TRƯỜNG ĐẠI HỌC s ư PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA GIÁO DỤC TIẾU HỌC NGUYỄN THỊ SANG BIỆN PHÁP DẠY HỌC TẬP ĐỌC • • • • THEO NHÓM CHO HỌC SINH LỚP 3 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC • • • • Chuyên ngành: Phương pháp dạy học Tiếng Việt HÀ NỘI, 2015 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC su ' PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA GIÁO DỤC TIÊU HỌC NGUYỄN THỊ SANG BIỆN PHÁP DẠY HỌC • TẬP • ĐỌC • • THEO NHÓM CHO HỌC SINH LỚP 3 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC • • • • Chuyên ngành: Phương pháp dạy học Tiếng Việt Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Thị Hòa HÀ NỘI, 2015 • LỜI CẢM ƠN Đối với em việc nghiên cứu khoa học là một công việc thực sự mới. Em thấy rất vinh dự và cũng ý thức được rằng đây là một công việc không đơn giản, đòi hỏi phải có sự cố gắng, quyết tâm, phải học hỏi nhiều và phải có kinh nghiệm thực tế. Đề tài “Biện pháp dạy học Tập đọc theo nhóm cho học sinh lóp 3” của em được bắt đầu thực hiện từ tháng 10 năm 2014 đến tháng 5 năm 2015. Quá trình nghiên cứu, thực hiện và hoàn thành đề tài đã giúp em tiếp cận với những đổi mới ở trường phổ thông và làm quen với công việc nghiên cứu khoa học. Đây là một trong những kinh nghiệm quý báu giúp em mai sau có thể thực hiện tốt hơn công việc giảng dạy của mình. Với tất cả tình cảm tấm lòng của mình, em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới cô Phạm Thị Hòa - người hướng dẫn, chỉ bảo em trong suốt quá trình xây dựng và hoàn thiện đề tài. Em xin cảm ơn BGH nhà trường cùng toàn thể các thầy cô trong Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đa giúp đỡ em trong quá trình học tập vừa qua. Em cũng cũng xin gửi lời cảm ơn tới BGH nhà trường cùng các thầy cô giáo trong Trường Tiểu học cổ Loa đã tạo điều kiện, giúp đỡ em hoàn thành đề tài khóa luận này. Em xin chân thành cảm ơn! Xuân Hòa, ngày tháng năm 2015 Người thực hiện Nguyễn Thị Sang LỜI CAM ĐOAN Khóa luận là kết quả cố gắng của bản thân tôi trong quá trình học tập và nghiên cún ở trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2. Tôi xin cam đoan kết quả nghiên cứu của đề tài “Biện pháp dạy học Tập đọc theo nhóm cho học sinh lóp 3” không có sự trùng lặp với bất kì một đề tài nào khác. Neu sai tôi xin chịu trách nhiệm hoàn toàn. Xuân Hòa, ngày tháng năm 2015 Sinh viên Nguyễn Thị Sang DANH MỤC CÁC CHỦ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ HS Học sinh GV Giáo viên SGK Sách giáo khoa BGH Ban Giám Hiệu TN Thực nghiệm ĐC Đối chứng NNC Người nghiên cứu HĐ Hoạt động pp Phương pháp PPDH Phương pháp dạy học BPDH Biện pháp dạy học NXB Nhà xuất bản NCTT Nghiên cứu thực tiễn N1 Nhóm 1 N2 Nhóm 2 HTL Học thuộc lòng TV3 Tiếng Việt 3 SL Số lượng TL Tỷ lệ MỤC LỤC MỞ ĐẦU..............................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài..............................................................................................1 2. Lịch sử nghiên cứu của đề tài......................................................................... 2 3. Mục đích nghiên cún.......................................................................................3 4. Nhiệm vụ nghiên cứ u ..................................................................................... 4 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................. 4 6. Phương pháp nghiên cứu................................................................................ 4 7. Cấu trúc khóa luận...........................................................................................4 CHƯƠNG 1: Cơ SỞ LÍ LUẬN VÀ THựC TIỄN CỦA VIỆC....................... 5 VẬN DỤNG BIỆN PHÁP HOẠT ĐỘNG NHÓM...........................................5 TRONG DẠY HỌC TẬP ĐỌC Ở LỚP 3.......................................................... 5 1.1 Cơ sở lí luận của hoạt động dạy học tập đọc theo nhóm............................. 5 1.1.1 Lí thuyết hội thoại và hoạt động dạy học tương tác................................. 5 1.1.2 Một số vấn đề về dạy học theo nhóm........................................................7 1.1.2.1 Khái niệm dạy học theo nhóm................................................................ 7 1.1.2.2 Các hình thức tổ chức nhóm trong dạy học Tiếng Việt......................... 7 1.1.2.3 Các biện pháp dạy học theo nhóm........................................................ 10 1.1.2.4 Các bước thực hiện hoạt động nhóm.................................................... 12 1.1.3 Đặc điểm tâm lí của học sinh độ tuổi 8 đến 9.......................................... 14 1.1.4 Sự phù hợp của việc vận dụng hoạt động nhóm trong phân môn Tập đọc lớp 3 ....................................................................................................................15 1.2 Cơ sở thực tiễn của đề tà i......................................................................16 1.2.1 Một số vấn đề về dạy học Tập đọc ở lớp 3.............................................. 16 1.2.2 Cấu trúc bài Tập đọc trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 3 ................. 16 1.2.3 Quy trình dạy học bài tập đọc cho học sinh lớp 3 ...................................19 1.2.4 Thực tiễn của việc sử dụng hoạt động nhóm trong dạy học Tập đọc ở lớp 3 ................................................................................................................... 21 Tiểu kết chương 1..............................................................................................25 CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG GIỜ TẬP ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP 3 .................................................................................. 26 2.1 Tổ chức hoạt động nhóm trong bước Luyện đọc đúng............................. 26 2.1.1 Xác định yêu cầu rèn kĩ năng luyện đọc đúng cho học sinh lớp 3 ....... 26 2.1.2 Chia nhóm để luyện đọc thành tiếng.......................................................27 2.1.3 Hướng dẫn các nhóm làm việc................................................................ 31 2.1.4 Cá nhân luyện đọc trong nhóm................................................................ 31 2.1.5 Các nhóm báo cáo kết quả đọc. Nhận xét đánh giá................................ 32 2.2 Tổ chức hoạt động nhóm trong bước Luyện đọc lạ i............................... 33 2.2.1 Xác định yêu cầu rèn kĩ năng luyện đọc lại của bài Tập đọc................. 33 2.2.2 Chia nhóm để luyện đọc lại..................................................................... 34 2.2.4 Các nhóm luyện đọc trước lớ p ................................................................ 37 2.2.5 Thi đọc giữa các nhóm............................................................................ 38 2.3 Tổ chức hoạt động nhóm trong bước Tìm hiểu bài................................. 39 2.3.1 Xác định yêu cầu Tìm hiểu bài trong bài tập.......................................... 40 2.3.2 Chia nhóm để làm bài tập tìm hiểu bài.................................................... 41 2.3.3 Hướng dẫn các nhóm làm việc................................................................ 41 2.3.4 Các nhóm làm việc.................................................................................. 42 2.3.5 Các nhóm báo cáo kết quả làm việc. Nhận xét đánh giá........................ 43 Tiểu kết chương 2 ............................................................................................. 44 CHƯƠNG 3: THỂ NGHIỆM SƯ PHẠM........................................................45 3.1. Mục đích thể nghiệm................................................................................. 45 3.2. Địa điểm, thời gian thể nghiệm.................................................................45 3.3. Đối tượng thể nghiệm................................................................................ 45 3.4. Nội dung thể nghiệm................................................................................. 45 3.5. Đặc điểm của nhóm thể nghiệm/đối chứng.............................................. 46 3.6. Giáo án thể nghiệm.................................................................................... 46 3.7. Ket quả thể nghiệm.................................................................................... 56 3.7.1. Một số nhận xét về kết quả thể nghiệm..................................................56 3.7.2. Kết quả thống kê..................................................................................... 57 KẾT LUẬN.......................................................................................................59 TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................ 60 PHỤ LỤC MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chúng ta đang sống và làm việc trong thế kỉ XXI - thế kỉ của những sự vượt bậc về văn hóa và công nghệ, có trình độ chuyên môn cao, tự chủ và sáng tạo. Vì thế đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài là việc mà mỗi quốc gia đều quan tâm, chú ý. Đất nước ta đang trong quá trình tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nguồn lực con người và vai trò to lớn của giáo dục là vô cùng quan trọng. Giáo dục là mối quan tâm của toàn xã hội đặc biệt là giáo dục Tiếu học, vì đây là bậc học nền tảng, hình thành ở học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và kĩ năng, đặt nền móng vững chắc cho các bậc học trên. Như chúng ta đã biết, ở các lóp đầu Tiểu học, đọc là một trong bốn kĩ năng quan trọng của học sinh cần đạt được ở trong phân môn Tập đọc nói riêng và môn Tiếng Việt nói chung. Đọc tốt giúp các em tiếp thu kiến thức được dễ dàng hơn. Các em biết trình bày, diễn đạt ý hiểu bằng lời hay giao tiếp được tốt hơn. Tuy nhiên, kĩ năng đọc của các em là khác nhau. Mỗi em lại có một khả năng đọc khác nhau. Có em đọc tốt, có em còn đọc chưa tốt, có em còn mắc nhiều lỗi phát âm khi đọc... Đe giúp các em có thể hoàn thiện kĩ năng đọc một cách tốt nhất, GV nên sử dụng những phương pháp dạy học tích cực nhằm phát huy tối đa khả năng đọc của các em. Trong đó ta phải kể đến biện pháp dạy học theo nhóm. Biện pháp này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong phân môn Tập đọc nói riêng, mà các phân môn khác hoạt động nhóm cũng đóng vai trò quan trọng không kém như phân môn Ke chuyện, Luyện từ và câu hay phân môn Tập làm văn,... Trong phân môn Tập đọc thì hoạt động nhóm là một trong những biện pháp giúp các em phát huy được hết khả năng, kĩ năng đọc của mình, biết giúp bạn bè cùng đọc đúng, biết tự sửa 1 sai cho chính bản thân mình, biết làm việc nhóm một cách hiệu quả nhất,... Thông qua hoạt động nhóm các em phát huy được tính tích cực, chủ động cho mình, nhất là với các em đọc còn chậm hay với các em nhút nhát trước đám đông. Hoạt động nhóm giúp các em được thỏa thích thể hiện suy nghĩ, thể hiện kĩ năng đọc của mình một cách tự nhiên nhất. Tuy nhiên, việc dạy học Tập đọc ở Tiểu học hiện nay giáo viên còn chưa khai thác triệt để cũng như chưa áp dụng một cách có hiệu quả biện pháp hoạt động nhóm vào trong bài giảng của mình. Điều đó đã làm cho bài giảng chưa hay, chưa thực sự hấp dẫn các em, chưa phát huy được khả năng đọc của từng học sinh và nhất là hiệu quả dạy học chưa cao. Nhận thấy sự cần thiết của việc áp dụng hoạt động nhóm vào giảng dạy Tập đọc cho học sinh lớp 3, nhiều tác giả đã nghiên cún song vẫn tập trung ở các môn Toán, Tự nhiên và xã hội,... hay trong phân môn Luyện từ và câu, phân môn Tập làm văn trong môn Tiếng Việt,... Rất ít tác giả nhìn nhận và khai thác, tận dụng un thế của hoạt động nhóm trong lĩnh vục này. Hoạt động nhóm giúp các em tích cực, chủ động trong việc đọc nói riêng và trong học tập nói chung. Từ những lý do kể trên nên tôi chọn đề tài: “Biện pháp dạy học tập đọc theo nhóm cho học sinh lóp 3” làm khóa luận tốt nghiệp chuyên ngành sư phạm tiểu học của mình. 2. Lịch sử nghiên cứu của đề tài Vấn đề này đã được nhiều nhà giáo dục nghiên cứu từ lâu và được biết đến trong hệ thống các phương pháp: “Dạy học lấy học sinh làm trung tâm”. pp này được đề cập từ sớm thông qua việc xác định hệ thống các biện pháp hữu hiệu để phát huy tính tích cực nhận thức của người học. - Thời cổ đại: Nhà giáo dục học Socrate (Hi Lạp), Khổng Tử (Trung Quốc), Quintilien (La Mã). 2 - Thời Phục Hưng: Mông - tê - nhơ (Pháp) - Thời Cận đại: Cô - men - xki (Tiệp Khắc), Ta - lây - răng (Pháp). - Thế kỷ XVIII - XIX: Giăng - giắc - rút - xô (Pháp), Usinxki (Nga),... - Cuối thế kỷ XX: Học tập theo nhóm diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau và được ứng dụng vào một số môn học, bài học: Thủ công, Âm nhạc, Ngoại khóa,... Gần đây, cách mạng Copecnich với pp học tập mới - lấy người học làm trung tâm, nhiều nhà giáo dục đã nghiên CÚOI phương pháp học tập theo nhóm và sử dụng hình thức tổ chức dạy học này rộng rãi. Ở Việt Nam, bàn về vấn đề này cũng có nhiều tác giả đề cập đến như: - Giáo dục đại học - p p dạy và học - Lê Đức Ngọc - NXB ĐHQG HN. - Một số bài về lý luận và khả năng học tập theo nhóm của học sình Ngô Thị Dung - Tạp chí Giáo dục số 46/2003. - Tố chức dạy học theo nhóm ở trường học - Phùng Như Thụy - Tạp chí Giáo dục số 23/1999. - To chức hoạt động hợp tác trong học tập theo hình thức thảo luận nhóm - Nguyễn Thị Hồng Nam - Tạp chí Giáo dục số 26/2002. Các tác giả trên đã đưa ra được các quan niệm về nhóm, các cách tổ chức nhóm, các bước tiến hành dạy học theo nhóm. Tuy nhiên mới chỉ dừng lại ở bình diện khái quát, chưa đi sâu vào từng môn học cụ thể, từng lóp học cụ thể. 3. Mục đích nghiên cứu Đề xuất biện pháp vận dụng hoạt động nhóm trong giờ Tập đọc lớp 3 nhằm giúp giáo viên có thêm phương pháp dạy học phù hợp, học sinh đạt kết quả tốt và nâng cao chất lượng dạy học ở Tiểu học. 3 4. Nhiệm vụ nghiên cún 4.1. Tìm hiểu cơ sở lí thuyết về hoạt động nhóm, về các biện pháp dạy học trong giờ Tập đọc lớp 3 4.2. Khảo sát thực tiễn việc dạy học Tập đọc theo nhóm ở lóp 3 4.3. Đe xuất cách tổ chức các biện pháp dạy học theo nhóm trong giờ Tập đọc lớp 3 4.4. Bước đầu thể nghiệm các biện pháp dạy học Tập đọc theo nhóm cho học sinh lớp 3 mà khóa luận đề xuất 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động dạy học theo nhóm trong giờ Tập đọc lớp 3 5.2. Phạm vi nghiên cứu Khóa luận giới hạn phạm vi nghiên cứu trên đối tượng học sinh lóp 3 trường Tiểu học cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội. Cùng với đó là HS lóp 3 trường Tiểu học Uy Nỗ, Thị trấn Đông Anh, Hà Nội. 6. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên CÚ01 lí luận: pp quan sát, tổng hợp, phân tích - Phương pháp NCTT: pp điều tra, pp phỏng vấn - pp xử lí thông tin 7. Cấu trúc khóa luận Ngoài phần mở đầu, phần kết luận khóa luận gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc vận dụng hình thức hoạt động nhóm trong dạy học tập đọc ở lóp 3 Chương 2: Tổ chức hoạt động nhóm trong giờ Tập đọc cho học sinh lớp 3 Chương 3: Thể nghiệm khoa học 4 CHƯƠNG 1: C ơ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỤC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG BIỆN PHÁP HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG DẠY HỌC TẬP ĐỌC Ở LỚP 3 1.1 Co' sở lí luận của hoạt động dạy học tập đọc theo nhóm • • • o • */ • • 1 • 1.1.1 Lí thuyết hội thoại và hoạt động dạy học tương tác Hội thoại là hình thức giao tiếp thường xuyên, căn bản, phổ biến của ngôn ngữ và cũng là hình thức cơ sở của mọi hoạt động ngôn ngữ khác. Các hình thức hành chức khác của ngôn ngữ đều được giải thích dựa vào hình thức hoạt động căn bản này. Tương tác trong hội thoại Tương tác là hiện tượng các nhân vật giao tiếp ảnh hưởng lẫn nhau, tác động đến cách ứng xử của từng người trong quá trình hội thoại. Trong hội thoại nhân vật hội thoại cũng là nhân vật liên tương tác. Họ tác động lẫn nhau về mọi phương diện. Đối với ngữ dụng học, quan trọng nhất là tác động đến lời nói của nhau. Liên tương tác trong hội thoại trước hết là liên tương tác giữa các lượt lời. Như thế lượt lời vừa là cái chịu tác động vừa là phương tiện sử dụng để gây ra tác động đối với lời nói và qua lời nói mà tác động đến tâm lý, sinh lý của người nói và người nghe. Trong hoạt động dạy học theo nhóm, đặc biệt là khi hướng dẫn học sinh tranh luận, thảo luận, giáo viên cần chú ý đến sự hòa phối lượt lời. Và trước hết phải giúp học sinh biết tự hòa phối. Nghĩa là học sinh tự mình điều chỉnh thái độ, hành động, lượt lời của mình theo từng bước của cuộc đối thoại sao cho khớp với những biến đổi của đối tác và của tình huống hội thoại đang diễn ra. Mặt khác giữa các nhân vật tương tác có sự liên hòa phối có nghĩa là phối hợp sự tự hòa phối của từng nhân vật giao tiếp. 5 Đồng thời trong quá trình tương tác còn có những cặp trao đáp củng cố và sửa chữa. Trao đáp củng cố nhằm thiết lập hay làm vững chắc quan hệ giữa người trong cuộc để cuộc tương tác đạt hiệu quả. Khi thực hiện hoạt động học theo nhóm, có thể coi học sinh phát biểu đầu tiên, hoặc thực hiện hành động nói đầu tiên là thực hiện hành động hội thoại trao lời. Các em phát biểu sau sẽ thực hiện các hành động nói củng cố hay sửa chữa. Càng nhiều học sinh tham gia bổ sung ý kiến, các cặp trao đáp củng cố và sửa chữa càng vững chắc. Nội dung bài học càng sinh động, phong phú. Ví dụ khi GV hướng dẫn HS hoạt động nhóm câu hỏi “4. Theo em, phong tục trên nói lên tình cảm của người Ê-ti-ô-pỉ-a với quê hương như thế nào?” ở phần Tìm hiểu bài của bài Tập đọc “Đất quỷ đất yêu ”( TV3, tập 1). Hoạt động hội thoại trao đáp củng cố và sửa chữa sẽ diễn ra ngay từ khi các em thảo luận trong nhóm và rất sôi nổi khi các nhóm báo cáo kết quả trước lóp. Cụ thể với hoạt động nhóm ở câu hỏi nêu trên, hoạt động tương tác có thể diễn ra như sau: + N1: Theo em thì họ rất yêu quê hương của họ ạ! GV: Còn nhóm nào bố sung ý kiến cho nhóm bạn không? + N2: Theo em thì nhóm bạn trả lời đúng rồi nhưng còn thiếu ạ. Họ không chỉ yêu quê hương của họ mà họ còn rất trân trọng quê hương của mình nữa. GV: À nhóm 2 BS ý kiến khá hay, còn nhóm nào nhận xét hay bổ sung ý kiến nữa không? + N3: Cả 2 nhóm trên đều trả lời đúng. Nhưng chúng con muốn bổ sung thêm là. Đối với họ, đất Ê-ti-ô-pi-a là thiêng liêng cao quý nhất. Nó còn cao quý hơn cả các sản vật quý hiếm. Họ không muốn cho những vị khách kia mang đi những hạt cát, những lớp đất bụi của quê hương mình. Như vậy chứng tỏ 6 họ vô cùng yêu quý quê hương, trân trọng nó hơn bất kì thứ gì. Chắc hẳn họ là những người vô cùng đáng yêu. GV: Nhận xét, tổng kết và rút ra kết luận 1.1.2 Một số vấn đề về dạy học theo nhóm 1.1.2.1 Khái niệm dạy học theo nhóm - Làm việc theo nhóm là một hoạt động có sự phân chia học sinh theo từng nhóm nhỏ với đủ thành phần khác nhau về trình độ, cùng nhau trao đổi ý tưởng, một nguồn kiến thức dựa trên cơ sở là hoạt động tích cực của từng cá nhân. Từng thành viên của nhóm không chỉ có trách nhiệm với việc học tập của mình mà còn có trách nhiệm quan tâm đến việc học tập của bạn bè trong nhóm (dẫn theo đề tài “Tổ chức hoạt động nhóm” của Huỳnh Huyền Sử). - Làm việc theo nhóm là tổ chức lớp học thành nhóm nhỏ để HS cùng nhau làm việc, thực hiện nhiệm vụ học tập bằng cách kết họp giữa làm việc cá nhân với chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác trong nhóm (dẫn theo: Phương pháp DH Tiếng Việt nhìn từ Tiểu học). Tuy có những quan niệm rộng, hẹp về làm việc theo nhóm nhung các tác giả đều đưa ra các dấu hiệu chung của làm việc theo nhóm là mối quan hệ giúp đỡ, gắn kết và họp tác giữa các thành viên trong nhóm nhằm giải quyết nhiệm vụ học tập. Vậy làm việc theo nhóm là một hình thức cho HS hình thành các nhóm học tập nhỏ. Môi thành viên trong nhóm học tập này vừa có trách nhiệm tự học tập vừa có trách nhiệm giúp đỡ các thành viên trong nhóm đế cùng hoàn thành mục đích học tập chung của cả nhóm. 1.1.2.2 Các hình thức to chức nhóm trong dạy học Tiếng Việt Có một số hình thức hoạt động nhóm sau: - Hình thức nhóm đôi 7 Đây là hình thức HS trao đổi với bạn ngồi kế bên để giải quyết tình huống do GV nêu ra. Trong quá trình giải quyết các tình huống, HS sẽ thu nhận kiến thức một cách tích cực. Loại nhóm này thường sử dụng khi thực hiện các nhiệm vụ tương đối đơn giản. Ưu điểm của hình thức này là không tốn nhiều thời gian tổ chức, không xáo trộn chỗ ngồi mà vẫn huy động được HS làm việc cùng nhau. - Hình thức nhóm nhiều học sinh GV chia lóp thành nhiều nhóm và thảo luận các bài tập, câu hỏi, tình huống do GV đưa ra. Có 2 loại hình thức bài tập: bài tập cho hoạt động trao đổi và bài tập cho hoạt động so sánh. Trong hoạt động trao đổi, mỗi nhóm giải quyết một vấn đề khác nhau (nhưng cùng một chủ đề), sau đó trao đổi và giải quyết vấn đề của nhóm mình với nhóm khác. Trong hoạt động so sánh, tất cả các nhóm cùng giải quyết một vấn đề, sau đó so sánh cách giải quyết khác nhau giữa các nhóm. Hoạt động trao đổi thường được sử dụng trong những bài học các nhiều vấn đề cần giải quyết trong một thời gian ngắn. Hoạt động so sánh thường dùng trong những bài học có dung lượng không lớn. Trong hoạt động so sánh, tất cả các nhóm cùng giải quyết một vấn đề, sau đó so sánh cách giải quyết khác nhau giữa các nhóm. Hoạt động trao đổi thường được sử dụng cho những bài học có nhiều vần đề cần giải quyết trong một khoảng thời gian ngắn. Hoạt động so sánh thường dùng cho những bài học có dung lượng không lớn. - Hình thức “kim tự tháp” 8 Đây là cách tổng hợp ý kiến tập thể của lớp học về một vấn đề của bài học. Đầu tiên, GV nêu một vấn đề cho các HS làm việc độc lập. Sau đó ghép 2 HS thành một cặp để các HS khác sẻ chia ý kiến của mình. Ke đến các cặp sẽ tập hợp thành nhóm 8, nhóm 16,... Cuối cùng cả lớp sẽ có một bảng tổng kết các ý kiến hoặc một giải pháp tốt nhất để giải quyết một vấn đề. Như vậy, bất kì một ý kiến cá nhân nào cũng phải dựa trên ý kiến của số đông. Với hình thức học tập này thể hiện tính dân chủ và thể hiện tính tương hỗ, mô hình này thích hợp với các giờ ôn tập khi HS phải nhớ lại các kiến thức của các bài học trước đó. - Hình thức “trà trộn” Trong hình thức này, tất cả các HS trong lớp phải đứng dậy và di chuyển trong lớp học để thu thập thông tin từ các thành viên khác. Sự di chuyển khỏi chỗ ngỗi cố định làm cho các HS cảm thấy thích thú, năng động hơn. Đối với các HS yếu thì đây là cơ hội cho họ hỏi nhiều người khác nhau cùng một câu hỏi mà không cảm thấy xấu hổ. Cũng bằng cách học này, họ sẽ thấy rằng có thể có nhiều câu trả lời đúng, nhiều ý kiến, nhiều quan điếm khác nhau cho cùng một vấn đề. Hoạt động này thường được dùng trong phần mở đầu của tiết học nhằm khởi động hoặc kích thích nhận thức của HS trước khi học bài mới. - Tùy thuộc vào nội dung bài học có thể thành lập các hình thức hoạt động nhóm sao cho phù họp. - GV không nên lạm dụng các hình thức hoạt động nhóm. GV cần dựa trên đặc điểm của từng câu hỏi, từng bài tập đọc để cân nhắc nên chọn các hình thức hoạt động nhóm nào cho phù họp, mang lại hiệu quả tốt nhất. Đối với những câu hỏi dễ, GV nên cho HS hoạt động nhóm đôi (gồm 2 HS), đối 9 với câu hỏi khó GV nên cho HS hoạt động nhóm vòng tròn, nhóm khăn trải bàn, nhòm phòng tranh,... 1.1.2.3 Các biện pháp dạy học theo nhóm Theo David Johnson và Roger Johnson phân chia các biện pháp dạy học theo nhóm dựa trên tính cố định của nhóm. Neu lấy cấu tạo của nhóm và nội dung, cách hoạt động nhóm làm tiêu chí phân loại thì theo tài liệu “Phương pháp DH Tiếng Việt nhìn từ Tiểu học” chúng ta có thể nói đến những BPDH theo nhóm phổ biến, phù họp với nhà trường Việt Nam như: nhóm đôi, vòng tròn, khăn trải bàn, XYZ, mảnh ghép, tranh luận, 0 bi, bể cá. - Biện pháp “nhóm đôi” “Nhóm đôi” là nhóm gồm 2 HS. Thông thường, đây là những HS ngồi cạnh nhau trong lớp học, vừa làm việc độc lập vừa trao đổi với nhau khi cần thiết. Tổ chức nhóm đôi là cách làm phù họp với hoàn cảnh lóp học có diện tích nhỏ hoặc có cách sắp xếp bàn ghế không thuận tiện cho việc chia nhóm. Nhược điểm của nhóm đôi là 2 thành viên dễ thỏa hiệp với nhau trong thảo luận. Do đó, chỉ nên tổ chức nhóm đôi khi thực hiện các nhiệm vụ tương đối đơn giản. - Biện pháp “nhóm vòng tròn” “Nhóm vòng tròn” là nhóm có cách tổ chức theo đó khoảng 4, 5 HS ngồi quanh một bàn vừa làm việc độc lập, vừa trao đổi với nhau khi cần thiết. - Biện pháp “khăn trải bàn” Gọi cách tổ chức này là khăn trải bàn vì kết quả họp tác của các thành viên trong nhóm được trình bày trên một tờ giấy (khố AO) giống như một chiếc khăn trải bàn. Theo cách làm này, mỗi nhóm HS sử dụng một tờ giấy to. Chia tờ giấy thành nhiều phần: phần chính giữa để ghi ý kiến chung và một số phần xung quanh tương ứng với số thành viên của nhóm. Mỗi HS ngồi vào vị trí tương 10 ứng với từng phần xung quanh, làm việc độc lập để trả lời câu hỏi hoặc nêu cách giải quyết vấn đề và viết vào phần dành cho mình. Sau đó, cả nhóm thảo luận, thống nhất ý kiến và viết vào phần chính giữa. - Biện pháp “phòng tranh” Với biện pháp này mỗi HS viết suy nghĩ, ý tưởng của mình vào một tờ giấy riêng 1'ồi dán lên trên bàn hoặc trên tường, giống như một “phòng tranh”. Sau đó cả nhóm tham quan phòng tranh, lần lượt nghe các tác giả từng bức tranh giới thiệu ý kiến của mình. Rồi cùng trao đổi, nhận xét, lựa chọn phương án tối ưu hoặc thống nhất cùng xây dựng một phương án tối ưu. - Biện pháp “XYZ” XYZ là một kĩ thuật nhằm phát huy tính tích cực trong thảo luận nhóm. X là số người trong nhóm, Y là số ý kiến mỗi người cần đưa ra, z là thời gian tính bằng phút dành cho mỗi người. Chẳng hạn, nếu giá trị cụ thể của XYZ là 522 thì hoạt động của nhóm sẽ diễn ra như sau: Mỗi nhóm gồm 5 HS, mỗi HS viết 2 đáp án trên một tờ giấy trong vòng 2 phút về cách giải quyết một vấn đề, chuyển cho bạn bên cạnh, tiếp tục cho đến khi các tất cả các HS trong nhóm đều viết và chuyển ý kiến của mình sau 10 phút. Sau khi thu thập ý kiến, nhóm trưởng cho nhóm thảo luận về các ý kiến đó. - Biện pháp “mảnh ghép” Mảnh ghép là biện pháp tổ chức hoạt động họp tác liên nhóm nhằm giải quyết một chuỗi nhiệm vụ độc lập với nhau trong cùng một vấn đề. Theo đó, mỗi nhóm được giao một nhiệm vụ riêng và sau khi hoàn thành nhiệm vụ của mình, cử thành viên cùng đại diện nhóm khác lập ra những nhóm ghép để giải quyết tổng thể vấn đề. - Biện pháp “ổ bi” 11 Đây là cách tổ chức hoạt động liên nhóm, trong đó HS được chia thành hai nhóm ngồi thành hai vòng tròn đồng tâm như hai vòng của 0 bi và đối diện với nhau để tạo điều kiện cho mỗi HS có thể nói chuyện với lần lượt các HS của nhóm khác. - Biện pháp “bể cá” Be cá là hình thức hoạt động kết họp thảo luận nhóm với đánh giá về hoạt động ấy, theo đó một nhóm HS ngồi giữa lớp và thảo luận với nhau, còn những HS khác trong lớp ngồi xung quanh theo dõi cuộc thảo luận và đưa ra nhận xét về cuộc thảo luận sau khi nó kết thúc. Trong quá trình thảo luận, nhũng người quan sát và những người thảo luận sẽ thay đổi vai trò cho nhau. Những người quan sát có thế thay nhau ngỗi vào một vị trì giống trong nhóm thảo luận để đặt câu hỏi đối với nhóm thảo luận hoặc phát biểu ý kiến khi cuộc thảo luận trong nhóm có dấu hiệu chững lại. - Biện pháp “tranh luận” Áp dụng biện pháp nhóm tranh luận là tổ chức những nhóm có quan điểm đối lập nhau hoặc khác nhau ở mức độ nhất định để cùng bàn về một vấn đề. 1.1.2.4 Các bước thực hiện hoạt động nhóm Theo tài liệu Dự án phát triển Giáo viên Tiểu học: Đổi mới PPDH ở Tiểu học, gồm 5 bước: Bước 1: Xác định yêu cầu Trong bước này, GV phải xác định yêu cầu cho từng nhóm HS. Yêu cầu đó phải phù hợp với nội dung bài học, phù hợp với trình độ của HS. Không đưa ra yêu cầu quá cao để HS không thể thực hiện được hay yêu cầu nhẹ không kích thích được hứng thú của HS. Bước 2: Chia nhóm 12 GV có thể chia 2 - 6 HS thành một nhóm theo tổ hoặc dãy bàn. Tùy thuộc vào nội dung, mục đích, yêu cầu và thời lượng của tiết học mà GV có thể sử dụng các loại nhóm sau: Nhóm cặp đôi (2 HS): GV chia lớp thành nhiều nhóm, mỗi nhóm 2 HS. Vị trí, vai trò của 2 HS trong nhóm là bằng nhau. Nhóm nhiều người (từ 3 - 7 HS): GV chia lớp thành nhiều nhóm, mỗi nhóm từ 3 - 7 HS, HS thảo luận theo các tính huống mà GV đưa ra. Các nhóm được chia ngẫu nhiên và có chủ định: - Nhóm nhiều trình độ: có cả HS giỏi, khá, trung bình, yếu. - Nhóm cùng trình độ: trong nhóm HS có cùng trình độ. - Nhóm tình bạn - Nhóm cùng sở thích - Nhóm cùng nhu cầu học tập Trong các kiểu nhóm trên, hai kiểu đầu được sử dụng nhiều hơn và sử dụng trong phần chính của bài. Bước 3: Hướng dẫn các nhóm làm việc Sau khi xác định nhiệm vụ cho HS cũng như việc chia nhóm được hoàn tất thì GV cần hướng dẫn cho các nhóm làm việc. GV cần khơi gợi cho HS những hướng mà HS phải thực hiện để các em có thể dễ dàng thực hiện được công việc của nhóm mình. Bước 4: Các nhóm làm việc độc lập Các nhóm nhận được nhiệm vụ 1'ồi thì phải có hiệu lệnh “Bắt đầu” của GV các nhóm mới được thực hiện. Bởi hoạt động nhóm nào cũng phải được diễn ra trong một khoảng thời gian phù họp, đủ để cho các em hoàn thành nhiệm vụ của mình. Trong quá trình đó, GV phải quan sát, đôn đốc, cũng như nhắc nhở các nhóm nếu như có nhóm nào thảo luận ồn ào quá, hoặc làm việc riêng, hoặc là 13 không hoạt động,... Cũng như gợi ý cho các nhóm còn chưa hiểu hay chưa theo kịp các nhóm khác. Bước 5: Tổ chức cho các nhóm báo cáo Tùy từng phần của bài học, tùy từng yêu cầu của bài học mà GV tổ chức cho HS trình bày dưới các hình thức khác nhau. 1.1.3 Đặc điểm tâm lí của học sinh độ tuổi 8 đến 9 Các em ở trường Tiểu học, hay còn gọi là tuổi nhi đồng, lứa tuổi đầu tiểu học. Đen trường thực hiện hoạt động học tập là bước ngoặt quan trọng trong đời sống trẻ ở lứa tuổi này. Thời kỳ này trẻ có sự phát triển mạnh và khác nhau ở từng giai đoạn về nhận thức, tư duy, trí nhớ. Tư duy của học sinh lớp 3 mang đậm màu sắc cảm xúc và chiếm iru thế ở tư duy trục quan hành động. So với lóp 4, 5 thì tư duy của các em lóp 3 (cuối giai đoạn 1) mức độ nhận thức thấp hơn. Khả năng khái quát hóa, tư duy logic của các em chưa cao. Các em chỉ chú ý đến ngôn từ dễ hiểu, hoạt động phân tích, tổng hợp kiến thức còn sơ đắng. v ề nhu cầu nhận thức, trong nhũng năm đầu bậc Tiểu học, nhu cầu nhận thức của học sinh phát triển rất rõ nét. Đặc biệt những nhu cầu tìm hiểu thế giới xung quanh, khát vọng hiểu biết. Neu như học sinh lớp 1 có nhu cầu tìm hiểu “cái đó là cái gì?” thì học sinh lóp 3 đã có nhu cầu giải quyết các câu hỏi “tại sao?” và “như thế nào?”. Nhu cầu đọc sách của các em cũng phát triển cùng với sự phát triến của kĩ xảo đọc. Các em ham thích đọc sách hơn. Đây chính là thuận lợi cho việc phát triển năng lực đọc hiểu cho HS khi các em tiếp nhận văn bản trong chương trình Tiếng Việt tiểu học. Mặt khác, các em có nhu cầu giao tiếp, trao đổi ý kiến, kể lại những gì mình học với các bạn, như vậy các em dễ dàng bộc lộ tâm tư, tình cảm, suy nghĩ của bản thân, tự bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học. 14 v ề trí nhớ, HS lớp 3 ghi nhớ máy móc phát triến và chiếm ưu thế hơn so với ghi nhớ có ý nghĩa, chưa biết dựa vào các điểm tựa để ghi nhớ, chưa biết khái quát hóa xây dựng bài để ghi nhớ. Nắm được điều này GV cần giúp các em biết cách khái quát hóa đơn giản mọi vấn đề giũp các em hiểu đâu là nội dung quan trọng của bài cần ghi nhớ. Đặc biệt GV cần phải hình thành ở các em tâm lý hứng thú, vui vẻ khi ghi nhớ kiến thức của văn bản đọc. Chú ý của HS lớp 3 tập trung không cao. Một tiết học ở Tiểu học diễn ra trong 35 - 40 phút, HS thường chỉ tập trung trong 15 phút đầu còn về cuối tiết các em thường mất tập trung. Mà hoạt động đọc hiểu thường diễn ra trong suốt cả tiết học. Do vậy, GV nên sáng tạo và kết hợp nhiều hình thức dạy học nhằm lôi cuốn các em để giờ học đạt kết quả tốt nhất. Dựa vào những đặc điểm tâm lý của HS lớp 3 đồng thời biết bám sát vào đặc điểm trọng tâm nổi bật, chúng ta có thể đưa ra những phương pháp dạy tập đọc họp lí nhằm rèn luyện kỹ năng đọc cho các em được tốt hơn. 1.1.4 Sự phù họp của việc vận dụng hoạt động nhóm trong phân môn Tập đọc lớp 3 Như chúng ta đã biết thì phân môn Tập đọc nhằm trang bị cho học sinh kĩ năng đọc một cách lun loát, nhuần nhuyễn và hiểu được nội dung của bài tập đọc. Trong khi đó các em đọc một mình, đọc riêng lẻ thì không thể hình thành tốt được kĩ năng đọc cho mình. Nếu các em được đọc cùng nhau, biết lắng nghe, tự sửa lỗi phát âm cho nhau thì các em sẽ đọc được trôi chảy hơn, khắc phục được tình trạng đọc chậm, đọc sai các phụ âm, các vần khó của học sinh. Vậy nên việc sử dụng hoạt động nhóm trong giờ tập đọc là một sự lựa chọn rất phù hợp và đem lại hiệu quả vô cùng lớn. 15 1.2 Cơ sở thực tiễn của đề tài 1.2.1 Một số vấn đề về dạy học Tập đọc ở lóp 3 Tập đọc là một trong năm phân môn của môn Tiếng Việt được dạy và học từ lóp 1 đến lóp 5. Ở lóp 1, đó chính là phân môn Học vần. Đen lóp 2, 3, 4, 5 được gọi là phân môn Tập đọc. Riêng ở lớp 3, thời lượng dành cho môn Tiếng Việt chỉ có 9 tiết/tuần, tức là giảm 1 tiết/tuần so với lớp 2. Vì vậy giải pháp được lựa chọn là giảm bớt 0,5 tiết Tập đọc và 0,5 tiết Kẻ chuyện mỗi tuần. Theo cách này mỗi truyện kể tuần đầu tiên chỉ được đọc và tìm hiểu trong 1,5 tiếtcòn 0,5 tiết còn lại được dành để kể lại câu chuyện ấy. Do đó, Tập đọc được dạyvà học trong 2,5 tiết/tuần. Cả năm dạy và học 77,5 tiết Tập đọc. 1.2.2 Cấu trúc bài Tập đọc trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 3 Đối với lóp 3, mỗi tuần học 2,5 tiết Tập đọc, mỗi tiết học khai thác một loại hình văn bản tập đọc. Mở đầu tuần học thường là truyện kể, giữa tuần là thơ, văn bản khoa học, văn miêu tả. Ví dụ tuần 25 - chủ điểm Le hội, mở đầu là truyện kể “Hội vật”,giũa, tuần là văn bản miêu tả “Hội đua voi ở Tây Nguyên Một tuần học 8 tiết Tiếng Việt, trong đó có 2,5 tiết Tập đọc, 0,5 tiết Kẻ chuyện, 1 tiết Luyện từ và câu, 1 tiết Tập viết, 2 tiết Chính tả, 1 tiết Tập làm văn. Mở đầu tuần học là văn bản Tập đọc, sau đó là các phân môn khác SGK Tiếng Việt 3 được cấu trúc như sau (xét trong tuần học): - Tập đọc - Kể chuyện - Chính tả - Tập đọc - Luyện từ và câu m ^ _ • Á, - Tập viêt 16 - Tập đọc (bài đọc thêm) - Chính tả - Tập làm văn Chẳng hạn tuần 10 - chủ điểm Quê hương được cấu trúc như sau: Tập đọc: Giọng quê hương Ke chuyện: Giọng quê hương Chính tả-Nghe viết: Quê hương ruột thịt Phân biệt oai/oay, 1/n Dấu hỏi/dấu ngã Tập đọc: Quê hưong Luyện từ và câu: So sánh, dấu chấm Tập viết: Ôn chữ hoa G (tiếp theo) Tập đọc: Thư gửi bà Chính tả-Nghe viết: Quê hương Phân biệt et/oet, 1/n Dấu hỏi/dấu ngã Tập làm văn: Tập viết thư và phong bì thư Toàn bộ kiến thức phần Tập đọc được trình bày trong mối quan hệ liên môn với các phân môn khác. Phần lớn văn bản bài tập đọc được dùng làm ngữ liệu cho phần Kẻ chuyện, Chính tả, Luyện từ và câu, Tập làm văn. Một bài Tập đọc 3 trong SGK được biên soạn theo cấu trúc sau: Tên bài tập đọc Tranh minh họa bài tập đọc Văn bản bài tập đọc Chú giải Câu hỏi tìm hiểu bài 17 Ví dụ, bài tập đọc “Cuộc chạy đua trong rừng” (Tiếng Việt 3, tập 2, trang 80-81, tuần 28-chủ điểm Thể thao) - Tên bài tập đọc - Tranh minh học: Hình ảnh chú ngựa, hươu, nai, thỏ, chó sói, hổ, gấu và khu rùng - Văn bản bài tập đọc “Cuộc chạy đua trong rừng” - Chú giải: giải nghĩa các từ nguyệt quê, móng, đối thủ, vận động viên, thảng thốt, chủ quan. - Câu hỏi tìm hiểu bài: 1. Ngựa con chuân bị tham dự hội thi như thể nào? 2. Ngựa cha khuyên con như thế nào? 3. Vì sao ngựa con không đạt kết quả trong hội thỉ? 4. Ngựa con rút ra bài học gì? Tuy nhiên, cũng có sự thay đổi về cấu trúc bài học. Chẳng hạn bài “Cùng vui chơi ” - tuần 28 - chủ điếm Thể thao (Tiếng Việt 3, tập 2, trang 83 84): - Tên bài tập đọc - Văn bản bài tập đọc - Tranh minh họa: hình ảnh các bạn học sinh nam đang đá cầu, học sinh nữ đang nhảy dây - Phần chú giải: Giải nghĩa các từ quả cầu giấy, nắng vàng - Câu hỏi tìm hiểu bài: 1. Bài thơ tả hoạt động gì của học sinh? 2. Học sinh vui chơi và khéo léo như thế nào? 3. Vì sao nói “Chơi vui học càng vui”? 4. Học thuộc lòng bài thơ. 18 1.2.3 Quy trình dạy học bài tập đọc cho học sinh lớp 3 * Quy trình giờ dạy Tập đọc - Kế chuyện lớp 3 T iếtl I. Kiểm tra bài cũ: - Gọi HS đọc bài cũ kết hợp trả lời câu hỏi - GV nhận xét, đánh giá; tóm tắt nội dung chính của bài học trước. II. Bài Mới 1. Giới thiệu bài: - GV giới thiệu bài, ghi đầu bài lên bảng. 2. Luyện đọc: a. Giáo viên đọc mẫu: b. Luyện đọc câu - Học sinh nối tiếp nhau đọc từng câu (Ket họp giáo viên sửa lỗi phát âm cho HS) - (2 lượt) - GV ghi lên bảng những lỗi sai phổ biến của HS cho HS phát âm lại cá nhân hoặc đồng thanh c. Luyện đọc đoạn - HS nối tiếp nhau đọc từng đoạn (Ket hợp giải nghĩa từ, hướng dẫn ngắt nghỉ câu dài) +Lần 1 kết họp ngắt nghỉ. + Lần 2 kết hợp giải nghĩa từ. - Đọc từng đoạn trong nhóm (HS quay nhóm luyện đọc) - Đọc trước lớp (nhóm) 2 nhóm. d. Đọc đồng thanh - Đọc đồng thanh 1 đoạn (văn xuôi) hoặc Đồng thanh cả bài (thơ) - 1 HS đọc lại toàn bài 3. Tìm hiểu bài: 19 - HS đọc thầm từng đoạn kết hợp trả lời câu hỏi tương ứng với nội dung từng đoạn trong SGK - GV đặt câu hỏi giúp HS rút ra nội dung bài Tiết 2 4. Luyện đọc lại: - GV hoặc HS đọc diễn cảm 1 đoạn hoặc cả bài (thơ) - GV nhắc lại cách đọc giọng đọc - GV cho HS đọc đoạn trong nhóm đọc phân vai trong nhóm hoặc diễn cảm - Cho HS thi đọc (đại diện các nhóm hoặc cả nhóm) - Hướng dẫn HTL (nếu SGK yêu cầu) - GV nhận xét, tuyên dương 5. Kể chuyện: - GV kể mẫu (có thể HS giỏi) - GV yêu cầu HS quan sát tranh và trả lời câu hỏi gợi ý - Hướng dẫn HS kể tùng tranh theo gợi ý * Kể trong nhóm - HS kể trong nhóm từng tranh - Cho HS thi kể từng tranh * Kể trước lóp: - Gọi HS khá giỏi kể toàn bộ câu chuyện; - GV tổng kết rút ra ý nghĩa của câu chuyện. III. Củng cố- dặn dò: - GV cho HS nhắc lại nội dung bài học - Dặn HS về nhà luyện kể lại câu chuyện cho bạn bè, người thân nghe. Chuẩn bị tiết học sau 20 * Quy trình giờ dạy Tập đọc lớp 3 cũng tương tự như quy trình của giờ Tập đọc kế chuyện chỉ bớt đi phần Ke chuyện mà thôi, còn các hoạt động khác được tố chức tương tự như nhau. 1.2.4 Thực tiễn của việc sử dụng hoạt động nhóm trong dạy học Tập đọc ở lóp 3 Bằng việc sử dụng hai mẫu phiếu khảo sát là Phụ lục 1 - đối với 25 giáo viên và Phụ lục 2 - đối với 30 học sinh, tôi đã thu được kết quả như sau: * Đối với giáo viên: Với 25 phiếu khảo sát được phát ra và thu về tôi thu được: 20/25 phiếu (chiếm 80%) số GV cho rằng rèn kĩ năng đọc cho các em học sinh lóp 3 là rất quan trọng. Các thầy cô còn giải thích thêm, các em lớp 3 là lớp cuối của giai đoạn một ở tiểu học vì vậy mà ý muốn tìm tòi và đọc sẽ lớn hơn các em lóp nhỏ. Nên việc giáo viên chú trọng tới rèn luyện kĩ năng đọc cho các em học sinh lớp 3 là hoàn toàn phù hợp. Tương tự như thế thì cũng có tới 80% GV được hỏi cho rằng việc sử dụng hoạt động nhóm trong giờ tập đọc đem lại hiệu quả khá cao. Có tới 68% GV đã hiểu thế nào là hoạt động nhóm. Tuy nhiên chiếm phần nhỏ hơn GV được khảo sát thì lại ít thường xuyên sử dụng hoạt động nhóm trong giờ tập đọc của mình (chỉ chiếm 45%). Họ cho là vì nhiều lí do khác nhau như: chia nhóm tốn thời gian của giò’ tập đọc (20%), lóp học còn đông học sinh nên việc chia nhóm thật sự khó khăn (35%), hay diện tích lớp học không rộng nên việc chia nhóm, việc hoạt động nhóm mang lại cho các em nhiều khó khăn (23%),... nên việc sử dụng hoạt động nhóm trong giờ tập đọc thực sự chưa đạt được hiệu quả như mong muốn. Qua kết quả trên, tôi nhận thấy như sau: + về ưu điểm: - Dạy học theo nhóm đã được GV hiểu một cách cơ bản nhất - GV đã nhận thức được những lợi ích của dạy học theo nhóm 21 - GV cũng đã biết sử dụng hoạt động nhóm vào trong giờ dạy của mình - GV cũng đã biết lựa chọn hình thức và cơ cấu nhóm tương đối phù họp; đã nêu được các bước dạy học theo nhóm. Khâu chuẩn bị của GV cho HS làm việc theo nhóm cũng tương đối tốt. + Nhược điểm: - Quy trình tổ chức dạy học theo nhóm chưa được GV thực hiện đầy đủ. Sự không đầy đủ này được thể hiện ngay từ khâu thiết kế hoạt động nhóm. GV chỉ đưa vào trong giáo án của mình dòng chữ “HS hoạt động nhóm 3” (nhóm đôi, nhóm 4,...) mà chưa có yêu cầu, quy trình hay công việc cụ thể của từng nhóm. Hay thậm chí chỉ là đưa vào cho có chứ không hề tổ chức hoạt động nhóm cho các em. - GV chưa hiểu đúng bản chất, tính đa mục đích của dạy học theo nhóm nhỏ. Khi tiến hành tổ chức theo nhóm nhỏ GV chủ yếu hướng HS nhằm vào mục tiêu hoàn thành nhiệm vụ học tập cụ thể mà nhóm HS cùng nhau thực hiện chứ chưa chú trọng tới việc giáo dục cho HS những kĩ năng xã hội quan trọng mà làm việc theo nhóm có ưu thế. - Hình thức hoạt động nhóm của GV dành cho HS luôn có sự lặp lại hay là gò bó cũng có thế gọi là thói quen mà GV đã lập sẵn từ đầu. Giờ học nào cũng hầu như như nhau về số lượng các thành viên trong nhóm như “nhóm đôi”, “nhóm 4”, “nhóm bao gồm các em ngồi gần nhau mà không quan tâm tới các nhóm khác như (khăn trải bàn, kim tự tháp, bể cá,...) khiến cho tiết dạy nhàm chán, đơn điệu. - Cách chia nhóm mà GV sử dụng chủ yếu theo bàn và không thay đổi cách chia nhóm trong suốt một tiết học hay trong một học kì. Vì vậy mà các em trong lóp ít gần gũi nhau, ít chia sẻ với nhau,... làm cho lóp học còn chưa vui vẻ, đoàn kết. 22 - Sau khi nhóm luyện đọc, GV ít khi nhận xét hết được các nhóm về ý thức cũng như kĩ năng đọc của các nhóm. Vì trong lớp có nhiều nhóm quá, GV chỉ có thể nhật xét được một số nhóm đứng lên đọc bài, hay nhóm nào đọc chưa tốt, chứ chưa thực sự nhận xét hết lượt các nhóm trong lớp. - Nhiệm vụ giao cho nhóm còn chưa thực sự hợp lí, đôi khi còn đơn giản quá khiến các em nhanh chán; hay câu hỏi khó mà nhóm ít thành viên nên không giải quyết được,... * v ề phía học sinh: Thông qua kết quả khảo sát của Phụ lục 2 tôi nhận thấy rằng: Các em học sinh lóp 3 hầu như chưa hiểu nhiều về hoạt động nhóm, nhưng các em rất thích đọc cùng với bạn mình 26/30 phiếu - chiếm hơn 86% các em HS được hỏi đều cho rằng đọc bài cùng bạn rất vui, và các em thích điều đó. Các em thích đọc với bạn mình vì các em được bạn sửa lỗi phát âm cho mình, học được điều tốt của bạn cũng như sửa lỗi cho bạn, điều đó làm cho bạn bè thêm gần gũi và gắn bó với em hơn, việc luyện đọc với bạn mang lại hiệu quả hơn. Tuy nhiên phần lớn các em HS đều cho rằng, GV của họ ít tổ chức hoạt động nhóm trong giờ tập đọc cho các em, mà nếu có tổ chức thì GV thường tố chức theo nhóm đôi, nhóm 4 hay nhóm 6 vì các em ngồi gần nhau. Qua kết quả trên, tôi nhận thấy: * v ề ưu điểm: - HS đã có kĩ năng học theo nhóm, các em biết nhanh chóng gia nhập nhóm, bầu nhóm trưởng, phân công công việc cho các thành viên, đọc bài theo thứ tự đã định. * Nhược điểm: - Các thành viên trong nhóm không nghe ý kiến của nhau, còn tranh nhau đọc đoạn ngắn, đoạn dễ đọc; còn có hiện tượng lấn át hoặc chấp nhận ý 23 kiến của nhau một cách miễn cưỡng. Thường là các em giỏi, các em cán bộ lớp trong nhóm đó áp đặt ý kiến cho toàn nhóm. - Vai trò của các thành viên trong nhóm không/ít khi thay đổi (chỉ 1, 2 người thường xuyên làm nhóm trưởng hoặc thư kí). - Khi hoạt động nhóm có một vài thành viên không hợp tác, chỉ ngồi đùa nghịch, nói chuyện riêng. > Nhận xét: Qua phiếu điều tra, tôi thấy rằng: phần lớn các em HS ở trường Tiểu học Cổ Loa đều thích tiết học Tập đọc có sử dụng biện pháp hoạt động nhóm, còn lại ở mức độ bình thường và một phần nhỏ là không thích. Đa số các em thích sử dụng biện pháp hoạt động nhóm trong tiết Tập đọc bởi biện pháp này giúp các em phát huy vai trò chủ thế, có cơ hội được tự thể hiện, tự khắng định khả năng của mình; kết quả học tập thường cao hơn. Và đặc biệt giúp các em gần gũi, thêm gắn kết với nhau hơn. Với cách tổ chức nhóm của GV hiện nay trong giờ Tập đọc, phần lớn các em đều cảm thấy không thích thú vì các em cũng thấy cách phân chia số thành viên trong nhóm là chưa hợp lí (hầu như lần nào chia nhóm về cơ bản số lượng thành viên vẫn giống nhau). Có thể thấy, cùng một khu vực, cùng một địa phương, cùng biện pháp tổ chức hoạt động nhóm nhưng sự thích thú của các em là khác nhau, sự yêu thích cách GV tổ chức hoạt động nhóm của HS là khác nhau. Điều đó phụ thuộc vào từng loại đối tượng học sinh cũng như biện pháp truyền đạt, cách tổ chức lớp học của GV. 24 Tiếu kết chương 1 Tập trung phân tích về cơ sở lí luận và thực tiễn của nghiên CÚ01. Hệ thống được một số khái niệm về hoạt động theo nhóm; các hình thức tổ chức hoạt động nhóm trong dạy học Tiếng Việt, đặc điểm cũng như yêu cầu của hoạt động theo nhóm. Triển khai tìm hiểu thế nào là lí thuyết hội thoại, hoạt động tương tác; đặc điểm tâm lí của HS tiểu học, cũng như sự phù hợp của việc vận dụng hoạt động nhóm trong phân môn tập đọc lóp 3. Bên cạnh đó, người NC cũng đã tìm hiểu về nội dung chương trình môn Tiếng Việt lóp 3, chuẩn kiến thức kĩ năng đọc ở lóp 3, cũng như thực tiễn việc sử dụng hoạt động nhóm trong giớ tập đọc ở lớp 3 hiện nay. 25 CHƯƠNG 2: TÓ CHỨC HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG GIỜ TẬP ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP 3 Trong chương ly chúng tôi đã trình bày quy trình dạy học Tập đọc cho HS lớp 3. Quy trình này bao gằm 5 bước I/ Đọc mẫu; II/ Luyện đọc đúng; III/ Tìm hiểu bài; IV/ Luyện đọc lại.; V/ Củng cố, dặn dò. Tồ chức hoạt động nhóm cho học sinh trong giờ tập đọc, chủng tôi quan tâm đến hoạt động dạy học Tập đọc từ bước 2 đến bước 4.Bu’ớc II và bước IV có chung nhiệm vụ rèn kĩ năng đọc thành tiếng cho HS. Vì vậy chúng tôi xem xét việc tố chức hoạt động nhóm của hai bước này cùng trong mục “ Tồ chức hoạt động nhóm trong bước Luyện đọc thành tiếng cho HS” đế tiện đối chiếu so sánh. Tổ chức hoạt động nhóm trong bước Luyện đọc thành tiếng cho học sinh ỉóp 3 2.1 Tố chửc hoạt động nhóm trong bưóc Luyện đọc đúng 2.1.1 Xác định yêu cẩu rèn kĩ năng luyện đọc đúng cho học sinh lớp 3 Đối với HS lóp 3, rèn kĩ năng đọc đúng được ưu tiên hơn các kĩ năng khác. Ở lớp 3, các em cần đạt được các mức độ về đọc đúng như sau: - Đọc đúng, liền mạch các từ và cụm từ trong câu. - Đọc tron câu, đoạn hoặc bài ngắn có nội dung hành dụng và một số văn bản nghệ thuật có độ dài khoảng 200 chữ, tốc độ tối thiểu 7 0 - 8 0 chữ/phút. Biết nghỉ hơi ở những chỗ có dấu câu và nghỉ hơi ở những chỗ cần tách ý trong câu. Yêu cầu chung là như vậy, nhưng mỗi bài tập đọc lại có những yêu cầu cụ thể riêng. Ví dụ trong SGK Tiếng Việt 3, tập l,tiết tập đọc “Giọng quê hương” được bố trí ngay trước tiết chính tả “Phân biệt oai - oay, 1- n, dấu hỏi - dấu ngã”. Để giúp HS viết chính tả đúng theo nguyên tắc nghe - đọc 26 đúng/viết đúng, thì một trong những yêu cầu cơ bản của tiết tập đọc nói trên là luyện cho HS đọc đúng các tiếng chứa vần oai/ oay, hoặc các tiếng chứa dấu hỏi, dấu ngã , chứa các phụ âm 1/n . Yêu cầu này sẽ chi phối việc chọn HS để chia nhóm. Nghĩa là, chia nhóm đôi GV phải chú ý không thể để hai em cùng ngọng 1/n vào một nhóm. Tương tự, khi chia các nhóm theo hình thức khác, GV cũng phải cân đối số HS phát âm chuẩn và chưa chuẩn giữa các nhóm. Ví dụ trong bài “Người lính dũng cảm” (TV3, tập 1). Bài này cũng được sắp xếp trước bài Chính tả “Phân biệt n/1, en/eng”. Bài tập đọc này gồm 4 đoạn. Khi GV chia nhóm gồm 4 HS là một nhóm thì phải chú ý xem trong các nhóm đó có bao nhiêu em ngọng n/1, bao nhiêu em không ngọng. Đe sắp xếp các em vào nhóm sao cho phù họp. Tránh trường hợp 1 nhóm 4 HS mà có tới 3 HS bị ngọng 1/n, có nhóm lại không có em nào ngọng. Như vậy nhóm có các em ngọng nhiều như vậy thì tự các em rất khó để phát hiện ra lỗi của mình. Trong trường hợp đó, GV cần phải linh hoạt đổi chỗ các thành viên của nhóm đó với nhóm khác. Tốt nhất là chia bớt các em đọc chưa chuẩn sang các nhóm khác, sắp xếp làm sao mỗi nhóm chỉ có một em bị ngọng. Neu nhiều em ngọng quá thì bắt buộc phải có nhóm 2 HS được ngọng. Chứ không được như trường hợp trên 3Á HS bị ngọng. 2.1.2 Chia nhóm đế luyện đọc thành tiếng Có nhiều cách chia nhóm khác nhau để HS thực hiện hoạt động đọc thành tiếng. Như trên đã nói, việc chia nhóm trước hết phải căn cứ vào yêu cầu, nhiệm vụ của mỗi bài tập đọc. Mặt khác việc chia nhóm, nhất là việc chia nhóm để luyện đọc đoạn phải căn cứ vào cấu trúc (cả cấu trúc hình thức và cấu trúc nội dung) của từng bài tập đọc. Tuy nhiên ở Tiểu học thường thì GV chia nhóm theo cấu trúc (hình thức) của bài tập đọc. Nghĩa là vào các đoạn được đánh dấu bằng những chỗ xuống dòng, hoặc đánh số thứ tự của đoạn ở 27 đầu mỗi đoạn. Bài tập đọc gồm mấy phần thì chia nhóm gồm từng đó thành viên để việc đọc thành tiếng của các em được dễ dàng và hiệu quả hơn. Ví dụ như bài “Thư gửi bà” (TV3, tập 1). Bài này gồm 3 đoạn được đánh số theo thứ tự 1,2, 3. GV chỉ việc chia nhóm 3 để các em luyện đọc thành tiếng. Hay bài “Nắng phương Nam” (TV3, tập 1), bài tập đọc này gồm 5 đoạn cũng được đánh số theo thứ tự từ 1 đến 5. GV cũng rất đơn giản chia nhóm mỗi nhóm gồm 5 em. GV có thể sử dụng biện pháp “vòng tròn” để chia nhóm cho các em. Hoặc những bài thơ thì GV lại chia nhóm dựa theo số khổ thơ có trong bài. Như bài “Cái cầu” (TV3, tập 1). Bài thơ gồm 4 khổ thơ thì GV có thể chia nhóm 4 đế hướng dẫn các em đọc bài. Tuy nhiên, không phải bài tập đọc nào, GV cũng có thể chia nhóm dựa vào số lượng đoạn có trong bài tập đọc được. Bởi vì trong một số bài tập đọc có nhũng đoạn rất ngắn, chỉ gồm một hoặc hai câu đơn. Vì vậy mà việc chia nhóm dựa theo cấu trúc của bài không đạt hiệu quả. Neu chia như vậy thì có em phải đọc đoạn quá dài, có em lại chỉ phải đọc một, hai câu. Vậy thì việc hình thành kĩ năng đọc đúng ở các em hiệu quả đạt được là không cao. Trong những trường họp đó, GV phải can thiệp sớm. GV cần chuẩn bị trước ở nhà là bài này có thể chia đoạn như thế nào cho phù hợp với nội dung tìm hiểu của bài (đây là cách chia nhóm theo trường họp thứ hai - nội dung). Đe từ đó, chia nhóm cho các em sao cho hiệu quả. Ví dụ luyện đọc đoạn trong bài “Con cò” (TV3, tập 2, tr 111). Bài này nếu chia đoạn theo hình thức của bài thì bài tập đọc gồm 4 đoạn văn, được phân cách nhau bởi các dấu chấm xuống dòng. Tuy nhiên, chúng ta để ý đoạn 1 và đoạn 4 chỉ có một câu văn, cụ thể là: 28 Đoạn 1: “Đồng phẳng lặng, lạch nước trong veo, quanh co uốn khũc sau một nấm gò.” Đoạn 4: “Rồi nó lại cất cánh bay, nhẹ như chẳng ngờ, không gây một tiếng động trong không khí.” Hai đoạn này đều rất ngắn, nhung đoạn 2 và đoạn 3 lại là hai đoạn khá dài. Mỗi câu cũng có tới 3, 4 câu văn khác. Vậy thì việc chia nhóm theo hình thức của bài tập đọc ở đây không còn mang lại hiệu quả nữa. Bởi khi luyện đọc, có em thì được đọc một đoạn khá dài, được luyện nhiều hơn, vậy mà em khác thì lại đọc có một câu. Như vậy thì hiệu quả của việc chia nhóm theo hình thức bài tập đọc không còn mang lại hiệu quả nữa. Ở đây, GV phải dựa vào nội dung của bài tập đọc để chia. Ta thấy đoạn 1 (câu văn đầu tiên) miêu tả về cánh đồng, về lạch nước hay nói cách khác câu văn này miêu tả thiên nhiên. Đoạn thứ hai ta thấy, câu đầu tiên vẫn còn miêu tả về thiên nhiên của một buổi chiều. Như vậy ta có thể hoàn toàn ghép đoạn 1 vào đoạn 2 thành một đoạn. Bởi nó hoàn toàn logic mà lại họp lí. Nhất là khi đọc đến câu hỏi 1 của (?) phần tìm hiểu bài ta thấy: 1. Con cò bay trong khung cảnh thiên nhiên như thế nào? Khung cảnh thiên nhiên đó được miêu tả ở cả đoạn 1 và đoạn 2 của bài. Như vậy việc ghép 2 đoạn văn này là họp lí. Còn đoạn 3 và đoạn 4 ta đều thấy nó miêu tả dáng vẻ của con cò cũng như của con người. Vậy ta cũng có thể ghép 2 đoạn này thành một đoạn được. Tuy nhiên khi ghép lại thì đoạn đó lại hơi dài để luyện đọc. Vậy nên, ta có thế tách đoạn thứ 3 ở chỗ: “....cảm thấy bực dọc vì cái nặng nề của mình.”, thành đoạn thứ 2 và hai câu còn lại với đoạn cuối thành đoạn thứ 3. Việc chia như vậy không ảnh hưởng gì tới việc tìm hiểu bài của HS. Neu GV sử dụng các câu chuyển đoạn thì việc tìm hiểu bài của các em vẫn theo mạch của bài mà 29 không sợ bị gián đoạn. Như vậy là bài tập đọc này có thể chia làm 3 đoạn thay vì 4 đoạn như chia theo hình thức của bài. Ngoài ra việc chia nhóm còn phải căn cứ vào không gian lóp học và năng lực đọc của từng HS. Khi dựa vào không gian lóp học, GV cần phải chú ý, nếu như lớp hẹp mà số lượng HS lại đông thì khi chia nhóm các em hoạt động như thế nào. Tất nhiên khi diện tích lớp học không đủ thì các em không thể hoạt động nhóm thoải mái bằng diện tích lóp học rộng. Bởi vì, lớp học nhỏ thì GV không thể để cho các em ra khỏi chỗ của mình để đến các không gian trống mà hoạt động nhóm lớn được. Như thế thì đương nhiên GV không thể chia nhóm lớn trong giờ tập đọc được mà chỉ có thể chia nhóm nhỏ, như nhóm đôi, nhóm ba hay nhóm 4 mà thôi. Ví thử nếu bài tập đọc có nhiều đoạn hơn như 6 hay 7 đoạn,... thì việc các em chia nhóm như thế nào. Điều đó cho ta thấy rằng diện tích lớp học nhỏ thì hoạt động nhóm trong giờ học đó khó đạt được hiệu quả cao, bởi ngày nào các em cũng ngồi cùng nhóm như vậy thì làm sao các em thấy thú vị mà thích đọc được. Hay các em lại ngồi gần nhiều em đọc ngọng thì đó thật sự là một điều đáng lo ngại. Nhưng nếu lớp học hẹp mà số lượng HS lại không quá lớn thì việc chia nhóm cũng không còn khó khăn nhiều nữa. GV có thể cho các em hoạt động nhóm thoải mái hơn cho dù bài học có thể chia thành mấy đoạn đi chăng nữa. Bởi mỗi HS có một năng lực đọc riêng, được rèn luyện khác nhau qua thời gian, nên khi chia nhóm dựa vào năng lực đọc của từng HS thì GV cần lưu ý sao cho trong một nhóm có cả các em đọc tốt có cả em đọc chưa tốt. Đẻ khi các em luyện đọc thì các em có thể tự sửa cho nhau cũng như tự học được cách đọc hay đọc tốt của bạn mình. Đe làm được điều này thì phải dựa vào sự chú ý của GV hàng ngày. Khi quan sát các em đọc hàng ngày, GV quan sát xem trong lớp của mình có bao nhiêu em đọc tốt, đó là những em nào, còn 30 bao nhiêu em đọc chưa tốt là những ai. Khéo léo luân phiên đổi chỗ cho các em đọc chưa tốt cùng nhóm với cả các em đọc tốt. Khi GV làm được điều đó thì hiệu quả của hoạt động nhóm sẽ cao hơn rất nhiều. 2.1.3 Hướng dẫn các nhóm làm việc Sau khi chia nhóm, GV hướng dẫn các em phân công công việc cho các thành viên trong nhóm. Phân công nhóm trưởng, thư kí, đế việc hoạt động nhóm diễn ra thuận tiện hơn. Việc phân chia các đoạn hay chọn nhóm trưởng, tốt hơn nên để các em tự chia và bầu chọn trong nhóm. GV không nên làm giúp HS. Ở phần này, GV chỉ đóng vai trò là người hướng dẫn, định hướng việc làm cho các em. Còn công việc cụ thể thì phải để các em tự làm. Tự mình làm HS có ý thức về việc làm của mình và chủ động hơn trong hoạt động nhóm. GV yêu cầu: Mỗi nhóm có n thành viên, bây giò' các em hãy phân chia các đoạn trong bài cho các bạn. Mỗi bạn một đoạn rồi luyện đọc trong nhóm. Tiếp đó các nhóm tự phân công công việc cho nhau rồi thực hành luyện đọc. Đó là đối với các nhóm lớn đọc những bài tập đọc dài thì cần như vậy, còn đối với các nhóm đôi mà chỉ đọc những bài thơ ngắn thì các em có thể thay phiên nhau luyện đọc. GV phải quy định rõ ràng với các nhóm để giúp các em được luyện đọc một cách tối đa nhất. 2.1.4 Cá nhân luyện đọc trong nhóm Sau khi được sự hướng dẫn của GV, các nhóm bắt tay vào luyện đọc. Việc luyện đọc trong nhóm được diễn ra theo thứ tự từng cá nhân. Nếu là nhóm đôi các em luân phiên nhau đọc. Neu là nhóm lớn hơn, các em đọc đoạn văn/đoạn thơ của mình đã được phân công. Trong quá trình các em đọc trong nhóm, GV nên quan sát các nhóm đọc, đến nhắc nhở nhóm nào làm việc không nghiêm túc (như làm việc riêng, 31 nói chuyện với bạn khiến bạn không tập trung đọc được,...). Tuy nhiên cũng có nhóm đọc rất nghiêm túc nhưng lại đọc quá to gây ảnh hưởng tới các nhóm khác thì GV cũng phải kịp thời nhắc nhở các em đọc nhỏ lại. Hơn thế nữa, GV cũng phải đến từng nhóm xem các em đọc trong nhóm đã đạt hiệu quả chưa. Có em nào đọc ngọng hay chưa đúng ở từ nào, câu nào, đoạn nào mà các bạn khác trong nhóm không phát hiện ra thì GV phải kịp thời chỉnh sửa cho các em. 2.1.5 Các nhóm báo cáo kết quả đọc. Nhận xét đánh giá Khi quá trình luyện đọc cá nhân kết thúc, GV ra hiệu lệnh “Het thời gian luyện đọc!” và yêu cầu các em chuẩn bị đọc bài theo nhóm. GV gọi các nhóm lần lượt đứng lên đọc bài. Các bạn trong nhóm đọc nối tiếp nhau tùng đoạn có trong bài. Sau khi các nhóm đọc xong, GV cho các bạn nhận xét nhóm đó đã đọc tốt hay chưa, đã đọc đúng hay chưa. Việc để HS nhận xét bài của bạn trước rồi GV mới nhận xét đem lại hiệu quả rất tốt. Qua đó mới cho ta thấy được việc lắng nghe, theo dõi bạn đọc của HS có tốt hay không. Tiếp đó, GV phải nhận xét việc đọc của nhóm đó luôn để các em biết được em nào đọc đã tốt, em nào đọc chưa tốt. Nhận xét xem các em đọc còn chưa đúng, hay phát âm chưa chuẩn ở tù’nào, đoạn nào và sửa cho các em ngay. Vì thời gian dành cho hoạt động nhóm trong phần này không nhiều nên cũng không thể cho tất cả các nhóm cùng lên đọc bài được. GV nên chọn nhũng nhóm đọc tốt đọc cho các bạn khác nghe, và một nhóm có các bạn đọc chưa tốt để giúp các em sửa lỗi (nếu có). Cuối cùng, GV phải đưa ra lời nhận xét tổng quát xem nhóm nào hoạt động nhóm hiệu quả, nhóm nào thực hiện chưa hiệu quả, nhóm nào còn làm việc riêng trong giờ. Tuyên dương cũng như phê bình các nhóm. 32 2.2 Tổ chức hoạt động nhóm trong bước Luyện đọc lại 2.2.1 Xác định yêu cầu rèn kĩ năng luyện đọc lại của bài Tập đọc Luyện đọc lại là một phần khá quan trọng với các em HS. Nhất là với các em lớp 3 thì luyện đọc lại đem lại hiệu quả khá rõ rệt. Vì ở phần này, HS đã đọc được tốt hơn phần đọc thành tiếng ở trên. HS khá, giỏi có thể đọc được diễn cảm hay phân vai theo lượt lời của từng nhân vật. Như vậy, yêu cầu của việc rèn kĩ năng đọc lại là: - HS phải đọc trôi chảy bài tập đọc (đọc đúng) - Biết thay đoi giọng đọc sao cho phù hợp với từng nhân vật - Biết nghỉ hơi cũng như nhấn giọng ở nhữỉĩg từ ngữ, những câu vãn tiêu biếu (đọc hay) Đó là mục tiêu chung của phần Luyện đọc lại, tuy nhiên vào từng bài cụ thể thì nó lại có mục tiêu riêng. Việc chia nhóm trong bài tập đọc đó phải làm sao phù hợp với mục tiêu riêng của bài và qua đó còn phải đáp ứng được mục tiêu chung của phần Luyện đọc lại. Ví dụ như trong bài: “Chú sẻ và bông hoa bằng lăng” (TV3, tập 1). Mục tiêu của phần luyện đọc lại là: HS đọc đúng các câu cảm, câu hỏi. Phân biệt được lời dẫn chuyện và lời nhân vật. Đe đạt được mục tiêu này, GV nên chọn 2 đoạn cuối của bài tập đọc cho HS luyện đọc. Bởi vì trong hai đoạn này có cả lời của người dẫn truyện có cả lời của bé Thơ; có cả câu cảm và có cả câu hỏi. GV hướng dẫn các em chia nhóm đôi để luyện đọc hai đoạn văn này. GV chỉ cho các em gạch chân vào những từ ngữ gợi tả, gợi cảm cần đọc nhấn giọng (tự nhiên), chỗ nghỉ hơi (sau từ ngữ nhìn kĩ cành hoa dù không có dấu phẩy): “Nó chắp cánh, bay vù về phía cành bằng lăng mảnh mai. Nó nhìn kĩ cành hoa / rồi đáp xuống. Cành hoa chao qua, chao lai. Se non cố đứng vững. Thế là bông hoa chúc hẳn xuống, lot vào khuôn cửa sổ. 33 Lập tức, sẻ nghe thấy tiếng reo từ trong gian phòng tràn ngâp ánh nắng: - Ôi, đep quá! Sao lại có bông bằng lăng nở muôn thế kia?” GV hướng dẫn cho các em khi luyện đọc nên đổi đoạn cho nhau để cả hai cùng được nhập vai vào nhân vật cũng như được nhập vai nào người dẫn chuyện. Khi đọc đoạn 3 phải đọc với giọng hồi hộp, đoạn 4 đọc với giọng vui vẻ, nhanh, lời của nhân vật là một tiếng reo, đọc làm sao phải thể hiện sự vui tươi nhí nhảnh của bé Thơ (chú ý vào câu cảm, câu hỏi ở cuối bài). Nếu các em đạt được những điều đó là chứng tỏ các em đạt được mục tiêu của bài tập đọc, đó cũng chính là mục tiêu đọc hay ở phần luyện đọc lại này. Hay trong bài: “Mồ Côi xử kiện” (TV3, tập 1). Mục tiêu của phần đọc lại là bước đầu biết đọc phân biệt lời dẫn truyện với lời các nhân vật. Đây là bài tập đọc gồm có 4 nhân vật: Mồ Côi, bác nông dân, ông chủ quán và người dẫn truyện. Bốn nhân vật này có các lượt lời được đan xen, lồng ghép với nhau thậm chí cảm xúc của họ cũng được thay đổi qua các lượt lời. Việc cảm xúc chi phối tới giọng đọc đã khiến cho việc đọc hay ở bài này là hơi khó đối với HS lóp 3. Nên ở đây chỉ cần thấy được sự phân vai đọc của các nhân vật là được chưa yêu cầu phải đọc hay ngay. Nhưng GV vẫn chia nhóm 4 cho các em hoạt động. Hướng dẫn các em giọng đọc của từng nhân vật trong từng đoạn được thay đổi như thế nào để các em luyện đọc. 2.2.2 Chia nhổm đế luyện đọc lại Việc chia nhóm để luyện đọc lại trước hết phải căn cứ vào mục đích của từng bài đọc cụ thể. Luyện đọc lại là phần được tổ chức sau khi HS đã tim hiểu bài xong. Vậy nên việc chia nhóm trong phần luyện đọc lại có thể được kế thừa cách chia nhóm ở phần luyện đọc đoạn hoặc cách chia nhóm ở phần đọc hiểu được tổ chức trước đó. Tuy nhiên thông thường hoạt động đọc lại thườnng được GV tổ chức không phải trên toàn bộ văn bản mà chỉ luyện đọc ở một đến hai 34 đoạn tiêu biểu. VD bài “Chú sẻ và bông hoa bằng lăng” HS chỉ cần luyện đọc lại đoạn 3 và đoạn 4. Mục đích luyện đọc lại hai đoạn này là HS phải thể hiện được khả năng biểu hiện của một số từ ngữ gợi tả và ngắt nghỉ hơi biểu cảm. Cho nên việc chia nhóm mặc dầu vẫn giữ nguyên như cách chia nhóm ở phần luyện đọc đúng nhưng nhiệm vụ giao cho các nhóm sẽ khác. Đối với những văn bản tập đọc là truyện kể và để phần này trở nên hấp dẫn hơn, GV có thể chia nhóm theo luyện đọc lại bằng cách phân vai các nhân vật trong bài tập đọc. Đó chính là cách chia, bài tập đoc có mấy nhân vật thì chia nhóm từng đó thành viên, mỗi thành viên đóng vai là một nhân vật để đọc lại bài tập đọc, dựng lại câu chuyện. Cách này còn được gọi là cách đọc phân vai. Ví dụ như bài: “Nắng phương Nam”. Bài này có 4 nhân vật: + Người dẫn truyện + Uyên +Phương +Huê Vậy nên ta chia nhóm gồm từng đó thành viên. Cụ thể ở đây là nhóm 4. GV có thể sử dụng biện pháp vòng tròn gồm 4 bạn ngồi gần nhau quay mặt lại thành một nhóm để luyện đọc bài. Ngoài ra, nếu GV nhắc nhở HS chuẩn bị bài ở nhà trước thì các em có thể đóng vai để đọc lại hay kế lại bài tập đọc (với dạng bài tập đọc là truyện). Như vậy thì phần luyện đọc lại mới trở nên thú vị hơn với các em. Ví dụ như bài: Người mẹ (TV3, tập 1) Đây là một truyện kể rất hay của An-đéc -xen, truyện có tới 7 nhân vật: Thần chết, Thần đêm tối (trong hình dáng một bà cụ già mặc áo choàng đen), bà mẹ, em bé, bụi gai, hồ, người dẫn chuyện. 35 Neu tổ chức hoạt động nhóm để luyện đọc lại câu chuyện trên, chúng ta phải chọn mỗi nhóm tới 7 em. Hình thức nhóm dễ thực hiện nhất là nhóm vòng tròn. Hoạt động theo hình thức nhóm này các em có điều kiện nhìn thấy nhau khi mỗi người thế hiện lời nói của vai nhân vật mà mình đảm nhiệm. 2.2.3 Hướng dân các nhóm luyện đọc Sau khi chọn kiểu chia nhóm cho HS xong, GV bắt đầu hướng dẫn các nhóm luyện đọc. Neu như ở phần trên các nhóm thực hiện đọc trong nhóm thì ở phần này các nhóm thực hiện đọc trước lớp. GV lưu ý các nhóm chú ý thể hiện nội dung biểu cảm trong từng đoạn. Neu các nhóm thực hiện hình thức phân vai để đọc diễn cảm thì GV cần nhắc các em một số lim ý sau: + Chuẩn bị kĩ các lượt lời của từng nhân vật + Có sự nhấn nhá, biểu lộ cảm xúc sao cho phù hợp + Có thể chuẩn bị đồ dùng trực quan có trong bài để việc kể chuyện, luyện đọc lại của các em trở nên phong phú hơn. + Nhắc nhở HS việc phân vai, phân việc phải thật rõ ràng. Rõ người rõ việc. + Có sự kết hợp các lượt lời của từng nhân vật phải kịp thời, khớp với nhau, tránh làm mất nhiều khoảng thời gian trống (yêu cầu về việc chuấn bị bài trước là phải kĩ lưỡng). Ví dụ như trong bài: “Cuộc họp của chữ viết” (TV3, tập 1). Trong bài có các nhân vật như người dẫn chuyện, Dấu Chấm, Bác Chữ A, các dấu câu và chữ viết khác. Khi hướng dẫn các nhóm đọc bài tập đọc này, ngoài việc giao từng vai cho từng em một thì GV nên chuẩn bị cho các nhóm một số đồ dùng làm dụng cụ trục quan khi đọc bài này như: biển viết chữ A cho bạn đọc vai Bác Chữ A, biển viết dấu chấm cho bạn đọc vai Dấu Chấm, và một số biển số, biển chữ khác cho các vai còn lại, vai người dẫn chuyện thì không 36 cần. Những đồ dùng trực quan này cần phải được trang trí đẹp mắt, dễ nhìn. Khi các em đọc bài, ngoài việc biểu lộ cảm xúc của mình theo từng nhân vật trong truyện các em còn được dán những đồ dùng kia trên lên ngực, hoặc đeo nó lên đầu. Như vậy các em sẽ cảm thấy thích thú hơn khi đọc bài. Bài học sẽ bớt được cảm giác khô khan, gò bó. GV sẽ thu hút được các em vào bài giảng của mình hơn. Hướng dẫn các em cả về giọng đọc của từng nhân vật, từng lời thoại sẽ có sự khác nhau để HS biết chuyển giọng thay đổi giọng nói của mình sao cho phù họp. GV hướng dẫn các em kết hợp cả những cử chỉ, điệu bộ, nét mặt sao cho phù họp với lời đọc của từng nhân vật. 2.2.4 Các nhóm luyện đọc trước lớp Neu như việc đọc lại được tổ chức như phần luyện đọc đúng thì phần đọc cá nhân đại diện cho nhóm ở đây quá đon giản. HS có thể luyện đọc lại y nguyên như lúc ban đầu mà HS đã thực hiện. Tuy nhiên khi hoạt động như vậy thì hiệu quả của việc luyện đọc không cao. Ví như em nào đã đọc tốt đoạn của mình rồi chúng sẽ không luyện đọc nữa mà có thể nói chuyện, làm việc riêng với bạn khác; hay nếu luyện đọc như vậy thì HS đã được chia đoạn nào thì HS chỉ luyện đọc đoạn đấy mà không được luyện đọc các đoạn khác nữa,...Việc chia nhóm như vậy không những làm cho việc luyện đọc không hiệu quả mà còn làm cho lớp học trầm xuống vì không thú vị hay quá ồn vì không tập trung vào bài. Đó là điều mà chúng ta nên tránh khi giảng dạy. Đe đỡ tốn thời gian chia nhóm mà lại hạn chế được những việc như trên, GV có thể nhắc nhở các em trong nhóm phải phân chia lại các đoạn cho những thành viên trong nhóm. Neu như bạn A lúc đầu đọc đoạn 1, bạn B đọc đoạn 2,...thì bây giờ cho bạn A đọc đoạn 2, bạn B đọc đoạn l,...Như vậy đảm bảo được việc là các em được luyện đọc lại các đoạn khác nhau, không phải là đoạn mà các em đã được luyện đọc. 37 - Neu việc chia nhóm ở phần trên được GV chuẩn bị trước bằng cách phân vai các lượt lời cho HS thì khi cá nhân đọc trong nhóm GV cần đến quan sát, theo dõi xem các em đọc có sự trôi trảy, lim loát hay chưa. Các vai đọc đã có sự phối hợp nhịp nhàng với nhau hay chưa? Ví dụ như: Trong bài “Mồ Côi xử kiện”. Các nhân vật trong truyện có sự đan xen các lượt lời rất linh hoạt. Câu truyện diễn ra giống như một vở kịch, có lúc câu chuyện diễn ra đều đều, có lúc nó diễn ra dồn dập khiến người nghe cảm thấy rất thú vị, nhất là lúc Mồ Côi xử kiện, lời của các nhân vật cứ chồng chéo lên nhau. Chính vì lẽ đó, mà khi chuẩn bị trong nhóm ở phần luyện đọc lại thì các thành viên phải chuẩn bị sao cho thật kĩ lưỡng, cả về giọng đọc của từng nhân vật cũng như khớp các lượt lời với nhân vật khác. Tránh đọc nhầm, hay mất nhiều thời gian trong việc dò tìm lượt lời. - Đó là đối với truyện còn đối với bài tập đọc là thơ thì phải hướng dẫn các em về cách ngắt nhịp, nghỉ hơi sao cho hợp lí. Hướng dẫn các em về cách ngắt nhịp trong một câu, trong một đoạn như thế nào đối với từng bài. 2.2.5 Thi đọc giữa các nhóm Khi các em luyện đọc xong thì việc tổ chức thi đọc giữa các nhóm là phải được tổ chức. Như thế mới kích thích được sự hứng thú ở các em cũng như có tinh thần tốt để chuẩn bị bài sau nữa. GV tổ chức cho các em thi theo thứ tự do GV sắp xếp, cũng có thể cho các em tự chọn thứ tự dành cho nhóm mình. Tuy nhiên đế tránh việc tranh nhau đọc trước thì GV tốt nhất nên cho các em nhóm trưởng gắp thăm thứ tự đọc của nhóm mình. Như thế vừa đảm bảo tính khách quan, vừa khiến các em thoải mái hơn. Khi các nhóm đọc bài, hay diễn kịch thì các nhóm khác phải chú ý lắng nghe, theo dõi việc đọc của các bạn mình và nhanh chóng ghi nhận xét vào giấy. Tiếp đó GV cứ cho các nhóm lên đọc tiếp, tránh việc cho nhận xét ngay 38 sẽ làm các em cảm thấy không hài lòng, cảm thấy thua bạn gây mất tập trung, mất đoàn kết. GV nên cho 2 - 3 nhóm thi với nhau trước rồi lại cho các nhóm còn lại thi với nhau. Chọn ra 2 nhóm đọc tốt hơn để khen thưởng hoặc cũng có thể cho 2 nhóm đọc tốt hơn này thi đọc với nhau đế chọn ra nhóm đọc tốt nhất. Sau đó GV nhận xét, tuyên dương các nhóm. Ngoài ra, GV cũng nên khen ngợi cả những cá nhân đọc tốt, đọc hay và có hình thức khen thưởng phù hợp. Việc khen thưởng đối với các em HS lớp 3 là thật sự cần thiết, bởi như vậy sẽ khích lệ, động viên các em hon. Neu như các em chưa được khen thì lần sau cần cố gắng, các em đã được khen rồi thì lần sau sẽ cố gắng hơn. 2.3 Tố chửc hoạt động nhóm trong bưóc Tìm hiểu bài Theo quy trình dạy Tập đọc bước Luyện đọc lại thực hiện sau bước Tìm hiểu bài, nhưng trong mục 2.1.1 chúng tôi đã xem xét việc tổ chức hoạt động nhóm trong bước luyện đọc lại ngay sau bước luyện đọc đúng để tiện so sánh đối chiếu. Nên chúng tôi xếp phần Tổ chức hoạt động nhóm trong bước Tìm hiểu bài thành mục riêng để tìm hiểu. Cũng như các hoạt động dạy học nhóm nói chung, hoạt động dạy học nhóm trong bước tìm hiểu bài trước hết phải xác định được yêu cầu, nhiệm vụ tìm hiểu bài của mỗi bài tập đọc. Chính yêu cầu này sẽ chi phối hoạt động tìm hiểu bài, hoạt động luyện đọc. Tổ chức hoạt động nhóm để tìm hiểu bài là phải căn cứ vào yêu cầu, nhiệm vụ. Tìm hiếu những nội dung cơ bản nào? Cần có cách thức nào để việc tìm hiếu bài được dễ dàng. Nghĩa là phải chia các nhóm như thế nào, hướng dẫn các nhóm hoạt động ra sao để tìm hiểu được nội dung bài. 39 2.3.1 Xác định yêu cầu Tìm hiếu bài trong bài tập Phần tìm hiểu bài là phần với mục đích giúp các em phát triển kĩ năng đọc hiểu. Sau khi đọc xong từng đoạn, các em trả lời được các câu hỏi tương ứng với đoạn đó. Qua đó các em hiểu được: - Hiểu nghĩa của từ ngữ (bao gồm cả nghĩa bóng tróng) trong bài đọc. - Hiểu ý chính của đoạn, bài ngắn. Biết giải nghĩa từ một cách dễ hiểu. Nhắc lại một số chi tiết có trong bài đọc. - Hiểu nghĩa của câu (bao gồm cả nghĩa hàm ấn), nội dung của đoạn, bài ngắn. Trả lời được câu hỏi về nghĩa của câu, về nội dung của đoạn, bài ngắn. - Biết đọc một số sơ đồ, biểu bảng đơn giản, mục lục sách. Trả lời được câu hỏi về nội dung nêu trong các sơ đồ, biểu bảng đơn giản, mục lục sách. Cũng giống như 2 phần trên ta thấy, phần đọc hiểu có mục tiêu chung nhung với mỗi một bài thì phần đọc hiểu lại có những yêu cầu cụ thể. Vì vậy mà việc chia nhóm của GV phải đảm bao sao cho vừa thực hiện được mục tiêu riêng cho từng bài mà cũng vừa đạt được mục tiêu chung đề ra. Ví như trong bài: “Chú sẻ và bông hoa bằng lăng” (TV3, tập 1). Mục tiêu trong phần đọc hiểu của bài này là: HS nắm được cốt truyện và ý nghĩa của câu chuyện: Tinh cảm đẹp đẽ, cảm động mà cây bằng lăng và sẻ non dành cho bé Thơ. Tình cảm đó được thể hiện rất rõ ở từng đoạn của bài tập đọc. Khi GV tổ chức chia nhóm cho các em đọc để tìm hiểu bài cần chú ý hướng các em đọc thật to, rõ ràng bài tập đọc. Đe khi tìm hiểu bài các em dễ dàng nhận ra câu trả lời đã có sẵn ngay trong phần mà các em vừa đọc. Như thế việc đọc hiểu của các sẽ em đạt hiệu quả hơn rất nhiều. 40 2.3.2 Chia nhóm đế làm bài tập tìm hiếu bài Đối với HS lớp 3 thì các câu hỏi trong phần Tìm hiểu bài không quá khó nên việc hoạt động nhóm trong việc trả lời các câu hỏi chỉ ở những hình thức đon giản như nhóm đôi, nhóm ba, hay nhóm bốn học sinh. Khi chia nhóm, GV cần chú ý đến nội dung của câu hỏi xem chia nhóm mấy sẽ mang lại hiệu quả. Tránh việc chia nhóm quá nhiều thành viên mà nội dung câu hỏi đơn giản quá không kích thích được trí tưởng tượng, sự sáng tạo của HS. GV phải chú ý tới trình độ của các nhóm phải ngang bằng nhau. Ví như khi chia nhóm đôi hay nhóm ba thì phải có ít nhất một hoặc hai bạn đọc tốt hoặc đọc khá, nhanh hiểu bài với một bạn đọc còn chưa tốt để các em có thể giúp đỡ nhau. Em này chưa kịp hiểu thì đã có em khác giúp đỡ, để các nhóm có thế theo kịp tốc độ của nhau. Tránh trường hợp, nhóm A toàn các bạn đọc tốt, hiểu nhanh, nhóm B chỉ có một bạn như vậy thì đương nhiên nhóm B sẽ không thể theo kịp được nhóm A. Cho dù trong lớp các em có năng lực đọc hiểu là hoàn toàn khác nhau,nhưng việc chia nhóm phải được GV dự tính từ trước. 2.3.3 Hướng dẫn các nhóm làm việc Sau khi việc chia nhóm hoàn thành, GV hướng dẫn các nhóm hoạt động. GV đưa ra yêu cầu chung cho các nhóm. Trong phần này, các nhóm đều nhận được nhiệm vụ như nhau, đó là cùng thảo luận một câu hỏi được GV đưa ra và phải được quy định thời gian. GV hướng dẫn các em khi thảo luận xong thì ghi lại câu trả lời ra giấy. Tổng hợp ý kiến của tất cả các thành viên trong nhóm lại. Các nhóm sẽ có trách nhiệm bầu ra nhóm trưởng, thư kí chịu trách nhiệm ghi lại các câu trả lời của mọi người. Việc phân chia như vậy nên đế HS tự làm thì sẽ đạt hiệu quả hơn. 41 Sau đó các thành viên trong nhóm sẽ cùng nhau thảo luận và đưa ra ý kiến của mình. 2.3.4 Các nhóm làm việc Sau khi nhận được sự hướng dẫn của GV, các nhóm bắt tay vào thảo luận. Trong quá trình thảo luận thư kí của từng nhóm sẽ ghi lại tất cả các câu trả lời của mọi người trong nhóm. Ghi phải thật nhanh chóng. Sau đó các thành viên cùng nhìn lại xem trong các câu trả lời đó thì những câu trả lời nào là phù hợp nhất thì chọn ra để sau đó trình bày. Khi mà các nhóm thảo luận, GV cũng phải chọn cho mình những vị trí thích họp nhất sao cho có thể quan sát được tất cả các nhóm. Như đứng ở bốn góc lớp là những vị trí mà dễ quan sát nhất: ж * ООО ООО ж hoặc ООО ООО ООО ООО ООО ООО ООО ООО ООО ООО ООО ж ООО ООО * ООО ж GV nên đi đến gần các nhóm xem các em thảo luận có sôi nổi không, câu trả lời đã đúng trọng tâm của bài chưa. Neu như các em chưa có câu trả lời hay câu trả lời không hướng vào nội dung bài học thì GV phải kịp thời đưa ra các gợi ý để hướng dẫn các em. GV cũng phải kịp thời nhắc nhở các em còn chưa chú ý vào bài, làm việc riêng không thảo luận cùng các bạn. Nhắc các em thảo luận vừa đủ nghe, không gây ồn ào, to tiếng làm ảnh hưởng tới các nhóm khác cũng như sẽ bị lộ câu trả lời của nhóm mình,... Các nhóm hoạt động phải được dự kiến thời gian sao cho phù họp. Thời gian vừa đủ để các nhóm thảo luận và đưa ra câu trả lời. GV cũng phải 42 đôn đốc các em làm việc nhanh chóng nếu không sẽ không đủ thời gian thảo luận. 2.3.5 Các nhóm báo cáo kết quả làm việc. Nhận xét đánh giá Sau khi các nhóm thảo luận xong, có hiệu lệnh “Hết giờ!” của GV thì tất cả các nhóm dừng lại. Các thành viên trong nhóm quay trởi lại vị trí ban đầu của mình. Tiếp đó GV sẽ cho các nhóm lên trình bày kết quả thảo luận. GV mời đại diện của một nhóm đứng lên đưa ra câu trả lời của nhóm mình. Các nhóm khác lắng nghe rồi nhận xét và bổ sung ý kiến cho nhóm bạn. Ý kiến đó có thể đã đúng ngay. GV nên gọi nhóm khác nhận xét câu trả lời của bạn thay vì bổ sung ý kiến cho nhóm bạn. Nhưng cũng có thể chưa hoàn chỉnh thì GV cần gọi các nhóm khác bổ sung. Như vậy sẽ tránh được trường hợp là câu trả lời đã đúng rồi mà các nhóm khác lại nhận xét chưa đúng và đưa ra ý kiến khác. Sau khi các nhóm nhận xét hay bố sung ý kiến cho nhau xong, GV sẽ nhận xét câu trả lời và chốt ra kiến thức luôn cho từng câu hỏi. Tránh trường họp trả lời vài câu hỏi xong GV mới chốt lại tất cả các câu trả lời cùng một lúc. Như vậy HS sẽ khó nhớ được nội dung của từng câu trả lời cũng có khi mất tập trung nên không biết câu trả lời của nhóm mình đã đúng chưa. Ví như trong bài: “Hai Bà Trưng” (TV3, tập 2), GV có thể cho các em hoạt động nhóm đôi ở câu hỏi thứ 5 của bài, đó là: Vì sao bao đời nay nhân dân ta tôn kính Hai Bà Trung? + Có nhóm sẽ trả lời là: Vì hai bà là phụ nữ nhưng lại đi đánh giặc nên được mọi người tôn kính. Khi đó, GV gọi nhóm khác bổ sung ý kiến cho nhóm bạn. + N2: Vì hai bà Trưng là hai vị anh hùng chống ngoại xâm đầu tiên trong lịch sử nước nhà nên được mọi người tôn kính. 43 GV: Ý kiến của cả hai nhóm đều rất hay, nhưng còn thiếu một chút nữa. Có nhóm nào bổ sung thêm không? Neu như các em không có ý kiến bổ sung thì GV đưa ra luôn câu trả lời cho câu hỏi. Sở dĩ, Hai Bà Trưng được nhân dân ta bao đời nay tôn kính là do, hai bà là hai người phụ nữ đã cầm quân lãnh đạo nhân dân ta đánh giặc và dành được độc lập cho nước nhà. Tuy chiến thắng chưa được bao lâu thì lại bị quân giặc đàn áp và thất bại. Nhưng việc làm của Hai Bà Trưng đã thức tỉnh nhân dân ta đứng lên đánh giặc cứu nước, không chịu khuất phục trước quân thù. Hai bà là nữ nhi mà đã làm được những việc mà bao nam nhi thời đó chưa làm được. Tiểu kết chương 2 Ớ chương này chúng tôi đã đưa ra quy trình tổ chức hoạt động nhóm trong ba bước của giờ tập đọc. Đó là bước luyện đọc thành tiếng, Luyện đọc đoạn và Tìm hiểu bài. Ở các phần chúng tôi đã tìm hiểu: Nhiệm vụ của từng phần là gì, yêu cầu thực hiện việc chia nhóm của các phần, sau đó hướng dẫn cách chia nhóm. Các cách chia nhóm này tùy từng phần mà có các cách chia khác nhau; chia nhóm trong phần luyện đọc đoạn khác chia nhóm trong phần đọc hiểu. Từ đó mà hướng dẫn hoạt động nhóm sao cho hiệu quả. Và cho các nhóm trình bày kết quả của nhóm mình. 44 CHƯƠNG 3: THE NGHIỆM s ư PHẠM 3.1. Mục đích thể nghiệm Muốn thông qua quá trình giảng dạy thực tế xem việc thực hiện các biện pháp dạy học làm việc theo nhóm có nâng cao hiệu quả dạy và học trong giờ Tập đọc hay không? Đe từ đó có những biện pháp điều chỉnh lại sao cho thật hợp lí. 3.2. Địa điểm, thời gian thể nghiệm Hoạt động dạy thử nghiệm (TN) được tiến hành trên 2 lớp tại trường Tiểu học Cổ Loa - Đông Anh - TP Hà Nội đây là vùng kinh tế còn nhiều khó khăn và 2 lóp tại trường Tiểu học Uy Nỗ - Đông Anh - Hà Nội, đây là vùng thị trấn với kinh tế phát triển hơn nhiều. 3.3. Đối tượng thể nghiệm Chúng tôi đã tiến hành thực nghiệm trên bốn lóp: Trường Tiểu học cổ Loa: Lớp thử nghiệm - HS lớp 3D Lóp đối chứng - HS lớp 3E Trường Tiểu học Uy Nỗ: Lóp thử nghiệm - HS lớp 3C Lóp đối chứng - HS lớp 3H 3.4. Nội dung thể nghiệm Dạy TN và ĐC 2 tiết: Tiết 1: Tập đọc - Kẻ chuyện: Tiết 2: Tập đọc: Các GV tham gia dạy thực nghiệm và đối chứng như sau: Trường Cổ Loa: Lớp thực nghiệm - Cô Đào Thị Chiện Lóp đối chứng - Cô Hoàng Thị Thêm Trường Uy Nỗ: Lớp thực nghiệm - Cô Nguyễn Thị Quyên Lóp đối chứng - Cô Chu Thị Thái 45 Tiết dạy thử nghiệm GV dạy theo giáo án do tôi thiết kế và đã trao đổi thống nhất với GV. Các tiết dạy đối chứng, chúng tôi nhờ cô giáo chủ nhiệm lóp 3E - Hoàng Thị Thêm dạy theo giáo án cô giáo soạn dạy thường ngày. 3.5. Đặc điểm của nhóm thế nghiệm/đối chứng Cả bốn lớp này đều có trình độ học sinh ngang nhau. 3.6. Giáo án thể nghiệm Tôi chọn 2 bài dạy thể nghiệm biện pháp hoạt động nhóm mà tôi đưa ra 1. Bài Tập đọc - Kễ chuyện: Ai có lỗi ? (TV3, tập 1) 2. Bài Tập đọc: Cùng vui chơi Giáo án 1: Ai có lỗi ? Tập đọc-Ke chuyện Ai có lỗi ? I. Mục tiêu A, Tập đọc 1. Rèn kĩ năng đọc thành tiếng: - Đọc trôi chảy cả bài, đọc đúng: + Đọc các tù’ ngữ có vần khó: khuỷu tay, nguệch ra,... + Các từ ngữ dễ phát âm sai và do ảnh hưởng của phương ngữ: nắt nót, nổi giận, đến nỗi,.... + Các từ phiên âm tiếng nước ngoài: Cô-rét-ti, En-ri-cô - Biết nghỉ hơi hợp lí sau các dấu chấm, dấu phẩy và giữa các cụm tù’. - Biết đọc phân biệt lời người kể và lời các nhân vật. 2. Rèn kĩ năng đọc hiểu: - Nắm được nghĩa của các từ mới: kiêu căng, hối hận, can đảm - Nắm được diễn biến của câu chuyện: phải biết nhường nhịn bạn, nghĩ tốt về bạn, phải biết nhận lỗi khi trót cư xử không tốt với bạn. B. Ke chuyện 46 1. Rèn kĩ năng nói - Dựa vào trí nhớ và tranh, biết kể lại từng đoạn của câu chuyện theo lời của mình, biết phối họp lời kể với nét mặt, điệu bộ, thay đổi giọng kể phù họp với nộ dung. 2. Rèn kĩ năng nghe - Có khả năng theo dõi bạn kể chuyện - Biết nhận xét, đánh giá lời kể của bạn. Biết kể tiếp lời kể của bạn. II. Đồ dùng dạy học - Tranh minh họa bài học và truyện kể - Bảng phụ viết sẵn câu, đoạn cần hướng dẫn III. Các hoạt động dạy học Tâp đoc A. Kiếm tra bài cũ - 2 HS đọc bài: Đơn xin vào đội - Nêu nhận xét cách trình bày lá đơn ? B. Bài mới 1. Giới thiệu bài: Các con thân mến! Trong cuộc sống có những lúc ta lỡ làm một việc gì đó có lỗi với người khác. Mặc dù là chúng ta không cố ý, nhưng chúng ta phải biết thẳng thắn nhận lỗi và xin lỗi người khác. Đe xem hai bạn nhỏ trong bài tập đọc ngày hôm nay sẽ cư xử như thế nào, chúng ta cùng cô tìm hiểu bài tập đọc: “Ai có lỗi”. Cả lớp mở SGK trang 12. 47 Cô giáo ghi bảng và yêu câu HS ghi tên bài vào vở. 2. Luyện đọc a. GV đọc toàn bài - HS chú ý nghe - GV hướng dẫn cách đọc - HS quan sát tranh minh họa SGK b. GV hướng dẫn HS đọc kết họp - Giải nghĩa từ: kiêu căng, hối hận, can đảm, ngây. - Đọc từng câu + GV viết bảng Cô-rét-ti, En-ri- - 2-3 HS nhìn bảng đọc * GV theo dõi, uốn nắn thêm cho - HS nối tiếp nhau đọc từng câu cô HS đọc đúng các từ ngữ - Đọc từng đoạn trước lóp. - HS chia đoạn - HS nối tiếp nhau đọc đoạn kết họp giải nghĩa từ - Đọc từng đoạn trong nhóm - HS luyện đọc theo nhóm + GV hướng dẫn chia lớp thành + Các nhóm phân công đoạn cho 4 nhóm, mỗi nhóm gồm 5 bạn. các bạn trong nhóm của mình. + GV có thể sử dụng biện pháp vòng tròn/biện pháp 0 bi để chia nhóm cho HS hoạt động + Các nhóm tiến hành luyện đọc + HD các nhóm đọc bài trong nhóm. + Các nhóm đứng lên đọc bài, 48 lần lượt theo sự chỉ dẫn của GV - HS đọc thầm đoạn 1, 2 và trả 3. Tìm hiểu bài lời câu hỏi: + Hai bạn nhỏ trong truyện tên là - Cô-rét-ti và En-ri-cô + Vì sao hai bạn nhỏ giận nhau ? - Cô-1'ét-ti vô tình chạm vào gì? khuỷu tay En-ri-cô, làm cho cây bút nguệch ra một đường rất xấu trên vở của En-ri-cô. - Lóp đọc thầm đoạn 3 và trả lời. + Vì sao En-ri-cô hối hận và muốn xin lỗi Cô-rét-ti ? - Vì sau cơn giận En-ri-cô bình tĩnh lại nghĩ là Cô-rét-ti không cố ý. - 1 HS đọc lại đoạn 4, cả lớp đọc thầm + Hai bạn đã làm lành với nhau - Tan học, thấy Cô-rét-ti đi theo mình, En-r-i-cô nghĩ rằng bạn định ra sao ? đánh mình liền rút thước kẻ ra. Nhưng Cô-rét-ti cười hiền hậu và nói rằng: Ta lại thân nhau như trước đi. Cô-rét-ti là người chủ động làm hòa. + Yêu cầu HS thảo luận nhóm + Các nhóm suy nghĩ và nêu ý đôi: Em đoán Cô-1'ét-ti nghĩ gì khi kiến của mình. chủ động làm lành với bạn? - HS đọc thầm đoạn 5 và trả lời 49 câu hỏi - Bố đã trách mắng En-ri-cô như thế nào? - Bố mắng En-ri-cô là người có lỗi. - Yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi - Các nhóm thảo luận và trả lời và cho biết: Theo em, mỗi bạn có câu hỏi. điếm gì đáng khen ? - Luyện đọc lại - HS chú ý nghe - GV chọn đọc mẫu 1, 2 đoạn, lưu ý HS về giọng đọc - GV hướng dẫn các em chia nhóm ba phân vai đọc lại câu truyện. - 2 nhóm HS (mỗi nhóm 3 em) đọc phân vai - Lóp nhận xét, bình chọn các cá nhân, nhóm đọc hay nhất. - GV nhận xét chung, động viên các em. Ke chuyện 1. GV nêu nhiệm vụ: Trong phần kể chuyện hôm nay, các em sẽ thi kể lại câu chuyện “Ai có lỗi ?” bằng lời của em dựa vào trí nhớ và tranh minh họa. 2. Hướng dẫn kể - Lóp đọc thâm mâu trong SGK và quan sát 5 tranh minh họa. - Từng HS tập kê cho nhau nghe - GV chi nhóm 5 như cách chia trong phần đọc đoạn để các em có thể 50 tập kê trong từng nhóm cho nhau nghe. - 5 HS thi kê 5 đoạn của câu - GV mời lân lượt 5 HS nôi tiêp nhau kể. truyện dựa vào 5 bức tranh minh họa. - Lóp bình chọn bạn kê hay nhât, + Nêu có HS không đạt yêu câu, nhóm kể hay nhất. GV gọi HS khác kể lại đoạn đó. - GV nhận xét đánh giá. III. Củng cô - dặn dò - Bạn bè phải yêu thương nhau, - Em học được gì qua câu chuyện này ? nghĩ tốt về nhau, luôn luôn giúp đỡ nhau, nếu phạm lỗi thì phải biết xin lỗi bạn và sửa sai.... - GV nhận xét giờ học - Dặn dò giờ học sau Giáo án 2: Cùng vui chơi Tập đọc Cùng vui choi I. Mục tiêu: 1. Đọc đúng rành mạch, biết nghĩ hơi đúng sau các dấu câu, giữa các cụm từ. Biết ngắt nhịp ở các dòng thơ, đọc lun loát từng khổ thơ. Hs khá, giỏi bước đầu biết đọc bài thơ với giọng biểu cảm. 2. Rèn cho hs kĩ năng đọc thành tiếng và kĩ năng đọc hiểu để nắm được từ ngữ và nội dung bài: “Các bạn chơi đá cầu trong giờ ra chơi rất vui. Trò chơi giúp các bạn tinh mắt, dẻo chân, khoe người. Bài thơ khuy СП hs chăm chơi 51 thể thao, chăm vận động trong giờ ra chơi để có sức khoẻ, để vui hơn và học tốt hơn”. Trả lời được câu hỏi trong sgk. 3. Hs yêu thích đọc và có mong muốn được đến đó xem và Tet Trung thu. *GDKNS : - Tìm và xử lý thông tin, phân tích ,đối chiếu . - Quản lý thời gian. - Đặt mục tiêu . II. Chuẩn bị: - GV: Tranh minh họa, câu, đoạn cần hướng dẫn luyện đọc. - HS: sgk. - DKPP: trực quan, đàm thoại, luyện tập, thảo luận, giảng giải. III. Các bước lên lóp: Quy trình Hoạt động dạy -Hát. l.ô n định: (3’) 2. KTBC: (5’) Hoạt động học - Gọi 2 hs nôi tiêp kê lại câu - 2 hs kê và trả lời. chuyện: Cuộc chạy đua trong - Nhận xét. rừng và nêu nội dung truyện. - Nhận xét, cho điểm. NXC - Lắng nghe. 3.Bài mói: (25’) Thê thao không những đem lại - Lăng nghe, nhăc lại. 3.1 GTB: sức khoẻ mà còn đem lại niềm vui, tình thân ái. Bài thơ: cùng vui chơi cho ta thấy điều đó. - Gv đọc mẫu toàn bài. Giọng - Dò theo. 3.2 Luyện đọc: nhẹ nhàng, thoải mái, vui tươi. - 1 hs giỏi đọc lại. Nhấn giọng: đẹp lắm, xanh xanh, tinh mắt, dẻo chân,... - Mời hs đọc dòng thơ nối tiếp - Đọc dòng thơ nối tiếp trước lớp. Sửa phát âm từ sai (lhs/ 2 dòng thơ). Đọc cho hs. lại từ sai ( nếu có). 52 - Bài tập đọc chia làm mây - 4 khô: 4 dòng 1 khô. khổ? - Mời hs đọc đoạn nối tiếp - Đọc đoạn nối tiếp. trước lóp. Luyện đọc đúng cách - HDHS đọc: - Ngày đẹp lắm/ bạn ơi ngắt Nắng vàng trải khắp nơi/ giọng. hơi và nhấn Chim ca trong bóng lá/ Ra sân ta cùng chơi.// Quả cầu giấy xanh xanh/ Qua chân tôi,/ chân anh/ Bay lên rồi lộn xuống/ Đi từng vòng quanh quanh.// - - 1 hs đọc chú giải. - Lắng nghe. - Luyện đọc nhóm. - Các nhóm thi đọc. - Nhận xét chéo. Mời hs đọc chú giải, Gv giải thích thêm các từ khác hs chưa hiểu. - GV chia nhóm cho hs luyện đoạn trong nhóm. GV chia lóp thành nhóm 4 theo thứ tự từ trái sang phải từ trên xuống dưói của một dãy. Hướng dẫn các nhóm hoạt động. - Nhận xét, tuyên dương nhóm, cá nhân đọc hay. 53 - Lăng nghe. - Lớp đọc đồng thanh lại toàn bài. 3.3 Tìm hiểu bài: - Cho 1 hs đọc thành tiếng, lóp - 1 hs đọc thành tiếng, đọc thầm lại bài để trả lời: lớp đọc thầm lại bài để 1. Bài thơ tả hoạt động gì của trả lời: - Chơi đá cầu trong giờ học sinh 2. Học sinh chơi vui và khéo ra chơi. léo như thế nào? + Trò chơi rất vui mắt: quả cầu giấy xanh xanh, bay lên rồi bay xuống đi từng vòng tù’ chân bạn này sang chân bạn kia. Hs vừa cười vừa hát. + Các bạn chơi rất GV hướng dẫn HS hoạt động khéo léo: nhìn rất tinh, nhóm đôi (2 bạn ngồi cạnh đá rất dẻo, cố gắng để nhau) và trả lời câu hỏi 3. Vì quả cầu luôn bay trên sao nói chơi vui học càng vui? sân, không bị rơi xuống đất. GV chia nhóm ba cũng theo thứ tự từ trái sang phải từ - Chơi vui làm hết mệt trên xuống dưói và trả lời nhọc, tinh thần thoải câu hỏi - Bài thơ muốn khuyên mái, tăng thêm tình 54 3.4 Luyện đọc lại: đoàn kêt, học tập sẽ tôt ta điêu gì? hơn. - Gv chốt lại nội dung bài. - Gv đọc diễn cảm bài thơ. - Cho hs luyện đọc diễn cảm. - Yêu thích và chăm chỉ tập thể thao để có sức khoẻ và niềm vui - Gv nhận xét, cho điểm những để học tập tiến bộ hơn. hs tốt - Lắng nghe, nhắc lại. - Lắng nghe. - Luyện đọc. - Đại diện 3 tổ thi đọc(HSG). Lóp nhận xét. - Lắng nghe, tuyên dương. 4. Củng cố: (5’) - Cho hs nhăc lại nội dung bài. - Nhăc lại nội dung. - Hệ thống lại, liên hệ giáo dục - Lắng nghe. cho HS. 5. Nhận xét- dặn dò: - Nhận xét tiêt học. (2’) - Dặn hs đọc lại toàn bài, trả lời các câu hỏi. - Chuẩn bị: Buổi học thể dục. 55 - Lăng nghe. 3.7. Kết quả thể nghiệm 3.7.1. Một số nhận xét về kết quả thể nghiệm Với việc quan sát cách tổ chức hoạt động nhóm của GV và việc áp dụng một cách tích cực các biện pháp dạy học hoạt động nhóm trong phân môn Tập đọc lớp 3 trường Tiểu học cổ Loa như trên, chúng tôi đã thu được kết quả như sau: * Hoạt động nhóm của lớp đối chứng - Tổng số HS của lớp là: 20 HS - Khi quan sát cách tổ chức hoạt động nhóm của GV chúng tôi thấy: HS học tập theo nhóm trong phân môn Tập đọc còn thụ động; chưa có sự họp tác mà trong hoạt động nhóm chỉ có một số em tham gia, số còn lại không tham gia hoặc tham gia không tích cực; cả nhóm phụ thuộc vào một hai em đọc tốt; các thành viên trong nhóm không lắng nghe ý kiến của nhau thường tranh cãi rất lớn tiếng khi chia nhóm nên kết quả của hoạt động nhóm đem lại là không cao. * Hoạt động nhóm của lóp thử nghiệm Khi chúng tôi áp dụng kinh nghiệm dạy học theo đề tài này đế khảo sát 20 HS đó thì chúng tôi đã gặp những thuận lợi sau: - Các em hứng thú hơn với hoạt động nhóm trong giờ Tập đọc. Các em đac biết nhanh chóng gia nhập nhóm. - Các em đã tự đọc, tự sửa sai bằng chính khả năng của mình. Không những thế HS đọc xong còn có thể hiểu được nội dung chính của đoạn của bài học. Phát huy vai trò của tùng thành viên trong nhóm, đề cao năng lực cá nhân bởi các em đã đảm nhận những vai trò khác nhau trong nhóm của mình. - Tăng cường sự hợp tác. Đây cũng là một kĩ năng sống mà HS cần có trong cuộc sống sau này. - Rèn được sự tự tin, mạnh dạn trước đám đông, bước đầu biết bày tỏ quan điểm, ý kiến và trình bày mạch lạc kết quả làm việc chung của nhóm. 56 - Với tính hiệu quả của biện pháp nêu trên, cộng với sự quan tâm và năng lực của bản thân, sự tự’ giác học tập của HS, các em đã có những tiến bộ rõ rệt. Động cơ học tập và chất lượng học tập của các em yếu cũng được nâng lên, các em đã tự tin hòa đồng, bớt mặc cảm, tự tin trong học tập. 3.7.2. Kết quả thống kê Ket quả được thế hiện bằng bảng thống kê số liệu chất lượng về kĩ năng đọc của học sinh lớp TN và học sinh lớp ĐC như sau: 3.7.3. Nhận xét chung LớpTN 14 Lớp ĐC 12 Tôt Khá Đạt SL TL SL TL SL TL 10 71,4% 3 21,48% 1 7,2% Tôt Khá Đạt SL TL SL TL SL TL 6 50% 2 16,6% 4 33,4% Sau khi dạy TN và ĐC 2 tiết xong, chúng tôi đã phát phiếu điều tra cho từng cá nhân với 14 em lớp TN và 12 em lớp ĐC trong các nhóm có kết quả đọc Tốt ở bài Ai có lỗi ?, để xem các em đọc và hiếu bài đến đâu. Ket quả thu được rất khác nhau. Ớ lớp TN, kết quả khá khả quan: đa phần các em đọc bài rất lưu loát, trôi trảy, nhiều em đọc khá hay, khá diễn cảm. Đã có 10 em trong tổng số 14 em đọc Tốt, có 3 em và hiểu bài Khá và chỉ có 1 em đọc loại đạt do khi hoạt động nhóm em chưa tham gia nhiệt tình. Ớ lớp ĐC, chỉ có 6 trên tổng số 12 em vẫn đọc và hiểu bài ở loại Tốt. Có tới 4 em đạt loại Đạt. Như vậy, ở lớp ĐC, hoạt động của từng thành viên trong nhóm chưa đồng đều. 57 Qua đó có thể thấy, dó GV có các hình thức chia nhóm đa dạng và công việc giao cho các nhóm phù hợp với nội dung, phạm vi bài học nên kích thích được sự hứng thú, nhiệt tình của các thành viên tham gia vào hoạt động nhóm. Ngoài ra các thành viên trong nhóm đều được giao nhiệm vụ rõ ràng nên đa phần các nhóm không có thành viên nào ngồi làm việc riêng khi nhóm đang hoạt động nên kết quả học tập cao hơn, hiệu quả làm việc tốt hơn, khả năng ghi nhớ cao hơn. Như vậy, kết quả đạt được tuy còn nhiều khiêm tốn nhưng đây là bước chuyển tiến bộ vượt bậc. Chúng ta cần dựa vào nền tảng vững chắc về hoạt động nhóm trong môn Tiếng Việt nói chung và phân môn Tập đoc nói riêng để tiếp tục đi sâu vào nghiên cứu, đúc rút kinh nghiệm. Nhằm ngày càng hoàn thiện hơn nữa cách học tập làm việc theo nhóm của HS 58 KẾT LUẬN Qua quả trình nghiên cứu đề tài đã rút ra một số kết luận sau: Nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và GDTH nói riêng đang là mối quan tâm đặc biệt của toàn xã hội, các cơ quan, tổ chức và của mỗi người dân. Yeu tố quan trọng hàng đầu để nâng cao chất lượng GDTH là đổi mới phương pháp, cách thức tổ chức dạy học và hiện đã được triển khai rộng rãi ở các trường học, với các môn học khác nhau theo quan điểm lấy HS làm trung tâm. Vì thế việc áp dụng các phương pháp phát huy tính tích cực chủ động của HS là điều vô cùng cần thiết. Trong đó ta phải kể đến việc sử dụng biện pháp hoạt động nhóm trong giờ tập đọc lóp 3. Nghiên cứu thực tiễn ở một số trường phổ thông cho thấy việc dạy học tập đọc tổ chức hoạt động nhóm vẫn chưa được quan tâm nhiều, chưa được tổ chức một cách hiệu quả. Đe tài đã để xuất một số biện pháp dạy học theo nhóm vào quy trình dạy tập đọc ở lớp 3, nhằm phát huy tính tích cực, chủ động cũng như khả năng đọc của các em một cách tối ưu nhất. Những biện pháp mà chúng tôi đưa vào thể nghiệm tại một lóp học cụ thể đã đem lại kết quả khả quan. Ket quả cho thấy HS thích thú, say mê đọc bài hơn. Các em đọc khá rõ rệt cả các em đọc khá và các em đọc còn yếu. Điều này cho thấy tiến trình đề xuất đã thu hút hoạt động tư duy tích cực của HS trong quá trình đọc bài, sửa chữa cho bạn và tìm hiểu bài. 59 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2001) - Chương trình Tiểu học, NXB Giáo dục 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010) - Tiếng việt 3 (Sách giáo khoa) 3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010) - Tiếng việt (Sách giáo viên) 4. Bùi Văn Huệ, Tâm lí học Tiểu học, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 1997 5. Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) và Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT Bắc Giang (2007), Sách bồi dưõng giáo viên tiểu học (Dự án hợp tác kĩ thuật nhằm tăng cường bồi dưỡng GV theo cụm và quản lí Nhà trường tại Việt Nam) 6. Đào Thái Lai, Đỗ Tiến Đạt, Đối mới phương pháp dạy học ở Tiếu học, NXB Giáo dục, 2006 7. Đặng Thành Hưng, Trịnh Thị Hồng Hà, Nguyễn Khải Hoàn, Trần Vũ Khánh - Lý thuyết phương pháp dạy học, NXB ĐH Thái Nguyên 8. Đỗ Đình Hoan, Một so vấn đề về giáo dục và phương pháp dạy học ở Tiểu học, NXB Giáo dục, 1996 9. Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt, Giáo dục học, NXB Giáo dục, 1998 10. Ngô Thị Dung, Một số bài về lí luận và khả năng học theo nhóm của học sinh, Tạp chí Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo, số 46, tr36, 2003 11. Ngô Thị Dung, Mô hình tố chức học theo nhóm trong giờ học trên lớp, Tạp chí Giáo dục số 3, 5/2001 12. Nguyễn Hữu Châu, Dạy học hợp tác, Tạp chí Thông tin khoa học và Giáo dục, số 114-2005, tr21 13. Nguyễn Thị Kim Dung, Một số tiêu chí đảnh giả chất lượng dạy học theo nhóm ở Tiểu học, Tạp chí Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo, số 124, tr32, 2005 14. Nguyễn Sinh Huy, Giáo trình Tâm lí học Tiểu học, NXB Giáo dục, 1997 15. Phan Trọng Ngọ, Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trưòng, NXB ĐHSP, 2005 60 16. Phó Đức Hòa, Dạy học tích cực và cách tiếp cận trong dạy học Tiêu học, NXB ĐHSP, 2009 17. Phùng Như Thụy, Tô chức hoạt động theo nhóm ở trường học, Tạp chí Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo, số 23-1999, tr34 18. Trần Bá Hoành, Đối mới phương pháp dạy học ở Tiếu học chương trình và sách giáo khoa, NXB ĐHSP, 2007 61 PHỤ LỤC Phụ lục 1. Phiếu điều tra giáo viên về việc sử dụng hoạt động nhóm trong giờ tập đọc lóp 3 TRƯỜNG ĐẠI HỌC s ư PHẠM HÀ NỘI 2 Mã số phiếu KHOA GIÁO DỤC TIÊU HỌC Đ/c: Xuân Hòa, Phúc Yên, Vĩnh Phúc PHIẾU THU THÂP Ỹ KIÊN (Dành cho giáo viên Tiếu học) Kính thưa các thầy (cô) giáo! Tôi tên là Nguyễn Thị Sang, hiện đang là Sinh viên năm 4 trường ĐHSP Hà Nội 2 - Khoa Giáo dục Tiểu học - chuyên ngành Giáo dục Tiểu học. Nhằm phục vụ cho kết quả của k hóa luận tốt nghiệp mang tên: “Biện pháp dạy học tập đọc theo nhóm cho học sinh lóp 3”. Kính mong các Thầy (cô) dành thời gian trả lời các câu hỏi trong phiếu thu thâp ý kiền dư ới đây bằng cách đánh dấu “X” vào □ hoặc viết vào nhũng dòng đế trống (...........). Tôi xin cam đoan những thông tin sau đây mà các Thầy (cô) cung cấp chỉ hoàn toàn phục vụ cho mục đích học tập và nghiên CÚĨI của bản thân chứ không sử dụng cho bất cứ mục đích nào khác. Thời gian dành trả lời những câu hỏi trong phiếu sẽ không mất quá 15 phút. Xin Thầy (cô) cho biết một vài thông tin cá nhân như sau: I. THÕNG TIN CÁ NHẢN 1. Giói tính: Nam □ Nữ □ m _ _ Ạ • 2. Tuôi:....... 3. Số năm công tác:................ 4. GV môn: 5. Chức vụ: Giáo viên □ Cán bộ quản lý □ II. THÔNG TIN THU THẬP 1. Theo thầy/cô thì ỏ’ lóp 3 hoàn thiện kĩ năng đọc cho học sinh có quan trọng không? □ Rất quan trọng □ Quan trọng □ Bình thường □ Không quan trọng 2. Theo thầy cô hoạt động nhóm được hiểu như thế nào? a) Hoạt động nhóm là sự kết họp từ 2 hay nhiều người trở lên cùng hoàn thành một công việc. b) Là 2 học sinh cùng thực hiện một việc. c) Là mỗi người đưa ra một ý kiến/thực hiện một nhiệm vụ khác nhau. d) Các thành viên cùng thảo luận và đưa ra kết luận cuối cùng. e) Đáp án a), b), d) đều đúng. 3. Theo thầy/cô trong các giờ tập đọc có cần sử dụng hoạt động nhóm hay không? □ Rất quan trọng □ Quan trọng □ Bình thường □ Không quan trọng 4. Thầy/cô có sử dụng hoạt động nhóm trong giờ tập đọc của mình giảng dạy hay không? □ Thường xuyên □ Thỉnh thoảng □ ít khi □ Không quan trọng 5. Điều gì khó khăn khỉ thầỵ/cô sử dụng hoạt động nhóm trong giò’ tập đọc? a) Số lượng học sinh trong lóp nhiều, việc chia nhóm sẽ quản lí khó khăn b) Diện tích lớp học còn chật c) Ngại chia nhóm vì quản lí các em vất vả d) Các em thường nói chuyện riêng khi làm việc nhóm e) Tốn thời gian của giờ dạy 6. Phương pháp nhóm thường được thầy/cô sử dụng trong hoạt động nào của bài dạy? A. Đọc thành tiếng □ Đọc nối tiếp □ Đọc đoạn □ Đọc đồng thanh □ Đọc thuộc lòng B. Đọc hiểu □ Nhóm đôi □ Các nhóm khác Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy (cô)./. Phụ lục 2: Phiếu điều tra học sinh về hoạt động theo nhóm TRƯỜNG ĐẠI HỌC s ư PHẠM HÀ NỘI 2 Mã số phiếu KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC Đ/c: Xuân Hòa, Phúc Yên, Vĩnh Phúc PHIẾU THU THÂP Ý KIẾN (Dành cho học sinh Tiếu học khối lớp 3) Các em học sinh yêu quý! Cô tên là Nguyễn Thị Sang, hiện đang là Sinh viên năm 4 trường ĐHSP Hà Nội 2 - Khoa Giáo dục Tiếu học - chuyên ngành Giáo dục Tiểu học. Nhằm phục vụ cho kết quả của khóa lu ận tốt nghiệp mang tên: “Biện pháp dạy học tập đọc theo nhóm cho học sinh lóp 3”. Cô mong các em dành thời gian trả lời các câu hỏi trong phiếu thu thâp ý kiên dư ới đây bằng cách đánh dấu “X” vào □ hoặc viết vào những dòng để trống (...........). Cô xin cam đoan những thông tin sau đây mà các em cung cấp chỉ hoàn toàn phục vụ cho mục đích học tập và nghiên cứu của cô chứ khôngảnh hưởng đến kết quả học tập của các em. Thời gian dành trả lời những câu hỏi trong phiếu sẽ không mất quá 15 phút. Xin các em cho biết một vài thông tin cá nhân như sau: I. THÔNG TIN CÁ NHÂN 1. Giói tính: Nam □ Nữ □ 2. Tuổi: 3. Học sinh lóp: II. THÔNG TIN THU THẬP 1. Em có thích đọc bài cùng bạn không? □ Rất thích □ Thích □ Bình thường □ Không thích [...]... phương pháp dạy học phù hợp, học sinh đạt kết quả tốt và nâng cao chất lượng dạy học ở Tiểu học 3 4 Nhiệm vụ nghiên cún 4.1 Tìm hiểu cơ sở lí thuyết về hoạt động nhóm, về các biện pháp dạy học trong giờ Tập đọc lớp 3 4.2 Khảo sát thực tiễn việc dạy học Tập đọc theo nhóm ở lóp 3 4 .3 Đe xuất cách tổ chức các biện pháp dạy học theo nhóm trong giờ Tập đọc lớp 3 4.4 Bước đầu thể nghiệm các biện pháp dạy học Tập. .. dạy học Tập đọc theo nhóm cho học sinh lớp 3 mà khóa luận đề xuất 5 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5.1 Đối tượng nghiên cứu Hoạt động dạy học theo nhóm trong giờ Tập đọc lớp 3 5.2 Phạm vi nghiên cứu Khóa luận giới hạn phạm vi nghiên cứu trên đối tượng học sinh lóp 3 trường Tiểu học cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội Cùng với đó là HS lóp 3 trường Tiểu học Uy Nỗ, Thị trấn Đông Anh, Hà Nội 6 Phương pháp nghiên... phương pháp dạy tập đọc họp lí nhằm rèn luyện kỹ năng đọc cho các em được tốt hơn 1.1.4 Sự phù họp của việc vận dụng hoạt động nhóm trong phân môn Tập đọc lớp 3 Như chúng ta đã biết thì phân môn Tập đọc nhằm trang bị cho học sinh kĩ năng đọc một cách lun loát, nhuần nhuyễn và hiểu được nội dung của bài tập đọc Trong khi đó các em đọc một mình, đọc riêng lẻ thì không thể hình thành tốt được kĩ năng đọc cho. .. Phương pháp nghiên CÚ01 lí luận: pp quan sát, tổng hợp, phân tích - Phương pháp NCTT: pp điều tra, pp phỏng vấn - pp xử lí thông tin 7 Cấu trúc khóa luận Ngoài phần mở đầu, phần kết luận khóa luận gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc vận dụng hình thức hoạt động nhóm trong dạy học tập đọc ở lóp 3 Chương 2: Tổ chức hoạt động nhóm trong giờ Tập đọc cho học sinh lớp 3 Chương 3: Thể... tranh, 1.1.2 .3 Các biện pháp dạy học theo nhóm Theo David Johnson và Roger Johnson phân chia các biện pháp dạy học theo nhóm dựa trên tính cố định của nhóm Neu lấy cấu tạo của nhóm và nội dung, cách hoạt động nhóm làm tiêu chí phân loại thì theo tài liệu “Phương pháp DH Tiếng Việt nhìn từ Tiểu học chúng ta có thể nói đến những BPDH theo nhóm phổ biến, phù họp với nhà trường Việt Nam như: nhóm đôi, vòng... phương pháp học tập theo nhóm và sử dụng hình thức tổ chức dạy học này rộng rãi Ở Việt Nam, bàn về vấn đề này cũng có nhiều tác giả đề cập đến như: - Giáo dục đại học - p p dạy và học - Lê Đức Ngọc - NXB ĐHQG HN - Một số bài về lý luận và khả năng học tập theo nhóm của học sình Ngô Thị Dung - Tạp chí Giáo dục số 46/20 03 - Tố chức dạy học theo nhóm ở trường học - Phùng Như Thụy - Tạp chí Giáo dục số 23/ 1999... trình dạy học Tập đọc cho HS lớp 3 Quy trình này bao gằm 5 bước I/ Đọc mẫu; II/ Luyện đọc đúng; III/ Tìm hiểu bài; IV/ Luyện đọc lại.; V/ Củng cố, dặn dò Tồ chức hoạt động nhóm cho học sinh trong giờ tập đọc, chủng tôi quan tâm đến hoạt động dạy học Tập đọc từ bước 2 đến bước 4.Bu’ớc II và bước IV có chung nhiệm vụ rèn kĩ năng đọc thành tiếng cho HS Vì vậy chúng tôi xem xét việc tố chức hoạt động nhóm. .. 18 1.2 .3 Quy trình dạy học bài tập đọc cho học sinh lớp 3 * Quy trình giờ dạy Tập đọc - Kế chuyện lớp 3 T iếtl I Kiểm tra bài cũ: - Gọi HS đọc bài cũ kết hợp trả lời câu hỏi - GV nhận xét, đánh giá; tóm tắt nội dung chính của bài học trước II Bài Mới 1 Giới thiệu bài: - GV giới thiệu bài, ghi đầu bài lên bảng 2 Luyện đọc: a Giáo viên đọc mẫu: b Luyện đọc câu - Học sinh nối tiếp nhau đọc từng câu (Ket... hoạt động nhóm trong bước Luyện đọc thành tiếng cho HS” đế tiện đối chiếu so sánh Tổ chức hoạt động nhóm trong bước Luyện đọc thành tiếng cho học sinh ỉóp 3 2.1 Tố chửc hoạt động nhóm trong bưóc Luyện đọc đúng 2.1.1 Xác định yêu cẩu rèn kĩ năng luyện đọc đúng cho học sinh lớp 3 Đối với HS lóp 3, rèn kĩ năng đọc đúng được ưu tiên hơn các kĩ năng khác Ở lớp 3, các em cần đạt được các mức độ về đọc đúng... trong học tập theo hình thức thảo luận nhóm - Nguyễn Thị Hồng Nam - Tạp chí Giáo dục số 26/2002 Các tác giả trên đã đưa ra được các quan niệm về nhóm, các cách tổ chức nhóm, các bước tiến hành dạy học theo nhóm Tuy nhiên mới chỉ dừng lại ở bình diện khái quát, chưa đi sâu vào từng môn học cụ thể, từng lóp học cụ thể 3 Mục đích nghiên cứu Đề xuất biện pháp vận dụng hoạt động nhóm trong giờ Tập đọc lớp 3 ... nhóm, biện pháp dạy học Tập đọc lớp 4.2 Khảo sát thực tiễn việc dạy học Tập đọc theo nhóm lóp 4 .3 Đe xuất cách tổ chức biện pháp dạy học theo nhóm Tập đọc lớp 4.4 Bước đầu thể nghiệm biện pháp dạy. .. ĐẠI HỌC su ' PHẠM HÀ NỘI KHOA GIÁO DỤC TIÊU HỌC NGUYỄN THỊ SANG BIỆN PHÁP DẠY HỌC • TẬP • ĐỌC • • THEO NHÓM CHO HỌC SINH LỚP KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC • • • • Chuyên ngành: Phương pháp dạy học. .. chủ động việc đọc nói riêng học tập nói chung Từ lý kể nên chọn đề tài: Biện pháp dạy học tập đọc theo nhóm cho học sinh lóp 3 làm khóa luận tốt nghiệp chuyên ngành sư phạm tiểu học Lịch sử nghiên