại hình chợ trên sông mang đậm nét độc đáo và đặc thù của miền sông nước Cửu long. Ngoài ra, những nét văn hoá đặc trưng của đồng bào dân tộc Khmer cũng được duy trì và phát huy. Trong những năm qua chính quyền các cấp luôn quan tâm, hỗ trợ các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao được quan tâm. Về văn hoá, văn nghệ trong vùng đồng bào được tổ chức như: Ngày hội văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4, Lễ Sene ĐônTa 10/10, [ 18, tr 4]… đã nâng cao đời sống văn hoá tinh thần của đồng bào dân tộc Khmer trong tỉnh. Bên cạnh đó, trong dịp tết cổ truyền Chôl Chnam Thmây nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ của bà con dân tộc diễn ra ở các phum sóc, chùa chiền tạo không khí phấn khởi vui tươi cho người dân tộc thiểu số. Đặc biệt trong dịp lễ tết này, Ban Giàm hiệu trường phổ thông dân tộc Nội trú tổ chức tết cho các em học sinh với nhiều chương trình như: Tìm hiểu về ngày tết truyền thống, về phong tục tạp quán và bản sắc văn hóa dân tộc, tổ chức giao lưu văn nghệ giữa thầy, cô và học sinh của trường. Đây là một hoạt động hết sức thiết thực để giúp cho các em tìm hiểu thêm về ý nghĩa truyền thống của dân tộc mình. Đối với lĩnh vực văn hóa, tôn giáo- tín ngưỡng đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số thiểu số trên địa bàn tỉnh Hậu Giang đã góp phần tuyên truyền, vận động đồng bào xây dựng đời sống văn hóa ở vùng dân tộc thiểu số; thực hiện nếp sống văn hóa, cải tiến các hủ tục lạc hậu, thực hiện kế hoạch hóa gia đình, thực hiện các phong trào khyến học, khuyến tài, xây dựng gia đình văn hóa - văn minh, đồng thời còn giáo dục đạo đức và lối sống cho tầng lớp trẻ người dân tộc thiểu số thuộc khu vực vùng đồng bào các dân tộc thiểu số. Đồng thời, tích cực xây dựng và bổ sung thực hiện nếp sống văn hóa cho cộng đồng người dân tộc thiểu số. 31 Trên vĩnh vực văn hóa cũng được các cấp chính quyền địa phương quan tâm phát triển, bản sắc các dân tộc được bảo tồn và phát huy thông qua các hoạt động văn hóa, thể thao như: trình diễn trang phục truyền thống các dân tộc, ngày hội văn hóa các dân tộc. Tỉnh đã quan tâm hỗ trợ cho 3 chùa Phật giáo Nam tông Khmer, xây dựng 03 lò hỏa tang vừa góp phần giữ gìn phong tục, tạp quán tốt đẹp của đồng bào Khmer, vừa đảm bảo vệ sinh môi trường. Ngoài ra các cấp chính quyền địa phương còn quan tâm đầu tư cho các đội ghe Ngo luyện tập, thi đấu ở các giải tổ chức trong tỉnh cũng như trong khu vực. [18, tr 6]. Hệ thống chính trị không ngừng được củng cố, công tác đào tạo bồi dưỡng cán bộ nồng cốt, người có uy tín trong cộng đồng các dân tộc thiểu số được quan tâm. Tình hình chính trị - xã hội được ổn định, an ninh quốc phòng được giữ vững. Nguyên nhân của các thành tựu Đa số cán bộ, công chức, viên chức của tỉnh Hậu Giang đều có tinh thần cầu thị cùng với sự quan tâm đúng mức và thường xuyên về đào tạo, bồi dưỡng các thủ trưởng các cơ quan, đơn vị trong việc hỗ trợ kinh phí đào tạo, tạo điều kiện về mặt thời gian cho cán bộ, công chức, viên chức yên tâm trong quá trình học tập. Nhìn chung, các chính sách áp dụng hỗ trợ thu hút nguồn nhân lực và trợ cấp đào tạo, bồi dưỡng của tỉnh đã tương đối đáp ứng nhu cầu cho đội ngũ này. Thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác dân tộc, Tỉnh ủy, chính quyền, Ủy ban Mặt Trận Tổ quốc và các ban ngành, đoàn thể tỉnh Hậu Giang luôn chú trọng đến việc làm tốt công tác dân tộc. Đặc biêt, lãnh đạo tỉnh và các ban, ngành chức năng đã có nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo cho nhân dân các dân tộc thiểu số. Đội ngũ trí thức dân tộc thiểu số trong cơ cấu trí thức nói chung ngày càng đông đảo hơn, với nhiều thành phần dân tộc. Sự tiếp cận với giáo dục, đào tạo chuyên môn nghiệp vụ, với trình độ ngày càng được nâng cao của đội ngũ trí thức dân tộc thiểu ngày càng được quan tâm. 32 Đội ngũ trí thức dân tộc thiểu số được hình thành dưới chế độ mới do Đảng và Nhà nước ta chăm lo xây dựng, về cơ bản đã vươn lên có trình độ học vấn, trình độ khoa học kỹ thuật, chuyên môn cao, đáp ứng được nhu cầu phát triển chung của đất nước và của chính sách dân tộc. Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã tạo điều kiện tốt nhất để con em đồng bào các dân tộc thiểu số tiếp cận với chính sách giáo dục và đào tạo, với chính sách phát triển kinh tế - xã hội, khơi dậy truyền thống yêu nước, tinh thần hiếu học của đồng bào dân tộc thiểu số. Đảng và Nhà nước ta đã xây dựng nhiều chương trình, kế hoạch cụ thể như: Chương trình phát triển kinh tế- xã hội các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc và miền núi giai đoạn 2006-2010 (gọi tắt là Chương trình 135 giai đoạn II). Xây dựng kế hoạch đào tạo, tập huấn cho cán bộ cơ sở xã, ấp và cộng đồng thuộc Chương trình 135 giai đoạn II năm 2012. Phối hợp Sở Giáo Dục- Đào Tạo và địa phương liên quan tiếp Đoàn Thanh tra Ủy Ban Dân Tộc làm việc với các sở, ngành liên quan, Ban Dân tộc và Ủy Ban Nhân Dân các huyện, thị, thành phố về tình hình thực hiện chính sách giáo dục và đào tạo trên địa bàn tỉnh Hậu Giang. Xây dựng kế hoạch đào tạo, tập huấn cho cán bộ cơ sở xã, ấp và cộng đồng thuộc Chương trình 135 giai đoạn II năm 2011. Thực hiện Đề án tổng điều tra về trình độ dân trí, hộ nghèo, hộ cận nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số, thống kê đội ngũ cán bộ công chức là người dân tộc thiểu số để đề xuất với Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh kiến nghị với Trung ương tiếp tục thực hiện các chính sách dân tộc, quy hoạch đào tạo cán bộ là người dân tộc thiểu số. [16, tr 16]. Có thể khẳng định rằng, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước, các cấp ban nghành đoàn thể chính quyền tỉnh Hậu Giang luôn quan tâm xây dựng và đào tạo dội ngũ trí thức các dân tộc thiểu, bước đầu tạo điều kiện thuận lợi để họ có ý thức trách nhiệm, hoạt động, cống hiến, phát triển, đáp ứng ngày càng tốt hơn những đòi hỏi của công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước trong giai đoạn hiện nay. Hậu Giang là tỉnh có dân số trẻ, theo thống kê năm 2009 nhóm tuổi từ 15 - 59 tuổi chiếm 66,9% dân số toàn tỉnh. Như vậy, Hậu Giang đang ở trong thời kỳ “dân số 33 vàng”, đây là lực lượng cơ bản thuận lợi để phát triển kinh tế nhanh, mạnh trong thời gian tới. Trình độ văn hóa, chuyên môn kỹ thuật, ý thức kỷ luật và kỹ năng lao động của lực lượng trí thức người dân tộc thiểu số đang từng bước được nâng lên. Những năm qua, Lãnh đạo tỉnh Hậu Giang đặc biệt quan tâm đến công tác phát triển nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp phát triển KT-XH của Tỉnh, thể hiện ở việc triển khai và thực hiện các chính sách hỗ trợ cán bộ, công chức, viên chức của Tỉnh đi học ĐH, sau ĐH; chính sách thu hút cán bộ, sinh viên tốt nghiệp về công tác tại Tỉnh; chính sách đầu tư xây dựng các cơ sở đào tạo CĐ, trung cấp và dạy nghề trên địa bàn. Về phía đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số, ý thức được sự hiện diện cần thiết trong đội ngũ trí thức chung của dân tộc. Từ đó, đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số cảm thấy cần vươn lên, phải biết nắm bắt những cơ hội đào tạo thuận lợi mà Đảng và Nhà nước dành cho. Vì vậy, với kiến thức chuyên môn, bản lĩnh chính trị vững vàng, một lòng trung thành với lý tưởng cách mạng, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, chủ nghĩa Mác- Lênin , tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường đi lên xã hội chủ nghĩa. Trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang trở thành nguồn lực thúc đẩy sự phát triển trong vùng đồng bào các dân tộc thiểu số nói riêng và tỉnh Hậu Giang nói chung. Trong giai đoạn hiện nay, trí thức dân tộc thiểu số ngày càng khẳng định vai trò quan trọng của mình trong xã hội, họ vừa là nguồn lực phát triển, vừa là thành phần trong khối liên minh công- nông- trí thức. 1.2.2 Những hạn chế và nguyên nhân các hạn chế của Hậu Giang trong việc phát huy vai đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số Những hạn chế Một là, nguồn nhân lực người dân tộc thiểu số vừa thiếu về số và vừa yếu về chất lượng, cán bộ đã qua đào tạo còn nhiều thiếu so với nhu cầu, đặc biệt là lực lượng trí thức người dân tộc thiểu số có trình độ đại học và sau đại học. Qua nhiều năm cải 34 tạo và xây dựng cơ sở kinh tế, văn hóa, giáo dục nhưng ở các vùng dân tộc thiểu số đời sống vẫn khó khăn, trình độ dân trí thấp, tuy có những bước phát triển nhưng rất chậm. Nếu so sánh giữa dân tộc Kinh và các dân tộc thiểu số thì càng ở bậc học cao, tỷ lệ trí thức người dân tộc thiểu số ở tỉnh Hậu Giang so với số dân càng thấp. Đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số ở các vùng sâu, vùng xa chưa tương ứng với sự phát triển – kinh tế xã hội của vùng. Trình độ trí thức người dân tộc thiểu số còn nhiều mặt chưa cập nhật so với yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Về thực chất, trong quá trình đào tạo các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp, điểm số đầu vào của học sinh các dân tộc thiểu số thấp hơn so với dân tộc Kinh. Hai là, cơ cấu của đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số ở Hậu Giang điển hình là dân tộc Khmer thiếu cân đối giữa các ngành nghề: Tuy lực lượng trí thức người dân tộc Khmer trong ngành giáo dục có khả quan hơn so với các ngành, song nếu so sánh với tỷ lệ dân số cũng còn quá thấp. Trong khi đó một số ngành khác như văn hóa, nghệ thuật, du lịch, thương mại,cơ khí, trí thức người dân tộc thiểu số thì rất mỏng, số lượng ít. Đồng thời ta thấy được trí thức người dân thiểu số phân bố trong các ngành khoa học kỹ thuật rất ít, chưa tương xứng và chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tếxã hội vùng dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Hậu Giang nói riêng và phát triển kinh tế xã hội tỉnh nhà. Ba là, trước sự sụp đỗ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu, Liên Xô, sự diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, sự chống phá toàn diện của các thế lực thù địch đứng đầu là đế quốc Mỹ bằng chiến lược “diễn biến hòa bình” nhằm làm suy yếu và xóa bỏ chế độ chính trị nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đồng thời sự nghiệp đổi mới của Đảng và nhân dân ta tuy đã đạt được những thành tựu đáng kể, song cũng bộc lộ không ít khó khăn, nhiều mặt yếu kém… đã có một số ít trí thức người dân tộc thiểu số dao động, giảm sút lòng tin và con đường xã hội chủ nghĩa mà Đảng ta và Bác Hồ đã lựa chọn. 35 Ngoài ra, một số ít trí thức nười dân tộc thiểu số còn chịu sự tác động không nhỏ mặt tiêu cực của nền kinh tế thị trường nên đã quá coi trọng lợi ích vật chất, dẫn tới lối sống thực dụng, coi đồng thiền là trên hết, mà xem nhẹ lý tưởng, đạo lý và pháp luật. Nền kinh tế thị trường thúc đẩy nhanh sự phân hóa giàu nghèo, tạo nên sự khác biệt về dời sống vật chất, tinh thần và cũng đã tác động không nhỏ đến đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, làm nảy sinh tư tưởng tính toán thiệt hơn, được mất trong phân công đi công tác ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Bốn là, phần lớn trí thức người dân tộc thiểu số có đời sống khó khăn, chủ yếu dựa vào đồng lương, thu nhập phụ là rất ít, không đáng kể. Còn về điều kiện việc làm và điều kiện ăn, ở, điều kiện nghiên cứu khoa học còn nhiều khó khăn đã hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng làm việc, nghiên cứu khoa học. Ngoài ra, trí thức người dân tộc thiểu số đã qua đào tạo chuyên môn nhưng khi làm việc lại không đúng chuyên môn. Chế độ tiền lương và sự đãi ngộ trí thức người dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang, nhất là những trí thức thật sự tài năng còn quá bất hợp lý, chưa khuyến khích được trí thức người dân tộc thiểu số làm việc, chưa đánh giá đúng và sự đãi ngộ xứng đáng giá trị lao động, giá trị của sức sáng tạo các dân tộc thiểu số. Năm là, nền kinh tế nước ta vẫn trong tình trạng kém phát triển, trình độ khoa học và công nghệ còn thấp, nhu cầu áp dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất và đời sống của xã hội chưa cao. Trong đó, một bộ phận trí thức nước ta, ở những mức độ khác nhau, còn chịu ảnh hưởng các mặt hạn chế của hệ tư tưởng phong kiến, của nền kinh tế tiểu nông và cơ chế kế hoạch hóa tập trung, quan liêu bao cấp kéo dài, của mặt trái cơ chế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tê trong giai đoạn kinh tế đang chuyển đổi. Và một số trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang cũng rơi vào tình trạng không thường xuyên học hỏi, tìm tòi, trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, rèn đúc chí khí và hoài bảo.Vì vậy, việc đào tạo gặp nhiều khó khăn mà một trong những khó khăn đó là một số trí thức người dân tộc thiểu số không muốn đi học cao hơn. Đây chính là lực lượng cản trở không nhỏ gây tác động tiêu cực đến hiệu quả lao động sáng tạo của đội ngũ trí thức 36 người dân tộc thiểu số. Hiện tượng này còn do nhiều nguyên nhân khác như: đào tạo thiếu quy hoạch, thiếu nguồn cán bộ bổ sung, do phân bổ không hợp lý. Những tồn tại đó đã ảnh hưởng đến chất lượng cũng như số lượng đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số. triển khai tổ chức thực hiện chủ trương, nghị quyết, kế hoạch còn chậm, thiếu linh hoạt. Nguyên nhân của các hạn chế Nhìn chung, việc phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số ở tỉnh Hậu Giang có những bước phát triển so với những năm trước đây. Tuy nhiên, việc phát huy vai trò của đội ngũ này trong những năm qua vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, đặc biệt là đối với những vùng dân tộc thiểu số. Vì còn những vấn đề bất là do các nguyên nhân sau: Thứ nhất, vùng dân tộc thiểu số nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, trình độ dân trí còn thấp kém và lạc hậu so với trình độ chung của cả nước. Chính vì trình độ dân trí của người dân tộc thiểu số còn thấp đã làm cho người dân tộc thiểu số không có cơ sở phát triển đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số của chính mình. Đồng thời, do cuộc sống các dân tộc thiểu số rất khó khăn trong đời sống. Điều đó đã tác động trực tiếp đến việc tạo nguồn đào tạo con em các dân tộc thiểu số không đủ điều kiện cắp sách đến trường. Mặc dù, một số con em dân tộc thiểu số đã cố gắng vượt qua những khó khăn về đời sống kinh tế để đi học cao hơn, nhưng trong suốt quá trình học tập, tư tưởng vẫn không tập trung, bởi vẫn luôn lo nghĩ đến khó khăn của gia đình, nên kết quả học tập không cao. Người dân tộc thiểu số sống đa số thuộc vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn trên địa bàn tỉnh Hậu Giang, việc hình thành các lớp học để thu hút con em các dân tộc đến học đòi hỏi một mạng lưới rộng lớn và chi phí tốn kém, cần những giáo viên biết chịu đựng gian khổ, thông thạo ngôn ngữ và phong tục tạp quán dân tộc địa phương, những yêu cầu đó chưa được đáp ứng. 37 Thứ hai, chất lượng giáo dục của Tỉnh còn chưa cao; tình trạng học sinh dân tộc thiểu số bỏ học chưa được khắc phục triệt để; cơ sở vật chất và các trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học còn thiếu chưa đồng bộ; công tác xã hội hóa giáo dục chưa mạnh và còn gặp nhiều khó khăn. Công tác quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo, phát triển và sử dụng trí thức người dân tộc thiểu số còn gặp nhiều bất cập; chưa có kế hoạch cụ thể gắn công tác đào tạo với sử dụng lao động; cơ chế, chính sách khuyến khích đào tạo, thu hút và sử dụng nhân lực, nhất là nguồn nhân lực người dân tộc thiểu số chưa đạt được kết quả như mong đợi vì chế độ đãi ngộ chưa thật sự thu hút được nguồn nhân lực. Nguồn lực đầu tư cho các trường THPT, Trường Dân tộc nội trú chưa tương xứng với nhu cầu đào tạo nhân lực trong giai đoạn hiện nay. Đào tạo chưa gắn chặt với nhu cầu của thị trường lao động, một số ngành nghề có nhu cầu cao nhưng chưa thật được chú trọng đào tạo như: cơ điện tử, dịch vụ, du lịch, thương mại, văn hóa... Thứ ba, số lượng cán bộ công chức, viên chức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang có số lượng thấp là tỉnh Hậu Giang tiến hành chính sách giảm biên chế. Do đó, đã góp phần làm giảm tỷ lệ số lượng trí thức người dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Hậu Giang không được tham gia trong công tác các cơ quan, xí nghiệp quản lý nhà nước của tỉnh. Thứ tư, sự yếu kém, lạc hậu của nền kinh tế ở nước ta. Kinh tế có mối quan hệ với các lĩnh vực khác của đời sống xã hội nói chung, sự tồn tại và phát triển của đội ngũ trí thức nói riêng, và trong đó có trí thức người dân tộc thiểu số. Nền kinh tế phát triển đòi hỏi sự phát triển của trí thức. Mặt khác, trí thức nói chung và trí thức người dân tộc thiểu số nói riêng có vai trò ngày càng quan trọng đối với sự phát triển của kinh tế. Trong mối quan hệ giữa kinh tế và trí thức xét đến cùng kinh tế luôn giữ vai trò quyết định. Một trong những nguyên nhân dẫn đến hạn chế, yếu kém của trí thức người dân tộc thiểu số hiện nay là sự lạc hậu của nền kinh tế. Để đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số phát huy hết khả năng sáng tạo của mình cần có những điều kiện nhất định. 38 Tình trạng kinh tế nước ta trong giai đoạn hiện nay không thể nào tạo ra đầy đủ những điều kiện như thế. Như vậy, sự yếu kém của nền kinh tế đã hạn chế việc tạo ra những điều kiện cần thiết để trí thức người dân tộc thiểu số nói riêng và trí thức nói chung phát huy hết khả năng của mình. Tuy nhiên, trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa hiện nay, thời kỳ Đảng ta xác định phát triển kinh tế là nhiệm vụ trung tâm thì hạn chế, yếu kém của đội ngũ trí thức nói chung và trí thức người dân tộc thiểu số sẽ dần được khắc phục. Thứ năm, do tác động của mặt trái của nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Cơ chế thị trường đã tháo gỡ nhiều khó khăn, ách tắc trong cuộc sống, được mọi người hoan nghênh đón nhận. Nhưng cũng như một tấm huân chương, cơ chế thị trường có mặt trái của nó, chưa có những chủ trương, biện pháp đầy đủ giáo dục, rèn luyện cán bộ đảng viên bao gồm một bộ phận trí thức người dân tộc thiểu số khi đi vào kinh tế thị trường. Trong nền kinh tế thị trường, trí thức các dân tộc thiểu số cần có sự cân nhắc và xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài, giữa lý luận và thực tiễn. Trong giai đoạn hiện nay một bộ phận nhỏ đội ngũ trí thức đã ngã gục trước mặt trái của kinh tế thị trường. Không chỉ là một số trí thức khoa học và công nghệ làm công tác trong cơ sở nghiên cứu,đào tạo, bênh viện mà còn có cả những trí thức làm công tác lãnh đạo quản lý các cấp. Quá trình tích cực và chủ động hội nhập quốc tế của Việt Nam được ví như một quá trình từ sông ra biển lớn. Hội nhập quốc tế mang lại cho đội ngũ trí thức trong đó có trí thức người dân tộc thiểu nước ta có nhiều kiện thuận lợi để tăng cường hợp tác, giao lưu, mở rộng tầm nhìn, có thêm tài liệu thiết bị hiện đại phục vụ cho công tác đào tạo và nghiên cứu. Đối với số đông trí thức hội nhập quốc tế là cơ sở để họ so sánh biết mình, biết người từ đó cố gắng vươn lên. Bên cạnh đó một số người từ sự so sánh này, họ tìm 39 đến vị trí lương cao, điều kiện làm việc tốt. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến “chảy máu chất xám” những trí thức rời bỏ nơi đã nuôi dưỡng đào tạo để đến nơi khác làm ăn sinh sống. Và tình trạng một số cán bộ công chức trong đó đa số là trí thức xin nghĩ việc trong các cơ quan nhà nước, đoàn thể nhân dân đi làm cho các xí nghiệp tư nhân, các liên doanh, liên kết với nước ngoài là một thực tế cần có biện pháp hữu hiệu. Thứ sáu, do nhận thức của một số cán bộ lãnh đạo các cấp. Một số cán bộ lãnh đạo và chính quyền địa phương các cấp chưa thật sự nhận thức đúng vị trí, vai trò của trí thức người dân tộc thiểu số đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Trong công tác tổ chức cán bộ, công tác quản lý, nhất là phần đánh giá trí thức người dân tộc thiểu số không phù hợp dẫn đến việc sử dụng trí thức người dân tộc thiểu số không đúng năng lực và trình độ. Từ đây làm xuất hiện khoảng cách giữa một số cán bộ lãnh và chính quyền các cấp với trí thức người dân tộc thiểu số, một số cán bộ lãnh đạo quản lý tiếp xúc ngại tiếp xúc, đối thoại với trí thức người dân tộc thiểu số, không thực sự lắng nghe, thậm chí quy chụp khi họ phản biện những chủ trương, chính sách, đề án, dự án do cơ quan lãnh đạo và quản lý đưa ra. Trong khi đó, một số trí thức dân tộc thiểu số do ngại bị quy chụp, nên rụt rè, im lặng, không bày tỏ quan điểm, chính kiến của mình. Từ đó, ta thấy được đang có sự thiếu đồng bộ của hành lang pháp lý bảo đảm môi trường hoạt động sáng tạo của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số. Những định kiến và chủ nghĩa kinh nghiệm trong một bộ phận lãnh đạo, quản lý dễ dẫn đến thái độ thiếu tin tưởng, thiếu dân chủ trong quan hệ với trí thức người dân tộc thiểu số, thậm chí còn xem thường đội nũ này. Thứ bảy, do chính sách thu hút nguồn nhân lực của tỉnh Hậu Giang tuy có điều chỉnh nhưng hiệu quả chưa cao; nhân lực trẻ có năng lực vẫn chưa tâm huyết với việc quay về phục vụ cho tỉnh nhà sau khi hoàn thành công việc học tập; giữ chân người tài và ngăn chặn “chảy chất xám” chưa được các cơ quan đơn vị thật sự xem trọng. Một số cơ quan, đơn vị tạo điều kiện về mặt thời gian cho viên chức đi đào tạo, kinh phí tự túc. 40 Nhưng lại không ra quyết định cử đi học nên gặp khó khăn trong việc giải quyết kinh phí thưởng có bằng sau khi tốt nghiệp. Việc cử cán bộ, công chức, viên chức đi đào tạo chưa với chức danh quy hoạch, chuyên môn, vị trí việc làm. Việc thu hút, đãi ngộ sinh viên mới ra trường làm việc ở những vùng sâu, vùng xa, khó khăn chưa phát huy được tác dụng vì thiếu chính sách luân phiên, chế độ đào tạo bồi dưỡng để đảm bảo khả năng phát triển nghề nghiệp và tương lai. Việc trọng dụng, đãi ngộ cán bộ chuyên môn kỹ thuật có trình độ cao chưa được thỏa đáng. Thực trạng đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, vị trí, vai trò của trí thức người dân tộc thiểu số đối với quá trình đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020 đang đòi hỏi phải có những giải pháp xây dựng và phát huy vai trò đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số nước nhà mang tính khả thi hơn. 41 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT HUY VAI TRÒ ĐỘI NGŨ TRÍ THỨC CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TỈNH HẬU GIANG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 2.1 Phƣơng hƣớng cơ bản nhằm phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn hiện nay 2.1.1 Nhận thức đúng tầm quan trọng của việc xây dựng và phát huy đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số Yêu cầu của sự nghiệp xây dựng phát triển đất nước trong thời kỳ đổi mới là “Phát huy sức mạnh toàn dân tộc, tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa; Xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”. Đại hội Đảng lần thứ IX tiếp tục khẳng định đường lối kinh tế và chiến lược phát triển kinh tế của nước ta: Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp, ưu tiên phát triển lực lượng sản xuất; đồng thời xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp theo định hướng xã hội chủ nghĩa, phát huy cao độ nội lực; đồng thời tranh thủ nguồn lực bên ngoài và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế để phát triển nhanh, có hiệu quả và bền vững; tăng trưởng kinh tế đi liền với phát triển văn hóa, từng bước cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, thực hiện tiến bộ công bằng xã hội; kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh. Từ nhu cầu của sự phát triển đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, việc phát triển đội ngũ trí thức là một tất yếu đáp ứng sự nghiệp đổi mới. Sự hiện diện của đội ngũ trí thức nói chung, trí thức người dân tộc thiểu số nói riêng là sự đảm bảo cho thắng lợi của sự nghiệp đổi mới, sự phát triển đất nước trong hiện tại cũng như trong tương lai. 42 Do yêu cầu mới của sự phát triển kinh tế- xã hội vùng dân tộc thiểu số, Đảng và Nhà nước ta chủ trương tập trung khai thác thế mạnh của vùng dân tộc thiểu số, nơi tập trung đồng bào các dân tộc thiểu số sinh sống. Việc xây dựng đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số phải được các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương quan tâm thực hiện, trên cơ sở nhận thức đúng đắn tầm quan trọng của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, vì đội ngũ này là trụ cột trong việc xây dựng, phát triển và ứng dụng khoa học và công nghệ vào vùng dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang. Phát huy vai trò của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, động viên tính tích cực, năng động trong lao động sáng tạo của họ nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ hoạt động khoa học. Do vậy, việc nhận thức đúng đắn tầm quan trọng của việc xây dựng và phát huy vai trò đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số trong giai đoạn cách mạng mới, đặc biệt là thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa là việc làm có ý nghĩa chiến lược. 2.1.2 Nắm vững những tư tưởng cơ bản về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số Vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, kế thừa kinh nghiệm truyền thống của dân tộc, tiếp thu những kinh nghiệm của thế giới để nhận thức rõ, phát huy đầy đủ và định hướng phát triển trí thức người dân tộc thiểu số trong sự nghiệp đổi mới hiện nay. Vai trò trí thức người dân tộc thiểu số đang tồn tại dưới dạng khả năng nhưng nếu được phát huy, nó có tác động to lớn đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội và có hiệu quả thực tiễn cao. Theo đó, “phát triển toàn diện, nâng cao năng lực, trình độ nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng. Nghiên cứu khoa học phải làm luận cứ cho việc hoạch định đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước; không phải mang ý nghĩa thuần túy vì khoa học, càng không thể vì lợi ích cá nhân. Khoa học chỉ có giá trị thực sự khi nó nhằm phục vụ cho con người và xã hội. Đó chính là giá trị nhân văn đích thực của khoa học. Bởi vậy, 43 nghiên cứu khoa học của trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang phải “hướng vào việc giải đáp các vấn đề lý luận và thực tiễn, dự báo các xu thế phát triển, cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng con người, phát huy những di sản văn hóa dân tộc, sáng tạo những giá trị văn hóa mới của dân tộc Việt Nam”. 2.1.3 Tăng nhanh về số lượng đồng thời từng bước nâng cao về chất lượng và điều chỉnh hợp lý về cơ cấu đối với trí thức người dân tộc thiểu số Xây dựng đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới ở vùng dân tộc thiểu số trước hết là phát triển về số lượng, chất lượng của đội ngũ đó trong hiện tại cũng như trong tương lai. Khi tăng nhanh về số lượng thì phải từng bước nâng cao chất lượng. Con đường đúng đắn nhằm giải quyết vấn đề số lượng và chất lượng trí thức nước ta nói chung là: để tăng số lượng thì nhất thiết mục tiêu phải hướng vào chất lượng, lấy đó làm yêu cầu cơ bản. Song, tính đặc thù ở vùng dân tộc thiểu số, do trình độ dân trí thấp, nguồn đào tạo hạn chế (số lượng học sinh đi học trung học cơ sở và trung học phổ thông thấp, đồng thời đội ngũ giảng viên các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp còn thiếu) do đó cần từng bước nâng cao chất lượng và hợp lý về cơ cấu đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số. Thực trạng đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang hiện nay, số lượng còn quá thấp so với đội ngũ trí thức người Kinh trên địa bàn tỉnh Hậu Giang, và đội ngũ trí thức cả nước nói chung. Còn về chất lượng, vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của vùng dân tộc thiểu số trong sự nghiệp phát triển kinh tế- xã hội thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Phát triển đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số là phù hợp với yêu cầu xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức nói chung. Nghị quyết Trung ương hai (khóa VIII) nêu rõ: “… phấn đấu đưa số lượng cán bộ nghiên cứu khoa học và triển khai công nghệ 44 lên gấp rưỡi so với hiện nay và nâng cao hiệu quả sử dụng đội ngũ này phát triển nguồn nhân lực, phát triển giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ”. Phương hướng cơ bản nhằm xây dựng và phát huy vai trò đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số là: Tăng cường việc tạo nguồn; đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, dần dần từng bước đủ về số lượng, bảo đảm về chất lượng, có trình độ chuyên môn cao, với cơ cấu ngày càng hợp lý giữa ngành khoa học tự nhiên và ngành khoa học xã hội, đáp ứng ngày càng tốt hơn cho sự phát triển kinh tế- xã hội vùng dân tộc thiểu số trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 2.1.4 Tạo một hệ thống động lực thức đẩy lao động sáng tạo của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số Trong công cuộc đổi mới hiện nay, vùng dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang nói riêng và cùng cả nước đang tiến hành chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xây dựng nền kinh tế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Một số trí thức người dân tộc thiểu số chưa thật sự xây dựng được niềm tin, lý tưởng, ngoài ra còn do bị ảnh hưởng bởi mặt trái của cơ chế thị trường. Từ đó, làm giảm hiệu quả công tác và nghiên cứu trong công việc. Đồng thời, việc đầu tư cơ sở vật chất, môi trường làm việc cho trí thức người dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang trong những năm qua chưa đáp ứng được những yêu cầu đặt ra. Các lợi ích về kinh tế, các nhu cầu ăn, mặc, ở, vui chơi giải trí của vùng dân tộc thiểu số còn gặp rất nhiều khó khăn. Do vậy, chưa lôi kéo được họ vào hoạt động khoa học - công nghệ. Bởi vậy, lao động sáng tạo của trí thức người dân tộc thiểu số còn bị hạn chế rất nhiều, lao động không hết công suất, sáng tạo không cao, ít suy nghĩ về những cái trừu tượng, ngại nghiên cứu. 45 Từ những thực trạng trên, một số trí thức người dân tộc thiểu số khi được đi đào tạo lại không muốn trở về đơn vị, cơ quan cũ công tác. Thậm chí, trong học tập, rèn luyện học chưa thật sự tích cực. Tình trạng này có thể léo dài nếu như Đảng và chính quyền các cấp của tỉnh Hậu Giang, không tạo ra cho đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số một hệ thống động lực, thúc đẩy họ trong lao động sáng tạo. Chỉ khi nào tạo được một hệ thống động lực ở mức cần thiết (trong các điều kiện cho phép) thì mới phát triển được đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, đáp ứng sự nghiệp đổi mới của tỉnh Hậu Giang. Tóm lại, các phương hướng trong việc phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số phản ánh những yêu cầu bên trong của trí thức người dân tộc thiểu số và nhu cầu của xã hội trong giai đoạn hiện nay. Nhưng những vận động tất yếu đó có gắn bó với nhau hài hòa hay không, những vấn đề mà quá trình tích lũy và khai thác tiềm năng của trí thức người dân tộc thiểu số đang đặt ra có được giải quyết hay không lại là một vấn đề chỉ có thể giải quyết trong thực tiễn thông qua các giải pháp hành động. 2.2 Những giải pháp chủ yếu nhằm phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn hiện nay 2.2.1 Phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số gắn liền với việc đổi mới có hiệu quả sự nghiệp giáo dục và đào tạo của tỉnh Chăm lo, phát huy, bồi dưỡng nguồn nhân lực con người là bộ phận quan trọng nhất trong chiến lược con người, là nhiệm vụ trọng tâm trong sự nghiệp giáo dục nước ta trong những năm tới, nhằm tạo ra những điều kiện, tiền đề cơ bản để tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, làm cho dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Giáo dục đào tạo là phải làm sao cho nguồn nhân lực Việt Nam nói chung và trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang nói riêng kế thừa, phát huy và nâng cao những giá trị truyền thống tốt đẹp tiêu biểu cho sức sống mãnh liệt, bãn lĩnh, bản sắc 46 dân tộc mình. Ngoài việc kế thừa, đội ngũ này cần phải biết cải tạo, biến đổi hay xóa bỏ những truyền thống tiêu cực, hạn chế, phản ánh tính lỗi thời, bảo thủ, trì trệ. Hình thành và phát triển những giá trị truyền thống phù hợp với yêu cầu đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, biết tiếp cận và dung hòa những thành tựu văn hóa, khoa học, công nghệ tiên tiến. Nhà nước cần tăng cường hơn nữa đầu tư cho giáo dục, không ngừng nâng cao số lượng và chất lượng đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang. Cần tạo nên sự thay đổi về chất đối với sự nghiệp phát triển giáo dục, làm cho nền giáo dục của nước ta thực sự có bước phát triển theo hướng hiện đại. Cần phải thấm nhuần quan điểm của Đảng và của Chủ tịch Hồ Chí Minh là chăm lo cho sự nghiệp giáo dục chính là chăm lo cho thế hệ trẻ, vun đắp cho tương lai của đất nước, ươm trồng “nguyên khí của quốc gia’’. Đặc biệt, quan tâm phát triển đội ngũ giáo viên; tăng cường đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, phương tiện thiết bị giáo dục và điều kiện giảng dạy ở các trường học nói chung, đặc biệt là các trường dân tộc nối trú trên địa bàn tỉnh Hậu Giang ngày càng đầy đủ và hiện đại hơn. Ở nước ta, xã hội hóa giáo dục trong thời gian qua đã mang lại kết quả tốt. Giải pháp, xã hội hóa giáo dục khi nguồn ngân sách quốc gia có hạn, mâu thuẫn với yêu cầu phát triển thì càng có ý nghĩa quan trọng hơn. Do vậy, Hậu Giang muốn thực hiện được xã hội hóa giáo dục cần thực hiện một cách toàn diện, thể hiện ở những nội dung: Xã hội hóa trong việc tạo điều kiện để phát triển trường lớp như: ưu tiên về địa điểm, mặt bằng cho việc xây dựng trường lớp, đơn giản hóa các thủ tục xây dựng trường, vay vốn với lãi suất thấp, miễn giảm thuế… Xã hội hóa công tác đào tạo, bồi dưỡng chuẩn hóa đội ngũ giáo viên thông qua việc cân đối nhu cầu để thông báo nhu cầu giáo viên hằng năm và năm năm với số lượng giáo viên và bộ môn cụ thể cho toàn dân biết để định hướng đào tạo. 47 Xã hội hóa trách nhiệm huy động trẻ em trong độ tuổi đến trường, trách nhiệm cá nhân và gia đình trong việc phổ cập giáo dục tiểu học và chống mù chữ, phổ cập trung học cơ sở. Gắn liền trách nhiệm của nhà trường với trách nhiệm của phụ huynh trong quá trình học tập. Để đào tạo trí thức các dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang đạt được hiệu quả cao, cần phải tập trung nguồn lực để xây dựng nâng cấp một số cơ sở giáo dục, đào tạo đạt chuẩn; xây dựng hệ thống các trường phổ thông, các trường dân tộc nội trú chất lượng cao; nâng cấp một số trường trung cấp chuyên nghiệp, trường trung cấp dạy nghề lên cao đẳng. Đồng thời liên doanh, liên kết xây dựng các cơ sở đào tạo đại học, trung học chuyên nghiệp, trung cấp nghề trong tỉnh Hậu Giang. Đầu tư đổi mới chất lượng hệ thống giáo dục đào tạo, chăm sóc sức khỏe, văn hóa xã hội là quyết sách quan trọng. Công việc này cần phải được bắt đầu từ quyết tâm xây dựng đội ngũ giáo viên có chất lượng cao cho các cấp học ở nước ta. Tôn vinh và bảo vệ người tài, đề cao những phát minh sáng chế có giá trị là công việc có ý nghĩa to lớn. Tiếp tục củng cố và hoàn thiện các trường phổ thông dân tộc nội trú trên địa bàn tỉnh Hậu Giang. Vì hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú góp phần quan trọng trong việc giáo dục, đào tạo một lượng khá lớn học sinh các dân tộc thiểu số. Nhiệm vụ của hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú là trang bị những kiến thức văn hóa cơ bản cho con em các dân tộc thiểu số, tạo tiền đề cần thiết để xây dựng nhân cách, những tiêu chuẩn cơ bản, từ đó hình thành nên những cán bộ dân tộc thiểu số cho tỉnh Hậu Giang sau này. Hiện nay, ở tỉnh Hậu Giang có 2 trường dân tộc nội trú: trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh, trường Phổ thông dân tộc nội trú Him Lam. Những trường này do các cấp ủy, chính quyền địa phương tập trung đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất và xây dựng đội ngũ cán bộ, giáo viên ngay từ khi mới được thành lập. Mặc dù trường dân tộc nội trú đã gặt hái được nhiều thành tựu, song chất lượng đào tạo vẫn còn tương đối thấp; do đó, cần phải củng cố và hoàn thiện hơn trong giai đoạn hiện nay. 48 Cùng với việc đào tạo Dự bị, đào tạo Liên thông nội trú các trường đại học, cao đẳng hiện nay. Việc sử dụng các trường chuyên nghiệp, dạy nghề mang tính đặc thù riêng cho con em người dân tộc thiểu số là rất cần thiết. Có như vậy, mới giúp con em dân tộc thiểu số sau khi được đào tạo phù hợp với chuyên môn ngành nghề có điều kiện trở về quê hương phục vụ. Đổi phương pháp dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực đào tạo của người học, coi trọng thực hành thực nghiệm ngoại khóa, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay. Đổi mới và thực hiện nghiêm minh chế độ thi cử; tạo chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng cho giáo dục đào tạo. Coi trọng việc bồi dưỡng, giáo dục cho học sinh, sinh viên có ý thức “học đi đôi với hành”, “học chữ và học làm người”, có ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội, đẩy mạnh xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực. Khuyến khích đầu tư thành lập mới và phát triển các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề ngoài công lập. Thực hiện miễn, giảm học phí và cấp học bổng cho học sinh nghèo, học sinh thuộc diện chính sách, học sinh dân tộc người thiểu số, học sinh giỏi, học sinh tích cực. Tập trung ưu tiên đầu tư phát triển giáo dục và đào tạo ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; mở thêm các trường nội trú, bán trú và có chính sách hỗ trợ và đời sống của giáo viên; chỉ đạo xây dựng và thực hiện các đề án phát triển giáo dục đến năm 2015 và định hướng đến 2020, tỉnh Hậu Giang phấn đấu đưa các chỉ số phát triển giáo dục của tỉnh lên ngang bằng với mặt bằng chung của khu vực đồng bằng sông Cửu Long và cả nước, trong đó đến năm 2015 đạt chuẩn quốc gia về phổ cập giáo dục trung học. Phấn đấu đến năm 2015, toàn tỉnh có từ 45-50% trường học đạt chuẩn quốc gia. Nâng cao trí tuệ cho người dân tộc thiểu số trên cơ sở nâng cao trình độ học vấn của mọi thành viên trong cộng đồng là nhiệm vụ chiến lược phát triển về chất của nguồn nhân lực người dân tộc thiểu số. Quan tâm đến tỷ lệ trẻ em người dân tộc thiểu 49 số đến trường, đặc biệt là vận động trẻ em ở độ tuổi đi học tích cực đến trường. Đặc biệt, cần lưu ý đến phát triển giáo dục- đào tạo ở người dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng khó khăn. Do đó, việc giảm tỷ lệ trẻ em bỏ học là một vấn đề cần quan tâm thông qua vận động, giúp đỡ, tạo điều kiện tăng thu nhập và hỗ trợ học bổng, có chính sách khuyến khích đào tạo người dân tộc thiểu số. Trong việc nâng cao chất lượng đào tạo người dân tộc thiểu số, cần chú ý đến chất lượng đội ngũ giáo viên trong công tác giảng dạy. Đội ngũ này có yếu tố quyết định đến chất lượng đào tạo trí thức người dân tộc thiểu số. Cần phải coi trọng chất lượng và đạo đức sư phạm, bảo đảm về cơ bản đội ngũ giáo viên đạt chuẩn quốc gia và tỷ lệ giáo viên so với học sinh theo yêu cầu của từng bậc học. Trước yêu cầu này, cần chuẩn hóa các giáo viên cho từng cấp bậc đào tạo. Đồng thời, phải tiếp tục nghiên cứu thực hiện chế độ chính sách hợp lý tạo nguồn, thu hút người tài giỏi làm công tác giảng dạy ở các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Hậu Giang. Cần có biện pháp tăng nhanh số lượng giáo viên là người dân tộc địa phương; đa dạng hóa các hình thức đào tạo giáo viên, cần phải làm tốt hơn nữa công tác bồi dưỡng, nâng cao tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn, thực hiện tốt việc nâng cao chất lượng giáo dục tiến tới giáo dục toàn diện cho học sinh người dân tộc. Mở rộng mô hình học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú tham gia xóa mù chữ. Các cơ quan chức năng cần kết hợp với các trường phổ thông dân tộc nội trú hướng dẫn học sinh thông qua việc dạy học, tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến người dân tộc thuộc vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn. Các cấp ủy Đảng và chính quyền tỉnh Hậu Giang cần có những chủ trương và biện pháp thiết thực để giúp đỡ, tạo điều kiện cho các em học sinh thực hiện tốt các chiến dịch “ánh sáng văn hóa” đạt kết cao nhất, từng bước xây dựng phong trào “người dân tộc dạy chữ cho người dân tộc”, giúp đồng bào dân tộc trong tỉnh Hậu Giang ở những vùng khó khăn không ngừng nâng cao dân trí. 50 Đổi mới và nâng cao năng lực quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo; tăng cường kiểm tra, giám sát tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong giáo dục và đào tạo. Đổi mới tổ chức và hoạt động, đề cao và bảo đảm quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của nhàn trường. Tập trung khắc phục những tiêu cực trong dạy thêm, học thêm, thi cử, tuyển sinh, đánh giá kết quả học tập, chứng chỉ văn bằng. Tổ chức thi, tuyển chọn công chức người dân tộc thiểu số theo luật công chức, bố trí, đánh giá, sàn lọc, bồi dưỡng, tăng cường, thay thế theo tiêu chuẩn của quốc gia, bảo đảm đội ngũ công chức trí thức người dân tộc thiểu số có chuyên môn cao, phẩm chất đạo đức tốt, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Nâng cao chất lượng tuyển sinh, chất lượng đào tạo dự bị đại học, hệ cử tuyển của các trường đại học. Để có nguồn cử uyển đối với học sinh dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh Hậu Giang, cần phát triển và hoàn thiện các trường phổ thông dân tộc nội trú; từ đó lựa chọn những học sinh có kiến thức, có năng lực, nhận thức tốt đưa đi đào tạo theo chế độ cử tuyển. Các trường phổ thông dân tộc nội trú trên địa bàn tỉnh Hậu Giang là những cơ sở đào tạo nguồn cử tuyển có chất lượng. Cử tuyển là một chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta, là giải pháp quan trọng và có hiệu quả góp phần tăng cường cán bộ là người địa phương cho tỉnh Hậu Giang. Để công tác cử tuyển phát huy hiệu quả rất cần có sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền các cấp, sự phối hợp giữa sở giáo dục và đào tạo với các đơn vị và sử dụng hiệu sử lực lượng cán bộ đã được đào tạo thông qua cử tuyển của tỉnh Hậu Giang. Có cơ chế, chính sách định kỳ đào tạo, bồi dưỡng lại chuyên môn cho đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, khuyến khích trí thức người dân thiểu số thường xuyên nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, học tập suốt đời đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. 51 2.2.2 Phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số gắn liền với việc đào tạo và sử dụng có hiệu quả đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang Cần có kế hoạch xây dựng hệ thống trường lớp, phối hợp với các trường đại học có kế hoạch đào tạo các ngành nghề mũi nhọn, các cơ sở dạy nghề trong Tỉnh thích ứng với chuyển dịch cơ cấu ngành nghề; đồng thời hỗ trợ trang thiết bị theo ngành nghề đào tạo phù hợp với tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Chính sách phát triển trí thức người dân tộc thiểu số phải nhằm hoàn thiện về số lượng và chất lượng của đội ngũ này. Về số lượng trí thức người dân tộc thiểu số phải đi từ chính sách dân số nhằm điều chỉnh dân số cho phù hợp với phát triển của tỉnh Hậu Giang. “Về chất lượng nguồn nhân lực bao gồm nhiều lĩnh vực rất quan trọng như: đổi mới hệ thống giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí vừa đáp ứng yêu cầu lao động có kỹ thuật cao cho phát triển, vừa tạo điều kiện cho lao động tự tạo việc làm và có cơ hội tự tìm kiếm việc làm”. Đào tạo và bồi dưỡng trí thức các dân tộc thiểu số gắn liền với việc sử dụng có hiệu quả đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu của tỉnh. Nếu đào tạo và bồi dưỡng tốt mà sử dụng không có hiệu quả đội ngũ này thì sẽ gây lãng phí chất xám. Vì thế, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng phải luôn được thống nhất với nhau. Đào tạo, bồi dưỡng mà sử dụng không hợp lý, không đúng ngành nghề sẽ làm cho trí thức người dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang không an tâm trong công tác. Cần phải quán triệt quan điểm cơ bản là đánh giá đúng trí thức người dân tộc thiểu số, bố trí đúng lúc, đúng chỗ, đúng thời điểm, không nên bố trí đi, bố trí lại nhiều lần, bởi trí thức người dân tộc thiểu số có tính tự trọng cao, dễ chán nản, do đó phải đặt người đúng công việc, vì việc mà đặt người, chứ không phải vì người mà đặt việc. Sử dụng có hiệu quả cao nguồn lực trí thức người dân tộc thiểu số và phát huy vai trò ngày càng quan trọng của họ trong sự nghiệp xây dựng vùng dân tộc thiểu số sẽ góp phần nâng cao chất lượng đồng bào dân tộc thiểu số. Trong vấn đề sử dụng cán 52 bộ, Đảng ta chỉ rõ cần phải sử dụng tốt nguồn nhân lực có trình độ văn hóa và kỹ năng nghề nghiệp ngày càng cao. Sử dụng tốt đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, sẽ động viên được nhiệt tình, trách nhiệm và tài năng sáng tạo của họ trong nghiên cứu khoa học. Đối với trí thức người dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang trong lĩnh vực khoa hoc - kỹ thuật, do số lượng ít và mỏng nên cần phải tập hợp được sức mạnh tổng hợp giúp họ phát huy hết vai trò của cả đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số trong các kế hoạch, chương trình, dự án phát triển kinh tế vùng dân tộc thiểu số. Đồng thời, phải tạo được điều kiện tốt nhất cho trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang nghiên cứu khoa học, lao động sáng tạo, áp dụng khoa học vào thực tiễn đời sống. Trên cơ sở quan điểm của Đảng về sử dụng đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số trước yêu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số, Nhà nước và các cấp chính quyền của tỉnh Hậu Giang phải có kế hoạch về nội dung và biện pháp sử dụng tốt đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, khắc phục tình trạng quá coi trọng bằng cấp mà coi nhẹ yếu tố phẩm chất và khả năng thực tế của họ. Thực tiễn xã hội tỉnh Hậu Giang hiện nay, đặc biệt là vùng dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang đòi hỏi trí thức người dân tộc thiểu số phát huy tinh thần sáng tạo và có những sáng kiến, giải pháp có giá trị đưa vùng đồng bào dân tộc thiểu số của Hậu Giang ngày càng phát triển. Để thực hiện được những yêu cầu trên, Hậu Giang cần đẩy mạnh việc tạo nguồn, tăng cường khả năng công tác đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ tí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang. 2.2.3 Tăng cường đầu tư ngân sách cho nghiên cứu khoa học - công nghệ, giáo dục và chính sách tôn vinh, đãi ngộ xứng đáng đối với đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số Kết hợp chặt chẽ giữa hoạt động khoa học và công nghệ với giáo dục và đào tạo là động lực đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế tri 53 thức. Cùng với việc dẩy mạnh xã hội hóa hoạt động khoa học và công nghệ, cần tập trung đầu tư từ ngân sách các chương trình nghiên cứu, chuyển giao các thành tựu khoa học phục vụ phát triển sản xuất, kinh doanh, nhất là các đề tài phát triển nông công nghiệp. Tăng đầu tư cho giáo dục từ ngân sách nhà nước và đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, đào tạo. Khuyến khích mạnh mẽ các thành phần kinh tế đầu tư phát triển giáo dục ở tất cả các bậc học, đáp ứng nhu cầu đa dạng của xã hội. Ngân sách nhà nước cần tập trung nhiều hơn cho các bậc phổ cập, cho vùng nông thôn, vùng dân tộc thiểu số ở tỉnh Hậu Giang, cho đào tạo trình độ cao và những ngành khó thu hút đầu tư ngoài ngân sách nhà nước; cần đảm bảo điều kiện học tập cho con em người dân tộc thiểu số. Tăng cường quản lý nhà nước, đặc biệt là hệ thống thanh tra giáo dục, đẩy lùi các hiện tượng tiêu cực trong giáo dục. Đồng thời, cần chú trọng công tác đào tạo và bổ sung cơ chế, chính sách sử dụng, đãi ngộ cán bộ khoa học, kỹ thuật viên lành nghề và công nhân kỹ thuật có tay nghề cao. Cần có những chính sách khuyến khích và hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới và chuyển giao công nghệ, ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ mới vào sản xuất và đời sống. Phát triển quan hệ liên kết, đặt hàng giữa các đơn vị sản xuất, kinh doanh các tổ chức và cá nhân có nhu cầu với các cơ sở nghiên cứu khoa học, công nghệ. Thực hiện chính sách trọng dụng đào tạo, thu hút nhân tài, cán bộ khoa học đầu ngành. Đổi mới công tác khoa học công nghệ phù hợp với cơ chế thị trường. Tiếp tục củng cố và hoàn thiện hệ thống quản lý Nhà nước về khoa học đến các huyện, xã, theo hướng linh hoạt và hiệu quả. Thực hiện cơ chế liên kết giữa cơ quan quản lý Nhà nước với các tổ chức khoa học công nghệ và các doanh nghiệp trong toàn bộ quá trình từ xác định nhiệm vụ nghiên cứu đến triển khai thực hiện, đánh giá và đưa kết quả nghiên cứu vào ứng dụng trong thực tiễn. 54 Khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư đổi mới công nghệ nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa sản phẩm, mở rộng thị trường. Thực hiện rộng rãi các cơ chế chính sách khuyến khích của nhà nước như cho vay tín dụng ưu đãi, miễn giảm thuế, để phát triển khoa học - công nghệ. Có cơ chế vừa khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu cải tiến kỹ thuật và áp dụng công nghệ mới vào sản xuất. Ngoài ra, cần phải mở rộng quan hệ hợp tác phát triển khoa học, công nghệ trong và ngoài tỉnh, tranh thủ sự giúp đỡ, hỗ trợ của Tp Hồ Chí Minh, Tp Cần thơ, các viện, trường, các tổ chức quốc tế thuộc các lĩnh vực đào tạo, quản lý, nghiên cứu khoa học, ứng dụng, đổi mới công nghệ. Trí thức người dân tộc thiểu số chỉ thực sự phát huy tối đa vai trò của mình đối với xã hội nếu được điều kiện thực hiện tài năng, tạo cho họ có điều kiện làm việc thuận lợi, sau đó có chế độ đãi ngộ thỏa đáng. Nếu không có môi trường tốt, không có điều kiện thuận lợi, tài năng của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số có thể bị chui chột hoặc không phát huy được hết tác dụng, hoặc dẫn đến tình trạng “chảy máu chất xám”. Trước sự nghiệp đổi mới của tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn hiện nay, đòi hỏi phải huy động và sử dụng tốt ngày càng nhiều trí thức người dân tộc thiểu số trong mọi lĩnh vực của đời sống chính trị, kinh tế và xã hội của Hậu Giang, đặc biệt là vùng dân tộc thiểu số cuộc sống người dân sẽ được cải thiện. Đây là một giải pháp quan trọng đối với tỉnh Hậu Giang. Để thực hiện tốt việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực đặc biệt là nhân tài cần lưu ý một số đặc điểm sau: Tìm kiếm đánh giá phát hiện những triển vọng tài năng bằng các mô hình học tập và làm việc theo nhóm, tổ chức các cuộc thi sáng tạo đa dạng và phong phú. Đầu tư phát triển nhân tài bằng cách cử đi học tập đào tạo ở trong và ngoài nước, lâu nay tỉnh Hậu Giang đã làm song chúng ta chỉ mới chú trọng ở trong nước, chưa chú trọng đến đội ngũ có chất lượng cao, đội ngũ lao động đầu ngành, cần hỗ 55 trợ kinh phí học tập, sáng tạo gắn liền với một số chế tài đảm bảo đối tượng tham gia đào tạo trở về phục vụ cho địa phương nhất là đội ngũ đào tạo ở nước ngoài. Cần có chính sách kêu gọi nhân tài của Tỉnh sau khi học tập trở về phục vụ quê hương nhất là học tập ở nước ngoài. Đồng thời có chính sách thu hút hỗ trợ và thu hút các nhân tài từ nơi khác đến làm việc cho tỉnh Hậu Giang. Nâng cao nhận thức đội ngũ cán bộ lãnh đạo của Tỉnh trong việc đổi mới co chế, trọng dụng nhân tài, sử dụng và phát triển tài năng của thế hệ trẻ một cách hợp lý; chống các quan điểm tiêu cực, cục bộ trong việc bố trí và sử dụng nhân tài. Bên cạnh đó, cần có chính sách, chế độ đãi ngộ về vật chất lẫn tinh thần theo phương châm “ trải chiếu hoa mời gọi nhân tài” chính sách tiền lương và khen thưởng hợp lý. Tổ chức các hình thức thi đua động viên, khuyến khích trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang nâng cao năng lực chuyên môn và có chính sách khen thưởng hợp lý. Tạo một môi trường làm việc thông thoáng, nâng cao trách nhiệm xã hội thông qua các hoạt động tổ chức như: công đoàn, đoàn thanh niên tổ chức các hoạt động văn hóa, du lịch... Tổ chức y tế khám sức khỏe định kỳ cho cán bộ công chức. Tổ chức giao lưu với các đơn vị, nâng cao sự hiểu biết, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho họ Triển khai kịp thời các chính sách về sử dụng hiệu quả, trọng dụng và phát huy tài năng cán bộ khoa học và công nghệ. Đầu tư trang thiết bị và hiện đại hóa phòng thí nghiệm, kiểm nghiệm, kiểm định ở đơn vị thực hiện dịch vụ khoa học công nghệ, đáp ứng được yêu cầu mới đặt ra. Tranh thủ tối đa sự hỗ trợ về tìm lực khoa học và công nghệ của Trung ương; có kế hoạch sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư phát triển khoa học và công nghệ. Đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin; thực hiện tin học hóa trong công tác quản lý khoa học và công nghệ. Tăng cường đầu tư tiềm lực khoa học và công nghệ cho cấp huyện. 56 Tuyên truyền và thực hiện có hiệu quả các chính sách về hỗ trợ cán bộ, công chức, viên chức người dân tộc thiểu số của tỉnh đi học đại học, sau đại học và các chính sách thu hút cán bộ, sinh viên tốt nghiệp về công tác tại tỉnh Hậu Giang. Nâng mức phụ cấp và đãi ngộ đặc biệt ( nhà ở, đào tạo...) cho nhân lực người dân tộc thiểu số có trình độ cao, có chính sách ưu đãi đặc biệt thu hút cán bộ về công tác tại các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh Hậu Giang. Nghiên cứu chính sách thu hút sinh viên Hậu Giang đang học ở các trường đại học về công tác tỉnh Hậu Giang sau khi tốt nghiệp. Tiếp tục thực hiện và hoàn thiện một số cơ chế, chính sách như: Chính sách đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ là người Dân tộc thiểu số ở các tổ chức trong hệ thống chính trị ở xã, phường, thị trấn; chính sách đối với cán bộ tăng cường, luân chuyển cán bộ và thu hút chính sách cán bộ về công tác cơ sở; chính sách hôc trợ kinh phí đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cơ sở xã, phường, thị trấn. Thực hiện tốt chính sách cử tuyển đối với người dân tộc thiểu số. Trong quá trình thực hiện cần chọn lọc kỹ ngành nghề đào tạo, có kế hoạch đào tạo cụ thể bố trí công việc cho sinh viên sau khi tốt nghiệp và có chế tài đối với những sinh viên không trở về phục vụ tại tỉnh Hậu Giang. Ngoài ra, cần tổ chức các khóa đào tạo cho đội ngũ cán bộ, công chức chủ chốt phường, xã. Mặc khác, cần mạnh dạn đề bạt, bố trí và sử dụng nguồn nhân lực người dân tộc thiểu số trẻ, đặc là lực lượng cán bộ người dân tộc thiểu số trẻ được đào tạo cơ bản vào các chức vụ lãnh đạo, quản lý. Tiếp tục hoàn thiện và nâng cao hiệu quả chính sách trọng dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức dân tộc thiểu số. Việc trọng dụng, đãi ngộ, tôn vinh trí thức nói chung và trí thức dân tộc thiểu số là chủ trương, chính sách rất quan trọng để đội ngũ trí thức toàn tâm, toàn ý phát huy trí tuệ, tình cảm đối với dân tộc, quốc gia. Nó không chỉ có giá trị đối với đội ngũ trí thức hiện hành mà còn là nhân tố trực tiếp và sâu xa đối với việc xây dựng, phát triển đội ngũ trí thức dân tộc thiểu số trong 57 tương lai, trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 2.2.4 Phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số gắn liền với việc đổi mới sự lãnh đạo của Đảng và chính quyền các cấp đối với trí thức các dân tộc thiểu số Không thể phủ nhận một thực tế rằng, Nhà nước ta luôn luôn quan tâm và dành các điều kiện ưu đãi nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào dân tộc ít người, hỗ trợ họ quyền bình đẳng, từng bước thu hẹp khoảng cách phát triển kinh tế giữa các dân tộc tiến tới trình độ phát triển chung của cả nước. Nhiều chương trình phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng tập trung đồng bào dân tộc ít người đã được Nhà nước ban hành; Chính phủ cũng có nhiều chỉ thị, quyết định và các biện pháp cụ thể đối với một số đặc thù có nhiều đồng bào dân tộc ít người sinh sống; việc thực hiện chính sách dân tộc đã và đang mang lại những kết quả to lớn, nhất là trong thời kỳ đổi mới. Tuy nhiên, cho đến nay, đời sống dân cư các Dân tộc thiểu số nói chung, dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang nói riêng vẫn còn rất thấp kém về mọi phương diện. Nguyên nhân bao gồm có cả những khó khăn về điều kiện tự nhiên và xã hội của tỉnh; nhưng bên cạnh đó còn bao gồm cả nguyên nhân từ sự bất hợp lý của hệ thống chính sách vùng dân tộc thiểu số nói chung và tỉnh Hậu Giang nói riêng. Việc hỗ trợ về kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế… của nhà nước cho đồng bào dân tộc thiểu số như hiện nay là tốt, không thể phủ nhận. Song, nếu nhìn một cách thực tế thì nhiều chương trình đã và đang có tác dụng trái ngược. Chẳng hạn, trong lĩnh vực kinh tế- xã hội, việc hỗ trợ nhà ở, cho vay vốn ưu đãi… nhưng không nghiên cứu kỹ lưỡng phong tục tạp quán của từng dân tộc người vừa tạo ra cho đồng bào tâm lý trông chờ, ỷ lại; vừa phá vỡ tính bản sắc tộc người và làm kìm hãm sức sáng tạo, tự chủ của các cộng đồng dân cư. Để nâng cao hơn nữa, vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong giai đoạn hiện nay. Cần phải gắn liền với việc đổi mới sự lãnh đạo của Đảng và chính quyền các cấp đối với 58 đội ngũ trí thức này. Theo Nghị quyết 05 của Bộ chính trị nhấn mạnh: “Đổi mới và nâng cao trình độ lãnh đạo, quản lý văn hóa, văn nghệ là yếu tố quyết định đến khai thác mọi tiềm năng sáng tạo, phát triển sự nghiệp văn hóa, văn nghệ một cách thuận lợi”. Điều này đúng với lao động trí thức nói chung, trí thức các dân tộc thiểu số nói riêng. Để nâng cao sự lãnh đạo của Đảng và chính quyền các cấp ở Hậu Giang đối với trí thức người dân tộc thiểu số cần tập trung vào những nội dung trọng tâm sau: Thứ nhất, Đảng và chính quyền các cấp cần phải tăng cường sự lãnh đạo của mình đối với trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang bằng những chiến lược quan trọng. Đó là nhân tố quan trọng và cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Trong đó Đảng và chính quyền các cấp của tỉnh Hậu Giang tập trung trí tuệ, xác định phương hướng chiến lược phát triển khoa học công nghệ, phát triển đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số cũng như mọi lực lượng lao động khoa học và kỹ thuật. Dưới sự lãnh đạo của Đảng sẽ làm cho khoa học công nghệ vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang có điều kiện phát triển, đi đúng hướng, và tạo ra những điều kiện thuận lợi, phát huy hết khả năng sáng tạo của trí thức người dân tộc thiểu số cho sự nghiệp khoa học. Để không ngừng nâng cao trình độ lãnh đạo của Đảng, nhằm phát huy trí tuệ của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang về phát triển kinh tế vùng dân tộc thiểu số. Đảng cần có những chính sách thu hút đông đảo các nhà khoa học đóng góp cho chủ trương, chính sách của Đảng về phát triển kinh tế- xã hội vùng dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang. Thứ hai, Đảng và chính quyền các cấp cần xác định rõ vai trò, vị trí của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số của Hậu Giang trong sự nghiệp phát triển kinh tế vùng dân tộc thiểu số. Vai trò trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang và các lực lượng 59 liên quan trong hoạt động khoa học công nghệ ở vùng dân tộc thiểu số thể hiện ở những phương diện: Xác định phương hướng đổi mới quản lý, đổi mới công nghệ, đưa lực lượng sản xuất ở vùng dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang lên một trình độ phát triển mới, có năng suất, chất lượng, hiệu quả cao. Ngoài ra, cần phải góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, giáo dục thế giới quan khoa học, phát triển trí tuệ và năng lực sáng tạo của trí thức người dân tộc thiểu số. Thứ ba, cần phải đổi mới phong cách lãnh đạo của Đảng. Chính là, Đảng lãnh đạo công tác khoa học không có nghĩa là “ra lệnh” cho các nhà khoa học, mà phải hướng cho họ đi sâu điều tra nghiên cứu những vấn đề cơ bản nhằm xây dựng những chiến lược đẩy mạnh vùng dân tộc thiểu số Hậu Giang bước vào giai đoạn mới. Đảng chủ trương tạo điều kiện để phát huy tính dân chủ trong nghiên cứu khoa học, bảo đảm môi trường tự do sáng tạo khoa học cho mỗi cá nhân. Trong lao động sáng tạo và nghiên cứu khoa học, trí thức người dân tộc thiểu số dễ nản chí và mặc cảm, do vậy người lãnh đạo các cấp cần có trách nhiệm cao, sự động viên khích lệ khả năng nghiên cứu khoa học của trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang. Những bất đồng quan điểm giữa các nhà lãnh đạo với các nhà khoa học phải được nhìn nhận và giải quyết trên nguyên tắc bình đẳng. Trong khoa học, trí thức người dân tộc thiểu số cần tôn trọng quan điểm của nhau, đây chính là nội dung tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với trí thức người dân tộc thiểu số. Thứ tư, bản thân đội ngũ đảng viên trí thức người dân tộc thiểu số phát huy vai trò tiên phong gương mẫu. Muốn nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng đối với trí thức người dân tộc thiểu số, trước hết các cán bộ trí thức là Đảng viên cần nêu cao tinh thần phê bình, tự phê bình trong sinh hoạt Đảng và trong từng cơ sở công tác, khắc phục tình trạng yếu kém của tổ chức cơ sở Đảng vùng dân tộc thiếu số tỉnh Hậu Giang. Gia tăng số lượng Đảng viên trí thức người dân tộc thiểu số, thì các cấp lãnh đạo cần tăng 60 cường đào tạo đặc biệt chú trọng bồi dưỡng và phát triển đảng viên cho đối tượng trí thức trẻ người dân tộc thiểu số, tạo điều kiện để họ cống hiến nhiều hơn về sức lực, tài năng cho đất nước. 61 KẾT LUẬN Cuộc cách mạng khoa học, công nghệ hiện đại, cùng với xu thế quốc tế hóa đời sống kinh tế thế giới là thời cơ thuận lợi để phát triển, đồng thời cũng là một thách thức gay gắt đối với các nước, nhất là những nước còn chậm phát triển về kinh tế như ở nước ta. Trong bối cảnh hiện nay, nước ta muốn nhanh chóng tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng và văn minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội cần phải phát huy vai trò đội ngũ trí thức nói chung và vai trò trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang nói riêng, đây là yếu tố cơ bản của sự phát triển chung và bền vững của đất nước. Khi nghiên cứu về trí thức người dân tộc thiểu số ở tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn hiện nay, có thể rút ra một số nhận xét sau: Một là, thấm nhuần quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của trí thức, Đảng ta luôn có quan điểm, chính sách đúng đắn về trí thức và công tác trí thức. Trí thức người dân tộc thiểu số không chỉ mang đặc điểm chung của tầng lớp trí thức mà còn có những đặc điểm riêng về năng lực, nhu cầu do điều kiện kinh tế- xã hội, địa lý cũng như hoàn cảnh công tác thực tế. Lực lượng trí thức người dân tộc thiểu số ở tỉnh Hậu Giang hiện nay thấp về số lượng, yếu về chất lượng, không đồng bộ về cơ cấu. Chất lượng của trí thức người dân tộc thiểu số không được bồi dưỡng thường xuyên, do đó, trí thức người dân tộc thiểu số còn khoảng cách khá xa về tiềm năng khoa học, năng lực lao động sáng tạo so với trí thức dân tộc Kinh. Hai là, đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số có tinh thần yêu nước, chủ nghĩa xã hội, tin tưởng vào con đường xã hội chủ nghĩa mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn. Trí thức người dân tộc thiểu số sẵn sàng phát huy hết sức mình trong lao động sáng tạo, thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Hậu Giang nói riêng và cả nước nói chung. 62 Ba là, trước yếu cầu mới của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa cần phải có những giải pháp chủ yếu: đẩy mạnh việc tạo nguồn, đào tạo bồi dưỡng, bổ sung đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, sử dụng hiệu quả trí thức người dân tộc thiểu số, phát huy khả năng của họ trong cộng đồng xã hội nơi họ sinh sống và công tác... Cần có chính sách ưu tiên, khuyến khích con em đồng bào các dân tộc thiểu số vào học các trường trung học chuyên nghiệp, cao đẳng, đại học, trên đại học sau đó về quê hương công tác. Đồng thời tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với các hoạt động khoa học của trí thức người dân tộc thiểu số. Nhằm thực hiện mục tiêu trên, luận văn đã đi và phân tích thực trạng, chỉ ra những khó khăn, hạn chế của trí thức các dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang, từ đó tìm ra các nguyên nhân của hạn chế trong việc phát huy vai trò của đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang và đã đưa ra một số phương hướng và giải pháp cơ bản để phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số của tỉnh Hậu Giang. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng do trình độ và khả năng còn hạn chế, nhất là nguồn tài liệu tham khảo còn nhiều hạn hẹp, tôi tự nhận thấy rằng: trong quá trình thực hiện luận văn này bản thân khó trành khỏi những thiếu sót nóng vội trong nhận thức về phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số ở Việt Nam qua thực tế tỉnh Hậu Giang. Vì thế, rất mong nhận được sự đóng góp quý báu của thầy cô và các bạn để bài nghiên cứu được hoàn chỉnh hơn. 63 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Cục Thống kê Hậu Giang, Niên giám thống kê năm 2009. 2. Chỉ thị số 1971/CT-TTg, ngày 27/10/2010 của Thủ tướng chính phủ, Về tăng cường công tác dân tộc thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập. Nxb chính trị quốc gia Hà Nội, 2002. 4. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII. Nxb chính trị quốc gia Hà Nội, 1991. 5. Học viện chính trị - hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, Xây dựng đội ngũ trí thức thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội, 2012. 6. Hội đồng nhân dân tỉnh Hậu Giang, Nghị Quyết về Chương trình phát triển nhà ở Tỉnh Hậu Giang giai đoạn 2012 - 2015 và định hướng đến năm 2020. 7. Nguyễn An Ninh, Phát huy tiềm năng trí thức khoa học xã hội Việt Nam, Nxb chính trị quốc gia Hà Nội, 2008. 8. Nguyễn Đắc Hưng, Trí thức Việt Nam tiến cùng thời đại, Nxb chính trị quốc gia Hà Nội, 2008. 9. Phát triển và giáo dục nhân tài, Nxb chính trị quốc gia Hà Nội, 2002. 10. Phan Xuân Sơn – Lưu Văn Quảng, Những vấn đề cơ bản về chính sách dân tộc nước ta hiện nay, Nxb lý luận chính trị Hà Nội, 2006. 11. Sở nội vụ tỉnh Hậu Giang, biểu tổng hợp thống kê chất lượng cán bộ, công chức, người dân tộc Khmer hiện đang công tác tại cơ quan hành chính, sự nghiệp toàn tỉnh (tính đến ngày 30/ 06/ 2011). 64 12. Sở Nội vụ Hậu Giang, Báo cáo Sơ kết 02 năm thực hiện Quyết định số 10/2012/QĐ-UBND của Ủy ban nhân dân tỉnh Hậu Giang Quy định về chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng và chính sách thu hút nhân lực tỉnh Hậu Giang. 13. Sở Y tế Hậu Giang, Báo cáo hoạt động nghành y tế năm 2012 và kế hoạch hoạt động năm 2013. 14. Trịnh Quang Cảnh, Phát huy vai trò đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số nước ta trong sự nghiệp cách mạng hiện nay, NXB chính trị quốc gia Hà Nội, 2005. 15. Ủy ban nhân dân tỉnh Hậu Giang, Hội nghị tổng kết công tác dân tộc năm 2010, chương trình 135 giai đoạn II và các chương trình dự án khác (2006 - 2010). 16. Ủy ban nhân dân tỉnh Hậu Giang, Báo cáo tổng kết chương trình 135 giai đoạn II, giai đoạn 2006 - 2010 trên địa bàn tỉnh Hậu Giang. 17. Ủy ban nhân dân tỉnh Hậu Giang, hội nghị tổng kết công tác dân tộc năm 2011 và triển khai phương hướng nhiệm vụ năm 2012. 18. Ủy ban nhân dân tỉnh Hậu Giang, báo cáo Tổng kết năm 2012, nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp chủ yếu công tác dân tộc năm 2013. 19. Ủy ban nhân dân tỉnh Hậu Giang, Kế hoạch thực hiện Chương trình và tỉnh Ủy về phát triển khoa học và công nghệ của tỉnh đến năm 2020. 20. Ủy ban nhân dân tỉnh Hậu Giang, Báo cáo tóm tắt tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội 5 năm 2006 - 2010, phương hướng, nhiệm vụ kế hoạch 5 năm 2011 - 2015 và điều chỉnh các nội dung quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Hậu Giang đến năm 2020. 21. www.haugiang.gov.vn 22. www.chinhphu.vn 23. www.tapchicongsan.org.vn 65 [...]... đem so sánh trí thức người dân tộc thiểu số với trí thức người Kinh thì số lượng trí thức người dân tộc thiểu số ít ỏi, song như trên đã nói, sự hiện diện của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số đã góp phần hoàn chỉnh bức tranh về tầng lớp trí thức, thể hiện dưới dạng thu nhỏ bức tranh về thành phần dân tộc của nước ta Trí thức người dân tộc thiểu số chủ yếu được phân bố chủ yếu trong các ngành giáo... nghệ hiện đại của Việt Nam, có khả năng giải quyết những vấn đề lớn, vấn đề then chốt nảy sinh trong quá trình Đó là trách nhiệm lớn lao, của đội ngũ trí thức Việt Nam trong đó có đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang trong bức tranh toàn diện về cơ cấu xã hội, dân tộc ở nước ta Một là, đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số đã góp phần hoàn chỉnh bức tranh cơ cấu tầng lớp trí thức. .. triển kinh tế, xã hội vùng dân tộc thiểu số là một quá trình phát huy bản lĩnh khoa học và nghệ thuật lãnh đạo quản lý của Đảng và Nhà nước ở vùng dân tộc thiểu số. [14, tr 45] Trên con đường đi lên của vùng dân tộc thiểu số, đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang còn là một nguồn lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội Đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số vừa là bộ phận quan... những trở ngại lớn về tập tục, truyền thống lạc hậu ở vùng dân tộc thiểu số này Tuy vậy, đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số vừa thông thạo tiếng Kinh, vừa thông thạo tiếng mẹ đẻ thì việc tuyên truyền và ứng dụng khoa học- kỹ thuật đến các bản làng sẽ dễ hơn nhiều so với người Kinh sống trên vùng dân tộc thiểu số Ba là, vai trò của đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số trong việc thực hiện trí tuệ... và xa rời lý tưởng của Đảng 1.2 Thực trạng đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang 1.2.1 Những thành tựu và nguyên nhân các thành tựu của đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang Những thành tựu Sự phát triển về số lượng và chất lượng Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, do chính sách ngu dân của thực dân Pháp, đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số cùng cực về vật chất lẫn tinh... là, vai trò của đội ngũ trí thức các dân tộc hiểu số trên lĩnh vực văn hóa Dân tộc nào cũng có nền văn hóa riêng, bởi lẽ văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội Trước hết, trí thức người dân tộc thiểu số đã góp phần duy trì và phát triển nền văn hóa dân tộc mình Qua các tác phẩm nghệ thuật của mình, các văn nghệ sĩ dân tộc thiểu số luôn cố gắng nêu lên khát vọng của nhân dân các dân tộc thiểu số về... thống văn hóa dân tộc thì sớm muộn gì “ta cũng chẳng còn là ta” Do đó, đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số có trách nhiệm gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc của mình, đây là vấn đề sống còn của mỗi quốc gia, dân tộc; là vấn đề tồn tại hay không tồn tại của từng dân tộc Chính vì vậy, yêu cầu đặt ra đối với đội ngũ trí thức dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang nói riêng và cộng đồng người Việt Nam cần phải... cần phải có sự nhạy cảm trong lao động sáng tạo không mệt mỏi, nhằm gìn giữ, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc ở vùng dân tộc thiểu số Năm là, vai trò của đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số trong việc giải quyết các vấn đề mang tính toàn cầu Đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số, bằng các hoạt động chuyên môn của mình góp phần trực tiếp tuyên truyền và giải quyết các vấn đề bức xúc, mang... ta Từ đó, giúp cho đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số phấn đấu đóng góp nhiều công sức vào công cuộc xây dựng và phát triển vào đất nước Bốn là, đội ngũ trí thức các dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang có ý thức phục vụ và trách nhiệm, làm việc cẩn trọng, nghiêm túc và chân thành Trong giai đoạn hiện nay, trí thức người dân tộc thiểu số được đào tạo trong điều kiện tốt hơn, kiến thức rộng hơn, lại... thuật ở vùng dân tộc thiểu số và vì đó là: “Nguồn lực quan trọng nhất” Đảng và Bác Hồ luôn khẳng định trí thức là vốn quý của dân tộc, vì vậy đã hết sức tạo điều kiện cho trí thức công tác và học tập, phát huy tài năng của mình để phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân Đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số ở các vùng dân tộc thiểu số tỉnh Hậu Giang thật sự có vai trò to lớn trong công nghiệp hóa, hiện