TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HẰ NỘI KHOA SINH - KTNN ĐẶNG THỊ MAI HƯƠNG NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN CỦA 06 DÒNG LÚA ĐƯỢC TẠO RA BẰNG PHƯƠNG PHÁP LAI HỮU TÍNH TẠI XÃ CAO MINH PHÚC YÊN - VĨNH PHÚC VỤ ĐÔNG XUÂN 2014 KHÓA LUÂN TỐT NGHIÊP ĐAI HOC • • • • Chuyên ngành: Di truyền học Người hướng dẫn khoa học TS. NGUYỄN NHƯ TOẢN HÀ NỘI – 2015 Được trí ban giám hiệu trường Đại học Sư phạm Hà Nội khoa Sinh - KTNN thời gian qua em thực đề tài: “Nghiên LỜI CẢM ƠN cứu khả sinh trưởng phát triển 06 dòng lúa tạo phương pháp lai hữu tính xã Cao Minh - Phúc Yên - Vĩnh Phúc vụ đông xuân 2014”. Để hoàn thành đề tài nỗ lực thân em nhận nhiều quan tâm giúp đỡ tận tình thầy cô bạn bè người thân. Trước tiên em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành sâu sắc đến TS .Nguyễn Như Toản (khoa Sinh - KTNN, trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2) tạo điều kiện tận tình hướng dẫn em suốt trình thực đề tài khóa luận này. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo, cô giáo ừong Khoa Sinh - KTNN trường Đại học Sư phạm Hà Nội người trực tiếp giảng dạy, trang bị kiến thức bổ ích suốt thời gian em h ọc tập trường. Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tất người thân, bạn bè, gia đình người bên cạnh động viên, giúp đỡ em ừong trình học tập thực đề tàiHà Nội, tháng 05 năm 2015 m Ị_ _ • Tác giả Sau thời gian nghiên cứu, cố gắng thân định hướng TS.Nguyễn Như Toản, khóa luận hoàn thành. Tôi xin cam đoan khóa luận kết nghiên cứu riêng tôi, kết không trùng với tác giả công bố. Nếu sai xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội, tháng 05 năm 2015 Tác giả LỜI CAM ĐOAN Đặng Thị Mai Hương DANH MỤC CHỮ VIẾT TẤT VÀ KÍ HIỆU NST Nhiễm sắc thể NN&PTNN Nông nghiệp phát triển nông thôn KHKT Khoa học kĩ thuật Ctv Công tác viên P1000 Trọng lượng 1000 hạt Nxb Nhà xuất IRRI Intemational Rice Quốc tế) Research Institute (Viện Nghiên cứu gạo DANH MỤC CHỮ VIẾT TẤT VÀ KÍ HIỆU Bảng 2.1. Chỉ tiêu phương pháp đánh giá khả sinh trưởng Biểu đồ 3.1. Khả đẻ nhánh giống lúa trồng vụ xuân 2014 MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HỆU DANH MỤC BẢNG SỐ LỆU DANH MỤC BIÊU ĐỒ PHỤ LỤC MỞ ĐẦU 1. Lí chọn đề tài Cây lúa ba lương thực chủ yếu giới, theo ước tính khoảng 65% dân số giới coi lúa gạo nguồn lương thực chính. Tính đến năm 1999 diện tích ttồng lúa giới khoảng 154 triệu phân bố khoảng 112 quốc gia ừong chủ yếu châu Á (90%), châu Phi (59%), châu Mỹ La Tinh (5,7%). Hiện tính từ năm 2009-2010 diện tích trồng lúa vào khoảng 147,5 triệu ha. Gạo nguồn lương thực tiêu thụ nhiều giới. Ở Việt Nam lúa lương thực chủ yếu có vai trò quan trọng ngành trồng trọt. So với nước giới, nhu cầu tiêu thụ lúa gạo Việt Nam xếp hàng thứ (sau Trung Quốc, Indonesia, Ấn Độ, Bangladesh) mức 18.9 triệu tần thóc/năm. Với dân số 80 triệu người diện tích trồng lúa đứng vào hàng thứ 6. Nhờ áp dụng tiến khoa học kĩ thuật vào công tác chọn tạo giống lúa mà Việt Nam có bước nhảy vọt sản xuất lương thực. Từ nước thiếu lương thực triền miên hàng chục năm, đến nhiều năm liền Việt Nam vươn lên đứng hàng thứ hai sản xuất lúa gạo sau Thái Lan [15]. Tuy nhiên, suất bình quân nước ta so với nước khác thấp (bình quân chưa đạt 4,0 tấn/ha/vụ), phẩm chất gạo nhìn chung chưa tốt, tỉnh phía Bắc. Chất lượng gạo thương phẩm nhìn chung chưa đáp ứng nhu cầu thị trường nước quốc tế. Thông thường gạo sủa Việt Nam xuất với giá 223 USD/tấn (theo số liệu Tổng cục Thống Kê cung cấp 17/6/2003) thấp so vói giá gạo Thái Lan. Nguyên nhân chủ yếu tình trạng nhiều năm qua chưa thực trọng đến công tác tuyển chọn giống lúa có chất lượng gạo thương phẩm tốt, giống lúa đặc sản. Hầu như, giống lúa có phẩm chất gạo cao có sản xuất [11]. Hiện tại, giống lúa phục vụ cho chương trình sản xuất lúa chất lượng xuất miền Bắc nước ta chưa hoàn thiện. Một số giống lúa đặc sản có chất lượng gạo cao (cơm mềm, thơm, ngon), có khả thích ứng rộng, chống chịu sâu bệnh tốt, nhung thời gian sinh trưởng dài, cho suất thấp (khoảng 2,5-2,8 tấn/ha/vụ), chưa đáp ứng nhu cầu sản xuất. Nhiều giống lúa nhập nội gieo trồng có tiềm năng suất cao, chưa chọn lọc hoàn thiện thường nhiễm sâu bệnh, tính thích ứng với điệu kiện canh tác vùng sinh thái chưa cao, cho suất không ổn định [6]. Để góp phẩn nâng cao chất lượng suất lúa gạo thời gian tới, nhằm phục vụ cho chương trình chọn tạo giống lúa chất lượng, tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu khả sinh trưởng phát triển 06 dòng lúa tạo phương pháp lai hữu tính xã Cao Minh, thị xã phúc Yên, tỉnh Vỉnh Phúc, vụ đông xuân năm 2014”. 2. Mục đích, yêu cầu đề tài + Tìm hiểu khả sinh trưởng, phát triển thích ứng 06 dòng lúa tạo phương pháp lai hữu tính trồng xã Cao Minh, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc vụ đông xuân năm 2014. + Xác định số giống có khả thích nghi với khu vực sinh thái nghiên cứu để góp phàn bổ sung thêm nguồn giống lúa chất lượng cho địa phương. 3. Ý nghĩa khoa học thực tiễn 3.1. Ỷ nghĩa khoa học - Tìm hiểu đặc điểm nông sinh học yếu tố cấu thành suất dòng lúa nghiên cứu từ giống đối chứng KD18 - Tìm hiểu sở lí luận phương pháp lai hữu tính từ góp phàn xây dựng bổ sung kiến thức di truyền học học tập nghiên cứu khoa học. 3.2. Ỷ nghĩa thực tiễn - Chọn số dòng lúa ưu việt Góp phàn vào việc chọn tạo nguồn vật liệu khới đàu cho công tác chọn giống có suất cao phẩm chất tốt, thời gian sinh trưởng ngắn nhằm xây dựng giống lúa cho địa phương. CHƯƠNG TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Nguồn gốc, phân loại lúa 1.1.1 Nguồn gốc lúa Cây lúa trồng O r y z a s a t i v a L . loài thân thảo sống hàng năm. Thòi gian sinh trưởng giống dài, ngắn khác nhau, nguồn gốc lúa, có nhiều nhà khoa học nghiên cứa đưa ý kiến khác nhau: + Theo Candalle (1886) lúa có nguồn gốc từ Ấn Độ. + Theo Roseleviez (1931) lúa trống có nguồn gốc từ Đông Nam Á, đặc biệt từ Ãn Độ Đông Dương. Tuy xuất xứ trồng có nhiều ý kiến khác đến có thống nguồn gốc lúa có từ Đông Nam Á [1]. Vì vùng có diện tích trồng lúa tập trung lớn giới, có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm phù hợp với lúa, nơi lúa trồng sớm dễ dàng tìm thấy gen đày đủ lúa. phương diện thực vật học, lúa trồng dòng lúa dại Oryaza fatma hình thành thông qua trình chọn lọc nhân tạo lâu dài. Loài lúa dại thường gặp Ấn Độ, Campuchia, Nam Việt Nam, vùng Đông Nam Trung Quốc, Thái Lan Myanma. Họ hàng với lúa trồng loài chi Oryza. Người ta khảo sát thấy có 22 loài chi Oryza với 24 48 NST [20]. 1.1.2. Phân loai ❖ Dựa vào đặc tính thực vật học Lúa niên có tổng số nhiễm sắc thể 2n = 24. mặt phân loại thực vật, lúa thuôc họ G r a m ỉ n e a e (hòa thảo), tộc O r y z e a e , chi O r y z a . O r y z a có khoảng 20 loài phân bố chủ yếu vùng nhiệt đới ẩm Châu Phi, Nam Đông Nam Châu Á, Nam Trung Quốc, Nam Trung Mỹ phần Úc Châu (Chang, 1976 theo De Datta, 1981). Trong đó, có loài lúa ttồng, lại lúa hoang niên đa niên. ♦♦♦ Dựa vào sinh thái, địa lý Từ 200 năm trước công nguyên, giống lúa Trung Quốc phân thành nhóm: “Hsien”, “Keng” nếp. Năm 1928 - 1930, nhà nghiên cứu Nhật Bản đưa lúa trồng thành loại phụ: “ ỉ n d ỉ c a ” “ j a p o n i c a ” sở phân bố địa lý, hình thái hạt, độ bất dục lai tạo phản ứng huyết (Serological reaction). Nhóm I n d i c a (= “Hsien” = lúa tiên) bao gồm giống lúa vùng nhiệt đới. Trong nhóm J a p o n i c a (= “Keng” = lúa cánh) bao gồm giống lúa tập trung vùng nhiệt đới ôn đới. Các nhà nghiên cứu Nhật Bản sau thêm nhóm thứ “ j a v a n i c a ” để đặt tên cho giống lúa cổ truyền Indonesia “bulu” “gundil”. Từ “Japonica” có lẽ xuất xứ từ chữ Japan tên nước Nhật Bản. Còn “Indica” có lẽ có nguồn gốc từ India (Ấn Độ). Như vậy, tên gọi nhóm thể nguồn gốc xuất phát giống lúa từ vùng địa lý khác nhau. Khả đẻ nhánh Chỉ Đô tàn Thời gian sinh cv% (điểm) trưởng (ngày) 5.4+ 1.1 19.8 145 Thủ đô 5.4 + 0.9 17.9 147 TD 5.7 + 0.8 14.9 145 18NP2 5.1 +0.8 17.2 150 CS3 7.8 ± 1.2 15.6 146 CS5 6.5 + 1.7 25.3 142 KD18 5.5 ±1.1 18.1 140 tiêu Giống TSL1 10 khả để nhánh CS5 KD18 TSL1 Thủ đô TD 18NP2 CS3 Biểu đồ 3.1. Khả đẻ nhánh giống lúa trồng vụ xuân 2014 Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc - Khả đẻ nhánh: Khả đẻ nhánh đặc tính sinh vật học quan trọng lúa, định đến số bông/m yếu tố chi phối đến suất lúa. Khả đẻ nhánh phụ thuộc vào đặc tính giống, điều kiện ngoại cảnh biện pháp canh tác. Giống có khả để nhánh nhiều tập tiling làm tăng khả đẻ chồi hữu hiệu làm tăng suất. Theo kết nghiên cứu bảng 3.1 biểu đồ 3.1 cho thấy giống lúa TSL1, Thủ đô 1, TD, 18NP2 có khả đẻ nhánh tương đương giống KD18, hai giống CS3 CS5 có khả đẻ nhánh cao giống KD18 giống CS3 có khả đẻ nhánh cao (7.8 + 1.2). - Độ tàn lá: Lá quan chủ yếu thực chức quang hợp cây, tích lũy chất dinh dưỡng để nuôi hạt nuôi thân. Một số nhà chọn giống cho sau giai đọạn trổ bông, giống có tàn diễn sớm ảnh hưởng tới suất theo lý thuyết chất dinh dưỡng để nuôi hạt không tích lũy đủ. Ngoài chất giống, độ tàn bị chi phối yếu tố môi trường, chế độ dinh dưỡng, sâu bệnh hại. Các giống lúa giai đoạn chín có đòng đòng chuyển màu vàng (điểm 5), trừ 18NP2 giai đoạn chm đòng đòng xanh (điểm 1). - Thòi gian sinh trưởng: Yosida (1981) [17] nghiên cứu thời gian sinh trưởng giống lúa cho giống lúa có thời gian sinh trưởng ngắn cho suất cao sinh trưởng sinh dưỡng bị hạn chế. Ngược lại, giống lúa có thời gian sinh trưởng dài cho suất thấp dễ nổ lốp chịu nhiều tác động ngoại cảnh bất lợi. Thời gian sinh trưởng giống lúa vụ xuân 2014 giao động từ 140-150 ngày, giống Khang dân 18 có thời gian sinh trưởng ngắn (140 ngày), giống 18NP2 có thời gian sinh trưởng dài 150 ngày. Đặc điểm hình thái giống lúa tiêu nhà chọn giống quan tâm. Đặc điểm hình thái giống lúa thể qua bảng 3.2 3.2. Đăc điểm hình thái giống lúa nghiên cứu Kết đánh giá đặc điểm hình thái giống lúa nghiên cứu như: chiều rộng đòng, chiều dài đòng, chiều cao cây, chiều dài bông, độ cứng trình bày bảng 3.2 bảng 3.3 Bảng 3.2. Đặc điểm hình thái giống lúa trồng yụ xuân 2014 Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc Chỉ tiêu Chiêu dài đòng (cm) Chiêu rộng đòng (cm) X + SD cv% X + SD cv% TSL1 31.7 ±3.2 10.1 2.1 +0.3 17.3 Thủ đô 32.4 + 3.8 11.8 1.8 + 0.3 18.1 TD 27.9 ± 2.0 7.3 1.8+ 0.3 14.5 18NP2 23.2 + 1.9 8.5 1.7 ±0.2 12.8 CS3 26.6+3.2 12.2 1.8 + 0.2 12.1 CS5 25.1 +2.7 10.9 1.6+ 0.2 12.7 KD18 30.1 +3.2 10.7 1.8 + 0.2 14.2 Giông Biểu đồ 3.2. chiều rộng chiều dài đòng giống lúa trồng vụ xuân 2014 Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc - Kích thước đòng: Kích thước đòng có ý nghĩa quan trọng việc nhận ánh sáng để quang hợp, giúp tích lũy chất khô cho lúa. Sau lúa trồ đòng dài bông, diện tích đòng lớn, giữ màu xanh lâu trổ đặc tính tốt giống lúa, giúp đòng nhận ánh sáng tốt hiệu quang hợp cao, làm giảm tỷ lệ hạt lép, tăng suất. + Chiều dài đòng: giống lúa nghiên cứu có chiều dài đòng dao động khoảng 23.2 - 32.4cm, giống TD, 18NP2, CS3, CS5 có chiều dài đòng thấp giống Khang dân 18 (30.1 cm), hai giống lại TSL1 Thủ đô có chiều dài đòng cao giống Khang dân 18. Hệ số biến động mức trung bính từ 7.3 - 12.2%. + Chiều rộng đòng: giống lúa nghiên cứu có chiều rộng đòng tương đương giống đối chứng, dao động khoảng 1.6-2.1cm. Hệ số biến động chiều rộng đòng giống lúa dao động từ 12.1 - 18.1%, ừong cao giống Thủ đô (18,1%) thấp giống CS3 với cv% 12.1% thấp sơ với giống đối chứng (14.2%). Như với chiều dài chiều rộng đòng 06 giống lúa nghiên cứu tương đối phù họp cho suất cao chiều rộng lớn dễ nhiễm sâu bệnh hơn. Bảng 3.3. Đặc điểm hình thái giống trồng vụ xuân 2014 Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc Chỉ tiêu Chiêu cao (cm) Chiêu dài (cm) Độ cứng X + SD cv% ỵ±SĐ cv% (điểm) 88.9+7.1 7.7 23.7 + 1.9 8.2 Thủ đô 91.1 +7.3 7.9 24.5+2.1 8.6 TD 87.5+7.6 8.7 24.7 + 1.7 7.2 18NP2 88.2+7.0 8.1 23.8+2.2 9.2 CS3 96.0 ± 8.8 9.2 25.1 + 1.8 7.4 CS5 94.7 ±11.5 12.2 24.2 ±1.5 6.2 KD18 93.4 +6.7 7.2 22.8 + 1.8 8.1 Giống TSL1 120 100 80 60 I I I I I I I ■ chiều cao ■ chiều dài TSL1 Thủ đô TD 18NP2 CS3 CS5 KD18 Biểu đồ 3.3. Chiều cao chiều dài giống lúa trồng vụ xuân 2014 Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc - Chiều cao cây: chiều cao cuối giống lúa nhân tố quan trọng hình thành cấu trúc kiểu cây. Cây cao dễ bị lốp đổ khó việc đầu tư mức độ thâm canh cao ảnh hưởng đến suất. Trong thực tế nay, kiểu lúa có chiều cao dạng bán lùn (90-1 lOcm) chấp nhận rộng rãi. Qua bảng 3.3 biểu đồ 3.3 cho thấy chiều cao 06 giống lúa nghiên cứu biến động từ 87.5cm (giống TD) tới 96cm (giống CS3). Giống TSL1, Thỉ đô 1, 18NP2, CS5 có chiều cao tương đương giống đối chứng , giống TD có chiều cao thấp giống đối chứng giống CS3 có chiều cao cao giống đối chứng. Hệ số biến động chiều cao giống lúa mức trung bình tò 7.7-12.2%. Như giống lúa có chiều cao phù hợp cho sản xuất, đảm bảo cho suất cao. - Chiều dài bông: yếu tố góp phần định tăng suất, dài tiềm cho suất cao ngược lại. chiều dài số giống lúa mang chất di truyền giống đó, phụ thuộc vào yếu tố khác: chế độ dinh dưỡng, chế độ nước, nhiệt độ .chúng ảnh hưởng mạnh vào thời kì phân hóa đòng. Chiều dài giống lúa nghiên cứu dao động từ 23.7-25. lcm. Các giống lúa nghiên cứu có chiều dài lớn chiều dài giống lúa Khang dân 18, lớn giống CS3 (25.1cm). Hệ số biến động chiều dài giống lúa mức trung bình từ 6.2-9.2%. - Độ cứng cây: ảnh hưởng tới suất giống lúa, có độ cứng thấp khả chống chịu với điều kiện ngoại cảnh sâu bệnh làm giảm suất ngược lại. Qua bảng 3.3 cho thấy tất giống lúa có độ cứng cao (đạt điểm 1). Năng suất yếu tố càu thành suất tiêu quan trọng chọn tạo giống lúa nói riêng giống trồng nói chung. Năng suất cao mục tiêu hàng đầu công tác chọn giống. Năng suất yếu tố cấu thành suất như: số hạt/bông, tỷ lệ hạt lép, khối lượng 1000 hạt (g) trình bày bảng 3.4 3 Bảng 3.4. Các yếu tổ cấu thành suất giống lúa trồng vụ 2014 Số bông/m2 Số hạt / Khôi lượng P1000 (g) TSL1 210 + 3.2 347.4 + 25.120.3+0.3 21.8 + 8.3 Thủ đô 177+3.3 254.9 + 18.519.7+2.5 19.1+8.8 TD 211+3.7 248.1 + 18.921.1 +0.3 13+3.3 18NP2 216+4.1 251.8 + 16.620.7 ± 0.3 13.9+6.6 CS3 185+3.4 175.7 + 26.320.3 ± 0.2 17.4 + 3.9 CS5 263 + 3.6 225.1 ±11.9 21.7+0.5 11.1+3.5 KD18 243 +3.7 202.2 ± 32.919.7+0.4 22.9 + 8.4 Chỉ tiêu Tỷ lệ hạt lép Giống\ - Số bông/m2: Thời kì để định số bông/m cao giai đoạn từ lúa đẻ nhánh cao trở trước chủ yếu giai đoạn cho chồi hữu hiệu. Qua nghiệm thu số bông/m biến động từ 177 - 263 bông/m 2. Trong cao giống CS5 (263 bông/m2), giống thấp giống Thủ đô (177 bông/m2). - Số hạt/bông: Đây yếu tố để ổn định suất trồng tăng khả thích ứng giống lúa với điều kiện sinh thái khác nhau. Biểu đồ 3.4. Số hạt/bông giống lúa trồng yụ xuân 2014 Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc Dan liệu bảng 3.4 biểu đồ 3.4 cho thấy: giống lúa ghiên cứu có số hạt/bông dao động từ 225.1 - 347.4 hạt, cao giống Khang dân 18. Đặc biệt giống TSL1 có số hạt/bông tới 347.4 hạt, cao nhiều so với giống đối chứng (202.2 hạt/bông). - Khối lượng 1000 hạt: Khối lượng 1000 hạt số hạt/bông yếu tố làm ổn định suất trồng tăng khả thích ứng giống lúa với điều kiện sinh thái khác nhau. Biểu đồ 3.5. khối lượng 1000 hạt giống lúa nghiên cứu trồng vụ xuân 2014 Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc Khối lượng 1000 hạt giống lúa nghiên cứu đạt từ 19.7 21.7g, thấp Thủ đô tương đương với giống đối chứng, cao CS5 cao giống đối chứng. - Tỷ lệ hạt lép: lúc lúa trổ thiếu nước hay ngập nước, thiếu ánh sáng, bị sâu bệnh hay côn trùng phá hại, thiếu dinh dưỡng làm trổ lép. Trong thí nghiệm tỷ lệ hạt lép giống lúa nghiên cứu giống Khang dân 18 dao động từ 11.1 - 22.9%. Trong giống lúa TSL1, Thủ đô 1, CS3 có tỷ lệ hạt lép tương đương giống Khang dân 18, giống TD, 18NP2, CS5 có tỷ lệ hạt lép thấp giống Khang dân 18. Bảng 3.5. Năng suất giống lúa trồng yụ xuân 2014 Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc Đặc điểm Năng suất lý thuyết (tấn/ha) Giống Năng suât thực thu TSL1 10.7 (tấn/ha) 6.1 Thủ đô 8.3 6.7 TD 9.4 7.8 18NP2 11.0 7.0 CS3 5.7 5.2 CS5 10.4 7.9 KD18 7.9 6.7 Biểu đồ 3.6. Năng suất lý thuyết suất thực thu giống lúa vụ xuân 2014 trồng Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc - Năng suất lý thuyết: qua ghi nhận từ kết thí nghiệm cho thấy suất lý thuyết giống lúa đạt từ 5.7-11.0 tấn/ha, cao giống 18NP2 (11.0 tấn/ha) cao so với giống Khang dân 18 (7.9 tấn/ha), giống Thủ đô TSL1, thấp giống CS3 đạt 5.7 tấn/ha. - Năng suất thực thu: giống lúa nghiên cứu Khang dân có suất thực thu đạt từ 5.2 - 7.9 tấn/ha, giống CS5 có suất thực thu cao (7.9 tấn/ha), giống Thủ đô có suất thực thu 6.7 tấn/ha tương đương với suất thực thu giống KD18, giống có nắng suất thực thu thấp giống CS3 đạt 5.2 tấn/ha. 3.3. Khả chổng chịu sâu bệnh giống lúa nghiên cứu. Theo dõi tiêu đánh giá sức chống chịu sâu bệnh điều kiện bất thuận giống lúa kết thể qua bảng 3.6 Bảng 3.6. Khả nhiễm sâu bệnh giông lúa trộng vụ xuân 2014 Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc Chỉ tiêu Đạo ôn Khô vằn Bạc Rầy nâu Sâu đục thân (điểm) (điểm) (điểm) (điểm) Thủ đô TD 18NP2 CS3 CS5 KD18 Giống TSL1 (điểm) Qua bảng 3.6 cho thấy cá giống lúa nghiên cứu có khả kháng bệnh tốt. - Bệnh đạo ôn: giống lúa nhiễm nhẹ cấp - Bệnh khô vằn: không ghi nhận giống TD CS3, giống TSL1, Thủ đô 1, 18NP2 nhiễm cấp - Bệnh bạc nhiễm cấp - Bệnh nâu tất giống lúa nhiễm cấp - Khả nhiễm sâu đục thân giống lúa thấp KD18 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận. - Gieo cấy vụ xuân 2014, giống lúa nghiên cứu có thời gian sinh trưởng từ 145-150 ngày dài giống KD18 từ 5-10 ngày. Giống TSL1, Thủ đô 1, TD, 18NP2 có khả đẻ nhánh tương đương KD18, hai giống CS3, CS5 có khả đẻ nhánh cao giống KD18. Giống 18Np2 có độ tàn muộn giống KD18. - Các giống TD, 18NP2, CS3, CS5 có chiều dài đòng thấp giống đối chứng, giống TSL1, Thủ đô 1, có chiều dài đòng cao giống đối chứng. Các giống lúa nghiên cứu có chiều rộng đòng tương đương giống đối chứng. Chiều cao giống lúa nghiên cứu dao động từ 88.2- 96cm, giống TSL1, Thủ đô 1, 18NP2, CS5 có chiều cao tương đương giống đối chứng, giống TD có chiều cao thấp hươn giống đối chứng giống CS3 có chiều cao cao giống đối chứng. Các giống lúa có chiều dài lớn giống đối chứng. - Giống TSL1 có số hạt/bông cao 347.4 hạt. Giống Thủ đô có khối lượng 1000 hạt thấp giống CS5 có khối lượng 1000 hạt cao nhất. Năng suất thực thu giống lúa đạt từ - . tấn/ha. Cao giống CS5 đạt suất thực thu 7.9 tấn/ha. 2. Kiến nghị Tiếp tục chọn lọc giống lúa để củng cố đặc tính tốt phục vụ cho công tác chọn giống. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đỗ Hữu Ất. Nghiên cứu hậu gây đột biến tỉa gamma co 60 thời điểm khác chu kì gián phân hạt nảy mầm số giống lúa đặc sản Việt Nam. Luận án phó tiến sỹ khoa học Sinh học, Hà Nội, 1996. 2. Bùi Huy Đáp (1999). M ộ t s ổ v ẩ n đ ề v ề c â y l ú a . Nxb Nông nghiệp, Hà Nội. 3. Bùi Huy Đáp (1970). Lúa xuân miền Bắc Việt Nam, NXB Nông nghiệp Hà Nội. 4. Trương Thị Đích (1997). Giống lúa thơm đặc sản, giống lúa xuất chất lượng cao. Nxb Nông nghiệp, Hà Nôi. 5. Nguyễn Hữu Đống, Đào Thanh Bằng, Lâm Quang Dụ, Phan Đức Trực (1997). Đ ộ t b i ế n : C s l í t h u y ế t v ứ n g d ụ n g . Nxb Nông nghiệp, Hà Nội. 6. Nguyễn Vãn Hiển, Nguyễn Thị Nhàn (2000). G i ố n g l ú a m i ề n B ắ c V i ệ t N a m . Nxb Nông nghiệp, Hà Nội. 7. Nguyễn Văn Hoan (2005). Giáo trình lúa. Nxb GD Hà Nội. 8. Vũ Tuyên Hoàng, Trương Văn Kính, Nguyễn Trọng Khanh (1993). Kết bước đầu chọn tạo giống lúa phẩm chất c a o . Tạp chí khoa học Nông nghiệp, số 374. 9. Vũ Tuyên Hoàng (1996). C h ọ n t o g i ố n g l ú a c h o c c v ù n g c ó đ i ề u k i ệ n k h ó k h ă n . Viện lương thực thực phẩm Hà Nội. 10.IRRI (1996). Hệ thống tiêu chuẩn đánh giả nguồn gen lúa IRRI. Nxb Nông nghiệp, Hà Nội. 11.Nguyễn Thị Lang (2002). G i ố n g l ú a v s ả n x u ấ t l ú a t ố t . Nxb Nông nghiệp. 12.Nguyễn Văn Luật (1997). Dự thảo báo cáo tổng kết kỉ niệm 20 năm thành lập Viện lúa Đồng Bằng Sông Cửu Long. Viện lúa Đồng Bằng Sông Cửu Long, Nxb Nông nghiệp. 13.Kiều Thị Ngọc (2002). Nghiên cứu sử dụng tập đoàn giống lúa chương trình lai tạo giống có phẩm chất gạo cao vùng Đồng BẦng Sông Cửu Long. Luận án tiến sỹ khoa học nông nghiệp, viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Hà Nội. 14.Trần Duy Quý. Cơ sở di truyền kĩ thuật gây tạo sản xuất lúa lai, Nxb Nông nghiệp Hà Nội, 1994. 15.Đào Xuân Tân (1998). C ả i t i ế n đ ặ c đ i ể m n ô n g s i n h h ọ c số dòng lúa đặc sản góp phần nghiên c ứ u t í n h q u y l u ậ t c ủ a s ự p h t s i n h đ ộ t b i ế n . Báo cáo khoa học - ĐHSP Hà Nội tháng 10/1998. Thông báo khoa học số 1/1998, ĐHSP Hà Nội 2. 16.Nguyễn Hữu Tề, Nguyễn Đình Giao, Nguyễn Thiên Huyền, Hà Công Vượng ( 9 ) . G i ả o t r ì n h c â y l n g t h ự c . Tập Nxb Nông nghiệp Hà Nội. 17.Yosida (1979). Những kiến thức nghề trồng lúa (tài liệu dịch), Nxb Nông nghiệp 18.http://luagao.blogspot.com/ 19.http://dantri.com.vii/kinh-doanh/viet-nam-co-tmng-tam-nghien-cuulua- lai-hien-dai-nhat-tai-nam-dinh-930476.htm 20.http://doc.edu.vn/tai-lieu/khoa-luan-khao-sat-dac-diem-nong-hoc-vanang-suat-cua-7-giong-lua-thuan-trong-vu-dong-xuan-2008-2009tai-xa- dai-hai-49425/ 21.http://kientiiuc.net.vn/khoa-hoc/hoa-hau-lua-lai-nuoi-dong-nghiepbang- nghien-cuu- 158730.html 22.http://vov.vn/Kinh-te/xuất gạo 2012, mừng cho kỉ lục vãn lo giá trị [...]... 14/8 /2014 [19] CHƯƠNG 2 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu 2.1 Đổi tưọng nghiên cứu Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đánh giá sự sinh trưởng và phát triển của 06 dòng lúa đã được tạo ra bằng phương pháp lai hữu tính được đặt tên là: TSL1, Thủ đô 1, TD1, 18NP2, CS3, CS5 Trong đó 04 dòng lúa TSL1, Thủ đô 1, TD1, 18NP2 được tạo ra bằng lai hữu tính hai dòng lúa KD18 và BT7, và 02 dòng lúa CS3, CS5 được tạo. .. 07 /06/ 2014 - Địa điểm nghiên cứu: xã Cao Minh - Thị xã Phúc Yên - Tỉnh Vmh Phúc 2.3 Nội dung nghiên cứu 2.3.1 Nghiên cứu khả năng sinh trưởng cửa 06 dòng lúa được tạo ra bằng lai hữu tính thông qua khảo sát một số chỉ tiêu - Sức sống của mạ - Khả năng đẻ nhánh - Chiều cao cây lúa - Thời gian sinh trưởng 2.3.2 Nghiên cứu các yếu tố cẩu thành năng suất của 06 dòng lúa lai hữu tính thông qua khảo sát các chỉ... bông - Năng suất lí thuyết - Năng suất thực thu - Khối lượng 1000 hạt 2 0 2.3.3 Nghiên cứu khả năng chổng chịu sâu bệnh và khí hậu của 06 dòng lúa lai hữu tính - Khả năng chống chịu đạo ôn - Khả năng chống chịu rầy nâu - Khả năng chống chịu sâu đục thân - Khả năng chống chịu bạc lá 2.4 Phương pháp nghiên cứu 2.4.1 Phương pháp bố trí thí nghiệm - Các dòng được bố trí theo khối ngẫu nhiên và được nhắc... Giống TSL1 10 8 6 4 khả năng để nhánh 2 0 CS5 KD18 TSL1 Thủ đô TD 18NP2 CS3 1 Biểu đồ 3.1 Khả năng đẻ nhánh của các giống lúa trồng vụ xuân 2014 tại Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc - Khả năng đẻ nhánh: Khả năng đẻ nhánh là đặc tính sinh vật học quan trọng của cây lúa, quyết định đến số bông/m 2 và là một trong những yếu tố chi phối đến năng suất của lúa Khả năng đẻ nhánh phụ thuộc vào đặc tính giống, điều... trị của biến động - Đánh giá theo tiêu chuẩn của IRRI, 1996 và trung tâm Khảo nghiệm giống cây trồng và phân bón Quốc gia CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 3.1 Đặc tính nông sinh học của các giống lúa nghiên cứu Đánh giá khả năng sinh trưởng của 06 giống lúa nghiên cứu trồng vụ xuân 2014 Kết quả trình bày ở bảng 3.1 Qua thực nghiệm cho thấy: Sức sống mạ của 6 giống lúa nghiên cứu đều có sức sống mạnh, cây sinh. .. chọn tạo giống lúa nói chung và chọn tạo giống lúa có phẩm chất gạo nói riêng Đó là một việc làm rất có ý nghĩa [12] 1.4.3 Tĩnh hình nghiên cứu và chọn tạo giống lúa bằng lai hữu tính trên thế giới và ở Việt Nam Một đặc tính quan trọng được các nhà nghiên cứu quan tâm là cải tiến năng suất Vì thế viện lúa gạo quốc tế IRRI đã lai tạo và phát triển thành công một số giống lúa chín sớm có năng suất cao, ... Nguyễn Thị Trâm thuộc viện Sinh học Nông nghiệp Đây là giống lúa lai hai dòng đầu tiên của Việt Nam được sử dụng rộng rãi ở đồng bằng sông Hồng, đây là bước phát triển mới của lúa lai ở Việt Nam [21] Nhằm tăng cường năng lực nghiên cứu và sản xuất lúa lai, tiến tới xây dựng một nền phân phối và sản xuất lúa lai, Tập đoàn Syngenta đã xây dựng trung tâm nghiên cứu lúa lai tại xã Tân Thịnh, huyện Nam Trực,... cơ bản làm ổn định năng suất cây trồng và tăng khả năng thích ứng của các giống lúa với điều kiện sinh thái khác nhau 3 5 Biểu đồ 3.5 khối lượng 1000 hạt của các giống lúa nghiên cứu trồng vụ xuân 2014 tại Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc Khối lượng 1000 hạt của các giống lúa nghiên cứu đạt từ 19.7 21.7g, trong đó thấp nhất là Thủ đô 1 tương đương với giống đối chứng, cao nhất là CS5 cao hơn giống đối... cho ra 3 giống chịu ngập úng UI7, U14, CIO và 3 giống chịu hạn CH2, CH3, CH13 Từ 1996 - 1998 các viện nghiên cứu và trung tâm nghiên cứu đưa ra hàng loạt giống lúa mới phục vụ gieo trồng và sản xuất Nói về giống lúa lai không thể không nhắc tới “Hoa hậu lúa lai hay “Quả bom nguyên tử 10 tỉ” những từ ngữ mà báo trí nói về giống lúa IH33, thành quả của công trình nghiên cứu về lúa lai hai dòng của. .. của các giống lúa được thể hiện qua bảng 3.2 3.2 Đăc điểm hình thái của các giống lúa nghiên cứu 2 9 Kết quả đánh giá các đặc điểm hình thái của các giống lúa nghiên cứu như: chiều rộng lá đòng, chiều dài lá đòng, chiều cao cây, chiều dài bông, độ cứng cây được trình bày ở bảng 3.2 và bảng 3.3 Bảng 3.2 Đặc điểm hình thái lá của các giống lúa trồng yụ xuân 2014 tại Cao Minh, Phúc Yên, Vĩnh Phúc Chỉ tiêu . KHOA SINH - KTNN ĐẶNG THỊ MAI HƯƠNG NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN CỦA 06 DÒNG LÚA ĐƯỢC TẠO RA BẰNG PHƯƠNG PHÁP LAI HỮU TÍNH TẠI XÃ CAO MINH - PHÚC YÊN - VĨNH PHÚC VỤ ĐÔNG XUÂN 2014 KHÓA. đề tài: Nghiên cứu khả năng sinh trưởng và phát triển của 06 dòng lúa được tạo ra bằng phương pháp lai hữu tính tại xã Cao Minh - Phúc Yên - Vĩnh Phúc vụ đông xuân 2014 . Để hoàn thành được đề. chọn tạo giống lúa chất lượng, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: Nghiên cứu khả năng sinh trưởng và phát triển của 06 dòng lúa được tạo ra bằng phương pháp lai hữu tính tại xã Cao Minh,