TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA LUẬT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP (Niên khóa: 2013 - 2014) ĐỀ TÀI CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH Giáo viên hướng dẫn: TS. Cao Nhất Linh Bộ môn: Luật thương mại Sinh viên thực hiện: Bùi Ngọc Trầm MSSV: 5106202 Lớp: Luật thương mại 2 Khóa : 36 Cần Thơ, tháng 11/2013 LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp, ngoài sự nỗ lực phấn đấu của bản thân, tôi đã nhận được rất nhiều sự hướng dẫn, giúp đỡ quý báu của thấy cô, bạn bè. Với lòng kính trọng và biết ơn tôi xin được gửi lời cám ơn sâu sắc tới: Thầy Cao Nhất Linh, giảng viên đã trực tiếp hướng dẫn, quan tâm giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành tôt luận văn này. Tôi xin gửi lời cám ơn đến thầy cô Khoa Luật đã tận tình truyền đạt cho tôi kiến thức trong gần bốn năm học tập. Vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho tôi nghiên cứu luận văn mà còn là hành tranh quý báo để tôi bước vào đời một cách vững chắc và tự tin. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, đã tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành luận văn. Và xin chân thành cám ơn bạn bè đã luôn quan tâm, chia sẽ và động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình thực hiện luận văn nhưng do thời gian và trình độ có hạn nên không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự góp ý của thầy cô và bạn bè. Sinh viên thực hiện Bùi Ngọc Trầm NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... Ngày tháng năm NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... Ngày tháng năm MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU ........................................................................................................................... 1 1. Lý do nghiên cứu ................................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................................ 2 3. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................................. 2 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................................... 2 5. Kết cấu luận văn.................................................................................................................... 2 CHƢƠNG 1: .............................................................................................................................. LÝ LUẬN CHUNG VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH................. 3 1.1 Một số khái niệm về kinh doanh lữ hành ......................................................................... 3 1.1.1 Định nghĩa về kinh doanh lưu trú .............................................................................. 3 1.1.2 Phân loại kinh doanh lữ hành .................................................................................... 4 1.1.2.1 Căn cứ vào tính chất của hoạt động tạo ra sản phẩm ...................................... 4 1.1.2.2 Căn cứ vào phương thức và phạm vi hoạt động ............................................... 4 1.1.2.3 Căn cứ vào quy định của Luật Du lịch Việt Nam ............................................. 5 1.1.3 Đặc điểm của kinh doanh lữ hành ............................................................................. 5 1.1.4 Vai trò của kinh doanh lữ hành ................................................................................. 8 1.2 Một số khái niệm về kinh doanh lƣu trú du lịch .............................................................. 11 1.2.1 Định nghĩa về kinh doanh lưu trú du lịch ................................................................. 11 1.2.2 Phân loại về kinh doanh lưu trú du lịch .................................................................... 11 1.2.3 Đặc điểm của kinh doanh lưu trú du lịch .................................................................. 12 1.2.4 Vai trò của kinh doanh lưu trú du lịch ...................................................................... 14 1.3 Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật về kinh doanh lữ hành và lƣu trú du lịch tại Việt Nam....... ........................................................................................................... 15 CHƢƠNG 2: ............................................................................................................................. CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ KINH DOANH LƢU TRÚ DU LỊCH.................................................................................................................................... 17 2.1 Chủ thể hoạt động kinh doanh lữ hành và lƣu trú du lịch ............................................. 17 2.1.1 Chủ thể kinh doanh lữ hành ...................................................................................... 17 2.1.1.1 Chủ thể kinh doanh lữ hành nội địa.................................................................. 18 2.1.1.2 Chủ thể kinh doanh lữ hành quốc tế ................................................................. 18 2.1.2 Chủ thể kinh doanh lưu trú du lịch............................................................................ 19 2.2 Điều kiện đăng ký kinh doanh lữ hành và lƣu trú du lịch .............................................. 20 2.2.1 Điều kiện đăng ký kinh doanh lữ hành...................................................................... 20 2.2.1.1 Điều kiện đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa ................................................. 20 2.2.1.2 Điều kiện đăng ký kinh doanh lữ hành quốc tế ................................................. 21 2.2.2 Điều kiện đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch ........................................................... 23 2.3 Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành và lƣu trú du lịch ................................. 24 2.3.1 Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành .......................................................... 24 2.3.1.1 Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa ...................................... 24 2.3.1.2 trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành quốc tế ....................................... 25 2.3.2 Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch ............................................... 26 2.4 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, lƣu trú du lịch ................. 27 2.4.1 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành...................................... 27 2.4.1.1 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa .................. 27 2.4.1.2 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế .................. 28 2.4.2 Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch ........................... 30 CHƢƠNG 3:……. ..................................................................................................................... THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH, LƢU TRÚ DU LỊCH ........................................................................... 33 3.1 Thuận lợi trong kinh doanh lữ hành, lƣu trú du lịch ...................................................... 33 3.2 Khó khăn trong kinh doanh lữ hành, lƣu trú du lịch ...................................................... 37 3.3 Một số giải pháp đề xuất nhằm khắc phục những khó khăn trong hoạt động kinh doanh lữ hành, lƣu trú du lịch ................................................................................................. 41 KẾT LUẬN ................................................................................................................................. 46 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................. 47 Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch LỜI NÓI ĐẦU 1. Lý do nghiên cứu Việt Nam là một quốc gia có nhiều tiềm năng về du lịch. Vị trí địa lý cùng với lịch sử văn hóa dân tộc đã mang đến cho ngành du lịch Việt Nam một nguồn tài nguyên du lịch to lớn và vô cùng đa dạng. Bên cạnh nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú là nguồn tài nguyên văn hóa đặc sắc, đậm đà bản sắc dân tộc. Sự khai thác khôn khéo nguồn tài nguyên đó của những nhà kinh doanh lữ hành du lịch đã có “công” rất lớn cho sự nghiệp phát triển du lịch Việt Nam. Ngành kinh doanh du lịch Việt Nam không ngừng phát triển, đặc biệt là sau khi Việt Nam hội nhập vào kinh tế thế giới. Theo số liệu thống kê du lịch toàn quốc của Viện nghiên cứu phát triển du lịch, đến năm 2010, khách du lịch quốc tế đến Việt Nam là 5.049.855 lượt khách, khách du lịch nội địa đạt 28.000.000 lượt, mang đến tổng thu du lịch là 98,1 ngàn tỷ chiếm 5,8% tổng GDP cả nước.1 Số lượng khách du lịch và nguồn thu từ du lịch đã phán ánh sức hấp dẫn của du lịch Việt Nam và sự trưởng thành của ngành kinh doanh du lịch nói chung, kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch nói riêng. Thêm vào đó, tình hình chính trị bất ổn ở một số khu vực trên thế giới đã làm cho khách du lịch có nhu cầu tìm đến những điểm đến an toàn hơn. Đây chính là cơ hội để ngành du lịch Việt Nam cũng như cho các doanh nghiệp kinh doanh du lịch thu hút du khách đến Việt Nam. Theo dự báo những điểm đến được du khách quốc tế lựa chọn trong năm 2013, Hiệp hội Du lịch Mỹ (United States Tour Operators Association – USTOA) đánh giá, Việt Nam đứng thứ hai trong số các điểm đến mới nổi sẽ được du khách quốc tế lựa chọn trong năm 2013.2 Trong sự phát triển đó của ngành kinh doanh du lịch không thể thiếu vắng sự quản lý của cơ quan nhà nước, thông qua những văn bản pháp luật điều chỉnh hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp. Ngày 08 tháng 02 năm 1999, Pháp lệnh Du lịch được thông qua và phổ biến vào đời sống xã hội, đã tạo điều kiện cho ngành kinh doanh du lịch Việt Nam phát triển đúng hướng. Do những chuyển biến trong kinh tế - xã hội, năm 2005 Luật Du lịch được thông qua và thay thế cho Pháp lệnh Du lịch năm 1999. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật điều chỉnh đối với ngành kinh doanh du lịch chưa nhiều. Ngoài ra, hoạt động quản lý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong hoạt động kinh doanh du lịch, điển hình như trong kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch còn lỏng lẽo, làm cho môi trường kinh doanh du lịch chưa thực sự lành mạnh. Trong thời gian qua, đã xuất hiện nhiều sai phạm của các doanh nghiệp trong quá trình hoạt động kinh doanh. Chẳng hạn như việc bỏ lại khách du lịch Việt Nam ở Thái Lan của công ty Travel Life, gây xôn xao dư luận trong thời gian gần đây. Hay một số doanh nghiệp có hành vi làm cho khách du lịch nhầm lẫn “tên tuổi” của doanh nghiệp với doanh nghiệp nổi tiếng khác. 1 Viện nghiên cứu phát triển du lịch, Số liệu thống kê du lịch toàn quốc, http://www.itdr.org.vn/so-lieu-thong-ke-dulich/so-lieu-thong-ke-du-lich-viet-nam.html, [15/8/2013] 2 Gia Phong, Báo Hà Nội mới online, Bài viết: Năm 2013, dự báo du lịch thế giới tiếp tục tăng trưởng, http://hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/The-gioi/572489/nam-2013-du-bao-du-lich-the-gioi-tiep-tuc-tang-truong, [15/8/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 1 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Vì vậy, người viết nhận thấy nghiên cứu các cơ sở pháp lý trong hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch là cần thiết. Qua việc nghiên cứu các cơ sở pháp lý người viết làm rõ các quy định pháp luật điều chỉnh hoạt động trong kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch, từ đó đưa ra một số giải pháp hoàn thiện hoạt động kinh doanh lữ hành, hoạt động kinh doanh lưu trú của Việt Nam hiện nay. Đó là lý do người viết chọn đề tài: “Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch” làm đối tượng nghiên cứu trong luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Người viết nghiên cứu đề tài này nhằm tìm hiểu một cách có hệ thống các cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch của pháp luật Việt Nam hiện hành, có thể vận dụng để phát triển môi trường kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch lành mạnh, vững chắc. Đồng thời qua đó rút ra được một số thuận lợi cũng như khó khăn trong thực tiễn kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch, từ đó đưa ra một số giải pháp hoàn thiện. 3. Phạm vi nghiên cứu Với đề tài “ Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch”, người viết tập trung nghiên cứu các quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch, để làm căn cứ phân tích và đưa ra hướng hoàn thiện quy định pháp luật về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài, người viết sử dụng các phương pháp nghiên cứu: phương pháp nghiên cứu lý luận trên tài liệu sách vở, phương pháp phân tích luật viết, phương pháp phân tích tổng hợp. 5. Kết cấu luận văn Ngoài các phần: lời cảm ơn, mục lục, lời nói đầu, danh mục tài liệu tham khảo thì nội dung của luận văn được người viết trình bày gồm ba chương: Chương 1: Lý luận chung về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Chương 2: Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và kinh doanh lưu trú du lịch Chương 3: Thực trạng và giải pháp hoàn thiện cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch GVHD: TS. Cao Nhất Linh 2 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch CHƢƠNG 1 LÝ LUẬN CHUNG VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH Việt Nam là một trong những quốc gia có ngành du lịch đang phát triển, tuy “sinh sau đẻ muộn” hơn những nước có nền du lịch phát triển “kỳ cựu” trên thế giới nhưng tốc độ phát triển du lịch ở Việt Nam trong những năm gần đây được đánh giá rất khả quan. Một mặt Việt Nam có nguồn tài nguyên du lịch phong phú, mặt khác nhờ vào chính sách khuyến khích phát triển du lịch của nhà nước nên ngành, nghề kinh doanh du lịch Việt Nam ngày càng phát triển, đặc biệt là kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch. 1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH 1.1.1. Định nghĩa về kinh doanh lữ hành Theo nghĩa rộng, lữ hành bao gồm tất cả hoạt động di chuyển của con người, cũng như những hoạt động liên quan đến sự di chuyển đó.3 Với cách định nghĩa như vậy thì trong hoạt động du lịch có bao gồm yếu tố lữ hành. Nhưng không phải tất cả hoạt động lữ hành đều là du lịch. Có thể hình dung trên một chuyến máy bay, tất cả hành khách đang thực hiện hoạt động lữ hành, nhưng trong số họ có thể không phải tất cả đều là khách du lịch mà còn bao gồm những hành khách di chuyển vì mục đích khác như: đi công tác, học tập, trị bệnh,… Vì vậy, trong lĩnh vực du lịch, thuật ngữ “lữ hành” dùng để chỉ các hoạt động đi lại và các hoạt động khác liên quan đến chuyến đi với mục đích du lịch.4 Từ định nghĩa lữ hành theo nghĩa rộng, định nghĩa kinh doanh lữ hành cũng được tiếp cận theo nghĩa rộng. Có thể hiểu kinh doanh lữ hành là việc doanh nghiệp đầu tư để thực hiện một, một số hoặc tất cả các công đoạn trong quá trình tạo ra và chuyển giao sản phẩm từ sản xuất đến tiêu dùng du lịch với mục đích thu lợi nhuận. Kinh doanh lữ hành có thể là kinh doanh một hoặc nhiều hơn một, hoặc tất cả dịch vụ và hàng hóa nhằm thỏa mãn các nhu cầu của khách du lịch.5 Theo nghĩa hẹp, kinh doanh lữ hành chỉ bao gồm những hoạt động tổ chức các chương trình du lịch. Cách định nghĩa này được thể hiện trong Luật Du lịch số 44/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 (sau đây gọi tắt là Luật Du lịch năm 2005), lữ hành là việc xây dựng, bán và tổ chức thực hiện một phần hoặc toàn bộ chương trình du lịch cho khách du lịch.6 Ngoài ra, theo quy định của Luật Doanh nghiệp số 60/2005/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2005 (sau đây gọi tắt là Luật Doanh nghiệp năm 2005), kinh doanh là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lợi. 3 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 47 4 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. NGuyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 47 5 TS. NGuyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 48 6 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 48 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 3 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Như vậy, kinh doanh lữ hành theo cách tiếp cận của Luật Việt Nam là một quá trình bao gồm các công đoạn xây dựng, bán và tổ chức thực hiện chương trình du lịch nhằm mục đích là lợi nhuận. Ở công đoạn cuối cùng, doanh nghiệp có thể chỉ thực hiện một phần hoặc thực hiện toàn bộ chương trình du lịch. Theo định nghĩa này, hoạt động kinh doanh lữ hành ở Việt Nam được hiểu theo nghĩa hẹp và xác định một cách rõ ràng điểm xuất phát cũng như sản phẩm của kinh doanh lữ hành là chương trình du lịch. 1.1.2. Phân loại kinh doanh lữ hành 1.1.2.1. Căn cứ vào tính chất của hoạt động để tạo ra sản phẩm Có các loại như: kinh doanh đại lý lữ hành, kinh doanh chương trình du lịch, kinh doanh tổng hợp.7 Kinh doanh đại lý lữ hành hoạt động chủ yếu là làm dịch vụ trung gian tiêu thụ và bán sản phẩm một cách độc lập, riêng lẻ cho các nhà sản xuất du lịch để hưởng hoa hồng theo mức phần trăm (% ) của giá bán hoặc theo thỏa thuận trong hợp đồng với doanh nghiệp giao đại lý. Hoạt động kinh doanh này không làm gia tăng giá trị của sản phẩm trong quá trình chuyển giao từ lĩnh vực sản xuất sang lĩnh vực tiêu dùng du lịch. Loại hình kinh doanh này thực hiện nhiệm vụ trung gian, kết nối giữa nhà cung cấp với người có nhu cầu tiêu dùng nên không phải chịu rủi ro. Các yếu tố quan trọng bật nhất đối với hoạt động kinh doanh này là vị trí, hệ thống đăng ký và kỹ năng chuyên môn, kỹ năng giao tiếp và kỹ năng bán hàng của đội ngũ nhân viên.8 Khác với hoạt động kinh doanh đại lý lữ hành, hoạt động kinh doanh chương trình du lịch làm gia tăng giá trị của sản phẩm đơn lẻ của các nhà cung cấp để bán cho khách. Cơ sở của hoạt động này là liên kết các sản phẩm mang tính riêng lẻ của các nhà cung cấp độc lập thành sản phẩm mang tính trọn vẹn bán với giá gộp cho khách. Với hoạt động kinh doanh này chủ thể của nó phải gánh chịu rủi ro, san sẻ rủi ro trong quan hệ với các nhà cung cấp khác.9 Trong cách phân loại này còn có kinh doanh lữ hành tổng hợp. Kinh doanh lữ hành tổng hợp bao gồm tất cả các dịch vụ du lịch, trong đó nhà kinh doanh đồng thời vừa sản xuất trực tiếp từng loại dịch vụ, vừa liên kết các dịch vụ với các nhà cung cấp khác thành sản phẩm mang tính nguyên chiếc, vừa thực hiện bán buôn và bán lẻ, vừa thực hiện chương trình du lịch đã bán.10 1.1.2.2. Căn cứ vào phương thức và phạm vi hoạt động Căn cứ vào phương thức và phạm vi hoạt động có các loại như kinh doanh lữ hành gửi khách, kinh doanh lữ hành nhận khách, kinh doanh lữ hành tổng hợp.11 Thứ nhất, kinh doanh lữ hành gửi khách bao gồm cả gửi khách du lịch nội địa và gửi khách du lịch quốc tế. Kinh doanh lữ hành gửi khách là loại kinh doanh mà hoạt 7 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 49 8 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 49 9 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 49 10 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 50 11 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản lý kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 50 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 4 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch động chính của nó là tổ chức thu hút khách du lịch một cách trực tiếp để đưa khách đến nơi du lịch. Loại kinh doanh lữ hành này thích hợp với những nơi có cầu du lịch lớn.12 Thứ hai, kinh doanh lữ hành nhận khách bao gồm cả nhận khách du lịch quốc tế và khách du lịch nội địa. Đây là loại kinh doanh mà hoạt động chính của nó là xây dựng các chương trình du lịch, quan hệ với các công ty lữ hành gửi khách để bán các chương trình du lịch và tổ chức các chương trình du lịch đã bán cho khách thông qua các công ty lữ hành gửi khách. Loại kinh doanh này thích hợp với những nơi có tài nguyên du lịch nổi tiếng.13 Thứ ba, kinh doanh lữ hành kết hợp là hoạt động kinh doanh kết hợp giữa kinh doanh lữ hành gửi khách và kinh doanh lữ hành nhận khách. Loại kinh doanh này thích hợp với doanh nghiệp vĩ mô, có đủ nguồn lực để thực hiện các hoạt động gửi khách và nhận khách.14 1.1.2.3. Căn cứ vào quy định của Luật Du lịch Việt Nam Căn cứ vào Luật Du lịch thì kinh doanh lữ hành có các loại như kinh doanh lữ hành nội địa và kinh doanh lữ hành quốc tế. Thứ nhất, kinh doanh lữ hành quốc tế là việc xây dựng, bán và tổ chức thực hiện chương trình du lịch mà để thực hiện chương trình du lịch đó, khách du lịch phải đi ra khỏi quốc gia họ đang cư trú và thực hiện các thủ tục xuất – nhập cảnh. Trong kinh doanh lữ hành quốc tế còn được phân thành các loại sau kinh doanh lữ hành đối với khách du lịch vào Việt Nam, kinh doanh lữ hành đối với khách du lịch ra nước ngoài, kinh doanh lữ hành đối với khách du lịch vào Việt Nam và khách du lịch ra nước ngoài. Khách du lịch trong trường hợp này được gọi là khách du lịch quốc tế. Khách du lịch quốc tế theo Luật Du lịch năm 2005 là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài vào Việt Nam du lịch; công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại Việt Nam ra nước ngoài du lịch.15 Thứ hai, kinh doanh lữ hành nội địa là việc xây dựng, bán và tổ chức thực hiện chương trình du lịch tại những điểm du lịch trong nước, trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam cho khách du lịch nội địa – những người là công dân Việt Nam hoặc người nước ngoài thường trú ở Việt Nam.16 1.1.3. Đặc điểm của kinh doanh lữ hành Đặc điểm thứ nhất, kinh doanh lữ hành tập trung ở nơi có nhu cầu lớn về du lịch hay các trung tâm kinh tế. Trong giai đoạn đầu hình thành và phát triển, việc kinh doanh lữ hành được tổ chức ở những nơi có nguồn khách lớn, nơi có lượng cầu lớn về sản phẩm du lịch.17 Chuyến lữ hành đầu tiên do Thomas Cook tổ chức đều bắt đầu từ những nơi có nhu cầu du lịch. Việc phát hiện ra nhu cầu du lịch chính là bí quyết giúp cho hãng kinh doanh của Thomas Cook hình thành và phát triển. Bởi vì trong thời gian đó thông tin liên 12 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản lý kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 50 13 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản lý kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 50 14 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản lý kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 50 15 Khoản 3 Điều 34 Luật Du lịch số 44/2005/QH 11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 16 Khoản 2 Điều 34 Luật Du lịch số 44/2005/QH 11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 17 Xem thêm: TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 33 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 5 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch lạc không phát triển như ngày nay, nếu đặt trụ sở kinh doanh ở nơi cách xa nguồn khách hàng, thì khách hàng không có khả năng đi một chuyến hành trình dài để đăng ký cho một chuyến đi du lịch. Nên việc đặt trụ sở xa nơi có nguồn cầu du lịch như vậy làm giảm hiệu quả kinh doanh và cũng rất khó thu hút khách du lịch. Ngày nay, với sự phá triển không ngừng của công nghệ thông tin và phương tiện giao thông, khoảng cách về địa lý không còn gây những cản trở như trước, thông qua hệ thống đăng ký trực tuyến các nhà kinh doanh cũng không cần thiết đặt trụ sở ở gần nơi có nguồn cầu du lịch như trước. Tuy nhiên, trên thực tế các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành thường đặt trụ sở ở nơi có nguồn khách lớn. Đặc điểm thứ hai, hoạt động kinh doanh lữ hành vừa có tính phong phú, năng động và cạnh tranh cao. Một mặt, người đi du lịch ngày càng đòi hỏi cao về chất lượng của chuyến đi, nhu cầu của họ cũng thay đổi theo thời gian nên các doanh nghiệp phải không ngừng làm mới chương trình du lịch. Mặt khác do ngày càng có nhiều doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nên xuất hiện sự cạnh tranh trên thị trường cung du lịch. Việc tìm ra điểm đến mới và tổ chức các chuyến đi đến các điểm đó cho khách du lịch là một cách tốt để thu hút du khách. Đặc điểm thứ ba, kinh doanh lữ hành có tính liên kết và sản phẩm lữ hành có tính tổng hợp. Nội dung của hoạt động kinh doanh lữ hành ngày càng mở rộng, thay đổi nhanh chóng theo sự phát triển của cung – cầu du lịch. Từ chỗ đơn giản là cung cấp thông tin, cung cấp các dịch vụ đơn lẻ cho khách trong quá trình thực hiện chuyến đi, đến chỗ liên kết các sản phẩm của các nhà cung cấp khác nhau thành một sản phẩm để cung cấp cho khách trong suốt quá trình thực hiện chuyến du lịch của họ với mức giá gộp đã được xác định trước.18 Nên làm cho sản phẩm lữ hành có tính chất tổng hợp. Chẳng hạn là sự kết hợp với các dịch vụ như: dịch vụ vận chuyển, dịch vụ lưu trú, dịch vụ ăn uống... của các nhà sản xuất riêng lẻ thành một sản phẩm mới hoàn chỉnh. Bởi nhu cầu trong chuyến hành trình của khách du lịch mang tính tổng hợp và đồng bộ. Sự liên kết được thể hiện ở điểm, thứ nhất thông qua giữa các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành. Thứ hai là sự liên kết giữa ngành lữ hành với các ngành kinh tế khác, chẳng hạn như: giữa kinh doanh lữ hành với kinh doanh vận chuyển hành khách, giữa kinh doanh lữ hành với kinh doanh lưu trú du lịch. Do tính chất liên kết này nên trong quá trình hoạt động kinh doanh, các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành vừa đóng vai trò là người tiêu dùng vừa là người cung cấp sản phẩm. Cho nên trong kinh doanh lữ hành giữa các doanh nghiệp vừa cạnh tranh với nhau vừa liên kết với nhau để thỏa mãn nhu cầu của khách hàng. Từ đặc điểm trên dẫn tới đặc điểm này trong kinh doanh lữ hành. Đặc điểm thứ tư, kinh doanh lữ hành không chỉ mang lại lợi ích cho chính doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, mà còn mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất và người tiêu dùng du lịch.19 Thứ nhất, giữa nhà kinh doanh lữ hành với các nhà sản xuất khác. Như đã phân tích ở trên, trong quá trình kinh doanh doanh nghiệp kinh doanh lữ hành còn sử dụng hàng hóa và dịch vụ của doanh nghiệp khác, nên sinh ra nguồn thu cho doanh nghiệp khác. Thứ hai, sự chi trả của khách du lịch mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, đổi lại khách du lịch cũng nhận lại được sự phục vụ từ doanh nghiệp. 18 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 32 19 Xem thêm: TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 46 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 6 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Đặc điểm thứ năm, kinh doanh lữ hành đòi hỏi khả năng tổ chức kinh doanh, thiết lập và duy trì các mối quan hệ với các nhà cung cấp khác trong thị trường cung du lịch và sự tín nhiệm của khách du lịch đối với doanh nghiệp.20 Nhu cầu du lịch không chỉ xuất hiện một lần trong đời sống con người, mà nó gắn bó lâu dài với đời sống con người. Trong khi đó với doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, khách du lịch là “tủy sống” cho sự tồn tại của họ. Nên không chỉ phục vụ khách du lịch một lần mà doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nào cũng mong muốn được phục vụ nhiều lần sau đó đối với khách du lịch. Việc tạo ra một lượng khách hàng thân thiết là yếu tố quan trọng cho sự phát triển của doanh nghiệp và là lợi thế canh tranh cho doanh nghiệp. Hơn nữa, như đã phân tích ở trên, kinh doanh lữ hành mang tính liên kết cao. Nếu nhà kinh doanh lữ hành không thiết lập và duy trì được mối quan hệ với các nhà cung cấp khác thì rất khó khăn trong việc thực hiện chương trình du lịch cho khách hàng. Kinh doanh của doanh nghiệp có hiệu quả, chủ động và thuận lợi hơn khi mà doanh nghiệp mối quan hệ mật thiết với các cơ sở phục vụ nơi ăn chốn ở cho khách tại các điểm đến du lịch hay với các chủ sở hữu phương tiện vận chuyển. Đặc điểm thứ sáu, trong kinh doanh lữ hành có cả tính chất “nhập khẩu” và “xuất khẩu”. Chẳng hạn, trong kinh doanh lữ hành không chỉ phục vụ khách du lịch nội địa mà còn có cả khách du lịch quốc tế. Khi khách du lịch quốc tế tới điểm đến du lịch sẽ xuất hiện nhu cầu tiêu dùng du lịch. Thông qua hoạt động mua sắm của khách du lịch, nhiều hàng hóa của Việt Nam sẽ được “xuất khẩu” khi khách du lịch quốc tế trở về nước. Qua con đường này nhiều sản phẩm của Việt Nam được “xuất” ra nước ngoài. Ngược lại, khi khách du lịch Việt Nam sang du lịch nước ngoài, lúc về nước cũng mang theo một số hàng hóa của quốc gia khác về Việt Nam. Đặc điểm thứ bảy, kinh doanh lữ hành đòi hỏi chi phí cao cho quảng cáo, đặt văn phòng đại diện.21 Bởi khách hàng của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành là đại chúng. Số lượng khách hàng tiềm năng là rất lớn nhưng trên thị trường cung du lịch, không chỉ có riêng doanh nghiệp hoạt động, mà còn có rất nhiều doanh nghiệp khác đang hoạt động, thông qua hoạt động quảng cáo hay đặt văn phòng đại diện ở nhiều nơi là phương án tốt để công chúng tiếp cận được với sản phẩm du lịch của doanh nghiệp. Đặc điểm thứ tám, điểm khác biệt cơ bản giữa kinh doanh lữ hành với một số ngành kinh doanh dịch vụ khác là để tiêu dùng và hưởng thụ chuyến đi, khách du lịch phải rời nơi ở thường xuyên của họ. Bởi các nhà kinh doanh lữ hành không thể vận chuyển sản phẩm lữ hành đến tận nơi ở của khách du lịch để phục vụ khách hàng, và các dịch vụ mà nhà cung cấp muốn cung cấp cho khách hàng chỉ được thực hiện khi nhà cung cấp tiếp xúc với khách hàng. Mặt khác, nhà kinh doanh không thể di chuyển các tài nguyên thiên nhiên đến tận nơi ở của khách du lịch.22 Đặc điểm thứ chín, trong kinh doanh lữ hành quốc tế, khách du lịch quốc tế gặp rất nhiều khó khăn như sự bất đồng về ngôn ngữ, tiền tệ, phong tục tập quán, truyền thống, tín ngưỡng, khẩu vị ăn uống, thời tiết, khí hậu, sinh hoạt, thể chế chính trị, luật 20 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 33 21 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 23 22 Xem thêm: TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 42 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 7 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch pháp, thủ tục hành chính,... ở nơi đến du lịch và do đó tâm lý cảm nhận rủi ro trong tiêu dùng của khách du lịch, tạo ra hàng rào ngăn cản giữa cầu và cung trong du lịch. Nên vấn đề tạo niềm tin ở quốc gia đến du lịch đối với khách du lịch, sự an tâm khi tới du lịch của khách du lịch rất quan trọng, quyết định tới sự lựa chọn của khách du lịch.23 Đặc điểm thứ mười, chất lượng sản phẩm lữ hành không đồng nhất giữa các lần cung ứng. Chất lượng sản phẩm phụ thuộc vào yếu tố tâm lý, trạng thái tình cảm của cả người phục vụ lẫn người cảm nhận.24 Mà các yếu tố đó thì lại thay đổi và chịu tác động của nhiều nhân tố trong những thời điểm khác nhau. Đối với khách du lịch, sự cảm nhận về chất lượng sản phẩm dựa trên sự so sánh giữa những gì mà khách du lịch cảm nhận được về sản phẩm du lịch với những gì mà họ mong đợi về nó, đồng thời cái mà họ cảm nhận được cũng phải tương xứng với những chi phí mà họ đã bỏ ra. Mặt khác do sự cảm nhận của khách du lịch phụ thuộc vào yếu tố tâm lý, trạng thái tình cảm của người cảm nhận nên sự đánh giá về chất lượng sản phẩm lữ hành mang tính chủ quan, nên có thể đối với người này sản phẩm này tốt nhưng đối với người kia sản phẩm này dở. Ngoài ra, một phần sản phẩm lữ hành là dịch vụ, nó chỉ được thể hiện ra bên ngoài qua hoạt động của người phục vụ. Nên trạng thái tâm lý của người phục vụ cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Đặc điểm thứ mười một, thị trường du lịch dễ biến động và có tính thời vụ. Những yếu tố như nhu cầu, tâm lý của người tiêu dùng du lịch thay đổi, thời tiết, thu nhập của dân cư, giá cả hàng hóa và dịch vụ, tình hình kinh tế - chính trị,… là những yếu tố tác động mạnh đến thị trường du lịch. Ví dụ như ở từng mùa trong năm thì nhu cầu của du khách có sự thay đổi, như nhu cầu du lịch biển vào mùa hè hay nhu cầu du lịch lễ hội vào mùa xuân. Hoặc tâm lý “ăn theo” xu hướng trong nhu cầu du lịch, như sự phát triển du lịch miệt vườn, sinh thái trong những năm gần đây. Tóm lại, khi nhu cầu du lịch có sự thay đổi làm cho hoạt động kinh doanh lữ hành có tình thời vụ. Vì vậy, trong kinh doanh lữ hành đòi hỏi các nhà kinh doanh phải nhanh chóng nắm bắt được những diễn biến trên thị trường cầu du lịch nhằm có những biện pháp thích ứng với nhu cầu du lịch của du khách, duy trì nhịp độ phát triển đều đặn và nâng cao hiệu quả kinh doanh lữ hành. Đặc điểm thứ mười hai, do những đặc điểm trên nên ngành kinh doanh lữ hành không giống như ngành sản xuất vật chất khác, sản phẩm lữ hành không bảo quản hay lưu kho, lưu bãi được và giá của sản phẩm lữ hành có tính linh động cao.25 Thứ nhất do đa phần sản phẩm kinh doanh lữ hành là dịch vụ, nên mang tính vô tình. Vì có tính vô hình nên không thể bảo quản được. Mặt khác, sản phẩm lữ hành được hình thành khi có sự tiếp xúc giữa khách du lịch với người phục vụ, nên khi không có sự gặp gỡ đó sản phẩm lữ hành sẽ không hình thành. Thứ hai, do mang tính thời vụ nên giá cả của sản phẩm lữ hành có thể cao hơn hoặc thấp đi ở những thời điểm kinh doanh khác nhau. 1.1.4. Vai trò của kinh doanh lữ hành Kinh doanh du lịch đã định hình từ khi du lịch chỉ mới nhen nhóm hình thành. Hoạt động kinh doanh du lịch bắt đầu từ những hộ kinh doanh nhỏ lẻ với những hình thức kinh doanh đơn giản như dịch vụ ăn nghỉ cho khách bộ hành, dần dần đa dạng hơn 23 TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 42 24 Vũ Thị Thảo, Tài nguyên giáo dục mở, Khái niệm và đặc điểm về kinh doanh lữ hành, http://old.voer.edu.vn/module/kinh-te/dac-diem-va-noi-dung-cua-hoat-dong-kinh-doanh-lu-hanh.html, [15/8/2013] 25 Vũ Thị Thảo, Tài nguyên giáo dục mở, Khái niệm và đặc điểm về kinh doanh lữ hành, http://old.voer.edu.vn/module/kinh-te/dac-diem-va-noi-dung-cua-hoat-dong-kinh-doanh-lu-hanh.html, [15/8/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 8 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch và cuối cùng là sự ra đời của những công ty chuyên phục vụ cho nhu cầu của khách du lịch. Khi nhu cầu du lịch ngày càng trở nên phổ biến trong đời sống xã hội, dẫn đến sự ra đời của hàng loạt các doanh nghiệp kinh doanh du lịch lữ hành. Sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp cũng đã góp phần làm cho thị trường du lịch thêm sôi động. Chính những doanh nghiệp này là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của du lịch. Họ là những người đầu tiên nắm bắt được nhu cầu của du khách, từ đó không ngừng sáng tạo, đổi mới để làm đa dạng về sản phẩm du lịch, đáp ứng được thị hiếu của người đi du lịch, phát triển hoạt động du lịch của nước nhà. Ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh lữ hành nói riêng là một hình thức tốt để quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam đến thế giới, giúp cộng đồng thế giới hiểu rõ hơn về đất nước và dân tộc Việt Nam; làm cho thế giới đón nhận Việt Nam trong diện mạo mới – một diện mạo văn minh, hiện đại và thân thiện. Cùng với những nỗ lực của Nhà nước, thì thông qua các hoạt động quảng bá, kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành đã thu hút một lượng lớn du khách quốc tế tới Việt Nam. Lượng khách quốc tế đến Việt Nam ngày càng nhiều, bên cạnh đem lại nguồn thu du lịch còn góp phần giao lưu văn hóa giữa các dân tộc, tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, tăng tình đoàn kết hữu nghị giữa Việt Nam với các nước bạn. Đến bây giờ, thực sự ngành du lịch Việt Nam nói chung và kinh doanh lữ hành nói riêng đã có nhiều đóng góp trong việc thực hiện xứ mệnh đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam ra thế giới. Hơn thế, hoạt động kinh doanh du lịch còn góp phần trong hoạt động quản lý Nhà nước. Thông qua sự tương tác giữa doanh nghiệp và khách du lịch là một “kênh” để Nhà nước nắm bắt được tình hình thực tế của ngành du lịch trong nước, từ đó đưa ra những chính sách phù hợp và kịp thời. Ngành kinh doanh lữ hành của Việt Nam ngày càng phát triển, nhiều doanh nghiệp kinh doanh lữ hành ra đời cùng với sự ngày càng đa dạng, phong phú về sản phẩm du lịch nên đã thu hút được nhiều lượt khách quốc tế sang Việt Nam du lịch. Kinh doanh lữ hành quốc tế đem lại nguồn thu ngoại tệ đáng kể cho đất nước. Khi khách du lịch quốc tế đến Việt Nam du lịch, họ cũng đồng thời mang theo đồng tiền của quốc gia họ vào Việt Nam. Trong quá trình tiêu dùng du lịch, khách du lịch quốc tế đưa ngoại tệ vào lưu thông ở Việt Nam. Ngoài ra, thông qua hoạt động đổi tiền để tiêu dùng của khách du lịch nước ngoài ở ngân hàng cũng là nguồn thu ngoại tệ. Kinh doanh lữ hành còn có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương. Việc khai thác và đưa tài nguyên du lịch ở những vùng xa xôi, kinh tế kém phát triển vào các chương trình du lịch, đã tạo cơ hội để cho những địa phương ở những vùng đó phát triển kinh tế. Một mặt, mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ nên tạo khả năng tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ tại chỗ, nhờ đó tăng thu nhập cho người dân địa phương, mở rộng giao lưu kinh tế giữa các vùng, miền trong cả nước và với nước ngoài, đồng thời thúc đẩy các ngành kinh tế khác phát triển, ví dụ như nghề thủ công truyền thống. Mặt khác, với sự phát triển của kinh doanh lữ hành góp phần kích thích đầu tư. Để tạo điều kiện cho du lịch ở địa phương phát triển, chính quyền địa phương và trung ương sẽ có những chính sách đầu tư xây dựng, phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng, nên sẽ làm thay đổi bộ mặt kinh tế - xã hội ở những vùng đó, diện mạo của địa phương được chỉnh trang, sạch đẹp hơn, đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt. Đặc biệt, việc xây dựng chương trình du lịch ở các vùng biên giới, hải đảo đã góp phần tích cực khẳng định chủ quyền quốc gia trên biển và đất liền. GVHD: TS. Cao Nhất Linh 9 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Kinh doanh lữ hành kích thích phát triển ngành kinh tế khác. Điển hình như kinh doanh lữ hành tạo điều kiện cho giao thông vận tải phát triển. Yếu tố quyết định sự tồn tại của một doanh nghiệp kinh doanh lữ hành chính là sự hài lòng của khách hàng đối với sản phẩm mà họ cung cấp. Khi nhu cầu du lịch ngày càng cao, làm cho ngành du lịch ngày càng phát triển, đặc biệt là các ngành kinh doanh dịch vụ trong du lịch tiêu biểu như hoạt động kinh doanh lữ hành. Sự phát triển của kinh doanh lữ hành còn kéo theo sự phát triển của một số ngành khác, chẳng hạn như dịch vụ vận chuyển hành khách trong nước và quốc tế. Trong chuyến đi du lịch không thể thiếu các phương tiện vận chuyển. Để đáp ứng nhu cầu cho khách đi du lịch, đồng thời chủ động trong kinh doanh và tạo ra lợi thế trong cạnh trạnh, các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành hoặc tự mình hoặc liên kết với các doanh nghiệp kinh doanh vận chuyển hành khách. Riêng từ hoạt động liên kết với các nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển hành khách, các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành đã tự biến mình thành một bộ phận phân phối sản phẩm cho các nhà kinh doanh dịch vụ vận chuyển, tạo ra nguồn cầu thứ phát trên thị trường vận chuyển hành khách. Hoạt động kinh doanh lữ hành góp phần đáng kể vào bảo vệ tài nguyên môi trường. Bên cạnh tổ chức các chuyến đi du lịch văn hóa, các công ty du lịch còn mở rộng tổ chức nhiều chuyến tham quan du lịch sinh thái. Không thể phủ nhận những tín hiệu tích cực mà hoạt động du lịch sinh thái đã đem lại. Ngoài nguồn thu nhập đáng kể thì thông qua hoạt động này, giữa người và thiên nhiên trở nên gần gũi hơn, con người biết quý trọng thiên nhiên hơn. Dù là một cách gián tiếp nhưng thông qua hoạt động phát triển du lịch sinh thái của các doanh nghiệp đã góp một phần công sức vào hoạt động tuyên truyền bảo vệ môi trường. Trong một bức thông điêp nhân ngày Du lịch thế giới (27-9), Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon nhấn mạnh: “Du lịch và đa dạng sinh thái có quan hệ chặt chẽ với nhau. Thu nhập của ngành du lịch bền vững có thể hỗ trợ việc bảo tồn thiên nhiên cũng như phát triển kinh tế. Hơn nữa, du lịch bền vững có thể giúp nâng cao nhận thức của khách du lịch và các cộng đồng địa phương về tầm quan trọng của đa dạng sinh thái đối với cuộc sống hàng ngày của nhân loại”.26 Để thực hiện được điều này không chỉ là những hoạt động bên phía Nhà nước mà còn là sự chung tay góp sức của toàn xã hội, mà trước hết là của khách du lịch và doanh nghiệp kinh doanh du lịch. Sức hấp dẫn từ kinh doanh lữ hành đã làm xuất hiện ngày càng nhiều những doanh nghiệp kinh doanh lữ hành. Tính đến năm 2009, cả nước có 789 doanh nghiệp lữ hành quốc tế và hơn 10.000 doanh nghiệp lữ hành nội địa.27 Vì thế, để tồn tại và phát triển các doanh nghiệp không ngừng làm mới các sản phẩm du lịch. Một mặt, các doanh nghiệp không ngừng tìm kiếm những điểm đến mới lạ, mặt khác tổ chức chuyến du lịch trong mùa lễ hội hay tham quan làng nghề truyền thống là một trong những lựa chọn của các doanh nghiệp. Với ý tưởng kinh doanh này, không chỉ giúp nhà kinh doanh thu hút khách du lịch mà còn góp phần khôi phục, phát triển những lễ hội, những làng nghề truyền thống của dân tộc đang dần bị mai một. Tổ chức các chuyến lữ hành là một phương pháp tốt để tái sản xuất sức lao động. Qua những chuyến lữ hành, con người được thay đổi môi trường sống, giải tỏa được 26 Báo Du lịch Bắc Giang, Du lịch đóng vai trò quan trọng bảo vệ môi trường, http://dulichbacgiang.gov.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=849:du-lch-ong-vai-tro-quan-trngbo-v-moi-trng&catid=46:tin-th-gii&Itemid=85, [20/8/2013] 27 Tổng cục Du lịch, Du lịch Việt Nam nửa thế kỷ tự hào, http://www.vietnamtourism.gov.vn/index.php?cat=1010&itemid=8057, [20/8/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 10 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch những căng thẳng trong công việc và cuộc sống, mang lại ấn tượng và cảm xúc mới, đồng thời mở mang được kiến thức từ đó mang đến nguồn cảm hứng trong công việc và cuộc sống, góp phần hình thành những ý tưởng, giúp con người trở nên vui vẻ. Bên cạnh đó, thông qua các chuyến đi tham quan, nghỉ mát,…giúp du khách được đi đến các vùng miền, làm quen với các cảnh đẹp, với lịch sử và văn hóa của các dân tộc anh em, qua đó thêm yêu đất nước mình. Những chuyến đi như thế này là một phương tiện để giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước; giữ gìn truyền thống văn hóa của dân tộc. 1.2. Khái niệm về kinh doanh lƣu trú du lịch 1.2.1. Định nghĩa về kinh doanh lưu trú du lịch Trong Từ điển Việt – Hán, lưu trú được định nghĩa là ở tạm một thời gian. Với cách định nghĩa này thì lưu trú được tiếp cận theo góc độ của người thực hiện chuyến đi. Theo cách định nghĩa trong tiêu chuẩn quốc gia – TCVN XXXX: 2009, lưu trú là việc cung cấp tiện nghi phục vụ nhu cầu lưu trú, sinh hoạt của khách (ít nhất là chỗ ngủ và các thiết bị vệ sinh) trong thời gian tạm xa nơi cu trú thường xuyên. Hay là việc cung cấp dịch vụ nghỉ qua đêm cho khách. Theo định nghĩa này, lưu trú được tiếp cận theo góc độ của chủ thể kinh doanh.28 Theo nhóm tác giả Nguyễn Văn Mạnh – Hoàng Thị Lan Hương, kinh doanh lưu trú được định nghĩa là hoạt động kinh doanh cung cấp các dịch vụ cho thuê buồng ngủ và các dịch vụ bổ sung khác cho khách trong thời gian lưu lại tạm thời tại các điểm du lịch nhằm mục đích có lãi.29 Tóm lại, kinh doanh lưu trú du lịch là hoạt động kinh doanh cho thuê chỗ ngủ (buồng, giường), cùng với các dịch vụ tiện nghi khác phục vụ nhu cầu nghỉ ngơi và các nhu cầu khác cho khách du lịch trong thời gian ở tại cơ sở lưu trú của doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch với mục đích lợi nhuận. Ngoài ra, còn có định nghĩa về cơ sở lưu trú du lịch. Cơ sở lưu trú du lịch là cơ sở kinh doanh có cung cấp các dịch vụ tiện nghi phục vụ nhu cầu nghỉ ngơi (ngủ, sinh hoạt) và có thể đáp ứng các nhu cầu khác của khách du lịch (như ăn uống, giải trí, thể thao….). 1.2.2. Phân loại về kinh doanh lưu trú du lịch Theo Luật Du lịch năm 2005 có các loại kinh doanh lưu trú du lịch sau: Khách sạn, làng du lịch, biệt thự du lịch, căn hộ du lịch, bãi cắm trại du lịch, nhà nghỉ du lịch, nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê và các cơ sở lưu trú du lịch khác.30 Theo quy định của pháp luật Việt Nam, khách sạn (hotel) là cơ sở lưu trú du lịch, có quy mô từ mười (10) buồng ngủ trở lên, đảm bảo chất lượng về cơ sở vật chất, trang thiết bị và dịch vụ cần thiết phục vụ khách lưu trú và sử dụng dịch vụ, bao gồm các loại sau: khách sạn thành phố, khách sạn nghỉ dưỡng, khách sạn nổi và khách sạn bên đường. Khách sạn thành phố (city hotel) là khách sạn được xây dựng tại các đô thị, chủ yếu phục vụ khách thương gia, khách công vụ, khách tham quan du lịch. 28 TCVN XXXX:2009, Tiêu chuẩn Quốc gia về du lịch và các dịch vụ liên quan – thuật ngữ và định nghĩa, trang 04 Nguyễn Văn Mạnh – Hoàng Thị Lan Hương, Quản trị kinh doanh khách sạn, Nxb. Lao động – Xã hội, Hà Nội, 2004, trang 16 30 Thông tư số 88/2008/TT-BVHTTDL hướng dẫn thực hiện Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch về lưu trú du lịch 29 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 11 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Khách sạn nghỉ dưỡng (hotel resort) là khách sạn được xây dựng thành khối hoặc thành quần thể các biệt thự, căn hộ, băng-ga-lâu (bungalow) ở khu vực có cảnh quan thiên nhiên đẹp, phục vụ nhu cầu nghỉ dưỡng, giải trí, tham quan của khách du lịch. Khách sạn nổi (floating hotel) là khách sạn di chuyển hoặc neo đậu trên mặt nước. Khách sạn bên đường (motel) là khách sạn được xây dựng gần đường giao thông, gắn với việc cung cấp nhiên liệu, bảo dưỡng, sửa chữa phương tiện vận chuyển và cung cấp các dịch vụ cần thiết phục vụ khách du lịch. Làng du lịch (tourist village) là cơ sở lưu trú du lịch gồm tập hợp các biệt thự hoặc một số loại cơ sở lưu trú khác như căn hộ, băng-ga-lâu (bungalow) và bãi cắm trại, được xây dựng ở nơi có tài nguyên du lịch, cảnh quan thiên nhiên đẹp, có hệ thống dịch vụ gồm các nhà hàng, quầy bar, cửa hàng mua sắm, khu vui chơi giải trí, thể thao và các tiện ích khác phục vụ khách du lịch. Biệt thự du lịch (tourist villa) là biệt thự có trang thiết bị, tiện nghi cho khách du lịch thuê, có thể tự phục vụ trong thời gian lưu trú. Có từ ba biệt thự du lịch trở lên được gọi là cụm biệt thự du lịch. Căn hộ du lịch (tourist apartment) là căn hộ có trang thiết bị, tiện nghi cho khách du lịch thuê, có thể tự phục vụ trong thời gian lưu trú. Có từ mười căn hộ du lịch trở lên được gọi là khu căn hộ du lịch. Bãi cắm trại du lịch (tourist camping) là khu vực đất được quy hoạch ở nơi có cảnh quan thiên nhiên đẹp, có kết cấu hạ tầng, có cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch và dịch vụ cần thiết phục vụ khách cắm trại. Nhà nghỉ du lịch (tourist guest house) là cơ sở lưu trú du lịch, có trang thiết bị, tiện nghi cần thiết phục vụ khách du lịch như khách sạn nhưng không đạt tiêu chuẩn xếp hạng khách sạn. Nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê (homestay) là nơi sinh sống của người sở hữu hoặc sử dụng hợp pháp trong thời gian cho thuê lưu trú du lịch, có trang thiết bị, tiện nghi cho khách du lịch thuê lưu trú, có thể có dịch vụ khác theo khả năng đáp ứng của chủ nhà. Các cơ sở lưu trú du lịch khác gồm tàu thủy du lịch, tàu hỏa du lịch, ca-ra-van (caravan), lều du lịch. 1.2.3. Đặc điểm của kinh doanh lưu trú du lịch Kinh doanh lưu trú du lịch có một số đặc điểm sau: Đặc điểm thứ nhất, hoạt động kinh doanh lưu trú du lịch vừa có tính hữu hình vừa có tính vô hình. Hữu hình là những gì có thể nhìn thấy được, cảm nhận được bằng xúc giác như giường, trang thiết bị vật chất khác phục vụ khách du lịch. Tính vô hình là sự cảm nhận của du khách về sự tiện nghi, an toàn, vệ sinh của cơ sở lưu trú du lịch và thái độ phục vụ của nhân viên có tận tình, niềm nở hay không. Trong kinh doanh lưu trú, hai đặc điểm luôn tồn tại song song, tuy nhiên để đạt được hiểu quả kinh doanh và thỏa mãn nhu cầu ngày càng đòi hỏi cao của khách du lịch, thì chủ thể kinh doanh lưu trú du lịch phải quan tâm nhiều hơn đến yếu tố dịch vụ, tức là tính chất vô hình của sản phẩm lưu trú du lịch. Đặc điểm thứ hai, để hưởng thụ sản phẩm lưu trú du lịch, du khách phải rời nơi ở của mình để đến với cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch. Nếu như ở các loại hình kinh GVHD: TS. Cao Nhất Linh 12 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch doanh khác, chủ thể kinh doanh có thể mang sản phẩm đến tận nơi ở của khách hàng, thì đối với kinh doanh lưu trú du lịch chủ thể kinh doanh không thể làm được điều đó. Một mặt, sản phẩm lưu trú không thể dịch chuyển khỏi cơ sở kinh doanh. Bởi sản phẩm lưu trú gắn liền với các yếu tố vật chất như buồng, giường,… trong cơ sở đó. Mặt khác do sản phẩm lưu trú có tính vô hình nên nhà kinh doanh không thể cầm, nắm để đem đến tiêu thụ ở nơi khác. Đặc điểm thứ ba, kinh doanh lưu trú bỏ nhiều chi phí cho quảng cáo. Do đặc điểm không thể chuyển dịch của sản phẩm lưu trú nên để đưa sản phẩm tới người tiêu dùng, các nhà kinh doanh lưu trú du lịch phải cho khách du lịch tiếp cận được thông tin về sản phẩm. Vì vậy mà trong hoạt động kinh doanh lưu trú, quảng cáo giữ vai trò vai trò quan trọng trong việc đưa sản phẩm lưu trú đến với du khách, qua các hình thức như: ấn phẩm du lịch, pano, áp phích trên đường phố… Đặc điểm thứ tư, trong cùng thời điểm cung cấp, cùng trang bị cơ sở vật chất như nhau, chất lượng sản phẩm có thể không đồng nhất. Vì kinh doanh lưu trú là một ngành dịch vụ, nên sản phẩm lưu trú hình thành thông qua hoạt động của nhân viên phục vụ. Trong khi đó, kỹ năng giao tiếp của mỗi nhân viên là khác nhau, ngoài ra còn chịu ảnh hưởng của trạng thái tâm lý tình cảm của người phục vụ, nên trong quá trình đưa sản phẩm lưu trú đến người tiêu dùng sản phẩm lưu trú cũng mang ít nhiều “màu sắc” của mỗi nhân viên. Ngoài ra, việc đánh giá chất lượng sản phẩm cũng mang tính chủ quan của mỗi khách du lịch. Mỗi người có một tiêu chí đánh giá khác nhau nên sẽ cho ra kết quả “chất lượng” khác nhau. Đặc điểm thứ năm, trong kinh doanh lưu trú du lịch, nhà kinh doanh có thể sử dụng lại sản phẩm nhiều lần. Đặc điểm này thể hiện rõ ở chỗ chủ thể kinh doanh lưu trú cho khách thuê quyền sử dụng cơ sở vật chất của cơ sở lưu trú. Sau khi khách hết quyền sử dụng, chủ kinh doanh có thể lại dùng chính sản phẩm lưu trú đó cho đối tượng khác thuê. Đặc điểm thứ sáu, sản phẩm lưu trú mang tính đại chúng, vì nó có thể phục vụ cho mọi tầng lớp. Từ sản phẩm cao cấp dành cho người có thu nhập cao đến sản phẩm bình dân cho người có thu nhập thấp. Bởi ngày nay, nhu cầu du lịch phát triển mạnh mẽ, trở thành một món ăn thần trong đời sống dân cư, cộng với sự phát triển mạnh của công nghiệp du lịch đã tạo điều kiện thuận lợi để đi du lịch, nên nhu cầu du lịch không chỉ dành riêng cho tầng lớp thu nhập cao. Đặc điểm thứ bảy, giữa các loại lưu trú du lịch có thể thay thế cho nhau. Do ảnh hưởng của yếu tố giá cả hay do nhu cầu nên giữa các loại lưu trú có thể thay thế cho nhau. Có thể hình dung khi giá khách sạn tăng cao, người đi du lịch có thể chuyển qua sử dụng loại hình lưu trú khác như: nhà nghỉ du lịch, căn hộ du lịch… Bởi vì các loại hình lưu trú đều có chung một tính năng cơ bản là chỗ nghỉ chân tạm thời của du khách, nên chúng có thể thay thế cho nhau. Đặc điểm thứ tám, giá cả của sản phẩm lưu trú chịu ảnh hưởng về số lượng khách du lịch. Nên doanh thu của cơ sở kinh doanh lưu trú cũng chịu ảnh hưởng theo. Chẳng hạn vào mùa lễ hội hay nghỉ hè, là khoảng thời gian lý tưởng để đi du lịch, nên nhu cầu du lịch tăng cao làm cho lượng du khách gia tăng. Khi du lịch, nhu cầu về nơi nghỉ ngơi là một trong những nhu cầu thiết yếu, nên giá cả sản phẩm cũng tăng theo. Hoặc có thể giảm xuống khi “ế ẩm” do tình hình kinh tế, chính trị làm giảm lượt khách ở điểm đến du lịch. Do đó có thể nói, kinh doanh lưu trú du lịch cũng mang tính thời vụ. GVHD: TS. Cao Nhất Linh 13 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch 1.2.4. Vai trò của kinh doanh lưu trú du lịch Nhu cầu nghỉ ngơi là nhu cầu quan trọng và thiết yếu trong chuyến du lịch của du khách. Sự ra đời của những cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch là điều khách quan. Đến hết năm 2009, cả nước có 10.900 cơ sở lưu trú du lịch với trên 215.000 buồng, trong đó có 184 cơ sở được xếp hạng 3 sao, 95 cơ sở được xếp hạng 4 sao và 35 cơ sở được xếp hạng 5 sao.31 Sự phát triển không ngừng của hoạt động kinh doanh lưu trú du lịch cùng với hệ thống lưu trú quy mô lớn đã đáp ứng nhu cầu ăn ở của du khách, tạo sự tiện nghi, thoải mái trong chuyến du lịch cho du khách, từ đó thúc đẩy ngành du lịch phát triển. Kinh doanh lưu trú góp phần mang lại nguồn thu cho địa phương. Khách du lịch đem tiền kiếm được từ nơi khác mang đến cơ sở lưu trú để chi trả cho nhu cầu của mình. Với lượng khách gia tăng mỗi năm, nguồn thu từ hoạt động lưu trú đã góp phần cải thiện đời sống xã hội ở địa phương. Mặt khác khi có hệ thống cơ sở lưu trú phát triển sẽ thu hút được nhiều lượt khách đến nghỉ dưỡng, trong quá trình thực hiện nhu cầu tiêu dùng của mình, khách du lịch góp phần tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ ở địa phương, thông qua đó làm mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm cho địa phương. Đặc biệt, đối với hoạt động kinh doanh lữ hành thì hoạt động kinh doanh lưu trú giữ vai trò quan trọng. Sự liên kết với các chủ thể kinh doanh lưu trú du lịch đã làm cho sản phẩm du lịch của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành thêm hoàn hảo. Bởi nhu cầu của du khách mang tính đồng bộ cao, đồng thời để thu hút khách du lịch các doanh nghiệp lữ hành luôn mang đến sự thuận tiện cho chuyến đi của khách du lịch, cho nên thật khó làm hài lòng khách hàng khi họ sử dụng sản phẩm của doanh nghiệp lữ hành nhưng nơi ở thì lại tự tìm kiếm. Nên hoạt động kinh doanh lưu trú góp phần làm cho kinh doanh lữ hành được phát triển thuận lợi. Kinh doanh lưu trú cần một lượng lao động trực tiếp. Do đó phát triển kinh doanh lưu trú du lịch góp phần giải quyết một khối lượng công ăn việc làm cho người dân địa phương và ở những tỉnh khác. Sự phát triển của các cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch còn kéo theo sự ra đời và phát triển của các ngành kinh doanh khác phục vụ cho khách đi du lịch, từ đó gián tiếp tạo ra cơ hội việc làm cho người lao động. Qua thời gian nghỉ ngơi tại cơ sở lưu trú du lịch, khách du lịch sẽ có cơ hội tìm hiểu phong tục tập quán của địa phương, giao lưu văn hóa giữa các vùng miền, giữa các quốc gia, từ đó trao dồi hiểu biết và tình yêu đối với đất nước, tăng tình hữu nghị giữa các dân tộc trên thế giới. Hoạt động kinh doanh căn bản của kinh doanh lưu trú là cung cấp nơi nghỉ ngơi cho du khách. Thái độ phục vụ tốt cùng với trang thiết bị tiện nghi giúp khách hàng cảm thấy thoải mái, giải tỏa được những căng thẳng trong cuộc sống và công việc, đem đến nguồn năng lượng mới cho khách du lịch, từ đó tái sản xuất sức lao động. Kinh doanh lưu trú còn giữ vai trò trong việc khai thác tốt nguồn tài nguyên du lịch. Thông qua việc xây dựng các cơ sở lưu trú ở những nơi có cảnh quan thiên nhiên đẹp hay gần nơi có tài nguyên văn hóa, tài nguyên du lịch được giới thiệu đến công chúng, từ đó thu hút khách du lịch đến thăm quan, tìm hiểu nhiều hơn. Ngành du lịch phát triển sẽ kích thích đầu tư, chẳng hạn đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Hơn nữa, việc xây dựng những 31 Tổng cục Du lịch, Du lịch Việt Nam nửa http://www.vietnamtourism.gov.vn/index.php?cat=1010&itemid=8057, [20/8/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 14 thế kỷ tự hào, SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch khách sạn nghỉ dưỡng hay làng du lịch,… tạo điều kiện phát triển kinh tế ở địa phương có cảnh quan thiên nhiên đẹp nhưng còn chậm phát triển, hoặc nằm trong vùng sâu vùng xa. 1.3. Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật về kinh doanh lữ hành và lƣu trú du lịch tại Việt Nam Du lịch ở Việt Nam xuất hiện khá sớm. Tuy nhiên nhu cầu du lịch lúc bấy giờ chưa phổ biến, chủ yếu xuất phát từ nhu cầu đi lại của vua chúa, tầng lớp giàu có trong xã hội và những tín đồ tôn giáo. Cho đến ngày 09/7/1960, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định 26/CP thành lập Công ty Du lịch Việt Nam trực thuộc Bộ Ngoại thương, đã đánh dấu cho sự ra đời của ngành kinh doanh du lịch Việt Nam. Tiếp theo đó vào ngày 27/6/1978, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 262/NQ/QHK6 phê chuẩn thành lập Tổng cục Du lịch Việt Nam trực thuộc Hội đồng Chính phủ. Ngày 09/4/1990, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Nghị định số 119/HĐBT về thành lập Tổng công ty Du lịch Việt Nam. Đến năm 1991, sáp nhập Tổng cục Du lịch vào Bộ Thương mại và Du lịch. Ngày 26/10/1992, Chính phủ ban hành Nghị định số 05/CP về thành lập lại Tổng cục Du lịch, trực thuộc Chính phủ. Năm 1994, thành lập Chi hội PATA Việt Nam. Ngày 25/12/2002, thành lập Hiệp hội Du lịch Việt Nam theo Quyết định số 18/2002/QĐ-BNV. Năm 2007, sáp nhập Tổng cục du lịch vào Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Tuy đã thành lập được doanh nghiệp kinh doanh du lịch cũng như cơ quan quản lý hoạt động kinh doanh du lịch, song do tình hình chiến tranh nên trong khoảng thời gian đầu từ năm 1960 đến 1975, hoạt động kinh doanh du lịch ở Việt Nam hoạt động chủ yếu là đón tiếp các đoàn khách của Đảng và Nhà nước phục vụ cho quan hệ hợp tác quốc tế, góp phần đấu tranh giải phóng miền Nam và xây dựng đất nước.32 Khi đã hoàn thành sự nghiệp giải phóng đất nước, nền kinh tế nước ta hoàn toàn “kiệt sức” bởi chiến tranh, hơn nữa đời sống người dân còn nhiều khó khăn, vì thế nhu cầu du lịch cũng không đáng kể trong giai đoạn này. Hoạt động kinh doanh lữ hành chỉ thực sự phát triển trong giai đoạn nền kinh tế Việt Nam chuyển sang nền kinh tế thị trường. Thị trường kinh doanh du lịch trở nên sôi động hơn, nhiều doanh nghiệp xuất hiện với sự đa dạng về thành phần sở hữu, về sản phẩm và chất lượng du lịch. Việt Nam là một quốc gia có nhiều tiềm năng về du lịch. Vị trí địa lý cùng với lịch sử văn hóa dân tộc đã mang đến cho ngành du lịch Việt Nam một nguồn tài nguyên du lịch to lớn. Nguồn tài nguyên du lịch của Việt Nam rất đa dạng, bên cạnh nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên phong phú là nguồn tài nguyên du lịch nhân văn đặc sắc, đậm đà bản sắc dân tộc. Mặt khác, Việt Nam luôn có những chính sách định hướng và giúp đỡ các doanh nghiệp kinh doanh lĩnh vực du lịch, để từ đó phát triển ngành du lịch thành một ngành mũi nhọn trong nền kinh tế. Để ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh lữ hành, kinh doanh lưu trú du lịch nói riêng phát triển như ngày nay không thể thiếu sự có mặt của “hàng lang pháp lý”. Những văn bản pháp luật giúp cho ngành kinh doanh lữ hành và kinh doanh lưu trú du lịch phát triển lành mạnh, bền vững. Vào ngày 08 tháng 02 năm 1999, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua Pháp lệnh Du lịch. Pháp lệnh Du lịch ra đời là khung pháp lý cao nhất, khẳng định vai trò của ngành kinh doanh du lịch, và thể chế hóa đường lối phát triển du lịch của Đảng và Nhà nước; tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh du lịch đi 32 Tổng cục Du lịch, Du lịch Việt Nam nữa http://www.vietnamtourism.gov.vn/index.php?cat=1010&itemid=8057, [20/8/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 15 thế kỷ tự hào, SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch vào nề nếp và phát triển có định hướng, mục tiêu rõ ràng. Mặt khác, Pháp lệnh ra đời tạo điều kiện cho ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch nói riêng sớm bắt kịp nhịp độ kinh doanh du lịch với quốc tế. Trong quá trình thực hiện Pháp lệnh, cơ quan nhà nước có thẩm quyền còn ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành pháp lệnh như: nghị định số 48/1999/NĐ-CP, thông tư liên tịch 31/1999/TTLTBTM-TCDL… Các nghị định, thông tư hướng dẫn thực hiện Pháp lệnh Du lịch được thực hiện tốt, góp phần thực hiện quả Pháp lệnh. Cùng với sự phát triển của cả Ngành, ngành kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch không ngừng phát triển, sản phẩm kinh doanh ngày càng đa dạng, phong phú. Đặc biệt là khi Việt Nam gia nhập vào các tổ chức quốc tế, tiêu biểu là tổ chức WTO, đã tạo nhiều cơ hội cho Việt Nam phát triển các ngành kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch. Mặc dù đã thực hiện tốt xứ mệnh được giao, nhưng đứng trước sự thay đổi của tình hình kinh tế trong nước và quốc tế, Pháp lệnh Du lịch năm 1999 đã không còn phù hợp. Ngày 14 tháng 6 năm 2005, Quốc hội đã thông qua Luật Du lịch. Luật Du lịch năm 2005 cùng với hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành kế thừa nhiệm vụ của Pháp lệnh, tiếp tục tạo ra các “hành lang pháp lý” cho kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch phát triển ổn định và bền vững, bắt kịp các hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú của thế giới. Luật Du lịch ra đời khẳng định một lần nữa vị thế của ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch nói riêng trong đời sống kinh tế và xã hội. GVHD: TS. Cao Nhất Linh 16 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch CHƢƠNG 2 CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH Vào ngày 09 tháng 7 năm 1960, công ty Du lịch Việt Nam được thành lập – đánh dấu mốc khởi đầu cho hoạt động kinh doanh du lịch nói chung ở Việt Nam. Từ sự kiện này đến trước khi Pháp lệnh Du lịch năm 1999 ra đời, hoạt động quản lý kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch chưa có văn bản pháp luật nào cao nhất để điều chỉnh, đứng trước thực tiễn khách quan, không một hoạt động nào của con người có thể nằm ngoài pháp luật. Tạo ra “hành lang pháp lý” trong kinh doanh lữ hành và lưu trú làm cho môi trường kinh doanh lành mạnh, phát triển đúng hướng và hơn hết là để Nhà nước có những chính sách phù hợp để “ứng biến” khi tình hình kinh tế có sự thay đổi, hay để định hướng phát triển. Cho nên sự ra đời của các cơ sở pháp lý là cần thiết cho sự tồn tại và phát triển bền vững của hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch. 2.1. CHỦ THỂ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH 2.1.1. Chủ thể kinh doanh lữ hành Chủ thể kinh doanh lữ hành phải là doanh nghiệp, do tổ chức hay cá nhân thành lập nên.33 Theo khoản 1 Điều 4 Luật Doanh nghiệp năm 2005, doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh. Ngoài ra, theo quy định của Luật Du lịch năm 2005, không bắt buộc chủ thể kinh doanh lữ hành phải thành lập doanh nghiệp theo loại hình nào, nên doanh nghiệp kinh doanh lữ hành có thể thành lập dưới một loại hình bất kỳ trong các loại hình được quy định trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 như: doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên, công ty cổ phần, công ty hợp danh. Thêm vào đó, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành có thể là pháp nhân hoặc không là pháp nhân. Bởi trong các loại hình doanh nghiệp kể trên, dựa vào đặc điểm riêng của từng loại hình nên có loại hình thỏa điều kiện của pháp nhân, có loại hình không thỏa điều kiện trở thành pháp nhân. Theo Điều 84 của Bộ luật Dân sự số 06/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 (sau đây gọi tắt là Bộ luật Dân sự năm 2005), thì pháp nhân trước hết phải là một tổ chức và hội đủ các điều kiện sau: được thành lập hợp pháp; có cơ cấu tổ chức chặt chẽ; có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản đó; nhân danh mình tham gia các quan hệ pháp luật một cách độc lập. Tóm lại, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành là một tổ chức kinh tế kinh doanh trong lĩnh vực dịch vụ du lịch, thực hiện việc xây dựng, bán và tổ chức thực hiện một phần hoặc toàn bộ chương trình du lịch cho khách du lịch. Ngoài ra, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành còn liên kết với các doanh nghiệp kinh doanh hàng hóa, dịch vụ khác nhằm đảm bảo phục vụ các nhu cầu du lịch của khách du lịch, chẳng hạn như liên kết với doanh 33 Khoản 1 Điều 43 Luật Du lịch số 44/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 17 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch nghiệp kinh doanh vận chuyển hành khách, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ ăn uống, ngủ nghỉ… Theo Luật Du lịch năm 2005, phân kinh doanh lữ hành thành hai loại, đó là kinh doanh lữ hành nội địa và kinh doanh lữ hành quốc tế. Nên theo đó doanh nghiệp kinh doanh lữ hành cũng được chia theo làm hai loại sau: doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa và doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế. 2.1.1.1. Chủ thể kinh doanh lữ hành nội địa Chủ thể kinh doanh lữ hành nội địa là doanh nghiệp được thành lập hợp pháp theo quy định của pháp luật. Doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa là doanh nghiệp có trách nhiệm xây dựng, bán và tổ chức thực hiện các chương trình du lịch nội địa cho khách du lịch nội địa. Như đã nói ở trên, doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế, nó tồn tại thông qua các hoạt động của các nhân viên trong tổ chức đó và bởi là một tổ chức nên sẽ có cơ cấu nhân sự chặt chẽ. Mỗi một doanh nghiệp có cách thức hoạt động riêng nên bộ máy tổ chức cũng sẽ được bố trí để phù hợp với hướng hoạt động của doanh nghiệp. Tuy nhiên, dù mỗi doanh nghiệp có thể có nhiều điểm khác biệt về cơ cấu tổ chức, có thể linh động thay đổi cơ cấu trong doanh nghiệp nhưng yêu cầu về người điều hành của doanh nghiệp thì tất cả doanh nghiệp điều phải tuân thủ quy định của pháp luật. Trong một tổ chức thì phải có người đứng đầu để dẫn dắt, điều khiển hoạt động của tổ chức, làm cho tổ chức được tồn tại và phát triển một cách có trật tự. Trong doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa cũng vậy, cũng phải có người đứng ra chịu trách nhiệm điều hành mọi hoạt động của doanh nghiệp, để doanh nghiệp hoạt động một cách bình thường. Người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành nội địa phải có thời gian làm việc trong lĩnh vực lữ hành ít nhất là ba năm. Thời gian làm việc trong lĩnh vực lữ hành của người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành được tính bằng tổng thời gian trực tiếp làm việc. Tuy nhiên, thời gian làm việc 03 năm chỉ được tính khi người điều hành từng làm một trong các công việc thuộc các lĩnh vực sau: quản lý hoạt động lữ hành; hướng dẫn du lịch; quảng bá, xúc tiến du lịch; xây dựng và điều hành chương trình du lịch; nghiên cứu, giảng dạy về lữ hành, hướng dẫn du lịch.34 Ngoài ra, theo hướng dẫn của thông tư số 89/2008/TT-BVHTTDL ngày 30 tháng 12 năm 2008, người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành là giám đốc, phó giám đốc doanh nghiệp lữ hành hoặc người đứng đầu đơn vị trực thuộc doanh nghiệp lữ hành chuyên kinh doanh lữ hành.35 2.1.1.2. Chủ thể kinh doanh lữ hành quốc tế Chủ thể tham gia vào hoạt động kinh doanh lữ hành quốc tế là doanh nghiệp. Doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế là doanh nghiệp có trách nhiệm xây dựng, bán và thực hiện các chương trình du lịch cho khách du lịch quốc tế. Như vậy, khác với doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp lữ hành quốc tế có phần mở rộng hơn. Ngoài hoạt động đón 34 Điều 12 Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch 35 Khoản 3 Mục I Thông tư số 89/2008/TT-BVHTTDL ngày 30 tháng 12 năm 2008 hướng dẫn thi hành Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch về kinh doanh lữ hành, chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp du lịch nước ngoài tại Việt Nam, hướng dẫn du lịch và xúc tiến du lịch GVHD: TS. Cao Nhất Linh 18 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch khách du lịch từ nước ngoài vào Việt Nam, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế còn đưa khách du lịch là công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú ở Việt Nam sang nước ngoài du lịch. Điểm khác biệt này được thể hiện trong quy định của Luật Du lịch năm 2005 như sau, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế được kinh doanh lữ hành nội địa. Trong khi đó, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa không được kinh doanh lữ hành quốc tế.36 Bởi kinh doanh lữ hành quốc tế có phạm vi kinh doanh rộng lớn, không chỉ thực hiện du lịch trên lãnh thổ Việt Nam mà thậm chí hoạt động xuyên qua lãnh thổ nhiều quốc gia nên điều kiện để được kinh doanh lữ hành quốc tế có yêu cầu cao hơn so với kinh doanh lữ hành nội địa. Chẳng hạn như, so với việc kinh doanh lữ hành quốc tế phải nộp tiền ký quỹ thì kinh doanh lữ hành nội địa không phải nộp. Mặt khác, trong hoạt động kinh doanh lữ hành quốc tế có cả lữ hành nội địa nên doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế được phép kinh doanh lữ hành nội địa. Cũng như bao doanh nghiệp kinh doanh khác, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế từ khi thành lập đã tổ chức, sắp xếp cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp. Đặc biệt đối với doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế, người điều hành phải có thời gian làm việc là bốn năm. Thời gian làm việc được tính là tổng thời gian làm việc trực tiếp trong các lĩnh vực sau: quản lý hoạt động lữ hành; hướng dẫn du lịch; quảng bá, xúc tiến du lịch; xây dựng và điều hành chương trình du lịch; nghiên cứu, giảng dạy về lữ hành, hướng dẫn du lịch.37 Như doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa, người điều hành là một trong những người sau đây: giám đốc, phó giám đốc hay người đứng đầu đơn vị trực thuộc doanh nghiệp lữ hành chuyên kinh doanh lữ hành.38 2.1.2. Chủ thể kinh doanh lưu trú du lịch Khoản 1 Điều 40 Luật Du lịch năm 2005 quy định nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch thì phải thành lập doanh nghiệp và có đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật. Cho nên tổ chức, cá nhân muốn kinh doanh lưu trú du lịch trước hết phải thành lập doanh nghiệp, dưới một trong các loại hình được quy định trong Luật Doanh nghiệp hiện hành. Do đó, chủ thể của hoạt động kinh doanh của lưu trú du lịch là doanh nghiệp, có hoặc không có tư cách pháp nhân. Doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch được kinh doanh lưu trú du lịch tại một hoặc nhiều hơn một cơ sở lưu trú du lịch.39 Luật Du lịch năm 2005 cũng quy định cụ thể có bảy loại cơ sở lưu trú du lịch như sau: khách sạn, làng du lịch, biệt thự du lịch, căn hộ du lịch, bãi cắm du lịch, nhà nghỉ du lịch, nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê.40 Doanh nghiệp có thể kinh doanh nhiều cơ sở lưu trú du lịch thuộc cùng một loại hoặc khác loại với nhau nếu doanh nghiệp đáp ứng được điều kiện kinh doanh. Như vậy, chủ thể của hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch là các doanh nghiệp. Cho nên, ngoài sự điều chỉnh của Luật Du lịch năm 2005 thì việc thành lập và hoạt động của doanh nghiệp còn chịu sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp năm 2005. 36 Khoản 3 Điều 43 Luật Du lịch số 44/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 Điều 12 Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch 38 Khoản 3 Mục I Thông tư số 89/2008/TT-BVHTTDL ngày 30 tháng 12 năm 2008 hướng dẫn thi hành Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch về kinh doanh lữ hành, chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp du lịch nước ngoài tại Việt Nam, hướng dẫn du lịch và xúc tiến du lịch 39 Khoản 2 Điều 61 Luật Du lịch số 44/2005/QH 11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 40 Điều 62 Luật Du lịch số 44/2005/QH 11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 37 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 19 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Tại khoản 1 Điều 3 Luật Doanh nghiệp năm 2005 quy định rằng, việc thành lập, tổ chức quản lý và hoạt động của doanh nghiệp thuộc mọi thành phầm kinh tế áp dụng theo quy định của Luật Doanh nghiệp và các quy định của pháp luật có liên quan. Do đó, chủ thể dự kiến kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch ngoài việc thỏa mãn những điều kiện do Luật Du lịch năm 2005 quy định còn phải thỏa mãn điều kiện về mặt chủ thể được quy định trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 và được quy định cụ thể tại Điều 13 của Luật. Theo đó, tại bảy điểm của khoản 2 Điều 13 quy định bảy trường hợp, bảy đối tượng không được quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp. Ngoài ra, vì chủ thể dự kiến kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch phải tiến hành đăng ký doanh nghiệp trước và được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép cho phép kinh doanh. Giấy phép đó là một trong những loại giấy tờ nằm trong bộ hồ sơ đề nghị cấp giấy phép kinh doanh lữ hành hay lưu trú du lịch. Nên, nếu chủ thể có ý định thành lập doanh nghiệp kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch mà rơi vào trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 13 Luật Doanh nghiệp 2005, thì dù thỏa mãn các điều kiện quy định trong Luật Du lịch đi chăng nữa cũng không được thành lập doanh nghiệp để kinh doanh lữ hành hay lưu trú du lịch. 2.2. ĐIỀU KIỆN ĐĂNG KÝ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH Ngay từ Pháp lệnh du lịch đầu tiên năm 1999 đã ghi nhận các điều kiện để được kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch. Sau này những quy phạm đó được quy định càng hoàn thiện hơn trong Luật Du lịch hiện hành. Điều kiện kinh doanh là yêu cầu từ phía Nhà nước đối với doanh nghiệp mà doanh nghiệp phải có hoặc phải thực hiện khi kinh doanh ngành, nghề cụ thể. Đối với ngành kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch, điều kiện kinh doanh là những gì mà doanh nghiệp phải có để được quyền tiến hành kinh doanh. 2.2.1. Điều kiện đăng ký kinh doanh lữ hành 2.2.1.1. Điều kiện đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa Để tiến hành kinh doanh lữ hành nội địa, chủ thể kinh doanh phải đáp ứng các điều kiện quy định tại Điều 44 Luật Du lịch năm 2005, bao gồm: Thứ nhất, có đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa tại cơ quan đăng ký kinh doanh có thẩm quyền. Theo Điều 7 Luật Thương mại số 36/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005, đăng ký kinh doanh là nghĩa vụ của các chủ thể khi tiến hành hoạt động kinh doanh, ngoại trừ cá nhân hoạt động thương mại độc lập, thường xuyên không phải đăng ký kinh doanh. Hơn nữa, kinh doanh lữ hành nội địa là hoạt động kinh doanh mà mọi hoạt động chủ yếu diễn ra ở ngoài trời, mang tính di chuyển cao, tập trung một số lượng lớn người tham gia cho nên đây là hoạt động kinh doanh cần sự quản lý chặt chẽ từ phía cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Để sự quản lý này đạt hiệu quả và thuận tiện thì yêu cầu đăng ký kinh doanh trước khi tiến hành hoạt động kinh doanh là cần thiết và hữu ích. Cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép kinh doanh lữ hành nội địa là cơ quan quản lý nhà nước về du lịch cấp tỉnh, hiện tại cụ thể là Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính. Thứ hai, có phương án kinh doanh lữ hành nội địa; có chương trình du lịch cho khách du lịch nội địa. Trong hoạt động kinh doanh lữ hành nội địa, phương án kinh doanh và chương trình du lịch là một yêu cầu quan trọng. Theo quy định tại khoản 13 Điều 4 Luật Du lịch năm 2005, chương trình du lịch là lịch trình, các dịch vụ và giá bán GVHD: TS. Cao Nhất Linh 20 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch chương trình được định trước cho chuyến đi của khách du lịch từ nơi xuất phát đến điểm kết thúc chuyến đi. Theo Phụ lục số 02 ban hành kèm theo Thông tư số 89/2008/TT-BVHTTDL ngày 30 tháng 12 năm 2008 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, phương án kinh doanh bao gồm các nội dung sau: phạm vi kinh doanh lữ hành; kế hoạch kinh doanh trong ba năm đầu; tổ chức bộ máy hoạt động kinh doanh; cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ kinh doanh như trang thiết bị văn phòng, phương tiện vận chuyển và các trang thiết bị khác; dự kiến kết quả kinh doanh trong ba năm đầu với các tiêu chí như: lượng khách, doanh thu... Riêng kế hoạch kinh doanh trong ba năm đầu kinh doanh, chủ thể kinh doanh xây dựng theo các yêu cầu: thị trường mục tiêu theo phạm vi kinh doanh; loại hình du lịch dự kiến phục vụ khách; biện pháp đảm bảo trật tự, an ninh, an toàn cho khách du lịch trong quá trình thực hiện chương trình du lịch; biện pháp bảo vệ môi trường, bản sắc văn hoá và thuần phong mỹ tục của dân tộc khi thực hiện chương trình du lịch.41 Tóm lại, phương án kinh doanh là quá trình nghiên cứu, khảo sát, thăm dò thị trường, thị hiếu của khách du lịch của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nói chung trước khi tiến hành kinh doanh; là bản cam kết nghĩa vụ của doanh nghiệp về an ninh trật tự, bảo vệ môi trường và bản sắc văn hóa dân tộc; và là báo cáo thể hiện sự chuẩn bị về cơ sở vật chất, đội ngũ làm việc của doanh nghiệp lên cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Việc đưa phương án kinh doanh lữ hành và chương trình du lịch làm điều kiện kinh doanh là cần thiết. Thứ nhất, giúp ích cho quá trình quản lý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Thứ hai, giúp doanh nghiệp nắm được phương hướng kinh doanh và có những sự chuẩn bị cần thiết trước khi tiến hành hoạt động kinh doanh. Thứ ba, người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành nội địa phải có thời gian ít nhất ba năm hoạt động trong lĩnh vực lữ hành: quản lý hoạt động lữ hành; hướng dẫn du lịch; quảng bá, xúc tiến du lịch; xây dựng và điều hành chương trình du lịch; nghiên cứu, giảng dạy về lữ hành, hướng dẫn du lịch.42 Trong kinh doanh lữ hành nói chung và kinh doanh lữ hành nội địa nói riêng, năng lực tổ chức và những hiểu biết về các điểm đến du lịch là yếu tố quan trọng để doanh nghiệp phát triển. Ngoài ra, kinh doanh lữ hành là một ngành kinh doanh có tính linh hoạt cao, bởi thị hiếu của người đi du lịch ngày càng đa dạng. Cho nên, để điều hành tốt doanh nghiệp thì cần có người điều hành có kinh nghiệm trong lĩnh vực lữ hành. Vì thế luật pháp Việt Nam yêu cầu người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành nội địa phải có thời gian ít nhất là ba (03) năm hoạt động trong lĩnh vực lữ hành. Khoảng thời gian ba năm được các nhà làm luật cho là thích hợp nhất, bởi đó là khoảng thời gian vừa đủ để tích lũy kinh nghiệm, trao dồi hiểu biết. 2.2.1.2. Điều kiện đăng ký kinh doanh lữ hành quốc tế Hoạt động kinh doanh lữ hành quốc tế là loại hình kinh doanh dịch vụ có điều kiện.43 Nên để được kinh doanh lữ hành quốc tế, thì trong bộ hồ sơ đăng ký kinh 41 Phụ lục số 2 Ban hành kèm theo Thông tư số 89/2008/TT-BVHTTDL ngày 30 tháng 12 năm 2008 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch 42 Điều 12 Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch 43 Mục 1 Phụ lục III Danh mục hàng hóa, dịch vụ kinh doanh có điều kiện ban hành kèm theo Nghị định số 59/2006/NĐ-CP ngày 12 tháng 6 năm 2006 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 21 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch doanh lữ hành quốc tế ngoài giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, doanh nghiệp còn phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh, mặc dù theo quy định của Luật Du lịch hiện hành tại Điều 48 không yêu cầu có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Cụ thể, theo quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 7 Nghị định số 59/2006/NĐ-CP về kinh doanh hàng hóa, dịch vụ kinh doanh có điều kiện, theo đó thương nhân kinh doanh phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh trong trường hợp pháp luật quy định phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh do cơ quan có thẩm quyền cấp khi kinh doanh. Bên cạnh đó, phụ lục III ban hành kèm theo Nghị định số 59/2006/NĐ-CP quy định kinh doanh lữ hành quốc tế thuộc trường hợp cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Đây là điều kiện thứ nhất để kinh doanh lữ hành quốc tế. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải đảm bảo không rơi vào các trường hợp sau: doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh lữ hành trái pháp luật đã bị xử phạt hành chính về hành vi đó trong thời gian chưa quá mười hai (12) tháng tính đến thời điểm đề nghị cấp giấy phép. Hay trong trường hợp doanh nghiệp bị thu hồi giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế trong thời gian chưa quá mười hai (12) tháng tính đến thời điểm đề nghị cấp lại giấy phép.44 Điều kiện thứ hai, có phương án kinh doanh lữ hành; có chương trình du lịch cho khách du lịch quốc tế theo phạm vi kinh doanh được quy định tại khoản 1 Điều 47 của Luật Du lịch năm 2005, đó là kinh doanh lữ hành đối với khách du lịch vào Việt Nam, kinh doanh lữ hành đối với khác du lịch ra nước ngoài, kinh doanh lữ hành đối với khách du lịch vào Việt Nam và khách du lịch ra nước ngoài. Điều kiện thứ ba, người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành quốc tế phải có thời gian ít nhất bốn năm hoạt động trong lĩnh vực lữ hành: quản lý hoạt động lữ hành; hướng dẫn du lịch; quảng bá, xúc tiến du lịch; xây dựng và điều hành chương trình du lịch; nghiên cứu, giảng dạy về lữ hành, hướng dẫn du lịch.45 Điều kiện thứ tư, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế phải nộp tiền ký quỹ. Theo Nghị định số 92/2007/NĐ-CP, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế phải nộp khoản tiền ký quỹ là hai trăm năm mươi (250) triệu đồng. Tiền ký quỹ chỉ được trích ra với mục đích thanh toán, bồi thường cho khách du lịch trong trường hợp doanh nghiệp vi phạm hợp đồng với khách du lịch hay trong trường hợp xảy ra sự cố đột ngột với khách du lịch trong quá trình tổ chức chuyến du lịch. Số tiền ký quỹ được tính lãi và doanh nghiệp thực hiện ký quỹ được hưởng lãi trên phần tiền ký quỹ đó. Doanh nghiệp sẽ được ngân hàng hoàn trả số tiền ký quỹ khi doanh nghiệp không được cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế. Ngoài ra, để kinh doanh lữ hành quốc tế, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế phải có hướng dẫn viên du lịch quốc tế. Nên điều kiện thứ năm, trong doanh nghiệp phải có tối thiểu là ba hướng dẫn viên được cấp thẻ hướng dẫn viên du lịch quốc tế. Vì phạm vi kinh doanh của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành vừa đón vừa đưa khách du lịch đi du lịch nội địa và cả đi du lịch quốc tế. Cho nên, trong những chuyến du lịch quốc tế đòi hỏi người hướng dẫn phải có trình độ hiểu biết và kinh nghiệm. 44 Điểm b khoản 2 Điều 47 Luật Du lịch số 44/2005/QH 11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 Điều 12 Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch 45 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 22 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Khi doanh nghiệp đáp ứng đủ các điều kiện trên thì được cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế. Cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế là cơ quan quản lý nhà nước về du lịch ở trung ương cấp, cụ thể là Tổng cục Du lịch. 2.2.2. Điều kiện đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch Tổ chức hay cá nhân được kinh doanh lưu trú du lịch khi hội đủ các điều kiện được quy định tại Điều 64 Luật Du lịch năm 2005, bao gồm điều kiện chung và các điều kiện cụ thể đối với mỗi loại cơ sở lưu trú du lịch. Khoản 1 Điều 64 Luật Du lịch năm 2005 quy định các điều kiện chung đối với hoạt động kinh doanh lưu trú, bao gồm các điều kiện sau: có đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch; có biện pháp bảo đảm an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường, an toàn, phòng cháy, chữa cháy theo quy định của pháp luật đối với cơ sở lưu trú du lịch. Theo Điều 7 Luật Thương mại năm 2005 và khoản 1 Điều 40 Luật Du lịch năm 2005 thì đăng ký kinh doanh là nghĩa vụ của các chủ thể khi tiến hành hoạt động kinh doanh. Nên trước khi tiến hành hoạt động kinh doanh lưu trú du lịch, chủ thể kinh doanh phải tiến hành đăng ký kinh doanh. Nội dung này còn trở thành một điều kiện để được kinh doanh lưu trú du lịch. Mặt khác, hoạt động kinh doanh lưu trú là một ngành kinh doanh có điều kiện. Theo hướng dẫn tại điểm d khoản 1 Điều 1 Nghị định số 72/2009/NĐ-CP ngày 03 tháng 9 năm 2009, hoạt động kinh doanh lưu trú là ngành kinh doanh phải đảm bảo điều kiện về an ninh, trật tự. Với đặc điểm tập trung một lượng lớn con người tại một địa điểm trong khoảng thời gian khi tiến hành hoạt động kinh doanh lưu trú, chủ thể kinh doanh lưu trú phải có phương án để đảm bảo tình trạng an ninh, trật tự tại khu vực diễn ra hoạt động kinh doanh được bình thường. Bởi các cơ sở kinh doanh lưu trú thường hoạt động tại các khu vực kinh tế sầm uất, mật độ dân cư khá đông, cho nên nếu không đảm bảo được an ninh, trật tự sẽ ảnh hưởng lớn đên đời sống dân cư xung quanh và các hoạt động kinh doanh khác. Tuy nhiên theo quy định ở phụ lục III danh mục hàng hóa, dịch vụ kinh doanh có điều kiện ban hành kèm theo Nghị định số 59/2006/NĐ-CP, kinh doanh lưu trú du lịch thuộc trường hợp không cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Nên trong bộ hồ sơ đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch, doanh nghiệp không phải nộp kèm theo giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh nhưng vẫn phải đăng ký với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Ngoài ra, trong các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú, chủ thể tiến hành kinh doanh không chỉ thực hiện hoạt động cung cấp dịch vụ cho thuê các buồng để khách du lịch nghỉ ngơi mà còn thực hiện kinh doanh một số dịch vụ khác nhằm đáp ứng nhu cầu của khách lưu trú, đồng thời tăng sức hấp dẫn cho cơ sở kinh doanh lưu trú, chẳng hạn các dịch vụ về ăn uống, vui chơi... Nên ngoài điều kiện đảm bảo an ninh, trật tự khi tiến hành kinh doanh, chủ thể kinh doanh còn phải đảm bảo các yêu cầu về phòng cháy, chữa cháy và các vấn đề vệ sinh môi trường. Thêm vào đó, tại Điều 18 Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 quy định cơ sở lưu trú du lịch không được xây dựng trong hoặc liền kề với khu vực thuộc phạm vi quốc phòng, an ninh quản lý, không được cản trở đến không gian của trận địa phòng không quốc gia; phải bảo đảm khoảng cách an toàn đối với trường học, bệnh viện, những nơi gây ô nhiễm hoặc có nguy cơ gây ô nhiễm. GVHD: TS. Cao Nhất Linh 23 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Riêng đối với từng loại cơ sở lưu trú khác nhau cũng có các điều kiện kinh doanh riêng .Chẳng hạn như, đối với loại cơ sở lưu trú là khách sạn và làng du lịch thì còn cần phải bảo đảm yêu cầu tối thiểu về xây dựng, trang thiết bị, dịch vụ, trình độ chuyên môn, ngoại ngữ của người quản lý và nhân viên phục vụ theo tiêu chuẩn xếp hạng tương ứng đối với mỗi loại, hạng. 46 Đối với loại cơ sở lưu trú là biệt thự du lịch và căn hộ du lịch thì phải bảo đảm yêu cầu tối thiểu về trang thiết bị và mức độ phục vụ theo tiêu chuẩn xếp hạng tương ứng đối với mỗi loại, hạng. Còn về các loại cơ sở lưu trú khác như: bãi cắm trại du lịch, nhà nghỉ du lịch, nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê, cơ sở lưu trú du lịch khác phải bảo đảm trang thiết bị tối thiểu đạt tiêu chuẩn kinh doanh lưu trú du lịch. 2.3. TRÌNH TỰ, THỦ TỤC ĐĂNG KÝ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH Đăng ký kinh doanh là bước đầu tiên để bắt đầu quá trình hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp. Mỗi một ngành nghề kinh doanh có những trình tự, thủ tục khác nhau. Nội dung bài viết dưới đây đề cập về trình tự, thủ tục khi tiến hành đăng ký kinh doanh ngành kinh doanh lữ hành và kinh doanh lưu trú du lịch. Trước khi được cơ quan có thẩm quyền xem xét cấp giấy phép kinh doanh lữ hành hay giấy phép kinh doanh lưu trú du lịch, thì chủ thể xin cấp phép phải có giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Điều đó có nghĩa là chủ thể này phải đăng ký doanh nghiệp trước đó và đã được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Trình tự, thủ tục đăng ký doanh nghiệp được thực hiện theo quy định của pháp luật về đăng ký doanh nghiệp. 2.3.1. Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành 2.3.1.1. Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa Do Luật Du lịch năm 2005 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Du lịch năm 2005 không quy định trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa. Nên trong phần viết này người viết dựa vào sự tìm hiểu của bản thân để hoàn thành phần viết này. Trước khi làm thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa, doanh nghiệp phải đăng ký doanh nghiệp và được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Đây là một yêu cầu bắt buộc để được làm thủ tục cấp giấy phép kinh doanh lữ hành nội địa. Hồ sơ đề nghị cấp giấy phép kinh doanh lữ hành nội địa gồm các loại giấy tờ sau: đơn đề nghị cấp giấy phép kinh doanh lữ hành nội địa; bản sao giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp; phương án kinh doanh lữ hành nội địa và chương trình du lịch cho khách du lịch nội địa; giấy tờ chứng minh thời gian hoạt động của người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành. Khác với thủ tục kinh doanh lữ hành quốc tế, doanh nghiệp dự kiến kinh doanh lữ hành nội địa không nộp tiền ký quỹ. Theo quy định trước đây, doanh nghiệp nào dự kiến kinh doanh lữ hành nội địa phải nộp một mức ký quỹ là năm mươi triệu đồng.47 Nhưng theo quy định hiện hành, chủ thể kinh doanh lữ hành nội địa không cần phải nộp 46 Khoản 2 Điều 64 Luật Du lịch số 44/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 Điều 4 Nghị định số 27/2001 ngày 05 tháng 6 năm 2001 về kinh doanh lữ hành và hướng dẫn du lịch (đã hết hiệu lực) 47 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 24 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch tiền ký quỹ nữa. Và khi làm thủ tục kinh doanh lữ hành nội địa, doanh nghiệp cũng không phải nộp lệ phí như đối với kinh doanh lữ hành quốc tế. Doanh nghiệp nộp hồ sơ đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa tại cơ quan quản lý nhà nước về du lịch cấp tỉnh – Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Trong thời hạn quy định, cơ quan quản lý nhà nước về du lịch cấp tỉnh xem xét và tiến hành cấp giấy giấy phép kinh doanh lữ hành nội địa cho doanh nghiệp nếu doanh nghiệp đề nghị cấp giấy phép đủ điều kiện, trong trường hợp từ chối cấp giấy phép thì ra thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do cho doanh nghiệp biết. Không như thủ tục kinh doanh lữ hành quốc tế, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa được thực hiện theo chế độ “một cửa”, nghĩa là tất cả thủ tục từ khâu tiếp nhận hồ sơ, thẩm định hồ sơ đến cấp giấy phép trong trường hợp doanh nghiệp đạt yêu cầu chỉ thông qua tại Sở - nơi doanh nghiệp đã nộp hồ sơ. Sau khi được cấp Giấy phép, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa gửi thông báo về thời điểm bắt đầu hoạt động trong thời hạn mười lăm (15) ngày kể từ thời điểm doanh nghiệp bắt đầu hoạt động kinh doanh đến Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính. 2.3.1.2. Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành quốc tế Đối với doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế, trước khi làm thủ tục đề nghị cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế còn thực hiện khá nhiều bước trước đó. Ngoài những việc liên quan đến thành lập hệ thống điều hành và đội ngũ nhân viên trong doanh nghiệp hay làm thủ tục đăng ký doanh nghiệp, doanh nghiệp dự kiến kinh doanh lữ hành quốc tế phải nộp một khoản tiền ký quỹ trước đó. Tiền ký quỹ được nộp tại ngân hàng nơi doanh nghiệp mở tài khoản giao dịch chính.48 Doanh nghiệp không được sử dụng tiền ký quỹ như một nguồn vốn trong kinh doanh, tiền ký quỹ sẽ được phong tỏa tại ngân hàng cho đến khi doanh nghiệp tự nguyện chấm dứt kinh doanh lữ hành quốc tế hoặc bị thu hồi giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế.49 Thêm vào đó, trong hồ sơ còn phải có phương án kinh doanh và chương trình du lịch – đây cũng là một điều kiện quyết định để doanh nghiệp thực hiện hoạt động kinh doanh lữ hành quốc tế. Đồng thời, doanh nghiệp phải có giấy tờ chứng minh thời gian hoạt động trong lĩnh vực lữ hành của người điều hành của doanh nghiệp, bản sao thẻ hướng dẫn viên và hợp đồng của hướng dẫn viên với doanh nghiệp. Đó là những việc mà doanh nghiệp dự kiến kinh doanh lữ hành quốc tế cần phải chuẩn bị. Một bộ hồ sơ đề nghị cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế bao gồm các giấy tờ như sau: đơn đề nghị cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế; bản sao giấy đăng ký kinh doanh, phương án kinh doanh lữ hành, chương trình du lịch cho khách du lịch quốc tế, giấy tờ chứng minh thời gian hoạt động của người điều hành hoạt động kinh doanh lữ hành, bản sao thẻ hướng dẫn viên và hợp đồng của hướng dẫn viên với doanh nghiệp lữ hành, giấy chứng nhận tiền ký quỹ.50 48 Khoản 3 mục II Thông tư số 03/2002/TT-NHNN hướng dẫn về quản lý tiền ký quỹ của các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành 49 Khoản 5 mục II Thông tư số 03/2002/TT-NHNN hướng dẫn về quản lý tiền ký quỹ của các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành 50 Điều 48 Luật Du lịch số 44/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 25 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Doanh nghiệp gửi hồ sơ đề nghị cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế đến cơ quan nhà nước về du lịch cấp tỉnh nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính – Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Trong thời hạn mười ngày làm việc, kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ, cơ quan nhà nước về du lịch cấp tỉnh hoàn thành việc thẩm định hồ sơ và gửi văn bản đề nghị kèm theo hồ sơ đến cơ quan quản lý nhà nước về du lịch ở trung ương để xem xét, cấp giấy phép; trường hợp không đủ tiêu chuẩn để đề nghị cấp giấy phép thì cơ quan nhà nước về du lịch cấp tỉnh thông báo bằng văn bản nêu rõ lý do cho doanh nghiệp biết.51 Trong thời hạn mười ngày làm việc, kể từ ngày nhận được hồ sơ và văn bản đề nghị của cơ quan nhà nước về du lịch cấp tỉnh, cơ quan quản lý nhà nước về du lịch ở trung ương – Tổng cục Du lịch có trách nhiệm xem xét, cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế cho doanh nghiệp; trường hợp từ chối cấp giấy phép thì phải thông báo bằng văn bản, nêu rõ lý do cho cơ quan nhà nước về du lịch cấp tỉnh và doanh nghiệp biết.52 Như vậy, trong trình tự cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế, khoảng thời gian từ khi chủ thể đề nghị cấp giấy phép cho đến khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép là 20 ngày. Và được chia thành hai giai đoạn, mỗi giai đoạn có thời hạn là 10 ngày. Giai đoạn thứ nhất, cơ quan quản lý nhà nước về du lịch cấp tỉnh thẩm định hồ sơ đề nghị cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế và gửi văn bản đề nghị kèm theo hồ sơ đến cơ quan quản lý nhà nước về du lịch ở trung ương để xem xét, cấp giấy phép nếu hồ sơ đó đủ tiêu chuẩn. Giai đoạn thứ hai, cơ quan quản lý nhà nước về du lịch ở trung ương tiến hành xem xét và cấp giấy phép cho doanh nghiệp nếu doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện. Như vậy, nếu trong giai đoạn thứ nhất, doanh nghiệp không đủ tiêu chuẩn để cơ quan quản lý nhà nước về du lịch cấp tỉnh ban hành văn bản đề nghị cấp giấy phép đến cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương, thì quá trình đề nghị cấp giấy phép của doanh nghiệp dừng lại. Khác với trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa, việc cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế do cơ quan quản lý nhà nước về du lịch ở trung ương cấp. Ngoài ra, khi thực hiện thủ tục cấp giấy phép, doanh nghiệp còn phải nộp mức lệ phí là hai triệu đồng Việt Nam (2.000.000 đồng) theo quy định của pháp luật về phí và lệ phí.53 2.3.2. Trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch Do Luật Du lịch hiện hành và các văn bản hướng dẫn Luật không quy định hồ sơ, thủ tục đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch nên người viết dựa vào các quy định của pháp luật có liên quan và những hiểu biết của bản thân để trình bày trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch. Trước khi làm thủ tục đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch, chủ thể dự kiến kinh doanh ngành này phải thực hiện đăng ký doanh nghiệp và được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Thủ tục đăng ký kinh doanh được thực hiện theo pháp luật về đăng ký doanh nghiệp. 51 Điểm b khoản 2 Điều 48 Luật Du lịch số 44/2005/QH 11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 Điểm c khoản 2 Điều 48 Luật Du lịch số 44/2005/QH 11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 53 Khoản 2 Điều 1 Thông tư 48/2010/TT-BTC ngày 12 tháng 4 năm 2010 về hướng dẫn chế độ thu, nộp và quản lý sử dụng lệ phí cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế, cấp giấy phép thành lập chi nhánh, văn phòng địa diện doanh nghiệp du lịch nước ngoài tại Việt Nam, cấp thẻ hướng dẫn viên du lịch, cấp giấy chứng nhận thuyết minh viên 52 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 26 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Ngoài ra, vì kinh doanh lưu trú du lịch là một dịch vụ kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự, về phòng cháy, chữa cháy, về an toàn vệ sinh thực phẩm, về môi trường nên doanh nghiệp phải làm thủ tục và được cơ quan cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện trước khi kinh doanh. Vì vậy, hồ sơ đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch gồm: đơn đề nghị đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch; bản sao giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự; giấy chứng nhận đủ điều kiện về phòng cháy và chữa cháy hoặc biên bản kiểm tra an toàn về phòng cháy chữa cháy; xác nhận báo cáo tác động môi trường hoặc xác nhận cam kết bảo vệ môi trường của cấp có thẩm quyền; giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm (đối với cơ sở lưu trú du lịch có cung cấp dịch vụ ăn uống). Hồ sơ đăng ký kinh doanh được nộp tại cơ quan quản lý nhà nước về du lịch cấp tỉnh – Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Sau khi xem xét hồ sơ, Sở tiến hành cấp giấy phép kinh doanh cho doanh nghiệp nếu doanh nghiệp đủ điều kiện, ngược lại Sở ra văn bản nêu rõ lý do từ chối cấp giấy phép kinh doanh. Trong trường hợp được cấp giấy phép thì thời hạn mười (10) ngày trước khi bắt đầu hoạt động kinh doanh, cơ sở kinh doanh phải thông báo bằng văn bản cho cơ quan Công an đã cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự và Công an xã, phường, thị trấn nơi tiến hành hoạt động kinh doanh biết thời gian bắt đầu hoạt động.54 Và trong thời hạn mười lăm ngày (15) kể từ ngày bắt đầu hoạt động kinh doanh, cơ sở lưu trú du lịch phải thông báo với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch về thời điểm bắt đầu kinh doanh.55 2.4. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA DOANH NGHIỆP KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH Chủ thể kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch khi thực hiện hoạt động kinh doanh bên cạnh các quyền lợi được Nhà nước bảo hộ thì còn phải có nghĩa vụ đối với Nhà nước được quy định cụ thể trong Luật Du lịch năm 2005. Ngoài ra, đối với kinh doanh lữ hành nội địa, kinh doanh lữ hành quốc tế hay kinh doanh lưu trú du lịch, bên cạnh quyền và nghĩa vụ chung đối với toàn thể chủ thể kinh doanh du lịch được quy định tại Điều 39 và Điều 40 Luật Du lịch năm 2005, thì các chủ thể thực hiện kinh doanh trong các ngành lữ hành và lưu trú này còn có các quyền và nghĩa vụ dành riêng cho họ. 2.4.1. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành 2.4.1.1. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa Doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa có các quyền và nghĩa vụ được quy định cụ thể tại Điều 45 Luật Du lịch năm 2005. Thứ nhất, quyền của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa. Doanh nghiệp có các quyền như sau: Quyền xây dựng, quảng cáo, bán và tổ chức thực hiện các chương trình du lịch cho khách du lịch nội địa. Chương trình du lịch không chỉ là một trong những điều 54 Khoản 2 Điều 7 Nghị định số 72/2009/NĐ-CP ngày 03 tháng 9 năm 2009 quy định điều kiện về an ninh, trật tự đối với một số ngành, nghề kinh doanh có điều kiện 55 Khoản 1 Mục V Thông tư số 88/2008/TT-BVHTTDL ngày 31 tháng 12 năm 2008 hướng dẫn thực hiện Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch về lưu trú du lịch GVHD: TS. Cao Nhất Linh 27 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch kiện, một nghĩa vụ để doanh nghiệp có được quyền kinh doanh lữ hành nội địa, mà còn thể hiện quyền của doanh nghiệp trong quá trình thực hiện hoạt động kinh doanh này. Doanh nghiệp hoàn toàn tự do trong xây dựng, quảng cáo, bán và tổ chức thực hiện chương trình du lịch theo ý muốn của doanh nghiệp. Nội dung, phạm vi chương trình du lịch, hình thức quảng cáo chương trình du lịch đến người tiêu dùng du lịch bằng hình thức nào, quá trình từ bán đến tổ chức thực hiện ra sao do doanh nghiệp tự quyết định. Tất nhiên là phải nằm trong khuôn khổ của pháp luật. Bên cạnh quyền xây dựng, quảng cáo, bán và tổ chức thực hiện các chương trình du lịch, doanh nghiệp còn có quyền trong việc mua bảo hiểm cho khách du lịch nội địa. Luật Du lịch năm 2005 chỉ quy định doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa phải mua bảo hiểm cho khách du lịch nội địa khi khách du lịch có yêu cầu nhưng không quy định cụ thể mức bảo hiểm đó là gì. Cho nên, doanh nghiệp có quyền lựa chọn mua bảo hiểm cho khách du lịch ở mức độ phù hợp với khả năng tài chính và những tính toán lợi nhuận của doanh nghiệp. Vì vậy, khả năng doanh nghiệp mua bảo hiểm mức độ thấp rất cao vì phải đảm bảo lợi nhuận cho doanh nghiệp. Ngoài ra doanh nghiệp còn có quyền trong hoạt động sử dụng hướng dẫn viên để hướng dẫn cho khách du lịch. Sử dụng hướng dẫn viên trong chuyến du lịch vừa là công việc nội bộ của doanh nghiệp, nó liên quan đến hoạt động quản lý của doanh nghiệp nhưng cũng vừa là nghĩa vụ của doanh nghiệp. Trong khi thực hiện nghĩa vụ này doanh nghiệp vẫn thể hiện được quyền của doanh nghiệp thông qua công việc quản lý của mình, chẳng hạn như việc phân bổ số lượng hướng dẫn viên, chỉ định hướng dẫn viên nào tham gia hướng dẫn cho khách du lịch nào... Thứ hai, nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa. Doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa có nghĩa vụ xây dựng, tổ chức thực hiện chương trình du lịch cho khách du lịch. Nghĩa vụ này được doanh nghiệp hoàn thành trước khi bắt đầu công việc kinh doanh. Bởi nghĩa vụ này cũng vừa là điều kiện để doanh nghiệp được xem xét để cấp giấy phép kinh doanh. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn phải thực hiện hoạt động quảng cáo cho chương trình du lịch của doanh nghiệp mình theo đúng quy định của pháp luật về quảng cáo và các quy định có liên quan khác nếu có. Quảng cáo là phương tiện truyền đạt thông tin về sản phẩm đến người tiêu dùng được xem là có hiệu quả nhất, được các nhà kinh doanh lựa chọn trong chiến lược quảng bá sản phẩm của doanh nghiệp. Nhưng cũng không phải doanh nghiệp nào cũng tuân thủ quy định của pháp luật về quảng cáo. Cho nên, quảng cáo chương trình du lịch là quyền của các doanh nghiệp kinh doanh nhưng khi thực hiện quyền này doanh nghiệp có trách nhiệm cũng như nghĩa vụ thực hiện hoạt động quảng cáo theo pháp luật. Có như vậy, vừa tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh vừa đảm bảo chức năng thông tin của quảng cáo đến người tiêu dùng du lịch. Một nghĩa vụ nữa của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa là mua bảo hiểm du lịch cho khách du lịch nội địa. Tuy nhiên, bảo hiểm du lịch cho khách du lịch không phải là một nghĩa vụ bắt buộc của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa. Doanh nghiệp chỉ có nghĩa vụ khi khách du lịch có yêu cầu mua bảo hiểm. 2.4.1.2. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế Ngoài các quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch quy định tại Điều 39 và Điều 40 của Luật Du lịch năm 2005, doanh nghiệp kinh doan lữ hành quốc tế còn có các quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều 50 Luật Du lịch năm 2005. GVHD: TS. Cao Nhất Linh 28 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Thứ nhất, quyền của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế. Cũng như doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế có quyền tự quyết định trong xây dựng, quảng cáo, bán và tổ chức thực hiện các chương trình du lịch của doanh nghiệp mình; vấn đề sử dụng hướng dẫn viên du lịch; vấn đề mua bảo hiểm. Trong kinh doanh lữ hành quốc tế được chia làm hai loại, gồm có kinh doanh lữ hành đối với khách du lịch vào Việt Nam và đối với khách du lịch ra nước ngoài. Giữa hai hoạt động kinh doanh này có điểm khác biệt vì thế có sự khác biệt trong quyền và nghĩa vụ đối với mỗi loại. Chẳng hạn, trong hoạt động sử dụng hướng dẫn viên hướng dẫn cho khách du lịch thì doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế đưa khách du lịch vào Việt Nam, phải sử dụng hướng dẫn viên để hướng dẫn cho khách du lịch là người nước ngoài, còn vấn đề sử dụng hướng dẫn viên như thế nào thuộc công việc quản lý nội bộ của doanh nghiệp. Nên doanh nghiệp tự sắp xếp và quyết định. Trong khi đó, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế đưa khách du lịch ra nước ngoài không bắt buộc phải có hướng dẫn viên. Theo quy định của Luật Du lịch hiện hành, không bắt buộc doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế khi đưa khách du lịch ra nước ngoài phải có hướng dẫn viên du lịch. Mặc dù trên thực tế, khi tổ chức các tour cho du khách doanh nghiệp luôn sắp xếp hướng dẫn viên để hướng dẫn cho du khách. Một điểm khác biệt nữa giữa kinh doanh doanh lữ hành quốc tế đưa khách vào Việt Nam với kinh doanh lữ hành quốc tế đưa khách ra nước ngoài là doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế đưa khách ra nước ngoài bắt buộc phải mua bảo hiểm cho khách du lịch. Không như hai hình thức kinh doanh lữ hành nội địa và lữ hành quốc tế đưa khách du lịch vào Việt Nam, việc mua bảo hiểm là nghĩa vụ bắt buộc khi doanh nghiệp tiến hành kinh doanh lữ hành quốc tế đưa khách du lịch ra nước ngoài. Và Luật cũng không quy định mức độ bảo hiểm mà doanh nghiệp phải mua cho khách du lịch. Thứ hai, nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế. Doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế đưa khách vào Việt Nam hay đưa khách ra nước ngoài đều phải xây dựng, quảng cáo, bán, tổ chức thực hiện chương trình du lịch. Đây là một nghĩa vụ cũng như là một điều kiện để doanh nghiệp tiến hành kinh doanh. Một doanh nghiệp kinh doanh lữ hành sau khi đã xây dựng xong chương trình du lịch mà không tiến hành các hoạt động quảng bá, bán và tổ chức thực hiện chương trình du lịch đã xây dựng thì không thể nào tồn tại trong môi trường kinh doanh. Theo quy định tại khoảng 3 Điều 47 Luật Du lịch năm 2005, trong thời gian mười tám tháng liên tục nếu doanh nghiệp không thực hiện hoạt động kinh doanh thì giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế bị thu hồi. Do đó, quy định tại điểm a khoảng 1 và 2 Điều 50 Luật Du lịch năm 2005 vừa là nghĩa vụ vừa là nguyên tắc hoạt động của doanh nghiệp. Ngoài ra, vì phạm vi kinh doanh rộng hơn lữ hành nội địa nên phần nghĩa vụ mà doanh nghiệp lữ hành quốc tế phải đảm nhận có những đặc thù riêng. Hoạt động lữ hành quốc tế có sự di chuyển ra vào lãnh thổ của các quốc gia cho nên khi vào hay ra khỏi lãnh thổ của một quốc gia nào đó cần phải làm các thủ tục nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh và các thủ tục hải quan khác. Mỗi quốc gia sẽ có những quy định pháp luật khác nhau về thủ tục hải quan nên để tạo sự thuận lợi cho chuyến đi của khách du lịch, pháp luật Việt Nam quy định trách nhiệm hỗ trợ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế đối với khách du lịch của doanh nghiệp mình trong việc làm các thủ tục hải quan. Với GVHD: TS. Cao Nhất Linh 29 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch quy định trách nhiệm như vậy còn nhằm mục đích thu hút số lượt khách du lịch quốc tế tới Việt Nam, thể hiện thái độ tích cực của Nhà nước Việt Nam trong thực hiện chính sách đầu tư phát triển ngành du lịch nước nhà. Mặt khác, hoạt động du lịch tuy mang lại lợi ích kinh tế, xã hội lớn nhưng cũng tác động xấu đến đời sống xã hội nếu trong hoạt động du lịch các chủ thể không chấp hành pháp luật. Vì thế, trong hoạt động kinh doanh lữ hành quốc tế việc chấp hành pháp luật, phổ biến và hướng dẫn khách du lịch tuân thủ pháp luật tại nơi đến du lịch của doanh nghiệp là cần thiết. Sự hiểu biết của khách du lịch về pháp luật, phong tục tập quán và những trở ngại về ngôn ngữ ở nơi đến có thể không nhiều nên cần sự trợ giúp từ những người có kinh nghiệm. Đối với doanh nghiệp trong quá trình kinh doanh cũng đã tích lũy được nhiều hiểu biết cho nên việc Luật Du lịch Việt Nam quy định như vậy là phù hợp. 2.4.2. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch Ngoài những quy định về quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều 39 và Điều 40 Luật Du lịch tổ chức, cá nhân khi kinh doanh lưu trú du lịch có các quyền và nghĩa vụ được quy định tại Điều 66 Luật Du lịch năm 2005. Thứ nhất, quyền của doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch. Luật Du lịch năm 2005 cho phép chủ thể kinh doanh lưu trú du lịch được thuê tổ chức, cá nhân khác làm người quản lý, điều hành. Người quản lý, điều hành trong cơ sở lưu trú du lịch có thể là tổ chức, cá nhân trong nước hoặc nước ngoài. Dù Luật Du lịch năm 2005 không quy định tiêu chuẩn của người quản lý, điều hành cơ sở lưu trú du lịch, nhưng trong Luật Doanh nghiệp hiện hành có quy định tại Điều 13, cho nên người quản lý, điều hành cơ sở lưu trú đó cũng phải đáp ứng được những yêu cầu quy định trong Điều 13 Luật Doanh nghiệp năm 2005. Cơ sở lưu trú du lịch còn có quyền từ chối tiếp nhận hoặc hủy bỏ hợp đồng đối với khách du lịch trong trường hợp khách du lịch có hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm nội quy, quy chế của cơ sở lưu trú du lịch hoặc cơ sở lưu trú du lịch không còn khả năng đáp ứng hoặc khách du lịch có yêu cầu vượt quá khả năng đáp ứng của cơ sở lưu trú du lịch. Riêng trong trường hợp cơ sở lưu trú không còn khả năng đáp ứng được nhu cầu của khách du lịch, nếu hậu quả của việc hủy bỏ hợp đồng gây thiệt hại cho khách du lịch thì cơ sở lưu trú phải thực hiện bồi thường thiệt hại cho khách du lịch. Các cơ sở du lịch không chỉ cung cấp buồng, giường cho khách nghỉ ngơi mà còn cung cấp các dịch vụ và sản phẩm khác nhằm nâng cao chất lượng phục vụ và thu hút khách lưu trú tới cơ sở. Doanh nghiệp được quyền lựa chọn các loại hình dịch vụ và các sản phẩm hàng hóa khác kinh doanh cơ sở lưu trú nhưng không được trái với quy định của pháp luật. Đối với những loại dịch vụ, hàng hóa kinh doanh có điều kiện thì cơ sở lưu trú du lịch phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp Giấy phép chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Riêng đối với các loại cơ sở lưu trú du lịch là khách sạn, làng du lịch, biệt thự du lịch, căn hộ du lịch đã được công nhận xếp hạng sao hoặc hạng cao cấp khi kinh doanh các loại dịch vụ, hàng hóa có điều kiện không phải có giấy phép đó nhưng phải đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền trước khi tiến hành kinh doanh. Thứ hai, nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch. Doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch có nghĩa vụ tuân thủ các quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động kinh doanh lưu trú du lịch, chẳng hạn về quy định đảm GVHD: TS. Cao Nhất Linh 30 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch bảo an ninh trật tự trong kinh doanh lưu trú du lịch, quy định về kinh doanh hàng hóa và dịch vụ trong cơ sở lưu trú du lịch. Hoạt động kinh doanh lưu trú du lịch không chỉ chịu sự chi phối của pháp luật chuyên ngành mà còn chịu sự điều chỉnh của pháp luật liên quan khác. Bởi lẽ đây là một hoạt động kinh doanh với số lượng chủ thể tham gia lớn và có sự ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống dân cư xung quanh, nên để đảm bảo đời sống xã hội không bị xáo trộn, sự quản lý trong hoạt động kinh doanh lưu trú du lịch luôn liên kết giữa các cấp, các ngành quản lý nhà nước với nhau. Chủ thể kinh doanh lưu trú du lịch có nghĩa vụ kinh doanh đúng ngành, nghề đã đăng ký kinh doanh. Chủ thể đã đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch phải tiến hành hoạt động kinh doanh lưu trú du lịch. Pháp luật không cho phép đã đăng ký kinh doanh lưu trú du lịch nhưng trên thực tế không tiến hành kinh doanh lưu trú du lịch mà kinh doanh ngành nghề khác. Riêng trường hợp kinh doanh những hàng hóa, dịch vụ khác trong cơ sở lưu trú được pháp luật Việt Nam cho phép, không được xem là kinh doanh không đúng ngành, nghề đã đăng ký kinh doanh. Đối với hàng hóa, dịch vụ kinh doanh có điều kiện thì cần phải có giấy phép kinh doanh trước khi tiến hành kinh doanh, hay đã đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền đối với cơ sở lưu trú là khách sạn, làng du lịch, biệt thư du lịch, căn hộ du lịch được xếp hạng sao, hạng cao cấp. Cơ sở lưu trú du lịch chỉ được gắn biển tên, loại, hạng của cơ sở lưu trú đúng với loại, hạng đã được công nhận và cũng chỉ được quảng cáo đúng với loại, hạng đã được cơ quan quản lý nhà nước về du lịch có thẩm quyền công nhận. Mỗi một loại, hạng sẽ có yêu cầu khác nhau về trang thiết bị, trình độ, chuyên môn trong phục vụ khách du lịch cho nên mỗi một loại, hạng sẽ đi với chất lượng phục vụ tương ứng. Việc gắn biển tên, loại, hạng và quảng cáo loại, hạng không đúng với tình trạng thực tế của cơ sở lưu trú du lịch gây hiểu nhầm đối với du khách, ngoài ra tạo môi trường cạnh tranh không lành mạnh trong kinh doanh lưu trú du lịch. Giá cả hàng hóa, dịch vụ kinh doanh trong cơ sở lưu trú du lịch phải được niêm yết công khai. Tránh tình trạng “chặt chém” khách du lịch khi tới nghỉ ngơi tại các cơ sở lưu trú du lịch, nên giá cả phải được công khai rõ ràng. Nếu cơ sở lưu trú đang thực hiện chương trình khuyến mãi thì phải thông báo rõ cho khách du lịch được biết. Ngoài ra, nội quy hay quy chế của cơ sở lưu trú cũng phải được viêt bằng hai thứ tiếng, tiếng Việt và tiếng nước ngoài. Bởi khách tới lưu trú tại cơ sở lưu trú du lịch không chỉ là khách du lịch Việt Nam mà còn có cả khách du lịch nước ngoài, hơn nữa khi Việt Nam đang cố gắng đưa ngành du lịch nước nhà ra thế giới nên trong mỗi khâu của ngành du lịch đều phải bắt nhịp đồng bộ với tổng thể trong việc thu hút khách du lịch nước ngoài. Mỗi một loại, mỗi một hạng có yêu cầu riêng về chất lượng, về trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ khách du lịch. Nên đối với hạng được công nhận là hạng sao hoặc cao cấp thì chất lượng phục vụ, chất lượng về trang thiết bị cũng phải tương xứng với hạng được công nhận. Việc pháp luật quy định nghĩa vụ bảo đảm chất lượng phục vụ, chất lượng trang thiết bị ổn định, duy trì tiêu chuẩn của cơ sở theo đúng loại, hạng đã được công nhận vừa nhằm giữ ổn định trong kinh doanh lưu trú vừa đảm bảo lợi ích của người tiêu dùng du lịch. Trong du lịch, sản phẩm của kinh doanh lưu trú là một phần không thể thiếu của chuyến đi, là nhu cầu thiết yếu của khách du lịch, nên một đất nước có hệ thống lưu trú với chất lượng phục vụ không ổn định là một điểm kém thu hút đối với khách du lịch. Đồng thời, ấn tượng của du khách đối với điểm đến là rất quan trọng, đối với du khách khi họ chọn cơ sở có chất lượng tốt họ mong muốn giá trị họ nhận lại tương xứng với GVHD: TS. Cao Nhất Linh 31 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch những gì họ bỏ ra, khi cùng một cơ sở lưu trú đó nhưng ở mỗi lần phục vụ lại có chất lượng khác nhau thì khó tạo được ấn tượng tốt đẹp trong lòng du khách. Cho nên quy định duy trì chất lượng trong khi kinh doanh là cần thiết. Doanh thu của doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch tỉ lệ thuận với số lượng khách đến. Lượt khách đến càng đông thì doanh thu của doanh nghiệp càng cao. Tuy nhiên, khi có số lượng lớn người xuất hiện trong một cơ sở thì những vấn đề về vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm nếu cơ sở đó có cung cấp cả dịch vụ ăn uống khi khách lưu trú tại cơ sở, về phòng cháy, chữa cháy, về y tế,… cần được quan tâm. Kinh doanh lưu trú du lịch không chỉ tác động đến đời sống trong vùng mà còn có ảnh hưởng đến ngành du lịch, nên tạo môi trường lưu trú an toàn, văn minh, sạch đẹp là trách nhiệm của doanh nghiệp kinh doanh lưu trú đối với nhà nước và xã hội. Ngoài ra, khi tiếp nhận khách du lịch, cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch có nghĩa vụ khai báo tạm trú cho khách du lịch với chính quyền địa phương. Cơ sở lưu trú du lịch có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho khách du lịch về thiệt hại do lỗi của cơ sở lưu trú gây ra. Trách nhiệm này gồm bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng và bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.Trong trường hợp bồi thường thiệt hại trong hợp đồng, khi giữa cơ sở lưu trú du lịch và khách du lịch có giao kết hợp đồng, theo quy định của Luật Thương mại hiện hành56, bồi thường thiệt hại là việc bên vi phạm bồi thường những tổn thất do hành vi vi phạm hợp đồng gây ra cho bên bị vi phạm. Như vậy, trách nhiệm bồi thường thiệt hại hình thành khi một bên trong hợp đồng có hành vi vi phạm hợp đồng và gây ra tổn thất thực tế cho bên kia từ chính hành vi vi phạm đó. Trong trường hợp xác định trách nhiệm là bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, thì áp dụng quy định của Bộ luật Dân sự số 33/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005. Tại khoản 1 Điều 604 của Bộ luật quy định căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại, theo đó người nào do lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp khác của cá nhân, xâm phạm danh dự, uy tín, tài sản của pháp nhân hoặc chủ thể khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường. 56 Khoản 1 Điều 302 Luật Thương mại số 36/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 32 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch CHƢƠNG 3 THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH Việt Nam là một nơi có số lượng di sản văn hóa, thiên nhiên phong phú, trong đó có nhiều di sản được UNESCO công nhận là di sản thế giới, có thể kể đến như: Vịnh Hạ Long, vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, quần thể di tích Cố đô Huế, khu đền tháp Mỹ Sơn,… cùng vô số các hòn đảo, bãi biển, hang động, đồi núi, ghềnh thác hung vĩ, nên thơ và các nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc của 54 đồng bào dân tộc anh em trên lãnh thổ Việt Nam. Tuy được thiên nhiên ban tặng nhiều cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp, sở hữu một nguồn tài nguyên văn hóa vô tận nhưng thực tế kinh doanh du lịch ở Việt Nam, cụ thể trong hai hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch chưa thực sự phát triển đúng với tiềm năng du lịch. Bên cạnh những điểm phát triển nổi bật trong những năm qua, ngành kinh doanh du lịch Việt Nam nói chung còn nhiều thách thức phải vượt qua. 3.1 THUẬN LỢI TRONG KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH Những tác động từ thế giới ảnh hưởng đến tình hình phát triển của các hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch của Việt Nam. Thứ nhất, thị phần khách du lịch có sự thay đổi. Trong bối cảnh hiện nay, khách du lịch có xu hướng hướng tới những khu vực có nền chính trị ổn định, đặc biệt là lượng khách du lịch đang có xu thế chuyển sang khu vực Châu á – Thái Bình Dương và Đông Nam Á, nơi có nền kinh tế đang phát triển năng động và nền chính trị hòa bình, trong đó Việt Nam cũng là một quốc gia được đánh giá là điểm đến an toàn và thân thiện. Bên cạnh đó, việc thành lập và ra đời Hiệp hội Du lịch Đông Nam Á (Asean Tourism Association – ASEANTA) đã nâng cao vị thế ngành du lịch của khu vực, đồng thời thúc đẩy và tăng cường chính sách hợp tác cùng phát triển giữa các quốc gia thành viên. Tình hình phát triển du lịch trên thế giới có những tác động đến hoạt động du lịch của Việt Nam, bên cạnh những thách thức còn mang đến nhiều cơ hội cho hoạt động du lịch Việt Nam phát triển.57 Thứ hai, gia nhập WTO góp phần mở rộng thị trường du lịch. Ngành kinh doanh lữ hành của Việt Nam có cơ hội phát triển kinh doanh, đặc biệt là kinh doanh lữ hành quốc tế. Bên cạnh nhiều doanh nghiệp nước ngoài tham gia vào thị trường du lịch Việt Nam, ban đầu sẽ gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp trong nước, nhưng đổi lại doanh nghiệp Việt Nam sẽ học hỏi nhiều kinh nghiệm từ đó nâng cao năng lực kinh doanh. Đồng thời, số lượng du khách sẽ đông hơn và nhiều thành phần hơn. Ngoài lượng khách du lịch trong nước, ngành du lịch Việt Nam còn có thể thu hút khách du lịch quốc tế. Khi ngành kinh doanh lữ hành phát triển cũng góp phần làm cho hệ thống cơ sở lưu trú phát triển theo. Thứ ba, Việt Nam tham gia tích cực vào các diễn đàn hợp tác du lịch quốc tế và khu vực như Tổ chức Du lịch Thế giới, hợp tác du lịch ASEAN, Hiệp hội Du lịch Châu Á – 57 Lê Văn Minh - Đào Duy Tuấn, Viện nghiên cứu phát triển du lịch, Những xu hướng mới trong phát triển du lịch trên thế giới, http://www.itdr.org.vn/nghiencuu-traodoi/524-nhung-xu-huong-moi-trong-phat-trien-du-lich-tren-thegioi.html, [28/9/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 33 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Thái Bình Dương, chương trình phát triển du lịch tiểu vùng sông Mekong mở rộng58,… góp phần nâng cao vị thế du lịch Việt Nam, sản phẩm du lịch Việt Nam được đưa ra thị trường thế giới. Và trong những năm vừa qua Việt Nam tổ chức thành công nhiều sự kiện du lịch, làm cho du lịch Việt Nam gần gũi hơn đối với du khách quốc tế, làm cho điểm du lịch Việt Nam thêm hấp dẫn, nâng tầm các điểm du lịch trong nước thành những điểm du lịch của thế giới. Trong năm 2013 này, Việt Nam tiếp tục tiến hành tổ chức nhiều sự kiện du lịch lớn như: Festival đua ghe ngo của đồng bào Khmer Đồng bằng sông Cửu Long – Sóc Trăng lần thứ nhất, Lễ hội đường phố Sa Pa, Festival trà ở Thái Nguyên, Lễ hội Fukushima giữa hai nước Việt – Nhật, Liên hoan ẩm thực món ngon các nước tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh đã thu hút được nhiều sự quan tâm của những người yêu du lịch trong và ngoài nước. Tạo nguồn khách du lịch cho doanh nghiệp. Đồng thời làm cho chương trình du lịch trở nên hâp dẫn hơn. Ngoài tác động từ tình hình du lịch thế giới, Việt Nam là quốc gia có nhiều tiềm năng du lịch, đặc biệt sự quan tâm từ phía Nhà nước cùng với nhiều chính sách đầu tư, khuyến khích phát triển đã thúc đẩy ngành kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch phát triển. Có thể kể đến như: Trước hết đối với hoạt động kinh doanh du lịch, tài nguyên du lịch là yếu tố quan trọng và thiết yếu để cho ngành du lịch tồn tại và phát triển, là sức hút mang khách du lịch đến. Việt Nam là một quốc gia được thiên nhiên ưu đãi nhiều cảnh quan đẹp, một trong số đó còn nhận được sự công nhận của tổ chức uy tín thế giới – UNESCO bình chọn là di sản thế giới. Đến nay, Việt Nam đã có 02 di sản thiên nhiên thế giới, 05 di sản văn hóa thế giới, 07 di sản văn hóa phi vật thể, 03 di sản tư liệu. Đó là một lợi thế cho Việt Nam phát triển du lịch. Thác Pongour ở Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng59 58 Báo Nhân dân điện tử, Những thuận lợi và khó khăn của du lịch Việt Nam khi gia nhập WTO, http://www.nhandan.com.vn/kinhte/hoi-nhap/item/11880202-.html, [04/11/2013] 59 Hiệp hội lữ hành Việt Nam, Khu du lịch sinh thái thác Pongour, http://www.vista.net.vn/thang-canh/khu-du-lichsinh-thai-thac-pongour.html, [27/11/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 34 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Quần thể di tích Cố đô Huế60 Thứ hai, không chỉ có cảnh quan thiên nhiên đẹp, Việt Nam còn gây thu hút với khách du lịch bởi những làng nghề, những lễ hội truyền thống. Mỗi làng nghề, mỗi lễ hội mang một nét văn hóa, cung cách sáng tạo đặc trưng của từng vùng miền. Với số lượng hàng ngàn làng nghề, lễ hội truyền thống mang đến tiềm năng du lịch lớn. Hiện nay, việc tổ chức các chuyến tham quan đến các làng nghề, lễ hội được các doanh nghiệp kinh doanh du lịch áp dụng nhằm làm mới sản phẩm du lịch. Làng nghề làm tương61 60 Khám phá Việt Nam, Quần thể di tích Cố đô Huế, http://khampha.vietnam.vn/di-san/quan-the-di-tich-co-do-hue53, [27/11/2013] 61 Khám phá Việt Nam, Làng nghề làm tương Nam Đàn, http://khampha.vietnam.vn/di-san/lang-nghe-tuong-namdan-296, [27/11/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 35 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Thứ ba, với hơn 4000 năm dựng nước và giữ nước, con người Việt Nam đã tạo dựng cho dân tộc mình một bề dày văn hóa. Trên một mảnh đất có hình chữ S, 54 dân tộc anh em cùng sinh sống với bao phong tục, tập quán khác nhau đã tạo nên những nét văn hóa đa dạng nhưng mang đậm bản sắc của từng dân tộc. Khi Việt Nam hội nhập thế giới, văn hóa Việt Nam được nhiều sự quan tâm từ cộng đồng thế giới. Cho nên, biết cách khai thác và khai thác một cách khéo léo nền văn hóa rộng lớn Việt Nam sẽ mang đến sức hấp dẫn cho ngành du lịch. Thứ tư, Việt Nam có tình hình an ninh, chính trị ổn định và khá an toàn. Thêm vào đó, Việt Nam có thời tiết khá tốt, ít các thiên tai như động đất, núi lửa, hay sóng thần. Trong khi đó, dòng du khách lại có xu hướng chuyển sang khám phá, du ngoạn các điểm đến mới như khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. Ngoài ra, cùng với những bất ổn về chính trị, vấn đề thời tiết ở một vài điểm du lịch trên thế giới đã tạo cơ hội cho du lịch Việt Nam phát triển. Thứ năm, chính quyền ở Trung ương và địa phương đã và đang đầu tư xây dựng cơ sở vật chất làm cho diện mạo của các địa phương được khang trang, sạch đẹp hơn. Bên cạnh xây dựng những khu vui chơi giải trí, mua sắm lớn tạo sự hấp dẫn cho chính điểm đến thì việc xây dựng hệ thống giao thông giúp du khách di chuyển thuận tiện cũng được quan tâm. Tuy các công trình hạ tầng không chỉ phục vụ riêng cho phát triển kinh doanh du lịch, nhưng để du lịch phát triển thì không thể thiếu cơ sở hạ tầng, đặc biệt là đường xá. Thứ sáu, việc hoàn thành và triển khai Luật Du lịch vào đời sống xã hội, cùng với nhiều văn bản hướng dẫn Luật được ban hành đã tạo môi trường pháp lý rõ ràng hơn trong hoạt động kinh doanh du lịch.62 “Sân chơi” đã lớn hơn trước nên “luật chơi” cũng phải rõ ràng hơn, như vậy tạo môi trường kinh doanh công bằng, kinh doanh đi vào nề nếp và bắt kịp với sự phát triển của thế giới. Thứ bảy, nguồn lao động trong lĩnh vực du lịch khá đông, với chất lượng ngày càng được cải thiện. Nguồn lao động được đào tạo chuyên nghiệp tăng lên đáng kể. Điển hình trong ngành kinh doanh lưu trú du lịch, lực lượng lao động được đào tạo hệ trên đại học và đại học, cao đẳng và trung cấp, đào tạo khác vào năm 2001 lần lượt là 15.816, 3.018, 30.178, qua chín năm sau con số đã tăng lên đáng kể lần lượt là 62.943, 12.649, 97.886.63 Sự cải thiện chất lượng lao động làm cho chất lượng phục vụ được tốt hơn, lấy được sự hài lòng ở khách du lịch, từ đó tạo cơ hội thu hút du khách, phát triển du lịch. Thứ tám, có nhiều doanh nghiệp được thành lập với chức năng kinh doanh du lịch góp phần làm đa dạng hóa sản phẩm du lịch. Việc có nhiều doanh nghiệp cùng tồn tại sẽ tạo ra sự cạnh tranh không ngừng giữa các doanh nghiệp, từ đó sẽ sáng tạo ra những sản phẩm du lịch độc đáo, nâng cao chất lượng du lịch. Mặt khác, sự cạnh tranh về giá cả giữa các doanh nghiệp mang đến lợi ích cho khách du lịch. Ngày nay, với sự phát triển của du lịch, đã cho thấy nhu cầu du lịch của con người. Đáp ứng nhu cầu đó, doanh nghiệp kinh doanh du lịch vừa cung cấp dịch vụ du lịch cao cấp vừa cung cấp các dịch vụ với giá cả bình dân, nên những người có thu nhập không cao vẫn có thể thực hiện chuyến du lịch với giá rẻ. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Việt Nam đã xây dựng được “tên tuổi” cho doanh nghiệp mình, được người tiêu dùng du lịch tin cậy. Tạo nên bộ mặt chỉnh tề cho ngành kinh doanh du lịch nước nhà. 62 Báo Nhân dân điện tử, Những thuận lợi và khó khăn của du lịch Việt Nam khi gia nhập WTO, http://www.nhandan.com.vn/kinhte/hoi-nhap/item/11880202-.html, [04/11/2013] 63 Viện nghiên cứu phát triển du lịch, Số liệu thống kê du lịch toàn quốc, http://www.itdr.org.vn/so-lieu-thong-ke-dulich/so-lieu-thong-ke-du-lich-viet-nam.html, [15/8/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 36 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Thứ chín, nhu cầu du lịch phổ biến trong đời sống dân cư và mức sống về vật chất, trình độ văn hóa của bộ phận dân cư nâng cao góp phần tạo nguồn cầu lớn về du lịch. Khi có lượng khách hàng lớn thì sẽ thúc đẩy du lịch phát triển, ảnh hưởng đến doanh thu của các doanh nghiệp. Mức sống của người dân Việt Nam được cải thiện hơn trước cả về đời sống vật chất lẫn tinh thần, nên ngoài nguồn khách du lịch quốc tế thì lượng khách du lịch trong nước cũng rất quan trọng, đóng góp nhiều thu nhập cho ngành du lịch nước nhà. Vì không phải khách du lịch trong nước nào cũng có khả năng đi du lịch nước ngoài trong khi đó tài nguyên du lịch Việt Nam cũng không thua gì các nước bạn, nên du lịch tại xứ sở mình cũng thú vị không kém gì khi du lịch nước ngoài. 3.2 KHÓ KHĂN TRONG KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH Tuy có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển nhưng ngành kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch cũng gặp không ít khó khăn, thách thức. Thứ nhất, đối với ngành kinh doanh du lịch thì môi trường có sức ảnh hưởng lớn. Vấn đề ô nhiễm môi trường gây ra nhiều hệ lũy. Ô nhiễm môi trường trước hết là làm giảm sức hấp dẫn của điểm đến đó, sức hấp dẫn giảm cũng đồng nghĩa với lượng khách đến du lịch cũng sẽ giảm. Điển hình như dòng sông Hương đã từng “xanh lững lờ”, thơ mộng uốn mình quanh thành phố Huế nay khoát lên mình “bộ áo đen ngồm”. Và Việt Nam cũng không chỉ có một dòng sông Hương có màu nước đen như vậy, mà còn nhiều dòng sông nữa đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, nếu nói ở đâu có du lịch thì ở đó bị ô nhiễm cũng không phải là sai. Dòng sông Hương bị ô nhiễm64 Sự ô nhiễm này xuất phát cả từ hai phía, một là sự thiếu ý thức của những người đi du lịch và những người buôn bán gần điểm du lịch. Hai là sự thiếu hướng dẫn, quản lý từ những doanh nghiệp thực hiện tour và cơ quan quản lý nhà nước. Như vậy, ô nhiễm môi 64 Báo Dân trí, Sông Hương ngập “rác vàng mã” sau lễ hội, http://dantri.com.vn/xa-hoi/song-huong-ngap-rac-vangma-sau-le-hoi-470452.htm, [27/11/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 37 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch trường không chỉ ảnh hưởng đến nguồn thu nhập của địa phương và các tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch, mà sau đó là vấn đề sức khỏe của chính dân cư địa phương và khách đến du lịch. Nếu ô nhiễm nặng sẽ làm “tàn phá” tài nguyên du lịch đó, đặc biệt là làm tổn hại đến nhu cầu du lịch của thế hệ tương lai. Thứ hai, kinh doanh du lịch chịu ảnh hưởng nhiều từ yếu tố thời tiết. Kinh doanh lữ hành mang tính chất di chuyển trong khi đó sự di chuyển đều chịu ảnh hưởng lớn của thời tiết, chẳng hạn những hãng vận chuyển hành khách bằng đường hàng không, đường biển sẽ hoãn các chuyến bay, chuyến tàu nếu thời tiết xấu. Bên cạnh đó, chúng ta chỉ có thể tham quan, vui chơi ngoài trời khi thời tiết đẹp. Do đó, kinh doanh lữ hành là ngành kinh doanh dễ biến động. Khi hoạt động kinh doanh lữ hành diễn ra không tốt cũng đồng thời với việc hoạt động kinh doanh của các cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch giảm xuống. Bởi không có khách du lịch đến thì các cơ sở lưu trú không thể bán các dịch vụ phục vụ được. Thứ ba đối với du lịch, không phải chỉ cần thu hút khách du lịch là được, một ngành du lịch thành công là vừa thu hút được khách du lịch vừa “giữ chân” được du khách. Theo số liệu thống kê, số lượt khách du lịch quốc tế và cả nội địa thực hiện du lịch ở Việt Nam là hàng triệu lượt khách. Tuy nhiên, con số khách du lịch quốc tế quay trở lại du lịch ở Việt Nam lại ít. Sự ngán ngẩm của khách du lịch khi tới Việt Nam một mặt do sự cung cấp thông tin sai lệch khi quảng bá sản phẩm của các doanh nghiệp kinh doanh du lịch; sự phân biệt đối xử giữa khách du lịch Việt Nam và khách du lịch quốc tế, giá cả hàng hóa và dịch vụ cao hơn khi giao dịch với khách du lịch nước ngoài; tệ nạn cướp giật, chèo kéo khách du lịch là những nổi ám ảnh “không tên” không chỉ của riêng khách quốc tế khi tới Việt Nam du lịch mà còn cả người Việt khi du lịch trên chính xứ sở mình. Thực hiện một phép toán so sánh giữa Thái Lan và Việt Nam thì ngành du lịch của Thái Lan phát triển hơn hẳn Việt Nam. Bất ổn về chính trị, hay thảm họa thiên nhiên không làm giảm sức hút du lịch của xứ sở “chùa vàng”, vào năm 2012, thị trường du lịch của Thái Lan có sự tăng trưởng với con số hết sức ấn tượng là 24,3%.65 Thái Lan đạt được thành tựu đó là do có sự phối hợp đồng bộ của toàn thể cơ quan, tổ chức có liên quan, từ cơ quan quản lý nhà nước đến doanh nghiệp kinh doanh du lịch trong chính sách quảng bá du lịch và các chương trình khác nhằm kích cầu du lịch. Và hơn hết là họ có môi trường du lịch “sạch” hơn Việt Nam.66 Thứ ba, vấn đề quản lý nhà nước trong kinh doanh du lịch. Đến nay Việt Nam có hàng ngàn doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nhưng không phải tất cả đều làm đúng thủ tục. Trên thực tế vẫn còn nhiều doanh nghiệp có đăng ký nhưng không hoạt động, ngược lại có những doanh nghiệp hoạt động nhưng không làm hồ sơ cấp phép, hoặc được cấp phép nhưng kinh doanh vượt phạm vi được phép kinh doanh. Chẳng hạn như rất nhiều doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa “xé rào” kinh doanh lữ hành quốc tế. Những bất cập như thế này vẫn tồn tại trong ngành kinh doanh du lịch của Việt Nam hiện giờ, một phần nguyên nhân là do sự kết nối giữa các cơ quan quản lý nhà nước còn rời rạc, thiếu liên kết nên có bao nhiêu doanh nghiệp có kinh doanh nhưng vẫn chưa được cấp phép, có bao nhiêu doanh nghiệp kinh doanh không đúng phạm vi kinh doanh vẫn là con số khó trả lời. 65 Báo kinh tế Việt Nam, Thêm nụ cười cho ngành du lịch, http://www.dalat-info.vn/TIPC-Lamdong-VITIC-CMSSYSTEM.gplist.21.gpopen.31899.gpside.1.them-nu-cuoi-cho-nganh-du-lich.asmx, [15/8/2013] 66 Xem thêm: Báo Vnexpress, Ngành du lịch khó hút khách quốc tế, http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/doanhnghiep/nganh-du-lich-kho-hut-khach-quoc-te-2743836.html, [15/8/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 38 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Sự quản lý thiếu chặt chẽ và thiếu tính liên kết giữa cơ quan quản lý nhà nước, còn thể hiện ở việc thiếu số liệu và những kiểm tra trực tiếp về tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp. Sản phẩm du lịch có đảm bảo chất lượng không, doanh nghiệp có thực hiện đúng theo phương án kinh doanh, chương trình du lịch không. Cho nên nhiều doanh nghiệp kinh doanh sai phạm, chạy theo lợi nhuận mà chất lượng sản phẩm phục vụ kém, không được khắc phục kịp thời. Về lâu dài không chỉ ảnh hưởng đến doanh thu của doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến toàn cục, sẽ làm cho ngành kinh doanh du lịch Việt Nam có chất lượng yếu kém, sự mất niềm tin của du khách làm cho điểm đến của Việt Nam thật sự kém hấp dẫn đối với khách du lịch quốc tế. Trong hoạt động kinh doanh lưu trú du lịch, hoạt động quản lý nhà nước cũng không được quản lý chặt chẽ. Kinh doanh lưu trú mang lại lợi nhuận cao nên số lượng cơ sở lưu trú tăng mạnh. Số lượng cơ sở kinh doanh lưu trú nhiều trong khi cơ chế quản lý chưa chặt chẽ. Một mặt do lực lượng quản lý chuyên trong lĩnh vực này không nhiều, thêm vào đó còn kiêm nhiệm quản lý nhiều lĩnh vực. Vì thế số lượng lực lượng quản lý đã ít nay lại còn kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực nên công tác quản lý chưa đạt hiệu quả cao. Mặt khác, sự hợp tác của các cơ sở kinh doanh lưu trú khi có sự quản lý, kiểm tra của cơ quan quản lý không cao, sự hiểu biết về pháp luật còn hạn chế và yếu tố lợi nhuận là những nguyên nhân chính dẫn đến sự vi phạm của các cơ sở lưu trú. Nhiều cơ sở lợi dụng sự sơ hở trong quản lý, không thông báo hoặc thông báo không đầy đủ với cơ quan quản lý về hoạt động của cơ sở, ví dụ như lợi dụng quy định: nếu khách lưu trú sau 23 giờ đêm thì vào sổ và thông báo cho cơ quan công an vào trước 8 giờ sang ngày hôm sau.67 Do không phải thông báo ngay nên một số cơ sở không ghi hoặc không ghi đầy đủ số khách lưu trú đến nghỉ vào ban đêm. Hành vi kinh doanh thiếu trung thực của cơ sở lưu trú cho khách đã góp phần làm cho hoạt động kinh doanh này trở nên phức tạp về an ninh trật tự.68 Bên cạnh đó, nhiều cơ quan cùng quản lý nhưng lại thiếu liên kết, thiếu cơ quan quản lý đầu mối, đùn đẩy trách nhiệm lẫn nhau giữa các cơ quan quản lý nên khi cần du khách lại không biết “gõ cửa” cơ quan nào. Vì thế du khách không nhận được sự trợ giúp nhanh chóng, kịp thời của cơ quan chức năng. Sự việc nổi cộm trong ngành du lịch năm 2013 là việc “bỏ rơi” khách du lịch Việt Nam ở Thái Lan. Qua đó dấy lên câu chuyện về cung cách quản lý của ngành du lịch. Hơn nữa đây chỉ là một sự việc may mắn được báo chí quan tâm, thực tế không biết còn bao nhiêu câu chuyện như thế này. Thêm vào đó, chế tài dành cho những hành vi vi phạm quá nhẹ, không đủ tính răn đe nên sai phạm tiếp sai phạm, làm cho ngành du lịch không phát triển cao được, quyền lợi khách du lịch bị xâm phạm. Quy định hiện nay, mức phạt hành chính đối với những doanh nghiệp kinh doanh sai phạm còn nhẹ so với hậu quả. Theo Nghị định số 16/2012/NĐ-CP ngày 12 tháng 3 năm 2012 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch, thì đối với doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, mức phạt tiền tối đa đối với một hành vi vi phạm là 40 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy phép kinh doanh tối đa là 24 tháng. 67 Điểm e khoản 2 Điều 6 Thông tư số 33/2010/TT-BCA ngày 05 tháng 10 năm 2010 quy định cụ thể điều kiện an ninh, trật tự đối với một số ngành nghề kinh doanh có điều kiện 68 Xem thêm: Báo Bắc Giang điện tử, Quản lý kinh doanh dịch vụ ch thuê lưu trú còn nhiều kẽ hở, http://www.baobacgiang.com.vn/18/109442/Quan_ly_kinh_doanh_dich_vu_cho_thue_luu_tru_con_nhieu_ke_ho.bg o, [09/9/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 39 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Đối với doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch, chế tài xử phạt còn nhẹ hơn, mức phạt tiền tối đa cho một hành vi là 25 triệu đồng và không có hình phạt bổ sung là tước giấy phép như kinh doanh lữ hành. Với sự quản lý chưa chặt chẽ như hiện nay, nhiều doanh nghiệp dù đã bị xử phạt hay thậm chí đã tước quyền sử dụng giấy phép mà chưa hết thời hạn, lợi dụng sơ hở pháp luật và yếu kém trong quản lý nhà nước mà hoạt động trở lại. Thiết nghĩ, không chỉ xiết chặt trong quản lý du lịch mà ngay cả luật cũng cần quy định chặt chẽ và có tính nghiêm khắc hơn để ngăn ngừa và giải quyết thực trạng của nền du lịch Việt Nam hiện nay. Thứ tư, sự phát triển du lịch ở Việt Nam mang tính tự phát, phân tán, thiếu quy hoạch và liên kết. Với thói quen “người người làm du lịch” nhưng “việc ai nấy làm”, không có sự liên kết giữa các doanh nghiệp cũng là một vấn đề làm cho ngành kinh doanh du lịch phát triển chưa mạnh như những quốc gia khác. Có thể lấy một ví dụ để điển hình như, giữa doanh nghiệp kinh doanh lữ hành và cơ sở lưu trú luôn tạo dựng quan hệ làm ăn với nhau, các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành thường ký hợp đồng lưu trú trước đó để phục vụ khách du lịch đi tour nhưng vào mùa du lịch, dù đã ký hợp đồng trước đó nhưng doanh nghiệp lữ hành vẫn phải chịu mức giá mới tăng. Với cách kinh doanh của người Việt hiện tại, không chỉ khó lấy lòng du khách mà còn gây khó khăn đối với cả doanh nghiệp kinh doanh trong ngành. Ngoài ra, chính sách phát triển du lịch cũng không đồng đều giữa các địa phương. Việt Nam có nhiều tài nguyên du lịch, nhưng chỉ một vài điểm du lịch nổi tiếng được đầu tư phát triển với những chương trình du lịch hấp dẫn. Cho nên khi đi du lịch, khách du lịch thường chọn những điểm du lịch nổi tiếng đó. Thêm vào đó là sự tăng mạnh giá cả dịch vụ ở những nơi này vào những ngày du lịch hút khách, trong khi giá những tour đi nước ngoài lại không tăng giá và thấp hơn nên nhiều người lựa chọn đi du lịch nước ngoài thay vì du lịch trong nước.69 Cho nên, tình trạng này vừa làm cho các điểm đến trong nước ế ẩm, trừ một số địa điểm nổi tiếng, vừa không khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên. Đồng thời qua đây cho thấy, một điểm khó nữa cho ngành kinh doanh du lịch hiện tại là chưa thực hiện tốt chính sách giữ giá ổn định và hợp lý. Thêm vào đó, sự quản lý nhà nước thiếu tính liên kết giữa các địa phương, nên khi một địa phương quản lý du lịch chặt chẽ trong khi địa phương khác quản lý buông lỏng thì các doanh nghiệp lại đổ về kinh doanh ở địa phương đó. Làm cho tình trạng kinh doanh phân tán, tự phát thêm rõ nét. Thứ năm là vấn đề đạo đức trong kinh doanh và ý thức pháp luật cũng cần báo động. Điển hình như, lợi dụng sự tín nhiệm của người tiêu dùng du lịch đối với những doanh nghiệp có uy tín, những doanh nghiệp khác bắt đầu đặt tên cho doanh nghiệp mình có tên “na ná” với những thương hiệu có uy tín nhầm gây nhầm lẫn cho khách du lịch.70 Hành vi này vừa tạo môi trường cạnh tranh không lành mạnh vừa gây thiệt hại cho doanh nghiệp khác vừa ảnh hưởng đến sự phát triển chung của ngành du lịch. Ngoài nguyên nhân quản lý lỏng lẻo của cơ quan có thẩm quyền khi doanh nghiệp đăng ký kinh doanh, tên doanh nghiệp không được cơ quan quản lý nhà nước xem xét kỹ lưỡng dẫn đến nhiều tên doanh nghiệp ra đời vi phạm quy cách đặt tên. Nguyên nhân thứ hai gây ra thực trạng 69 Xem thêm: Trang Thu, Báo Hà Nội mới online, Lại thua trên sân nhà, http://hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/Dulich/545295/lai-thua-tren-san-nha, [21/8/2013] 70 Xem thêm: Hải Duyên, Tin nhanh Việt Nam – Vnexpress, Nhiều doanh nghiệp lữ hành tố bị “ăn cắp” thương hiệu, http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/du-lich/nhieu-doanh-nghiep-lu-hanh-to-bi-an-cap-thuong-hieu-2398227.html, [21/8/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 40 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch này chính là sự hấp dẫn của nguồn lợi trước mắt, sự xuống cấp của đạo đức, nên nhiều doanh nghiệp sẵn sàng vi phạm pháp luật để thu lợi. Tóm lại, Việt Nam có nguồn tài nguyên du lịch phong phú cả về tài nguyên du lịch tự nhiên và tài nguyên du lịch nhân văn nhưng cách khai thác tài nguyên thì chưa làm tốt. Không phải nơi đâu trên thế giới cũng có vịnh Hạ Long, động Phong Nha nhưng du lịch Việt Nam lại không phát triển bằng những quốc gia khác trong khu vực. Theo số liệu cho thấy, Việt Nam có 07 di sản thiên nhiên và văn hóa thế giới được UNESCO công nhận trong khi Thái Lan chỉ có 05 di sản thiên nhiên và văn hóa, Malaysia chỉ có 04 di sản thiên nhiên và văn hóa và Singapore thì không có di sản nào được UNESCO công nhận. Nhưng trong báo cáo tính cạnh tranh trong du lịch và lữ hành năm 2011 của Diễn đàn kinh tế thế giới, theo đó xếp hạng cạnh tranh của ngành du lịch Việt Nam năm 2011 chỉ xếp thứ 80/139 quốc gia được xếp hạng, trong khi, Malaysia đứng thứ 35, Thái Lan là 41 và Singapore là thứ 10.71 Nguyên nhân do đâu khi Việt Nam có tiềm năng du lịch hơn hẳn nước bạn nhưng lại chịu thua như vậy, đó là cách làm du lịch của chúng ta chưa tốt, Việt Nam còn quá nhiều vấn nạn xảy ra. Từ hoạt động quản lý, đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành cần phải nhìn lại. Có như vậy, ngành kinh doanh du lịch Việt Nam mới có cơ hội đi lên. 3.3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT NHẰM KHẮC PHỤC NHỮNG KHÓ KHĂN TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, tuy nhiên so với thuận lợi để phát triển thì khó khăn, thách thức lại quá nhiều đối với ngành kinh doanh du lịch còn non trẻ của Việt Nam. Nhằm khắc phục những khó khăn trong hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch, trong phần này người viết đưa ra một số kiến nghị hoàn thiện Luật Du lịch và đề xuất một số giải pháp khác giải quyết khó khăn. Luật Du lịch năm 2005 ra đời đã bổ sung được những thiếu sót của Pháp lệnh Du lịch năm 1999, đưa ra cơ sở pháp lý rõ ràng hơn cho hoạt động kinh doanh du lịch nhất là đối với hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch. Tuy vậy, Luật Du lịch năm 2005 vẫn còn bộc lộ nhiều thiếu sót. Chẳng hạn như, trình tự và thủ tục kinh doanh lữ hành nội địa, kinh doanh lưu trú du lịch chưa được quy định trong luật và cũng như trong các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Du lịch năm 2005. Vì vậy, trong thời gian sắp tới Luật Du lịch năm 2005 cần sửa đổi và quy định chi tiết trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh đối với ngành kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch vào trong luật và ở các văn bản hướng dẫn. Bên cạnh đó, Luật du lịch năm 2005 quy định quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội cũng như doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế chưa được cụ thể. Luật quy định quyền và nghĩa vụ không tách bạch, làm cho không thể biết đâu là quyền, đâu là nghĩa vụ cần thực hiện. Cho nên, khi Luật Du lịch sửa đổi, thì đối với quyền, nghĩa vụ cần được quy định tách riêng ra, nằm ở hai điều luật cụ thể chứ không nhập nhằng trong một điều luật như hiện nay. Ngoài ra, bên cạnh những kiến nghị hoàn thiện Luật thì người viết có đề xuất một số giải pháp khác như sau: 71 Trịnh Xuân Dũng, Du lịch Việt Nam, Chỉ số cạnh tranh của Du lịch Việt Nam năm 2011 tăng lên 9 bậc so với năm 2009, http://www.vtr.org.vn/index.php?options=items&code=3169, [11/10/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 41 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Thứ nhất, thực hiện liên kết và hợp tác giữa các doanh nghiệp. Vì là ngành kinh doanh mang lại lợi nhuận cao nên có nhiều doanh nghiệp tham gia kinh doanh lĩnh vực lữ hành và lưu trú du lịch. Khi có nhiều doanh nghiệp kinh doanh cùng lĩnh vực tất yếu sẽ xuất hiện sự cạnh tranh. Tuy nhiên không phải doanh nghiệp nào khi kinh doanh cũng chấp hành tốt pháp luật, mang đến sản phẩm chất lượng cho người tiêu dùng, thực tế luôn có nhiều doanh nghiệp chạy theo lợi nhuận nên sẵn sàng vi phạm pháp luật và đạo đức trong kinh doanh. Cho nên thay vì là đối thủ của nhau trên thị trường, các doanh nghiệp liên kết hợp tác với nhau để mang đến sản phẩm có chất lượng cho người tiêu dùng. Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đã làm được điều này, nên cần nhân rộng mô hình kinh doanh này. Khi liên kết trong hoạt động giữa các doanh nghiệp sẽ hạn chế được sự cạnh tranh thiếu lành mạnh của các doanh nghiệp, tập trung lượng khách du lịch đăng ký rải rác ở các doanh nghiệp khác thành đoàn, giảm được chi phí sản xuất, giá thành hợp lý, chất lượng nâng cao nên thu hút được nhiều khách du lịch hơn. Bên cạnh đó, khi liên kết hoạt động các doanh nghiệp học hỏi lẫn nhau về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình hoạt động. Ngoài ra, những doanh nghiệp nhỏ không đủ sức để cạnh tranh vẫn có cơ hội kinh doanh.72 Thứ hai, thực hiện hoạt động tôn tạo và bảo tồn trong quá trình khai thác tài nguyên du lịch.73 Không riêng gì hoạt động kinh doanh du lịch mà với bất kỳ hoạt động nào, không thể chỉ khai thác mà không bảo vệ. Trong hoạt động du lịch, tài nguyên du lịch không bị mất đi do khai thác bởi khách du lịch thưởng thức qua yếu tố tinh thần nhưng nếu thiếu sự quan tâm cũng sẽ làm cho tài nguyên mất đi ít nhiều giá trị của nó. Chẳng hạn, vấn đề ô nhiễm môi trường sẽ làm cảnh quan mất đi sự đẹp đẽ vốn có của nó, sự tác động của thời gian làm cho tài nguyên bị hao mòn… Nên việc kết hợp khai thác với bảo vệ luôn phải đi song song. Không chỉ cơ quan nhà nước, mà cả doanh nghiệp kinh doanh và khách du lịch cũng phải tham gia. Đối với cơ quan quản lý nhà nước thì thực hiện trùng tu, tôn tạo di tích; ban hành chính sách và chế tài xử phạt vi phạm trong hoạt động du lịch. Đối với doanh nghiệp kinh doanh và khách du lịch thì chấp hành tốt pháp luật khi thực hiện kinh doanh và đi du lịch. Thứ ba, những vấn nạn xảy ra trong hoạt động du lịch chưa được khắc phục như nạn chèo kéo, giành giựt khách, cướp giật,… mang đến nổi lo sợ cho những người khi đi du lịch Việt Nam. Trong thực hiện chính sách phát triển du lịch, phải khắc phục triệt để những vấn nạn đó. Mặt khác, với sự quản lý thiếu phối hợp, mỗi ngành quản lý một mảng du lịch làm cho khách du lịch không biết được cơ quan nào cần đến khi gặp khó khăn, cho nên cần phải có cơ quan quản lý nhà nước chịu trách nhiệm chính trong việc bảo vệ khách du lịch, tiếp nhận ý kiến phản hồi từ phía du khách.74 Thứ tư, siết chặt hoạt động quản lý nhà nước trong du lịch, từ khâu cấp phép kinh doanh đến hậu kiểm. Hoạt động kinh doanh du lịch là ngành mang lại lợi nhuận nhiều cho nên nhiều cá nhân, tổ chức có năng lực kinh doanh yếu kém, thiếu kinh nghiệm, kinh doanh chạy theo lợi nhuận cũng tham gia vào lĩnh vực này nhằm kiếm lời. Vì vậy, ngay trong khâu cấp phép đòi hỏi siết chặt, siết chặt ở đây không phải là tăng lên các thủ tục 72 Xem thêm: Đào Yến, Vov online, Liên kết doanh nghiệp du lịch nâng cao chất lượng dịch vụ, vov.vn/Kinhte/Lien-ket-doanh-nghiep-du-lich-nang-cao-chat-luong-dich-vu/279962.vov, [11/10/2013] 73 Xem thêm: Đại học văn hóa Hà Nội, Khai thác giá trị di sản trong chiến lược phát triển du lịch, http://huc.edu.vn/chi-tiet/103/Khai-thac-gia-tri-di-san-trong-chien-luoc-phat-trien-du-lich.html, [05/9/2013] 74 Xem thêm: Thanh Giang, Báo tin tức.vn, Sửa đổi Luật Du lịch: Nhấn mạnh bảo vệ quyền lợi du khách, http://baotintuc.vn/du-lich/sua-doi-luat-du-lich-nhan-manh-bao-ve-quyen-loi-du-khach-20120530165909577.htm, [01/10/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 42 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch hành chính mà chính là trong việc đánh giá doanh nghiệp có đủ tiêu chuẩn hay không. Hơn nữa, sau khi cấp phép cơ quan nhà nước phải lập đoàn quản lý, kiểm tra thường xuyên để đảm bảo doanh nghiệp kinh doanh đúng với những gì đã đăng ký. Thứ năm, với thực trạng nhiều doanh nghiệp không có giấy phép hoạt động lữ hành nhưng vẫn kinh doanh đưa khách đi du lịch, hay tình trạng doanh nghiệp chỉ được kinh doanh lữ hành nội địa nhưng “lấn sân” kinh doanh lữ hành quốc tế. Nên khi tiến hành kinh doanh, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành phải treo đúng biển do cơ quan quan lý Nhà nước về du lịch ở địa phương công nhận về phạm vi kinh doanh tại trụ sở để khách du lịch có thể nhận biết với các doanh nghiệp không đủ điều kiện tiến hành hoạt động kinh doanh khác. Đối với kinh doanh lưu trú cũng vậy, doanh nghiệp khi tiến hành kinh doanh phải treo biển đúng với loại, hạng đã đăng ký với cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền để tránh gây nhầm lẫn cho khách du lịch. Bên cạnh đó, khi giới thiệu sản phẩm trên các phương tiện thông tin đại chúng, doanh nghiệp không được quảng bá hoạt động không thuộc phạm vi kinh doanh của mình, quảng cáo đúng sự thật. Mặt khác, cơ quan quản lý Nhà nước về du lịch phải thường xuyên kiểm tra hoạt động treo biển và quảng cáo của doanh nghiệp có đúng với những gì đã đăng ký hay không. Và lập tức có chế tài xử phạt nếu có doanh nghiệp có hành vi vi phạm. Hình ảnh trong quảng cáo75 Hình ảnh trong thực tế76 75 Vtc New, Khách bị “chặt chém” trong Resort “nhà trọ” ở Mũi Né, http://vtc.vn/1-339201/kinh-te/khach-bi-chatchem-trong-resort-nha-tro-o-mui-ne.htm, [27/11/2013] 76 Vtc New, Khách bị “chặt chém” trong Resort “nhà trọ” ở Mũi Né, http://vtc.vn/1-339201/kinh-te/khach-bi-chatchem-trong-resort-nha-tro-o-mui-ne.htm, [27/11/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 43 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Thứ sáu, chế tài xử phạt trong hoạt động kinh doanh du lịch cần phải nghiêm khắc hơn nữa. Theo quy định trong Nghị định số 16/2012/NĐ-CP ngày 12 tháng 3 năm 2012 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch, mức phạt tiền tối đa cho một hành vi là 40 triệu đồng đối với kinh doanh lữ hành, 25 triệu đồng đối với kinh doanh lưu trú, tước giấy phép có thời hạn với thời hạn quá ngắn (tối đa 24 tháng đối với kinh doanh lữ hành, còn kinh doanh lưu trú không áp dụng hình thức xử phạt này). Nên người viết đề xuất tăng mức phạt tiền và áp dụng biện pháp xử phạt tước giấy phép kinh doanh đối với cả kinh doanh lưu trú với thời hạn kéo dài hơn. Thậm chí, những chủ doanh nghiệp bị tước giấy phép kinh doanh thì không được tham gia góp vốn vào các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành hay lưu trú du lịch. Thứ bảy, thông tin quảng bá du lịch của Việt Nam còn quá ít. Ngành du lịch Việt Nam chưa xây dựng được bộ ấn phẩm đầy đủ về các điểm du lịch ở Việt Nam. Những ấn phẩm vừa gọn vừa giới thiệu được đầy đủ loại hình du lịch, những thắng cảnh, điểm tham quan nổi tiếng và hướng dẫn được cho du khách những thông tin cần thiết khi du lịch. Cho nên, cơ quan quản lý nhà nước về du lịch nên thu thập ý tưởng để xây dựng các ấn phẩm về du lịch. Giúp quảng bá du lịch tốt hơn.77 Thứ tám, chính sách phát triển du lịch cần đồng đều hơn giữa các địa phương. Có như vậy mới không bỏ lỡ tài nguyên nào, tài nguyên du lịch nào cũng được khai thác tốt hơn. Ngoài ra, chính sách phát triển du lịch cần có sự liên kết giữa các địa phương. Khi các địa phương phối hợp khai thác tài nguyên du lịch sẽ mang lại kết quả khai thác tốt hơn. Chẳng hạn như cùng phối hợp tổ chức chương trình du lịch. Như vậy, việc quảng bá sẽ diễn ra trên phạm vi rộng hơn, lớn hơn nên gây được nhiều chú ý hơn từ khách du lịch. Và những địa phương có thể học hỏi, tương trợ lẫn nhau về kinh nghiệm, kiến thức,…, cùng nhau chia sẽ lợi ích. Địa phương nào còn thiếu kinh nghiệm sẽ học hỏi được kinh nghiệm từ địa phương khác, địa phương nào có ít tài nguyên du lịch thì qua chương trình du lịch phối hợp sẽ làm chương trình của địa phương hấp dẫn hơn… Cùng nhau san sẽ cả về lợi ích lẫn rủi ro sẽ giúp các địa phương cùng phát triển du lịch. Thứ chín, nâng cao chất lượng phục vụ của các doanh nghiệp kinh doanh du lịch. Không chỉ những doanh nghiệp có quy mô hoạt động lớn mà cả những doanh nghiệp nhỏ cũng cần phải quan tâm đến thái độ phục vụ của nhân viên doanh nghiệp khi tiếp xúc với khách du lịch. Bên cạnh đó, chất lượng phục vụ giữa các doanh nghiệp cần được tương đồng với nhau. Dù mỗi doanh nghiệp đều có phong cách phục vụ riêng của mình nhưng thiết nghĩ, đối với những doanh nghiệp có hạng như nhau, cùng một hạng thì nên có chất lượng phục vụ tốt như nhau, không nên để có sự chênh lệch. Chẳng hạn như về thái độ phục vụ tận tình, niềm nở, cung cấp thông tin đầy đủ,… Vì đối với khách du lịch, đặc biệt là du khách quốc tế, khi có doanh nghiệp phục vụ không tốt, họ truyền miệng lẫn nhau. Qua những thông tin được cung cấp từ khách du lịch thứ nhất, sẽ ảnh hưởng đến ấn tượng về doanh nghiệp, về điểm du lịch của khách du lịch thứ hai và từ khách du lịch thứ hai lại tiếp tục đến khách du lịch tiếp theo. Có thể nói đây là hình thức quảng bá gián tiếp nhanh và hiệu quả nếu doanh nghiệp làm tốt, còn ngược lại có thể chịu sự tẩy chay của du khách. Nên vô hình chung ảnh hưởng đến doanh nghiệp khác và cả hình ảnh du lịch Việt Nam. Trong khi đó, doanh nghiệp lại là đối tượng tiếp xúc trực tiếp khách du lịch, du khách có ấn tượng tốt với Việt Nam như thế nào chịu ảnh hưởng nhiều từ những người làm du lịch này. Cho nên, muốn hai ngành kinh doanh lữ 77 Thời báo doanh nhân, Thông tin quảng bá du lịch Việt Nam vẫn còn rời http://tbdn.com.vn/sites/epaper/ThoiBaoDoanhNhan/chitiet.aspx?ArtId=21841&CatId=127, [01/10/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 44 rạc, SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch hành và lưu trú du lịch phát triển, ngoài thực hiện chính sách phát triển thì thái độ phục vụ cần được nâng cao hơn. Thứ mười, không chỉ tập trung thu hút khách du lịch quốc tế vào Việt Nam mà việc phát triển nguồn du khách trong nước cũng cần được quan tâm. Đặc biệt là hình thức kinh doanh đưa khách du lịch ra nước ngoài.78 Qua vụ việc bỏ khách du lịch tại Thái Lan trong những tháng qua đã gây tâm lý lo sợ cho người đi du lịch, hơn hết là một doanh nghiệp làm xấu làm cả ngành phải chịu. Nên ngoài kiểm tra chặt chẽ doanh nghiệp nào không đủ điều kiện kinh doanh lữ hành đưa khách du lịch ra nước ngoài thì cần có một cơ quan có thể bảo vệ khách du lịch khi ra nước ngoài du lịch. 78 Xem thêm: Cù Trường Giang, Báo Hà Nội mới online, Du lịch và văn hóa kinh doanh, http://hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/Suy-ngam/594962/du-lich-va-van-hoa-kinh-doanh, [25/8/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 45 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch KẾT LUẬN Ngày nay du lịch đã trở thành món ăn tinh thần trong đời sống con người. Số lượng người tham gia vào các chuyến du lịch tăng lên rất nhanh. Theo số liệu thống kê du lịch toàn quốc, vào thời điểm 2010 số lượt khách du lịch quốc tế lẫn nội địa lên tới hơn 31.000.000 lượt, mang đến nguồn thu gần 100 ngàn tỉ.79 Nên Nhà nước ta xác định phát triển ngành du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn. Nhờ vậy, ngành kinh doanh du lịch riêng kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch càng nhận được nhiều sự quan tâm và chính sách phát triển từ phía Nhà nước. Bên cạnh đó, Việt Nam là đất nước có cảnh quan thiên nhiên xinh đẹp, vừa có núi vừa có biển và nền văn hóa phong phú, đặc sắc. Đặc biệt, du lịch ở khu vực Đông Nam Á ngày càng được khách du lịch lựa chọn đến nghỉ ngơi, vui chơi. Tạo thêm cơ hội cho nhiều doanh nghiệp kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch phát triển. Quan trọng hơn hết, để ngành kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch phát triển vững mạnh, bền vững thì không thể thiếu sự tồn tại của những cơ sở pháp lý. Những phạm pháp luật có giá trị pháp lý cao nhất lần lượt ra đời như Pháp lệnh Du lịch năm 1999, Luật Du lịch năm 2005 đã nhanh chóng điều chỉnh và đưa ngành kinh doanh du lịch còn non trẻ đi vào nề nếp. Tuy có nhiều tiềm năng du lịch và nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển là vậy, nhưng ngành kinh doanh du lịch của Việt Nam đặc biệt là hai ngành kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức. Để phát triển hơn nữa, cơ quan quản lý nhà nước và các chủ thể tham gia vào hoạt động lữ hành, lưu trú du lịch cần chung sức đẩy lùi những vấn nạn, kinh doanh lành mạnh, quản lý chặt chẽ và ban hành nhiều hơn nữa các quy phạm pháp luật điều chỉnh về lĩnh vực này. 79 Viện nghiên cứu phát triển du lịch, Số liệu thống kê du lịch toàn quốc, http://www.itdr.org.vn/so-lieu-thong-ke-dulich/so-lieu-thong-ke-du-lich-viet-nam.html, [15/8/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 46 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO I. VĂN BẢN PHÁP LUẬT 1. Luật Du lịch, luật số 44/2005/QH11 2. Nghị định 59/2006/NĐ-CP quy định chi tiết Luật Thương mại về hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh, hạn chế kinh doanh và kinh doanh có điều kiện 3. Nghị định 92/2007/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều thi hành Luật Du lịch 4. Nghị định 43/2009/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung Danh mục hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh của Nghị định 59/2006/NĐ-CP ngày 12 tháng 6 năm 2006 hướng dẫn thi hành Luật Thương mại về hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh, hạn chế kinh doanh và kinh doanh có điều kiện 5. Nghị định 72/2009/NĐ-CP quy định điều kiện về an ninh, trật tự đối với một số ngành, nghề kinh doanh có điều kiện 6. Nghị định 01/2012/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc bãi bỏ, hủy bỏ các quy định có liên quan đến thủ tục hành chính thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch 7. Nghị định 16/2012/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch 8. Thông tư 03/2002/TT-NNHN hướng dẫn về quản lý tiền ký quỹ của các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành 9. Thông tư 88/2008/TT-BVHTTDL hướng dẫn thực hiện Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch về lưu trú du lịch 10. Thông tư 89/2008/TT-BVHTTDL hướng dẫn thi hành Nghị định số 92/2007/NĐ-CP ngày 01 tháng 6 năm 2007 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch về kinh doanh lữ hành, chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp du lịch nước ngoài tại Việt Nam, hướng dẫn du lịch và xúc tiến du lịch 11. Thông tư 33/2010/TT-BCA quy định cụ thể điều kiện an ninh, trật tự đối với một số ngành nghề kinh doanh có điều kiện 12. Thông tư 48/2010/TT-BTC hướng dẫn chế độ thu, nộp và quản lý sử dụng lệ phí cấp giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế, cấp giấy phép thành lập chi nhánh, văn phòng đại diện doanh nghiệp du lịch nước ngoài tại Việt Nam, cấp thẻ hướng dẫn viên du lịch, cấp giấy chứng nhận thuyết minh viên 13. Thông tư 07/2011/TT-BVHTTDL sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc bãi bỏ, hủy bỏ các quy định có liên quan đến thủ tục hành chính thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch 14. Thông tư 05/2012/TT-BVHTTDL sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 04/2009/TT-BVHTTDL, Thông tư số 07/2011/TT-BVHTTDL, Quyết định số 55/1999/QĐ-BVHTT II. SÁCH 1. TS. Nguyễn Văn Mạnh – GS.TS. Nguyễn Văn Đính, Giáo trình Quản trị kinh doanh lữ hành, Nxb. Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2006, trang 47-50 GVHD: TS. Cao Nhất Linh 47 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch 2. Nguyễn Văn Mạnh – Hoàng Thị Lan Hương, Quản trị kinh doanh khách sạn, Nxb. Lao động – Xã hội, Hà Nội, 2004, trang 16 3. TCVN XXXX:2009, Tiêu chuẩn Quốc gia về du lịch và các dịch vụ liên quan – thuật ngữ và định nghĩa, trang 04 IV. TRANG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ 1.Báo Du lịch Bắc Giang, Du lịch đóng vai trò quan trọng bảo vệ môi trường, http://dulichbacgiang.gov.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=849:dulch-ong-vai-tro-quan-trng-bo-v-moi-trng&catid=46:tin-th-gii&Itemid=85, [20/8/2013] 2.Báo Bắc Giang điện tử, Quản lý kinh doanh dịch vụ ch thuê lưu trú còn nhiều kẽ hở, http://www.baobacgiang.com.vn/18/109442/Quan_ly_kinh_doanh_dich_vu_cho_thue_lu u_tru_con_nhieu_ke_ho.bgo, [09/9/2013] 3.Báo Nhân dân điện tử, Những thuận lợi và khó khăn của du lịch Việt Nam khi gia nhập WTO, http://www.nhandan.com.vn/kinhte/hoi-nhap/item/11880202-.html, [04/11/2013] 4.Báo kinh tế Việt Nam, Thêm nụ cười cho ngành du lịch, http://www.dalatinfo.vn/TIPC-Lamdong-VITIC-CMS-SYSTEM.gplist.21.gpopen.31899.gpside.1.themnu-cuoi-cho-nganh-du-lich.asmx, [15/8/2013] 5.Báo Vnexpress, Ngành du lịch khó hút khách quốc tế, http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/doanh-nghiep/nganh-du-lich-kho-hut-khach-quocte-2743836.html, [15/8/2013] 6.Cù Trường Giang, Báo Hà Nội mới online, Du lịch và văn hóa kinh doanh, http://hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/Suy-ngam/594962/du-lich-va-van-hoa-kinh-doanh, [25/8/2013] 7.Đào Yến, Vov online, Liên kết doanh nghiệp du lịch nâng cao chất lượng dịch vụ, vov.vn/Kinh-te/Lien-ket-doanh-nghiep-du-lich-nang-cao-chat-luong-dichvu/279962.vov, [11/10/2013] 8.Đại học văn hóa Hà Nội, Khai thác giá trị di sản trong chiến lược phát triển du lịch, http://huc.edu.vn/chi-tiet/103/Khai-thac-gia-tri-di-san-trong-chien-luoc-phat-trien-dulich.html, [05/9/2013] 9. Gia Phong, Báo Hà Nội mới online, Bài viết: Năm 2013, dự báo du lịch thế giới tiếp tục tăng trưởng, http://hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/The-gioi/572489/nam-2013-du-bao-dulich-the-gioi-tiep-tuc-tang-truong, [15/8/2013] 10.Hải Duyên, Tin nhanh Việt Nam – Vnexpress, Nhiều doanh nghiệp lữ hành tố bị “ăn cắp” thương hiệu, http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/du-lich/nhieu-doanh-nghiep-luhanh-to-bi-an-cap-thuong-hieu-2398227.html, [21/8/2013] 11.Lê Văn Minh - Đào Duy Tuấn, Viện nghiên cứu phát triển du lịch, Những xu hướng mới trong phát triển du lịch trên thế giới, http://www.itdr.org.vn/nghiencuu-traodoi/524nhung-xu-huong-moi-trong-phat-trien-du-lich-tren-the-gioi.html, [28/9/2013] 12.Tổng cục Du lịch, Du lịch Việt Nam nữa thế kỷ tự hào, http://www.vietnamtourism.gov.vn/index.php?cat=1010&itemid=8057, [20/8/2013] 13.Thanh Giang, Báo tin tức.vn, Sửa đổi Luật Du lịch: Nhấn mạnh bảo vệ quyền lợi du khách, http://baotintuc.vn/du-lich/sua-doi-luat-du-lich-nhan-manh-bao-ve-quyen-loi-dukhach-20120530165909577.htm, [01/10/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 48 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch 14.Thời báo doanh nhân, Thông tin quảng bá du lịch Việt Nam vẫn còn rời rạc, http://tbdn.com.vn/sites/epaper/ThoiBaoDoanhNhan/chitiet.aspx?ArtId=21841&CatId=1 27, [01/10/2013] 15.Trang Thu, Báo Hà Nội mới online, Lại thua trên sân http://hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/Du-lich/545295/lai-thua-tren-san-nha, [21/8/2013] nhà, 16.Trịnh Xuân Dũng, Du lịch Việt Nam, Chỉ số cạnh tranh của Du lịch Việt Nam năm 2011 tăng lên 9 bậc so với năm 2009, http://www.vtr.org.vn/index.php?options=items&code=3169, [11/10/2013] 17.Viện nghiên cứu phát triển du lịch, Số liệu thống kê du lịch toàn quốc, http://www.itdr.org.vn/so-lieu-thong-ke-du-lich/so-lieu-thong-ke-du-lich-viet-nam.html, [15/8/2013] 18.Vũ Thị Thảo, Tài nguyên giáo dục mở, Khái niệm và đặc điểm về kinh doanh lữ hành, http://old.voer.edu.vn/module/kinh-te/dac-diem-va-noi-dung-cua-hoat-dong-kinh-doanhlu-hanh.html, [15/8/2013] GVHD: TS. Cao Nhất Linh 49 SVTH: Bùi Ngọc Trầm [...]... Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch nghiệp kinh doanh vận chuyển hành khách, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ ăn uống, ngủ nghỉ… Theo Luật Du lịch năm 2005, phân kinh doanh lữ hành thành hai loại, đó là kinh doanh lữ hành nội địa và kinh doanh lữ hành quốc tế Nên theo đó doanh nghiệp kinh doanh lữ hành cũng được chia theo làm hai loại sau: doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa và. .. pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch CHƢƠNG 2 CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ KINH DOANH LỮ HÀNH VÀ LƢU TRÚ DU LỊCH Vào ngày 09 tháng 7 năm 1960, công ty Du lịch Việt Nam được thành lập – đánh dấu mốc khởi đầu cho hoạt động kinh doanh du lịch nói chung ở Việt Nam Từ sự kiện này đến trước khi Pháp lệnh Du lịch năm 1999 ra đời, hoạt động quản lý kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch chưa có văn bản pháp. .. Luật Doanh nghiệp hiện hành Do đó, chủ thể của hoạt động kinh doanh của lưu trú du lịch là doanh nghiệp, có hoặc không có tư cách pháp nhân Doanh nghiệp kinh doanh lưu trú du lịch được kinh doanh lưu trú du lịch tại một hoặc nhiều hơn một cơ sở lưu trú du lịch. 39 Luật Du lịch năm 2005 cũng quy định cụ thể có bảy loại cơ sở lưu trú du lịch như sau: khách sạn, làng du lịch, biệt thự du lịch, căn hộ du lịch, ... nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch 1.2.4 Vai trò của kinh doanh lưu trú du lịch Nhu cầu nghỉ ngơi là nhu cầu quan trọng và thiết yếu trong chuyến du lịch của du khách Sự ra đời của những cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch là điều khách quan Đến hết năm 2009, cả nước có 10.900 cơ sở lưu trú du lịch với trên 215.000 buồng, trong đó có 184 cơ sở được xếp hạng 3 sao, 95 cơ sở được... hành lang pháp lý cho kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch phát triển ổn định và bền vững, bắt kịp các hoạt động kinh doanh lữ hành và lưu trú của thế giới Luật Du lịch ra đời khẳng định một lần nữa vị thế của ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch nói riêng trong đời sống kinh tế và xã hội GVHD: TS Cao Nhất Linh 16 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp. .. hướng và giúp đỡ các doanh nghiệp kinh doanh lĩnh vực du lịch, để từ đó phát triển ngành du lịch thành một ngành mũi nhọn trong nền kinh tế Để ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh lữ hành, kinh doanh lưu trú du lịch nói riêng phát triển như ngày nay không thể thiếu sự có mặt của “hàng lang pháp lý Những văn bản pháp luật giúp cho ngành kinh doanh lữ hành và kinh doanh lưu trú du lịch phát... nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch khách du lịch từ nước ngoài vào Việt Nam, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế còn đưa khách du lịch là công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú ở Việt Nam sang nước ngoài du lịch Điểm khác biệt này được thể hiện trong quy định của Luật Du lịch năm 2005 như sau, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế được kinh doanh lữ hành nội... nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch vào nề nếp và phát triển có định hướng, mục tiêu rõ ràng Mặt khác, Pháp lệnh ra đời tạo điều kiện cho ngành kinh doanh du lịch nói chung và kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch nói riêng sớm bắt kịp nhịp độ kinh doanh du lịch với quốc tế Trong quá trình thực hiện Pháp lệnh, cơ quan nhà nước có thẩm quyền còn ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành. .. phẩm lưu trú du lịch Đặc điểm thứ hai, để hưởng thụ sản phẩm lưu trú du lịch, du khách phải rời nơi ở của mình để đến với cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch Nếu như ở các loại hình kinh GVHD: TS Cao Nhất Linh 12 SVTH: Bùi Ngọc Trầm Luận văn tốt nghiệp Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch doanh khác, chủ thể kinh doanh có thể mang sản phẩm đến tận nơi ở của khách hàng, thì đối với kinh doanh. .. Cơ sở pháp lý về kinh doanh lữ hành và lưu trú du lịch Ngoài ra, vì kinh doanh lưu trú du lịch là một dịch vụ kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự, về phòng cháy, chữa cháy, về an toàn vệ sinh thực phẩm, về môi trường nên doanh nghiệp phải làm thủ tục và được cơ quan cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện trước khi kinh doanh Vì vậy, hồ sơ đăng ký kinh doanh lưu trú du