ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ HỒNG LIÊN BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN AN DƢƠNG, HẢI PHÕNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2013 1 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ HỒNG LIÊN BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN AN DƢƠNG, HẢI PHÕNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60 14 05 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS Đinh Thị Kim Thoa HÀ NỘI – 2013 2 LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới tới toàn thể các thầy giáo, cô giáo của trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội, Hội đồng khoa học, Phòng đào tạo và nghiên cứu khoa học chuyên ngành Quản lý giáo dục của trường, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia giảng dạy ở lớp Cao học quản lý giáo dục khóa 11. Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, các Phòng ban thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo Hải Phòng, các cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh, cha mẹ học sinh các trường THPT Huyện An Dương - Hải Phòng đã tạo điều kiện cho tác giả được học tập và nghiên cứu, hoàn thành luận văn này. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Phó giáo sư - Tiến sĩ Đinh Thị Kim Thoa, người hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ, động viên, tạo điều kiện thuận lợi nhất để em hoàn thành luận văn này. Vô cùng biết ơn sự giúp đỡ của bạn bè tri kỷ, sự yêu thương của gia đình, sự sẻ chia khó khăn của đồng nghiệp song hành cùng tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu. Do điều kiện về thời gian và khả năng của bản thân có hạn, mặc dù đã cố gắng rất nhiều song luận văn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp quí báu. Xin chân thành cảm ơn! Ngày 2 tháng 12 năm 2013 Tác giả Nguyễn Thị Hồng Liên 3 DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CMHS Cha mẹ học sinh CNL Chủ nhiệm lớp GD-ĐT Giáo dục - Đào tạo GV Giáo viên GVBM Giáo viên bộ môn GVCN Giáo viên chủ nhiệm GVCNL Giáo viên chủ nhiệm lớp KNS Kĩ năng sống QL Quản lý QLGD Quản lý giáo dục THPT Trung học phổ thông 4 MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn i Danh mục các chữ viết tắt ii Mục lục iii Danh mục các bảng biểu vi Danh mục sơ đồ vii MỞ ĐẦU 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP VÀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CỦA HIỆU TRƢỞNG 6 TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG. 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề 6 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 8 1.2. Quản lý 8 1.2.2.Giáo dục, quản lý giáo dục 9 1.2.3. Quản lý nhà trường 10 1.3. Chức năng và nội dung quản lý 11 1.3.1. Chức năng quản lý 11 1.3.2. Nội dung quản lý 14 1.4. Công tác chủ nhiệm lớp 14 1.4.1. Vị trí, vai trò của người giáo viên chủ nhiệm lớp 14 1.4.2. Chức năng của người giáo viên chủ nhiệm lớp 16 1.4.3. Những yêu cầu đối với giáo viên chủ nhiệm 18 1.4.4. Vị trí, vai trò của công tác chủ nhiệm lớp 23 1.4.5. Các nhiệm vụ cơ bản của công tác chủ nhiệm 24 1.5. Quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng ở trường trung học phổ thông 26 1.5.1. Nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng 26 1.5.2. Vai trò của Hiệu trưởng trong công tác chủ nhiệm lớp 26 1.5.3. Nội dung quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng trường 27 5 THPT theo các chức năng quản lý 1.5.4.Quy trình quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng Tiểu kết chương 1 27 30 Chƣơng 2 : THỰC TRẠNG VỀ CÔNG TÁC GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP VÀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN 31 AN DƢƠNG 2.1. Khái quát giáo dục huyện An Dương thành phố Hải Phòng 31 2.1.1. Đặc điểm kinh tế xã hội huyện An Dương – thành phố Hải Phòng 31 2.1.2 Phát triển giáo dục huyện An Dương- thành phố Hải Phòng 31 2.1.3 Đặc điểm các trường THPT huyện An Dương – Hải Phòng 33 2.2. Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT huyện An Dương, thành phố Hải Phòng 2.2.1.Thực trạng về đội ngũ giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp 2.2.2. Thực trạng về năng lực thực hiện các nhiệm vụ cơ bản của công tác chủ nhiệm lớp của GVCN tại các trường THPT huyện An Dương 36 35 36 2.3. Thực trạng về quản lý công tác chủ nhiệm lớp 39 2.3.1. Thực trạng về phân công công tác chủ nhiệm lớp. 39 2.3.2. Thực trạng việc lập kế hoạch quản lý, chỉ đạo công tác chủ nhiệm 40 2.3.3. Thực trạng việc bồi dưỡng đội ngũ GVCN 42 2.3.4. Kiểm tra, đánh giá của CBQL về công tác chủ nhiệm lớp 44 2.3. 5.Thực trạng về chế độ chính sách đối với giáo viên làm công tác CNL 45 2.4. Đánh giá thực trạng công tác chủ nhiệm lớp và quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT huyện An Dương, Hải Phòng. Tiểu kết chương 2 46 49 Chƣơng 3: ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN AN DƢƠNG, THÀNH PHỐ HẢI 51 PHÕNG 3.1. Căn cứ xây dựng đề xuất các biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp 6 51 3.1.1 Căn cứ pháp lý 51 3.1.2. Căn cứ thực tiễn 51 3.2. Một số nguyên tắc xây dựng hệ thống biện pháp 52 3.2.1. Đảm bảo tính kế thừa 52 3.2.2. Đảm bảo tính thực tiễn 52 3.2.3. Đảm bảo tính đồng bộ 53 3.3. Đề xuất các biện pháp QL công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng. 53 3.3.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch quản lý công tác CNL. 54 3.3.2. Biện pháp 2: Lựa chọn, bố trí giáo viên chủ nhiệm lớp hợp lý. 55 3.3.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng kỹ năng làm công tác CNL cho giáo viên. 57 3.3.4. Biện pháp 4: Tăng cường kiểm tra, đánh giá công tác chủ nhiệm lớp 73 3.3.5. Biện pháp 5: Xây dựng cơ chế phối kết hợp giữa GVCNL với các lực lượng GD trong và ngoài nhà trường. 3.3.6. Biện pháp 6: Xây dựng cơ chế hỗ trợ chế độ chính sách đối với giáo viên làm công tác CNL. 76 82 3.3.7. Biện pháp 7: Giao quyền tự chủ cho GVCNL. 83 3.4. Mối quan hệ giữa các nhóm biện pháp 85 3.5. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 86 Tiểu kết chương 3 90 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO 94 PHỤ LỤC 97 7 DANH MỤC BẢNG BIỂU Trang 2.1 . Kết quả xếp loại về hạnh kiểm và học lực của các trường 36 2.2. Tổng hợp về đội ngũ GVCNL các trường THPT huyện An Dương. 38 2.3. Kết quả khảo sát các GVCN, CBQL về sự phối hợp của GVCN với các thành phần tham gia quá trình GD 2.4. Tiêu chí phân công GVCNL của Hiệu trưởng trường THPT huyện An Dương 2.5. Đánh giá của giáo viên và cán bộ quản lý về thực hiện công tác kế hoạch hóa tại các trường THPT huyện An Dương. 2.6. Kết quả khảo sát GV và CBQL về các nội dung bồi dưỡng GVCN 2.7. Đánh giá của giáo viên và cán bộ quản lý về mức độ thực hiện công tác kiểm tra đánh giá công tác CNL tại các trường THPT huyện An Dương. 3.1. Tổng hợp kết quả khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện phápcủa cán bộ quản lý. 3.2. Tổng hợp kết quả khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp của giáo viên chủ nhiệm. 8 40 42 43 45 46 88 89 DANH MỤC SƠ ĐỒ Trang Biểu đồ 2.1: Khảo sát CBQL về tần suất bồi dưỡng GVCN. 44 Biểu đồ 2.2: Kết quả khảo sát mức độ hợp lý về chế độ chính sách của 47 nhà nước đối với người làm công tác CNL 9 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay khoa học kĩ thuật phát triển mạnh mẽ đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, do vậy đầu tư cho con người, gia tăng giá trị con người về đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ để con người tham gia vào cuộc sống xã hội, thúc đẩy xã hội phát triển là mối quan tâm hàng đầu của mỗi quốc gia. Đối mặt với nhiều thách thức mà tương lai sắp sẵn, nhân loại xem giáo dục như một biện pháp cần thiết để thực hiện được những lý tưởng hòa bình, tự do và công bằng xã hội. Trí tuệ của con người đóng vai trò quyết định đối với sự tiến bộ cũng như tốc độ phát triển của văn minh nhân loại. Vấn đề “nhân lực, nhân tài” là vấn đề chiến lược đối với mỗi quốc gia. Điều 2 của Luật Giáo dục đã quy định: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020 đề ra yêu cầu đến năm 2020, nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện, gồm: giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực ngoại ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng nền kinh tế tri thức; đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội học tập suốt đời cho mỗi người dân, từng bước hình thànhxã hội học tập. Giáo dục đóng một vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển của đất nước. Đội ngũ thầy cô giáo là lực lượng cốt cán đưa các mục tiêu giáo dục thành hiện thực, giữ vai trò quyết định chất lượng và hiệu quả giáo dục. Trong chỉ thị số 40 – CT/TW ra ngày 15 – 06 - 2004 Ban bí thư Trung ương Đảng nhấn mạnh về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục : “Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn 10 hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”. Trong những năm qua ngành Giáo dục – Đào tạo cả nước nói chung, Hải Phòng nói riêng đã thu được những thành tựu quan trọng cả về số lượng và chất lượng, tạo dựng những thành tựu đó có vai trò to lớn của đội ngũ cán bộ quản lý và thầy cô giáo tận tâm, tận lực với nghề. Tuy nhiên Giáo dục – Đào tạo vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của giai đoạn cách mạng mới. Ở trường trung học phổ thông hiện nay yêu cầu giáo dục toàn diện học sinh là một yêu cầu bức thiết đang đặt ra cho nhà trường. Việc thực hiện giáo dục toàn diện học sinh phải thống nhất từ khâu chỉ đạo của Hiệu trưởng cho tới các tổ nhóm chuyên môn và từng giáo viên, trong đó giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò hết sức quan trọng. Giáo viên chủ nhiệm lớp là người chủ yếu cùng kết hợp với các giáo viên bộ môn, Đoàn thanh niên và các tổ chức chính trị xã hội trong và ngoài nhà trường xây dựng các hoạt động phong trào vừa mang tính giải trí , vừa liên quan chặt chẽ đến kiến thức các môn học. Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt hiệu trưởng làm công tác quản lý và giáo dục học sinh của một lớp học, là người gần gũi thân mật, là người hướng dẫn, chỉ đạo, khuyên nhủ học sinh mỗi khi các em gặp khó khăn, là người cố vấn tin cậy của chi đoàn lớp. Giáo viên chủ nhiệm lớp có trách nhiệm quản lý, điều hành mọi hoạt động của lớp chủ nhiệm và tác động đến sự phát triển nhân cách của mỗi học sinh trong tập thể đó, chịu trách nhiệm trước nhà trường về chất lượng giáo dục của lớp mình. Hơn nữa sự phát triển của nhà trường gắn liền với sự tiến bộ và trưởng thành của từng tập thể lớp học, gắn liền với sự tiến bộ và trưởng thành của đội ngũ giáo viên, đặc biệt là các giáo viên chủ nhiệm lớp. Chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường phụ thuộc phần lớn vào kết quả công tác giáo dục của từng giáo viên chủ 11 nhiệm đối với lớp mà họ phụ trách. Bởi đây chính là một mắt xích quan trọng trong giáo dục toàn diện học sinh. Vì vậy qua trải nghiệm thực tế và quan sát cũng như tìm hiểu về công tác chủ nhiệm lớp ở các đồng nghiệp tôi chọn đề tài nghiên cứu “Biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng” làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý công tác chủ nhiệm lớp, thực tiễn quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT huyện An Dương, Hải Phòng xác định các biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm góp phần nâng cao hiệu quả của công tác này nhằm nâng cao chất lượng GD toàn diện cho HS trong các nhà trường. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng ở các trường trung học phổ thông. - Khảo sát và phân tích thực trạng về năng lực thực hiện các nhiệm vụ cơ bản của công tác chủ nhiệm lớp của GVCN tại các trường THPT huyện An Dương và quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng . - Đề xuất một số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu: Quản lý công tác chủ nhiệm lớp tại các trường THPT huyện An Dương, thành phố Hải Phòng. 4.2. Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của người hiệu trưởng tại các trường trung học phổ thông huyện An Dương, thành phố Hải Phòng. 5. Vấn đề nghiên cứu Đề tài tập trung vào nghiên cứu hai vấn đề cơ bản sau: 12 - Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp ở các trường trung học phổ thông huyện An Dương, thành phố Hải Phòng như thế nào về nội dung, hình thức và hiệu quả. - Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông huyện An Dương, thành phố Hải Phòngnhư thế nào về kế hoạch, chỉ đạo thực hiện, giám sát, đánh giá? - Biện pháp quản lý nào có thể khắc phục thực trạng để tạo nên thay đổi tích cực trong quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng? 6. Giả thuyết khoa học - Hiệu trưởng các trường THPT huyện An Dương, Hải Phòng đã có những biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp nhưng còn nặng về kinh nghiệm chủ quan, chưa dựa trên cơ sở khoa học nên hiệu quả còn chưa cao. - Hiệu quả của công tác chủ nhiệm lớp và chất lượng giáo dục toàn diện học sinh các trường THPT huyện An Dương, Hải Phòng sẽ được nâng cao nếu Hiệu trưởng có những biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp một cách khoa học và phù hợp với thực tế giáo dục của địa phương. 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 7.1. Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu một số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng trường trung học phổ thông huyện An Dương, thành phố Hải Phòng. 7.2. Về địa bàn:Đề tài được triển khai tại 4 trường trung học phổ thông thuộc huyện An Dương, thành phố Hải Phòng. 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1. Ý nghĩa lý luận: Tổng kết thực tiễn quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông, chỉ ra những bài học thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng quy trình quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường trung học phổ thông. 8.2. Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho các trường trung học phổ thông có điều kiện tương tự. 13 9. Phƣơng pháp nghiên cứu Quá trình thực hiện đề tài sử dụng kết hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu: 9.1.Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Thu thập và đọc các tài liệu lý luận, các văn bản pháp qui, các công trình nghiên cứu khoa học về QLGD, QL công tác chủ nhiệm lớp. Từ đó phân tích và tổng hợp các vấn đề lý luận liên quan đến luận văn. - Phân tích và tổng hợp các quan niệm về QLGD, quản lý công tác chủ nhiệm lớp; công tác quản lý của hiệu trưởng đối với công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT; công tác chủ nhiệm lớp của GV. 9.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 9.2.1. Phương pháp quan sát Phương pháp này được thể hiện bằng cách tiếp cận, xem xét, dự giờ thực tiễn quản lý hoạt động giáo dục học sinh của giáo viên chủ nhiệm lớp. 9.2.2. Phương pháp điều tra Xây dựng các phiếu điều tra, bằng hệ thống câu hỏi để khảo sát các đối tượng: cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh trung học phổ thông, cha mẹ học sinh và một số đối tượng có liên quan. 9.3. Phương pháp toán thống kê Sử dụng phương pháp toán thống kê để xử lý và phân tích các số liệu từ các bảng hỏi thu thập được 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, đề xuất, tài liệu tham khảo và phị lục, luận văn dự kiến được trình bày trong 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về công tác chủ nhiệm lớp và quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường trung học phổ thông. Chƣơng 2: Thực trạng về công tác chủ nhiệm lớp và quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng. Chƣơng 3: Đề xuất các biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng. 14 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP VÀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1.Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề Khi đề cập đến công tác chủ nhiệm lớp đã có nhiều tài liệu, công trình nghiên cứu, tìm hiểu, phân tích, có thể kể đến các công trình tiêu biểu như: Giáo dục học 2004 (Chương XVI, Người giáo viên chủ nhiệm) của Phạm Viết VượngNhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội; Phương pháp công tác của người giáo viên chủ nhiệm ở trường Trung học phổ thông của Hà Nhật Thăng(chủ biên)- Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội, 2004; Công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông của Hà Nhật Thăng (chủ biên) - Nhà xuất bản Giáo dục, 2005; Những tình huống giáo dục học sinh của người GVCN của Hà Nhật Thăng (chủ biên) - Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội, 2000; Công tác GVCN ở trường phổ thông NXBGD, 1998; Kỷ yếu hội thảo - Công tác GVCN ở trường phổ thông – NXBGD, 2010. Tác giả Nguyễn Thanh Bình với công trình: Công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT đề tài mã số SPHN – 09 – 465 NCSP, 2010, cũng như cuốn Một số vấn đề trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT hiện nay - Nhà xuất bản ĐHSP, 2011. Ở đây các tác giả đề cập đến những vấn đề cơ bản của công tác chủ nhiệm lớp và những nội dung trong công tác CNL ở trường THPT hiện nay từ góc nhìn của chuẩn nghề nghiệp GV trung học. Tác giả Nguyễn Thị Kim Dung cũng thể hiện quan điểm của mình trong đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên sư phạm (Kỷ yếu hội thảo khoa học - Nâng cao chất lượng nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên các trường Đại học sư phạm, 2010). Một số tác giả còn đi sâu vào nghiên cứu những khía cạnh khác có liên quan đến công tác chủ nhiệm như Nguyễn Thanh Bình với tác phẩm Giáo dục kỹ năng sống - Nhà xuất bản Đại học sư phạm Hà Nội - 2007;Nguyễn Thị Kim Dung và cộng sự Hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (Tài liệu dành cho lớp 11); Nguyễn Thị Kim Dung với đề tài Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm của 15 học sinh tiểu học thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp -2007, mã số: B 2006 – 17 – 01 – 2007. Một số không nhiều bài báo, tài liệu khác viết về công tác GVCNL như: Rèn luyện một số kỹ năng làm công tác giáo viên chủ nhiệm lớp cho sinh viên Cao đẳng sư phạm của Vũ Đình Mạnh. Tạp chí Giáo dục số 126 (11/2005); Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng làm công tác giáo viên chủ nhiệm lớp cho sinh viên Cao đẳng sư phạm của Vũ Đình Mạnh. Tạp chí Giáo dục số 135 (kỳ 1 – 4/2006). Nghiên cứu về biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp có Một số biện pháp tăng cường quản lý của Hiệu trưởng đối với công tác chủ nhiệm lớp trong các trường THPT tỉnh Bắc Ninh – 2005 của Nguyễn Khắc Hiền. Ở Hải Phòng, công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học cũng được Ban lãnh đạo Sở GD&ĐT Hải Phòng rất quan tâm, chỉ đạo sát sao với Hội thảo Vai trò của công tác chủ nhiệm trong trường phổ thông do Sở GD&ĐT kết hợp với Hội KH Tâm lý – Giáo dục năm 2006; Hội nghị Đổi mới công tác chủ nhiệm lớp trường trung học do Sở GD&ĐT tổ chức tháng 11 năm 2009 đã được hầu hết các trường phổ thông trong thành phố tham gia rất nhiệt tình với nhiều bài viết, tham luận, báo cáo của các cấp lãnh đạo các trường và của chính các đồng chí giáo viên trực tiếp làm công tác chủ nhiệm trình bày như Chỉ đạo công tác chủ nhiệm ở trường THPT Thái Phiên của Đào Thị Huệ; Trường THPT Nguyễn Trãi với công tác bồi dưỡng giáo viên chủ nhiệm của Lê Hoàng Việt; Công tác chủ nhiệm với việc xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực của Trần Thị Hương Duyên; Tầm quan trọng của công tác chủ nhiệm lớp của Trương Thị Yến. Các bài viết trên tác giả đã nêu được tầm quan trọng của công tác chủ nhiệm lớp, thực trạng công tác chủ nhiệm lớp, những kinh nghiệm quý báu được đúc kết trong quá trình làm công tác chủ nhiệm cũng được các tác giả chia sẻ với các đồng nghiệp trong hội nghị, lãnh đạo các nhà trường cũng đưa ra những biện pháp rất tích cực để chỉ đạo, bồi dưỡng công tác này đồng thời cũng có những ý kiến đề xuất trình lên các cấp lãnh đạo cao hơn nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác chủ nhiệm và gửi đến hội nghị cái nhìn toàn diện đầy đủ của công tác này trong sự nghiệp GD chung của toàn ngành; Gần đây nhất Sở giáo dục Hải Phòng đã mở lớp tập huấngiáo viên chủ nhiệm lớp với công 16 tác tư vấn tâm lý – giáo dục cho học sinh trung học được tổ chức vào tháng 7 năm 2013. Tuy vậy cũng chưa có công trình nghiên cứu nào chuyên sâu về quản lý công tác giáo viên chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường THPT - Đây là một vấn đề nghiên cứu khá mới trong giai đoạn hiện nay ở thành phố Hải Phòng. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Quản lý Khái niệm quản lý đã hình thành từ rất lâu và cùng với sự phát triển của tri thức nhân loại cũng như nhu cầu của thực tiễn nó được xây dựng và phát triển ngày càng hoàn thiện hơn. Mọi hoạt động của xã hội đều cần tới quản lý. Quản lý vừa là khoa học, vừa là nghệ thuật trong việc điều khiển một hệ thống xã hội cả ở tầm vĩ mô và vi mô. Hoạt động quản lý là hoạt động cần thiết phải thực hiện khi những con người kết hợp với nhau trong các nhóm, các tổ chức nhằm đạt được những mục tiêu chung. Khái niệm quản lý là một khái niệm rộng, được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau trên cơ sở các cách tiếp cận khác nhau. Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và Nguyễn Quốc Chí thì Quản lý là: “Tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích tổ chức” [9, tr.19]. Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động nói chung là khách thể quản lý nhằm thực hiện được những mục tiêu đã dự kiến” [ 29, tr.1]. Mặc dù khái niệm quản lý được diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau, song tựu chung lại có thể hiểu như sau: - Quản lý là thuộc tính bất biến nội tại của mọi quá trình hoạt động xã hội. Hoạt động quản lý là điều kiện quan trọng để làm cho tổ chức tồn tại, vận hành và phát triển. 17 - Quản lý là sự tác động liên tục có định hướng, có chủ định của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý trong một tổ chức thông qua quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra nhằm đạt được mục tiêu đặt ra trong điều kiện biến động của môi trường. 1.2.2.Giáo dục, quản lý giáo dục Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt, bản chất của nó là sự truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử - xã hội của các thế hệ loài người, nhờ có giáo dục mà các thế hệ nối tiếp nhau phát triển, tinh hoa văn hóa dân tộc và nhân loại được thừa kế, bổ sung và trên cơ sở đó mà xã hội loài người không nừng tiến lên[38, tr.9]. Cũng như mọi hoạt động khác của xã hội loài người, hoạt động giáo dục cũng được quản lý ngay từ khi các tổ chức giáo dục đầu tiên được hình thành. Khoa học quản lý giáo dục trở thành một bộ phận chuyên biệt của quản lý nói chung nhưng là một khoa học tương đối độc lập vì tính đặc thù của nền giáo dục quốc dân. Khái niệm quản lý giáo dục có nhiều cách hiểu khác nhau: - Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quan là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội. - Quản lý giáo dục là quản lý một loại quá trình kinh tế xã hội nhằm thực hiện đồng bộ, hài hòa sự phân hóa xã hội để tái sản xuất sức lao động có kĩ thuật, phục vụ các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng: Trong thực tế , Quản lý giáo dục là quá trình tác động có kế hoạch, có tổ chức của các cơ quan quản lý giáo dục các cấp tới các thành tố của quá trình dạy học – giáo dục nhằm làm cho hệ giáo dục vận hành có hiệu quả và đạt tới mục tiêu giáo dục nhà nước đề ra[25, tr.16]. - Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý giáo dục là hệ thống có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối, nguyên lý của Đảng, thể hiện tính chất của nhà trường XHCN Việt Nam mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học, giáo dục thế hệ trẻ; đưa hệ giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất” [ 29, tr.31]. 18 - Các tác giả Mai Quang Huy, Đinh Thị Kim Thoa, Trần Anh Tuấn cho rằng: “Quản lý giáo dục là thực thi các chức năng tổ chức, quản lý trong lĩnh vực giáo dục nhằm đạt được các mục tiêu giáo dục. Đó là sự tác động chủ động, có ý thức của chủ thể quản lý nhằm phát huy tốt nhất các nguồn lực của hệ thống giáo dục/ cơ sở giáo dục nhằm đảm bảo các hoạt động sư phạm đạt được các mục tiêu giáo dục với chất lượng, hiệu quả tối ưu[ 19, tr.10]. Hệ thống giáo dục là một hệ thống mở, luôn vận động và phát triển theo quy luật chung và chịu sự quy định của điều kiện kinh tế - xã hội. Các định nghĩa trên cũng cho thấy quản lý giáo dục luôn luôn phải đổi mới, đảm bảo tính năng động, khả năng tự điều chỉnh, thích ứng của giáo dục đối với sự vận động và phát triển chung. Tuỳ theo việc xác định đối tượng quản lý giáo dục mà quản lý giáo dục có nhiều cấp độ khác nhau ở tầm vĩ mô và tầm vi mô. - Cấp độ vĩ mô: Quản lý giáo dục là thực hiện việc quản lý trong lĩnh vực giáo dục. Ngày nay lĩnh vực giáo dục mở rộng hơn nhiều so với trước, do chỗ mở rộng đối tượng giáo dục từ thế hệ trẻ sang người lớn và toàn bộ xã hội. - Cấp vi mô: Quản lý giáo dục là quản lý nhà trường và các cơ sở giáo dục khác. 1.2.3. Quản lý nhà trường Vấn đề cơ bản của quản lý giáo dục là quản lý nhà trường vì nhà trường là cơ sở giáo dục, nơi thực hiện mục tiêu giáo dục. Khi nghiên cứu về nội dung khái niệm quản lý giáo dục thì khái niệm trường học được hiểu là tổ chức mang cơ sở mang tính nhà nước- xã hội trực tiếp làm công tác giáo dục - đào tạo thế hệ trẻ cho tương lai của đất nước. Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang “Quản lý nhà trường là tập hợp những tác động tối ưu của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và cán bộ khác, nhằm tận dụng các nguồn dự trữ do Nhà nước đầu tư, lực lượng xã hội đóng góp và do lao động xây dựng vốn tự có, hướng vào việc đẩy mạnh mọi hoạt động của nhà trường mà điểm hội tụ là quá trình đào tạo thế hệ trẻ. Thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo, đưa nhà trường tiến lên trạng thái mới” [29, tr.43] 19 Theo tác giả Phạm Viết Vượng: “Quản lý trường học là lao động của các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức lao động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục khác cũng như phát huy tối đa các nguồn lực giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường” [38, tr.205] Các tác giả Mai Quang Huy, Đinh Thị Kim Thoa, Trần Anh Tuấn đã định danh: “Quản lý nhà trường là hoạt động chuyên biệt của các chủ thể quản lý(các cơ quan quản lý giáo dục, người lãnh đạo nhà trường) nhằm tập hợp, tổ chức và phát huy tối đa sức mạnh các nguồn lực giáo dục trong và ngoài nhà trường, đảm bảo triển khai các hoạt động giáo dục – dạy học của nhà trường đạt được các mục tiêu phát triển với chất lượng, hiệu quả cao nhất” [19, tr.10]. Tóm lại: Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục với thế hệ trẻ và với từng học sinh. Quản lý nhà trường là một hoạt động được thực hiện trên cơ sở những qui luật chung của quản lý, đồng thời cũng có nét đặc thù riêng của nó. Quản lý nhà trường khác với các loại quản lý xã hội khác, được qui định bởi bản chất sư phạm của người giáo viên, bản chất của quá trình dạy học, giáo dục trong đó mọi thành viên của nhà trường vừa là đối tượng quản lý vừa là chủ thể hoạt động cho bản thân mình. Sản phẩm tạo ra của nhà trường là nhân cách của người học được hình thành trong quá trình học tập, tu dưỡng và rèn luyện theo yêu cầu xã hội và được xã hội thừa nhận. Quản lý nhà trường là phải quản lý toàn diện nhằm hoàn thiện và phát triển nhân cách của thế hệ trẻ một cách hợp lý, khoa học và hiệu quả. Thành công hay thất bại của nhiệm vụ đổi mới nâng cao hiệu quả giáo dục người quản lý phải xem xét đến những điều kiện đặc thù của nhà trường, phải chú trọng tới việc cải tiến công tác quản lý giáo dục để quản lý có hiệu quả các hoạt động giáo dục trong nhà trường. 1.3. Chức năng và nội dung quản lý 1.3.1. Chức năng quản lý 20 Các chức năng của quản lý là cơ sở để xác định nội dung công tác quản lý. Hoạt động quản lý có các chức năng được phối thuộc với nhau, bốn chức năng được phổ biến tiêu biểu là: * Chức năng kế hoạch hoá Chức năng kế hoạch hoá là quá trình xác định mục tiêu và quyết định những biện pháp tốt nhất để thực hiện mục tiêu đó. Như vậy, thực chất của kế hoạch hoá là đưa toàn bộ những hoạt động vào kế hoạch, với mục đích, biện pháp rõ ràng, bước đi cụ thể và xác định rõ các điều kiện cung ứng cho việc thực hiện mục tiêu. Nhiều nhà lý luận QL cho rằng, kế hoạch là cái khởi nguyên của mọi hoạt động, mọi chức năng QL khác. Họ ví kế hoạch như một chiếc đầu tầu kéo theo các toa “tổ chức”, “chỉ đạo”, “kiểm tra”. Như vậy, nếu không có kế hoạch thì người QL không biết phải tổ chức nhân lực và các nguồn nhân lực khác như thế nào, thậm chí họ còn không rõ phải tổ chức cái gì nữa. Không có kế hoạch, người QL không thể chỉ dẫn, lãnh đạo người thuộc quyền hành động một cách chắc chắn với những kỳ vọng đặt vào kết quả mong đợi. Và không có kế hoạch thì cũng không xác định được tổ chức hướng tới đúng hay chệch mục tiêu, không biết khi nào đạt được mục tiêu và sự kiểm tra sẽ không có căn cứ. Kế hoạch hoá có vai trò quan trọng như vậy bởi bản thân nó có những chức năng cơ bản sau: Chức năng dự báo: Bao gồm việc xác định nhu cầu và các mục tiêu trên cơ sở phân tích và căn cứ vào hướng dẫn của cấp trên về nhiệm vụ của năm học mới để suy ra những hướng phát triển cơ bản của nhà trường, trong đó có tính tới nhu cầu bên ngoài và bên trong của nhà trường, lựa chọn những hướng ưu tiên, dự kiến những mục tiêu cần đạt và các tiêu chuẩn đánh giá. Chức năng dự đoán: Bao gồm việc phác thảo các phương án chọn lựa có tính tiềm năng của nguồn lực dự trữ và những mong muốn chủ quan. Trong QL nhà trường, kế hoạch hoá là một chức năng quan trọng vì trên cơ sở phân tích các thông tin quản lý, căn cứ vào những tiềm năng đã có và những khả năng sẽ có mà xác định rõ các mục tiêu, nội dung hoạt động, biện pháp cần thiết để chỉ rõ trạng thái mong muốn của nhà trường khi kết thúc các hoạt động. 21 * Chức năng tổ chức: Cuốn “Cơ sở khoa học QL” đã xác định: “Tổ chức là hoạt động hướng tới hình thành cấu trúc tối ưu của hệ thống QL và phối hợp tốt nhất giữa các hệ thống lãnh đạo và bị lãnh đạo (chấp hành)” [13, tr.9]. Xuất phát từ quan điểm trên, trong QLGD, quản lý trường trung học, điều quan trọng nhất của công tác tổ chức là phải xác định rõ vai trò của mỗi bộ phận, cá nhân, bảo đảm các mối quan hệ ngược, sự thống nhất và đồng bộ về tổ chức trong QLGD ở trường trung học. Nhờ chức năng tổ chức mà hệ thống QL trở nên có hiệu quả, cho phép các cá nhân góp phần tốt nhất vào mục tiêu chung. Tổ chức được coi là điều kiện của QL. Thực chất của tổ chức là thiết lập mối quan hệ bền vững giữa con người, giữa các bộ phận trong hệ thống QL. Tổ chức tốt sẽ khơi nguồn các động lực, tổ chức không tốt sẽ làm triệt tiêu động lực và giảm sút hiệu quả QL. * Chức năng chỉ đạo: Chỉ đạo là quá trình tác động ảnh hưởng của chủ thể QL đến hành vi và thái độ của những người khác nhằm đạt các mục tiêu đã đề ra. Chỉ đạo thể hiện quá trình ảnh hưởng qua lại giữa chủ thể QL và mọi thành viên trong tổ chức nhằm góp phần hiện thực hoá các mục tiêu đã đặt ra. Chức năng chỉ đạo chính là sự tác động lên con người, khơi dậy động lực của nhân tố con người trong hệ thống QL, thể hiện mối quan hệ giữa con người với con người và quá trình giải quyết những mối quan hệ đó để họ tự nguyện và nhiệt tình phấn đấu thực hiện mục tiêu. * Chức năng kiểm tra đánh giá Sau khi xác định các mục tiêu, quyết định những biện pháp tốt nhất để đạt tới các mục tiêu và triển khai các chức năng tổ chức, chỉ đạo để thực hiện hoá các mục tiêu đó cần phải tiến hành những hoạt động kiểm tra đánh giá để xem xét việc triển khai các quyết định trong thực tiễn, từ đó có những điều chỉnh cần thiết trong các hoạt động để góp phần đạt tới mục tiêu đã xác định. 22 Như vậy, kiểm tra đánh giá có vị trí quan trọng trong việc đổi mới công tác QL như đổi mới công tác kế hoạch hoá, công tác tổ chức, chỉ đạo cũng như đổi mới cơ chế QL, phương pháp QL nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả QL. Tóm lại, sự phân công và chuyên môn hoá trong hoạt động QL đã hình thành nên các chức QL, đó là chức năng kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Các chức năng này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau tạo thành một chu trình QL. 1.3.2. Nội dung quản lý Theo Từ điển Tiếng Việt, nội dung là mặt bên trong của sự vật được hình thức chứa đựng hoặc biểu hiện. Nội dung QLlà các công việc, các hoạt động của nhà QL thực hiện phối hợp nhiều người, nhiều yếu tố, định hướng các hoạt động và kiểm soát tiến trình của hoạt động trong quá trình tiến tới mục tiêu của tổ chức. Con người là đối tượng chủ yếu của QLnên nội dung quản lý bao gồm: - QL con người là sự sắp xếp, phân công; hướng dẫn, bồi dưỡng nâng cao năng lực thực hiên mục tiêu. - QL hoạt động của con người bao gồm: Tổ chức các hoạt động và kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh các hoạt động; Nội dung QLtrên được thực hiện bởi các chức năng QL trong hoạt động. 1.4. Công tác chủ nhiệm lớp 1.4.1.Vị trí, vai trò của người giáo viên chủ nhiệmlớp Lớp học là đơn vị cơ bản và là tế bào hữu cơ của mỗi nhà trường. Các hoạt động giáo dục – dạy học trực tiếp và chủ yếu diễn ra theo đơn vị lớp học. Sự trưởng thành và phát triển nhân cách mỗi học sinh, cũng như chất lượng giáo dục và sự phát triển của mỗi nhà trường đều gắn liền với quá trình tổ chức và quản lý lớp học. Chính vì vậy, xây dựng lớp học trở thành tập thể học sinh vững mạnh là một nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường phổ thông và người giáo viên chủ nhiệm lớp có vị trí và vai trò đặc biệt. GVCN là thành viên của tập thể sư phạm và hội đồng sư phạm, là người thay mặt hiệu trưởng, hội đồng nhà trường và cha mẹ học sinh (CMHS) quản lý và chịu trách nhiệm về chất lượng giáo dục toàn diện học sinh lớp mình phụ trách, tổ chức 23 thực hiện chủ trương, kế hoạch của nhà trường ở lớp. Với tư cách là người đại diện cho tập thể các nhà sư phạm, giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm truyền đạt tới học sinh của lớp chủ nhiệm tất cả yêu cầu, kế hoạch giáo dục của nhà trường tới tập thể và từng học sinh của lớp chủ nhiệm. Đồng thời, giáo viên chủ nhiệm có khả năng biến những chủ trương, kế hoạch đào tạo của nhà trường thành chương trình hành động của tập thể lớp và của mỗi học sinh. Mỗi giáo viên chủ nhiệm còn là một thành viên tham mưu của Hội đồng sư phạm có trách nhiệm phản ánh đầy đủ thông tin về lớp chủ nhiệm cũng như từng thành viên trong tập thể lớp, đề xuất các giải pháp giáo dục học sinh, giúp cán bộ quản lý, lãnh đạo nhà trường đưa ra các định hướng, giải pháp quản lý, giáo dục học sinh hiệu quả. Đối với HS và tập thể lớp, GVCN là nhà giáo dục và là người lãnh đạo gần gũi nhất, người lãnh đạo, tổ chức, điều khiển, kiểm tra toàn diện mọi hoạt động và các mối quan hệ ứng xử thuộc phạm vi lớp mình phụ trách dựa trên đội ngũ tự quản là cán bộ lớp, cán bộ Đoàn và tính tự giác của mọi HS trong lớp. Giáo viên chủ nhiệm lớp còn là người tập hợp ý kiến, nguyện vọng của từng học sinh của lớp phản ánh với hiệu trưởng, với các tổ chức trong nhà trường và với các giáo viên bộ môn.Giáo viên chủ nhiệm với tư cách là đại diện cho lớp còn có trách nhiệm bảo vệ, bênh vực quyền lợi mọi mặt học sinh của lớp. Như vậy, GVCN là cầu nối giữa hiệu trưởng (Ban giám hiệu), giữa các tổ chức trong nhà trường, giữa các giáo viên bộ môn với tập thể học sinh. Nói một cách khác, giáo viên chủ nhiệm là người đại diện hai phía, một mặt đại điện cho Hội đồng sư phạm, mặt khác lại đại diện cho tập thể học sinh trong quá trình thực hiện công tác chủ nhiệm lớp. GVCN là người cố vấn cho công tác Đoàn ở lớp chủ nhiệm.GVCN giữ vai trò là người cố vấn cho Ban chấp hành chi đoàn ở trường THPT. GVCN có thể tư vấn cho đội ngũ này về việc lập kế hoạch và tổ chức các hoạt động theo tôn chỉ, mục đich của từng tổ chức, đồng thời kết hợp với các hoạt động giáo dục trong kế hoạch của lớp sẽ đem lại hiệu quả cao. 24 Trong quan hệ với các lực lượng giáo dục khác trong và ngoài nhà trường, GVCN là nhân vật trung tâm để hình thành, phát triển nhân cách học sinh và là cầu nối giữa gia đình, nhà trường và xã hội. GVCN vừa đưa ra những định hướng, mục tiêu phát triển, giáo dục HS vừa phải tổ chức phối hợp với các lực lượng xã hội có liên quan nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục của lớp chủ nhiệm, giáo dục HS hiệu quả. Giáo viên chủ nhiệm cũng là người triển khai những yêu cầu giáo dục của nhà trường đến với gia đình, cha mẹhọc sinh, đồng thời cũng là người tiếp nhận các thông tin phản hồi từ học sinh, gia đình học sinh, các dư luận xã hội về học sinh trở lại với nhà trường để giúp lãnh đạo nhà trường có giải pháp quản lý, phối hợp hiệu quả, đồng thời tạo lập mối liên hệ thông tin đa chiều giữa nhà trường – gia đình học sinh – xã hội. 1.4.2. Chức năng của người giáo viên chủ nhiệm lớp 1.4.2.1. Chức năng quản lý GVCNL là người thay mặt Hiệu trưởng làm nhiệm vụ quản lý toàn diện học sinh một lớp học. Để đạt được mục tiêu quản lý một tập thể học sinh, GVCNL phải thực hiện phối hợp các chức năng: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. 1.4.2.2.Chức năng giáo dục GVCNL trước hết phải là một nhà giáo dục, thông qua việc tổ chức các hoạt động của tập thể lớp để giáo dục những phẩm chất, nhân cách của mỗi học sinh. Qua các hoạt động đa dạng và phong phú, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa học sinh và học sinh, giữa học sinh với những người khác, hướng vào việc hình thành cho học sinh những thói quan, hành vi phù hợp với các chuẩn mực đạo đức của xã hội. Từ hai chức năng trên, ta thấy người GVCNL phải đồng thời quản lý hoạt động học tập và quản lý sự hình thành, phát triển nhân cách học sinh. Hai mặt này có quan hệ hỗ trợ, tác động lẫn nhau, việc giáo dục đạo đức có tác động mạnh mẽ đến chất lượng học văn hóa, nhất là trong điều kiện hiện nay, khi từng ngày từng giờ những cám dỗ, những ảnh hưởng tiêu cực của xã hội đang đội vào nhà trường. 25 Muốn thực hiện chức năng quản lý giáo dục toàn diện, GVCNL phải có những tri thức cơ bản về tâm lý học, giáo dục học và phải có hàng loạt kỹ năng sư phạm như: kỹ năng tiếp cận đối tượng học sinh, kỹ năng nghiên cứu tâm lý lứa tuổi, nghiên cứu xã hội, kỹ năng lập kế hoạch công tác CNL và phải có nhạy cảm sư phạm để có dự đoán đúng, chính xác sự phát triển nhân cách của học sinh…, định hướng và giúp các em lường trước những khó khăn, thuận lợi, vạch ra những dự định để các em tự hoàn thiện về mọi mặt. 1.4.2.3 Chức năng đại diện Người GVCNL đại diện cho Hiệu trưởng truyền đạt những yêu cầu đối với học sinh. GVCNL còn là đại diện cho quyền lợi chính đáng của học sinh trong lớp, bảo vệ học sinh một cách hợp pháp. Phản ánh kịp thời với Hiệu trưởng, các giáo viên bộ môn, với gia đình học sinh, các đoàn thể trong và ngoài nhà trường về những nguyện vọng chính đáng của học sinh và của tập thể lớp cùng có các biện pháp giải quyết phù hợp, kịp thời, có tác dụng giáo dục. Đối với học sinh THPT, người GVCNL cần xác định mình có vai trò cố vấn cho tập thể lớp. Điều này có nghĩa GVCNL không nên làm mọi việc thay cho đội ngũ tự quản của lớp (Ban cán sự lớp, Ban chấp hành chi đoàn) mà nhiệm vụ chủ yếu của giáo viên chủ nhiệm lớp là bồi dưỡng năng lực tự quản cho học sinh. Những GVCNL có kinh nghiệm thường thu hút hầu hết học sinh của lớp vào các hoạt động. Đội ngũ tự quản thường chiếm khoảng 33% số học sinh của lớp và mỗi năm luân phiên đội ngũ tự quản 20% để sau một cấp học số em có thể được huấn luyện tự quản nhiều hơn. Để phát huy vai trò cố vấn, GVCNL cần có năng lực dự báo chính xác khả năng của học sinh trong lớp. GVCNL phải phát hiện và bồi dưỡng tiềm năng sáng tạo của các em trong việc đề xuất các nội dung hoạt động, xây dựng kế hoạch hoạt động toàn diện của mỗi tháng, mỗi học kỳ, của từng năm học. GVCNL chỉ là người giúp học sinh tự tổ chức các hoạt động đã được kế hoạch hóa. Điều đó không có nghĩa là GVCNL khoán trắng, đứng ngoài hoạt động của tập thể lớp chủ nhiệm mà GVCNL nên hướng dẫn, điều chỉnh hoạt động, bàn bạc, tranh thủ các lực lượng 26 trong và ngoài nhà trường, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh lớp mình tổ chức hoạt động. Ngoài ra GVCNL còn là người đại diện cho nhà trường trong việc phối hợp với các tổ chức xã hội để thống nhất biện pháp giáo dục học sinh. Trong hoàn cảnh hiện nay, do tác động của nền kinh tế thị trường, học sinh sống trong xã hội nhiều vẻ và phức tạp; học sinh THPT luôn nhạy cảm với những cái mới lạ, trong đó có cả cái tốt và cái xấu. Vì vậy giáo viên chủ nhiệm lớp cần có ý thức sâu sắc trong việc giúp các em thiết lập quan hệ đúng đắn, lành mạnh với mọi người. Đó là nhiệm vụ không hề đơn giản và rất cần thiết đối với công tác CNL. GVCNL cần xác định rằng giáo dục nhà trường có vai trò định hướng, tạo ra sự thống nhất tác động đến thế hệ trẻ (trong đó có gia đình và các tổ chức xã hội khác). Cần khẳng định rằng gia đình và giáo dục gia đình là môi trường giáo dục gần gũi các em nhất và có nhiều ảnh hưởng tới quá trình hình thành, phát triển nhân cách của các em nhất. 1.4.3. Những yêu cầu đối với giáo viên chủ nhiệm 1.4.3.1. Về đạo đức nghề nghiệp, phẩm chất chính trị, lối sống Người giáo viên dạy các môn học quan tâm nhiều hơn đến kết quả nắm kiến thức và khả năng vận dụng kiến thức đó thì người GVCNL thực sự là nhà giáo dục, ảnh hưởng của họ đến nhân cách HS đến hiệu quả GDvô cùng lớn lao. Chính vì vậy nhân cách, đạo đức nghề nghiệp của người GVCNL rất quan trọng, tác động của nó đến kết quả GD không thua kém gì năng lực sư phạm, vì đặc thù của nghề dạy học nên nhân cách, phẩm chất đạo đức của người GV cũng trở thành phương tiện GD. Những yêu cầu về nhân cách, đạo đức người GV, kể cả những điều cấm GV không được vi phạm đã được đề cập ở nhiều văn bản pháp quy từ Luật cho đến những văn bản dưới Luật. Người GVCN phải đảm bảo những yêu cầu về đạo đức, nhân cách đã được quy định trong các văn bản này. Cụ thể là: Nhà giáo không xúc phạm danh dự, nhân phẩm, xâm hại thân thể người học. Không gian lận trong tuyển sinh, thi cử, cố ý đánh giá sai kết quả học tập, rèn luyện của người học, không xuyên tạc nội dung giáo dục và đặc biệt là không ép buộc HS học thêm để thu tiền. 27 Về phẩm chất chính trị, người GVCN phải luôn chấp hành nghiêm chỉnh chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, không ngừng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ lý luận chính trị để vận dụng vào hoạt động giảng dạy, giáo dục và đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, tích cực tham gia các hoạt động chính trị, xã hội. Người GVCN cần phải tâm huyết với nghề nghiệp, có ý thức giữ gìn danh dự, lương tâm nhà giáo, có tinh thần đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ đồng nghiệp trong cuộc sống và trong công tác, có lòng nhân ái, bao dung, độ lượng, đối xử hoà nhã với người học, đồng nghiệp, sẵn sàng giúp đỡ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của người học, đồng nghiệp và cộng đồng. Tận tụy với công việc, thực hiện đúng điều lệ, quy chế, nội quy của đơn vị, nhà trường, của ngành. Công bằng trong giảng dạy và GD, đánh giá thực chất năng lực của người học, thực hành tiết kiệm, chống bệnh thành tích, chống tham nhũng, lãng phí. Thực hiện phê bình và tự phê bình thường xuyên, nghiêm túc, thường xuyên học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, ngoại ngữ, tin học để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp GD. Sống có lý tưởng, có mục đích, có ý chí vượt khó vươn lên, có tinh thần phấn đấu liên tục với động cơ trong sáng và tư duy sáng tạo, thực hành cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Có lối sống hoà nhập với cộng đồng, phù hợp với bản sắc dân tộc và thích ứng với sự tiến bộ của xã hội, biết ủng hộ, khuyến khích những biểu hiện của lối sống văn minh, tiến bộ và phê phán những biểu hiện của lối sống lạc hậu, ích kỷ. Tác phong làm việc nhanh nhẹn, khẩn trương, khoa học, có thái độ văn minh, lịch sự trong quan hệ xã hội, trong giao tiếp với đồng nghiệp, với người học, giải quyết công việc khách quan, tận tình, chu đáo. Trang phục, trang sức khi thực hiện nhiệm vụ phải giản dị, gọn gàng, lịch sự, phù hợp với nghề dạy học. Đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp cùng hoàn thành tốt nhiệm vụ, đấu tranh, ngăn chặn những hành vi vi phạm pháp luật và các quy định nghề nghiệp. 28 Xây dựng gia đình văn hoá, thương yêu, quý trọng lẫn nhau, biết quan tâm đến những người xung quanh, thực hiện nếp sống văn hoá nơi công cộng. Không lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thực hiện hành vi trái pháp luật, quy chế, quy định, không gây khó khăn, phiền hà đối với người học và nhân dân. Không xâm phạm thân thể, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người học, đồng nghiệp, người khác. Không làm ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt của đồng nghiệp và người khác. Không gây bè phái, cục bộ địa phương, làm mất đoàn kết trong tập thể và trong sinh hoạt tại cộng đồng. Không được sử dụng bục giảng làm nơi tuyên truyền, phổ biến những nội dung trái với quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước. Không trốn tránh trách nhiệm, thoái thác nhiệm vụ, tự ý bỏ việc, không đi muộn về sớm, bỏ giờ, bỏ buổi dạy, cắt xén, dồn ép chương trình, vi phạm quy chế chuyên môn làm ảnh hưởng đến kỷ cương, nề nếp của nhà trường. 1.4.3.2.Về đường lối, chính sách, mục tiêu, nguyên lí giáo dục GVCN cần quán triệt đường lối, chính sách, mục tiêu, nguyên lí giáo dụccủa Đảng, Nhà nước, đồng thời phải nắm vững quy chế, điều lệ nhà trường phổ thông, mục tiêu giáo dục của bậc học, của khối lớp về kế hoạch, chương trình hoạt động của nhà trường trong năm học và mỗi học kì để vận dụng vào việc tổ chức hoạt động giáo dục HS. Ngoài ra, GVCN còn phải tính đến các hoạt động văn hóa, chính trị, xã hội của địa phương trong từng năm học để phối hợp tổ chức các hoạt động lôi cuốn HS tham gia nhằm giáo dục HS, cũng như góp phần phát triển cộng đồng. 1.4.3.3. Về việc thu thập và xử lý thông tin GVCN cần phải thu thập và xử lý thông tin đa dạng về lớp chủ nhiệm để xây dựng hồ sơ HSvà lập kế hoạch phát triển tập thể, GVCN cần tìm hiểu đặc điểm cá nhân, đặc điểm phát triển trí tuệ, xã hội, xúc cảm- tình cảm và thể chất của học sinh, hoàn cảnh HS lớp mình phụ trách để hiểu rõ đặc điểm chung về tập thể lớp chủ nhiệm cũng như những đặc điểm riêng, nhu cầu của từng cá nhân HS. Trên cơ sở đó tìm ra những cách tiếp cận, để thiết kế nội dung và chiến lược GD, phương pháp tác động phù hợp, cũng như khuyến khích kỉ luật tích cực và ý thức tự GD ở mỗi HS. 29 Đây là một trong những biểu hiện của quan điểm trong GD “Hướng vào học sinh” hay là “ Học sinh là trung tâm”. Để làm được việc này có hiệu quả, GVCN cần có kĩ năng sử dụng các phương pháp thu thập và xử lí thông tin đa dạng đảm bảo tính khách quan. Chính vì vậy Chuẩn nghề nghiệp GVTrH đã yêu cầu GV phải có năng lực tìm hiểu đối tượng, có phương pháp thu thập và xử lí thông tin thường xuyên về nhu cầu và đặc điểm của học sinh, sử dụng các thông tin thu được vào dạy học, giáo dục . 1.4.3.4. Lập kế hoạch năm học và các kế hoạch giáo dục Với chức năng quản lý, GVCN phải biết lập kế hoạch năm học và các kế hoạch GD ngắn hạnkhác để thực hiện có hiệu quả các mục tiêu GD, các chủ trương, nhiệm vụ nhà trường giao cho. Đây là nhiệm vụ trọng tâm của GVCNL nhằm tổ chức có hiệu quả các hoạt động GD học sinh lớp chủ nhiệm. GVCN cần có kĩ năng lập kế hoạch hoạt động một cách khoa học, trong đó các thành tố mục tiêu, nộidung, nguồn lực, biện pháp, thời gian thực hiện, kết quả dự kiến...được xác định tường minh, cụ thể, đảm bảo tính khả thi, phù hợp với đặc điểm HS, phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện thực tế, thể hiện khả năng hợp tác, cộng tác với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Chính vì vậy GVCN phải có năng lực tìm hiểu môi trường GD, có phương pháp thu thập và xử lí thông tin về điều kiện, kế hoạch GDcủa nhà trường và tình hình chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của địa phương, sử dụng các thông tin thu được vào quá trình lập kế hoạch chủ nhiệm. 1.4.3.5. Xây dựng tập thể học sinh lớp chủ nhiệm Đây là chức năng đặc trưng và cũng là yêu cầu đối với GVCN mà các GVBM không thể thay thế. Để giáo dục và phát triển toàn diện từng HS, GVCN tất yếu phải xây dựng và phát triển tập thể lớp. Nhiệm vụ của người GVCN là đưa tập thể lớp từ trạng thái này đến trạng thái phát triển cao hơn.Tập thể phát triển là tập thể ở giai đoạn có tính tự quản cao, có dư luận tập thể lành mạnh, các mối quan hệ trong tập thể gắn bó và mang tính nhân văn. Tập thể phát triển cũng đồng thời là môi trường học tập thân thiện - nơi mà HS được quan tâm mọi mặt, được đảm bảo an toàn, môi trường học tập chất lượng tốt,giúp HS phát huy hết tiềm năng. Trong tập thể như vậy, GVCN giáo dục động cơ học tập, giá trị, hành vi tích cực, lành 30 mạnh cho HS thuận lợi hơn. Sứ mạng của người GV trong thế kỉ XXI là phải biết khơi dậy nhu cầu học hỏi và tự hoàn thiện của HS. 1.4.3.6.Tổ chức các hoạt động giáo dục và các hình thức giao lưu đa dạng Bên cạnh việc sử dụng hệ thống các mối quan hệ và các giá trị, truyền thống trong tập thể để giáo dục HS, GVCN còn phải tổ chức giờ sinh hoạt lớp, hoạt động GD ngoài giờ lên lớp theo chủ đề và các loại hình hoạt động GD đa dạng khác phù hợp với mục tiêu giáo dục của hoạt động - Đây là một nhiệm vụ cơ bản của GVCN.Thông qua tổ chức các loại hình hoạt động phong phú, đa dạng để GD hành vi, thói quen ứng xử văn hóa cho HS về các mặt đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ, lao động…đồng thời, qua đó phát triển tập thể lớp và từng HS. Trong XH hiện đại, GVCN rất cần chú trọng GD những giá trị sống và kĩ năng sống cho HS để các em có thể tránh được những rủi ro, vượt qua những thách thức trong cuộc sống. Cần phối hợp tổ chức các chuyên đề giáo dục những kĩ năng sống phù hợp với từng lứa tuổi, vùng miền và giáo dục kĩ năng sống theo tiếp cận Bốn trụ cột trong GD thế kỉ XXI “Học để biết, Học để làm, Học để tự khẳng định mình, Học để chung sống với mọi người” 1.4.3.7. Phát hiện kịp thời và ngăn ngừa những xung đột Sự bất hòa và những xung đột nảy sinh là điều khó tránh trong các mối quan hệ giữa các thành viên của tập thể. Thực tiễn bạo lực học đường hiện nay đã và đang làm mọi người bức xúc và để lại hậu quả nặng nề về tâm lí, tinh thần HS. Do đó GVCN cần lưu tâm ngăn ngừa và giải quyết kịp thời những mâu thuẫn có thể xảy ra trong tập thể lớp chủ nhiệm. Một tập thể phát triển có văn hóa tổ chức, là môi trường học tập thân thiện thì mâu thuẫn sẽ được giải quyết trên nền tảng của sự thiện chí, tôn trọng, thừa nhận lẫn nhau . 1.4.3.8. Đánh giá, xếp loại học sinh GVCNL cần nắm vững quy chế đánh giá xếp loại học sinh cấp THCS và THPT (Ban hành theo Quyết định số 40/2006/ QĐ-BGDDT ngày 05/10/2006 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT) quy định một số việc phải làm cụ thể của GVCN về đánh giákết quả tu dưỡng, học tập và sự tiến bộ của HS về các mặt giáo dục. Theo quan điểm đánh giá để phát triển HS, người GVCN hiện nay cần thường xuyên thu thập 31 và xử lí thông tin để khích lệ HS vươn lên, hoặc điều chỉnh kịp thời những hành vi không mong đợi của các em. Ngoài yêu cầu đánh giá khách quan, công bằng, đánh giá HS còn cần hướng đến làm tăng lòng tự tin, muốn tự hoàn thiện của các em. GVCN cần nhìn HS theo quan điểm động và phát triển. Quan trọng nhất là GVCN cần phân biệt giữa đánh giá hành vi và đánh giá nhân cách HS, tránh từ hành vi không mong đợi đơn lẻ của HS quy kết thành đặc điểm nhân cách. 1.4.3.9. Phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường Xây dựng môi trường GD, tổ chức GD và đánh giá HS. GVCN cần thường xuyênkết hợp với GVBM để giáo dục HS và tổ chức hoạt động tự học nhằm không ngừng nâng cao chất lượng học tập cho HS lớp mình.GVCN cũng phải phối hợp với tổ chức Đoàn – Đội, các tổ chức xã hội khác để GD đạo đức, nề nếp, lối sống cho HS, tổ chức và đưa HS vào hoạt động xã hội. Đặc biệt, GVCN cần phối hợp với CMHS dựa trên tình cảm, quan hệ huyết thốngđể xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, ảnh hưởng tốt đến quá trình GD nhân cách học sinh. 1.4.3.10. Cập nhật hồ sơ công tác giáo viên chủ nhiệm và hồ sơ học sinh Việc cập nhật hồ sơ công tác GVCN và hồ sơ HS không chỉ là thực hiện yêu cầu quản lí hành chính mà cập nhật hồ sơ HS để theo dõi sự phát triển của các em và khi cần thiết có thể kịp thời can thiệp điều chỉnh. Trong xã hội hiện đại HS gặp nhiều thách thức về tâm lí, tinh thần, trong khi trong nhà trường nhìn chung chưa có đội ngũ cán bộ thực hiện chức năng tâm lí học đường, nên GVCN cần phải thực hiện chức năng tư vấn thậm chí là tham vấn để HS tự giải quyết vấn đề bằng chính nội lực của mình. 1.4.4. Vị trí, vai trò của công tác chủ nhiệm lớp GVCN đảm bảo phối hợp các hoạt động giáo dục trên lớp và giáo dục ngoài giừ lên lớp, thực thi các nhiệm vụ giáo dục toàn diện đối với mỗi học sinh; GVCN đảm bảo xây dụng mỗi lớp học trở thành một tập thể học sinh, tức là tạo lập một môi trường giáo dục và phương tiện tác động đảm bảo được hiệu quả giáo dục toàn diện nhân cách học sinh. Công tác giáo viên chủ nhiệm là chức năng đặc thù trong nền giáo dục xã hội xã hội chủ nghĩa, có vị trí vai trò đặc biệt quan trọng ở trường trung học. 32 1.4.5. Các nhiệm vụ cơ bản của công tác chủ nhiệm Trên thực tế, GVCN phải thực hiện rất nhiều công việc. Hầu hết giáo viên cho rằng, công tác chủ nhiệm lớp là công việc bận rộn, vừa dễ vừa khó, vừa đơn giản vừa phức tạp, là một công việc khó khăn vất vả và chiếm nhiều thời gian, sức lực của mỗi giáo viên. Tùy theo quan niệm về trách nhiệm của GVCN và tâm huyết nghề nghiệp mà mỗi GVCN thực hiện công tác chủ nhiệm ở các mức độ và theo những cách đa dạng khác nhau. Quan niệm công tác chủ nhiệm là dễ và đơn giản nếu người GVCN chỉ thực hiện có chừng mực những công việc được quy định trong công tác chủ nhiệm lớp, lặp đi lặp lại với những công việc như: làm việc theo kế hoạch chung, theo đợt phát động và tổng kết thi đua, tham dự những tiết chào cờ, tổ chức những giờ sinh hoạt lớp hàng tuần, tổ chức những buổi họp phụ huynh học sinh trong từng học kì, đôi khi gặp gỡ trao đổi với cha mẹ và HS cá biệt, đánh giá HS, ghi sổ chủ nhiệm, sổ liên lạc, phê học bạ hay thu tiền học phí,… Bên cạnh đó, lại có những GVCN làm những việc thấy cần phải làm vì HS với tâm huyết, tinh thần trách nhiệm cao. Những GVCN như vậy sẽ thấy công tác chủ nhiệm vô cùng khó khăn và phức tạp, chiếm nhiều thời gian và tâm trí của họ. Khái quát những công việc mà GVCN lớp đã làm trong thực tiễn giáo dục hiện nay, bao gồm: - Lập kế hoạch năm học dựa trên kế hoạch, nhiệm vụ giáo dục, dạy học chung của nhà trường. Trên thực tế GVCN xây dựng kế hoạch còn mang tính hình thức, hoặc duy ý chí , chưa theo quy trình khoa học, có tính đến các yếu tố mục tiêu, điều kiện… nên tính khả thi và hiệu quả còn hạn chế. Do đó, nảy sinh nhu cầu từ thực tế của GVCN và các các nhà quản lý GD là cần trang bị năng lực (kĩ năng) xây dựng các loại kế hoạch cho GVCN. - Tìm hiểu các thông tin, phân loại học sinh lớp chủ nhiệm (hoàn cảnh gia đình, đặc điểm HS về các mặt học lực, đạo đức, sức khỏe…dự báo và diễn biến trong quá trình học tập, rèn luyện của học sinh), trong đó đặc biệt quan tâm đến học sinh là con thương binh, học sinh nghèo vượt khó.... Trên thực tế việc tìm hiểu HS và lớp chủ nhiệm cũng hết sức đa dạng. Nhìn 33 chung GVCN sử dụng phương pháp trò chuyện hoặc phiếu khai những thông tin cơ bản về gia đình HS. Làm thế nào để hiểu đầy đủ, chính xác về HS và các yếu tố ảnh hưởng đến học tập và phát triển nhân cách HS cũng còn đang là vấn để cần được nâng cao năng lực cho GVCN. Tổ chức đội ngũ cán bộ tự quản và xây dựng tập thể học sinh lớp chủ nhiệm. Đội ngũ cán bộ lớp là những người trợ giúp đắc lực giúp GVCN thực hiện chức năng của mình, nhưng họ không phải là công cụ, hay cánh tay nối dài của GVCN. Trong thực tế đã có những GVCN sử dụng đội ngũ cán bộ lớp chưa thực sự đúng mục đích, nên đã gây mâu thuẫn giữa đội ngũ tự quản với các HS khác trong lớp, đặt họ vào những tình thế khó xử. Đội ngũ cán bộ lớp là những người được GVCN bồi dưỡng năng lực tổ chức và quản lý tập thể lớp đểđảm bảo sự thống nhất giữa quản lý của GVCN và tự quản của HS. Xây dựng tập thể HS phát triển và thân thiện vừa là mục đích vừa là phương tiện để giáo dục nhân cách từng HS, đồng thời đưa tập thể đến trạng thái phát triển cao hơn là nhiệm vụ của GVCN. Nguyên tắc giáo dục trong tập thể bằng tập thể cần được quán triệt trong công tác chủ nhiệm lớp. - Chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nội dung, hoạt động giáo dục toàn diện (hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo chương trình, hoạt động sinh hoạt dưới cờ, giờ sinh hoạt lớp, hoạt động tư vấn trong công tác hướng nghiệp, dạy nghề…). - Liên kết với các lực lượng giáo dục trong và ngoài trường để đảm bảo sự thống nhất trong giáo dục học sinh và tăng cường sức mạnh đồng bộ nhằm đem lại hiệu quả. - Đánh giá kết quả giáo dục và học tập của HS lớp chủ nhiệm trong suốt quá trình cũng như khi sơ kết, tổng kết năm học. - Quản lí, giám sát việc ghi chép, bảo quản các loại hồ sơ của HS theo quy định của trường (Sổ lên lớp hàng ngày, Sổ điểm lớp (Lý lịch trích ngang của học sinh, kiểm diện, điểm số, hạnh kiểm,…) Kế hoạch học tập của lớp theo học kỳ, năm học; Thời khoá biểu lớp (diễn biến học tập của học kì và cả năm, phân công giảng dạy), sổ liên lạc, học bạ (giám sát các giáo viên ghi sổ học bạ, GVCN viết nhận xét và xếp loại học lực, hạnh kiểm,…). 34 1.5. Quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trƣởng trƣờng trung học phổ thông 1.5.1. Nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng Xây dựng, tổ chức bộ máy nhà trường; Thực hiện các quyết nghị của Hội đồng trường; Xây dựng quy hoạch phát triển nhà trường; xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch nhiệm vụ năm học; báo cáo, đánh giá kết quả thực hiện trước Hội đồng trường và các cấp có thẩm quyền; Thành lập các tổ chuyên môn, tổ văn phòng và các hội đồng tư vấn trong nhà trường; bổ nhiệm tổ trưởng, tổ phó; đề xuất các thành viên của Hội đồng trường trình cấp có thẩm quyền quyết định; Quản lý giáo viên, nhân viên; quản lý chuyên môn; phân công công tác, kiểm tra, đánh giá xếp loại giáo viên, nhân viên; thực hiện công tác khen thưởng, kỉ luật đối với giáo viên, nhân viên; thực hiện việc tuyển dụng giáo viên, nhân viên; ký hợp đồng lao động; tiếp nhận, điều động giáo viên, nhân viên theo quy định của Nhà nước; Quản lý học sinh và các hoạt động của học sinh do nhà trường tổ chức; xét duyệt kết quả đánh giá, xếp loại học sinh, ký xác nhận học bạ, ký xác nhận hoàn thành chương trình tiểu học cho học sinh tiểu học (nếu có) của trường phổ thông có nhiều cấp học và quyết định khen thưởng, kỷ luật học sinh; Quản lý tài chính, tài sản của nhà trường; Thực hiện các chế độ chính sách của Nhà nước đối với giáo viên, nhân viên, học sinh; tổ chức thực hiện quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà trường; thực hiện công tác xã hội hoá giáo dục của nhà trường; Chỉ đạo thực hiện các phong trào thi đua, các cuộc vận động của ngành; thực hiện công khai đối với nhà trường;Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và hưởng các chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật. 1.5.2. Vai trò của Hiệu trưởng trong công tác chủ nhiệm lớp Quản lý là tác động có ý thức, bằng quyền lực, theo quy trình của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý để phối hợp các nguồn lực nhằm thực hiện mục tiêu của tổ chức trong điều kiện môi trường biến đổi. Quản lý đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc duy trì và phát triển công tác chủ nhiệm lớp. Vai trò đó thể hiện trong các công việc: -Chọn lựa, bố trí giáo viên làm công tác chủ nhiệm. 35 - Quản lý kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp. - Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường để quản lý, giáo dục học sinh. - Kiểm tra, đánh giá công tác chủ nhiệm. - Đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho người làm công tác CNL. 1.5.3. Nội dung quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng trường THPT theo các chức năng quản lý - Căn cứ vào đặc điểm, tình hình thực tế các lớp, sĩ số HS đầu mỗi năm học Hiệu trưởng chọn lựa các GV có đủ tiêu chuẩn để làm chủ nhiệm lớp thích hợp, xây dựng một đội ngũ GVCNL nhằm thực hiện việc QL và GD học sinh ở từng lớp cụ thể . Đây là một nhiệm vụ quan trọng của người Hiệu trưởng và CBQL trong nhà trường. - Chỉ đạo GVCNL lập kế hoạch công tác chủ nhiệm, phê duyệt những kế hoạch đã được lập theo chuyên đề đặc trưng của từng khối lớp. - Tổ chức GVCNL thực hiện các nội dung giáo dục đã được phê duyệt. - Giám sát, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch, điều chỉnh kế hoạch (nếu cần). - Xây dựng cơ chế phối kết hợp với các lực lượng GD trong và ngoài nhà trường. - Chỉ đạo GVCN vận dụng các quy định về kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh, tổ chức kiểm tra đánh giá và duyệt kết quả đánh giá HS của GVCN. - Quản lí, giám sát việc ghi chép, bảo quản các loại hồ sơ của HS theo quy định của trường như sổ lên lớp hàng ngày, sổ đầu bài, sổ điểm lớp, kế hoạch học tập của lớp theo học kỳ, năm học, thời khoá biểu lớp, sổ liên lạc, học bạ (giám sát các giáo viên ghi sổ học bạ, GVCN viết nhận xét và xếp loại học lực, hạnh kiểm,...) 1.5.4. Quy trình quản lý công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng 1.5.4.1.Tìm hiểu, phân loại học sinh - Tìm hiểu đời sống tâm sinh lý của học sinh + Tìm hiểu học vấn của học sinh + Tìm hiểu hoàn cảnh gia đình của học sinh 36 + Tìm hiểu điều kiện xã hội nơi học sinh sinh sống 1.5.4.2. Biên chế lớp học Hiệu trưởng dựa theo kết quảthu được từ bước tìm hiểu học sinh để phân loại từ đó căn cứ biên chế lớp. - Dự kiến biên chế lớp chủ yếu theo hai loại: + Dựa vào trình độ của học sinh + Dựa vào địa bàn cư trú của học sinh Mỗi hình thức biên chế lớp đều có thế mạnh riêng và những ưu, nhược điểm riêng. 1.5.4.3. Lựa chọn, bố trí giáo viên làm công tác CNL Khi phân công GVCNL đầu năm Hiệu trưởng cần chú ý: - Căn cứ vào quy mô nhà trường: số học sinh, số lớp, số giáo viên hiện có. - Phân lớp chủ nhiệm cho giáo viên có giờ dạy trên lớp, ưu tiên giáo viên dạy môn có nhiều tiết để tiện quan tâm, giúp đỡ, đôn đốc, theo dõi việc thực hiện nề nếp của HS giúp cho công tác chủ nhiệm lớp đạt hiệu quả. - Cố gắng đảm bảo một GVCN toàn cấp đối với một lớp, trường hợp bất khả kháng mới thay GVCNL của một lớp nào đó trong bốn năm học. - Đối với lớp mũi nhọn của nhà trường phải bố trí giáo viên chủ nhiệm lớp là người có chuyên môn vững vàng, dạy môn chủ công ở lớp đó. - Đối với những lớp có học sinh cá biệt, có học sinh yếu thì phân công GVCN lớp vững vàng, giàu kinh nghiệm trong công tác giáo dục, có những phẩm chất như: nhiệt tình, chu đáo, tỉ mỉ, tinh tế và đặc biệt là phải hết mực yêu trò. 1.5.4.4. Rút kinh nghiệm - Tổ chức trao đổi rút kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm lớp. - Quy định mối liên hệ thường xuyên giữa BGH với GVCNL thông qua họp giao ban, định kỳ báo cáo, cáo cáo đột xuất (khi cần thiết)… 1.5.4.5.Quy định quyền lợi và nghĩa vụ của GVCNL Để ghi nhận và động viên được tinh thần trách nhiệm trong công việc, người cán bộ quản lý nhà trường cần linh hoạt thực hiện chỉ đạo của Sở về công tác chủ nhiệm lớp, đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho người làm công tác chủ nhiệm lớp. Xây 37 dựng quy chế làm việc, các công việc phải làm trong công tác chủ nhiệm mà người GVCNL có nghĩa vụ phải thực hiện. 1.5.4.6. Kiểm tra đánh giá công tác chủ nhiệm lớp Một trong những việc làm cần thiết của Hiệu trưởng nhà trường là phải phát động các phong trào thi đua trong nhà trường một cách thường xuyên, liên tục kèm theo việc khen chê hợp lý. Hiệu trưởng cần xây dựng được những chỉ tiêu, tiêu chí, lượng hóa tối đa các nội dung cho cả năm học, từng học kỳ, mỗi đợt thi đua sát với đối tượng học sinh để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đánh giá được công bằng, chính xác. Sau mỗi đợt thi đua, mỗi học kỳ, cuối năm học có sơ kết, tổng kết, đánh giá, vạch ra được mặt mạnh, mặt yếu của mỗi GVCN và của mỗi tập thể lớp đồng thời phải đưa ra các ý kiến tư vấn, thúc đẩy để họ có phương hướng phấn đấu, khắc phục. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm qua đó BGH thấy được những gì còn tồn tại, những vấn đề thực tế đặt ra cần phải giải quyết. Việc kiểm tra thường xuyên giúp Hiệu trưởng nắm vững tình hình, kịp thời uốn nắn những sai sót, khen thưởng và kỷ luật một cách khách quan, thu thập được những thông tin để điều chỉnh các tác động. Từ đó xây dựng các tiêu chí đánh giá phù hợp, các quy trình đánh giá hợp lý và hoàn thiện quy chế về công tác chủ nhiệm. Hiệu trưởng cần coi trọng đúng mức việc tuyên dương, khen thưởng đối với những cá nhân đạt thành tích cao, học sinh có nhiều tiến bộ, phải nhìn nhận, đánh giá đúng công lao của các GVCNL một cách công bằng, khách quan, khen thưởng, góp ý, khuyến khích động viên kịp thời. 38 Tiểu kết chƣơng 1 Qua nghiên cứu cơ sở lý luận, đề tài đã hệ thống hóa một số nội dung cơ bản của các vấn đề QL, công tác chủ nhiệm lớp, QL công tác chủ nhiệm lớp, biện pháp QL công tác chủ nhiệm lớp và các văn bản chỉ đạo của Nhà nước, Bộ GD&ĐT về vấn đề công tác chủ nhiệm lớp. Trong đó, các biện pháp QL công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trưởng là sự biểu hiện cụ thể của việc thực hiện các chức năng QL như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra đánh giá. Biện pháp QL của Hiệu trưởng về công tác chủ nhiệm bao gồm: Xây dựng và phát triển đội ngũ GVCNL và nâng cao năng lực của đội ngũ này. Đây cũng là cơ sở cho việc định hướng nghiên cứu thực trạng công tác CNL, thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở một số trường THPT để từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý cần thiết nhằm nâng cao chất lượng công tác CNL cho đội ngũ GVCN các trường THPThuyện An Dương, Hải Phòng góp phần nâng cao chất lượng GD toàn diện HS trong nhà trường. Nâng cao chất lượng công tác CNL cho giáo viên là yêu cầu thiết thực, cấp bách trong giai đoạn hiện nay nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Để thực hiện nhiệm vụ này các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng là vô cùng quan trọng, bằng các biện pháp quản lý phù hợp, linh hoạt, thiết thực người Hiệu trưởng sẽ tạo dựng được một đội ngũ GVCN nhiệt tình,trách nhiệm với khảnăng chuyên môn cũng như năng lực chủ nhiệm hoàn toàn đáp ứng được với yêu cầu giáo dục toàn diện HS góp phần thực hiện thắng lợi những mục tiêu đã đề ra của nhà trường, của ngành giáo dục. 39 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG VỀ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP VÀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN AN DƢƠNG, HẢI PHÕNG 2.1. Khái quát giáo dục huyện An Dƣơng, Hải Phòng 2.1.1. Đặc điểm kinh tế xã hội huyện An Dương, Hải Phòng An Dương là một huyện nằm ở phía Tây thành phố Hải Phòng, một vùng đất có bề dày truyền thống lịch sử và văn hoá, An Dương có vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội của thành phố. Sau những năm đổi mới, đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện, phát triển. Khu công nghiệp Nomura được xây dựng và các nhà máy đi vào sản xuất, tạo công ăn việc làm cho người lao động. Song nền kinh tế của huyện còn không ít những khó khăn, kinh tế nông nghiệp là chủ yếu, tốc độ phát triển chậm. đời sống vật chất và tinh thần của một bộ phận nhân dân còn khó khăn. Nhiều gia đình sau khi bán đất cho khu công nghiệp không còn đất đai để sản xuất, chưa kịp chuyển đổi nghề nghiệp rơi vào tình trạng thất nghiệp, thất học, nảy sinh nhiều tệ nạn xã hội. Sự phân hoá giàu nghèo ngày càng rõ rệt. Chính những đặc điểm kinh tế xã hội ấy đã có tác động không nhỏ về thuận lợi cũng như về khó khăn cho giáo dục. Mức thu nhập của nhân dân trong toàn huyện còn thấp, thu nhập chính dựa vào sản xuất nông nghiệp và lao động phổ thông trong khu công nghiệp, trình độ dân trí chưa cao. Việc huy động cộng đồng tham gia vào công tác giáo dục còn nhiều hạn chế, chưa đầu tư cao cho học tập. Một bộ phận nhân dân còn ỷ lại, khoán trắng cho nhà trường, chưa quan tâm đến việc học tập và đời sống tinh thần của các em. 2.1.2.Tình hình phát triển giáo dục huyện An Dương, Hải Phòng 2.1.2.1. Thuận lợi Nhận thức của toàn Đảng, toàn dân và đội ngũ các thầy cô giáo về tầm quan trọng của giáo dục - đào tạo tiếp tục được nâng cao. Huyện uỷ, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân đã có nhiều chủ trương, chính sách tăng cường đầu tư cho giáo 40 dục - đào tạo thông qua việc quan tâm đến đầu tư cơ sở vật chất trường học và đời sống giáo viên. Giáo viên các trường THPT huyện An Dương luôn kế thừa và phát huy những kết quả đáng khích lệ của những năm học trước. Qui mô giáo dục ổn định và giữ vững. Đội ngũ cán bộ, giáo viên không ngừng được tập huấn, đào tạo bổ sung theo hướng đủ về số lượng, đồng bộ về loại hình, cao về chất lượng. Cơ sở vật chất ngày càng được tăng cường theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, phong trào xây dựng trường chuẩn quốc gia ở các ngành học, cấp học phát triển mạnh mẽ. Thực hiện tốt công tác xã hội hoá giáo dục. Chất lượng giáo dục ngày càng có nhiều tiến bộ: học sinh giỏi ngày càng có nhiều giải cao. Tỷ lệ lên lớp và tốt nghiệp, tỷ lệ học sinh thi đỗ vào lớp 10 đạt ở mức cao và khá ổn định. Các hoạt động chính trị, văn hoá, văn nghệ, TDTT ngày càng sôi nổi và hiệu quả. Công tác quản lý có nhiều đổi mới, đảm bảo những qui định về qui chế chuyên môn, thực hiện nghiêm túc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả các cuộc vận động “Hai không”, cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và cuộc vận động “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”; Qui chế dân chủ trường học, việc triển khai đánh giá công chức theo 6 điểm tư cách của người cán bộ, giáo viên Hải Phòng. Hầu hết đội ngũ cán bộ, giáo viên có tư tưởng, lập trường chính trị rõ ràng, có sức khoẻ, phẩm chất đạo đức tốt, chuyên môn nghiệp vụ tương đối vững vàng, tâm huyết với nghề nghiệp, đội ngũ giáo viên trẻ có tiềm năng, tích cực học tập bồi dưỡng về chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục - đào tạo thời kì đổi mới và công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập kinh tế quốc tế của thành phố và đất nước hiện nay. Nhu cầu học tập của nhân dân địa phương ngày càng lớn là điều kiện thúc đẩy giáo dục phát triển. 2.1.2.2.Khó khăn Chất lượng học sinh đại trà không đồng đều nhất là ở một số trường cơ sở vật chất còn thiếu chưa đáp ứng kịp yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Thiết bị dạy học còn thiếu, đặc biệt là thiết bị dạy học hiện đại như: Máy vi tính, máy Projector, máy chiếu bản trong, máy chiếu đa vật thể, máy Scan ... 41 Giáo viên vẫn thiếu cục bộ ở khối THPT, còn một bộ phận giáo viên chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Nhận thức của xã hội được nâng lên, phụ huynh đã chú ý đầu tư cho giáo dục, song chưa đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới về giáo dục - đào tạo. Chất lượng vào lớp 10 thấp, sự phân luồng của THCS rất ít, hiện tượng học sinh ngồi nhầm chỗ vẫn còn, do đó giáo dục THPT gặp rất nhiều khó khăn. Kiến thức xã hội nhân văn, kỹ năng ứng xử, giao tiếp còn ít được chú trọng như: kỹ năng hợp tác, kỹ năng giải quyết các tình huống hạn chế, học sinh ít được tham gia hoạt động xã hội, hoạt động tập thể. Nhận thức của phụ huynh và học sinh về nghề nghiệp còn hạn chế thường chỉ quan tâm tới mục tiêu trước mắt, ít chú ý tới mục tiêu lâu dài là sự phát triển toàn diện của con em, nên không muốn cho con tham gia hoạt động khác. Do áp lực thi cử vì mục tiêu vào các trường đại học nên các trường còn thiên về dạy chữ chưa quan tâm thoả đáng tới dạy người. Tác động tiêu cực của cơ chế thị trường ảnh hưởng đến lối sống của giáo viên, học sinh. Một số cán bộ, giáo viên, học sinh chưa nhận thức đầy đủ về ý nghĩa, giá trị của việc dạy và học nên thiếu quyết tâm, thiếu cố gắng trong việc khắc phục khó khăn để dạy và học. Một số ít giáo viên chưa mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy học, nhất là việc đưa công nghệ thông tin vào quản lí và dạy học. 2.1.3. Đặc điểm các trường THPT huyện An Dương, Hải Phòng Huyện An Dương có 4 trường THPT :THPT An Dương, THPTNguyễn Trãi, THPT Tân An, THPT An Hải. 2.1.3.1. Đặc điểm chung của các trường Đội ngũ các thầy giáo, cô giáo có phẩm chất đạo đức tốt, nhiệt tình trách nhiệm với công việc được giao, trình độ tương đối đồng đều, đảm bảo trình độ chuẩn. Tuy vậy đội ngũ tuy đã tương đối đủ về số lượng song về chất lượng còn hạn chế, số đông là giáo viên trẻ mới ra trường, kinh nghiệm trong công tác giảng dạy và giáo dục học sinh còn hạn chế. 42 Cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy và học đã được nhà nước đầu tư song chưa đáp ứng được yêu cầu dạy và học cũng như yêu cầu về công tác đổi mới phương pháp dạy học. Phòng học còn thiếu còn phải học 2 ca, thiếu phòng bồi dưỡng học sinh giỏi, học sinh yếu. Chất lượng đầu vào thấp . 2.1.3.2. Những điểm khác nhau Trường THPT An Dương là trường được đặt ở trung tâm Huyện, có bề dày truyền thống về thành tích dạy và học. Trường được thành lập trên 50 năm, có nhiều thành tích trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi và học sinh vào đại học. Trường THPT Nguyễn Trãi là trường THPT đạt chuẩn quốc gia đầu tiên của thành phố Hải Phòng. Trường Nguyễn Trãi là trường luôn đi đầu trong tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Trường THPT An Hải và THPT Tân An là hai trường được thành lập khoảng 10 năm nhưng cũng đóng góp một phần không nhỏ vào việc phát triển sự nghiệp giáo dục trong Huyện nói riêng và trong thành phố nói chung. Bảng 2.1. Kết quả xếp loại về hạnh kiểm và học lực của các trƣờng - Xếp loại hạnh kiểm: Trƣờng Số Tốt HS SL Khá % SL TB Yếu Kém % SL % SL % SL % THPT An Dƣơng 2238 1455 65 671 30 67 3 45 2 0 0 THPT Nguyễn Trãi 1742 1167 67 488 28 52 3 35 2 0 0 THPT An Hải 866 390 45 260 30 173 20 43 5 0 0 THPT Tân An 1003 431 43 331 33 171 17 70 7 0 0 - Xếp loại học lực: Trƣờng Số Giỏi HS SL Khá % SL Yếu TB % Kém SL % SL % SL % THPT An Dƣơng 2238 112 5 1007 45 1052 47 67 3 0 0 THPT Nguyễn Trãi 1742 122 7 645 37 923 53 52 3 0 0 THPT An Hải 866 260 30 537 62 52 6 0 0 THPT Tân An 1003 15 1,5 251 25 667 66,5 70 7 0 0 17 2 (Nguồn: Theo báo cáo tổng kết năm học 2012 - 2013 của các trường) 43 Qua bảng số liệu trên ta thấy các trường THPT huyện An Dương có chất lượng giáo dục ở loại trung bình, còn nhiều học sinh bị xếp loại văn hoá yếu đặc biệt là còn nhiều học sinh bị xếp hạnh kiểm yếu. Điều đó cho thấy nhiệm vụ của các nhà quản lý các trường trên là cần tăng cường hoạt động giáo dục toàn diện hơn nũa để giúp cho học sinh có điều kiện nâng cao kiến thức, rèn luyện phẩm chất nhân cách. 2.2. Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp ở các trƣờng THPT huyện An Dƣơng, thành phố Hải Phòng Chúng tôi nghiên cứu thực trạng công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT huyện An Dương và các biện pháp quản lý hoạt động này của Ban giám hiệu các trường để từ đó làm căn cứ đề xuất các biện pháp tổ chức và quản lý công tác này có hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Để nghiên cứu thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT huyện An Dương – Hải Phòng, chúng tôi đã sử dụng phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, phương pháp trò chuyện, phỏng vấn. 2.2.1.Thực trạng về đội ngũ giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp Học sinh được nhà trường biên chế thành các lớp học, mỗi lớp học được phân công cho một GVCNL quản lý. GVCNL là thành viên của Hội đồng sư phạm, là người thay mặt Hiệu trưởng, Hội đồng nhà trường và CMHS quản lý và chịu trách nhiệm về chất lượng GD toàn diện HS lớp mình phụ trách, tổ chức thực hiện chủ trương, kế hoạch giáo dục của nhà trường. Người GVCNL có các chức năng: Chức năng quản lý, chức năng giáo dục, chức năng đại diện. Đối tượng quản lý, giáo dục của người GVCNL là các em học sinh. Mỗi HS có một đặc điểm phát triển tâm sinh lý khác nhau, mỗi hoàn cảnh sống, môi trường khác nhau nên công việc của người GVCNL là một công việc mang tính sư phạm, tính tình huống và tính nghệ thuật cao. Chất lượng công tác CNL phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng đội ngũ GVCN. Đó là trình độ đào tạo, thâm niên làm công tác chủ nhiệm, giới tính, độ tuổi, tinh thần trách nhiệm, sự nhiệt tình trong công việc, cách ứng xử trước mỗi tình huống giáo dục. 44 Bảng 2.2. Tổng hợp về đội ngũ GVCNLcác trƣờng THPT huyện An Dƣơng Khối Số GVCN Nữ Tuổi bình Trình độ quân trên chuẩn Bình quân Xếp loại hoàn thâm niên thành tốt công làm CNL tác CNL (năm) 10 37 33 34 7 5 6 11 42 37 33 9 9 15 12 43 38 37 12 9 18 TTr 122 108 35 28 8 39 Theo số liệu bảng 2.2 khảo sát về thực trạng đội ngũ GVCNL của các trường THPT huyện An Dương cho thấy: Số GVCNL là nữ chiếm đại đa số, điều đó có thể tin tưởng rằng công tác CNL có nhiều khả năng được làm tốt bởi giáo viên nữ hơn các đông nghiệp là nam, đặc biệt là các đồng chí giáo viên nữ có tính tỷ mỉ, chi tiết, sát sao, cẩn thận... Trình độ đào tạo của GVCN trên chuẩn là 28/108 cho thấy rằng đội ngũ giáo viên làm công tác CNL của các nhà trường có đồng chí chất lượng chuyên môn tốt, được đào tạo bài bản, có khả năng tiếp thu những kỹ năng và kinh nghiệm để làm tốt công tác CNL. Độ tuổi trung bình của GVCN của các trường là 35 tuổi, thâm niên làm công tác CNL là 8 năm cho ta nhận xét rằng đại đa số GVCN còn rất trẻ, có nhiều đồng chí mới ra trường, quá trình tích lũy kinh nghiệm làm công tác CNL chưa nhiều, chưa đáp ứng được với đòi hỏi công việc mà họ đang đảm nhiệm – một công việc cần rất nhiều kinh nghiệm, cần nhiều tính sư phạm và tính nghệ thuật. Có 39/122 chiếm 32%trong tổng số GVCNL được đánh giá là làm tốt công tác CNL điều này cho thấy đội ngũ GVCNL của các trường rất cần thiết được học tập bồi dưỡng về các kỹ năng và tích lũy thêm kinh nghiệm làm CNL để có thể đáp ứng với yêu cầu công việc. 2.2.2. Thực trạng về năng lực thực hiện các nhiệm vụ cơ bản của công tác chủ nhiệm lớp của GVCN tại các trường THPT huyện An Dương 2.2.2.1.Thực trạng việc xây dựng kế hoạch chủ nhiệm 45 Qua phỏng vấn cho thấy các trường sau khi phân công GVCN đều phát mẫu sổ chủ nhiệm và triển khai việc lập kế hoạch chủ nhiệm năm học. Sau khi lập xong kế hoạch chủ nhiệm năm học các trường đều tổ chức kiểm tra việc lập kế hoạch chủ nhiệm. Trong năm học, GVCN tiếp tục cụ thể hóa kế hoạch theo từng tuần và nhà trường tiếp tục kiểm tra (định kỳ hoặc bất thường) và có đưa kết quả vào đánh giá xếp loại hồ sơ của giáo viên. Tuy nhiên, qua khảo sát một số bản kế hoạch chủ nhiệm năm học thấy rằng phần xác định các biện pháp thực hiện còn chưa cụ thể, kế hoạch tổ chức các hoạt động trong các tuần của GVCN cũng chưa cụ thể. Kết quả khảo sát việc thực hiện nhiệm vụ của GVCN theo Điều 31, Điều lệ trường phổ thông cũng cho thấy rõ sự hạn chế trong việc lập kế hoạch của nhiều GVCN. 2.2.2.2. Thực trạng việc xây dựng nền nếp, tập thể HS đoàn kết, thân ái Đầu năm học hiệu trưởng ban hành nội qui HS cho GVCN tổ chức phổ biến kỹ đến từng HS và cha mẹ HS. Đoàn thanh niên tổ chức đội Cờ đỏ theo dõi nền nếp của HS có tác dụng vừa theo dõi vừa hỗ trợ GVCN xây dựng nền nếp cho HS. Hàng tuần hiệu trưởng kiểm tra sổ ghi đầu bài và tổng hợp phiếu thông tin của GVCN để nắm tình hình nền nếp HS các lớp. Cuối học kỳ và cuối năm học đều có tổng hợp và chọn ra các tập thể HS tiên tiến. 2.2.2.3.Thực trạng phối hợp giữa GVCNL và các lực lượng giáo dục khác Người giáo viên chủ nhiệm thay mặt hiệu trưởng nhà trường thực hiện công tác quản lý, giáo dục học sinh. Để thực hiện được công việc, người giáo viên chủ nhiệm lớp phải phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để xây dựng môi trường GD, tổ chức giáo dục và đánh giá HS. GVCN thường xuyênkết hợp với GVBM để giáo dục HS và tổ chức hoạt động tự học nhằm không ngừng nâng cao chất lượng học tập cho HS lớp mình.GVCN cũng phải phối hợp với tổ chức Đội thiếu niên, các tổ chức xã hội khác để GD đạo đức, nề nếp, lối sống cho HS; tổ chức và đưa HS vào hoạt động xã hội. Đặc biệt,GVCN cần phối hợp với CMHS để xây dựng môi trường GD lành mạnh, dựa trên tình cảm, quan hệ huyết thống, tác động GD đến con, em theo mục tiêu giáo dục, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của HS. Chuẩn nghề nghiệp GV trung học yêu cầu GV “Phối hợp với gia 46 đình và cộng đồng trong hỗ trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện, hướng nghiệp của HS và góp phần huy động các nguồn lực trong cộng đồng phát triển nhà trường”. GVCN phối hợp với các lực lượng xã hội để xây dựng môi trường GD lành mạnh và tổ chức các hoạt động giáo dục HS. Bảng 2.3. Kết quả khảo sát các GVCN, CBQL về sự phối hợp của GVCN với các thành phần tham gia quá trình GD Mức độ phối hợp STT Thành phần phối hợp Đánh giá của GV Thường Thỉnh xuyên thoảng Đánh giá của CBQL Khôn g bao giờ Thường Thỉnh Không xuyên thoảng bao giờ 1 Cha mẹ học sinh 100 0 0 85,7 14,3 0 2 Giáo viên bộ môn 100 0 0 92,9 7,1 0 98,4 1.6 0 78,6 21,4 0 80,3 19,7 0 64,2 35,8 0 62,3 16,4 21,3 35,7 14,3 50 62,3 16,4 21,3 57,1 42,9 0 51 16,4 32,6 28,6 14,3 57,1 3 Cán bộ Đoàn thanh niên nhà trường Cán bộ Công đoàn, 4 Hội Chữ thập đỏ trong trường Cộng đồng nơi HS 5 cư trú (trưởng thôn, tổ trưởng dân phố) 6 7 Đoàn thanh niên ở xã phường Công an xã, phường Qua các bảng số liệu trên cho thấy: Các GVCN chủ yếu phối hợp và phối hợp có hiệu quả với các thành phần ở trong nhà trường là giáo viên bộ môn, Đoàn thanh niên và thành phần ngoài nhà trường là cha mẹ HS. - Sự phối hợp với các thành phần khác trong nhà trường là Công đoàn, Hội chữ thập đỏ và ngoài nhà trường là cộng đồng nơi học sinh cư trú, Đoàn thanh niên, Công an chưa được thực hiện và thực hiện chưa có hiệu quả ở nhiều GVCN. 47 - Các ý kiến tương đối đồng nhất và cao của 2 đối tượng GVCN và CBQL. Có sự phối hợp với cộng đồng nơi cư trú có sự khác biệt, nhưng chưa nhiều. GVCN cho rằng có sự phối hợp với cộng đồng nơi HS cư trú, chiếm 62,3%, trong khi đó ý kiến của CBQL chỉ đạt là 35,7%. Thực tế việc phối kết hợp với cộng đồng nơi HS cư trú ít sử dụng, chỉ có trong dịp hè đối với HS có hạnh kiểm yếu hoặc bị kỉ luật báo cho tổ dân phố cùng phối hợp GD (ý kiến phỏng vấn GVCN). 2.2.2.4. Thực trạng việc tìm hiểu học sinh và môi trường GD Hiệu trưởng đã hướng dẫn GVCN việc lập hồ sơ HS ngay từ đầu năm học và cập nhật trong năm học. Đây là công việc đã có nền nếp ở các trường. Tuy nhiên, hiệu quả QL, chỉ đạo GVCN tìm hiểu kỹ HS và môi trường GD còn thấp, nhiều GVCN chưa thực hiện tốt việc này. 2.2.2.5. Thực trạng tổ chức các hoạt động GD học sinh Hiệu trưởng có yêu cầu và hướng dẫn GVCN xây dựng các kế hoạch tổ chức hoạt động. Hiệu trưởng có giám sát, đôn đốc các hoạt động. Tuy nhiên, nhìn chung kế hoạch tổ chức hoạt động của nhiều GVCN còn chưa đạt yêu cầu, hiệu quả các hoạt động còn thấp. 2.2.2.6.Thực trạng đánh giá, xếp loại HS Các qui định về đánh giá, xếp loại HS đã được hiệu trưởng triển khai kỹ. Đồng thời hiệu trưởng đã hướng dẫn GVCN và tổ chức thận trọng, chu đáo việc đánh giá xếp loại HS. Kết quả khảo sát cho thấy đa số GVCN thực hiện tốt việc đánh giá, xếp loại HS. 2.3. Thực trạng về quản lý công tác chủ nhiệm lớp 2.3.1.Thực trạng về phân công công tác chủ nhiệm lớp. Trong nhà trường phổ thông hiện nay, công việc chủ nhiệm lớp được Hiệu trưởng nhà trường phân công vào đầu năm học. Mỗi giáo viên làm công tác CNL có những năng lực khác nhau, có mặt mạnh mặt yếu khác nhau. Việc lựa chọn và phân công GVCNL và chủ nhiệm lớp nào là một việc làm hết sức quan trọng. Các tiêu chí để người Hiệu trưởng chọn và phân công làm công tác CNL như: Có năng lực, uy tín và hoàn thành tốt công tác chủ nhiệm lớp; có dạy bộ môn ở lớp đó; dạy ít giờ 48 và một số tiêu chí khác. Chúng tôi đã tiến hành khảo sát ở 14 cán bộ quản lý về thực trạng lựa chọn các tiêu chí trong việc phân công GVCNL. Bảng 2.4: Tiêu chí phân công GVCNL của Hiệu trƣởng trƣờng THPT huyện An Dƣơng Mức độ STT 1 Nội dung Giáo viên có nhiều tiết dạy ở lớp đó Rất quan trọng Quan trọng Ít quan trọng Số ý Tỷ lệ Số ý Tỷ lệ Số ý Tỷ lệ kiến (%) kiến (%) kiến (%) 2 14,3 8 57,1 4 28,6 8 57,1 6 42,9 0 0 0 0 4 28,6 10 71,4 8 57,1 6 42,9 0 0 Giáo viên có khả năng 2 về công tác chủ nhiệm lớp Bố trí luân phiên các 3 giáo viên dạy cùng một lớp Giáo viên chuyển lên 4 lớp trên cùng với học sinh của mình Từ bảng thống kê trên chúng ta thấy hầu hết các nhà trường THPT đều lựa chọn những giáo viên có khả năng về công tác chủ nhiệm để làm chủ nhiệm lớp, chọn giáo viên chủ nhiệm theo lớp cả 3 năm học sẽ phát huy được những mặt mạnh của học sinh. 2.3.2. Thực trạng việc lập kế hoạch quản lý, chỉ đạo công tác chủ nhiệm Để đánh giá thực trạng các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của Ban giám hiệu nhà trường, chúng tôi trưng cầu ý kiến của hai đối tượng cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên. Phát phiếu hỏi14 đồng chí là cán bộ lãnh đạo và 122 giáo viên của các trường THPT về biện pháp quản lý công tác GVCN của Ban giám hiệu các trường. 49 Bảng 2.5. Đánh giá của giáo viên và cán bộ quản lý về thực hiện công tác kế hoạch hóa tại các trƣờng THPT huyện An Dƣơng Mức độ thực hiện Đánh giá của giáo viên Đánh giá của CBQL Tốt TB Chƣa tốt Tốt TB Chƣa tốt (%) (%) (%) (%) (%) (%) 1 từ đầu năm học, cân đối các 55,7 44,3 0 71,4 28,6 0 50 50 0 35,7 64,3 0 45,9 54,1 0 57,1 42,9 0 4 hoạch cụ thể cho lớp chủ 59,8 40,2 0 57,1 42,9 0 22,1 0 57,1 42,9 0 71,3 28,7 0 100 0 0 50 50 0 28,6 71,4 0 Số Các biện pháp TT Xây dựng kế hoạch cho công tác GVCNL cho toàn trường hoạt động từ đầu năm đến cuối năm 2 3 Xây dựng kế hoạch hoạt động riêng cho từng khối lớp. Có lịch hoạt động hàng tháng, hàng kì kịp thời. Yêu cầu các GVCNL lập kế nhiệm Công khai kế hoạch để tất cả 5 các thành viên nắm bắt được 77,9 nhiệm vụ của mình. 6 Kế hoạch được xây dựng luôn bám sát các mục tiêu giáo dục. Có kế hoạch dự phòng kịp thời 7 phục vụ những nhiệm vụ đột xuất 50 Công tác kế hoạch hoá có nghĩa là xác định mục tiêu, mục đích của hoạt động, đưa ra các cách thức, các con đường để thực hiện mục tiêu đã đề ra. Theo kết quả ở bảng trên chúng ta thấy công tác kế hoạch của Ban giám hiệu các trường được đánh giá là thực hiện tốt, trong đó việc xây dựng kế hoạch tổng thể từ đầu năm học, bám sát mục tiêu giáo dục và kế hoạch cụ thể cho từng tháng, từng kì , việc công khai kế hoạch cho các thành viên tham gia được đánh giá rất cao. Tuy nhiên kế hoạch công tác chủ nhiệm vẫn được lồng ghép vào kế hoạch chung của nhà trường mà chưa có kế hoạch riêng. 2.3.3.Thực trạng việc bồi dưỡng đội ngũ GVCN 2.3.3.1. Mức độ tần suất bồi dưỡng GVCN Biểu đồ 2.1: Khảo sát CBQL về tần suất bồi dƣỡng GVCN Kết quả khảo sát CBQL các trường cho thấy có 4/14 (28,6 %) CBQL thực hiện thường xuyên, 8/14 (57,1 %), CBQL thỉnh thoảng thực hiện, còn 2/14 (14,3%) CBQL không thực hiện. 2.3.3.2.Nội dung bồi dưỡng GVCN 51 Bảng 2.6. Kết quả khảo sát GV và CBQL về các nội dung bồi dƣỡng GVCN Mức độ thực hiện Đánh giá của GV STT Nội dung bồi dưỡng Tốt bình tốt (%) (%) 2 Nhận thức về vai trò quan trọng của công tác chủ nhiệm 100 0 0 Phổ biến các qui định hiện hành 100 0 50 Tốt Trung Chƣa bình tốt (%) (%) 100 0 0 0 100 0 0 50 0 85,7 14,3 0 77 23 0 100 0 0 24,6 75,4 0 35,8 57,1 7,1 24,6 75,4 0 35,7 50 14,3 32,8 67,2 0 28,6 57,1 14,3 (%) 1 Trung Chƣa Đánh giá của CBQL (%) Nghiệp vụ của người GVCN: 3 lập hồ sơ, chọn cử cán bộ lớp, cách thức nắm tình hình lớp, cách thức giao tiếp với CMHS. 4 5 Lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp Xử lý các tình huống sư phạm đối với HS Cách tổ chức các hoạt động cụ 6 thể cho HS để giáo dục đạo đức cho HS và để giảm bớt các thuyết giảng giáo điều Hoạt động chuyên môn: hoạt 7 động ngoài giờ lên lớp; giáo dục hướng nghiệp; giáo dục kĩ năng sống. Số liệu bảng 2.5 ở trên cho thấy: có những nội dung bồi dưỡng mang tính thiết thực nhằm đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục HS, song cũng chưa 52 được các trường quan tâm đúng mức. Đồng thời kết quả khảo sát còn cho thấy các nội dung bồi dưỡng còn chưa đều. - Một số nội dung như nâng cao nhận thức về nhiệm vụ của GVCN, các hệ thống văn bản về công tác chủ nhiệm lớp, cũng như lập kế họach là cần thiết, các ý kiến đều rất cao. - Đối với GVCN, họ có mong muốn được bồi dưỡng những chuyên đề gần với công việc chủ nhiệm lớp mà họ đang phải đảm nhận như: “Bồi dưỡng về các nội dung và PP GD đạo đức cho HS”; “Bồi dưỡng về GD kỹ năng sống cho HS” và “Bồi dưỡng về GD hướng nghiệp cho HS” “Bồi dưỡng về ứng xử sư phạm, xử lý các tình huống hay gặp”; “Bồi dưỡng về việc lập kế hoạch công tác chủ nhiệm”. 2.3.4.Kiểm tra, đánh giá của CBQL về công tác chủ nhiệm lớp Bảng 2.7. Đánh giá của giáo viên và cán bộ quản lý về mức độ thực hiện công tác kiểm tra đánh giá công tác CNL tại các trƣờng THPT huyện An Dƣơng STT 1 2 3 4 5 Các biện pháp Kiểm tra việc thực hiện công tác CNL theo kế hoạch Kiểm tra hồ sơ, sổ sách ghi chép Thường xuyên động viên, khen thưởng, đánh giá đúng công sức của các GVCN. Tổng kết thi đua và rút kinh nghiệm kịp thời Xây dựng các tiêu chí đánh giá GVCN, các tiêu chí thi đua, sơ kết định kì hoặc sau mỗi hoạt động. Kiểm tra hiệu quả công tác CNLthông qua việc tổ chức các hoạt động của học sinh. Qua bảng kết quả trên chúng ta Mức độ thực hiện Đánh giá của GV Đánh giá của CBQL Tốt TB Chƣa tốt Tốt TB Chƣa tốt (%) (%) (%) (%) (%) (%) 80,3 19,7 0 64,2 35,8 0 0 64,2 35,8 0 33,6 66,4 0 42,9 57,1 0 49,2 50,8 0 42,9 57,1 0 59,8 40,2 0 57,1 42,9 0 50 50 thấy rằng công tác kiểm tra đánh giá được thực hiện tương đối tốt ở các trường trung học phổ thông huyện An Dương. Kiểm 53 tra đánh giá được tiến hành thường xuyên, việc thực hiện kế hoạch được kiểm tra nhắc nhở thường xuyên. Tuy nhiên công tác CNL chưa được đánh giá đầy đủ, chưa có thước đo hoạt động này. Giáo viên đạt thành tích cao trong công tác CNL chưa được đánh giá như đạt thành tích trong lĩnh vực học văn hoá. Đây là nguyên nhân không nhỏ dẫn đến công tác CNL chưa thu hút được sự tham gia tích cực của giáo viên. 2.3.5.Thực trạng về chế độ chính sách đối với giáo viên làm công tác CNL Công việc của người GVCN trong nhiệm vụ GD toàn diện HS không chỉ xảy ra ở trên lớp, ở trường, trong giờ hành chính mà nó còn xảy ra ở mọi lúc mọi nơi. Chế độ chính sách của nhà nước quy định với GVCN ở các trường THPT là: số giờ quy đổi theo định mức lao động là 4 tiết/tuần; định mức lao động, phụ cấp, thưởng và các chế độ khác của người giáo viên làm công tác chủ nhiệm cũng hưởng như giáo viên dạy bộ môn khác. Người viết đã tiến hành khảo sát, lấy ý kiến của 122 giáo viên đang làm công tác CNL (phiếu hỏi phụ lục 2) và 14 cán bộ quản lý đang công tác tại các trường THPT huyện An Dương (phiếu hỏi phụ lục 2) về chế độ chính sách mà người GVCN được hưởng so với vai trò và nhiệm vụ của họ. Kết quả được trình bày ở bảng sau: Biểu đồ 2.2: Kết quả khảo sát mức độ hợp lý về chế độ chính sách của nhà nƣớc đối với GVCNL Qua biểu đồ kết quả khảo sát về chế độ chính sách của nhà nước đối với GVCN so với vị trí, vai trò và công sức của họ, ta thấy 92,31% GVCNL ý kiến cho rằng chế độ chính sách của nhà nước là không hợp lý, 7,69% ý kiến cho rằng chế độ chính sách là ít hợp lý. 100% CBQL cho rằng chế độ chính sách đối với GVCNL là chưa hợp lý. Điều đó chứng tỏ rằng chế độ chính sách của nhà nước ta 54 đối với những người làm công tác CNL là hoàn toàn chưa tương xứng với công sức, trí tuệ, với trách nhiệm, với thời gian mà người GVCN bỏ ra cho công việc CNL họ được phân công. Trên thực tế đã có rất nhiều đồng chí giáo viên khi được lãnh đạo nhà trường phân công làm công tác CNL thì họ đã từ chối với rất nhiều lý do, hoặc có những trường hợp bị bắt buộc nhận mà không lấy gì làm vui vẻ, hồ hởi với công việc được giao, điều đó đã ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng công tác CNL của bản thân họ cũng như chất lượng chung toàn trường. 2.4. Đánh giá thực trạng công tác chủ nhiệm lớp và quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trƣờng THPT huyện An Dƣơng, Hải Phòng. Qua nghiên cứu thực trạng về công tác CNL và việc quản lý công tác CNL ở các trường THPT huyện AN Dương chúng tôi thấy mặc dù có nhiều thuận lợi nhưng cũng có nhiều khó khăn. * Những thuận lợi - Đội ngũ giáo viên chủ nhiệm của nhà trường có trình độ chuyên môn tốt, tâm huyết với sự nghiệp giáo dục, có uy tín trong nhà trường và với nhân dân. - Khi nhận lớp, GVCNL đều được tìm hiểu HS về mặt: chất lượng học tập, rèn luyện ở lớp dưới, hoàn cảnh gia đình, nhu cầu, khả năng, đặc điểm của từng HS. Từ đó xây dựng kế hoạch công tác CNL và đưa vào sổ chủ nhiệm. - Các GVCNL đều quan tâm, thực hiện đủ các chương trình giáo dục chung như: Thực hiện nền nếp các tiết học, các tiết ngoài giờ lên lớp, tổ chức các hoạt động của học sinh, các tiết sinh hoạt đầu tuần. - GVCNL biết kết hợp với các lực lượng giáo dục trong công tác quản lý, giáo dục HS trong lớp và HS toàn trường, phối hợp với CMHS để quản lý, giáo dục HS thông qua các buổi họp CMHS. - Về mặt quản lý, Ban giám hiệu lựa chọn và phân công giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp hợp lý, có lập kế hoạch cho quản lý công tác chủ nhiệm và quan tâm đến việc bồi dưỡng giáo viên chủ nhiệm. Bên cạnh đó BGH đã có các hình thức kiểm tra, đánh giá công tác giáo viên chủ nhiệm * Những vấn đề tồn tại cần giải quyết + Công tác kế hoạch hóa: 55 - Xây dựng kế hoạch hóa là một chức năng quan trọng không thể thiếu của QL nói chung. Trong thực tiễn QL, việc kế hoạch hóa các mặt công tác, các hoạt động của tổ chức có thể được coi là biện pháp QL chỉ đạo quan trọng. - Kết quả khảo sát cho thấy nhà trường chưa xây dựng kế hoạch công tác CNL thành một bản riêng, chỉ lồng ghép, tích hợp trong bản kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học chung. Đặc biệt, kế hoạch của GVCN về tổ chức các hoạt động HS không cụ thể. Công tác kế hoạch hóa còn tồn tại bất cập. + Bồi dưỡng đội ngũ GVCN: - Kinh nghiệm làm công tác chủ nhiệm của đội ngũ GVCNL chưa nhiều. Đội ngũ GVCN cần phải được bồi dưỡng về kỹ năng và tích lũy thêm kinh nghiệm làm chủ nhiệm lớp mới có thể đáp ứng được yêu cầu công việc. - Một số giáo viên mới ra trường chưa chuẩn bị tốt kiến thức, kỹ năng làm công tác CNL nên trong công tác thực tế ở trường nhiều thầy cô còn lúng túng. - Kết quả khảo sát cho thấy việc bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ GVCN đã được thực hiện. Nhưng do nhiều nguyên nhân, việc bồi dưỡng còn nhiều hạn chế về thời lượng, nội dung và phương pháp, cách thức tổ chức chưa đáp ứng được yêu cầu nâng cao năng lực đội ngũ GVCN. + Kiểm tra, đánh giá: - Việc đánh giá đã căn cứ vào kết quả tổng hợp tình hình thực tế, nhưng căn cứ đánh giá chưa khoa học, chưa phù hợp, chưa động viên được các chủ nhiệm lớp tích cực, chưa chỉ ra được điểm yếu, điểm cần khắc phục của các chủ nhiệm lớp còn yếu kém. + Thi đua - khen thưởng động viên: - Do việc đánh giá còn hạn chế nêu trên cho nên kết quả xếp loại thi đua còn chưa thật chuẩn xác, chưa động viên được các GVCN của các lớp có nhiều khó khăn . - Về chế độ chính sách đối với GVCNL chưa hợp lý so với nhiệm vụ họ đảm nhận. Do đó dẫn tới tình trạng nhiều giáo viên không muốn làm công tác CNL vì quyền lợi không hơn gì GVBM mà trách nhiệm lại nặng nề, đầu tư thời gian nhiều 56 hơn. Nhiều GVCNL muốn xin thôi để đầu tư vào giảng dạy, nâng cao năng lực chuyên môn phấn đấu trở thành giáo viên dạy giỏi hơn là GVCNL giỏi. + Lý do khách quan khác: - Do xu thế chung của xã hội (nhiều thầy, cô, học sinh, CMHS ) chỉ quan tâm đến dạy học văn hóa, ít chú ý tới việc giáo dục toàn diện. - Trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường, xã hội ngày càng phức tạp, quan hệ xã hội càng phong phú, HS tiếp cận thông tin bằng nhiều nguồn khác nhau, rất dễ bị lôi kéo, kích động, dễ bị nhiễm tư tưởng lười lao động, lười học tập; nhiều tệ nạn xã hội tác động, xâm nhập vào nhà trường như: văn hóa phẩm đồi trụy, cờ bạc, chia bè phái gây gổ đánh nhau, nghiện trò chơi điện tử,… Những lý do trên là nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong công tác giáo dục của GVCNL ở các trường THPT nói chung và các trường THPT huyện An Dương nói riêng. Để khắc phục được tình trạng này bên cạnh sự nỗ lực, cố gắng của từng GVCNL rất cần có sự phối hợp, giúp sức từ các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, đồng thời phải có sự ủng hộ nhiệt tình của chính học sinh. Vậy làm thế nào để học sinh yêu trường, yêu lớp, kính trọng thầy cô, yêu quý bạn bè, tích cực rèn luyện và học tập? Đó là những câu hỏi đặt ra cần được các nhà quản lý trường học: Ban giám hiệu và các GVCNL giải đáp. 57 Tiểu kết chƣơng 2 Từ thực trạng công tác CNL ở các trường THPT huyện An Dương, Hải Phòng chúng tôi thấy: * Kết quả thành công: - Những kết quả đã làm được của hiệu trưởng và GVCNL các trường: Hầu hết các cấp quản lý đều thấy được tầm quan trọng của người GVCNL. Vì vậy đa số các hiệu trưởng đều xây dựng kế hoạch, biện pháp để chỉ đạo, quản lý hoạt động của GVCNL phù hợp với điều kiện thực tế của trường nhằm đem lại hiệu quả cao về chất lượng giáo dục. Hiệu trưởng các trường đều có ý thức nâng cao chất lượng đội ngũ GVCNL, tổ chức các đợt thi đua khen thưởng, chú trọng công tác bồi dưỡng giáo viên chủ nhiệm theo chu kỳ. Góp phần đưa chất lượng giáo dục THPT huyện An Dương, Hải Phòng từng bước phát triển (trong xu thế chung của giáo dục Hải Phòng đang phát triển mạnh) * Những hạn chế: - Một bộ phận các hiệu trưởng chưa thực sự quan tâm, xây dựng được kế hoạch dài hạn công tác bồi dưỡng đội ngũ GVCNL - Về phía giáo viên một số còn chưa có ý thức phấn đấu vươn lên nâng cao chất lượng trong công tác chủ nhiệm lớp. * Nguyên nhân: + Nguyên nhân chủ quan - Một bộ phận nhỏ GVCNL thiếu kinh nghiệm làm công tác CNL. - Về chế độ chính sách đối với GVCNL chưa hợp lý so với nhiệm vụ họ đảm nhận. - Việc động viên khen thưởng cho GVCNL còn ít hoặc chưa kịp thời. - Các cấp quản lý giáo dục từ Sở đến nhà trường chưa tổ chức thường xuyên hội nghị rút kinh nghiệm về công tác GVCNL; ít sinh hoạt chuyên đề công tác GVCNL hay hội thi GVCNL giỏi. + Nguyên nhân khách quan - Do xu thế chung của xã hội (nhiều thầy, cô, học sinh, cha mẹ học sinh ) chỉ quan tâm đến dạy học văn hóa, ít chú ý tới việc giáo dục toàn diện. 58 - Thiếu các văn bản pháp quy, thiếu sự chỉ đạo thường xuyên về công tác chủ nhiệm từ trên xuống. - Do trình độ của phụ huynh còn hạn chế. Những lý do trên là nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong công tác giáo dục của GVCNL ở các trường THPT. Để khắc phục được tình trạng này bên cạnh sự nỗi lực, cố gắng của từng GVCNL cần có sự phối hợp, giúp sức từ các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, đồng thời phải có sự ủng hộ nhiệt tình của chính học sinh. Từ thực trạng công tác CNL ở các trường THPT huyện An Dương, Hải Phòng chúng tôi xin đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp tại các trường THPT huyện An Dương, Hải Phòng. 59 CHƢƠNG 3 ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN AN DƢƠNG, HẢI PHÕNG 3.1. Căn cứ xây dựng đề xuất các biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp 3.1.1 Căn cứ pháp lý Các biện pháp QL công tác chủ nhiệm được đề xuất phải phù hợp với quan điểm, nguyên lý GD của Đảng và Nhà nước và các quy định hiện hành của Ngành GD & ĐT mà trước hết dựa vào: - Quy định về nhiệm vụ và quyền của GVCN trong Điều lệ Trường THCS, trường THPT và trường PT có nhiều cấp học ban hành kèm theo thông tư số 12/2011/TT- BGDĐT, ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, trong quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng GD trường PT ban hành theo quyết định số 80/2008/QĐ- BGDĐT ngày 03/12/2008 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT. - Quy định về nhiệm vụ, chế độ giảm định mức tiết dạy đối với GVCN được quy định tại Thông tư số 28/2009/TT- BGDĐT ngày 21/10/2009 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành Qui định chế độ làm việc đối với GVPT. - Quy định về ứng xử với HS, tìm hiểu đối tượng GD, tìm hiểu môi trường GD, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS, trong Quy định Chuẩn nghề nghiệp GV THCS, GV THPT ban hành kèm theo Thông tư số 30/2009/TT- BGDĐT ngày 22/10/2009 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT. - Quy định về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm và năng lực QL nhà trường trong Quy định Chuẩn Hiệu trưởng trường THCS, trường THPT và trường PT có nhiều cấp học và Thông tư số 29/2009/TT- BGDĐT ngày 22/10/2009 của Bộ trưởng Bộ GD& ĐT. 3.1.2. Căn cứ thực tiễn Các biện pháp QL được đề xuất phải xuất phát từ thực tiễn hoạt động CNL và QL công tác CNL ở các trường THPT huyện An Dương thành phố Hải Phòng nhằm đáp 60 ứng được các yêu cầu cấp thiết đang đặt ra và buộc phải phù hợp với thực tế đang diễn ra. Từ kết quả khảo sát, phân tích thực trạng hoạt động công tác CNL và QL công tác CNL ở các trường THPT huyện An Dương cho thấy các biện pháp QL công tác CNL đang thực hiện đã duy trì được nền nếp, kỉ cương trường lớp, hoàn thành nhiệm vụ dạy học, giáo dục. Tuy nhiên, các biện pháp này vẫn còn một số hạn chế, tồn tại, chưa thúc đẩy được chất lượng GD đáp ứng ở mức cao nhất mục tiêu đặt ra. Do đó, các biện pháp QL công tác CNL được đề xuất phải khắc phục được các hạn chế, khuyết điểm đó đồng thời phát huy được các mặt mạnh của các biện pháp đang thực hiện, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng GD toàn diện HS. 3.2. Một số nguyên tắc xây dựng hệ thống biện pháp 3.2.1. Đảm bảo tính kế thừa Xây dựng các biện pháp đảm bảo tính kế thừa nghĩa là phải có sự tiếp nối giữa những biện pháp đang thực hiện và những biện pháp đang được xậy dựng đề xuất theo xu thế vận đọng và ngày càng phát triển. Biện pháp QL đề xuất phải được chắt lọc những ưu điểm, loại bỏ các nhược điểm của biện pháp đang sử dụng đồng thời bổ sung các nội dung mới mà các biện pháp khác chưa có hoặc đã có nhưng thực hiện kém hiệu quả. Đảm bảo tính kế thừa khi đề xuất biện pháp QL yêu cầu người nghiên cứu phải xác định được những điểm mới, biện pháp QL mới trên cơ sở nền tảng của các biện pháp QL cũ đang tiến hành, tránh phủ định toàn bộ. Thực hiện tốt nguyên tắc kế thừa giúp người nghiên cứu nhìn nhận giải quyết các vấn đề QL một cách biện chứng tránh được tình trạng siêu hình. 3.2.2. Đảm bảo tính thực tiễn Thực tiễn là cơ sở, động lực, mục đích và tiêu chuẩn của lý luận. Lý luận được hình thành phải xuất phát từ thực tiễn, đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn. Vì thế khi xây dựng đề xuất các biện pháp QL công tác CNL phải căn cứ vào thực tiễn hoạt động CNL và QL công tác CNL ở các trường THPT huyện An Dương , Hải Phòng, các biện pháp được đề xuất phải đáp ứng được các yêu cầu đang đặt ra trong thực 61 tiễn QL công tác CNL, điều kiện thực tế của đội ngũ GVCN và tình hình GD chung của các nhà trường và địa phương. 3.2.3. Đảm bảo tính đồng bộ Hệ thống QL là một chỉnh thể bao gồm các bộ phận hợp thành có quan hệ tương tác, gắn bó hữu cơ với nhau, chỉ một biện pháp QL không thể có tác động hiệu quả đến tất cả các bộ phận, các mối quan hệ trong hệ thống biện pháp, mỗi biện pháp QL có những mặt mạnh và hạn chế nhất định. Nếu sử dụng đơn lẻ từng biện pháp QL thì hiệu quả không cao, nhưng nếu sử dụng kết hợp các biện pháp QL có tính đồng bộ thì các biện pháp sẽ hỗ trợ lẫn nhau, bổ sung cho nhau và phát huy được hết thế mạnh. Vì thế, khi đề xuất biện pháp QL phải đảm bảo tính đồng bộ, cũng không nên quá đề cao hay xem nhẹ biện pháp nào mà phải kết hợp các biện pháp chung với biện pháp mang tính đặc thù sao cho phù hợp với điều kiện thực tế. Để đảm bảo tính đồng bộ của các biện pháp, người nghiên cứu cần phải xem xét toàn bộ những yếu tố có thể ảnh hưởng đến các biện pháp, mối quan hệ giữa những yếu tố này khi tác động đến quá trình thực thi các biện pháp, sao cho các biện pháp mới khi thực hiện một cách đồng bộ sẽ phát huy được hết thế mạnh của từng biện pháp và sự tương hỗ giữa các biện pháp với nhau đồng thời các biện pháp phải tác động vào các yếu tố, các khâu của hoạt động chủ nhiệm, phải phát huy được vai trò quản lý của nhà trường, phát huy được tính tích cực hoạt động của các chủ thể đặc biệt là người GVCN. 3.3. Đề xuất các biện pháp QL công tác chủ nhiệm lớp của Hiệu trƣởng. Từ các căn cứ lý luận và thực tiễn, các nguyên tắc xây dựng hệ thống biện pháp và từ thực tế quản lý GD của các trường THPT huyện An Dương trong những năm gần đây, chúng tôi đã nghiên cứu và đề ra 7 biện pháp QL công tác CNL của Hiệu trưởng cho các trường THPT huyện An Dương, thành phố Hải Phòng như sau: Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch quản lý công tác CNL. Biện pháp 2: Lựa chọn, bố trí giáo viên chủ nhiệm lớp hợp lý. Biện pháp 3: Bồi dưỡng kỹ năng làm công tác chủ nhiệm lớp cho giáo viên. Biện pháp 4: Tăng cường kiểm tra, đánh giácông tác chủ nhiệm lớp 62 Biện pháp 5: Xây dựng cơ chế phối kết hợp giữa GVCNL với các lực lượng GD trong và ngoài nhà trường. Biện pháp 6: Xây dựng cơ chế hỗ trợ chế độ chính sách đối với GVCNL. Biện pháp 7: Giao quyền tự chủ cho GVCNL. 3.3.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch quản lý công tác CNL. *Mục tiêu: Xây dựng kế hoạch công tác CNL chi tiết cho từng tháng người Hiệu trưởng sẽ bao quát được chương trình hành động trong năm học về quản lý công tác chủ nhiệm lớp một cách cụ thể, chi tiết trên cơ sở tình hình thực tế của nhà trường, năng lực của giáo viên, đặc điểm, trình độ của học sinh, các điều kiện bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến công tác giáo dục học sinh, dự kiến công việc, thời gian, phương pháp tiến hành và kết quả mong muốn. Kế hoạch công tác chủ nhiệm chung làm cơ sở cho kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp của các đồng chí giáo viên chủ nhiệm. *Nội dung: Kế hoạch công tác chủ nhiệm bao giờ cũng phải đánh giá được những thuận lợi và khó khăn của công tác chủ nhiệm trên tất cả các mặt, xác định mục tiêu, phương hướng, kết quả cần đạt được, đề ra được các biện pháp để đạt được kết quả. Kế hoạch công tác chủ nhiệm của Hiệu trưởng cần phải đồng bộ với kế hoạch giáo dục chung của trường, bao gồm các nội dung: 1. Đặc điểm tình hình nhà trường, nhiệm vụ năm học, những thuận lợi, khó khăn. 2. Phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu, chỉ tiêu và các danh hiệu phấn đấu. 3. Các biện pháp chính 4. Những chuyên đề đi sâu để rút kinh nghiệm 5. Điều chỉnh kế hoạch 6. Kế hoạch từng tháng (Dự kiến: Nội dung – Phân công – Thời gian) *Cách thức tiến hành: - Bước 1: + Nghiên cứu đặc điểm tình hình nhà trường, những thuận lợi và khó khăn 63 + Nguồn thông tin để xây dựng: Chỉ thị thực hiện kế hoạch năm học của Bộ. Nhiệm vụ năm học của Sở. Kế hoạch năm học của Trường và đặc điểm riêng của trường. - Bước 2: Xác định mục tiêu cần đạt của công tác chủ nhiệm: + Xác định mục tiêu chung, trả lời câu hỏi: các mục tiêu chung có định hướng rõ cho hành động không, có mang tính lâu dài không? + Xác định mục tiêu cụ thể, cần chú trọng tới kết quả cuối cùng, cụ thể cần đạt và có thể đo lường được. Nguyên tắc là: cụ thể, dễ hiểu; đo lường được, vừa sức, định hướng được kết quả, xác định được thời gian hoàn thành. - Bước 3:Xác định nội dung hoạt động của công tác chủ nhiệm: + Khi xác định nội dung hoạt động, trả lời các câu hỏi: Làm gì? Tại sao lại làm? ở đâu? Khi nào? Ai làm? Ai hỗ trợ? + Khi xác đinh nguồn lực cho hoạt động, cho công việc cần trả lời các câu hỏi: Nguồn kinh phí ở đâu? nguồn máy móc, phương tiện hỗ trợ? - Bước 4: Xác định phương pháp thực hiện kế hoạch công tác chủ nhiệm + Khi xác định cách thức tiến hành hoạt động cần trả lời các câu hỏi: Tiến hành hoạt động thế nào? Nếu có máy móc, phương tiện thì ai vận hành và vận hành thế nào? Phối hợp hoạt động thế nào? Đích cần đạt của hoạt động? + Khi xác định cách thức kiểm soát hoạt động cần xác định những việc nào cần kiểm tra, ai kiểm tra, đo lường bằng phương tiện gì? - Bước 5: Viết kế hoạch quản lý công tác chủ nhiệm. - Bước 6: Phê duyệt kế hoạch của giáo viên chủ nhiệm các lớp. - Bước 7: Thực hiện kế hoạch chung. 3.3.2. Biện pháp 2: Lựa chọn, bố trí giáo viên chủ nhiệm lớp hợp lý. * Mục tiêu: Hàng năm, sau khi học sinh lớp 12 ra trường, Hiệu trưởng cần rà soát lại đội ngũ GVCNL của nhà trường để có thể cân nhắc, xem xét, lựa chọn phân công GVCNL cho năm học mới. Việc lựa chọn, phân công GVCNL cho năm học mới hoàn thành vào đầu năm. Cần ổn định, phân công GVCNL cho các lớp 10 mới 64 tuyển để tạo điều kiện nắm vững học sinh, ổn định tổ chức lớp và có kế hoạch cho công tác GVCNL. Muốn lựa chọn và cử GVCNL có chất lượng và đạt yêu cầu, Hiệu trưởng cần phải tranh thủ ý kiến đóng góp xây dựng của các tổ chức đoàn thể trong nhà trường như: tổ chuyên môn, tổ GVCNL và các giáo viên có kinh nghiệm trong công tác quản lý và giáo dục học sinh. Việc lựa chọn và cử GVCNL là công việc rất quan trọng trong việc triển khai thực hiện kế hoạch năm học. Nếu người Hiệu trưởng quan tâm, chỉ đạo sát sao và xây dựng được đội ngũ GVCN đủ mạnh và có chất lượng thì các hoạt động giáo dục của nhà trường sẽ đem lại hiệu quả cao nhất. * Nội dung: Lựa chọn, bố trí, phân công GVCNL phù hợp với nhiệm vụ năm học. Do vị trí, vai trò, nhiệm vụ và trách nhiệm nặng nề của GVCNL trong việc quản lý và giáo dục học sinh trong nhà trường nên việc lựa chọn và cử GVCNL phải được quan tâm đặc biệt. Khi phân công GVCNL cần tính đến các tiêu chí sau: - Năng lực trình độ của giáo viên. - Năng lực hiểu biết học sinh về tâm lý lứa tuổi. - Năng lực giao tiếp với học sinh và cha mẹ học sinh. - Năng lực tổ chức các hoạt động tập thể của học sinh. - Năng lực phán đoán, cảm hóa, thuyết phục HS theo từng cá tính học sinh. - Điều kiện, hoàn cảnh của từng giáo viên. - Yêu cầu đảm bảo chất lượng đào tạo và lợi ích của học sinh. - Đảm bảo tính kế thừa, khoa học, phù hợp với đặc điểm, tình hình của nhà trường và chương trình dạy học đang được áp dụng. Lựa chọn cách phân công hay phối hợp các cách phân công GVCNL phù hợp với điều kiện từng năm học, có thể phân công bám theo lớp hoặc chuyên sâu, phân công ưu tiên, đổi chéo hoặc phân công ngẫu nhiên… Việc lựa chọn và phân công GVCNL có thể thực hiện heo hai phương án sau đây: 65 Phương án 1: Chọn GVCNL ở đầu cấp đồng thời theo đến hết cấp học. Khi chọn và cử như vậy sẽ có thuận lợi cho giáo viên, HS cũng như nhà trường trong việc giáo dục, quản lý HS. Qua đó giúp GVCNL nắm vững HS về mọi mặt, theo dõi sự hình thành và phát triển nhân cách của từng HS cũng như sự phát triển của tập thể HS. Tình cảm thầy trò ngày càng gắn bó mật thiết là điều kiện cần thiết để xây dựng tập thể lớp vững mạnh. Việc chọn và cử GVCNL theo cách này đòi hỏi phải có sự thống nhất, đồng bộ giữa phân công GVCNL và việc phân công giảng dạy trong năm học. Cần ưu tiên phân công chuyên môn sao cho GVCNL có làm công tác CNL không dạy bộ môn ở quá nhiều khối lớp, để họ ở thời gian quan tâm tới lớp chủ nhiệm. Phương án tối ưu là phân công giáo viên làm CNL và giảng dạy bộ môn ở một khối trong đó có lớp mình chủ nhiệm. Tuy nhiên phương án này còn có nhược điểm là nếu GVCNL có hạn chế về năng lực và phương pháp QL sẽ ảnh hưởng tới sự phát triển của tập thể lớp và học sinh. Đối với những GVCNL thiếu sáng tạo trong công tác sẽ gây hiện tượng đơn điệu trong giáo dục. Việc đánh giá xếp loại học sinh có khả năng thiếu chính xác nếu GVCNL có những định kiến không tốt về học sinh. Phương án 2: Phân công GVCNL chuyên theo khối lớp, cách phân công này có thuận lợi là HS được tiếp thu GD từ nhiều phương pháp khác nhau. Chính sự chuyên môn hóa này sẽ giúp người GVCNL tích lũy được nhiều kinh nghiệm về công tác CNL qua nhiều đối tượng học sinh khác nhau. Tuy nhiên phương án này có hạn chế là: mối quan hệ giữa GVCNL với học sinh thiếu gắn bó chặt chẽ, việc theo dõi về học tập và phát triển nhân cách HS không được liên tục… Trường hợp cần phải phân công giáo viên khác làm chủ nhiệm tạm thời thay thế cho GVCNL đó nghỉ thì cần chọn các GVBM dạy ở lớp đó làm thay. Khi tiến hành giao, nhận công tácCNL phải bàn giao sổ sách, hồ sơ… của lớp chủ nhiệm. * Cách thức tiến hành: Mỗi cách phân công đều có những ưu điểm và hạn chế nhất định, người Hiệu trưởng vận dụng sao cho linh hoạt, phù hợp với tình hình đặc điểm của nhà trường mới đạt hiệu quả tốt. 66 3.3.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng kỹ năng làm công tác CNL cho giáo viên. 3.3.3.1. Bồi dưỡng kỹ năng tìm hiểu học sinh: *Mục tiêu: Tìm hiểu nắm bắt đối tượng GD là yêu cầu cơ bản, tối thiểu nhất trong công tác CNL, bồi dưỡng kỹ năng tìm hiểu HS giúp GVCN có được những kiến thức cần thiết trong quá trình thu thập thông tin, xử lý thông tin được chính xác, đầy đủ và khoa học, tránh cho GVCN những thiếu sót tối thiểu gây khó khăn cho công tác CNL sau này. * Nội dung: Trên nghiên cứu thực trạng năng lực tổ chức và điều hành các công việc chủ nhiệm lớp, trong phạm vi của đề tài, chúng tôi lựa chọn bồi dưỡng cho người giáo viên chủ nhiệm một số kỹ năng cơ bản sau: - Tìm hiểu thông tin về học sinh: Họ và tên, nam/nữ, ngày sinh, nơi sinh, quê quán, hộ khẩu thường trú, nghề nghiệp của cha mẹ, số anh chị em, sở trường, năng khiếu - Tìm hiểu về hoàn cảnh gia đình hiện tại của học sinh và môi trường trong đó học sinh được sinh ra và nuôi dưỡng, trưởng thành. - Tìm hiểu về bản thân học sinh với đầy đủ các khía cạnh trong sự phát triển về mặt tâm lí, thể chất của các em; những mâu thuẫn nẩy sinh (sức khỏe, thói quen; tính khí; định hướng giá trị - những điều mà các em cho là quan trọng; kì vọng/mong muốn; quan niệm về việc học tập; cách thức suy nghĩ về học tập/cuộc sống; các mối quan tâm/hứng thú thường xuyên; năng khiếu/sở trường/sở đoản; khả năng tập trung; xu hướng nhân cách; quan niệm về cái chung và cái riêng; cách nhìn nhận về các mối quan hệ người-người…). - Tìm hiểu về nhu cầu của học sinh: em có mong muốn gì ở lớp chúng ta?; Em gặp khó khăn gì trong học tập, trong sinh hoạt tập thể?, em có mong đợi gì ở đội ngũ cán bộ lớp chúng ta?, em có mong muốn, đề nghị gì với thầy cô giáo dạy lớp chúng ta?, em có đề nghị gì với Ban giám hiệu nhà trường?, theo em lớp chúng ta tổ chức các hoạt động tập thể nào thì phù hợp? 67 - Tìm hiểu về học tập, về rèn luyện và tham gia các hoạt động tập thể của học sinh: học sinh tự đánh giá về ý thức học tập, rèn luyện, tham gia các hoạt động tập thể của mình. - Tìm hiểu mục tiêu, kế hoạch phấn đấu của học sinh. Có nhiều cách làm khác nhau để thu thập thông tin tìm hiểu học sinh, chẳng hạn dưới đây là một số cách: - Nghiên cứu các tư liệu/hồ sơ về học sinh đã có từ những năm học trước đó. - Sử dụng các phiếu trưng cầu ý kiến do GVCN tự soạn thảo hoặc tham khảo có sẵn từ các nguồn khác. - Tìm hiểu học sinh thông qua cha mẹ học sinh. - Trò chuyện với học sinh trước và sau buổi học. - Cùng tham gia vào các hoạt động với học sinh. - Tổ chức cho học sinh viết bài luận theo chủ đề mở. - Yêu cầu học sinh viết những nhận xét tức thời về giờ học/buổi học. * Cách thức tiến hành: - Tổ chức tập huấn cho giáo viên đang làm công tác chủ nhiệm và những giáo viên dự kiến phân công công tác chủ nhiệm lớp. - Thời gian là đầu tháng 8 hàng năm. - Sau khi nhận lớp, GVCNL chuẩn bị và phát cho HS phiếu học tập yêu cầu HS điền đầy đủ các thông tin và nộp lại, GVCN tổng hợp thông tin về học sinh, tâm tư nguyện vọng, mục tiêu, kế hoạch phấn đấu của học sinh và có thể dùng các cánh trên để tìm hiểu về học sinh. 3.3.3.2. Bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp. * Mục tiêu: Kế hoạch chủ nhiệm là chương trình hành động trong tương lai của lớp chủ nhiệm, bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch công tác CNL nhằm giúp GVCN xác định một cách chính xác lớp học do mình phụ trách muốn đi đến đâu và cần phải làm gì, làm như thế nào để đạt được điều đó. * Nội dung: 68 Kế hoạch chủ nhiệm được xây dựng cho 4 năm học (gọi là kế hoạch chiến lược) và xây dựng cho 1 năm học (gọi là kế hoạch năm học). Trong kế hoạch năm học có kế hoạch công tác cho từng tháng, từng tuần gọi chung là Kế hoạch tháng, Kế hoạch tuần. Trong quá trình điều hành hoạt động lớp học GVCN phải hướng tới đạt những mục tiêu nhất định nên có Kế hoạch mục tiêu hoặc Kế hoạch chuyên môn của lớp chủ nhiệm. Lập kế hoạch chủ nhiệm là lựa chọn một trong những phương án hành động trong tương lai cho toàn bộ hoặc từng bộ phận trong bộ máy quản lí để đạt được mục tiêu mong đợi trên cơ sở khả năng hiện tại. Kế hoạch chủ nhiệm lớp ở trường THPT thường xây dựng cho khoảng thời gian từ 1 đến 3 năm học. Trong quá trình lập kế hoạch, các câu hỏi cơ bản sau sẽ được trả lời: + Lớp chúng ta đang ở đâu? + Lớp chúng ta sẽ đi tới đâu? + Lớp chúng ta sẽ làm gì? làm như thế nào để tới được đó? + Làm thế nào để biết lớp chúng ta đi đúng hướng và tới đích? Xây dựng cấu trúc bản mẫu kế hoạch CNL: Theo nguyên tắc cấu trúc nội dung bản Kế hoạch chủ nhiệm lớp bao giờ cũng phải tương xứng với nhiệm vụ công tác, cho nên khó có một mẫu cấu trúc chung dùng cho tất cả các lớp chủ nhiệm. Chúng tôi đã tổng hợp và xây dựng cấu trúc kế hoạch chủ nhiệm mẫu gồm 9 nội dung cơ bản sau: 1. Đặc điểm môi trường lớp học. 2. Phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu, chỉ tiêu và các danh hiệu phấn đấu. 3. Các biện pháp chính 4. Những chuyên đề đi sâu để rút kinh nghiệm 5. Điều chỉnh kế hoạch 6. Kế hoạch từng tháng (Dự kiến: Nội dung – Phân công – Thời gian) 7. Kế hoạch Sơ kết học kì (Dự kiến: Nội dung – Phân công – Thời gian) 8. Kế hoạch Tổng kết năm học (Dự kiến: Nội dung -Phân công -Thời gian) 9. Kế hoạch hoạt động hè (Dự kiến: Nội dung – Phân công – Thời gian) * Cách thức tiến hành: 69 Thời gian tổ chức tập huấn là đầu tháng 8 hàng năm. - Bước 1: Phân tích đặc điểm môi trường lớp học - Bước 2: Xác định mục tiêu cần đạt của lớp học + Xác định mục tiêu chung, trả lời câu hỏi: các mục tiêu chung có định hướng rõ cho hành động không, có mang tính lâu dài không? + Xác định mục tiêu cụ thể, cần chú trọng tới kết quả cuối cùng, cụ thể cần đạt và có thể đo lường được. Nguyên tắc là: cụ thể, dễ hiểu; đo lường được, vừa sức, định hướng được kết quả, xác định được thời gian hoàn thành. - Bước 3:Xác định nội dung hoạt động của lớp học: + Khi xác định nội dung hoạt động, trả lời các câu hỏi: Làm gì? Tại sao lại làm? ở đâu? Khi nào? Ai làm? Ai hỗ trợ? + Khi xác định nguồn lực cho hoạt động, cho công việc cần trả lời các câu hỏi: Nguồn kinh phí ở đâu? nguồn máy móc, phương tiện hỗ trợ? - Bước 4: Xác định phương pháp thực hiện kế hoạch lớp học + Khi xác định cách thức tiến hành hoạt động cần trả lời các câu hỏi: Tiến hành hoạt động thế nào? Nếu có máy móc, phương tiện thì ai vận hành và vận hành thế nào? Phối hợp hoạt động thế nào? Đích cần đạt của hoạt động? + Khi xác định cách thức kiểm soát hoạt động cần xác định những việc nào cần kiểm tra, ai kiểm tra, đo lường bằng phương tiện gì? - Bước 5: Viết kế hoạch chủ nhiệm lớp Để đạt được hiệu quả cao trong công tác chủ nhiệm, GVCN phải xây dựng Kế hoạch công tác chủ nhiệm theo quy trình 6 , trong đó đặc biệt quan tâm đến kĩ thuật phân tích SWOT. Cấu trúc Kế hoạch công tác chủ nhiệm gồm có 9 nội dung cơ bản đã nêu trên. - Bước 6: Duyệt kế hoạch chủ nhiệm lớp với hiệu trưởng. Kế hoạch công tác chủ nhiệm được GVCN xây dựng xong trước ngày 5 tháng 9 hàng năm và trình Hiệu trưởng duyệt trước khi thực thi. Trong trường hợp có sự thay đổi hay phát sinh (chỉ tính những việc phát sinh kể từ tháng kế tiếp), GVCN cập nhật kế hoạch công tác năm và chuyển cho Hiệu trưởng phê duyệt. Việc cập nhật kế hoạch công tác năm phải được thực hiện ít nhất 1 học kì một lần. Thông 70 thường kế hoạch công tác tuần được GVCN trình Hiệu trưởng duyệt vào 1 tiết của ngày thứ hai hàng tuần. Các vấn đề phát sinh, thay đổi được cập nhật vào kế hoạch tuần, tháng hoặc kế hoạch năm cho phù hợp. Trường hợp không có thay đổi, phát sinh thì GVCN không cần cập nhật. 3.3.3.3. Bồi dưỡng kỹ năng tổ chức giờ sinh hoạt lớp *Mục tiêu: Giúp GVCN có kỹ năng tốt trong việc điều hành tổ chức giờ sinh hoạt lớp một cách hiệu quả với mục đích cuối cùng là thông qua các giờ sinh hoạt lớp, các em HS có thể bày tỏ, chia sẻ tâm tư, tình cảm và tự đánh giá nhận xét lẫn nhau một cách thẳng thắn, tích cực. Các HS trong lớp được liên kết lại với nhau, GV gắn bó với HS trong một cộng đồng chung để giải quyết những vấn đề của cuộc sống thực hàng ngày ở nhà, ở trường và ở lớp học. Học sinh được mở rộng các mối liên hệ, tăng cường sự hiểu biết, giúp đỡ lẫn nhau, khắc phục xu hướng hẹp hòi, cục bộ, bè phái trong đời sống tập thể hàng ngày của lớp học. *Nội dung và cách thức tiến hành: Vai trò giáo dục của giờ sinh hoạt lớp đối với HS Đây là dạng hoạt động giáo dục tập thể, là một hình thức tổ chức tự quản cho HS và là một trong những biện pháp cơ bản góp phần xây dựng tập thể HS đoàn kết. Đây cũng là dịp để HS làm quen với nhiều loại hình hoạt động khác nhau, giúp các em phát triển các kĩ năng cơ bản và cần thiết cho bản thân. Các em phải được vừa học vừa chơi, thi tài với nhau.... Từ đây các em sẽ lĩnh hội được rất nhiều tri thức, góp phần phát triển nhân cách toàn diện của HS, tức là phát triển mọi mặt cả trí tuệ, tình cảm, đạo đức, thẩm mĩ, sức khoẻ, thể chất … của học sinh. Nguyên nhân chính làm cho HS không thích giờ sinh hoạt lớp + HS không được cùng nhau tổ chức, tham gia vào giờ sinh hoạt lớp. + Nội dung giờ sinh hoạt lớp khô cứng, lập đi lập lại, không thực sự gắn với nhu cầu của HS. Các em không thực sự cảm nhận được vấn đề trong chủ đề là vấn đề của chính HS phải giải quyết mà là vấn đề của Thầy/cô. + Hình thức tổ chức giờ sinh hoạt lớp đơn điệu, nhàm chán, không hứng thú với HS 71 + GV quá nghiêm khắc, không gần gũi, thân thiện, không đặt mình vào vị trí của HS để hiểu các em. Xác định những yêu cầu cơ bản đối với giờ sinh hoạt lớp + Đa dạng hoá về nội dung và hình thức tổ chức tiết sinh hoạt lớp: Mỗi lứa tuổi học sinh có những yêu cầu riêng, hứng thú riêng đối với hoạt động. Vì vậy, sự thay đổi nội dung và các hình thức tổ chức giờ sinh hoạt lớp cho phù hợp với lứa tuổi học sinh khác nhau là đòi hỏi tất yếu đối với nhà trường. Sức hấp dẫn học sinh, sự lôi cuốn các em tham gia tích cực vào hoạt động phụ thuộc nhiều vào sự thay đổi nội dung và các hình thức tổ chức. Do đó, nội dung tiết sinh hoạt tập thể hàng tuần phải cụ thể, bổ ích, phải gắn với nhu cầu và hứng thú của học sinh và chúng phải phù hợp với kinh nghiệm và trình độ hiểu biết của họ, huy động đến mức cao nhất trí tuệ và tình cảm tập thể của HS…. + Thu hút tối đa sự tham gia của mọi HS dưới sự hướng dẫn, giúp đỡ, cố vấn của GV nhằm tăng cường vai trò tự quản của học sinh: Sự tham gia của HS vào các hoạt động, công việc của lớp, của trường vừa là nhu cầu, vừa là quyền của mỗi học sinh. Sự cùng tham gia của tất cả HS vào giờ sinh hoạt lớp sẽ tạo ra môi trường chung để HS cùng trải nghiệm những xúc cảm tích cực, tăng cường giao lưu giữa các em, tạo ra môi trường lớp học mang bầu không khí tin tưởng, thân mật, cởi mở, sẵn sàng giúp đỡ và lắng nghe ý kiến của nhau. Từ đó tình cảm gắn bó, chia sẻ giữa các em được hình thành và củng cố. Nói cách khác, học sinh phải là chủ thể của giờ sinh hoạt lớp, phải được tham gia vào giờ sinh hoạt lớp từ những vai trò và nhiệm vụ khác nhau như người thực thi nhiệm vụ được giao, người tổ chức, người khám phá và đánh giá hoạt động của họ, tập thể của họ + Tăng cường những nội dung sinh hoạt có liên quan đến các công việc chung của lớp, phù hợp với nhu cầu và sở thích của học sinh: Mỗi lớp, mỗi tập thể đều có những công việc chung cần giải quyết, ví dụ như xây dựng các qui định riêng của lớp, xác định chỉ tiêu thi đua, xử lí các tình huống nảy sinh trong tập thể lớp., vì thế cần để cho HS tự thảo luận, trao đổi và quyết định. Mục đích là nhằm nâng cao bầu không khí đoàn kết, tinh thần trách nhiệm … của mỗi học sinh trong lớp. Một tập 72 thể lớp đoàn kết với từng thành viên có tinh thần trách nhiệm cao sẽ là môi trường giáo dục tốt nhất cho từng học sinh. Ngoài ra việc thường xuyên thu hút các em vào quá trình bàn bạc chung sẽ dần dần tạo ra ở các em lòng tin vững chắc rằng chúng có vị trí nhất định trong lớp và chúng sẽ cố gắng nỗ lực và hợp tác với mọi thành viên để hoàn thành công việc được giao. + Đảm bảo giao lưu dưới hình thức đối thoại: Giao lưu giữa HS có ý nghĩa rất quan trọng đối với quá trình giáo dục. Chính thông qua giao lưu với bạn, mà năng lực hiểu người khác, hiểu bạn của mỗi HS được xây dựng và do đó năng lực hiểu bản thân mình được hình thành và năng lực tự ý thức, cơ sở của tự giáo dục được phát triển. Trong quá trình giao lưu, các em trao đổi với nhau những quan điểm, tư tưởng, hứng thú, tâm trạng, xúc cảm...và từ đó có tác động lẫn nhau. Trên cơ sở của những hiểu biết về nhau, HS mới dễ dàng cảm thông, chia sẻ và giúp đỡ lẫn nhau, tạo nên bầu không khí lớp học đoàn kết, cởi mở và thân thiện.. Trong quá trình bàn bạc các công việc chung của lớp trong tiết sinh hoạt tập thể dưới hình thức giao lưu-đối thoại sẽ phát triển được bầu không khí thuận lợi cần thiết cho giáo dục, giúp mọi HS tin tưởng và không sợ hãi về mặt tâm lí. Các em sẵn sàng đưa ra những quan điểm, chính kiến của mình, sẵn sàng nghe và tiếp nhận những ý kiến của người khác một cách tôn trọng...Giao lưu-đối thoại sẽ phát triển ở mọi HS lòng tin vào sức lực cá nhân, phát triển thái độ phê bình đối với bản thân, sự tôn trọng đối với các bạn, tính sẵn sàng giải quyết có sáng tạo các vấn đề đặt ra và niềm tin vào khả năng giải quyết chúng. Hình thức, phương pháp tổ chức giờ sinh họat lớp (1) Tổng kết, đánh giá thi đua và xây dựng kế hoạch: - Đánh giá lại những hoạt động trong tuần: + Từng tổ trưởng lần lượt báo cáo tình hình học tập cũng như việc thực hiện nội quy trường lớp của các thành viên trong tổ + Lớp trưởng nhận xét ưu điểm, khuyết điểm về các họat động của lớp trong tuần vừa qua: nề nếp, học tập, đạo đức... + Lớp phó phụ trách văn thể, lao động: nhận xét từng mảng hoạt động do mình phụ trách 73 + GV tuyên dương những em học tập tốt, tham gia tốt các phong trào của lớp mà nhà trường đề ra; phê bình những em không học bài, làm bài tập ở nhà; nhắc nhở và yêu cầu HS về nhà suy nghĩ xem sẽ có những hình phạt như thế nào đối với những em thường xuyên vi phạm. - Lập kế hoạch tuần tiếp theo. (2) Hình thức hỗn hợp: tổng kết thi đua và sinh hoạt theo chủ đề. - Đánh giá tình hình chung của lớp trong tuần: lớp trưởng đánh giá chung sau khi đã có sự thống nhất của các tổ. GVCN và HS bổ sung nếu thấy cần thiết. - Thông báo những công việc chính trong tuần tới . Hai nội dung trên nên tiến hành nhanh gọn khoảng 10 phút - Sinh hoạt theo chủ đề (thời gian khoảng 35 phút): Nội dung sinh hoạt nên gắn với các hoạt động chủ điểm tháng, gắn với những ngày kỉ niệm lớn, gắn với các sự kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội diễn ra ở địa phương, trong nước và trên thế giới, ... Hình thức sinh họat cũng đa dạng: có thể là thi văn nghệ giữa các tổ, có thể chỉ là đố vui khoa học; có thể là sự giao lưu với người trong cuộc... (3) Thảo luận chuyên đề/chủ điểm (4) Giao lưu- đối thoại với người trong cuộc: Giao lưu là một hình thức tổ chức họat động giáo dục nhằm tạo ra các điều kiện cần thiết đề HS được tiếp xúc, trò chuyện và trao đổi thông tin với những nhân vật điển hình, với người thật, việc thật trong các lĩnh vực hoạt động nào đó. Sinh hoạt lớp dưới hình thức giao lưu có thể tổ chức nhân các ngày lễ lớn của dân tộc hay của lứa tuổi HS... Khi tiến hành tổ chức họat động giao lưu cần lưu ý: - Những vấn đề trao đổi, giao lưu phải thiết thực, liên quan đến lợi ích và hứng thú của HS, đáp ứng nhu cầu của các em. Thu hút đông đảo HS tham gia. - Người chủ trì cần có buổi làm việc trước với chuyên gia về mục tiêu, nội dung buổi nói chuyện, đặc điểm của đối tượng giao lưu như tuổi, lớp, những vấn đề được HS quan tâm nhất hoặc đang vướng mắc, quy mô tổ chức, phương thức tiến hành. - Khi tiến hành giao lưu, cần kết hợp trò chuyện giữa người dẫn chương trình với khách mời giao lưu và trao đổi, trò chuyện giữa khách mời với người tham dự buổi giao lưu… 74 (5) Tổ chức các hội thi (văn nghệ, hiểu biết khoa học, HS thanh lịch...) Hội thi là một hình thức tổ chức họat động giáo dục, trong đó tạo ra sân chơi hấp dẫn, mang tính thi đua, cạnh tranh giữa HS hoặc các nhóm HS để các em có cơ hội thể hiện tài năng, vẻ đẹp, cùng nhau chia sẻ, tiếp nhận những kiến thức có liên quan đến chủ đề đã được lựa chọn. Đây là hình thức tổ chức họat động tổng hợp nhiều loại hình, đòi hỏi thời gian chuẩn bị công phu... 3.3.3.4. Bồi dưỡng kỹ năng tổ chức giáo dục KNS cho HS * Mục tiêu: Giúp GVCN có được các kĩ năng cần thiết trong việc tổ chức giáo dục KNS cho HS vì KNS là năng lực, khả năng tâm lí- xã hội của con người, nếu HS được trang bị KNS thì các em có thể ứng phó tốt với những thách thức trong cuộc sống, giải quyết các tình huống và giao tiếp có hiệu quả. Trong xã hội hiện đại dễ nảy sinh những thách thức, nguy cơ rủi ro, mong muốn thành công và hạnh phúc vì vậy con người đặc biệt là lứa tuổi HS rất cần được trang bị KNS. *Nội dung: Những KNS cần giáo dục cho HS THPT: + Những KNS cốt lõi: - Nhóm Kĩ năng nhận biết và sống với chính mình: - Nhóm kĩ năng nhận biết và sống với người khác: - Nhóm kĩ năng Ra quyết định và giải quyết vấn đề: + Những KNS để ứng phó với những vấn đề của lứa tuổi THPT - Phòng tránh lạm dụng Game - Phòng tránh rủi ro trong quan hệ giới tính - Phòng tránh sử dụng chất gây nghiện - Phòng tránh bạo lực học đường Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua các con đường sau: - Lồng ghép qua môn học và hình thức, phương pháp tổ chức dạy học. 75 -Tổ chức các chủ đề giáo dục KNS chuyên biệt đáp ứng nhu cầu của HS qua hoạt động ngoài giờ lên lớp. - Lồng ghép, tích hợp qua các chủ đề, các dạng hoạt động ngoài giờ lên lớp khác. - Qua tiếp cận 4 trụ cột “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định” đối với các nội dung giáo dục. - Qua xử lý các tình huống trong thực tiễn cuộc sống . - Qua tư vấn, tham vấn trực tiếp đối với cá nhân hoặc nhóm HS Các nguyên tắc giáo dục KNS nhằm thay đổi hành vi tiêu cực, rủi ro cho HS: - Tạo cơ hội cho HS học qua trải nghiệm. - Cung cấp kiến thức vừa đủ, tránh mang tính hàn lâm . - Tập trung vào những thông điệp tích cực, hạn chế sử dụng những thông điệp mang tính đe dọa để động viên sự thay đổi hành vi. - Triển khai theo nhóm nhỏ,cần đủ thời gian để trải nghiệm và củng cố hành vi. - Khuyến khích tư duy phê phán trong các tình huống lựa chọn. - Sử dụng tác động của người có uy tín và phương pháp đồng đẳng. - Phối hợp với gia đình, cộng đồng để tạo ra môi trường GD khuyến khích sự thay đổi hành vi tiêu cực, rủi ro. -Phòng ngừa sự lặp lại thói quen cũ. * Cách thức tiến hành: - Xác định mục tiêu của chủ đềvà phương tiện cần có để tổ chức các hoạt động. - Xác định nội dung của chủ đề giáo dục KNS và thiết kế các hoạt động cần thiết: Hoạt động 1:Hướng vàolàm cho người học hiểu KNS đó là gì Bước 1:Hướng vào khai thác kinh nghiệm của người tham gia (HS) để xử lý vấn đề đặt ra . Bước 2: Phản hồi, chia sẻ những cách xử lý theo thói quen, kinh nghiệm cũ của các nhóm trong phạm vi lớp học. 76 Hoạt động 2:Hướng vào làm cho người học nắm được cách thức (hoặc các bước) hình thành KNS đó. Tiếp thu, lĩnh hội kĩ năng, cách ứng xử mới thông qua hoạt động nhóm nhỏ/ hoặc nhóm lớn (toàn lớp). Thực chất là HS thông hiểu kĩ năng sống đó là gì và các bước thực hiện kĩ năng đó; hoặc là mô hình mẫu của hành vi. Hoạt động 3: Hướng vào tạo tình huống/ cơ hội để người học rèn luyện KNS đó, mà thựcchất là vận dụng KNS đã tiếp thu ở hoạt động 2 để xử lý các tình huống mới. Tổ chức các chủ đề giáo dục KNS cho HS qua HĐNGLL Khi tham gia các chủ đề giáo dục KNS người học lần lượt trải qua :  Người học được giới thiệu về mục tiêu của hoạt động để định hướng cho hoạt động và kích thích nhu cầu và tạo động cơ của người học  Người học được đặt vào tình huống phải động não để đưa ra ý kiến của mình về vấn đề đã có chút ít kinh nghiệm, hiểu biết, hoặc về một vấn đề mới trên cơ sở được cung cấp một số thông tin cơ bản, cần thiết bằng phương pháp động não;Nghiên cứu tình huống; Phương pháp trò chơi...  Người học được đặt vào tình huống giả định để trải nghiệm, để đưa ra cách giải quyết theo kinh nghiệm và hiểu biết của mình, thường sử dụng Phương pháp thảo luận nhóm, hoặc động não để HS cùng tham gia.  Người học được thực hành kĩ năng sống đã học bằng phương pháp đóng vai hoặc thảo luận nhóm 3.3.3.5. Bồi dưỡng kỹ năng ngăn ngừa và giải quyết những xung đột trong tập thể lớp *Mục tiêu: Bồi dưỡng kỹ năng ngăn ngừa và giải quyết những xung đột có thể xảy ra trong lớp chủ nhiệm là bồi dưỡng nhận thức cho họ để họ chủ độngđón nhận và có cách thức phù hợp nhất giải quyết tình huống đó, mỗi GVCNL cần phải hiểu rõ rằng trong cuộc sống, trong giao tiếp và đặc biệt là trong nhà trường – nơi tập trung rất nhiều trẻ vị thành niên, mâu thuẫn nảy sinh là khó tránh khỏi, ngay cả trong trường hợp các HS đã từng rất thân nhau. Quan trọng là GVCN cần phải có kỹ năng phải phát hiện kịp thời, nhận dạng mâu thuẫn để chủ động giải quyết những mâu thuẫn nảy 77 sinh một cách phù hợp, tích cực. Đồng thời, GVCN cũng phải có các kỹ năng cần thiết để hướng dẫn HS cách kiểm soát cơn giận và biết tự giải quyết tích cực các mâu thuẫn nảy sinh với bạn để tránh bạo lực học đường và xây dựng tập thể lớp thân thiện, tạo dựng môi trường GD lành mạnh, chan hòa, thân ái. * Nội dung: Nguyên nhân nảy sinh mâu thuẫn giữa HS với nhau: - Sự khác nhau về suy nghĩ và quan niệm. - Sự khác nhau về mong muốn/ nhu cầu về lợi ích các nhân - Sự hạn chế do cách nhìn nhận sự việc/ vấn đề - Chỉ xuất phát từ ý muốn/ suy nghĩ chủ quan của mình, mà không biết thừa nhận, tôn trọng suy nghĩ, ý kiến, quan điểm của người khác - Có một số người hay thích gây hấn, hiếu chiến, thích người khác phải phục tùng, hay lệ thuộc vào mình. - Sự kèn cựa, muốn hơn người của ai đó - Sự định kiến, phân biệt đối xử - Sự bảo thủ, cố chấp - Nói hoặc nghĩ không đúng về nhau - Ngoài ra còn có những nguyên nhân khác Các cách giải quyết mà học sinh thường sử dụng: - Nói chuyện với nhau để hiểu và thông cảm, bỏ qua cho nhau - Cãi nhau, sau đó giận nhau không chào hỏi nhau. - Đánh nhau, sau đó không thèm nhìn mặt nhau, có khi còn nuôi hận chờ dịp báo thù. - Đánh nhau một cách dã man, cố tình xúc phạm, hủy hoại tinh thần và thể chất nhau, thậm chí còn quay video clip đưa lên mạng. - Ngoài ra, còn những cách giải quyết khác.... Hậu quả của cách giải quyết mâu thuẫn tiêu cực: - Hủy hoại lẫn nhau về cả thể chất và tinh thần - Làm cho HS dần mất đi lòng yêu thương con người thay vào đó là sự lạnh lùng, độc ác 78 - Gây mất đoàn kết tạo môi trường học tập không an toàn không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng học tập mà còn làm cho HS không dám và không muốn đến trường. Khi giải quyết mâu thuẫn giữa HS, GV cần phải kiểm soát được cảm xúc của bản thân, nếu nhận thấy cảm xúc tức giận thì cần thời gian để tạm lắng cơn tức giận của mình trước để sau này không phải ân hận. Quy tắc giải quyết bất hoà giữa HS dành cho GV 1. Chỉ bắt đầu và tiếp tục giải quyết mâu thuẫn khi hai bên đã thực sự bình tĩnh. 2.Yêu cầu các em tập trung vào vấn đề cần giải quyết, thiện chí, không kích động nhau tức giận. 3. Đặt ra các câu hỏi trong tiến trình giải quyết bất hoà. 4. Khuyến khích cả hai bên nêu ý kiến và suy nghĩ, cảm xúc của mình 5. Lắng nghe cẩn thận và lắng nghe tích cực từng HS nói. 6. Chỉ dẫn và khuyến khích HS lắng nghe nhau. 7. Khuyến khích HS nhắc lại những gì bạn kia nói. Yêu cầu mỗi bên đặt mình vào vị thế của nhau để suy ngẫm, sau đó yêu cầu đôi bên đưa ra một vài cách giải quyết sau khi cân nhắc đến suy nghĩ, quan điểm của bên kia. 8. Ghi nhận một cách trân trọng khả năng của HS trong việc lắng nghe và giao tiếp. 9.Làm trọng tài. Tránh thiên vị, đứng về một phía. 10. Khuyến khích các em tìm ra những phương án hay cách giải quyết có thể chấp nhận được đối với cả đôi bên và cam kết thực hiện. + Tránh buộc tội, quở mắng, trách cứ, xem thường, làm rối trí, cho giải pháp, phê phán, giảng giải đạo đức, đồng tình... + Nếu một trong hai HS nói “không”, GV hãy yêu cầu mỗi em suy nghĩ tiếp về những việc mà HS này muốn cả hai cùng làm để giải quyết vấn đề. Đề nghị các em suy nghĩ về những giải pháp có thể có cho tới khi cả hai đồng ý rằng họ đã chọn được một giải pháp phù hợp, thoả mãn cả 2 bên và họ có thể thực hiện giải pháp này. * Cách thức tiến hành: Các bước giải quyết mâu thuẫn 79 Phân tích làm bật quy trình 4 bước giải quyết mâu thuẫn giữa HS: Bước 1: Khám phá vấn đề: Chuyện gì đã xảy ra? Bước 2: Tìm hiểu cảm xúc: Cảm thấy thế nào? Bước 3: Đề ra giải pháp và lựa chọn giải pháp( Muốn gì, muốn như thế nào?) Bước 4: Cam kết thực hiện. Kĩ thuật được sử dụng để giải quyết mâu thuẫn giữa HS là yêu cầu từng bên lắng nghe người khác, phản hồi ý kiến và cảm xúc, mong muốn của người khác và nói ra những suy nghĩ, ý kiến của bản thân. Vận dụng cách giải quyết mâu thuẫn tích cực vào các tình huống thực tiễn - Trong thực tiễn GD, người GVCN không chỉ quan tâm giải quyết những mâu thuẫn đã bộc lộ thành xung đột, mà còn phải quan tâm phòng tránh bằng cách trang bị cho các em cách ngăn ngừa mâu thuẫn bộc lộ và phát triển. - Khi giải quyết các mâu thuẫn nảy sinh giữa HS cần dành thời gian để HS tạm lắng rồi cầu các em tuân thủ các nguyên tắc và lắng nghe tích cực để tìm giải pháp giải quyết mâu thuẫn một cách tích cực nhất. - GVCN cần nhận thức được và làm cho HS hiểu là điều quan trọng không phải là chuyện gì đã xảy ra mà là cách chúng ta phản ứng với nó như thế nào. Đó chính là điểm mấu chốt giúp con người đề phòng và kiểm soát thái độ, hành vi tiêu cực, để có thái độ và hành vi tích cực. 3.3.3.6.Bồi dưỡng kỹ năng xử lí tình huống giáo dục *Mục tiêu: Giúp GVCN có được các kĩ năng cơ bản cần thiết trong quá trình xử lí các tình huống GD vìtình huống giáo dục là hiện tượng có vấn đề mang tính điển hình đối với HS nảy sinh ngay trong quá trình GD, trong đời sống nhà trường, lớp học, hoặc trong gia đình, ngoài cộng đồng, xã hội. * Nội dung: Các yêu cầu khi giải quyết tình huống GD theo quan điểm giáo dục lấy người học làm trung tâm: Các loại tình huống giáo dục: 80 Tình huống chứa đựng mâu thuẫn giữa HS với người khác (có thể là giữa HS với nhau, hoặc giữa HS với những thành viên khác trong nhà trường, thậm chí với cả GV, với người thân trong gia đình, trong xã hội) Tình huống chứa đựng mâu thuẫn/ sự không nhất quán giữa thái độ, hành vi của HS đối với trách nhiệm, bổn phận của bản thân cần có trong các hoạt động, công việc cần phải giải quyết. Kết quả giải quyết tình huống Khi tình huống được giải quyết thì HS biết được mẫu ứng xử phù hợp, và nhận ra được giá trị, chuẩn mực, mâu thuẫn được giải quyết trên cơ sở: + HS cảm thấy được thuyết phục về cả mặt nhận thức, lý trí lẫn tính cảm. + Có mối quan hệ chặt chẽ giữa nhận diện (nhận thức, niềm tin) hiện tượng, sự việc với thái độ và hành vi của con người ứng xử với hiện tượng đó. Nếu nhận diện không đúng vấn đề sẽ có thái độ và hành vi ứng xử không phù hợp, hoặc tiêu cực. Do đó, việc nhận diện đúng hiện tượng, tình huống là cơ sở để có ứng xử đúng trong các tình huống. Những yêu cầu mang tính định hướng cho việc giải quyết tình huống giáo dục: + Đặt lợi ích, sự phát triển, sự tiến bộ của HS lên trên tất cả. +Tôn trọng, đặt vào vị thế của HS và lắng nghe họ. + Dựa vào đặc điểm cá nhân để lựa chọn PP giải quyết vấn đề cho hiệu quả. + Khách quan, công bằng khi giải quyết vấn đề/ tình huống. + Khích lệ yếu tố tích cực để thay thế, hạn chế yếu tố tiêu cực. + Đặt HS có vấn đề ( trong tình huống) vào vị trí của người khác để cảm nhận, thấu hiểu cảm xúc của người khác hoặc người có mâu thuẫn với mình. + Khuyến khích vai trò chủ thể của HS trong việc lựa chọn quyết định, hành vi trên cơ sở thay đổi nhận thức, niềm tin chưa hợp lý. + Không đồng nhất hành vi không mong đợi với nhân cách. * Cách thức tiến hành: Trong mỗi tình huống giáo dục đều có nhiều phương án giải quyết, điều quan trọng là phải tìm được phương án giải quyết tối ưu vì sự tiến bộ của HS . Quy trình/ các bước giải quyết tình huống giáo dục 81 1. Tạm lắng, thư giãn, lấy lại bình tĩnh (nếu trong tình huống gây sốc đối với GVCN). Cần thời gian để xử lí cơn tức giận của mình trước để sau này không phải ân hận. 2. Thu thập thông tin để xem xét xem chuyện gì đã xảy ra? Những thông tin cần thu thập từ nhiều nguồn và đảm bảo tính chính xác, khách quan. 3. Nhận dạng vấn đề (Nếu tình huống phức tạp, vấn đề không lộ diện). Trong những tình huống phức tạp nhiều khi vấn đề như tảng băng chìm mà không dễ thấy ở trên bề mặt nổi. Cần đánh giá được các động cơ hành vi của HS trong tình huống là vô tình hay hữu ý? Nếu hữu ý thì có vấn đề gì phi đạo đức, phi giá trị ? 4. Xác định mục tiêu của việc giải quyết tình huống cụ thể đó là gì? cái đúng, cái đẹp nào cần phải được bảo vệ? 5.Tìm kiếm con đường, cách thức nào để thực hiện mục tiêu đặt ra theo các bước ra quyết định và giải quyết vấn đề: - Liệt kê các phương án có thể để giải quyết tình huống. - Phân tích mặt được, mặt hạn chế của từng phương án. - Chọn phương án tối ưu dựa trên các quan điểm, nguyên tắc, yêu cầu đã đề cập ở hoạt động 1. 6.Thực hiện phương án đã lựa chọn theo cách tiếp cận trên. 7. Đánh giá phương án đã lựa chọn và quá trình thực hiện phương án đó để rút kinh nghiệm. 3.3.4. Biện pháp 4: Tăng cường kiểm tra, đánh giá công tác chủ nhiệm lớp * Mục tiêu: Việc Ban giám hiệu tăng cường kiểm tra, đánh giá công tác chủ nhiệm lớp để nắm bắt kịp thời mọi diễn biến, tình hình công tác dạy và học của các lớp trong nhà trường từ đó có biện pháp tư vấn, thúc đấy kịp thời, đưa ra phương án giải quyết tối ưu những vấn đề nảy sinh, giúp GVCN nhận ra các ưu khuyết điểm của bản thân cùng hoàn thiện và hướng đến các hoạt động GD có hiệu quả hơn. * Nội dung: - Hiệu trưởng có thể trực tiếp kiểm tra, có thể giao cho các phó hiệu trưởng hoặc thành lập các tổ kiểm tra công tác GVCNL. 82 - Kiểm tra gián tiếp qua xếp loại thi đua, qua báo cáo của các tổ chuyên môn, tổ chủ nhiệm, cá nhân. - Kiểm tra trực tiếp qua hồ sơ, sổ sách như: Sổ chủ nhiệm, sổ điểm, sổ sinh hoạt chuyên môn,… - Kiểm tra qua dự giờ sinh hoạt lớp, kiểm tra việc thực hiện hoạt động các phong trào của lớp,… - Đề ra thống nhất tiêu chuẩn đánh giá công tác GVCNL. Cho giáo viên đăng ký GVCNL giỏi để làm căn cứ đánh giá cuối năm. Ví dụ: ngoài các tiêu chuẩn về giảng dạy, ngày giờ công, để đạt được danh hiệu GVCNL giỏi thì lớp chủ nhiệm phải đạt danh hiệu lớp tiên tiến, GVCNL xuất sắc thì lớp phải đạt danh hiệu lớp xuất sắc. - Căn cứ vào từng đợt kiểm tra định kỳ (tháng 11, tháng 3, cuối năm) và qua các phong trào thi đua cùng với chất lượng về mặt học tập, chất lượng giảng dạy, giáo dục và điểm tổng kết thi đua của lớp để xếp loại thi đua cho GVCN. - Công bằng, công khai và dân chủ trong kiểm tra đánh giá công tác CNL. Người cán bộ quản lý nhà trường cần xác định: Kiểm tra để ngăn ngừa, tư vấn và thúc đẩy. Khi kiểm tra phát hiện những vấn đề cần điều chỉnh trong công tác CNL thì phải góp ý chân thành, tránh mặc cảm, định kiến; đặc biệt tôn trọng và giữ uy tín cho giáo viên. Khi gặp những tình huống cụ thể có thể giúp đỡ giáo viên một cách trực tiếp hoặc thông qua tập thể tạo cơ hội cho họ phát huy những mặt mạnh của mỗi giáo viên, hạn chế mặt yếu kém. Đặc biệt trong xã hội hiện nay, cần lưu ý để phát hiện, ngăn ngừa những biểu hiện tiêu cực trong công tác CNL như: sự phân biệt, đối xử không công bằng của GVCNL với học sinh, nâng đỡ, thiên vị những học sinh được gia đình nhờ giúp đỡ…. * Cách thức tiến hành Tổ chức giao ban, rút kinh nghiệm định kỳ công tác CNL theo chuyên đề - Sau mỗi tháng, cuối đợt thi đua tại cuộc họp giao ban trưởng ban thi đua sẽ thay mặt ban thi đua đánh giá kết quả thi đua từng khối, lớp từ đó GVCNL thấy được mức độ tiến bộ hoặc lùi của lớp mình chủ nhiệm. 83 - Giao ban theo chuyên đề: giáo viên chủ nhiệm được phân công trình bày kết quả chuyên đề mình đã thực hiện. Từ đó các giáo viên chủ nhiệm khác đúc kết, rút kinh nghiệm tìm biện pháp phù hợp cho lớp mình chủ nhiệm. Tổng kết công tác chủ nhiệm lớp sau mỗi học kỳ và cuối năm học Động viên thi đua, tạo điều kiện về vật chất, tinh thần trong công tác CNL. Với bất kỳ một hoạt động công tác nào thì việc động viên khen thưởng kịp thời của cấp trên là nguồn cổ vũ lớn lao, là động lực thúc đẩy họ cố gắng vươn lên. - Đối với GVCNL, Hiệu trưởng phải quan tâm tới họ cả về vật chất lẫn tinh thần, động viên, chia sẻ kịp thời với những niềm vui, nỗi buồn, những lo toan, trăn trở trong cuộc sống cũng như trong công tác CNL. - Xây dựng những chỉ tiêu và định hướng cho các nội dung giáo dục tùy theo từng thời kỳ, từng năm học. - Căn cứ vào các ngày lễ lớn để xây dựng chủ đề phát động các đợt thi đua: + Chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam (20-11), tổ chức cuộc thi đua với chủ đề ”Thi đua dạy tốt – học tốt”. + Kỷ niệm ngày thành lập QĐND Việt Nam (22 – 12) với chủ đề “Chúng em hành quân theo chân những người anh hùng” bằng các hoạt động văn hóa, văn nghệ… Lãnh đạo nhà trường, Công đoàn, Đoàn thanh niên, tập thể giáo viên xây dựng nội dung, tiêu chí đánh giá cụ thể, thống nhất và ban hành ngay từ đầu mỗi đợt thi đua để làm căn cứ đánh giá cuối đợt. - Tôn trọng nguyên tắc khen thưởng đúng người, đúng việc, đảm bảo dân chủ, công khai trong đánh giá, khen thưởng. Qua mỗi đợt thi đua đều có định mức khen thưởng cho từng tập thể, cá nhân HS và GVCNL, tạo ra động cơ lành mạnh, kích thích mọi thành viên đều cố gắng vươn lên và tự khẳng định mình trước tập thể. - Xây dựng danh hiệu GVCNL giỏi, tập thể HSTT, chi đoàn vững mạnh… - Tổ chức đăng ký GVCNL giỏi theo chuẩn. - Chỉ đạo và tổ chức thi GVCNL giỏi hàng năm. - Có chế độ ưu đãi hợp lý đối với GVCNL giỏi. - Kiểm tra, đánh giá công tác CNL trên cơ sở hiệu quả công việc. 84 - Để đảm bảo được tính khách quan, công bằng, vô tư trong công tác kiểm tra, đánh giá công tác CNL, ngay từ đầu năm học Hiệu trưởng cần xây dựng tiêu chí, tiêu chuẩn kiểm tra đánh giá cụ thể dựa trên văn bản luật, dưới luật do Bộ GD&ĐT ban hành. Chất lượng văn hóa trong nhà trường được thể hiện khá cụ thể và rõ ràng, song chất lượng giáo dục thì lại khó định lượng và khó đánh giá. Do đó để việc kiểm tra, đánh giá công tácCNL một cách khoa học, tránh hình thức và có hiệu quả cao, cần lưu ý một số điểm sau đây trong công tác kiểm tra: - Cần xây dựng chuẩn đánh giá GVCNL giỏi. - Kiểm tra việc đánh giá học sinh của GVCNL sao cho thống nhất trong toàn trường, theo hướng dẫn đánh giá xếp loại học sinh. Cần tránh tình trạng GVCNL quá dễ dãi hoặc quá khắt khe trong việc đánh giá. - Cần thống nhất nội dung của mỗi đợt kiểm tra, việc kiểm tra cần nêu rõ các ưu điểm, khuyết điểm cụ thể trong các biên bản và thông báo kết quả tại các buổi họp GVCNL và Hội đồng nhà trường. - Áp dụng linh hoạt các hình thức kiểm tra, tổ chức kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất để đánh giá đúng thực trạng của công tác CNL, kịp thời có hướng điều chỉnh hoặc xử lý khi phát hiện sai lệch. Đánh giá GVCNL không chỉ dựa vào những thành tích cao của lớp chủ nhiệm mà phải xem xét công sức họ bỏ ra để vực một lớp yếu, trung bình lên khá, tốt; giảm HS học yếu và HS có hạnh kiểm yếu kém. 3.3.5. Biện pháp 5: Xây dựng cơ chế phối kết hợp giữa GVCNL với các lực lượng GD trong và ngoài nhà trường. 3.3.5.1. Phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm với giáo viên bộ môn: * Mục tiêu: Giáo dục HS là nhiệm vụ chung của Hội đồng nhà trường, giáo viên bộ môn không đứng ngoài công tác này. Trong nhà trường cần tạo ra sự đồng bộ, thống nhất giữa GVCNL và giáo viên bộ môn dạy ở lớp đó trong việc giáo dục học sinh vì vậy sự phối kết hợp chặt chẽ giữa GVCNL với giáo viên bộ môn dạy ở lớp đó là vô cùng cần thiết nhằm đáp ứng tốt với yêu cầu giáo dục toàn diện HS. * Nội dung và cách thức tiến hành: 85 - Thống nhất các yêu cầu giáo dục đối với giáo viên bộ môn nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. - Theo dõi thường xuyên, nắm tình hình học tập của HS qua GVBM và thông báo cho GVBM biết các nội dung, các trọng tâm công tác GD của lớp trong từng thời kỳ. - Làm cho GVBM có thể hiểu rõ hơn về hoàn cảnh các học sinh có khó khăn về học tập và rèn luyện, đồng thời tiếp thu ý kiến phản ánh của giáo viên bộ môn để cùng hỗ trợ và phối hợp tác động tới lớp và tới từng học sinh. 3.3.5.2.Phối hợp giữa GVCN với tổ chức Đoàn và các đoàn thể khác trong nhà trường. * Mục tiêu: Nắm bắt được đặc điểm tâm lý HS là rất thích tham gia vào các hoạt động tập thể nên cần định hướng cho GVCNL cùng phối hợp với Đoàn thanh niên và các đoàn thể khác để mang đến cho các em thật nhiều cơ hội tham gia vào các hoạt động tập thể nhằm phát huy các tiềm năng, khơi dậy niềm đam mê học hỏi, khả năng vận dụng trong các tình huống thực tế giúp các em có được sự hiểu biết toàn diện với cuộc sống xã hội, biết yêu quý cuộc sống và giá trị sống. * Nội dung: Các hoạt động tập thể gồm : + Hoạt động văn hóa, văn nghệ: tổ chức các hội diễn văn nghệ chào mừng các ngày lễ, các hoạt động múa hát tập thể, các hội thi…. + Các hoạt động xã hội: quyên góp ủng hộ sách vở, quần áo cho HS vùng sâu,vùng xa,ủng hộ đồng bào bị bão lũ lụt, cácbạn HS còn gặp nhiều khó khăn.. + Tham gia xây dựng bảo vệ MT: trồng cây, giữ trường xanh, sạch đẹp… + Tham gia phòng chống các tệ nạn xã hội đang xâm nhập học đường. + Các hoạt động vui chơi giải trí, thể dục thể thao… + Các hoạt động lao động công ích: dọn vệ sinh quanh trường lớp, trồng, chăm sóc cây xanh… + Các hoạt động giúp đỡ nhau trong học tập: Đôi bạn cùng tiến, học nhóm… * Cách thức tiến hành: 86 Trong các hoạt động này, GVCNL giữ vai trò cố vấn, giúp đỡ, tổ chức, điều khiển, quản lý còn Đoàn thanh niên đóng vai trò là người bao quát chỉ đạo, phối hợp chung các hoạt động trong nhà trường. Thông qua hoạt động này, học sinh sẽ củng cố, bổ sung và mở rộng thêm tri thức đã học, phát triển óc thẩm mỹ, tăng cường thể chất, nâng cao nhận thức về xã hội, về ý thức công dân, tình yêu quê hương đất nước. Từ đó hình thành cho học sinh thái độ tích cực, tinh thần đoàn kết, ý thức giúp đỡ cộng đồng góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. 3.3.5.3.Phối hợp giữa GVCNL với CMHS, Ban đại diện CMHS của lớp. * Mục tiêu: Phối hợp với CMHS là một nhiệm vụ cốt lõi của GVCN. Gia đình là môi trường gắn bó mọi thành viên bằng mối quan hệ huyết thống và sự chia sẻ chung hàng ngày những vấn đề của cuộc sống. Vì thế, gia đình có ảnh hưởng nhiều mặt đến trẻ em. Sự thành đạt và niềm vui của trẻ là mục tiêu thu hút sự nỗ lực của CMHS. Vì thế, CMHS dễ ủng hộ và phối hợp với nhà trường để giáo dục con em. Mỗi gia đình là một đơn vị độc đáo và có hoàn cảnh và lối sống riêng. Vì vậy, phối hợp cùng gia đình đòi hỏi có sự hiểu biết và có nhiều biện pháp đa dạng. Mặt khác, gia đình trong xã hội hiện đại chịu nhiều ảnh hưởng của đời sống kinh tế thị trường cũng như nhu cầu về tự do cá nhân, sự bình đẳng và dân chủ, điều đó thách thức với sự ổn định của gia đình và sự bình yên của trẻ em. Mặt khác, còn không ít CMHS do chưa nhận thức đầy đủ về ảnh hưởng của gia đình đối với sự phát triển tình cảm, đạo đức, trí tuệ và lối sống của con em nên chưa thực sự quan tâm đến việc tổ chức cuộc sống và văn hóa gia đình. Sự phát triển của học sinh là mục tiêu chung của giáo dục gia đình và giáo dục nhà trường; là điểm kết nối giữa GVCN và CMHS. Sự phối hợp giữa GVCN với CMHS phải dựa trên sự đồng thuận và hợp tác có trách nhiệm của cả đôi bên. Điều đó vừa đòi hỏi sự hiểu biết, cảm thông, tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau trong công việc. Mục tiêu cao nhất của giáo dục nói chung và công tác GVCN với CMHS nói riêng là vì niềm vui và sự phát triển tốt nhất cho học sinh. Vì thế, sự phối hợp giữa GVCN và CMHS phải hướng đến bảo đảm cho từng học sinh những điều kiện học tập phù hợp 87 nhất có thể có, về cả vật chất và tinh thần, trong đời sống và sinh hoạt của HS ở nhà trường, gia đình và các môi trường khác. * Nội dung: Nhiệm vụ cơ bản của công tác GVCN với CMHS bao gồm: + Nâng cao nhận thức của CMHS về mục tiêu giáo dục và kế hoạch học tập của HS trong năm học, từng học kì. + Thống nhất kế hoạch phối hợp tác động đến HS giữa GVCN – BĐDCMHS. + Tổ chức phối hợp quản lý, hỗ trợ học tập và rèn luyện của HS ở trường cũng như ở gia đình. + Thông tin kết quả học tập và tu dưỡng của HS và xử lý thông tin phản hồi từ CMHS. * Cách thức tiến hành: Để đạt được mục đích nêu trên một trong những công việc cụ thể của GVCN trong công tác phối kết hợp với CMHS là thành lập các tổ chức của CMHS trong lớp được phân công phụ trách và thay mặt Hiệu trưởng xây dựng quy chế phối hợp, cách thức liên lạc giữa nhà trường và CMHS mà cầu nối là giáo viên chủ nhiệm. Trong cuộc họp CMHS đầu năm của lớp, GVCN cần thông báo cho CMHS về chương trình học, kế hoạch hoạt động của nhà trường và của lớp trong năm học, trong từng học kì, thông báo về quy chế đánh giá HS. Thành lập Chi hội CMHS của lớp. Bầu ban đại diện CMHS của lớp gồm một trưởng ban và 2 phó ban: lựa chọn những người nhiệt tình, có thời gian, có uy tín trong cộng đồng dân cư để họ có điều kiện quan tâm, giúp đỡ nhà trường về vật chất, tinh thần. Phân công trách nhiệm trong Ban đại diện CMHS về các lĩnh vực hoạt động của chi hội; Lập các nhóm CMHS tự nguyện tham gia những loại hoạt động giáo dục học sinh (ví dụ, nói chyện về lịch sử quân sự Việt Nam, tư vấn chọn nghề nghiệp, hướng dẫn nữ công gia chánh, tổ chức đi tham quan, ...) Xây dựng một số qui định chung về hoạt động của Chi hội CMHS cũng như cách thức, phương tiện được sử dụng để phối hợp chặt chẽ giữa Ban đại diện CMHS với nhà trường, giữa GVCN với CMHS, giữa CMHS với nhau và giữa chi hội với HS 88 của lớp; Thống nhất về kế hoạch hoạt động của chi hội trong học kì, toàn năm học và sự tham gia phối hợp của mỗi thành viên trong chi hội CMHS (ví dụ: kế hoạch cho HS đi tham quan, tìm hiểu nhà máy; tổ chức ngày sơ kết học kì 1; thăm gia đình HS; thăm nhà giáo viên;...). Qui định về nội dung, phương tiện và quy cách liên hệ, phối hợp giữa CMHS với Ban đại diện CMHS và với GVCN cũng như với BGH nhà trường. Qui định về việc đóng góp quĩ lớp, hỗ trợ xây dựng trường, lớp, quy chế khen thưởng HS, giúp HS nghèo, thăm HS ốm đau,... Cách thức liên lạc giữa CMHS với GVCN Để có thể liên lạc giữa GVCN với gia đình HS và CMHS cần thống nhất hệ thống thông tin liên lạc. Thông tin liên lạc là điều kiện bảo đảm sự phối hợp giữa GVCN và CMHS trong hoạt động giáo dục HS được chặt chẽ và thống nhất. GVCN lớp cần: - Xây dựng mạng lưới nhân sự tham gia vào truyền thông tin liên lạc giữa GVCN và CMHS như GVCN, ban đại diện CMHS, CMHS, học sinh, các cán bộ tổ, lớp, Đoàn, Đội; nhóm bạn của học sinh đều tham gia vào quá trình lưu chuyển thông tin. Tạo dựng đa dạng các phương tiện, con đường để truyền thông tin như: sổ liên lạc, điện thoại liên hệ, địa chỉ Web của trường - lớp, hộp thư điện tử , hòm thư góp ý, các cuộc họp, thăm hỏi lẫn nhau. - Nội dung thông tin được chuyển tải từ gia đình đến nhà trường và ngược lại bao trùm rất nhiều lĩnh vực khác nhau: kế hoạch hoạt động của trường, lớp, kết quả, những dấu hiệu tốt/xấu trong quá trình học tập và tu dưỡng của HS ở trường, những yêu cầu đối với HS và CMHS, khuyến nghị về hoạt động giáo dục chung; những yêu cầu, đề xuất góp ý cho công tác phối hợp, những khó khăn trong quá trình thực hiện và đề nghị giúpđỡ.Đồng thời yêu cầu gia đình thông báo kịp thời với GVCNL về tình hình học tập, sinh hoạt, diễn biến tư tưởng, hành vi của con em mình ở gia đình, cộng đồng dân cư,… để từ đó phối hợp giáo dục. - Quy định về qui trình, thủ tục để gửi tin, nhận tin và xử lý các thông tin thu được giữa CMHS và GVCN để duy trì sự hợp tác lâu dài. 3.3.5.4. Phối hợp giữa GVCNL với chính quyền và các đoàn thể ở địa phương. 89 * Mục tiêu: Phần lớn thời gian học sinh sống và tham gia các hoạt động ở địa phương, nơi cư trú. Chính quyền và các đoàn thể địa phương là một lực lượng rất quan trọng trong việc quản lý và giáo dục học sinh. Để làm tốt công tác GD học sinh, người Hiệu trưởng cần phải xây dựng cơ chế phối hợp với chính quyền và các đoàn thể ở địa phương một cách chặt chẽ. * Nội dung và cách thức tiến hành: Một số biện pháp xây dựng cơ chế phối hợp là: - Tạo mối quan hệ mật thiết với đảng ủy, chính quyền địa phương, các tổ chức kinh tế, các đoàn thể quần chúng… bằng các hình thức như: kết nghĩa, đỡ đầu, bảo trợ. - Mời các bậc lão thành cách mạng, anh hùng lực lượng vũ trang đến nói chuyện truyền thống nhân dịp các ngày lễ lớn như: 22/12, 3/2/ 30/4, 1/5… để giáo dục truyền thống cho học sinh. - Nhà trường chủ động trong việc kết hợp 3 môi trường giáo dục: Nhà trường – Gia đình – Xã hội, tổ chức mạng lưới thông tin để nắm bắt tình hình học sinh ở ngay trong cộng đồng, ngoài những giờ các em học tập tại trường. Để kịp thời phối hợp GD học sinh khi phát hiện thấy HS vi phạm, cần có những biện pháp xử lý cụ thể (ví dụ: Phối hợp với công an xã, phường, tổ dân phố…) - Tổ chức cho học sinh tham gia vào các hoạt động xã hội như: tổ chức các hoạt động văn nghệ chào mừng kỷ niệm các ngày lễ, các sự kiện trọng đại do địa phương tổ chức như: + Hội diễn chào mừng ngày thành lập Đảng 3 – 2. + Hội diễn chào mừng thành công đại hội đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, Đại hội Đảng các cấp… + Cùng tham gia cổ động cho ngày “Tiễn tân binh lên đường nhập ngũ” + Tham gia các hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn” + Tham gia các hoạt động từ thiện: ủng hộ đồng bào bị lũ lụt, đồng bào khó khăn vùng sâu, vùng xa; giúp đỡ các em ở trường khuyết tật, các lớp học tình thương… 90 + Tham gia các hoạt động công ích (giữ gìn đường phố xanh, sạch, đẹp…) Qua các hoạt động đó vừa giúp HS có thêm những hiểu biết về xã hội, cuộc sống, vừa góp phần đẩy mạnh hoạt động văn hóa, chính trị ở địa phương. Thiết lập mối quan hệ khăng khít giữa nhà trường và chính quyền địa phương,xây dựng được uy tín trong nhân dân, thu hút sự chú ý của cộng đồng, để từ đó đẩy mạnh công tác xã hội hóa GD. Huy động cộng đồng cùng chăm lo, xây dựng cơ sở vật chất cho nhà trường như: trang thiết bị phục vụ cho công tác giảng dạy của nhà trường, xây dựng sân chơi, bãi tập cho HS… nhằm giúp cho các hoạt động giáo dục của nhà trường đạt hiệu quả. 3.3.5.5.Phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm với Ban giám hiệu * Mục tiêu: Sự phối hợp giữa Ban giám hiệu với các GVCNL trong trường nhằm đảm bảo chắc chắn các khối lớp có kế hoạch hoạt động riêng nhưng phải gắn liền với kế hoạch chung, các kế hoạch phải đồng bộ, thống nhất với nhau, bổ sung cho nhau tạo thành một kế hoạch tổng thể chung trong toàn trường hoàn toàn phù hợp với mục tiêu GD toàn diện HS. * Nội dung và cách thức tiến hành: - GVCNL báo cáo định kỳ bằng văn bản vào ngày 30,31 hàng tháng về tình hình lớp, kết quả giáo dục, nguyện vọng của học sinh với Ban giám hiệu, đề xuất, xin ý kiến về biện pháp giáo dục và đề nghị với lãnh đạo trường cùng phối hợp, thống nhất tác động sư phạm đối với cả lớp cũng như với từng học sinh. - Khi được GVCNL báo cáo về tình hình học sinh, lãnh đạo nhà trường phải nhanh chóng hội ý, cùng tìm biện pháp giải quyết. - Báo cáo bằng điện thoại thông tin nhanh và xin ý kiến phối hợp giải quyết về các sự việc đột xuất xảy ra. 3.3.6. Biện pháp 6:Xây dựng cơ chế hỗ trợ chế độ chính sách đối với giáoviênlàm công tác CNL. * Mục tiêu: Người GVCNL là người thay mặt cho Hiệu trưởng quản lý điều hành hoạt động GD toàn diện HS trong lớp, chịu trách nhiệm trước Hiệu trưởng về kết quả 91 mọi mặt của lớp mình phụ trách. Công việc của họ không chỉ có ở trên lớp, ở trường mà làm việc mọi lúc, mọi nơi. Ngoài chế độtheo quy định là được giảm trừ 4 tiết/tuần. Để giúp người GVCNyên tâmlàm tốt công tác CNL, mang hết sức lực cống hiến cho sự nghiệp GD thế hệ trẻ, nhà trường cần hỗ trợ cho đội ngũ này không những về tinh thần mà còn cần xây dựng một cơ chế phù hợp để có thể hỗ trợ thêm về vật chất, điều kiện làm việc. * Nội dung và cách thức tiến hành: + Tạo điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất để làm việc: hồ sơ, văn phòngphẩm; phòng làm việc để giáo dục học sinh cá biệt, giải quyết các công việc của lớp; bàn tiếp phụ huynh học sinh. + Giảm thêm giờ lao động (nếu có thể) cho người làm công tác chủ nhiệm. + Xây dựng quy chế chi hỗ trợ cho người làm công tác chủ nhiệm hàng tháng. + Đánh giá, xếp loại và thưởng giáo viên chủ nhiệm làm tốt công tác chủ nhiệm hàng tháng. + Đề nghị với các cơ quan chức năng có chế độ phụ cấp cho người làm công tác chủ nhiệm lớp. 3.3.7. Biện pháp 7: Giao quyền tự chủ cho GVCNL. * Mục tiêu: Phát huy yếu tố cá nhân như: năng lực, sức sáng tạo của GVCNL. Bên cạnh đó do hiện nay học sinh có biến động rất lớn về mặt tâm sinh lý cũng như hình thể. Các em bị tác động từ xã hội, môi trường sống, gia đình và thể hiện trong lớp học rất đa dạng nên mỗi giáo viên chủ nhiệm cần chủ động lựa chọn nội dung giáo dục, thời gian thực hiện, phương pháp thực hiện sao cho phù hợp với đối tượng học sinh lớp mình chủ nhiệm để công tác chủ nhiệm có thể đạt hiệu quả cao. * Nội dung và cách thức tiến hành. Một số nội dung được giao cho GVCNL tự chủ + Xây dựng nội quy lớp học. Ở mỗi lớp học với các học sinh khác nhau, môi trường sống khác nhau và các điều kiện tâm lý khác nhau mỗi giáo viên phải tìm ra cách thức quản lý phù hợp với đối tượng lớp chủ nhiệm của mình. 92 Các nội quy và quy tắc ứng xử là khác nhau ở mỗi lớp học nhưng muốn quản lý hiệu quả lớp học thì tất cả các GVCN đều cần đến chúng. Bên cạnh các nội quy, quy định của nhà trường GVCN và học sinh trong lớp cần chủ động tham gia xây dựng nội quy riêng sao cho phù hợp với lớp mình. Các nội quy và quy tắc ứng xử được xây dựng tại lớp tránh được tính áp đặt, giúp học sinh thấy được tính cần thiết của nội quy và dễ chấp nhận thực hiện nó. + Can thiệp khen thưởng, kỉ luật. Với các hành vi phù hợp, có tính tích cực hoặc các hành vi tiêu cực dừng đúng lúc GVCNL cần chủ động khen thưởng, động viên học sinh kịp thời. Phần thưởng hiện hữu cho học sinh là sự ghi nhận kịp thời của GVCN và tập thể lớp. Với các hành vi không phù hợp ở mức độ vi phạm nhẹ GVCN có thể đưa ra một số hình phạt trực tiếp. Để tránh đưa đến hệ quả tiêu cực của biện pháp này trong nội quy và quy tắc ứng xử của lớp cần nêu rõ hành vi cụ thể nào sẽ dẫn đến hình phạt này. Hoặc trong một số trường hợp các lỗi vi phạm lặp lại nhiều lần GVCN chủ động kết hợp với gia đình học sinh để cùng giáo dục. Sự can thiệp khen thưởng, kỉ luật kịp thời của GVCN tạo ra sự công bằng trong lớp học, đó là một trong những yếu tố giúp người GVCN quản lý lớp học có hiệu quả. + Điều chỉnh nội dung sinh hoạt phù hợp với tình hình lớp học Để phát huy tác dụng của tiết sinh hoạt lớp các GVCN cần được chủ động thiết kế nội dung tiết sinh hoạt, hình thức tổ chức sao cho phù hợp với đối tượng học sinh lớp mình. Nội dung sinh hoạt có liên quan đến các công việc chung của lớp, phù hợp với nhu cầu và sở thích của học sinh. Trên cơ sở đó giáo viên chủ nhiệm thu hút tối đa sự tham gia của mọi HS trong lớp dưới sự hướng dẫn, giúp đỡ, cố vấn của GV nhằm tăng cường vai trò tự quản của học sinh. Nhu cầu được là thành viên của một nhóm đối với lứa tuổi HS trung học là rất quan trọng. Khi các em có lòng tin vững chắc rằng chúng là thành viên của lớp và có vị trí nhất định trong đó, chúng sẽ nỗ lực cố gắng và hợp tác vì một mục đích chung. + Chọn thời gian, nội dung, hình thức, phương pháp thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phù hợp với đối tượng học sinh lớp mình. 93 Để phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh thì việc tổ chức hoạt động theo từng nhóm nhỏ, theo qui mô lớp là cần thiết. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động không có tính pháp quy cao như hoạt động học tập. Thực tế sự đánh giá về học sinh cũng ít chú trọng tới mặt này. Song một trong lý do hoạt động này chưa hiệu quả đó là sự hấp dẫn của nó đối với học sinh còn hạn chế. Học sinh THPT là lứa tuổi muốn thể hiện mình nên hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có nội dung, hình thức tổ chức phù hợp với đặc điểm tâm lý, phù hợp với đặc điểm học sinh của từng trường, biết khơi dậy tiềm năng của học sinh chắc chắn hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp sẽ thu hút được đông đảo học sinh tham gia. Làm thế nào để thu hút học sinh tham gia hoạt động ? Điều đó không chỉ bằng các biện pháp bắt buộc mà phải bằng cách tạo cho học sinh yêu thích, hứng thú hoạt động. Trong quá trình tổ chức thông qua hoạt động tập thể chúng ta có thể giao việc, cá biệt hoá, động viên, khích lệ học sinh còn mắc nhiều khuyết điểm từ đó các em tự tin, tự giác hoàn thành công việc. Bên cạnh đó tùy theo tình hình thực tế các sự kiện đang diễn ra của lớp học mà GVCN có thể lựa chọn nội dung hoạt động cho phù hợp. Ví dụ khi lớp đang có hiện tượng học sinhcòn ham chơi, nghịch ngợm, bắt đầu có biểu hiện ngồi chơi hàng quán, giáo viên có thể cho các em đóng tiểu phẩm phòng chống ma tuý, nhập vai các nhân vật, từ đó tự giáo dục bản thân. 3.4. Mối quan hệ giữa các nhóm biện pháp Chúng tôi xây dựng và đề xuất các biện pháp trên cơ sở của các chức năng quản lý trong chu trình quản lý, đó là: Lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Chúng tôi đã đi sâu vào từng chức năng quản lý và cụ thể hóa chúng trong công tác GVCNL: Các biện pháp là một thể thống nhất, giống như một chu trình quản lý vậy. Không có biện pháp nào là vạn năng, phải vận dụng một cách linh hoạt nhiều biện pháp để phối hợp giải quyết một nhiệm vụ. Phải tùy theo từng trường, từng lớp, từng hoàn cảnh điều kiện, không gian, thời gian, con người cụ thể để lựa chọn các biện pháp thích hợp. 94 Mỗi biện pháp đều có những ưu nhược điểm nhất định do đó khi thực hiện cần phải kết hợp một cách đồng bộ, có hệ thống. Mọi hoạt động đều do con người thực hiện, công tác CNL cũng vậy, đều do GVCNL thực hiện và kết quả của công tác này là do sự nỗ lực của mỗi GVCNL quyết định. Trong biện pháp này có nói đến việc bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho các GVCNL. Đó là một công việc hết sức cần thiết vì không chỉ tích cực, nỗ lực là đủ mà còn phải biết cách tiến hànhcông việc đó một cách khoa học, đạt hiệu quả. 3.5. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp Để kiểm chứng các biện pháp trên chúng tôi khảo sát về tính cần thiết của các biện pháp QL công tác chủ nhiệm lớp đã xây dựng. Chúng tôi xin ý kiến của đội ngũ cán bộ quản lý, các GVCN có kinh nghiệm, các học sinh ở các trường THCS trong quận Lê Chân về tính thực tiễn,tính khả thi của các nhóm biện pháp qua trưng cầu ý kiến. Ý kiến đánh giá của Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng của 4 trường THPT huyện An Dương số lượng 14 người, kết quả tổng hợp trong bảng sau: 95 Bảng 3.1. Tổng hợp kết quả khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp của cán bộ quản lý Ý kiến đánh giá Tính cần thiết BP 1 Nội dung Xây dựng kế hoạch quản lý công cần thiết Rất ng khả cần thi Khô Khả ng thi khả thi 25% 0% 70% 30% 0% 82% 18% 0% 88% 12% 0% 90% 10% 0% 85% 15% 0% 63% 37% 0% 65% 35% 0% 88% 12% 0% 90% 10% 0% chính sách đối với giáo viên chủ 83% 17% 0% 65% 32% 3% 14% 0% 85,7% 14% 0% 2 Lựa chọn, bố trí GVCNL hợp lý. 3 Bồi dưỡng kỹ năng làm công tác CNL cho giáo viên. Tăng cường kiểm tra đánh giá công tác chủ nhiệm lớp. 5 Cần Khô 75% tác chủ nhiệm lớp. 4 Rất Tính khả thi Xây dựng cơ chế phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm lớp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. 6 Xây dựng cơ chế hỗ trợ chế độ nhiệm lớp. 7 Giao quyền tự chủ cho giáo viên chủ nhiệm lớp. 86% Chúng tôi tiến hành lấy ý kiến đánh giá của 122 giáo viên đang làm công tác chủ nhiệm ở 4 trường THPT huyện An Dương kết quả được tổng hợp như sau: 96 Bảng 3.2. Tổng hợp kết quả khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp của giáo viên chủ nhiệm. Ý kiến đánh giá Tính cần thiết BP 1 Nội dung Xây dựng kế hoạch quản lý công tác chủ nhiệm lớp. 2 Lựa chọn, bố trí giáo viên chủ nhiệm lớp hợp lý. 3 Bồi dưỡng kỹ năng làm công tác chủ nhiệm lớp cho giáo viên. 4 Tăng cường kiểm tra, đánh giá công tác chủ nhiệm lớp. 5 Rất Cần Không cần thiết cần Tính khả thi Rất khả thi Khô Khả ng thi khả thi 79% 21% 0% 95 25 0 88% 12% 0% 96% 4% 0% 62% 32% 0% 80% 10% 10% 81% 19% 0% 77% 23% 0% 88% 12% 0% 83% 17% 0% 8% 0% 62% 21% 17% 8% 0% 92% 8% 0% Xây dựng cơ chế phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm lớp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. 6 Xây dựng cơ chế hỗ trợ chế độ chính sách đối với giáo viên chủ 92% nhiệm lớp. 7 Giao quyền tự chủ cho giáo viên chủ nhiệm lớp. 92% Từ số liệu bảng 3.1 và 3.2 chúng tôi rút ra một số kết luận sau: Tất cả các biện pháp trên đều được đa số ý kiến của các cán bộ quản lý các trường, các giáo viên đã và đang làm công tác CNL đánh giá cao là rất cần thiết và cần thiết, không có ý kiến nào cho là không cần thiết. 97 100% số cán bộ quản lý và giáo viên chủ nhiệm tham gia khảo sát đánh giá biện pháp số 1, 2, 4, 5,7 là rất khả thi và khả thi, chỉ có 10% ý kiến cho rằng biện pháp số 3 - Bồi dưỡng năng lực làm công tác chủ nhiệm lớp cho giáo viên là không khả thi, biện pháp số 6 - Xây dựng cơ chế hỗ trợ chế độ chính sách đối với giáo viên chủ nhiệm có 17% ý kiến cho rằng là không khả thi, rất khó được áp dụng trong thời gian tới nếu không có sự hướng dẫn thực hiện từ các văn bản mang tính pháp quy của các cấp lãnh đạo cao hơn. 98 Tiểu kết chƣơng 3 Công tác chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông góp phần rất quan trọng trong việc giáo dục toàn diện học sinh – thực hiện mục tiêu giáo dục. Đội ngũ giáo viên có năng lực làm công tác chủ nhiệm tốt, đồng thời cán bộ quản lý của nhà trường có những biện pháp hữu hiệu quản lý đội ngũ giáo viên sẽ góp phần tích cực đưa chất lượng giáo dục của nhà trường phát triển. Các nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra trong đề tài cơ bản đã được thực hiện. Chúng tôi đề xuất các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp cho giáo viên là: Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch quản lý công tác CNL. Biện pháp 2: Lựa chọn, bố trí giáo viên chủ nhiệm lớp hợp lý. Biện pháp 3: Bồi dưỡng kỹ năng làm công tác chủ nhiệm lớp cho giáo viên. Biện pháp 4: Tăng cường kiểm tra, đánh giácông tác chủ nhiệm lớp Biện pháp 5: Xây dựng cơ chế phối kết hợp giữa GVCNL với các lực lượng GD trong và ngoài nhà trường. Biện pháp 6: Xây dựng cơ chế hỗ trợ chế độ chính sách đối với GVCNL Biện pháp 7: Giao quyền tự chủ cho GVCNL. Các biện pháp trên, theo chúng tôi là những biện pháp cơ bản cần phải đột phá. Các biện pháp này có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau. Thực hiện đồng bộ các biện pháp này sẽ giúp ích rất nhiều cho Hiệu trưởng trong việc quản lý công tác chủ nhiệm lớp. 99 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1.Kết luận 1.1. Công tác chủ nhiệm lớp ở các trường PT đặc biệt là khối THPT là một nhiệm vụ quan trọng và vô cùng cần thiết, cả nước đang thực hiện đổi mới chương trình GD phổ thông. Chất lượng GD phổ thông được nâng lên phần lớn nhờ vào đội ngũ GVCNL - người đóng vai trò QL trực tiếp hoạt động dạy và học ở mỗi đơn vị lớp. Trong quá trình đổi mới GD hiện nay, cùng với việc chuẩn hóa trong GD, những yêu cầu mới về người GV nói chung và GVCNL nói riêng cũng thay đổi. Do đó, Hiệu trưởng và đội ngũ CBQL các trường cần có những biện pháp QL công tác chủ nhiệm lớp phù hợp để nâng cao năng lực làm công tác CNL cho đội ngũ GVCN tạo điều kiện để họ được học hỏi, bồi dưỡng, vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đáp ứng với yêu cầu mới của toàn ngành. 1.2. Qua nghiên cứu cở sở lý luận có liên quan đến đề tài chúng tôi thấy: Biện pháp quản lý công tác CNL là cách thức lập kế hoạch, điều khiển, tổ chức, chỉ đạo của Hiệu trưởng đối với công tác CNL của đội ngũ GVCN. Người Hiệu trưởng nhà trường cần phải nắm rõ lý luận quản lý, biết xây dựng kế hoạch quản lý, lựa chọn và xử lý linh hoạt các biện pháp quản lý phù hợp với tình hình cụ thể của trường mình, đưa hoạt động GD của nhà trường đúng hướng đạt được mục tiêu đề ra góp phần phát triển nhân cách HS và nâng cao chất lượng GD toàn diện HS. Đồng thời GVCN cần phải có một số năng lực, tính cách để làm tốt công tác chủ nhiệm: như bình tĩnh biết tự kiềm chế, trung thực, giữ chữ tín, tự trọng, nhạy cảm sư phạm, có thể tiếp cận với nhiều đối tượng GD khác nhau, biết đối xử cá biệt hóa, có thể cảm hóa, thuyết phục, biết lập kế hoạch tổ chức hoạt động, kiểm tra, đánh giá hiệu quả hoạt động, tự hoàn thiện và sáng tạo trong công việc. 1.3. Từ cơ sở lý luận và thực tiễn QL công tác CNL tại các trường THPT huyện An Dương , với mong muốn đề xuất các biện pháp QL của Hiệu trưởng nhằm thúc đẩy công tác chủ nhiệm lớp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện HS, đáp ứng được các yêu cầu đổi mới. Chúng tôi đã đề xuất 7 biện pháp là: Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch quản lý công tác CNL. Biện pháp 2: Lựa chọn, bố trí giáo viên chủ nhiệm lớp hợp lý. 100 Biện pháp 3: Bồi dưỡng kỹ năng làm chủ nhiệm lớp cho giáo viên Biện pháp 4: Tăng cường kiểm tra, đánh giá công tác chủ nhiệm lớp. Biện pháp 5: Xây dựng cơ chế phối hợp giữa GVCNL với các lực lượng GD trong và ngoài nhà trường. Biện pháp 6: Xây dựng cơ chế hỗ trợ chế độ chính sách đối với GVCNL. Biện pháp 7: Giao quyền tự chủ cho GVCNL. 1.4. Các biện pháp đề xuất, chúng tôi đã tiến hành khảo nghiệm nhằm kiểm tra tính cần thiết và tính khả thi. Sau khi xử lý các số liệu thu về, kết quả bước đầu cho thấy cả 06 biện pháp đề xuất được các ý kiến đánh giá là rất cần thiết và rất khả thi là tương đối cao. Như vậy, nội dung và nhiệm vụ nghiên cứu đã hoàn thành, mục đích nghiên cứu đã đạt được, giả thuyết khoa học đã được kiểm chứng trên cơ sở sử dụng các biện pháp nghiên cứu đa dạng. Trong thực tế GD tại các trường THPT huyện An Dương, thành phố Hải Phòng khi các biện pháp được đề xuất trên được đưa vào vận dụng triệt để, một cách đồng bộ và coi nó như một quy trình QL của Hiệu trưởng thì chắc chắn chất lượng công tác chủ nhiệm lớp nói riêng, chất lượng giáo dục toàn diện HS nói chung sẽ được nâng lên rõ rệt, mang lại sự hứng khởi, tự tin cho đội ngũ GVCN, uy tín chất lượng GD chung của nhà trường sẽ ngày càng vang dội. 2. Khuyến nghị 2.1. Với UBND thành phố Hải Phòng tạo điều kiện cho các trường THPT có cơ sở vật chất tốt phục vụ công tác dạy và học 2.2. Với Sở GDĐT: Để phát huy được vai trò của công tác CNL thì ngành Sở GD cần phải tôn vinh những thầy cô làm công tác chủ nhiệm giỏi. Xã hội có những hội thi “Báo cáo viên giỏi”, “Vận động quần chúng tốt”… ngành giáo dục đã có kỳ thi GVDG thì cũng có thể tổ chức những hội thi GVCN giỏi hoặc đại hội GVCNL để tôn vinh những thầy cô có thành tích và tạo ra một phong trào thi đua tích cực trong công tác này. Sở cần có kế hoạch chỉ đạo công tác chủ nhiệm của trường THPT theo các chuyên đề, tăng phụ cấp cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm các trường THPT theo các chuyên đề, tăng phụ cấp cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm các 101 trường THPT. Để vừa bù đắp được công sức của các thầy cô vừa làm cho các thầy cô có trách nhiệm hơn với nhiệm vụ nặng nề đầy những việc không tên. 2.3. Với trường THPT: * Phải có quy trình thực hiện công tác chủ nhiệm * Nhà trường phải tập huấn cho GVCNL biết cách tìm hiểu đối tượng; lập kế hoạch; phối hợp với các lực lượng trong và ngoài nhà trường. * Nhà trường phải đầu tư hiệu quả vào công tác kiểm tra, đánh giá công tác chủ nhiệm lớp một cách thường xuyên, khoa học. 102 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đặng Quốc Bảo, Một số khái niệm về quản lý giáo dục- Trường CBQLGD- ĐTTW, Hà Nội, 1997. 2. Đặng Quốc Bảo, Một số suy nghĩ về chiến lược phát triển đội ngũ CBQLGD phục vụ công cuộc đổi mới sự nghiệp GD&ĐT, Kỷ yếu hội thảo khoa học CBQLGD trước yêu cầu CNH,HĐH Hà Nội, 1998. 3. Đặng Quốc Bảo, Dự báo giáo dục và những vấn đề liên quan đến dự báo giáo dục, 2001. 4. Đặng Quốc Bảo và Nguyễn Đắc Hƣng, Giáo dục Việt Nam hướng tới tương lai vấn đề và giải pháp, NXB Chính trị quốc gia, 2004. 5. Nguyễn Thanh Bình, Công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT, mã số: SPHN-09-465 NCSP, 2000. 6. Nguyễn Thị Bình, “Về một số vấn đề trong giáo dục và đào tạo hiện nay”- Báo Nhân Dân, ngày 04/12/2002. 7. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Chiến lược phát triển GD&ĐT đến năm 2020, NXBGD, Hà Nội, 2000. 8. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Kỷ yếu hội thảo Công tác GVCN ở trường phổ thông, NXBGD, 2010. 9. Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đại cương khoa học quản lý, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. 10. Chiến lƣợc phát triển giáo dục đào tạo, 2001-2010 của chính phủ. 10. Nguyễn Đức Chính, Tập bài giảng “Thiết kế và đánh giá chương trình giáo dục”, 2012. 11. Hoàng Chúng Phương pháp thống kê toán học trong khoa học GD, NXB Thống kê, Hà Nội, 1984. 12. Nguyễn Minh Đạo, Cơ sở khoa học quản lý, NXB Chính trị Quốc gia Hà Nội, 2000. 13. Đỗ Ngọc Đạt, Bài giảng lí luận dạy học hiện đại: ĐHQG Hà Nội, 2000. 14. Phạm Văn Đồng, Mấy vấn đề văn hóa, giáo dục, NXB Sự thật Hà Nội, 1986. 103 15. Phạm Minh Hạc, Một số vấn đề về QLDG và khoa học GD, NXBGD, Hà Nội, 1986. 16. Nguyễn Khắc Hiền, Một số biện pháp tăng cường quản lý của Hiệu trưởng đối với công tác chủ nhiệm lớp trong các trường THPT tỉnh Bắc Ninh, 2005. 17. Nguyễn Sinh Huy- Nguyễn Văn Lê, Giáo dục học đại cương, NXB Giáo dục, 1985. 18. Mai Quang Huy, Đinh Thị Kim Thoa, Trần Anh Tuấn, Tổ chức và quản lý hoạt động giáo dục trong nhà trường,Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 19. Đặng Vũ Hoạt- Hà Thế Ngữ, Giáo dục học(t.I), NXB Giáo dục, 1986. 20. Mai Hữu Khuê, Những vấn đề cơ bản của khoa học quản lý, NXB Lao động, Hà Nội, 1982. 21. Trần Kiểm, QLGD và QL trường học, Viện KHGD, Hà Nội, 1990. 22. Trần Kiểm- Bùi Minh Hiền, Giáo dục Quản lí và Lãnh đạo nhà trường, trường ĐHSP Hà Nội, 2006. 23. Kỷ yếu Hội thảo quốc gia , Viện nghiên cứu phát triển giáo dục, 2002. 24. Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Trọng Hậu, Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Sĩ Thƣ, Quản lý giáo dục một số vấn đề lý luận và thực tiễn, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2012. 25. Luật giáo dục, NXB Chính trị Quốc gia,Hà Nội, 2009. 26. Hà Thế Ngữ, GD học, Một số vấn đề về lý luận và thực tiễn, NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội, 2001. 27. Nguyễn Dục Quang, Lê Thanh Sử, Nguyễn Thị Kỷ, Những tình huống giáo dục học sinh của người GVCN, NXB ĐHQG Hà Nội, 2000. 28. Nguyễn Ngọc Quang, Những vấn đề cơ bản về lý luận quản lý giáo dục, Trường CBQL TW1, Hà Nội, 1989. 29. Nguyễn Bá Sơn, Một số vấn đề về cơ bản về khoa học QL, 2000. 30. Hà Nhật Thăng, Phương pháp công tác của người GVCN trường THPT, NXB ĐHQG Hà Nội, 2001. 31. Hà Nhật Thăng, Nguyễn Dục Quang, Nguyễn Thị Kỷ, Công tác GVCN ở trường phổ thông, NXBGD, 1998. 104 32. Thông tin QLGD và đào tạo, Trường cán bộ QLGD Hà Nội, 2001. 33. Dƣơng Thiệu Tống, Thống kê ứng dụng trong nghiên cứu khoa học GD, NXB Đại học KT Quốc dân Hà Nội, 2000. 34. Nguyễn Quang Uẩn, Tâm lý học đại cương, NXB GD Hà Nội, 1999. 35. Nguyễn Cảnh Toàn, Tuyển tập tác phẩm bàn về giáo dục Việt Nam, NXB Lao động, Hà Nội, 2002. 36. Thái Duy Tuyên, Giáo dục học hiện đại, NXB ĐHQG Hà Nội, 2001. 37. Phạm Viết Vƣợng, Giáo dục học, NXB ĐHQG Hà Nội, 2001. 38. Phạm Viết Vƣợng, Phương pháp nghiên cứu khoa học, NXB ĐHQG Hà Nội, 2001. 39. Phạm Viết Vƣợng, Giáo dục học (Chương XVI. Người GVCNL), NXB ĐHQG Hà Nội, 2004. 40. Nguyễn Thị Phi Yến, Tìm hiểu vai trò QL Nhà nước đối với phát huy nhân tố con người, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001. 105 PHỤ LỤC PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN Phụ lục 1. VỀ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN AN DƢƠNG, HẢI PHÕNG Kính gửi: Đồng chí Để đánh giá đúng thực trạng công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT của Huyện An Dương, trên cơ sở đó đề xuất những biện pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng GD toàn diện HS THPT, xin Đ/C cho biết ý kiến cá nhân về một số nội dung bên dưới, đánh dấu x vào ô phù hợp hoặc điền câu trả lời phù hợp. Câu 1.Các GVCN của trường đồng chí đã phối hợp có hiệu quả với những lực lượng nào dưới đây để cùng làm công tác quản lý, giáo dục học sinh? STT Thành phần phối hợp 1 Cha mẹ học sinh 2 Giáo viên bộ môn 3 4 Thường xuyên Cán bộ Đoàn thanh niên nhà trường Cán bộ Công đoàn, Hội Chữ thập đỏ trong trường Cộng đồng nơi HS cư trú 5 (trưởng thôn, tổ trưởng dân phố) 6 Đoàn TN ở xã phường 7 Công an xã, phường 106 Thỉnh Không bao thoảng giờ Câu 2. Các tiêu chí khi phân công giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp ở trường đồng chí: Tiêu chí STT Tán thành 1 Giáo viên có nhiều tiết dạy ở lớp đó 2 Giáo viên có khả năng về công tác chủ nhiệm lớp 3 Bố trí luân phiên các giáo viên dạy cùng một lớp 4 Giáo viên chuyển lên lớp trên cùng với học sinh của mình Câu 3. Về mức độ thực hiện việc bồi dưỡng đội ngũ GVCN hằng năm về kiến thức, kỹ năng làm công tác chủ nhiệm của trường đồng chí: Thường xuyên Không làm Thỉnh thoảng Câu 4. Đồng chí đánh giá như thế nào về các nội dung bồi dưỡng trong bồi dưỡng GV làm công tác chủ nhiệm lớp ở trường đồng chí. STT 1 2 Tốt Nội dung bồi dưỡng Nhận thức về vai trò quan trọng của công tác chủ nhiệm Các qui định hiện hành như: Nghiệp vụ của người GVCN: lập hồ sơ, 3 chọn cử cán bộ lớp, cách thức nắm tình hình lớp, cách thức giao tiếp với CMHS. 4 Lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp 5 Xử lý các tình huống sư phạm đối với HS Cách tổ chức các hoạt động cụ thể cho HS 6 để giáo dục đạo đức cho HS và để giảm bớt các thuyết giảng giáo điều Họat động chuyên môn: họat động ngoài 7 giờ lên lớp; giáo dục hướng nghiệp; giáo dục kĩ năng sống. 107 TB Chưa tốt Câu 5. Theo ý kiến đồng chí chế độ chính sách đối với giáo viên làm công tác CNL hiện nay đã hợp lý chưa? Hợp lý Ít hợp lý Không hợp lý Xin cảm ơn đồng chí ! 108 PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN VỀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC KẾ HOẠCH HÓA CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN AN DƢƠNG, HẢI PHÕNG Xin đồng chí cho biết ý kiến đánh giá về các biện pháp thực hiện công tác kế hoạch hóacông tác chủ nhiệm lớpbở các trường THPT huyện An Dương - thành phố Hải Phòng bằng cách đánh dấu X vào ô mức độ thực hiện (tốt, trung bình, chưa tốt). Các biện pháp STT Tốt Xây dựng kế hoạch cho công tác GVCNL 1 cho toàn trường từ đầu năm học, cân đối các hoạt động từ đầu năm đến cuối năm 2 3 4 5 6 7 Xây dựng kế hoạch hoạt động riêng cho từng khối lớp. Có lịch hoạt động hàng tháng, hàng kì kịp thời. Yêu cầu các GVCNL lập kế hoạch cụ thể cho lớp chủ nhiệm Công khai kế hoạch để tất cả các thành viên nắm bắt được nhiệm vụ của mình. Kế hoạch được xây dựng luôn bám sát các mục tiêu giáo dục. Có kế hoạch dự phòng kịp thời phục vụ những nhiệm vụ đột xuất Xin cảm ơn đồng chí ! 109 TB Chưa tốt PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN VỀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN AN DƢƠNG, HẢI PHÕNG Xin đồng chí cho biết ý kiến đánh giá về các biện pháp thực hiện công tác kiểm tra, đánh giá công tác CNL ở các trường THPT huyện An Dương - thành phố Hải Phòng bằng cách đánh dấu X vào ô mức độ thực hiện (tốt, trung bình, chưa tốt). Các biện pháp STT 1 2 Tốt Kiểm tra việc thực hiện công tác CNL theo kế hoạch Kiểm tra hồ sơ, sổ sách ghi chép. Thường xuyên động viên, khen thưởng, 3 đánh giá đúng công sức của các GVCN. Tổng kết thi đua và rút kinh nghiệm kịp thời Xây dựng các tiêu chí đánh giá GVCN, các 4 tiêu chí thi đua, sơ kết định kì hoặc sau mỗi hoạt động. Kiểm tra hiệu quả công tác CNL thông 5 qua việc tổ chức các hoạt động của học sinh. Xin cảm ơn đồng chí ! 110 TB Chưa tốt PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN VỀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN AN DƢƠNG, HẢI PHÕNG Để nâng cao chất lượng dạy học ở các nhà trường, xin đồng chí cho biết ý kiến đánh giá về tính cần thiết và tính khả thi của “Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm ở các trường THPT huyện An Dương thành phố Hải Phòng. Số TT Đánh giá Tính cần thiết Tính khả thi Rất Không Cần Khả Khả Không cần cần thiết thi cao thi khả thi thiết thiết Tên biện pháp Xây dựng kế hoạch quản lý công tác 1 chủ nhiệm lớp. 2 Lựa chọn, bố trí GVCNL hợp lý. Bồi dưỡng kỹ năng làm công tác CNL 3 cho giáo viên. Tăng cường kiểm tra đánh giá công 4 tác chủ nhiệm lớp. Xây dựng cơ chế phối hợp giữa giáo 5 viên chủ nhiệm lớp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Xây dựng cơ chế hỗ trợ chế độ chính 6 sách đối với giáo viên chủ nhiệm lớp. Giao quyền tự chủ cho giáo viên chủ 7 nhiệm lớp. Xin cảm ơn đồng chí ! 111 [...]... công tác chủ nhiệm lớp và quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường trung học phổ thông Chƣơng 2: Thực trạng về công tác chủ nhiệm lớp và quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng Chƣơng 3: Đề xuất các biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng 14 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN... lực thực hiện các nhiệm vụ cơ bản của công tác chủ nhiệm lớp của GVCN tại các trường THPT huyện An Dương và quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng - Đề xuất một số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh 4 Khách... cứu: Quản lý công tác chủ nhiệm lớp tại các trường THPT huyện An Dương, thành phố Hải Phòng 4.2 Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của người hiệu trưởng tại các trường trung học phổ thông huyện An Dương, thành phố Hải Phòng 5 Vấn đề nghiên cứu Đề tài tập trung vào nghiên cứu hai vấn đề cơ bản sau: 12 - Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp ở các trường trung học phổ thông. .. khoa học - Hiệu trưởng các trường THPT huyện An Dương, Hải Phòng đã có những biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp nhưng còn nặng về kinh nghiệm chủ quan, chưa dựa trên cơ sở khoa học nên hiệu quả còn chưa cao - Hiệu quả của công tác chủ nhiệm lớp và chất lượng giáo dục toàn diện học sinh các trường THPT huyện An Dương, Hải Phòng sẽ được nâng cao nếu Hiệu trưởng có những biện pháp quản lý công tác chủ. .. tác chủ nhiệm lớp, thực tiễn quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT huyện An Dương, Hải Phòng xác định các biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm góp phần nâng cao hiệu quả của công tác này nhằm nâng cao chất lượng GD toàn diện cho HS trong các nhà trường 3 Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng ở các trường trung học phổ thông - Khảo... huyện An Dương, thành phố Hải Phòng như thế nào về nội dung, hình thức và hiệu quả - Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông huyện An Dương, thành phố Hải Phòngnhư thế nào về kế hoạch, chỉ đạo thực hiện, giám sát, đánh giá? - Biện pháp quản lý nào có thể khắc phục thực trạng để tạo nên thay đổi tích cực trong quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng? ... khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1 Ý nghĩa lý luận: Tổng kết thực tiễn quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông, chỉ ra những bài học thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng quy trình quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường trung học phổ thông 8.2 Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho các trường trung học. .. hợp các quan niệm về QLGD, quản lý công tác chủ nhiệm lớp; công tác quản lý của hiệu trưởng đối với công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT; công tác chủ nhiệm lớp của GV 9.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 9.2.1 Phương pháp quan sát Phương pháp này được thể hiện bằng cách tiếp cận, xem xét, dự giờ thực tiễn quản lý hoạt động giáo dục học sinh của giáo viên chủ nhiệm lớp 9.2.2 Phương pháp điều tra... diện học sinh Vì vậy qua trải nghiệm thực tế và quan sát cũng như tìm hiểu về công tác chủ nhiệm lớp ở các đồng nghiệp tôi chọn đề tài nghiên cứu Biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục 2 Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý công tác chủ nhiệm. .. cường quản lý của Hiệu trưởng đối với công tác chủ nhiệm lớp trong các trường THPT tỉnh Bắc Ninh – 2005 của Nguyễn Khắc Hiền Ở Hải Phòng, công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học cũng được Ban lãnh đạo Sở GD&ĐT Hải Phòng rất quan tâm, chỉ đạo sát sao với Hội thảo Vai trò của công tác chủ nhiệm trong trường phổ thông do Sở GD&ĐT kết hợp với Hội KH Tâm lý – Giáo dục năm 2006; Hội nghị Đổi mới công tác chủ ... sở lý luận công tác chủ nhiệm lớp quản lý công tác chủ nhiệm lớp hiệu trưởng trường trung học phổ thông Chƣơng 2: Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp quản lý công tác chủ nhiệm lớp hiệu trưởng trường. .. hiệu trưởng trường trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng - Đề xuất số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp hiệu trưởng trường trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng nhằm nâng... trường Trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng Chƣơng 3: Đề xuất biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp hiệu trưởng trường Trung học phổ thông huyện An Dương, Hải Phòng 14 CHƢƠNG CƠ SỞ LÝ