ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA SƯ PHẠM Nguyễn Thị Thanh Vân Những biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu nâng cấp trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ Thông tin I thành trường cao đẳng LUẬN VĂN THẠC SỸ Hà nội - 2008 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA SƯ PHẠM Nguyễn Thị Thanh Vân Những biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu nâng cấp trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ Thông tin I thành trường cao đẳng Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục Mã Số: 60 14 05 Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Viết Nhụ Hà nội - 2008 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế mạnh mẽ. Mười sự kiện nổi bật của ngành Bưu chính Viễn thông trong năm qua cùng với sự kiện vệ tinh nhân tạo VINASAT-1 được phóng thành công và đi vào khai thác đã khẳng định rằng ngành Bưu chính Viễn thông đang ở giai đoạn phát triển vượt bậc, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Chương I, điều1, Nghị định số 109/1997/ NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/11/1997 về Bưu chính và Viễn thông đã ghi rõ: “Bưu chính Viễn thông là ngành kinh tế kỹ thuật thuộc kết cấu hạ tầng của nền kinh tế...”[6] Ngày 10 tháng 5 năm 2007, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có buổi làm việc với lãnh đạo Bộ Bưu chính Viễn thông (nay là Bộ Thông tin và Truyền thông) về triển khai nhiệm vụ năm 2007 và kế hoạch đến năm 2010 của Bộ. Thủ tướng đã kết luận: Ngành Bưu chính Viễn thông là “...ngành cơ sở hạ tầng quan trọng cần ưu tiên phát triển để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, góp phần thiết thực thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước...”[12]. Muốn đẩy mạnh khoa học kỹ thuật và đem lại sự thịnh vượng cho nền kinh tế quốc dân thì không có cách nào khác là đầu tư cho giáo dục. Không có giáo dục thì không có bất cứ sự phát triển nào đối với con người, đối với kinh tế, văn hoá. UNESCO đã khẳng định “Ngày nay không có một sự tiến bộ nào, một sự thành đạt nào tách rời với sự tiến bộ của giáo dục”[23]. Điều 9, Chương I, Luật Giáo dục 2005 ghi rõ: “Phát triển giáo dục phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, tiến bộ khoa học, công nghệ, củng cố quốc phòng, an ninh; thực hiện chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá; bảo đảm cân đối về cơ cấu trình độ, cơ cấu ngành nghề, cơ cấu vùng miền...”[2]. Vì thế Chỉ thị số 07/CT-BBCVT ngày 07/7/2007 của Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông về định hướng phát triển công nghệ thông tin và 1 truyền thông Việt Nam giai đoạn 2011-2020 (gọi tắt là chiến lược “Cất cánh”) đã chỉ rõ một trong những giải pháp tạo tiền đề cho việc thực hiện chiến lược của ngành là “phát triển mạnh nguồn nhân lực”, “hoàn thiện hệ thống chương trình đào tạo, dạy nghề thống nhất và chuyên nghiệp về công nghệ thông tin trong cả nước ở tất cả các bậc học, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất và hợp tác quốc tế trong đào tạo công nghệ thông tin và truyền thông, đảm bảo cung cấp nguồn nhân lực có trình độ và chất lượng cao”[12]. Đội ngũ cán bộ, công nhân viên của ngành Bưu chính Viễn thông phần lớn được đào tạo từ Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông và các Trường Trung học của ngành. Đây là những cán bộ quản lý, kỹ sư Viễn thông, kỹ sư Tin học, kỹ thuật viên vận hành và bảo dưỡng tổng đài, nhân viên chăm sóc khách hàng, công nhân vận hành và bảo dưỡng đường dây thuê bao, những kiểm soát viên và các giao dịch viên tại các quầy giao dịch... Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đào tạo các bậc Hoàn chỉnh kiến thức đại học, Đại học, Thạc sĩ và Tiến sĩ và một số lớp Cao đẳng. Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ Thông tin I (tiền thân là Trường Công nhân Bưu điện I) là một trong bốn trường Trung học thuộc Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam được thành lập theo Quyết định số 03/2006/QĐ-BBCVT ngày 9/01/2006 của Bộ Bưu chính Viễn thông Việt Nam, là một trong những trung tâm đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực, “...đào tạo và bồi dưỡng cán bộ có trình độ trung học chuyên nghiệp và các trình độ thấp hơn trong lĩnh vực Bưu chính, Viễn thông và Công nghệ thông tin...”[13]. Để đáp ứng yêu cầu về nguồn nhân lực cho ngành, nâng cao chất lượng trong đào tạo, nâng cao thương hiệu của nhà trường, đáp ứng kế hoạch nâng cấp để trở thành trường Cao đẳng, nhiều khó khăn thách thức đang đặt ra trước mắt, một trong những vấn đề còn tồn tại và cơ bản nhất là việc nâng cao chất lượng đội ngũ, đặc biệt là đội ngũ giáo viên. Vấn đề là sớm xây dựng 2 được chiến lược phát triển đội ngũ, đặc biệt là đội ngũ giáo viên có đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng và cân đối về cơ cấu đáp ứng yêu cầu phát triển của nhà trường và của ngành. Với những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài “Những biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu nâng cấp Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ Thông tin I thành Trường Cao đẳng” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên của Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ Thông tin I đáp ứng yêu cầu nâng cấp thành Trường Cao đẳng Bưu chính Viễn thông và Công nghệ Thông tin I. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện các mục đích đề ra, luận văn tập trung triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu dưới đây: - Nghiên cứu cơ sở lý luận về xây dựng đội ngũ giáo viên. - Khảo sát thực trạng đội ngũ giáo viên của Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ Thông tin I. - Đề xuất những biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên nhà trường đáp ứng yêu cầu nâng cấp thành Trường Cao đẳng Bưu chính Viễn thông và Công nghệ Thông tin I. 4. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ thông tin I đáp ứng yêu cầu nâng cấp thành Trường Cao đẳng. 4.2. Khách thể nghiên cứu Đội ngũ giáo viên của Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ thông tin I. 3 5. Giả thuyết khoa học Những biện pháp đề xuất trong Luận văn được áp dụng một cách đồng bộ sẽ góp phần phát triển đội ngũ giáo viên của trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ thông tin I cả về số lượng và chất lượng, đảm bảo về cơ cấu để có thể đáp ứng yêu cầu nâng cấp thành trường Cao đẳng. 6. Phạm vi nghiên cứu Đội ngũ giáo viên của Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ Thông tin I. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu các khái niệm, thuật ngữ liên quan đến đề tài. - Nghiên cứu các văn bản, chỉ thị, nghị quyết của Đảng và của Nhà nước. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm. - Phương pháp phân tích và thống kê. - Phương pháp chuyên gia. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục luận văn được trình bày trong ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của đề tài. Chương 2: Thực trạng Nhà trường và đội ngũ giáo viên Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ thông tin I. Chương 3: Những biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu nâng cấp Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ thông tin I thành Trường Cao đẳng. 4 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Phát triển đội ngũ giáo viên là một đề tài đã được nghiên cứu tương đối nhiều với những mục đích khác nhau và với những góc độ khác nhau. Với các Luận văn học vị Thạc sĩ khoa học, có thể nêu một số đề tài như sau: - Các giải pháp chủ yếu phát triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Vinh trong giai đoạn hiện nay. Phạm Công Lý. Vinh, 2001. - Các giải pháp xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên Trường Phổ thông vùng cao Việt Bắc. Nguyễn Trường Sơn. Hà Nội, 2002. - Những giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình trong giai đoạn 2006 – 2010. Nguyễn Thị Lệ Hường. Hà Nội, 2006. - Các biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng cộng đồng Hà Nội trong giai đoạn hiện nay. Hoàng Ngọc Hiền. Hà Nội, 2007. - Các giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên đáp ứng nhu cầu nâng cấp Trường Cao đẳng Kinh tế – Kỹ thuật công nghiệp I thành Trường Đại học. Trần Ngọc Huy. Hà Nội, 2007. Trong các Luận văn trên, với những góc độ, mục tiêu và hoàn cảnh cụ thể, các đề tài cũng tập trung vào phát triển đội ngũ. Các đề tài đã đề xuất nhiều giải pháp khác nhau trong xây dựng và phát triển đội ngũ, các giải pháp tập trung vào phát triển đội ngũ ”đáp ứng yêu cầu giai đoạn...”, còn phát triển đội ngũ để "nâng cấp trường” thì có đề tài nâng cấp từ trường Cao đẳng thành trường Đại học, còn với góc độ từ trường Trung cấp thành trường Cao đẳng của ngành Thông tin- Truyền thông thì chưa được nghiên cứu. 1.2. Một số khái niệm 1.2.1. Khái niệm về biện pháp Theo Từ điển Tiếng Việt (NXB Đà Nẵng, 1997): Biện pháp là: "Cách 5 làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể". Ví dụ: biện pháp hành chính, biện pháp kỹ thuật, dùng biện pháp đúng [35]. Theo đó “Biện pháp phát triển” là cách làm cho một sự vật, một sự việc, một hiện tượng nào đó phát triển. 1.2.2. Khái niệm về phát triển Ta thấy mọi sự vật, hiện tượng trong xã hội đều luôn vận động, biến đổi và phát triển không ngừng. Theo Từ điển Tiếng Việt (NXB Đà Nẵng, 1997) Phát triển là: Biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp. Đó có thể là sự biến đổi do vận động nội tại trong bản thân sự vật hiện tượng, có thể do tác động của các tác nhân bên ngoài làm cho chúng biến đổi cả về số và chất lượng. Nhà hoạt động xã hội nổi tiếng người Mỹ David C.Kortel đã nói: Phát triển là một quá trình qua đó các thành viên của xã hội tăng được những khả năng của cá nhân và định chế của mình để huy động và quản lý các nguồn nhân lực nhằm tạo ra những thành quả bền vững... Theo Giáo trình triết học dùng cho học viên cao học và nghiên cứu sinh không thuộc chuyên ngành triết học - Nhà xuất bản lý luận Chính trị Hà Nội 2006, "cơ sở lý luận của nguyên tắc phát triển là nguyên lý về sự phát triển của phép biện chứng duy vật. Theo đó phát triển là sự vận động tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Phát triển là một trường hợp đặc biệt của sự vận động và trong sự phát triển sẽ nảy sinh những tính quy định mới, cao hơn về chất, nhờ đó, làm cho cơ cấu tổ chức, phương thức tồn tại và vận động của sự vật, hiện tượng cùng chức năng của nó ngày càng hoàn thiện hơn"[21]. Phát triển là quá trình trải qua nhiều giai đoạn từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện. Mỗi giai đoạn phát triển lại có những đặc điểm, tính chất, hình thức khác nhau, bởi vậy phải có sự 6 phân tích cụ thể để tìm ra những hình thức tác động phù hợp, hoặc để thúc đẩy hoặc để hạn chế sự phát triển đó. "Nguyên tắc phát triển đòi hỏi trong hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn, phải nhạy cảm với cái mới, sớm phát hiện ra cái mới hợp quy luật, tạo điều kiện cho cái mới đó phát triển, thay thế cái cũ.... Trong quá trình thay thế cái cũ phải biết thừa kế dưới dạng lọc bỏ và cải tạo những yếu tố tích cực đã đạt được, phát triển sáng tạo chúng trong cái mới"[21]. Từ các quan niệm trên ta thấy: - Phát triển là sự vận động biến đổi theo chiều hướng đi lên của mọi sự vật, hiện tượng trong cả tự nhiên, xã hội và tư duy. - Phát triển tuân theo quy luật vận động nội tại, khách quan. - Phát triển là sự tăng tiến, tăng trưởng cả về số lượng và chất lượng. - Trong hoạt động xã hội, phát triển bao giờ cũng nhằm mục đích cụ thể. 1.2.3. Khái niệm về đội ngũ giáo viên 1.2.3.1. Đội ngũ Hiện tại có nhiều cách hiểu khác nhau về thuật ngữ “đội ngũ”. Trong các tổ chức xã hội, ta có thể lấy ví dụ: Đội ngũ tri thức, đội ngũ văn nghệ sĩ, đội ngũ thày thuốc. Theo Từ điển Tiếng Việt (NXB Đà Nẵng, 1997), “Đội ngũ” là: Khối đông người được tập hợp và tổ chức thành lực lượng chiến đấu. Tập hợp gồm một số đông người cùng chức năng hoặc nghề nghiệp, thành một lực lượng. Theo định nghĩa trên ta có thể hiểu đội ngũ với các ý nghĩa sau đây: - Là một tập hợp người. - Có cùng một lý tưởng, mục đích. - Làm việc chung theo một kế hoạch. - Gắn bó với nhau về quyền lợi vật chất và tinh thần. 1.2.3.2. Đội ngũ giáo viên “Đội ngũ giáo viên” là tập hợp các nhà giáo làm nhiệm vụ giảng dạy, 7 nghiên cứu khoa học tại các trường học và các cơ sở GD khác. Họ làm việc trong những tổ chức nhất định (những nhà trường và các cơ sở GD khác) để thực hiện mục đích chung là hoàn thành nhiệm vụ dạy học và GD người học, nghiên cứu khoa học, hoàn thành nhiệm vụ theo chương trình, kế hoạch mục tiêu của từng môn học, khoá học tại một nhà trường nhất đinh. 1.3. Vị trí, mục tiêu, nội dung, phương pháp của đào tạo Trung cấp chuyên nghiệp và đào tạo Cao đẳng Theo Luật Giáo dục 2005, đào tạo trình độ TCCN thuộc hệ giáo dục nghề nghiệp; đào tạo trình độ cao đẳng thuộc hệ giáo dục đại học. 1.3.1. Vị trí của giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học Vị trí của giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học trong hệ thống giáo dục quốc dân được thể hiện ở sơ đồ sau (www.edu.net.vn): Tuổi Tiến sĩ 24 Thạc sĩ 21 18 Cao đẳng Đại học 18 15 Trung học phổ thông Trung cấp chuyên nghiệp Giáo Dạy nghề dục thường Trung học cơ sở 11 Tiểu học xuyên 6 6 Mẫu giáo 3 Nhà trẻ 3 tháng Sơ đồ 1.1: Vị trí trường TCCN và trường CĐ trong hệ thống GD quốc dân Từ sơ đồ trên ta thấy, Trường TCCN trong hệ thống giáo dục nghề 8 nghiệp, còn Trường Cao đẳng thuộc hệ thống giáo dục đại học. Hai trình độ đào tạo này được thể hiện ở mục tiêu, nội dung, phương pháp quy định trong Luật Giáo dục 2005. 1.3.2. Mục tiêu, nội dung, phương pháp của giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học Bảng 1.1. Mục tiêu, nội dung và phương pháp giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học (Luật Giáo dục, 2005) Giáo dục nghề nghiệp (TCCN) Giáo dục đại học (Cao đẳng) Mục tiêu của giáo dục nghề Mục tiêu của giáo dục đại nghiệp là đào tạo người lao động học là đào tạo người học có có kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp phẩm chất chính trị, đạo đức, ở các trình độ khác nhau, có đạo có ý thức phục vụ nhân dân, đức, lương tâm nghề nghiệp, ý có kiến thức và năng lực thực thức kỷ luật, tác phong công hành nghề nghiệp tương xứng nghiệp, có sức khoẻ nhằm tạo với trình độ đào tạo, có sức điều kiện cho người lao động có khoẻ, đáp ứng yêu cầu xây Mục tiêu khả năng tìm việc làm, tự tạo việc dựng và bảo vệ Tổ quốc. làm hoặc tiếp tục học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu phát triển KTXH, củng cố quốc phòng, an ninh. Trung cấp chuyên nghiệp nhằm Đào tạo trình độ cao đẳng đào tạo người lao động có kiến giúp sinh viên có kiến thức thức, kỹ năng thực hành cơ bản của chuyên môn và kỹ năng thực một nghề, có khả năng làm việc hành cơ bản để giải quyết những độc lập và có tính sáng tạo, ứng vấn đề thông thường thuộc dụng công nghệ vào công việc. 9 chuyên ngành được đào tạo. 1. Nội dung giáo dục nghề 1. Nội dung giáo dục đại nghiệp phải tập trung đào tạo học phải có tính hiện đại và năng lực thực hành nghề nghiệp, phát triển, bảo đảm cơ cấu coi trọng giáo dục đạo đức, rèn hợp lý giữa kiến thức khoa luyện sức khoẻ, rèn luyện kỹ học cơ bản, ngoại ngữ và công năng theo yêu cầu đào tạo của nghệ thông tin với kiến thức từng nghề, nâng cao trình độ học chuyên môn và các bộ môn vấn theo yêu cầu đào tạo. khoa học Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp, bản sắc văn hoá dân tộc; tương ứng với trình độ chung của khu vực và thế giới. Nội Đào tạo trình độ cao đẳng dung, phải bảo đảm cho sinh viên có Phương những kiến thức khoa học cơ pháp bản và kiến thức chuyên môn cần thiết, chú trọng rèn luyện kỹ năng cơ bản và năng lực thực hiện công tác chuyên môn. 2. Phương pháp giáo dục 2. Phương pháp đào tạo nghề nghiệp phải kết hợp rèn trình độ cao đẳng, trình độ đại luyện kỹ năng thực hành với học phải coi trọng việc bồi giảng dạy lý thuyết để giúp dưỡng ý thức tự giác trong người học có khả năng hành học tập, năng lực tự học, tự nghề và phát triển nghề nghiệp nghiên cứu, phát triển tư duy theo yêu cầu của từng công việc. sáng tạo, rèn luyện kỹ năng thực hành, tạo điều kiện cho người học tham gia nghiên cứu, thực nghiệm, ứng dụng. 10 Từ Bảng 1.1. ta thấy : - Về mục tiêu đào tạo, TCCN có mục tiêu "đào tạo người lao động có kiến thức, kỹ năng thực hành cơ bản của một nghề, có khả năng làm việc độc lập và có tính sáng tạo, ứng dụng công nghệ vào công việc”. Trong khi đó, mục tiêu đào tạo của Cao đẳng "sinh viên có kiến thức chuyên môn và kỹ năng thực hành cơ bản để giải quyết những vấn đề thông thường thuộc chuyên ngành được đào tạo”. - Về nội dung đào tạo, đối với TCCN "tập trung đào tạo năng lực thực hành nghề nghiệp”. Đối với Cao đẳng lại yêu cầu "bảo đảm cho sinh viên có những kiến thức khoa học cơ bản và kiến thức chuyên môn cần thiết, chú trọng rèn luyện kỹ năng cơ bản và năng lực thực hiện công tác chuyên môn”. Rõ ràng ta thấy yêu cầu đối với sản phẩm đào tạo ở hai trình độ rất khác nhau, đương nhiên, đối với trình độ cao đẳng đòi hỏi cả "kiến thức khoa học cơ bản và kiến thức chuyên môn cần thiết”. Trong khi đó, đối với TCCN chỉ yêu cầu "kiến thức, kỹ năng thực hành cơ bản của một nghề”. - Về phương pháp, đối với TCCN "kết hợp rèn luyện kỹ năng thực hành với giảng dạy lý thuyết. Đối với Cao đẳng lại yêu cầu "phải coi trọng việc bồi dưỡng ý thức tự giác trong học tập, năng lực tự học, tự nghiên cứu, phát triển tư duy sáng tạo, rèn luyện kỹ năng thực hành" Từ mục tiêu, nội dung, phương pháp của hai hệ khác nhau đòi hỏi số lượng, chất lượng đội ngũ giáo viên cũng khác nhau. 1.4. Tiêu chuẩn, nhiệm vụ và quyền hạn đối với giáo viên Trung cấp chuyên nghiệp và giảng viên Cao đẳng 1.4.1. Tiêu chuẩn, nhiệm vụ đối với nhà giáo * Tiêu chuẩn chung đối với nhà giáo (Điều 70, Luật Giáo dục, 2005): a) Phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt; 11 b) Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ; c) Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp; d) Lý lịch bản thân rõ ràng. * Nhiệm vụ chung đối với Nhà giáo (Điều 72, Luật Giáo dục, 2005): a) Giáo dục, giảng dạy theo mục tiêu, nguyên lý giáo dục, thực hiẹn đầy đủ và có chất lượng chương trình giáo dục; b) Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và điều lệ nhà trường; c) Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của nhà giáo, tôn trọng nhân cách của người học, đối xử công bằng với người học, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của người học; d) Không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất, đạo đức, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp dạy học, nêu gương tốt cho người học; đ) Các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật [2]. 1.4.2. Tiêu chuẩn và nhiệm vụ đối với giáo viên Trung cấp chuyên nghiệp và giảng viên Cao đẳng Các tiêu chuẩn và nhiệm vụ được quy định trong : - Điều lệ Trường Trung cấp chuyên nghiệp (Ban hành kèm theo Quyết định số 43/2008/QĐ-BGDĐT ngày 29/7/2008)[18]; - Điều lệ Trường Cao đẳng (Ban hành kèm theo Quyết định số 56/2003/QĐ-BGD&ĐT ngày 10/12/2003)[14]; Bảng 1.2. Tiêu chuẩn và nhiệm vụ của giáo viên TCCN, giảng viên Cao đẳng Giáo viên trường TCCN Tiêu chuẩn - Phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt; Giảng viên trường Cao đẳng - Có phẩm chất đạo đức, tư tưởng, sức khoẻ tốt và lý lịch - Có bằng tốt nghiệp đại học bản thân rõ ràng. 12 sư phạm hoặc có bằng tốt - Tối thiểu phải có một bằng nghiệp đại học và chứng chỉ bồi tốt nghiệp đại học và phải được dưỡng nghiệp vụ sư phạm theo bồi dưỡng về nghiệp vụ sư quy định của Bộ GD&ĐT; phạm. - Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp; - Lý lịch bản thân rõ ràng. - Giáo dục, giảng dạy theo - Phải chấp hành nghiêm mục tiêu, nguyên lý giáo dục, chỉnh chủ trương, nghị quyết của thực hiện đầy đủ và có chất Đảng, chính sách, pháp luật của lượng chương trình giáo dục; Nhà nước, thực hiện các quy chế - Gương mẫu thực hiện nghĩa của Bộ giáo dục và Đào tạo và vụ công dân, các quy định của của Nhà trường quy định: Viết pháp luật và điều lệ nhà trường; giáo trình, phát triển tài liệu phục - Giữ gìn phẩm chất, uy tín, vụ giảng dạy và học tập theo sự danh dự của nhà giáo, tôn trọng phân công của nhà trường, Nhiệm nhân cách của người học, đối phòng đào tạo và của khoa. vụ xử công bằng với người học, - Chịu sự giám sát của các cấp bảo vệ quyền, lợi ích chính quản lý về chất lượng, nội dung, đáng của người học; phương pháp đào tạo và nghiên - Không ngừng học tập, rèn cứu khoa học. luyện để nâng cao phẩm chất, - Tham gia hoặc chủ trì các đề đạo đức, trình độ chính trị, tài nghiên cứu khoa học, ứng chuyên môn, nghiệp vụ, đổi dụng chuyển giao công nghệ mới phương pháp dạy học, nêu theo sự phân công của nhà gương tốt cho người học; trường, phòng đào tạo và của - Các nhiệm vụ khác theo khoa. 13 quy định của pháp luật. - Giữ gìn phẩm chất uy tín danh dự của nhà giáo, tôn trọng nhân cách của người học, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người học, hướng dẫn người học trong học tập, nghiên cứu khoa học, rèn luyện tư tưởng đạo đức, tác phong, lối sống. - Không ngừng tự bồi dưỡng nghiệp vụ, cải tiến phương pháp giảng dạy để nâng cao chất lượng đào tạo. - Hoàn thành tốt công tác được nhà trường, phòng đào tạo và khoa giao. Rõ ràng, về tiêu chuẩn, người giảng viên trường Cao đẳng yêu cầu "tối thiểu” có trình độ đại học. Trong thực tế, số giảng viên ở các trường Cao đẳng phải có một tỷ lệ nhất định sau đại học. Theo Nghị quyết 14/2005/NQ-CP ngày 02/11/2005 của Chính phủ về Đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục Đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020 đã đưa ra chỉ tiêu về chất lượng đội ngũ giảng viên đại học, cao đẳng: ”...Đến năm 2010 có ít nhất 40% giảng viên có trình độ thạc sĩ và 25% có trình độ tiến sĩ; đến năm 2020 có ít nhất 60% giảng viên có trình độ thạc sĩ và 35% có trình độ tiến sĩ”[9]. - Về chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên TCCN: 14 Thực tế hiện nay, giáo viên TCCN có trình độ chuyên môn không đồng đều: có giáo viên dạy được cả lý thuyết và thực hành, có giáo viên chỉ dạy được lý thuyết, lại có giáo viên chỉ dạy được thực hành. Như trên đã nêu, để thực hiện được mục tiêu đào tạo của TCCN "đào tạo người lao động cú kiến thức, kỹ năng thực hành cơ bản của một nghề.." thì người giáo viên cần có cả năng lực về lý thuyết và năng lực hướng dẫn thực hành. Trong khi đó, đối với giảng viên trường Cao đẳng cần "bảo đảm cho sinh viên có những kiến thức khoa học cơ bản và kiến thức chuyên môn cần thiết, chú trọng rèn luyện kỹ năng cơ bản". Ở đây ta thấy, đối với giảng viên Cao đẳng đòi hỏi một năng lực cao mới "bảo đảm cho sinh viên có những kiến thức khoa học cơ bản" và "rèn luyện kỹ năng cơ bản". Nghĩa là người thày vừa có trình độ chuyên môn sâu, vừa có năng lực rèn luyện cho sinh viên những kỹ năng cơ bản. Nghĩa là, giảng viên trường Cao đẳng vừa có trình độ giảng dạy lý thuyết, vừa có trình độ hướng dẫn thực hành. Đây chính là những yêu cầu khi phát triển đội ngũ giáo viên của trường TCCN thành giảng viên của trường Cao đẳng cần được quan tâm và đây cũng là yếu tố quyết định chất lượng một trường đào tạo trong hệ thống đại học. Mặt khác, một năng lực khác đòi hỏi người giảng viên phải có, đó là năng lực nghiên cứu khoa học. Trong nhiệm vụ của người giảng viên cao đẳng (Bảng 1.2) đã nêu "Tham gia hoặc chủ trì các đề tài nghiên cứu khoa học, ứng dụng chuyển giao công nghệ". Rõ ràng, nghiên cứu khoa học là một nhiệm vụ chính của giảng viên. Trong hệ thống giáo dục đại học, việc nghiên cứu khoa học là một trong những hoạt động cơ bản của các nhà trường và là nhiệm vụ chủ yếu (thứ hai) của mỗi giảng viên. Đây cũng là một trong những yêu cầu cần nâng cao đối với việc phát triển đội ngũ trong các trường đại học, cao đẳng. 15 1.5. Những yêu cầu phát triển đội ngũ giảng viên hệ trường Cao đẳng 1.5.1. Những yêu cầu cơ bản nâng cấp trường trung cấp thành trường cao đẳng Để trở thành trường cao đẳng, cần đảm bảo các tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục của hệ thống giáo dục đại học. Các nội dung (tiêu chuẩn) cơ bản của đánh giá chất lượng là: 1.5.1.1. Xác định sứ mạng và mục tiêu: Đây là “Tuyên ngôn” của một nhà trường, nó phải được xác định một cách rõ ràng nhằm đáp ứng các quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục của Đảng “Phát triển giáo dục phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, tiến bộ khoa học- công nghệ, củng cố quốc phòng, an ninh...”. Khi phát biểu sứ mạng của nhà trường nói chung và Trường Cao đẳng nói riêng cần trả lời được các câu hỏi sau (4 W): - Là ai (Who)? - Làm gì (What)? - Tại sao (Why)? - Khi nào (When)? Sự khác nhau cơ bản giữa Trường Trung cấp chuyên nghiệp với Trường Cao đẳng là “Làm gì” và “Tại sao”. Các khác nhau cơ bản là mục tiêu, nội dung và phương pháp đào tạo (xem Bảng 1.1 và 1.2). 1.5.1.2. Xây dựng chương trình, giáo trình Vì chuyển từ trường Trung cấp chuyên nghiệp lên trường Cao đẳng là chuyển cả về chất và lượng, thay đổi cả mục tiêu, nội dung và phương pháp đào tạo; thay đổi đối tượng đào tạo. Các chương trình đào tạo được xây dựng theo một hệ thống mới. Phải hoàn thiện chương trình, giáo trình đào tạo trình độ cao đẳng trên tinh thần kế thừa chương trình, giáo trình đào tạo trình độ trung cấp và trên cơ sở chương trình khung, theo đúng quy định của các chương trình khung của các ngành nghề đào tạo. Ngoài ra, trong khi xây dựng 16 chương trình cần chú ý: “Tiến hành đổi mới mạnh mẽ chương trình đào tạo theo hướng đa dạng hoá, chuẩn hoá, hiện đại hoá, tạo điều kiện để mau chóng tiếp thu có chọn lọc những chương trình đào tạo của các nước phát triển về khoa học tự nhiên, kỹ thuật và công nghệ..., phù hợp với yêu cầu của đất nước...”[5]. Điều 41, Luật Giáo dục 2005 quy định: “Chương trình giáo dục đại học thể hiện mục tiêu giáo dục đại học; quy định chuẩn kiến thức, kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung giáo dục đại học, phương pháp và hình thức đào tạo, cách thức đánh giá kết quả đào tạo đối với mỗi môn học; bảo đảm yêu cầu liên thông với các chương trình giáo dục khác”. “...Căn cứ vào chương trình khung, trường cao đẳng, trường đại học xác định chương trình giáo dục của trường mình”. “Hiệu trưởng các trường cao đẳng, đại học có trách nhiệm tổ chức biên soạn và duyệt giáo trình các môn học để sử dụng chính thức trong trường trên cơ sở thẩm định của Hội đồng thẩm định giáo trình do Hiệu trưởng thành lập; bảo đảm đủ giáo trình phục vụ giảng dạy, học tập”[2]. Để thực hiện được nhiệm vụ này, mỗi trường cao đẳng, đại học phải có một đội ngũ giảng viên có năng lực và trình độ chuyên môn tốt. 1.5.1.3. Tổ chức, quản lý đào tạo - Phương thức quản lý, tổ chức các quá trình đào tạo cũng được thay đổi. Đây là hoạt động cơ bản có tính chất thường xuyên. Nhà trường phải xây dựng được bộ phận quản lý đào tạo, thực hiện các công việc từ kế hoạch hoá quy mô, hình thức, chương trình đào tạo đến việc điều hành, quản lý giảng dạy học tập cho đến việc nâng cao chất lượng đội ngũ, mở rộng loại hình đào tạo... Hiện nay đang chuyển từ đào tạo theo niên chế sang đào tạo theo hệ thống tín chỉ. Việc chuyển đổi này phải có sự thay đổi về phương thức quản lý, về hệ thống chương trình và giáo trình, v.v.... Hiện nay các trường cao 17 đẳng, đại học khi thực hiện phương thức đào tạo này cũng gặp những khó khăn nhất định. - Phương pháp đào tạo cũng thay đổi (như trên đã nói, Bảng 1.2.). - Đối tượng đào tạo: chuyển từ đào tạo hệ Trung cấp chuyên nghiệp sang đào tạo hệ Cao đẳng. Tiêu chuẩn người học và cách thức tuyển chọn được thực hiện ở việc tuyển sinh hàng năm. - Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên phải đảm bảo cả về số lượng và chất lượng, có bồi dưỡng trọng điểm, có kế thừa, có chọn lọc. Trong mục tiêu phát triển giáo dục của Đảng ta đến năm 2010 có nhấn mạnh đến Giáo dục cao đẳng, đại học và sau đại học phải “đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực trình độ cao phù hợp với cơ cấu kinh tế - xã hội của thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá...” [32]. - Tài chính và quản lý tài chính: Cần đổi mới cơ chế quản lý tài chính cũng như tăng đầu tư từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó có chính sách khuyến khích cán bộ giáo viên và người học. Các yếu tố này thay đổi, đòi hỏi một loạt các yếu tố khác thay đổi, trong đó một yếu tố quyết định chất lượng đào tạo là đội ngũ giảng viên. 1.5.1.4. Phát triển đội ngũ giảng viên Đây là việc làm quan trọng số một của nhà trường vì đội ngũ giảng viên là điều kiện trung tâm, nhân tố lao động tác động trực tiếp quyết định nhiệm vụ đào tạo của nhà trường; Phát triển đội ngũ giảng viên phải đảm bảo về số lượng, hợp lý về cơ cấu và chuẩn về chất lượng đáp ứng nhu cầu vừa tăng quy mô vừa nâng cấp chất lượng và hiệu quả giáo dục. Như trên đã nói, đội ngũ giảng viên có đủ năng lực và trình độ chuyên môn thì mới đảm bảo được các nhiệm vụ chính trị trung tâm của các trường cao đẳng, đại học. Các nhiệm vụ đó là đào tạo và nghiên cứu khoa học. Hai nhiệm vụ này thực chất là một. Đối với các trường cao đẳng, đại học, để giảng 18 dạy tốt phải tiến hành nghiên cứu khoa học; ngược lại, kết quả nghiên cứu khoa học là căn cứ cho đào tạo... 1.5.1.5. Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học Ở trường trung cấp hoạt động nghiên cứu khoa học còn ở mức độ thấp, nhưng chuyển lên trình độ cao đẳng thì đây là hoạt động chủ yếu có tính chất bắt buộc đối với các giảng viên; hoạt động nghiên cứu khoa học có tác dụng rất lớn đối với việc nâng cao trình độ chuyên môn của giáo viên và chất lượng đào tạo. 1.5.1.6. Về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học Trong cơ sở vật chất, thiết bị dạy học (CSVC-TBDH), cần quan tâm đến thư viện, các phương tiện dạy học. Đối với thư viện, đầu tư nhiều đầu sách, cách thức cung cấp tài liệu, v.v.... Về trang thiết bị dạy học, cần tập trung trang bị các thiết bị dạy học hiện đại phục vụ cho việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng đào tạo - mục tiêu chính của nhà trường; Tóm lại khi nâng cấp nhà trường từ Trung cấp lên Cao đẳng cần thực hiện tất cả các nội dung trên một cách đồng bộ, triệt để, chặt chẽ để đáp ứng nhu cầu và nhiệm vụ mới. Tuy nhiên trong đề tài này chúng tôi chỉ đề cập đền vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên. 1.5.2. Những căn cứ để phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng 1.5.2.1. Căn cứ mục tiêu của chiến lược phát triển GD đến năm 2010 Đại hội IX Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định: Để có thể “đưa nước ta thoát khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại hoá” thì “giáo dục và khoa học công nghệ có vai trò quyết định, nhu cầu phát triẻn giáo dục là rất bức thiết”, trong đó có giáo dục nghề nghiệp. Tuy nhiên một trong những tồn tại của giáo dục Việt Nam hiện nay là “đội ngũ nhà giáo thiếu về số lượng và 19 nhìn chung thấp về chất lượng, chưa đáp ứng được yêu cầu...” “đội ngũ giảng viên ít nghiên cứu khoa học”[1]. Một trong những giải pháp phát triển giáo dục là phát triển đội ngũ nhà giáo trong đó có giảng viên đại học, cao đẳng: “Khẩn trương đào tạo, bổ sung và nâng cao trình độ đội ngũ giảng viên đại học, cao đẳng để một mặt giảm tỷ lệ sinh viên/giảng viên trung bình đang quá cao hiện nay (30) xuống khoảng 20, trong đó 10-15 đối với các ngành khoa học tự nhiên, kỹ thuật và công nghệ, 20-25 đối với các ngành khoa học xã hội và nhân văn...” [10]. Trong đề án đổi mới giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020, một trong những mục tiêu phát triển giáo dục đại học đến năm 2020 đã nêu các chỉ tiêu: ”Xây dựng đội ngũ giảng viên và CBQL giáo dục đại học đủ về số lượng, có phẩm chất đạo đức và lương tâm nghề nghiệp, có trình độ chuyên môn cao, phong cách giảng dạy và quản lý tiên tiến; bảo đảm tỷ lệ sinh viên/giảng viên của hệ thống giáo dục đại học không quá 20. Đến năm 2010 có ít nhất 40% giảng viên có trình độ thạc sĩ và 25% có trình độ tiến sĩ; đến năm 2020 có ít nhất 60% giảng viên có trình độ thạc sĩ và 35% có trình độ tiến sĩ” [5]. 1.5.2.2. Căn cứ chỉ thị của Ban Bí thư về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 đã đưa ra mục tiêu là “... xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”[10]. Một trong những nhiệm vụ mà Ban Bí thư yêu cầu các cấp uỷ, tổ chức Đảng chỉ đạo thực hiện tốt là: “Tiến hành rà soát, sắp xếp lại đội ngũ nhà 20 giáo, cán bộ quản lý giáo dục để có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng bảo đảm đủ số lượng và cân đối về cơ cấu; nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức cho đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục”[3]. 1.5.2.3. Căn cứ cơ cấu nhân lực và cơ cấu đào tạo nhân lực ở nước ta trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá Sự tăng nhanh tỷ trọng của các ngành công nghiệp và dịch vụ đã làm biến đổi mạnh mẽ cơ cấu kinh tế của đất nước. Tỷ trọng nông, lâm nghiệp trong cơ cấu GDP giảm xuống từ 27,2% (1995) xuống còn 24,3% (2000), đồng thời tỷ trọng công nghiệp và xây dựng tăng từ 28,7% lên 36,6%; ngành dịch vụ giảm từ 41,1% xuống còn 39,1%. Đời sống xã hội phát triển, dân trí ngày càng cao đã thúc đẩy những nhu cầu mới về nhân lực, về cơ cấu ngành nghề, trình độ đào tạo, phân bố theo vùng lãnh thổ, ngành kinh tế. Từ đó đòi hỏi phải có những nhận thức mới và những giải pháp mới về đào tạo và quản lý, sử dụng nguồn nhân lực. Nghị quyết đại hội Đảng lần thứ IX đã xác định, cần “điều chỉnh hợp lý cơ cấu bậc học, cơ cấu ngành nghề, cơ cấu vùng trong hệ thống giáo dục và đào tạo phù hợp với yêu cầu học tập của nhân dân, yêu cầu phát triển kinh tế xã hội nước ta trong giai đoạn phát triển mới” [1]. 1.5.3. Những yêu cầu đối với đội ngũ giảng viên hệ trường Cao đẳng 1.5.3.1. Những yêu cầu về chất lượng a) Yêu cầu về phẩm chất đạo đức Để có thể thực hiện được mục tiêu và phương hướng tổng quát của 5 năm 2006-2010 mà Đại hội Đảng X đã đưa ra là: “...sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại”. Vấn đề cơ bản là phát triển nguồn nhân lực có đủ về số lượng và đảm bảo về chất lượng. Đây chính là nhân tố quyết định thắng lợi của công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế. Vì vậy phải đào tạo người lao động có phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu của giai đoạn mới; Rèn luyện, giáo dục người học 21 có sự phát triển hài hoà về: kiến thức, thái độ, kỹ năng, hành động để có: Tâm hồn trong sáng, Trí tuệ vững vàng, Thể chất cường tráng. Giáo viên là nhân tố quyết định cho chất lượng, hiệu quả giáo dục, vì vậy hơn ai hết những người làm công tác đào tạo, mà chủ yếu là những người thày, người cô đứng trên bục giảng phải gương mẫu, quý trọng và hăng say lao động, có lòng nhân ái, tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật; có đạo đức nghề nghiệp trong sáng, quan tâm và tham gia giải quyết các vấn đề nóng bỏng của xã hội. Giáo viên phải hạnh phúc khi người học hạnh phúc và luôn coi “người học là nhân vật quan trọng của nhà trường, là dòng máu của nhà trường, là nhân tố quyết định sự sống còn của nhà trường”. Có như vậy thì người thầy mới làm tốt và tròn trách nhiệm với học sinh, với xã hội, mới có thể đào tạo ra đội ngũ lao động “vừa hồng, vừa chuyên”. Để có thể hình thành, hoàn thiện và phát triển nhân cách cho học sinh, một trong những yếu tố cơ bản là sự nêu gương của người thày. Người thày phải là một tấm gương, có đạo đức, tác phong, lối sống văn minh, lịch sự; từ đó xây dựng môi trường sư phạm trên cơ sở tôn trọng-kỷ cương-tình thươngbao dung-trách nhiệm- sáng tạo. b) Yêu cầu về trình độ chuyên môn Trình độ chuyên môn là yếu tố cần đối với người thày. Chúng ta còn luôn ghi nhớ lời dạy của Bác Hồ “...Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Trong xã hội khoa học công nghệ phát triển và thông tin bùng nổ như hiện nay, đòi hỏi người thày không những chỉ có trình độ, kiến thức tiếp thu được từ mái trường mà phải thường xuyên cập nhập thông tin mới, tiếp cận công nghệ mới; từ đó có thể truyền thụ tới học trò, tới những người công dân trẻ của đất nước. Vì thế đòi hỏi chính người thày phải “học mọi nơi, học mọi lúc, học mọi vấn đề, học mọi người và học bằng mọi cách”, và giúp học sinh 22 “Học để biết, để chung sống, để làm và để tồn tại” hay “biết cách nhận thức, biết cách thích ứng, biết cách liên hệ, biết cách chọn lựa”. Đối với giảng viên trường cao đẳng, đại học, hai nhiệm vụ cơ bản là giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Vì vậy, trình độ chuyên môn của mỗi giảng viên được thể hiện ở năng lực thực hiện hai nhiệm vụ này. c) Yêu cầu về năng lực nghề nghiệp Phương pháp dạy học vô cùng quan trọng quyết định chính tới chất lượng quá trình đào tạo. Bác Phạm Văn Đồng- Nhà hoạt động Chính trị xuất sắc của Việt Nam thế kỷ XX đã nói: Người dạy phải coi người học là trung tâm, là đối tượng. Trường lớp thì có nhiều, nhưng cái trung tâm, cái đối tượng thì chỉ có một. Chúng ta hãy nhớ tới một câu nói thông thường nhưng rất sâu sắc của Bác Hồ và cũng là của người xưa: Dĩ bất biến - ứng vạn biến (lấy cái bất biến ứng với cái vạn biến). Vạn biến là thể hiện sự rất khác nhau của hoàn cảnh người học. Người dạy gặp những người học trình độ cao thấp khác nhau yêu cầu nhiều ít khác nhau, hoàn cảnh thuận lợi khó khăn khác nhau, lúc đó người dạy phải có phương pháp cho thích hợp. Năng lực nghề nghiệp thể hiện ở khả năng sư phạm. Nhà Giáo dục học người Nga Cairop đã nói: Giảng không phải là nhồi học sinh một mớ kiến thức. Các em không phải là cái bình chứa kiến thức, cũng không phải là nước rót vào bình. Các em là ngọn đèn mà người thày cần thắp sáng. Những người thày giáo giỏi đều dạy học phát triển tính tích cực và độc lập của học sinh. Tức là không phải chỉ truyền thụ kiến thức đơn thuần mà phải giúp các em hình thành phương pháp tự học, tự nghiên cứu, tìm tòi, sáng tạo. Muốn vậy, người thầy: “1. Hãy quan tâm thường xuyên đến tình cảm của người học 2. Thường xuyên tận dụng hơn nữa mục đích của người học trong tác động qua lại của giờ học. 3. Đối thoại nhiều hơn với người học. 23 4. Khen ngợi người học thường xuyên. 5. Giao tiếp thích hợp. 6. Thường xuyên gắn nội dung học tập với kinh nghiệm cụ thể của từng người học (lời giảng làm thỏa mãn các nhu cầu trực tiếp của người học). 7. Hãy cười nhiều hơn với người học [23]” (Trường phái Carl- Rogers (Mỹ) bàn về công việc của người thày hiện đại). Thực tế hiện nay, phần lớn giảng viên ở các trường cao đẳng, đại học không được đào tạo từ các trường sư phạm, nên nghiệp vụ sư phạm chưa được đào tạo. Vì vậy, đối với các giảng viên này cần được bồi dưỡng về nghiệp vụ sư phạm. Một yêu cầu khác, trong dạy học chuyển từ “lấy người dạy làm trung tâm” sang “lấy người học làm trung tâm” thì việc bồi dưỡng nghiệp vụ (phương pháp dạy học) cho giảng viên cũng cần được đặt ra. 1.5.3.2. Những yêu cầu về số lượng Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2020 đã xác định: “Ở bậc đại học, tỉ lệ giảng viên có trình độ cao còn thấp (mới có khoảng 14% giảng viên có trình độ tiến sĩ, 18% có trình độ thạc sĩ) và có nguy cơ hẫng hụt trong thời gian tới do thiếu người thay thế lớp người sắp nghỉ hưu...”. Tác giả Phạm Minh Hạc nhấn mạnh: “Trong các trường đại học, cao đẳng, tình trạng dạy quá tải của đội ngũ giáo viên rất nghiêm trọng, do quy mô học sinh tăng quá nhanh trong khi quy mô giáo viên tăng không đáng kể, đội ngũ giáo viên có chất lượng cao ngày càng giảm, do chưa chú ý đào tạo bổ sung kịp thời...” Để có thể phát triển đội ngũ nhà giáo trong đó có giáo viên đại học, cao đẳng: “... Tăng chỉ tiêu đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ bổ sung nhân lực trình độ cao cho các trường đại học, cao đẳng...”, chiến lược phát triển giáo dục đào tạo đã nêu ra các giải pháp, trong đó có các giải pháp phát triển về số lượng như: “Có chính sách thu hút học sinh giỏi vào trường sư phạm, thu hút sinh viên tốt nghiệp các trường đại học, cao đẳng gia nhập đội ngũ giáo viên các trường này”. Tất cả những giải pháp này nhằm giảm tỷ lệ sinh viên/giảng viên đang quá cao hiện nay và tăng số lượng giảng viên có trình độ thạc sĩ và tiến sĩ 24 1.5.3.3. Những yêu cầu về cơ cấu Cơ cấu ngành nghề đào tạo là yếu tố tồn tại và phát triển của mỗi trường cao đẳng, đại học. Trong thực tiễn của giáo dục đại học Việt Nam, không có trường đào tạo đơn ngành (mặc dù trường mang tên đơn ngành). Vì vậy, cơ cấu đội ngũ giảng viên cũng là vấn đề cần được quan tâm để đảm bảo chất lượng đào tạo. Trong xây dựng đội ngũ giảng viên, vừa chú ý đảm bảo số lượng để có 20 sinh viên/giảng viên, nhưng đồng thời phải đặc biệt chú ý đến đảm bảo cơ cấu ngành nghề và chuyên môn. 1.5.4. Một số đặc điểm của giáo viên ngành Bưu chính Viễn thông 1.5.4.1. Nguồn tuyển dụng - Giáo viên ngành Bưu chính Viễn thông có thể là sinh viên tốt nghiệp từ nhiều trường đại học khác nhau: + Giáo viên Nghiệp vụ Bưu chính: Chủ yếu được tuyển dụng từ Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông hoặc từ trường Kinh tế kế hoạch. + Giáo viên Viễn thông: Chủ yếu được tuyển dụng từ Học viên Công nghệ Bưu chính Viễn thông hoặc từ trường Bách khoa. + Giáo viên Công nghệ Thông tin: Chủ yếu được tuyển dụng từ Học viên Công nghệ Bưu chính Viễn thông, từ Đại học Quốc gia hoặc từ trường Đại học Bách khoa. + Giáo viên một số môn cơ bản như Chính trị, Ngoại ngữ, Thể dục... có thể được tuyển dụng từ các trường ngoại ngữ, đại học khoa học xã hội và nhân văn, ... - Ngoài ra một số cán bộ từ các Bưu điện hoặc Viễn thông các tỉnh, những người có kinh nghiệm trong công tác, có kiến thức khoa học vững cũng có thể được tuyển về làm giáo viên của nhà trường. 1.5.4.2. Công việc cụ thể Ngành Bưu chính Viễn thông thực chất gồm ba mảng: Bưu chính, Viễn thông, và Công nghệ thông tin. 25 - Giáo viên Bưu chính giảng dạy lý thuyết và thực hành các môn nghiệp vụ bưu chính như Bưu chính, Phát hành báo chí, Chuyển tiền, Fax, và đưa các em học sinh về cơ sở thực tập. - Giáo viên Viễn thông giảng dạy lý thuyết và thực hành các môn Tổng đài, Thiết bị đầu cuối và một số môn phụ khác đồng thời đưa các em học sinh về cơ sở thực tập. - Giáo viên Cơ sở giảng dạy lý thuyết và thực hành các môn cơ sở như Thực hành đo, Thực hành cơ sở, Tin học, An toàn lao động... - Giáo viên các môn cơ bản giảng dạy Chính trị, Pháp luật, Giao tiếp khách hành, Ngoại ngữ, Địa lý chuyên ngành, Thể dục... 1.5.4.3. Đặc điểm tâm lý nghề nghiệp Ngành Bưu chính Viễn thông có đặc thù khác với một số ngành khác: - Sản phẩm dịch vụ mang tính trừu tượng - Sản phẩm không thể là thứ phẩm - Các thao tác của quá trình sản xuất không thể thực hiện lại. Bên cạnh đó, một bộ phận của ngành còn có trách nhiệm phục vụ các cơ quan trung ương. Vì vậy cán bộ công nhân viên của ngành ngoài việc có kiến thức vững đòi hỏi phải có một thái độ phục vụ tận tâm hơn, trách nhiệm cao trong công viêc. Nhân viên kỹ thuật như Tổng đài, thiết bị đầu cuối cần có kỹ năng chuẩn xác trong từng thao tác nhỏ. Tất cả những kỹ năng và tình cảm nghề nghiệp đều cần được rèn luyện từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Qua đó ta thấy Giáo viên ngành Bưu chính Viễn thông có một số đặc thù sau: - Cần có kiến thức chuyên môn vững vàng. - Cần quan tâm nhiều đến vấn đề giáo dục học sinh, sinh viên. - Cần rèn luyện kỹ năng chuyên môn cho học sinh để có một độ thao tác linh hoạt và hoàn toàn chính xác. - Việc rèn luyện cho các em tình yêu nghề nghiệp, khả năng giao tiếp ứng xử, thái độ đối với khách hàng là cực kỳ quan trọng. 26 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG NHÀ TRƯỜNG VÀ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG VÀ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN I 2.1. Khái quát chung về Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ thông tin I 2.1.1. Lịch sử phát triển của Nhà trường Để đáp ứng nhu cầu đào tạo công nhân kĩ thuật lành nghề phục vụ Ngành và phục vụ xã hội, ngày 1/10/1960 Trường Nghiệp vụ Bưu điện Hà Nam được thành lập theo quyết định của Tổng cục trưởng Tổng cục Bưu điện. Trường đóng trên địa bàn làng Mễ thuộc xã Liêm Chính, thị xã Phủ Lý, tỉnh Hà Nam. Nhiệm vụ của trường là đào tạo công nhân Bưu điện cho các tỉnh khu vực đồng bằng sông Hồng. Ngày 15/1/1961 Trường Nghiệp vụ Bưu điện Hà Nam đã chuyển về xã Châu Sơn huyện Kim Bảng tỉnh Hà Nam (nay thuộc thành phố Phủ Lý tỉnh Hà Nam) và cũng là nơi hiện trường đang tồn tại. Cơ cấu của trường lúc này bao gồm phòng Giáo vụ, phòng Tổ chức Cán bộ, phòng Quản trị Hành chính Kế toán. Hệ thống đào tạo gồm Tổ bộ môn Máy dây hữu tuyến điện, Tổ bộ môn Cơ công vô tuyến điện, Tổ bộ môn Khai thác Bưu chính và Phát hành báo chí. Ngày 19/2/1962 Tổng cục Bưu điện được đổi tên thành Tổng cục Bưu điện và Truyền thanh. Theo đó tháng 7/1962 Trường Nghiệp vụ Bưu điện Hà Nam cũng đổi tên thành trường Nghiệp vụ Bưu điện Truyền thanh. Lúc này Trường được giao thêm nhiệm vụ đào tạo công nhân kĩ thuật cho mạng lưới truyền thanh toàn miền Bắc. Sau 5 năm từ khi thành lập, Trường đã đào tạo được 2552 công nhân kĩ thuật thuộc các ngành nghề khác nhau với thời gian đào tạo từ 6 đến 18 tháng. 27 Năm 1965 đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh phá hoại miền Bắc, Trường đã sơ tán về xã Văn Lý và Hợp Lý huyện Lý Nhân tỉnh Hà Nam. Ngày 9/5/1965 Tổng cục Bưu điện và Truyền thanh đã ra quyết định số 813/TCBĐTT tách trường Nghiệp vụ Bưu điện Truyền thanh thành 2 trường: Trường Nghiệp vụ Bưu điện Hà Nam và trường Kĩ thuật Bưu điện và Truyền thanh Hà Nam. Mặc dù trong hoàn cảnh chiến tranh sơ tán gặp nhiều khó khăn, yêu cầu công nhân đa dạng trong các ngành nghề nhưng trong 10 năm kể từ 1965 đến 1975 nhà trường đã đào tạo trên 10.000 học sinh cung cấp cho ngành với các nghề Cơ công vô tuyến điện, công nhân máy hữu tuyến, công nhân kĩ thuật tải ba, công nhân kĩ thuật tổng đài điện thoại tự động và nhân viên khai thác nghiệp vụ Bưu chính và phát hành Báo chí. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, hai trường: Trường Nghiệp vụ Bưu điện Hà Nam và Trường Kĩ thuật Bưu điện và Truyền thanh Hà Nam đã sát nhập về đóng tại Châu Sơn - Kim Bảng - Hà Nam, lấy tên là Trường Công nhân Bưu điện I. Tính đến tháng 12/1984 toàn trường lúc này có 270 cán bộ giáo viên với gần 3000 học sinh mỗi năm. Tính đến năm 1985 nhà trường đã đào tạo được 14.000 công nhân đủ các loại ngành nghề cho ngành Bưu điện, cho các Bộ, ngành khác, trong đó có cả học sinh Lào, Campuchia. Trong giai đoạn hội nhập và cạnh tranh, do đòi hỏi của đất nước cũng như của ngành, nhà trường đã được nâng cấp thành Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ thông tin I, đóng tại phường Lê Hồng Phong, thành phố Phủ lý, Tỉnh Hà Nam. 2.1.2. Sứ mạng, mục tiêu và nhiệm vụ của Nhà trường 2.1.2.1. Sứ mạng của Trường Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ thông tin I nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân được thành lập theo Quyết định số 03/2006/QĐ-BBCVT ngày 9 tháng 01 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Bưu chính Viễn thông Việt Nam, là đơn vị thành viên thuộc Tổng Công ty Bưu 28 chính Viễn thông Việt Nam (nay là Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam). Trường là cơ sở giáo dục nghề nghiệp có quan hệ đào tạo liên thông với các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông, dạy nghề, cao đẳng, đại học trong hệ thống giáo dục quốc dân đào tạo cán bộ kỹ thuật trình độ trung cấp và các loại cán bộ, công nhân kỹ thuật ngành Bưu chính Viễn thông đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng của khu vực và đất nước. Trường chịu sự quản lý trực tiếp của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông, sự quản lý nhà nước của Bộ Bưu chính Viễn thông; Bộ Giáo dục và Đào tạo và sự quản lý theo lãnh thổ của Uỷ ban nhân dân tỉnh Hà Nam. 2.1.2.2. Mục tiêu đào tạo của nhà trường - Đào tạo người lao động có kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp ở trình độ trung cấp và các trình độ thấp hơn thuộc chuyên ngành Bưu chính-Viễn thông-Công nghệ thông tin có đạo đức, lương tâm nghề nghiệp, ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp, có sức khoẻ, nhằm tạo điều kiện cho người lao động có khả năng tìm việc làm, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế- xã hội, củng cố quốc phòng an ninh. - Tham gia hướng nghiệp cho học sinh các trường phổ thông trong phạm vi các tỉnh, thành phố khu vực đồng bằng Bắc bộ, Bắc Trung bộ và một số tỉnh miền Trung du Bắc bộ. 2.1.2.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của nhà trường Quy chế tổ chức và hoạt động của trường đã được phê chuẩn tại quyết định số 114/QĐ-TCCB/HĐQT ngày 7 tháng 4 năm 2006 của Hội đồng quản trị Tổng Công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam. - Tổ chức quá trình đào tạo và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu, chương trình đào tạo các ngành, nghề được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cho phép; - Xây dựng chương trình đào tạo, kế hoạch giảng dạy trên cơ sở chương trình khung do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành; 29 - Tổ chức biên soạn và duyệt giáo trình của những ngành nghề được phép đào tạo trên cơ sở thẩm định của hội đồng thẩm định do Hiệu trưởng thành lập; - Thực hiện các hoạt động thực nghiệm, nghiên cứu khoa học, ứng dụng và phát triển công nghệ, tham gia giải quyết những vấn đề về kinh tế -xã hội của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông và của đất nước; - Thực hiện các dịch vụ khoa học, công nghệ, sản xuất kinh doanh phù hợp với ngành nghề đào tạo và các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật; - Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên; - Tuyển sinh và quản lý học sinh; - Phối hợp với gia đình học sinh, các tổ chức, cá nhân trong hoạt động giáo dục đào tạo; - Tổ chức cho cán bộ, giáo viên, công nhân viên và học sinh tham gia các hoạt động xã hội; - Quản lý, sử dụng đất đai, trường sở, trang thiết bị và tài chính theo quy định của pháp luật; - Liên kết với các tổ chức kinh tế, văn hoá, xã hội, các cơ sở đào tạo nhằm pháp triển công tác đào tạo, nâng cao chất lượng đào tạo, gắn đào tạo với việc làm, phục vụ phát triển kinh tế- xã hội, bổ sung nguồn tài chính cho trường; - Được tham gia liên kết với các Trường Cao đẳng và Đại học trong và ngoài nước đào tạo các bậc cao đẳng và đại học thuộc các chuyên ngành được Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam đồng ý; - Sử dụng nguồn thu từ Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam, ngân sách nhà nước cấp, từ hoạt động kinh tế để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất của trường, mở rộng sản xuất, kinh doanh theo ngành, nghề và chi cho các hoạt động giáo dục, đào tạo theo quy định của pháp luật; 30 - Hợp tác về đào tạo, nghiên cứu khoa học với nước ngoài theo quy định của Chính phủ; - Được nhà nước giao đất, được thuê đất, được miễn giảm thuế và vay tín dụng theo quy định của pháp luật; - Các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật; Sứ mạng và mục tiêu của Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ thông tin I được xác định ngay từ những ngày đầu thành lập theo Quyết định số 03/2006/QĐ-BBCVT ngày 9 tháng 01 năm 2006 của Bộ Bưu chính Viễn thông Việt Nam Nhà trường đã từng bước cụ thể hoá các mục tiêu trong kế hoạch phát triển năm năm bằng việc xây dựng kế hoạch và dự toán ngân sách hàng năm theo quy định của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông. Kế hoạch phát triển của nhà trường hàng năm được xây dựng trên cơ sở các nguồn lực, có tính khả thi, nhà trường đã chủ động nghiên cứu nhu cầu của người học, nhu cầu của xã hội, trên cơ sở đó đề xuất với Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam để có kế hoạch tuyển sinh cho phù hợp các ngành nghề cho xã hội và cho ngành Bưu chính Viễn thông nói riêng. Nhà trường đã thường xuyên cải tiến các quy trình tuyển sinh, phương pháp giảng dạy, cải tiến đề cương giáo trình cho phù hợp với nội dung yêu cầu của ngành và của xã hội, đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế. Nhà trường đã mở rộng mô hình đào tạo: chính quy, tại chức, bổ túc tại các cơ sở, bổ túc tại trường hệ trung cấp chuyên nghiệp và trung cấp nghề. Nhà trường còn tổ chức thi nâng bậc cho công nhân các Bưu điện tỉnh và Viễn thông tỉnh. Các tổ chức đoàn thể trong nhà trường như Công đoàn, Đoàn thanh niên, Nữ công luôn hoạt động tích cực góp phần hoàn thành sứ mạng của nhà trường. Các tổ chức phối hợp nhịp nhàng, hoạt động thường xuyên góp phần hoàn thành nhiệm vụ chính trị của nhà trường. 31 2.1.3. Quy mô và ngành nghề đào tạo 2.1.3.1. Diện tích của Trường Trên 2 ha, gồm khu làm việc của các phòng khoa, khu giảng đường lý thuyết, giảng đường thực hành, khu ký túc xá, thư viện, nhà ăn, hội trường... 2.1.3.2. Ngành nghề đào tạo - Trường đào tạo hai hệ: + Hệ trung cấp nghề đào tạo 18 tháng. + Hệ trung cấp chuyên nghiệp đào tạo 24 tháng. Trong đó hệ trung cấp nghề đào tạo 18 tháng bao gồm các lớp: 1. Quản trị kinh doanh 2. Kỹ thuật cáp và đường dây thuê bao 3. Kỹ thuật Tổng đài 4. Kỹ thuật Truyền dẫn quang và Vi ba 5. Kỹ thuật Nguồn điện và Điện lạnh Hệ trung cấp chuyên nghiệp đào tạo 24 tháng bao gồm các lớp: 1. Quản trị kinh doanh 2. Kỹ thuật Điện tử viễn thông 3. Công nghệ thông tin - Ngoài ra còn các lớp ngắn hạn: 3 tháng, 6 tháng, trung cấp tại chức, bồi dưỡng nâng bậc, bồi dưỡng nghiệp vụ cho các nhân viên điểm bưu điện văn hoá xã, bồi dưỡng kỹ thuật viễn thông mới 2.1.4. Cơ cấu tổ chức hiện nay của Nhà trường Với 94 cán bộ giáo viên công nhân viên, tổ chức bộ máy nhà trường được xây dựng và hoạt động dựa trên cơ sở quy chế trường trung cấp chuyên nghiệp do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành bao gồm: 32 Sơ đồ 2.1. Bộ máy tổ chức Nhà trường TỔ CHỨC ĐẢNG HIỆU TRƯỞNG HIỆU PHÓ Phòng Kế Phòng Phòng hoạch Phòng Tổ Hành Đào Kế chức tạo toán chính Tổng Thống hợp kê Tài chính Khoa Quản trị Kinh doanh Tổ môn Doanh thác Bưu chính viễn thông Tổ môn kinh tế kế toán TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ – Xà HỘI Khoa Kỹ thuật Viễn thông Khoa Kỹ thuật điện tử và công Tổ Tổ môn môn truyề Tổ Tổ Tổ Tổ Tổ môn môn môn môn môn chính Công Thiết n dẫn Tổng Kỹ nghệ Cơ trị bị đài thuật thông bản đầu điện tin cuối tử - Lãnh đạo Trường: Hiệu trưởng và các Hiệu phó - Các tổ chức Đoàn thể: + Đảng + Công đoàn + Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh - Các phòng chức năng: + Phòng Đào tạo + Phòng Hành chính + Phòng Tổ chức Tổng hợp + Phòng Kế hoạch Kế toán Thống kê Tài chính - Bốn khoa trực tiếp giảng dạy: + Khoa Kỹ thuật Viễn thông + Khoa Quản trị Kinh doanh 33 nghệ thông tin Khoa Giáo dục cơ bản + Khoa Kỹ thuật Điện tử và Công nghệ Thông tin + Khoa Giáo dục Cơ bản. Sau đây là một số chi tiết về phòng Đào tạo và các khoa giảng dạynhững đơn vị có giáo viên: PHÒNG ĐÀO TẠO * Chức năng: (1). Xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch tuyển sinh, đào tạo, bồi dưỡng, hướng nghiệp; (2). Quản lý chất lượng giáo dục, khối lượng giảng dạy, học tập, rèn luyện của học sinh; (3). Xây dựng kế hoạch, hướng dẫn tổ chức thực hiện, nghiên cứu các đề tài khoa học công nghệ và sáng kiến cải tiến áp dụng trong quản lý và giảng dạy của nhà trường; * Nhiệm vụ: (1). Giúp Hiệu trưởng trong việc xác định mục tiêu giáo dục, xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo; xây dựng chương trình giáo dục, chương trình và giáo trình môn học, tổ chức thực nghiệm, đào tạo với lao động sản xuất, dịch vụ; (2). Giúp Hiệu trưởng trong việc xây dựng kế hoạch giảng dạy, tổ chức tuyển sinh, thi tốt nghiệp, công nhận và cấp bằng tốt nghiệp; (3). Tổ chức thực hiện quá trình đào tạo: Thực hiện chương trình đào tạo và bồi dưỡng, lập kế hoạch tiến độ thời gian, thời khoá biểu, cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy và học tập, số lượng giáo viên, lập kế hoạch kiểm tra hết học trình, thi học kỳ và thi tốt nghiệp đảm bảo đúng quy định của pháp luật và chất lượng đào tạo; (4). Thực hiện các công việc giáo vụ: Lập các bảng biểu về công tác giáo vụ, dạy và học, thực hành, thực tập; theo dõi tổng hợp đánh giá chất lượng các hoạt động đào tạo, thống kê, làm báo cáo định kỳ theo quy định của cơ quan quản lý và hiệu trưởng; 34 (5). Đề xuất giúp Hiệu trưởng chỉ đạo công tác giáo viên chủ nhiệm lớp; thi đua, khen thưởng và xử lý vi phạm trong hoạt động đào tạo; (6). Xây dựng, triển khai kế hoạch hoạt động về công tác khoa học công nghệ, sáng kiến cải tiến, dịch vụ mới của trường; (7). Tổ chức triển khai thực hiện công tác giáo dục quản lý học sinh; (8). Tổ chức chế bản, in ấn giáo trình, tài liệu giảng dạy, học tập, đề thi chính xác, an toàn; (9). Quản lý thư viện, phòng đọc khoa học. * Cơ cấu tổ chức: - Gồm1 trưởng phòng, 1phó phòng và các viên chức chuyên môn, nghiệp vụ. - Chia thành 2 tổ: + Tổ Quản lý đào tạo và khoa học công nghệ, sáng kiến cải tiến + Tổ Giáo dục quản lý học sinh. CÁC KHOA GIẢNG DẠY Về mặt hành chính, bốn khoa chịu sự quản lý trực tiếp của Ban lãnh đạo nhà trường. Về lĩnh vực đào tạo các khoa cùng phối hợp với Phòng Đào tạo thực hiện: kế hoạch giảng dạy, chương trình đào tạo trong đó có cả việc phân công giảng dạy. * Chức năng: - Khoa Quản trị Kinh doanh Bưu chính Viễn thông: Giảng dạy các môn nghề Doanh thác Bưu chính Viễn thông (Bưu phẩm bưu kiện, Chuyển tiền, Điện thoại, Phi thoại, Tài chính Bưu chính, Mạng Bưu chính Viễn thông...) và tham gia giáo dục quản lý học sinh. - Khoa Kỹ thuật Viễn thông: Giảng dạy các môn Cơ sở chuyên môn, Tổng dài, Truyền dẫn, Cáp, Máy đầu cuối, Nguồn, Mạng ngoại vi, sử dụng thiết bị ngoại vi ... và tham gia giáo dục quản lý học sinh. 35 - Khoa Kỹ thuật Điện tử và Công nghệ Thông tin: Giảng dạy các môn Cơ sở điện tử, Cơ sở Tin học, Tin học, nguồn điện, an toàn lao động... và tham gia giáo dục quản lý học sinh. - Khoa Giáo dục Cơ bản: Giảng dạy các môn Anh văn, Chính trị, Quân sự, Thể dục thể thao, Giao tiếp khách hàng, Marketing, Địa lý chuyên ngành, Pháp luật, Nhập ngành Bưu điện... và tham gia giáo dục quản lý học sinh. * Nhiệm vụ: Cả bốn khoa đều có chung một số nhiệm vụ sau đây: (1). Tổ chức quá trình đào tạo, giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo chương trình, kế hoạch giảng dạy của nhà trường; (2). Tổ chức thực hiện kế hoạch nâng bậc, bồi dưỡng thường xuyên cho công nhân tại trường và cơ sở; (3). Quản lý giáo viên, nhân viên và học sinh thuộc đơn vị mình; (4). Tổ chức biên soạn chương trình, giáo trình môn học khi được phân công. Tổ chức nghiên cứu cải tiến phương pháp giảng dạy, học tập, đề xuất xây dựng kế hoạch bổ sung, bảo trì thiết bị dạy học, thực hành, thực tập; (5). Soạn các đề thi hết môn, thi học sinh giỏi, thi học kỳ, thi tốt nghiệp theo quy định của nhà trường; (6). Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên; (7). Tổ chức thực hiện các hoạt động thực nghiệm, nghiên cứu khoa học, dịch vụ khoa học và công nghệ, gắn đào tạo với sử dụng; (8). Quản lý các trang thiết bị dạy học, phòng máy, phòng thực nghiệm, thực hành do khoa quản lý theo quy định hiện hành của nhà trường; Ngoài ra mỗi khoa còn có một số nhiệm vụ đặc biệt riêng như phụ trách Bưu cục thực hành, quản lý các phòng học chuyên môn, bảo dưỡng và sửa chữa thiết bị máy móc của nhà trường, tham gia coi chấm thi nâng bậc, tuyển dụng cho các Bưu điện Tỉnh và Viễn thông Tỉnh ... 36 * Cơ cấu tổ chức: - Khoa Quản trị Kinh doanh Bưu chính Viễn thông: Gồm 1 trưởng khoa, 1 phó khoa và các giáo viên trực tiếp giảng dạy Chia thành 2 tổ: + Tổ môn Quản trị kinh doanh + Tổ môn Bưu chính Viễn thông - Khoa Kỹ thuật Viễn thông: Gồm 1 trưởng khoa, 1 phó khoa và các giáo viên trực tiếp giảng dạy. Chia thành 3 tổ: + Tổ môn Thiết bị đầu cuối + Tổ môn Truyền dẫn + Tổ môn Tổng đài - Khoa kỹ thuật Điện tử và Công nghệ Thông tin: Gồm 1 trưởng khoa, 1 phó khoa và các giáo viên trực tiếp giảng dạy Chia thành 2 tổ: + Tổ môn Kỹ thuật điện tử + Tổ môn Công nghệ thông tin. - Khoa Giáo dục Cơ bản: Gồm 1 trưởng khoa, 1 phó khoa và các giáo viên trực tiếp giảng dạy. Chia thành 2 tổ: + Tổ môn Cơ bản + Tổ môn Chính trị. 2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên của Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và công nghệ thông tin I 2.2.1. Số lượng đội ngũ giáo viên của Trường - Cơ cấu đội ngũ Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ thông tin I bao gồm: + Cán bộ quản lý các phòng ban: Phòng Tổ chức Tổng hợp, Hành chính, Kế toán Thống kê Tài chính, Đào tạo + Giáo viên và cán bộ quản lý bốn khoa giảng dạy 37 + Nhân viên phục vụ các phòng chức năng Bảng 2.1: Thống kê số lượng giáo viên từ năm học 2006 - 2007 đến 2008 - 2009 Năm học Tổng CBGV 2006-2007 114 2007-2008 106 2008-2009 94 CBQL & NVPV 51 45 39 Tổng số GV 63 Giáo viên Khoa QTKD Khoa Tỉ lệ GV/Tổn g CBGV Khoa Khoa KTVT KTĐT& CNTT GDCB 19 20 17 07 (55%) 61 18 19 16 08 (57%) 55 16 18 14 07 (58%) (Nguồn: Phòng Tổ chức Tổng hợp - Trường THBCVT &CNTT I) Qua Bảng 2.1 ta thấy: - Nhìn chung số lượng đội ngũ cán bộ giáo viên công nhân viên nhà trường giảm nhanh trong ba năm nay. Lý do: Từ những ngày đầu mới thành lập, trong thời kỳ bao cấp số lượng cán bộ phục vụ, nhân viên bảo vệ, đặc biệt là đội ngũ nấu ăn rất lớn. Cho đến năm 2005 nhà trường vẫn tồn tại bếp ăn tập thể, chỉ đến năm 2006 khi số lượng nhân viên nhà bếp nghỉ hưu dần thì nhà ăn mới giải tán. - Đội ngũ cán bộ quản lý và cán bộ nhân viên phục vụ của nhà trường chiếm tỷ lệ lớn trên tổng số cán bộ giáo viên công nhân viên, bình quân các năm xấp xỉ 40%-45%, điều đó cho thấy mặc dù tổng số cán bộ đông nhưng đội ngũ giáo viên ít. - Số lượng giáo viên của các khoa giảm dần trong ba năm gần đây do đội ngũ giáo viên nghỉ hưu dồn dập. Từ 63 GV năm 2006 xuống 55 GV năm 2008. Dự kiến từ nay đến năm 2010 sẽ có 8 GV ở tất cả bốn khoa nghỉ hưu. Nhà trường có tuyển dụng bổ sung hàng năm song vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của công việc. - Tỷ lệ tăng giảm giáo viên giữa các khoa tương đối đồng đều theo số lượng giáo viên của nhà trường, tức là bình quân các khoa đều đảm nhiệm khối lượng công việc tương đối ngang nhau, không có sự chênh lệch lớn giữa các khoa theo từng năm 38 Bảng 2.2: Số liệu tuyển sinh và tổng số HS từ năm học 2006 - 2007 đến 2008 - 2009 Năm học 2006-2007 Hệ đào tạo Trung cấp nghề (Công nhân) 2007-2008 2008-2009 Tuyển Tổng Tuyển Tổng Tuyển Tổng sinh số HS sinh số HS sinh số HS 414 936 440 854 470 910 Trung cấp tại chức 30 73 42 72 80 122 Trung cấp chuyên nghiệp 72 72 160 242 188 348 Bổ túc 6 tháng 328 328 297 297 310 310 844 1409 939 1465 1048 1690 Tổng học sinh (Nguồn: Phòng Đào tạo – Trường THBCVT &CNTT I) Các hệ đào tạo và số lượng học sinh của các hệ đào tạo các năm học kể từ tháng 9/2006 đến tháng 12/2008 của Trường được cho ở Bảng 2.2, trong đó thời gian đào tạo: Trung cấp nghề đào tạo 18 tháng; Trung cấp chuyên nghiệp đào tạo 24 tháng; Trung cấp tại chức đào tạo 16 tháng. Vì thế mỗi học kỳ đều có số lượng học sinh gối của mỗi khoá. Hàng năm số lượng học sinh tăng do nhà trường tăng quy mô đào tạo và mở rộng đối tượng đào tạo cho xã hội. Trước đây nhà trường chỉ đào tạo chủ yếu con em trong ngành, chỉ hai năm gần đây, ngành cho phép tuyển sinh rộng rãi; hơn nữa, do nhu cầu về nhân lực cho viễn thông ngày càng tăng do có nhiều doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ viễn thông ra đời và phát triển: Vietel, Điện lực... Phân tích các số liệu từ Bảng 2.1, Bảng 2.2 ta có thể thấy tỷ lệ học sinh/giáo viên là rất cao. Hầu hết các học kỳ đều vượt quá tỷ lệ cho phép, cụ thể số lượng thể hiện qua Bảng 2.3. Bảng 2.3: Tỷ lệ học sinh/giáo viên từ năm học 2006 - 2007 đến 2008 - 2009 2006-2007 2007-2008 2008-2009 Bình quân Tổng Giáo viên 63 61 55 59,66 Tổng học sinh 1409 1465 1690 1521 Số học sinh/ Giáo viên 22,36 24,01 30.72 25,49 39 - Tỉ lệ học sinh/giáo viên bình quân hàng năm là 25,69 (xem Bảng 2.3), ngoài ra giáo viên còn tham gia đi nâng bậc cho các Bưu điện tỉnh và Viễn thông các tỉnh nên khối lượng công việc càng đội lên nhiều dẫn đến nâng khối lượng, số giờ giảng của giáo viên lên trên mức quy định. Hàng năm có khoảng 35% giáo viên thừa giờ. Đây là vấn đề ảnh hưởng tới chất lượng của các giờ học, ảnh hưởng tới sức khoẻ của giáo viên, tới quỹ lương chung của nhà trường và khó khăn cho việc bố trí, sắp xếp giờ lên lớp của Phòng Đào tạo. Có những năm cán bộ của Phòng Đào tạo cũng phải tham gia giảng dạy rất nhiều do thiếu giáo viên. Lí do của việc số lượng giáo viên thừa giờ cao: - Số lượng giáo viên giảm nhiều so với các năm trước - Số giáo viên trẻ nhiều, chưa giảng dạy được nhiều môn - Số giáo viên ở tuổi trên 40 tất cả đều kiêm nhiệm công tác quản lý về chuyên môn cũng như đoàn thể. 2.2.2. Cơ cấu đội ngũ giáo viên của Trường 2.2.2.1. Cơ cấu về độ tuổi Bảng 2.4: Độ tuổi giáo viên và thâm niên công tác của GV năm 2008 Tuổi đời Đơn vị Thời gian giảng dạy (năm) Số < 30 GV 3039 4049 5055 5660 1-5 610 1120 21- >30 30 Khoa QTKD Khoa KTVT Khoa KTĐT& CNTT Khoa GDCB 16 04 06 04 01 01 06 02 04 02 02 18 04 09 02 01 02 07 05 02 01 03 14 04 07 0 01 02 07 02 01 02 02 07 03 01 02 0 01 04 03 0 0 0 Tổng 55 15 23 08 03 06 24 12 07 05 07 Tỷ lệ (%) 100 27 41,8 14,5 5,45 10,9 43,6 21,8 12,7 9,2 12,7 (Nguồn: Phòng Tổ chức Tổng hợp – Trường THBCVT &CNTT I) 40 Độ tuổi của giáo viên có liên quan đến chất lượng hoạt động chuyên môn và chiến lược phát triển sự nghiệp đào tạo của nhà trường. Những người làm công tác nhân sự luôn luôn quan tâm đến tiêu chí này. Từ năm 2005 đến nay số lượng người nghỉ hưu rất nhiều do cùng độ tuổi khi được tuyển dụng vào những năm 1960-1965. Cơ cấu về độ tuổi được thể hiện qua Bảng 2.4. Qua theo dõi Bảng 2.4 ta thấy: - Bình quân tuổi đời của giáo viên là thấp. 70% ở độ tuổi dưới 39; 27% ở độ tuổi dưới 30. Chỉ có 10,9% ở độ tuổi từ 56-60. - Cơ cấu độ tuổi giữa các khoa tương đối ngang nhau. - Độ tuổi 40-60, đặc biệt là độ tuổi 55-60 rất ít, điều này sẽ dẫn đến tình trạng đội ngũ kế cận về tuổi tác có sự chênh lệch cao so với đội ngũ đi trước và dự tính vào năm 2010 giáo viên có tuổi cao nhất là 53 và chủ yếu ở độ tuổi 40 trở xuống. 2.2.2.2. Cơ cấu về thâm niên công tác Cơ cấu về thâm niên công tác của giáo viên nhà trường trong năm 2008 được thể hiện qua Bảng 2.4. Do nhà truờng những năm gần đây tuyển dụng bổ sung thay thế cho đội ngũ giáo viên về hưu tương đối nhiều nên thâm niên công tác của giáo viên đã thể hiện: - Nhóm giáo viên có thâm niên thấp (1-5 năm) có tỉ lệ cao nhất (43,6%) rồi đến nhóm giáo viên có thâm niên từ 6 đến 10 năm (21,8%). - Nhóm giáo viên có thâm niên từ 21-30 năm chiếm tỉ lệ thấp nhất trong tổng số giáo viên (9,2%). 2.2.2.3. Cơ cấu về giới tính Qua nghiên cứu cơ cấu giới tính của đội ngũ giáo viên năm 2008 (Bảng 2.5) ta thấy: - Tỉ lệ Nam-Nữ không đồng. Nam chiếm 58% trong khi nữ chỉ có 42%. Điều này cũng thể hiện đặc thù của nhà trường: Ngành nghề đào tạo chủ yếu là kỹ thuật nên số giáo viên nam nhiều 41 2.2.2.4. Cơ cấu về cán bộ quản lý Bảng 2.5: Số lượng và cơ cấu giới tính GV là CBQL năm 2008 Giáo viên Nam Số lượng Trưởng, phó khoa Trưởng, phó phòng Lãnh đạo cấp Trường Đứng đầu các đoàn thể 32 06 75% 02 100% 03 100% 01 50% 0 0 42% 02 25% 01 50% 55 08 02 03 02 58% Giáo viên Nữ Tổng số 23 100% (Nguồn: Phòng Tổ chức Tổng hợp – Trường THBCVT &CNTT I) Đội ngũ cán bộ quản lý của nhà trường và cơ cấu giới tính của cán bộ quản lý được cho ở Bảng 2.5. - Nhìn chung số GV nam kiêm nhiệm công tác quản lý chiếm đa số. - Tỉ lệ nữ tham gia công tác đoàn thể còn ít. 2.2.2.5. Cơ cấu Đảng, Đoàn Bảng 2.6: Cơ cấu Đảng- Đoàn từ năm học 2006 – 2007 đến 2008 - 2009 2006-2007 2007-2008 2008-2009 Đảng viên 40 42 42 Đoàn viên 23 19 13 Tổng 63 61 55 (Nguồn: Phòng Tổ chức tổng hợp– Trường THBCVT &CNTT I) Cơ cấu Đảng -Đoàn thể hiện ở Bảng 2.6 cho thấy: - Tỉ lệ Đảng viên cao trong tổng số cán bộ giáo viên cao, chiếm 63% - Số giáo viên nghỉ hưu hàng năm nhiều nhưng số lượng Đảng viên vẫn giữ ở mức ổn định trong ba năm gần đây thể hiện việc quan tâm đến chất lượng về phẩm chất chính trị của đội ngũ từ phía lãnh đạo nhà trường 42 2.2.3. Chất lượng đội ngũ giáo viên của Trường 2.2.3.1. Trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên Trình độ của đội ngũ giáo viên từ năm 2006 đến nay được thể hiện ở Bảng 2.7: - Từ năm 2000 nhà trường đã chú trọng tới việc nâng cao chất lượng đội ngũ, với nhiều hình thức nhưng chủ yếu là đưa đi bồi dưỡng nâng cao trình độ, vì thế từ năm 2004 trình độ của giáo viên nhà trường đã có sự thay đổi, số lượng giáo viên có trình độ cao đẳng đã giảm, số lượng giáo viên có trình độ đại học tăng lên rõ rệt. Bảng 2.7: Trình độ của giáo viên từ năm 2006-2008 Trình độ Đơn vị 2006-2007 2007-2008 2008-2009 CH ĐH CĐ CH ĐH CĐ CH ĐH CĐ Khoa Quản trị Kinh doanh 0 10 09 0 14 04 0 14 02 Khoa Kỹ thuật Viễn thông 02 14 04 02 14 3 03 13 02 Khoa Kỹ thuật Điện tử và Công nghệ Thông tin Khoa Giáo dục Cơ bản 0 08 09 0 09 07 0 10 04 0 06 01 0 07 01 0 07 0 Tổng 02 38 23 02 44 15 03 44 08 (Nguồn: Phòng Tổ chức Tổng hợp – Trường THBCVT &CNTT I) - Tuy nhiên nhìn chung trình độ giáo viên của nhà trường còn ở mức thấp. Số giáo viên có trình độ dưới đại học còn nhiều (năm 2008 là 8/55 chiếm 14,5% trong tổng số giáo viên), điển hình là hai khoa Quản trị kinh doanh và Kỹ thuật điện tử và công nghệ thông tin. - Giáo viên có trình độ cao học chỉ có 03 chiếm 5,4% trong tổng số giáo viên. - Thực chất tính đến tháng 10 năm 2008 đội ngũ giáo viên nhà trường đã được đưa đi đào tạo bồi dưỡng thêm rất nhiều nhưng phần lớn đều chưa tốt nghiệp. Có 03 giáo viên đã có bằng thạc sĩ nhưng lại tham gia công tác quản lý. 43 2.2.3.2. Năng lực của đội ngũ giáo viên Năng lực đội ngũ được thể hiện ở Bảng 2.8 và 2.9: Bảng 2.8. Năng lực và phẩm chất đội ngũ giáo viên Năng lực Năng lực Xếp loại chuyên môn sư phạm Tốt (%) 81,8 60 Khá (%) 12,8 Trung bình (%) Yếu (%) Năng lực nghiên cứu khoa học Phẩm chất chính trị 18,1 92,7 12,9 71,1 7,3 7,3 3,6 18,1 9 0 1,8 9 1,8 0 (Nguồn: Khảo sát 13 phiếu dành cho CBQL nhà trường) Qua phân tích Bảng 2.8 ta thấy: - Về năng lực chuyên môn: 81,8% số GV được đánh giá có năng lực tốt, chỉ có 1,8% GV bị xếp loại yếu - Năng lực sư phạm: 60% số GV được đánh giá có năng lực tốt, 18,1% số GV xếp loại trung bính, 9% số GV xếp loại yếu - Năng lực nghiên cứu khoa học: 18% GV xếp loại tốt, 9% số GV xếp loại trung bình, 1,8% số GV bị xếp loại yếu Nhìn chung về chuyên môn đội ngũ giáo viên nhà trường được đánh giá tương đối cao, nhưng về sư phạm lại biểu hiện ở mức độ thấp. Lý do: Mặc dù đã được qua các lớp về sư phạm nhưng đội ngũ GV trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy - Đặc biệt là năng lực nghiên cứu khoa học bị đánh giá rất thấp, thể hiện hàng năm công trình khoa học, sáng kiến cải tiến chưa nhiều. Đây là một trong những bất cập nếu nâng cấp trường lên trường cao đẳng. - Hàng năm nhà trường rất chú trọng việc bồi dưỡng giáo viên trong các đợt hội giảng các cấp. Kết quả thể hiện trong Bảng 2.9. 44 Bảng 2.9: Thống kê danh hiệu Giáo viên dạy giỏi các cấp từ năm 2006 Năm học Đơn vị 2006-2007 Cấp Cấp trường ngành Cấp tỉnh 2007-2008 Cấp Cấp Cấp Cấp Quốc trường ngành tỉnh gia Khoa Quản trị Kinh doanh 13 1 Khoa Kỹ thuật Viễn thông 12 1 Khoa Kỹ thuật Điện tử và Công nghệ Thông tin 11 10 Khoa Giáo dục 5 5 Không tổ chức 1 13 1 12 1 Cấp Quốc gia Không tổ chức 1 Cơ bản Tổng 41 2 (Nguồn: Phòng Tổ chức tổng hợp – Trường THBCVT &CNTT I) * Năng lực quản lý giáo dục học sinh và công tác chủ nhiệm: Trong nhà trường việc quản lý giáo dục học sinh và công tác giáo viên chủ nhiệm cũng rất quan trọng, góp phần cho việc hoàn thiện nhân cách của học sinh, nâng cao chất lượng và hiệu quả của quá trình đào tạo. Tuy không có bảng thống kê cụ thể nhưng nhà trường đã đánh giá đội ngũ giáo viên làm công tác chủ nhiệm tốt thường là những giáo viên có thâm niên công tác từ 5 năm trở lên và thường ở độ tuổi từ 30-50. 2.2.4. Đánh giá chung thực trạng đội ngũ giáo viên của Trường 2.2.4.1. Điểm mạnh - Hàng năm qua phiếu nhận xét đảng viên và phiếu nhận xét đoàn viên là giáo viên nhà trường, phần lớn giáo viên đều có phẩm chất chính trị tốt, tư tưởng vững vàng, tin tưởng tuyệt đối và chấp hành nghiêm chỉnh những chủ trương đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Đội ngũ 45 Đảng viên là giáo viên đều giữ vững phẩm chất nhà giáo, gương mẫu trong các hoạt động xây dựng nhà trường, thi đua dạy tốt, học tốt. Bảng 2.8 cho thấy 92,7% GV nhà trường được đánh giá có phẩm chất đạo đức tốt, còn lại 7,3% được đánh giá ở mức độ khá, không hề có loại trung bình và yếu. - Đảng viên trong đảng bộ là giáo viên chiếm đại đa số. - Được sự quan tâm của lãnh đạo Đảng, chuyên môn và công đoàn trường, với nhận thức đúng đắn về vai trò trách nhiệm của bản thân đối với sứ mạng của nhà trường, với định hướng của nhà trường trong tương lai, hầu hết giáo viên đều nhiệt tình và có trách nhiệm trong công việc giảng dạy, nghiên cứu khoa học, công tác quản lý và chủ nhiệm học sinh. - Mặc dù xã hội có nhiều tác động, thu nhập hai năm gần đây có sự giảm sút nhưng nhìn chung đội ngũ giáo viên nhà trường đều luôn tâm huyết với nghề nghiệp, có trách nhiệm cao trong công việc được giao, hết lòng vì nhà trường. - Mặc dù tỷ lệ giáo viên có trình độ đại học và trên đại học chưa cao nhưng thường xuyên được nhà trường quan tâm cho đi bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, cập nhật kỹ thuật mới nên chất lượng giảng dạy của giáo viên được đánh giá tương đối cao. - Phần lớn giáo viên nhà trường có độ tuổi thấp nên có sức khoẻ tốt, năng động trong công việc, thẳng thắn, tự tin làm việc có hiệu quả. 2.2.4.2. Điểm yếu Mặc dù có nhiều điểm mạnh, song đội ngũ giáo viên Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ Thông tin I vẫn còn tồn tại một số vấn đề cần quan tâm: - Số lượng đội ngũ ít so với yêu cầu nên có ảnh hưởng tới nhiều mặt trong đó có chất lượng - Năm 2008, qua khảo sát tại Phòng Tổ chức Tổng hợp, số lượng đội ngũ giáo viên đang tham gia học tập nâng cao trình độ là 25% trên tổng số 46 giáo viên nhà trường, vì thế giáo viên ở nhà phải gánh một khối lượng công việc lớn, ảnh hưởng tới chất lượng giảng dạy. - Tuổi đời trung bình và thâm niên công tác của đội ngũ giáo viên thấp nên kinh nghiệm trong công tác giảng dạy, kiến thức sư phạm còn có vấn đề hạn chế, khả năng truyền tải kiến thức tới học sinh là chưa cao. - Nhiều giáo viên ở độ tuổi mới lập gia đình, con cái còn nhỏ nên phần nào bị chi phối bởi công việc gia đình, đặc biệt là giáo viên nữ trong độ tuổi sinh đẻ. - Mặc dù nhà trường đã có một cơ sở vật chất tương đối tốt, điều kiện trang thiết bị giảng dạy-học tập được đầu tư đều đặn hàng năm, song vẫn chưa đáp ứng kịp tốc độ phát triển của kỹ thuật mới nên một số giáo viên còn chưa kịp cập nhật kiến thức mới nhằm đưa vào bài giảng, giờ dạy nặng về kiến thức lý thuyết, chưa có nhiều kiến thức thực tế. - Một số giáo viên còn nặng về việc truyền thụ kiến thức mà chưa chú trọng tới việc dạy cho học sinh phương pháp học tập, nghiên cứu cũng như chưa chú trọng tới việc nâng cao nghiệp vụ sư phạm cho bản thân. - Đặc biệt năng lực nghiên cứu khoa học, các công trình, đề tài tầm cỡ ngành và quốc gia còn rất khiêm tốn về số và chất lượng. Đây là một yếu tố khó khăn ảnh hưởng tới chất lượng đào tạo - Trình độ ngoại ngữ và tin học của giáo viên chưa cao, còn một số chưa đáp ứng được yêu cầu công tác nghiên cứu tài liệu tiếng nước ngoài và việc ứng dụng các phần mềm công nghệ trong giảng dạy. 2.3. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ giáo viên của Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ Thông tin I 2.3.1. Công tác quy hoạch phát triển đội ngũ Hàng năm nhà trường luôn quan tâm tới việc quy hoạch phát triển đội ngũ và việc này luôn được thực hiện ngay từ đầu các năm học và được rà soát lại vào đầu học kỳ hai của năm. 47 Việc quy hoạch phát triển đội ngũ được thực hiện nhằm đáp ứng yêu cầu giảng dạy trước mắt và lâu dài. Dựa theo yêu cầu chuyển đổi chương trình đào tạo, số lượng tuyển sinh, yêu cầu về nội dung chương trình môn học đáp ứng yêu cầu đào tạo, nhà trường căn cứ số lượng và chất lượng hiện có, lập danh sách cần tuyển dụng, đào tạo bồi dưỡng, sắp xếp lại lao động cho đúng vị trí, phù hợp năng lực cá nhân và yêu cầu của nhà trường. Việc bỏ phiếu tín nhiệm cán bộ được thực hiện hàng năm nhằm đánh giá năng lực cán bộ, trình độ đội ngũ cũng là một phần của công tác quy hoạch đội ngũ. 2.3.2. Công tác tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ 2.3.2.1. Tuyển dụng Do đội ngũ giáo viên nghỉ hưu nhiều cùng đợt, số lượng giáo viên hiện đang giảng dạy vừa làm công tác chuyên môn vừa tham gia công tác đoàn thể, quản lý tương đối nhiều; nên hàng năm nhà trường có chú ý đến vần đề bổ sung đội ngũ. Tuyển dụng nhằm đạt được các yêu cầu: - Thay thế giáo viên cũ đã đủ tuổi về hưu - Tăng số lượng giáo viên cho nhà trường đáp ứng yêu cầu phát triển. Quá trình tuyển dụng được thực hiện theo tiến trình: Thông báo tuyển dụng, nhận và sơ tuyển hồ sơ, kiểm tra tiếng Anh, kiểm tra chuyên môn. Kết quả tuyển dụng của một số năm : - Năm học : 2004-2005 tuyển được 04 GV - Năm học : 2005-2006 tuyển được 07 GV - Năm học : 2006-2007 tuyển được 09 GV - Từ năm học : 2007-2008 chưa tuyển được GV nào. Nguồn tuyển dụng cũng đa dạng, nhưng chủ yếu là từ hai đối tượng chính: - Sinh viên tốt nghiệp từ Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, Đại học Bách khoa và một số trường khác như Đại học Quốc gia, Đại học Luật. 48 - Cán bộ từ các Bưu điện và viễn thông các Tỉnh, chủ yếu từ Tỉnh Hà Nam, có tuổi đời dưới 30, có đạo đức và phẩm chất tốt, có chuyên môn phù hợp với yêu cầu của nhà trường, đáp ứng được công tác quản lý và giảng dạy 2.3.2.2. Đào tạo, bồi dưỡng Cùng với việc tuyển dụng, nhà trường luôn quan tâm tới công tác đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ. Kết quả công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên của Trường trong một số năm gần đây được cho ở Bảng 2.10 và Bảng 2.11. Bảng 2.10: Số giáo viên đang tham gia học tập nâng cao trình độ năm 2008 Trình độ Trên đại học Đơn vị Đại học Số lượng Tỉ lệ (%) Số lượng Tỉ lệ (%) Khoa Quản trị Kinh doanh 0 0 03 18 Khoa Kỹ thuật Viễn thông 03 16 02 11 Khoa Kỹ thuật Điện tử và Công nghệ Thông tin 02 14 02 14 Khoa Giáo dục Cơ bản 01 14 01 14 06 10 08 14 Tổng (Nguồn: Phòng Tổ chức Tổng hợp -Trường THBCVT &CNTT I) Bảng 2.11: Số lượng giáo viên được đào tạo, bồi dưỡng từ năm học 2006-2007 đến 2008 - 2009 2006-2007 Năm học Số Giáo viên Dài hạn 07 2007-2008 Ngắn hạn Dài hạn Ngắn hạn ([...]... trong những yêu cầu cần nâng cao đ i v i việc phát triển đ i ngũ trong các trường đ i học, cao đẳng 15 1.5 Những yêu cầu phát triển đ i ngũ giảng viên hệ trường Cao đẳng 1.5.1 Những yêu cầu cơ bản nâng cấp trường trung cấp thành trường cao đẳng Để trở thành trường cao đẳng, cần đảm bảo các tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục của hệ thống giáo dục đ i học Các n i dung (tiêu chuẩn) cơ bản của đánh giá... của giáo viên ngành Bưu chính Viễn thông 1.5.4.1 Nguồn tuyển dụng - Giáo viên ngành Bưu chính Viễn thông có thể là sinh viên tốt nghiệp từ nhiều trường đ i học khác nhau: + Giáo viên Nghiệp vụ Bưu chính: Chủ yếu được tuyển dụng từ Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông hoặc từ trường Kinh tế kế hoạch + Giáo viên Viễn thông: Chủ yếu được tuyển dụng từ Học viên Công nghệ Bưu chính Viễn thông hoặc từ trường. .. trong những gi i pháp phát triển giáo dục là phát triển đ i ngũ nhà giáo trong đó có giảng viên đ i học, cao đẳng: “Khẩn trương đào tạo, bổ sung và nâng cao trình độ đ i ngũ giảng viên đ i học, cao đẳng để một mặt giảm tỷ lệ sinh viên/ giảng viên trung bình đang quá cao hiện nay (30) xuống khoảng 20, trong đó 10-15 đ i v i các ngành khoa học tự nhiên, kỹ thuật và công nghệ, 20-25 đ i v i các ngành khoa học. .. sinh gi i vào trường sư phạm, thu hút sinh viên tốt nghiệp các trường đ i học, cao đẳng gia nhập đ i ngũ giáo viên các trường này” Tất cả những gi i pháp này nhằm giảm tỷ lệ sinh viên/ giảng viên đang quá cao hiện nay và tăng số lượng giảng viên có trình độ thạc sĩ và tiến sĩ 24 1.5.3.3 Những yêu cầu về cơ cấu Cơ cấu ngành nghề đào tạo là yếu tố tồn t i và phát triển của m i trường cao đẳng, đ i học Trong... môn cho học sinh để có một độ thao tác linh hoạt và hoàn toàn chính xác - Việc rèn luyện cho các em tình yêu nghề nghiệp, khả năng giao tiếp ứng xử, th i độ đ i v i khách hàng là cực kỳ quan trọng 26 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG NHÀ TRƯỜNG VÀ Đ I NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG VÀ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN I 2.1 Kh i quát chung về Trường Trung học Bưu chính Viễn thông và Công nghệ thông tin I 2.1.1... công nghệ m i; từ đó có thể truyền thụ t i học trò, t i những ngư i công dân trẻ của đất nước Vì thế đ i h i chính ngư i thày ph i học m i n i, học m i lúc, học m i vấn đề, học m i ngư i và học bằng m i cách”, và giúp học sinh 22 Học để biết, để chung sống, để làm và để tồn t i hay “biết cách nhận thức, biết cách thích ứng, biết cách liên hệ, biết cách chọn lựa” Đ i v i giảng viên trường cao đẳng, ... khoa + Giáo viên Công nghệ Thông tin: Chủ yếu được tuyển dụng từ Học viên Công nghệ Bưu chính Viễn thông, từ Đ i học Quốc gia hoặc từ trường Đ i học Bách khoa + Giáo viên một số môn cơ bản như Chính trị, Ngo i ngữ, Thể dục có thể được tuyển dụng từ các trường ngo i ngữ, đ i học khoa học xã h i và nhân văn, - Ngo i ra một số cán bộ từ các Bưu i n hoặc Viễn thông các tỉnh, những ngư i có kinh nghiệm... công tác, có kiến thức khoa học vững cũng có thể được tuyển về làm giáo viên của nhà trường 1.5.4.2 Công việc cụ thể Ngành Bưu chính Viễn thông thực chất gồm ba mảng: Bưu chính, Viễn thông, và Công nghệ thông tin 25 - Giáo viên Bưu chính giảng dạy lý thuyết và thực hành các môn nghiệp vụ bưu chính như Bưu chính, Phát hành báo chí, Chuyển tiền, Fax, và đưa các em học sinh về cơ sở thực tập - Giáo viên. ..nghiệp, còn Trường Cao đẳng thuộc hệ thống giáo dục đ i học Hai trình độ đào tạo này được thể hiện ở mục tiêu, n i dung, phương pháp quy định trong Luật Giáo dục 2005 1.3.2 Mục tiêu, n i dung, phương pháp của giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đ i học Bảng 1.1 Mục tiêu, n i dung và phương pháp giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đ i học (Luật Giáo dục, 2005) Giáo dục nghề nghiệp (TCCN) Giáo dục đ i học (Cao. .. trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đ i hoá” thì giáo dục và khoa học công nghệ có vai trò quyết định, nhu cầu phát triẻn giáo dục là rất bức thiết”, trong đó có giáo dục nghề nghiệp Tuy nhiên một trong những tồn t i của giáo dục Việt Nam hiện nay là đ i ngũ nhà giáo thiếu về số lượng và 19 nhìn chung thấp về chất lượng, chưa đáp ứng được yêu cầu ” đ i ngũ giảng viên ít nghiên cứu khoa học [1] ... trạng đ i ngũ giáo viên Trường Trung học Bưu Viễn thông Công nghệ Thông tin I - Đề xuất biện pháp phát triển đ i ngũ giáo viên nhà trường đáp ứng yêu cầu nâng cấp thành Trường Cao đẳng Bưu Viễn thông. .. dựng phát triển đ i ngũ, gi i pháp tập trung vào phát triển đ i ngũ đáp ứng yêu cầu giai đoạn ”, phát triển đ i ngũ để "nâng cấp trường có đề t i nâng cấp từ trường Cao đẳng thành trường Đ i học, ... Công nghệ Thông tin I Đ i tượng nghiên cứu khách thể nghiên cứu 4.1 Đ i tượng nghiên cứu Biện pháp phát triển đ i ngũ giáo viên Trường Trung học Bưu Viễn thông Công nghệ thông tin I đáp ứng yêu