TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN ÁI LIÊN HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH - VỚI PHƯƠNG PHÁP SO SÁNH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU CHI NHÁNH SÀI GÒN LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Mã số ngành: 52340201 12 – 2013 TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN ÁI LIÊN MSSV: LT11047 HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH - VỚI PHƯƠNG PHÁP SO SÁNH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU CHI NHÁNH SÀI GÒN LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG Mã số ngành: 52340201 GVHD: TS.LƯU TIẾN THUẬN 12 - 2013 LỜI CẢM TẠ  Sau năm học tập trường Đại học Cần Thơ, đựợc truyền đạt tận tình Q Thầy Cơ với thời gian thực tập Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt Chi Nhánh TP Hồ Chí Minh, em hồn thành luận văn tốt nghiệp Có kết nhờ vào dạy quý Thầy, Cơ giúp đỡ tận tình Cô, Chú, Anh, Chị Ngân hàng Em xin chân thành cảm ơn: Ban Giám hiệu trường Đại học Cần Thơ tạo điều kiện thuận lợi cho em học tập, nghiên cứu, cảm ơn quý Thầy Cô trường Đại học Cần Thơ quý Thầy Cô Khoa kinh tế-Quản trị kinh doanh truyền đạt cho em kiến thức quý giá Đặc biệt em xin chân thành cảm ơn thầy Lưu Tiến Thuận tận tình hướng dẫn em hoàn thành luận văn tốt nghiệp Ban lãnh đạo, Anh, Chị Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt Chi Nhánh TP Hồ Chí Minh bảo hỗ trợ cho em suốt thời gian thực tập Ngân hàng Do thời gian thực tập kiến thức cịn hạn chế nên khơng thể tránh khỏi thiếu sót Em mong đóng góp q Thầy Cơ, quan thực tập bạn để đề tài hoàn chỉnh Sau cùng, em kinh chúc quý Thầy Cô, Cô chú, Anh, Chị Chi nhánh dồi sức khỏe, gặt hái nhiều thành công Ngân hàng ngày phát triển Xin chân thành cảm ơn! Ngày 30 tháng 11 năm 2013 Sinh viên thực Nguyễn Ái Liên i TRANG CAM KẾT Tôi xin cam kết luận văn hoàn thành dựa kết nghiên cứu kết nghiên cứu chưa dùng cho bất cứu luận văn cấp khác Cần Thơ, ngày 30 tháng 11 năm 2013 Người thực Nguyễn Ái Liên ii NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP Ngày 30 tháng 11năm 2013 Cơ quan xác nhận iii NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN Cần Thơ, ngày 30 tháng 11 năm 2013 Giáo viên hướng dẫn TS Lưu Tiến Thuận iv MỤC LỤC Trang Chương 1: GIỚI THIỆU 1.1 Sự cần thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 1.3 Phạm vi nghiên cứu 1.3.1 Phạm vi không gian 1.3.2 Phạm vi thời gian 1.3.3 Đối tượng nghiên cứu 1.4 Lược khảo tài liệu Chương 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 Phương pháp luận 2.1.1 Khái niệm tín dụng ngân hàng 2.1.2 Rủi ro tín dụng 2.1.3 Phân loại rủi ro tín dụng 2.1.4 Nguyên nhân rủi ro tín dụng 2.1.5 Thiệt hại rủi ro hoạt động tín dụng 2.1.6 Phân loại tín dụng 2.1.7 Trích lập dự phịng rủi ro tín dụng 2.1.8 Các tiêu đánh giá hoạt động tín dụng 10 2.2 Phương pháp nghiên cứu 11 2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu 11 2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu 12 Chương 3: GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG TMCP BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 13 3.1 Lịch sử hình thành phát triển ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP Hồ Chí Minh 13 3.2 Hoạt động kinh doanh chủ yếu ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP Hồ Chí Minh 14 3.2.1 Hoạt động cấp tín dụng 14 3.2.2 Hoạt động huy động vốn 14 3.2.3 Hoạt động toán 15 3.2.4 Các hoạt động khác 15 3.3 Cơ cấu tổ chức ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP Hồ Chí Minh 16 v 3.3.1 Cơ cấu tổ chức Chi nhánh 16 3.3.2 Sơ đồ tổ chức Chi nhánh 17 3.3.3 Chức nhiệm vụ phòng 17 3.4 Đánh giá chung hoạt động ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt chi nhánh TP Hồ Chí Minh giai đoạn 2010 – 2012 tháng đầu năm 2012, 2013 24 3.4.1 Giai đoạn 2010 – 2012 24 3.4.2 Giai đoạn tháng đầu năm 2012,2013 27 3.5 Định hướng hoạt động tháng cuối năm 2013 ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP Hồ Chí Minh 28 3.5.1 Thuận lợi khó khăn 28 3.5.2 Định hướng phát triển 28 Chương 4: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH VÀ NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU SÀI GÒN GIAI ĐOẠN 2010 – 2012 VÀ THÁNG ĐẦU NĂM 2012, 2013 30 4.1 Sơ lược ngân hàng TMCP Á Châu Chi nhánh Sài Gòn 30 4.1.1 Giới thiệu ngân hàng TMCP Á Châu Chi nhánh Sài Gòn 30 4.1.2 Cơ cấu tổ chức 31 4.1.3 Thành tựu đạt ngân hàng Á Châu 32 4.1.4 Kết hoạt động kinh doanh ngân hàng TMCP Á Châu Chi nhánh Sài Gòn giai đoạn 2010 – 2012 tháng đầu năm 2012, 2013 33 4.2 Phân tích thực trạng dư nợ cho vay ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP Hồ Chí Minh Ngân hàng TMCP Á Châu Chi nhánh Sài Gòn giai đoạn 2010 – 2012 tháng đầu năm 2012, 2013 35 4.2.1 Giai đoạn 2010 – 2012 35 4.2.2 Giai đoạn tháng đầu năm 2012, 2013 38 4.3 Thực trạng phân loại nợ - trích lập dự phịng rủi ro tín dụng đánh giá rủi ro tín dụng ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP.Hồ Chí Minh ngân hàng TMCP Á Châu Chi nhánh Sài Gòn 41 4.3.1 Thực trạng phân loại nợ 41 4.3.2 Thực trạng trích lập dự phịng rủi ro tín dụng 50 4.3.3 Đánh giá rủi ro tín dụng thơng qua số tài 52 4.4 Điểm bật cơng tác phịng ngừa rủi ro tín dụng ngân hàng TMCP Á Châu Chi nhánh Sài Gòn 64 Chương 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA VÀ HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH 70 5.1 Một số trường hợp phạm tội 70 vi 5.2 Đánh giá cơng tác quản lý rủi ro tín dụng ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP Hồ Chí Minh 74 5.2.1 Kết đạt 74 5.2.2 Những tồn hạn chế 74 5.3 Bảng sở đề giải pháp 76 Chương 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 90 6.1 Kết luận 90 6.2 Kiến nghị 91 6.2.1 Đối với Nhà nước, Chính Phủ 91 6.2.2 Đối với ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP Hồ Chí Minh 92 Tài liệu tham khảo 93 vii DANH SÁCH BẢNG Trang Bảng 3.1: Kết hoạt động kinh doanh LienVietPostBank Chi nhánh TP.HCM giai đoạn 2010 – 2012 26 Bảng 3.2: Kết hoạt động kinh doanh LienVietPostBank – HCM giai đoạn tháng đầu năm 2012, 2013 27 Bảng 4.1: Thành tựu đạt ACB 32 Bảng 4.2: Kết kinh doanh ACB - SG giai đoạn 2010 – 2012 33 Bảng 4.3: Kết kinh doanh ACB - SG giai đoạn tháng đầu năm 2012, 2013 34 Bảng 4.4: Dư nợ cho vay LienVietPostBank - HCM giai đoạn 2010 - 2012 35 Bảng 4.5: Cơ cấu dư nợ theo kỳ hạn ACB - SG giai đoạn 2010 – 2012 37 Bảng 4.6: Cơ cấu dư nợ LienVietPostBank -HCM giai đoạn tháng đầu năm 2012, 2013 39 Bảng 4.7: Dư nợ ACB - SG giai đoạn tháng đầu năm 2012, 2013 39 Bảng 4.8: Tình hình phân loại nợ LienVietPostBank – HCM giai đoạn 2010 – 2012 41 Bảng 4.9: Tình hình phân loại nợ LienVietPostBank – HCM giai đoạn tháng đầu năm 2012, 2013 43 Bảng 4.10: Tình hình phân loại nợ ACB - SG giai đoạn 2010 – 2012 45 Bảng 4.11: Tình hình phân loại nợ ACB – SG giai đoạn tháng đầu năm 2012, 2013 47 Bảng 4.12: So sánh tỷ trọng phân loại nợ LVPB – HCM ACB – SG giai đoạn 2010 – 2012 tháng đầu năm 2012, 2013 48 Bảng 4.13: Tình hình trích lập dự phịng giai đoạn 2010 - 2012 50 Bảng 4.14: Tình hình trích lập dự phịng giai đoạn tháng đầu năm 2012, 2013 50 Bảng 4.15: Tỷ lệ trích lập dự phịng chung LVPB – HCM ACB – SG52 Bảng 4.16: Chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng năm 2010 – 2012 53 Bảng 4.17: Chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng giai đoạn tháng đầu năm 2012, 2013 59 Bảng 4.18: Phân loại nợ theo kết xếp hạng ACB 67 Bảng 4.19: Xếp hạng khách hàng 68 Bảng 4.20: Xếp hạng tài sản đảm bảo 68 Bảng 4.21: Tổng hợp kết xếp hạng rủi ro 69 viii Chi nhánh không theo tiêu số lượng, nhân viên phận quan hệ KH, phân tích, định,… có trình làm việc hiệu giúp cho Chi nhánh tránh tình trạng vỡ nợ KH Bên cạnh đó, Chi nhánh cần xử lý nghiêm với trường hợp sai phạm để răn đe tránh sai phạm tiếp tục xảy - Ba là, Mỗi cán tín dụng cần có tác phong làm việc sau: + Phương châm làm việc “Chơi với người chịu chơi Khơng chơi với người chơi chịu” + Ngồi ra, cán TD cần thẳng thắng trả lời “không” người vay muốn có câu trả lời + Cán TD cần trả lời câu hỏi sau nhiều góc độ trước đưa định cho vay: a Cho vay? b Cho vay tiền? c Vay tiền để làm gì? d Thời hạn vay bao lâu? e Tiền vay chuyển đâu, trả cho ai? f Trả nợ nguồn nào? g Nếu khơng trả sao? Chi nhánh cần thiết lập tổ chức máy, qui trình nghiệp vụ có kiểm sốt chéo lẫn Một là, Thiết lập tổ chức máy - Chi nhánh cần xây dựng phòng thẩm định kết hợp nhiều chuyên ngành khác nhau, đặc biệt kỹ thuật xây dựng nhằm giúp hỗ trợ cho việc thẩm định tốt xác - Thành lập phận giám sát nguồn vốn vay Chi nhánh độc lập với cán TD Nhìn vào thực ta thấy thực trạng tải cán TD, cán TD phải làm nhiều việc từ việc cho vay đến giám sát việc sử dụng vốn vay KH nên dẫn đến việc lơ công việc giám sát việc sử dụng nguồn vốn KH ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng TD Bộ phận giám sát có trách nhiệm thường xuyên giám sát tình hình sử dụng vốn KH có mục đích hay khơng để báo cáo Chi nhánh, giúp cho 80 Chi nhánh nắm bắt thơng tin xác KH góp phần hạn chế rủi ro Hai là, qui trình nghiệp vụ có kiểm sốt chéo lẫn - Tăng cường cơng tác kiểm sốt, kiểm tốn nội hoạt động Chi nhánh Cơng tác kiểm sốt nội hoạt động nhằm mục đích ngăn chặn xử lý kịp thời vi phạm hoạt động kinh doanh Chi nhánh Phải kiểm tra chặt chẽ sở pháp lý thiết lập quan hệ TD với DN để bảo vệ lợi ích cho thân Chi nhánh trước pháp luật Nội dung kiểm toán nội hoạt động kinh doanh Chi nhánh bao gồm: + Kiểm tra việc chấp hành trình cho vay vốn kiểm tra việc thực chế đảm bảo tiền vay + Kiểm tra hồ sơ cho vay để đánh giá khoản cho vay cịn có vấn đề cần bổ sung, chỉnh sửa + Phân tích, đánh giá chất lượng khoản cho vay để làm sở chắn cho khoản vay + Tiến hành phân loại khoản nợ phân loại dư nợ + Chi nhánh cần thực kiểm soát nội theo nguyên tắc “ bốn mắt” (người đề xuất cho vay người xét duyệt) áp dụng biện pháp cụ thể xử lý khoản nợ có vấn đề, tăng cường kiểm tra việc sử dụng vốn KH, đồng thời giám sát việc thực q trình đầu tư vốn - Ngồi kiểm soát quan kiểm soát bên NH NHNN, cịn có giám sát quan kiểm tốn bên ngồi kiểm sốt thị trường Mơ hình có tính kiểm tra chéo, đảm bảo rủi ro rà soát nhiều lần sở để NH hạn chế rủi ro mức thấp Do có kiểm sốt thị trường nên kiểm soát diễn tự nhiên, phản ánh tính chân thực, rõ ràng, minh bạch thông tin Công tác thẩm định trước cho vay kiểm tra sau cho vay a Công tác thẩm định trước cho vay - Cán TD nên hiểu rõ TSĐB điều kiện cần chưa đủ để NH định cấp TD Ngoài TSĐB khả hoạt động sản xuất kinh doanh, tính khả thi phương án kinh doanh yếu tố cần thiết Và yếu tố quan trọng thiện chí trả nợ KH - Chi nhánh cần phải có qui định chặt chẽ TSĐB như: + TSĐB thuộc quyền sở hữu hợp pháp người vay 81 + TSĐB pháp luật cho phép chuyển nhượng hợp pháp + TSĐB phải có thị trường tiêu thụ * Bên cạnh qui định cần ý: + Trên thị trường có TS khơng? + Tài sản bán dễ dàng khơng? + Chi phí cho việc bán TS nào? Bên cạnh đó, Chi nhánh cần xác định giá trị thực tài sản cầm cố, chấp NH cần lựa chọn hình thức đảm bảo phù hợp với yêu cầu khoản vay đồng thời phải đánh giá xác giá trị vật làm đảm bảo thời điểm KH vay vốn - Đối với đảm bảo TS, Chi nhánh phải xác định xác quyền sở hữu, quyền sử dụng, tính lưu thơng tồn thực tế TS người vay tiền Bên cạnh đó, cần lưu ý đến thời hạn sử dụng TSĐB phải lớn thời hạn vay tiền - Đối với đảm bảo bảo lãnh: NH cần đánh giá xác lực pháp lý, lực tài chính, uy tín trách nhiệm người bảo lãnh + Đối với khoản vay lớn, bên cạnh cán TD trực tiếp thẩm định cần bổ sung thêm cán khác để hỗ trợ phân tích thẩm định có hiệu + Đối với khoản vay có tính chất phức tạp mặt kinh tế - kỹ thuật thẩm quyền xét duyệt thuộc cấp - Cán cần nắm chắt qui định luật - Cán TD nên giải thích rõ cho KH điều khoản hợp đồng Nhất qui trình lãi suất chuyển nhóm nợ KH trả nợ khơng hạn - Hồ sơ cần đầy đủ chữ ký thành viên theo qui định (cán bộ, trưởng phịng, phó phịng…) - Khơng cho vay đảo nợ KH khơng có phương án kinh doanh KH có phương án trả nợ không rõ ràng, thiếu thuyết phục, kế hoạch nguồn vốn đảm bảo tốn - Khơng nên tin tưởng tuyệt đối vào Trung tâm tín dụng Ngân hàng NHNN (CIC) Do Việt Nam chưa có chế thơng tin đầy đủ DN NH CIC chưa phải “cơ quan định mức tín nhiệm Doanh nghiệp” cách độc lập hiệu quả, thơng tin cung cấp cịn đơn điệu, thiếu cập nhật Ngồi ra, việc kết nối thơng tin với trang Web CIC qua đường X25 Chi cục tin học 82 NH nhiều trục trặc, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu tra cứu thông tin TP HCM b Công tác kiểm tra sau cho vay Mục đích việc giám sát sau cho vay kiểm tra cho việc thực điều khoản cam kết hợp đồng TD: - Trước hết phải thu thập thông tin: + Những tài liệu chứng minh trình sử dụng vốn KH từ phía người vay, từ đối tác làm ăn KH từ KH quen biết Để làm điều này, cán TD phải thiết lập mối quan hệ tốt với KH mà chịu trách nhiệm quản lý, phải có kỹ giao tiếp tốt nghệ thuật lấy thông tin giỏi Sau lần kiểm tra, cán TD phải tiến hành phân tích thiết lập báo cáo với trưởng PGD KH phịng quản lý TD nhận xét tình hình, khả mức độ rủi ro hồ sơ vay Đặc biệt nợ lớn, khoản vay bị hạn để bên phối hợp giải Nếu trình kiểm tra, cán TD phát điều bất thường xảy KH khơng cung cấp báo cáo tài hay tài liệu không hợp đồng cam kết; sử dụng vốn sai mục đích; khơng trả vốn lãi vay, trả không hợp đồng TD; làm hư hỏng, thay đổi TS chấp, TSĐB KH có dấu hiệu sút giá so với ban đầu giá trị TSĐB thấp so với giá trị khoản vay, bị tranh chấp, sang nhượng; tình hình tài khơng ổn định, tình hình hoạt động kinh doanh KH không hiệu quả, khả cạnh tranh KH, tình hình tiêu thụ sản phẩm hàng hóa; hay KH có ý định bỏ trốn… Khi cán TD có trách nhiệm lập tờ trình với BGĐ, Trưởng phòng phụ trách để xem xét đề xuất biện pháp xử lý thích hợp như: + Nhắc nhở KH trả hạn, yêu cầu KH cam kết trả nợ + Cán TD yêu cầu KH bổ sung TSĐB nợ vay TSĐB bị giảm giá, vay KH có điều bất ổn Việc bổ sung giúp làm tăng giá trị TSĐB khoản vay Nếu trường hợp xảy rủi ro vốn tổn thất NH giảm Đồng thời, thêm phần TS bị đem làm vật bảo đảm cho NH DN có thêm động lực để sản xuất kinh doanh có hiệu nhằm giữ lại tài sản + Biện pháp cho vay thêm Biện pháp áp dụng KH gặp khó khăn vốn, ảnh hưởng tới việc thu nợ KH Biện pháp giúp ngăn chặn thua lỗ cho KH vay vốn, đảm bảo khả thu hồi nợ cho NH 83 + Ngừng giải ngân, thu hồi vốn vay + Ngoài ra, Chi nhánh thực gia hạn nợ cho KH Việc thực cán tín dụng thấy có hiệu mà KH chưa có đủ khả trả nợ trì khoản cho vay thêm thời gian chắn sinh lãi trả nợ cho NH + Xử lý nợ biện pháp cuối khởi kiện biện khác khơng có hiệu lực với KH Hồ sơ vay phải đầy đủ giấy tờ cần thiết giấy đề nghị vay vốn, phương án sản xuất kinh doanh, chứng minh nhân dân, hộ khẩu, giấy tờ chứng minh quyền sở hữu TSĐB… phải thủ tục trình ký, cơng chứng nhằm đảm bảo mặt pháp lý yếu tố thực thi + Theo dõi biến động bên ngồi ảnh hưởng đến Chi nhánh, KH Nhằm xây dựng sách cho vay hợp lý để đảm bảo an toàn cho hoạt động đầu tư Chi nhánh, đặc biệt tình hình tài tiền tệ ngồi nước có liên quan trực tiếp việc xây dựng sách TD cho Chi nhánh Nội dung nghiên cứu mặt như: Sự gia tăng phát triển kinh tế, tình hình lạm phát, diễn biến thị trường vốn, quan hệ cung cầu thị trường + Kiểm tra bất thường nơi khách hàng cư trú sản xuất - Tăng số lần xếp hạng tín dụng định kỳ từ lần/năm lên lần/năm theo báo cáo quí nhằm kịp thời phát đưa sách xử lý kịp thời - NH hạn chế gia hạn nợ, điều chỉnh kỳ hạn trả nợ tràn lan, thiếu Ngân hàng nên đưa mơ hình đo lường rủi ro tín dụng góc độ danh mục cho vay Danh mục cho vay Chi nhánh thường tập trung lớn vào lĩnh vực “nóng” BĐS chứng khốn Chính vậy, thời gian qua danh mục cho vay Chi nhánh bị cân đối Quản trị danh mục cần có nhìn lợi nhuận rủi ro góc độ tồn danh mục khơng phải khoản tín dụng riêng lẻ Có thể danh mục có khoản cho vay rủi ro cao có khoản cho vay rủi ro thấp Điều quan trọng mức sinh lời danh mục có đủ để bù đắp rủi ro đạt mức lợi nhuận mong muốn hay khơng Chính cần mơ hình đo lường rủi ro tổng thể danh mục cho vay Ngân hàng phải định kỳ rà soát lại hệ thống xếp hạng tín dụng nội Kết xếp hạng thường xuyên phải kiểm tra đánh giá phận kiểm tra độc lập trực thuộc trụ sở để có phát chỉnh sửa kịp 84 thời Bộ phận tiến hành thủ tục kiểm tra thích hợp để đảm bảo tính khách quan xác hệ thống Các bước thực hiện: + Phân tích đánh giá tồn danh mục TD để đưa nhận định vấn đề không hợp lý kết xếp hạng Phân tích phải dựa thông tin tổng hợp Chi nhánh thông tin kiện kinh tế + Thường xuyên kiểm tra sở chọn mẫu ngẫu nhiên để đánh giá chất lượng xếp hạng + Tập hợp, quản lý phản hồi hệ thống từ phận sử dụng kiểm sốt hệ thống để có xử lý kịp thời + Đánh giá tổng thể đề xuất cho cấp cao cho Ban Tổng giám đốc thay đổi cần thiết liên quan đến hệ thống xếp hạng tín dụng nội Tăng cường cơng tác mua bảo hiểm tiền gửi Để đề phịng số trường hợp dẫn đến rủi ro hoạt động TD mà Chi nhánh lường trước thiên tai, hỏa hoạn, hư hỏng cơng trình,… việc mua bảo hiểm tiền gửi giúp cho Chi nhánh hạn chế tác hại rủi ro, lẽ toàn rủi ro chuyển cho quan bảo hiểm, nguồn trả nợ cho Chi nhánh rủi ro xảy Vì vậy, cơng tác mua bảo hiểm biện pháp hữu hiệu để phòng chống rủi ro cho vay Hồn thiện hệ thống thơng tin phục vụ cho công tác quản lý khách hàng, phân loại nợ trích lập dự phịng rủi ro tín dụng - Chi nhánh cần xây dựng kho liệu lịch sử tổn thất TD khứ cho riêng cách lưu trữ hồ sơ TD với thông tin ứng dụng thời gian dài Điều giúp cho NH đánh giá khoản tổn thất TD nhóm khoản cho vay xảy tương lai - Không đơn giản vào thời gian hạn khoản nợ để phân loại khoản vay, việc phân loại nợ theo phương pháp định tính cịn vào nhiều tiêu tài phi tài khác Vì vậy, việc phân loại nợ theo phương pháp đòi hỏi thu thập nhiều thông tin Khi thông tin cung cấp đầy đủ, xác kịp thời giúp NHTM đánh giá xác chất lượng khoản vay KH nhằm hạn chế nợ xấu tiến hành trích lập dự phịng RRTD phù hợp Do mà, LVPB – HCM cần phải đại hóa hệ thống thơng tin nhằm phục vụ tốt cho việc phân loại nợ Các thông tin mà NH thu thập bao gồm: thông tin KH, xếp hạng DN, thị trường nước, sách kinh tế vĩ mơ,… thơng tin tình hình hoạt động NH, tình hình 85 huy động vốn hay cấp TD Chi nhánh trực thuộc… Việc thu thập quản lý thông tin quan trọng, giúp cho Chi nhánh đánh giá rủi ro tiềm ẩn, từ có biện pháp phịng ngừa thích hợp Việt Nam q trình chuyển đổi kinh tế nên hệ thống thơng tin cịn thiếu yếu, chất lượng khả tiếp cận thông tin cịn nhiều hạn chế, chi phí cao Điều dẫn đến việc thu thập thông tin để đánh giá KH khó Nên việc xây dựng mộ hình nội giúp thống kê nhóm KH lĩnh vực hoạt động để thu thập thêm thơng tin ngành từ KH khác ngành Thêm vào đó, ngân hàng thường đánh giá lực tài KH vào báo cáo tài họ, độ tin cậy báo cáo lại khơng cao Vì vậy, LVPB – HCM NHTM khác cần phải hoàn thiện hệ thống thông tin từ nhiều nguồn khác để xác định mức độ vấn đề phát sinh rủi ro nhằm đưa biện pháp khắc phục Bên cạnh đó, hệ thống thơng tin nội tồn KH để hệ thống truy cập tìm kiếm thơng tin cần thiết Thực tế, LVPB – HCM có hệ thống thơng tin nội KH hệ thống cung cấp thông tin hoạt động tiền gửi vay vốn mà chưa có thơng tin hồ sơ pháp lý, uy tín… Trong thời gian tới, LVPB – HCM nên bổ sung thông tin vào hệ thống thơng tin nội Mơ hình thông tin nội không giúp Chi nhánh hạn chế RRTD mà giúp cho Chi nhánh tạo mối quan hệ tốt với KH, tăng cường vị trí, uy tín cho Chi nhánh giúp KH dự đốn trước yếu tố mơi trường ảnh hưởng tới hoạt động KH, giúp KH phát triển lực nội tại, thay đổi chiến lược giúp giảm thiệt hại, nâng cao hiệu hoạt động kinh doanh Và giúp Chi nhánh sàng lọc khách hàng triển vọng khơng thời điểm nghiên cứu mà cịn tương lai Hệ thống thông tin nội Thông tin khách hàng Thông tin ngành kinh tế Thông tin pháp lý Thông tin thị trường Thông tin qui định NH Hình 5.1: Mơ hình thông tin nội mẫu 86 Thông tin đặc điểm vùng miền kinh tế Thơng tinh sách Nhà nước Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động NH Thứ nhất, CNTT giúp cho NH lưu trự lượng thơng tin khổng lồ làm đầu vào cho công tác chấm điểm TD Qui mô KH NH ngày tăng lên với việc áp dụng hệ thống xếp hạng TD vào việc phân loại nợ lại đòi hỏi NH phải xây dựng hệ thống bao gồm nhiều loại thông tin để làm đầu vào cho công tác chấm điểm TD khiến cho số lượng thông tin mà NH phải thu thập lưu trữ tăng lên nhiều Do vậy, việc ứng dụng khoa học công nghệ vào lưu trữ thông tin điều cần thiết Thứ hai, Tạo phần mềm tự động thông báo nhanh, nhắc nhở kh cán td thời hạn, số tiền trả nợ Ngân hàng nên tạo phần mềm tự động thống kê thời hạn trả nợ KH, nhắc nhở cán gửi tin nhắn cho KH biết thời hạn trả nợ, số tiền trả, thủ tục đến trả nợ Việc thông báo nhanh đến KH nhằm tránh để KH có tâm lý chần chừ muốn chiếm dụng vốn Về lâu dài, trở thành thói quen trả nợ khơng hạn cho NH Thứ hai, để thực phân loại nợ trích lập dự phịng rủi ro theo u cầu IAS 39 cần phải có hỗ trợ công nghệ đại Hiện nay, điều kiện Việt Nam chưa cho phép NH áp dụng giá trị khấu hao phương pháp lãi suất thực tế vào việc xác định giá trị khoản vay trích lập dự phịng RRTD Tuy nhiên, tương lai xu hướng chung NH phải thực điều Để làm điều NH phải xây dựng chương trình phần mềm tin học đáp ứng việc tính tốn luồng tiền chiết khấu theo lãi suất thực tế khế ước nhận nợ, hợp đồng TD Từ phân tích cho thấy CNTT đóng vai trị quan trọng hoạt động NH Do vậy, thời gian tới, LVPB – HCM nên đầu tư vào CNTT để nâng cao khả lưu trữ thông tin đồng thời nên bắt đầu quan tâm tới việc xây dựng chương trình phần mềm đáp ứng việc tính tốn luồng tiền chiết khấu theo lãi suất thực tế Nhưng phần mềm, thiết bị, ứng dụng công cụ dự báo cho nhìn tồn cảnh vấn đề RRTD nói riêng vấn đề kinh tế nan giải nói chung sử dụng phần mềm, mơ hình cách đắn, đừng lạm dụng tin vào hồn tồn 87 Hồn thiện qui trình, phương pháp phân loại nợ trích lập dự phịng rủi ro tín dụng theo hướng áp dụng Chuẩn mực Quốc tế Một là, Xác định tổn thất mục tiêu cho danh mục cho vay theo tinh thần Basel II NH sử dụng mơ hình dựa hệ thống liệu nội Tỷ lệ trích lập nhóm nợ cứng nhắc Tổn thất ước tính khoản cho vay nhóm nợ có tổn thất ước tính khơng giống Do đó, ấn định mức trích lập dự phịng rủi ro chung cho khoản vay dẫn đến tình trạng có khoản vay dự phịng cao có khoản vay dự phịng thấp tổn thất ước tính thật Trên tinh thần Basel II NH sử dụng mơ hình dựa hệ thống liệu nội để xây dựng khả tổn thất ước tính EL = PD x LGD x EAD (5.1) EL: Expected Loss: tổn thất ước tính PD: Probability of Default: xác suất khách hàng không trả nợ LGD: Loss Given Default: tỷ trọng tổn thất ước tính EAD: Exposure At Default: tổng dư nợ khách hàng thời điểm khách hàng không trả nợ Hai là, Áp dụng Chuẩn mực kế toán Quốc tế (IAS 39) Hiện nay, hầu hết NHTM đại phát triển Thế giới áp dụng Chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS) hạch toán nghiệp vụ NH Trong có chuẩn mực số 39 (IAS 39) qui định phương pháp hạch toán phân loại nợ trích lập dự phịng RRTD IAS 39 số 41 Chuẩn mực kế toán Quốc tế xây dựng ban hành năm 1998 hoàn thiện qua năm 2003, 2004 Ủy ban Chuẩn mực kế toán Quốc tế (IASB), tổ chức độc lập tài trợ Chính phủ nước phát triển Chuẩn mực xây dựng nguyên tắc cho việc ghi nhận, xác định giá trị cơng bố thơng tin cơng cụ tài chính, IAS 39 dựa việc sử dụng giá trị hợp lý (Fair value) – giá trị tài sản mà người mua người bán sẵn sàng trao đổi, hạch tốn kế tốn cơng cụ tài chính, đặc biệt bên tài sản Bảng cân đối kế tốn Nội dung IAS 39 chia làm phần là: Ghi nhận tài sản tài chính, xác định giá trị tài sản tài chính, suy giảm giá trị tài sản tài chính, nghiệp vụ phịng ngừa rủi ro Như vậy, so sánh chuẩn mực với Quyết định 493 có khác biệt vô lớn Điều dẫn đến số dự phịng cần trích lập theo qui 88 định Việt Nam Chuẩn mực Quốc tế có chênh lệch rõ rệt, hạch tốn theo Chuẩn mực Việt Nam số dự phịng thực tế thấp nhiều so với hạch toán theo Chuẩn mực Quốc tế Có chênh lệch la khác biệt lớn việc tính tốn giá trị khoản vay để xác định mức dự phòng cần thiết Quyết định 493 sử dụng giá trị sổ sách khoản vay để tính mức trích lập dự phòng IAS 39 đòi hỏi phải dùng giá trị khấu hao khoản vay thơng qua việc tính toán luồng tiền vào chiết khấu từ tương lai khoản vay theo phương pháp lãi suất thực tế để xác định mức trích lập dự phịng Do đó, thấy việc trích lập dự phịng theo Quyết định 493 khơng phản ánh xác mức độ rủi ro mà Chi nhánh phải gánh chịu Thực tế, Việt Nam chưa cho phép áp dụng đầy đủ IAS 39 thiếu điều kiện cần thiết Tuy nhiên, dài hạn điều kiện thõa mãn việc áp dụng đầy đủ IAS 39 cần thiết NHTM Việt Nam Do tính chất phức tạp việc áp dụng chuẩn mực điều kiện khác, mà LVPB – HCM chưa áp dụng thực phân loại nợ trích lập dự phịng theo IAS 39 mà thực theo Quyết định 493 Chính vậy, NH cần xây dựng kế hoạch lộ trình dần triển khai việc áp dụng IAS 39 Bên cạnh đó, LVPB – HCM cần đưa văn hướng dẫn cụ thể, qui trình, phương pháp, mơ hình sử dụng để tính tốn phục vụ việc phân loại nợ trích lập dự phòng RRTD Ba là, Áp dụng thêm yếu tố xác suất vỡ nợ KH vào trích lập dự phịng Hiện tại, NH tn thủ trích dự phòng tổn thất theo Quyết định 493/QĐ- NHNN Tuy nhiên, hạn chế cách trích lập dự phịng vào nhóm nợ, khơng phân biệt rõ hạng KH Vì vậy, NH sử dụng kết xếp hạng TD để đưa yếu tố xác suất vỡ nợ KH vào cơng thức tính tốn (như hướng dẫn ủy ban Basel) chắn khoản trích lập dự phịng xác với thực tế NH) Trên biện pháp áp dụng để phịng ngừa hạn chế RRTD, góp phần nâng cao hiệu hoạt động TD NH Tuy nhiên rủi ro thật xảy ra, ta phải tìm hiểu rõ ngun nhân để từ áp dụng giải pháp phù hợp 89 CHƯƠNG KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 6.1 KẾT LUẬN Sau nước ta gia nhập WTO, kinh tế chuyển sang bước phát triển Tất lĩnh vực nói chung lĩnh vực tài NH nói riêng đứng trước hội lớn tận dụng để tăng tốc độ phát triển, hoàn thiện nâng cao chất lượng NH Tuy nhiên, NH dự báo lĩnh vực cạnh tranh khóc liệt có xâm nhập NH 100% vốn nước ngồi tập đồn tài lớn mạnh Từ đó, LVPB - HCM ngày cải cách tìm hướng phát triển riêng hoạt động NH, có hoạt động TD Tín dụng nghiệp vụ quan trọng tạo lợi nhuận nhiều cho NHTM nói chung LVPB - HCM nói riêng Trong năm qua, LVPB - HCM có tăng trưởng TD không ổn định Mặt khác, hoạt động TD lại hoạt động có nhiều rủi ro nên việc đương đầu với RRTD điều khơng thể tránh khỏi LVPB - HCM cần có biện pháp nâng cao chất lượng hiệu hoạt động TD Thời gian qua giai đoạn mà tình hình Thế giới có nhiều biến động, khủng hoảng nợ công Châu Âu, giá xăng, dầu liên tục tăng, giá vàng bất ổn… phần ảnh hưởng đến kinh tế nước ta Giá hàng hoá nước tiếp tục tăng lên, làm cho nguy lạm phát tăng cao Để kiềm chế lạm phát ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội, Chính phủ ban hành nhiều biện pháp để thắt chặt tiền tệ Mặc dù sách đạt nhiều thành công, song nhiều DN NH đối mặt với nhiều khó khăn Tuy nhiên với tinh thần đoàn kết, tâm cao cán nhân viên ủng hộ cấp Đảng Uỷ, Chính quyền Ban ngành tồn thể địa phương, LVPB – HCM hoàn thành tốt nhiệm vụ thời kì kinh tế gặp nhiều khó khăn Lợi nhuận Chi nhánh có tăng qua năm mức tăng lại thấp Đặc biệt giai đoạn tháng đầu năm 2013, thu nhập chi phí giảm lợi nhuận lại tăng so với kỳ năm trước Đạt kết ngân hàng quản lý tốt mặt chi phí Về tình hình hoạt động TD: Ta thấy hoạt động TD Chi nhánh chưa thực đạt kết tốt Công tác thu nợ chưa thực đạt kết mong muốn, nợ hạn, nợ xấu tăng Chi nhánh kịp thời nhận có giải pháp khắc phục vịng kiểm sốt Chi 90 nhánh Tuy tỷ lệ nợ xấu thấp so với 3% Chi nhánh cần cố gắng để giảm bớt tỷ lệ nợ xấu Về công tác quản lý dự phịng RRTD: Cơng tác dự phịng RRTD Chi nhánh thực tốt theo qui định NHNN Việc trích lập dự phịng Chi nhánh quan tâm coi trọng Công tác quản lý RRTD Chi nhánh đặt lên hàng đầu Tỷ lệ nợ xấu dư nợ đảm bảo qui định NHNN, Chi nhánh trì mức thấp, cao 1,33% 6.2 KIẾN NGHỊ 6.2.1 Đối với Nhà nước, Chính phủ: - Xây dựng sở pháp lý việc trao đổi thông tin NH với quan NN làm tiền đề cho NH việc phân tích KH vay vốn trích lập dự phịng RRTD Bên cạnh đó, xây dựng phát triển quan chuyên cung cấp thơng tin Chính phủ bộ, ngành, quan chức nên xem xét, nghiên cứu thành lập tổ chức, công ty chuyên thu thập, cung cấp thông tin Tạo điều kiện cho Công ty xếp hạng tín nhiệm (CRA) Việt Nam đời phát triển Khi công ty đời NHTM có thêm nguồn thơng tin để so sánh kiểm chứng với thông tin thu thập từ nguồn khác - Xây dựng tiêu trung bình ngành Các tiêu tài trung bình ngành tiêu chuẩn quan trọng đánh giá xếp hạng tín dụng DN NHTM NH so sánh tiêu tài DN với tiêu trung bình ngành để đánh giá tình hình tài DN lành mạnh hay yếu Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu thống kê đầy đủ có độ tin cậy cao số tài trung bình ngành để làm tiêu chuẩn phân tích, đánh giá tình hình tài DN Do đó, thời gian tới, Tổng cục Thống kê nên thực nghiên cứu để đưa hệ thống số trung bình ngành có độ tin cậy cao, đồng thời phải liên tục cập nhật tiêu theo tình hình kinh tế chung Điều tạo thuận lợi cho NH việc xếp hạng TD mà tạo thuận lợi cho DN phân tích tài để cải thiện hiệu quản lý DN - Chính phủ cần phát huy tốt vai trị hỗ trợ cho NH việc cung cấp thông tin KH, ký duyệt hồ sơ vay vốn cho KH giúp cho hoạt động TD Chi nhánh thuận lợi - Toà án nhân dân tỉnh cần tiếp tục hỗ trợ NH vụ NH đưa khởi kiện đề nghị xử lý nhằm đảm bảo tính nghiêm minh pháp luật tạo điều kiện cho hoạt động NH có hiệu 91 - Cần quan tâm việc xử lý nợ tổ chức thành lập trung tâm phát mại tài sản cầm cố, chấp để Chi nhánh thu hồi vốn - Xây dựng hệ thống Chuẩn mực kế toán phù hợp với Chuẩn mực kế toán quốc tế - Cần quan tâm đến việc cấp giấy phép kinh doanh cho công ty, doanh nghiệp mức 6.2.2 Đối với LVPB - HCM - Chi nhánh cần quan tâm việc kiểm soát RRTD để tránh chất lượng TD có chuyển biến xấu thời gian tới việc hỗ trợ LVPB - HCM thành lập phận quản lý rủi ro riêng phận thu thập thông tin KH - Quan tâm tạo điều kiện việc đào tạo cán bộ, nâng cao trình độ nghiệp vụ cho nhân viên cấp để hoạt động PGD ngày đạt hiệu - Miễn giảm lãi để thu hồi nợ - Trang bị bổ sung sở vật chất kỹ thuật công nghệ cho LVPB – HCM - Duy trì phát động phong trào thi đua hoàn thành tiêu kế hoạch đề ra, kịp thời khen thưởng PGD, cá nhân có thành tích tốt điển hình - Các qui chế sách, văn đạo hướng dẫn, giải đáp hoạt động TD phải sát thực, rõ ràng, dễ hiệu để tránh nhầm lẫn trình thực Bên cạnh đó, Chi nhánh cần tiếp thu ý kiến đóng góp nhân viên, rà soát lại văn hành để sửa đổi bổ sung văn phù hợp hơn, thực tế 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO Nguyễn Thành Long (2011) Luận văn tốt nghiệp “Hạn chế rủi ro tín dụng – phân loại nợ trích lập dự phịng rủi ro tín dụng Ngân hàng Thương Mại Cổ phần Á Châu Chi nhánh Sài Gòn” Lưu Thúy Vân (2011) Luận Văn tốt nghiệp “Phân tích thực trạng nợ xấu Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam” Nguyễn Thị Phương Thảo (2012) Luận văn tốt nghiệp “Rủi ro tín dụng biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng Ngân hàng TMCP Á Châu Chi nhánh Sài Gòn” Lữ Thụy Anh (2012) Luận văn tốt nghiệp “Nâng cao hiệu hoạt động tín dụng Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP Hồ Chí Minh” Báo cáo tài Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP Hồ Chí Minh giai đoạn 2010 – 2012 tháng đầu năm 2012, 2013 Báo cáo tài Ngân hàng TMCP Á Châu Chi nhánh Sài Gòn giai đoạn 2010 – 2012 tháng đầu năm 2012, 2013 Sổ tay tín dụng ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP.Hồ Chí Minh Sổ tay tín dụng ngân hàng TMCP Á Châu Chi nhánh Sài Gòn Một số văn pháp luật NHNN ban hành: - Quyết định 18/2007/QĐ-NHNN số 493/2005/QĐ-NHNN việc sửa đổi bổ sung số điều qui định phân loại nợ, trích lập sử dụng dự phịng rủi ro tín dụng hoạt động TCTD 10 Nguyễn Đình Ngọc – Đội trưởng Đội tài Ngân hàng, Phịng Cảnh sát điều tra tội phạm trật tự quản lý kinh tế chức vụ - Công an TP Hà Nội Thực trạng & cách thức phòng ngừa tội phạm lĩnh vực Ngân hàng 11 Lê Ngọc Quỳnh (12/2012) Nguyên Giám đốc quản lý tín dụng NHĐT&PT Việt Nam, Chuyên viên cao cấp NHĐT&PT Việt Nam Quản lý rủi ro tín dụng xử lý thu hồi nợ xấu NHTM 93 * Danh sách trang web tham khảo Phương pháp ước tính tổn thất tín dụng dựa hệ thống sở liệu đánh giá nội - IRB ứng dụng quản trị rủi ro http://archive.saga.vn/dfincor.aspx?id=10257 Các tiêu đánh giá chất lượng tín dụng http://www.voer.edu.vn/module/cac-chi-tieu-danh-gia-chat-luong-tin-dung Một số vấn đề pháp lý quản lý rủi ro tín dụng http://luattaichinh.wordpress.com/2008/09/05/m%E1%BB%99ts%E1%BB%91-v%E1%BA%A5n-d%E1%BB%81-phap-ly-v%E1%BB%81r%E1%BB%A7i-ro-tin-d%E1%BB%A5ng/ 94 ... ÁI LIÊN MSSV: LT11047 HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT CHI NHÁNH TP.HỒ CHÍ MINH - VỚI PHƯƠNG PHÁP SO SÁNH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU CHI NHÁNH SÀI... đề tài: ? ?Hạn chế rủi ro tín dụng Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt Chi nhánh TP Hồ Chí Minh – với phương pháp so sánh hoạt động tín dụng ngân hàng TMCP Á Châu Chi nhánh Sài Gòn? ?? với mong muốn... tác phịng ngừa rủi ro tín dụng ngân hàng TMCP Á Châu Chi nhánh Sài Gòn 64 Chương 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA VÀ HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT CHI NHÁNH