m BỘYTẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI TRẦN MANH DŨNG NGHIÊN CỨU Sơ B ộ THÀNH PHẦN HOÁ HỌC VÀ TÁC DỤNG CHỐNG VIÊM, GIẢM ĐAU CỦA HUYET GIÀC (Dracaena cambodiana Pierre ex Gapnep. Dracaenaceae) (KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP DUỌC SỸ KHOÁ 2000 - 2005) Người hương aan : I ns. ùương Thị Ly Hương : TSKH. Trần Văn Thanh Nơi thực : Bộ môn Dược lực : Bộ môn Dược liệu Thời gian thực hiện: 02/2005 - 05/2005 m £ jò ’i earn đ it Trong dòng này, em muốn bày tỏ lòng kính trọng lòng biết ơn sâu sắc đến: Th.s Dương Thị Ly Hương Th.s Đào Thị Vui Bộ môn Dược lực - trường Đại học Dược Hà Nội TSKH. Trần Văn Thanh Bộ môn Dược liệu - trường Đại học Dược Hà Nội Là người trực tiếp hướng dẫn tận tình bảo cho em trình thực đề tài này. Em xin chân thành gửi lòi cảm ơn tới TS. Vũ Thị Trâm phó chủ nhiệm môn Dược lực quan tâm, tạo điều kiện cho em nhiều trình tiến hành làm khoá luận. Em xin chân thành cảm ơn cô kỹ thuật viên môn Dược lực, môn Dược liệu, bạn bè người thân giúp đỡ, động viên em thời gian thực khoá luận này. Hà Nội, ngày 25 tháng năm 2005 Sinh viên TRẦN MẠNH DŨNG MỤC LỤC Trang Đặt vấn đề Phần 1: Tổng quan 1.1. Tổng quan viêm 1.1.1. Khái niệm viêm .2 1.1.2. Nguyên nhân phân loại viêm .2 1.1.3. Những phản ứng ổ viêm 1.1.4. Các chất trung gian hoá học tham gia vào trình viêm . 1.1.5. Các thuốc chống viêm . 1.2. Tổng quan đau . 10 1.2.1. Khái niệm đau . 10 1.2.2. Phân loại cảm giác đau 10 1.2.3. Đường dẫn truyền cảm giác đau từ ngoại biên hệ thống thần kinh trung ương .10 1.2.4. Hệ thống giảm đau não tuỷ sống . 11 1.2.5. Thuốc giảm đau . 13 1.3. Tổng quan thuốc . 15 1.3.1. Đặc điểm thực vật 15 1.3.2. Đặc điểm vị thuốc . 16 1.3.3. Phân bố, thu hái chế biến .16 1.3.4. Thành phần hoá học 16 1.3.5. Tác dụng, công dụng .17 Phần 2: Thực nghiệm kết 18 2.1. Nguyên vật liệu phương pháp nghiên cứu .18 2.1.1. Nguyên liệu nghiên cứu .18 2.1.2. Động vật thí nghiệm .18 2.1.3. Phương pháp nghiên cứu 18 2.1.4. Tính toán kết 20 2.2. Kết thực nghiệm nhận xét .20 2.2.1. Nghiên cứu thành phần hoá học .20 2.2.2. Nghiên cứu tác dụng chống viêm 28 2.3. Bàn luận .42 2.3.1. Về thành phần hoá học 42 2.3.2.Tác dụng chống viêm cấp . 42 2.3.3. Tác dụng chống viêm mạn . 43 2.3.4. Nghiên cứu tác dụng giảm đau . 44 Phần 3: Kết luận đề xuất 45 Tài liệu tham khảo NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT ADP Adenosin diphosphat AMP Adenosin mono phosphat dd dung dịch Enk Enkephalin Huyết giác HG IL-1 NSAID Interleukin-1 Nonsteroidal Anti-Inflamatory Drugs PG Prostaglandin PAF Platelet activating factor SAID Steroidal Anti-Inflamatory Drugs TNF Tumor necrosis factor ĐẶT VÂN ĐỂ Từ xa xưa, người biết sử dụng cỏ thiên nhiên để làm thuốc chữa bệnh. Qua tích luỹ kinh nghiệm dân gian, ông cha ta dần đúc kết nên y học dân tộc. Ngày nay, với phát triển khoa học đại, việc sử dụng vị thuốc thuốc có nguồn gốc y học dân tộc có số sở khoa học định. Sự kết hợp y học đại y học cổ truyền đã, bước giúp cho việc sử dụng vị thuốc ngày hợp lý hiệu hon. Huyết giác sử dụng từ lâu đông y với công dụng: huyết, hoạt huyết, sinh cơ, hành khí. Trong dân gian, Huyết giác thường sử dụng để chữa trường hợp bị thương tụ máu sưng bầm, ngã tổn thương, bế kinh, đau lưng nhức xương .Theo số thuốc có vị Huyết giác dùng đông y, Huyết giác dùng theo hai cách chính: dạng nước sắc ngâm rượu uống. Hiện nay, vị thuốc mà khai thác với sản lượng lớn. Khả thu mua Huyết giác hàng năm ta lên tới 20-30 tấn. Huyết giác vị thuốc chưa nghiên cứu. Vì vậy, với mong muốn tìm hiểu vị thuốc Huyết giác có Việt Nam làm sáng tỏ công dụng vị thuốc, tiến hành đề tài nghiên cứu với mục tiêu sau: 1. Sơ bộ• định tính • • số hợp • r chất tự • nhiên có vị « thuốc. 2. Nghiên cứu tác dụng chổng viêm cấp chống viêm mạn vị thuốc. 3. Nghiên cứu tác dụng giảm đau vị thuốc. PHẦN 1: TỔNG QUAN 1.1. TỔNG QUAN VỂ VIÊM 1.1.1. Khái niệm viêm: Trong từ điển bách khoa Dược học viêm định nghĩa sau: “Viêm phản ứng chỗ thể, mô bị kích thích bị tổn thương gây ra. Đó phản ứng phức tạp mô liên kêt tuân hoàn mao mạch nơi bị tác động, thể triệu chứng sưng, nóng, đỏ, đau rối loạn chức phận” [16]. Theo Vũ Triệu An “Viêm phản ứng bảo vệ thể mà tảng phản ứng tế bào, phản ứng hình thành phát triển phức tạp dần trình tiến hoá sinh vật” [6]. 1.1.2. Nguyên nhân phân loại viêm I.I.2.I. Nguyên nhân [6]: Có nhiều nguyên nhân gây viêm, chia thành hai nhóm: ❖ Nguyên nhân bên ngoài: - Sinh vật: nhiễm vi khuẩn, vi rus, ký sinh trùng . - Vật lý: học (đụng đập, chấn thương), nhiệt (bỏng nóng bỏng lạnh), xạ ion . - Hoá học: chất hoà tan gây hoại tử tế bào dung dịch hoá chất (acid, kiềm muối .), chất độc gây thực bào bạch cầu. **** Nguyên nhăn bên trong: Các nguyên nhân bên gặp hoại tử tổ chức, xuất huyết, tắc mạch, rối loạn thần kinh dinh dưỡng (viêm tắc động mạch), phản ứng kháng nguyên kháng thể . 1.1.2.2. Phân loại viêm [5]: Có nhiều sở để phân loại viêm: - Theo nguyên nhân: ta có viêm nhiễm khuẩn viêm vô khuẩn. - Theo vị trí: ta có viêm nông, viêm sâu (viêm bên viêm bên ngoài). - Theo dịch rỉ viêm: có viêm dịch, viêm tơ huyết, viêm mủ .tuỳ theo dịch rỉ viêm giống huyết thanh, huyết tương hay chứa nhiều bạch cầu thoái hoá. - Theo diễn biến: có viêm cấp viêm mạn. Viêm cấp viêm có thời gian diễn biến ngắn (vài phút, vài ngày), tiết dịch chứa nhiều protein xuất ngoại nhiều bạch cầu đa nhân trung tính. Còn viêm mạn trường hợp viêm có thời gian diễn biến kéo dài (vài ngày, vài tháng vài năm) biểu mô học xâm nhập limpho bào đại thực bào, tổn thương sửa chữa (với tăng sinh mạch máu mô xơ) tổ chức viêm. - Theo tính chất: có viêm đặc hiệu viêm không đặc hiệu. Viêm đặc hiệu hậu phản ứng miễn dịch. Còn lại viêm không đặc hiệu. Tuy nhiên, hai loại khác chế gây viêm mà không khác chất. 1.1.3. Những phản ứng ổ viêm Tại ổ viêm có hai loại phản ứng xảy [6,15]: 1.1.3.1. Phản ứng tuần hoàn Phản ứng xảy sớm sau tổn thương phát triển mức độ khác nhau, phụ thuộc vào trầm trọng tổn thương mô theo trình tự sau: ♦♦♦ Co mạch chớp nhoáng tiểu động mạch: xảy sau có tác nhân kích thích, hưng phấn thần kinh co mạch trơn bị kích thích. Giai đoạn diễn ngắn. ♦♦♦ Giãn mạch: sau co mạch chớp nhoáng tiểu động mạch tượng giãn mạch, tiểu động mạch mao mạch tiểu tĩnh mạch, dẫn đến tăng tuần hoàn chỗ nhằm cung cấp lượng cho hoạt động ổ viêm (gây nóng, đỏ) đưa nhiều bạch cầu tối ổ viêm làm nhiệm vụ bảo vệ. Nguyên nhân tượng giãn mạch yếu tố chính: Hưng phấn thần kinh giãn mạch vùng động mạch tiểu động mạch. Do tác động yếu tố thể dịch có mặt ổ viêm histamin, bradykinin, leukotrien . gây co tế bào nội mô; cytokin (IL-1, TNF, TNF -y .) gây nên tái tổ chức cấu trúc xương tế bào dẫn đến hình thành vùng gian bào rộng, lỗ hổng tế bào. - Các sợi liên kết vùng mao mạch tiểu động mạch bị tổn thương làm giảm trương lực thành mạch, gây giãn mạch. ❖ Phản ứng tuần hoàn mạnh dẫn tới rối loạn nghiêm trọng giãn mạch cực độ, dòng máu chảy chậm dần, gây tăng tính thấm thành mạch làm thoát dịch rỉ viêm giàu protein vào mô quanh huyết quản. Do chèn ép dịch ri viêm số yếu tố khác liệt thần kinh vận mạch, tế bào nội mạc sưng to, tăng độ nhớt máu .gây ứ máu, làm tuần hoàn từ động mạch sang tĩnh mạch, thiếu oxy, gây rối loạn chuyển hoá nghiêm trọng, tổn thương tổ chức viêm phát triển toàn diện (biểu lâm sàng sưng đau). 1.13.2. Phản ứng tế bào [6,15]: Đây phản ứng phản ánh khả bảo vệ thể chống viêm phản ứng bạch cầu đóng vai trò quan trọng nhất. Do tốc độ tuần hoàn chậm lại, bạch cầu, chủ yếu bạch cầu đa nhân trung tính dạt vào thành mạch, bám vào nội mô, dừng lại điểm gọi vách tụ cầu. Dưới tác dụng chất trung gian hoá học IL-1, TNF nội độc tố, bạch cầu tế bào nội mô bộc lộ hai loại phân tử dính bề mặt selectin, intergin. Nhờ khả dính bạch cầu vói tế bào nội mô tăng rõ rệt. Sau dính vào tế bào nội mô, bạch cầu chuyển động dọc theo bề mặt nội mô, luồn chân giả vào kẽ hở tế bào nội mô. Chúng xuyên qua vùng nối giãn rộng tế bào nội mô để xen vào tế bào màng đáy, từ vào khoảng gian bào mao mạch. Hiện tượng bạch cầu vận động hướng tới ổ viêm gọi tượng hoá ứng động bạch cầu. Tác dụng ổ viêm có số chất gây hoá ứng động: sản phẩm vi khuẩn (các peptit có acid amin tận N-formyl-methionin), thành phần hệ thống bổ thể bị hoạt hoá (C3a, C5a, C5b, Có, Ci), sản phẩm chuyển hoá acid arachidonic theo đường lipooxygenase hoá (đặc biệt leucotrien B4 ) cytokin, mảnh vụn sợi tạo keo sản phẩm phân huỷ tế bào, tơ huyết sản phẩm phân huỷ tơ huyết [15]. ❖ Tại ổ viêm bạch cầu hoạt hoá hoạt hoá khả thực bào chúng tăng lên rõ rệt. Quá trình thực bào diễn sau: đầu bạch cầu tiếp cận với đối tượng thực bào, bao vây nuốt đối tượng thực bào bao gồm tất vi khuẩn mảnh tế bào bị phân huỷ ổ viêm [6]. 1.1.4. Các chất trung gian hoá học tham gia vào trình viêm Trong phản ứng viêm có tham gia nhiều chất trung gian hoá học. Các chất giải phóng có tác động ban đầu viêm suốt trình viêm, trì khuếch đại phản ứng viêm. Các chất trung gian hoá học gồm có : 1.1.4.1. Các protein huyết tương [15]: - Hệ thống bổ thể, đáng ý thành phần C3a C5a làm tăng tính thấm thành mạch gây giãn mạch, chủ yếu giải phóng histamin từ dưỡng bào. C5a hoạt hoá đường chuyển hoá lypooxygenase acid arachidonic bạch cầu đa nhân trung tính 5, sau lần cuối cho uống, đo thể tích bàn chân chuột bình thường. Sau lh gây viêm cách thả nặng lOOg từ độ cao 50cm xuống bàn chân chuột. Đo thể tích bàn chân chuột sau gây viêm lh, 3h, 5h. Tính mức độ phù chân chuột tương ứng. Mức độ phù chân chuột tính theo công thức: Vt-Vo A v% = ----------- X 100 Vo Trong đó: AV%: mức độ phù chân chuột Vt: thể tích chân chuột thời điểm t sau gây viêm Vo: thể tích chân chuột trước gây viêm Mức độ phù trung bình chân chuột thể bảng 2.4 biểu đồ 2.2 Bảng 2.4: Ảnh hưởng dịch chiết Huyết giác độ phù chân chuột mô hình gây phù chấn thương thực nghiệm Lô Thuốc uống NaCl 0,9% Mức độ phù chân chuột theo thời gian (%) lh 3h 5h Indomethacin 5mg/kg HG nước 8g/kg 18,84±1,07 16,79±2,89 pi>0,05 15,76±2,15 pi>0,05 HG cồn 8g/kg 17,24 ±2,10 pi>0,05 20,00±1,98 13,51±1,37 pi 0,05). Không có khác biệt đáng kể tác dụng chống viêm lô uống HG nước vối HG cồn (p>0,05). 2.2.22. Tác dụng chống viêm mạn Chuột cống trắng chia ngẫu nhiên thành lô, lô 10 con: Lô 1: uống dung dịch nước muối sinh lý 0,9%, lml/lOOg Lô 2: uống dung dịch prednisolon 2mg/kg, lml/lOOg. Lô 3: uống dịch chiết nước HG 20g/kg, lml/lOOg. Ngày sau cho uống thuốc, tiến hành gây viêm mạn cách tiêm 0,15ml chủng Streptococcus pyogenes (lấy 7,5mg chủng pha lml nước muối sinh lý) vào gan bàn chân sau trái chuột. Hàng ngày 34 cho chuột uống thuốc nước muối sinh lý. Đo thể tích bàn chân phải chuột khoảng thời gian: ngày thứ đến ngày thứ 10 (VI-10), ngày thứ 11-15 (Vll-15), ngày thứ 16-21 (V16-21). Tác dụng chống viêm thuốc đánh giá qua độ phù chân phải chuột % ức chế phù so với chứng (1%) Mức độ phù chân chuột tính theo công thức: Vt-Vo AV = ______ Vo Trong đó: AV: mức độ phù chân chuột Vt: thể tích chân chuột sau gây viêm t ngày Vo: thể tích chân chuột ngày đầu chưa gây viêm Kết trình bày bảng 2.6 Bảng 2.6: Ảnh hưởng dịch chiết Huyết giác độ phù chân chuột theo mô hình gây viêm mạn tính Streptococcus pyogenes Lô Thuốc uống NaCl 0,9% Prednisolon 2mg/kg HG nước 20 g/kg Độ phù trung bình chân chuột qua ngày Ngày 1-10 Ngày 11-15 Ngày 15-21 0,233±0,04 0,167±0,03 0,120±0,02 0,025±0,022 0,057±0,021 0,007±0,014 pi0,05 10,83±1,56 6,75±0,96 pi>0,05 4,00±0,83 pi0,05 8,00±1,61 5,00±1,05 pi0,05 p2>0,05 Ị)3>0,05 8,50±0,74 7,25±0,64 pi>0,05 7,17±0,57 pi>0,05 6,50±0,83 4,25±0,99 pi>0,05 3,17±0,80 pi0,05 2,67±0,76 pi0,05 Ị)3>0,05 p l: p so với lô chứng p2: p so với lô uống aspirin p : p so lô uống HG với C 12,0 -I I 6,0 - I 4,0- 15-20’ >20-25' Phút Biểu đồ 2.4: Số lần quặn đau trung bình chuột Từ kết bảng 2.8 ta tính độ ức chế số lần quặn đau (%) lô thử so với lô chứng theo công thức: Xc-Xt I% = ----------------- X 100 Xc 38 I Trong đó: 1%: Độ ức chế số lần quặn đau Xc: Số lần quặn đau trung bình lô chứng Xt: Số lần quặn đau trung bình lô thử Bảng 2.9: Mức độ ức chế số lần quặn đau lô thử so với lô chứng Lô Thuốc uống Độ ức chế số lần quặn đau (%) 0-5’ >5-10’ >10-15’ >15-20’ >20-25’ NaCl 0,9% aspirin 200mg/kg 94,44* 53,85* 14,71 37,69 34,62 HG nước 8g/kg 81,48 9,61 15,69 63,08* 51,28* HG cồn 8g/kg 59,26 26,92 5,88 53,85* 58,97* - - - - - * : p < 0,05 so với lô chứng Nhận xét: - Ở lô chứng, số đau trì kể từ phút thứ sau gây đau đến phút thứ 25. - Ở lô uống aspirin, số đau giảm rõ rệt so với lô chứng, đặc biệt khoảng thời gian 10 phút đầu (p5- 10 phút 94,44% 53,85% tương ứng. - Ở lô dùng dịch chiết HG, số đau có giảm so với lô chứng, từ phút thứ 15 trở có ý nghĩa thống kê (p15- 20 phút >20- 25 phút HG nước 63,08% 52,28% tương ứng, huyết giác cồn 53,85% 58,97% tương ứng. 2.23.2. Thử tác dụng giảm đau theo phương pháp mâm nóng - Chọn chuột: Đặt chuột lên mâm nóng cố định nhiệt 56°c. Tính thời gian từ đặt chuột lên mâm nóng đến chuột liếm chân sau (phản ứng đau), chọn chuột có thời gian phản ứng đau từ 8-30 giây 39 I - Chuột nhắt trắng đủ tiêu chuẩn thí nghiệm chia ngẫu nhiên thành lô, lô con: Lô 1: uống dung dịch NaCl 0,9%, liều l,6ml/100g. Lô 2: uống dung dịch aspirin 200mg/kg, liều l,6ml/100g Lô 3: uống dịch chiết nước Huyết giác 8g/kg, liều l,6ml/100g Lô 4: uống dịch chiết cồn Huyết giác 8g/kg, liều l,6ml/100g Thử nghiệm tiến hành ngày, ngày đầu ngày cho chuột uống thuốc dung dịch NaCl 0,9% lần. Ngày thứ 5, sau cho chuột uống thuốc lần cuối 60 phút tiêm tác nhân gây đau carrageenin 0,5%0,05ml/con vào gan bàn chân sau phải chuột. Đo thòi gian phản ứng đau chuột thời điểm lh sau gây đau. Độ giảm thời gian phản ứng đau nhiệt tính theo công thức: To - Tt AT% = --------------- X 100 To Trong đó: AT%: độ giảm thời gian phản ứng đau Tt: thời gian phản ứng đau thòi điểm lh sau gây đau To: thời gian phản ứng đau trước tiêm tác nhân gây đau Tác dụng thuốc đánh giá % ức chế giảm thời gian phản ứng đau lô thử so với lô chứng ATc - ATt 1% = -------------------------- X 100 ATc 40 I Trong đó: 1%: % ức chế đau so với chứng ATc: Độ giảm thòi gian phản ứng đau trung bình lô chứng ATt: Độ giảm thời gian phản ứng đau trung bình lô thử Kết trình bày qua bảng 2.10 biểu đồ 2.5 Bảng 2.10: Độ giảm thòi gian phản ứng đau trung bình (%) % ức chế đau so với chứng Độ giảm thời gian phản ứng đau trung bình (%) 27,5 4,9 % ức chế đau so với chứng 82,05 pi0,05 Lô Thuốc uống NaCl 0,9% Aspirin 300mg/kg - p i: p so với lô chứng, p2: p so với lô uống aspirin, p3: p so với lô uống HG nước % 100 80 60 40 20 Lô Lô Lô Lô lô Biểu đồ 2.5: % ức chế đau lô thử so vói lô chứng 41 Nhận xét: Dịch chiết nước dịch chiết cồn Huyết giác với liều 8g/kg có tác dụng giảm đau rõ so với lô chứng uống nước muối sinh lý (p0,05). 2.3. BÀN LUẬN 2.3.1. Về thành phần hoá học: Qua định tính sơ bộ, nhận thấy vị thuốc HG cho phản ứng dương tính với: glycosid tim, saponin, phytosterol, đường khử. Tuy nhiên, chiết tinh khiết, xác định cấu trúc hoá học lúc chắn. 2.3.2.Tác dụng chống viêm cấp 1. Theo phương pháp gây phù bàn chân chuột carrageenin. Carrageenin chất gây viêm mạnh, dùng nhiều mô hình nghiên cứu tác dụng chống viêm thuốc. Trong nghiên cứu chúng tôi, caưageenin làm tăng độ phù chân chuột lên theo thời gian. Indomethacin thuốc chống viêm mạnh, thuộc dẫn chất indol, nên làm giảm độ phù chân chuột từ đầu sau gây viêm trì tác dụng suốt khoảng thời gian nghiên cứu. Trong nghiên cứu chúng tôi, dịch chiết nước dịch chiết cồn HG có tác dụng chống viêm mô hình gây viêm caưageenin, nhiên tác dụng so với indomethacin (p0,05). Như vậy, việc sử dụng vị thuốc HG dân gian để chữa trường hợp bị thương, máu tụ, sưng bầm . hoàn toàn phù hợp với tác dụng dược lý vị thuốc mà nghiên cứu. 2.3.3. Tác dụng chống viêm mạn: Phương pháp gây viêm Streptococcus pyogenes phương pháp sử dụng nước ta để nghiên cứu tác dụng chống viêm thuốc. Qua trình làm thực nghiệm, thấy Streptococcus pyogenes không gây phù chân chuột bên trái, nơi tiêm chủng vi khuẩn này, mà gây phù toàn thân chuột chân phải, chân trước, Streptococcus pyogenes gây tổn thương khác như: u hạch, lở loét chuột bị gây viêm. Phải chế gây viêm Streptococcus pyogenes theo chế miễn dịch?. Điều phù hợp với chất gây bệnh vi khuẩn Streptococcus pyogenes. Nhưng thời gian có hạn nên đánh giá tác dụng chống viêm thuốc thông qua độ phù chân phải chuột mà không đánh giá yếu tố khác. 43 I Kết bảng 2.6 cho thấy dịch chiết nước HG có tác dụng chống viêm từ ngày thứ 16-21 sau gây viêm (p< 0,05), prednisolon có tác dụng chống viêm suốt trình nghiên cứu (p< 0,05). Tác dụng chống viêm dịch chiết nước HG so với tác dụng prednisolon vói liều sử dụng (p 0,05). 44 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ ĐỂ XUẤT KẾT LUẬN 1. Về hoá học. Sau thòi gian nghiên cứu rút số nhận xét sau: Trong Huyết giác có: glycosid, saponin, đường khử, phytosterol. Không có: alcaloid, anthranoid, coumarin, Aavonoid, tanin, acid hữu cơ, acid amin, chất béo, caroten, polysaccharid. 2. Tác dụng chống viêm. a. Tác dụng chống viêm cấp: Với liều 8g/kg, dịch chiết nước dịch chiết cồn HG có tác dụng chống viêm cấp chuột cống trắng sau gây viêm (đối vói phương pháp gây viêm carrageenin 1%) sau gây viêm (đối với phương pháp gây viêm chấn thương thực nghiệm). b. Tác dụng chống viêm mạn: Với liều 20g/kg dịch chiết nước HG có tác dụng chống viêm mạn giai đoạn từ ngày thứ 16-21 sau gây viêm. 3. Tác dụng giảm đau. Với liều 8g/kg dịch chiết nước dịch chiết cồn HG có tác dụng giảm đau gây đau acid acetic (từ phút thứ 15- 25), có tác dụng giảm đau theo phương pháp mâm nóng có dùng tác nhân làm tăng mức đau. ĐỂ XUẤT Trên nghiên cứu sơ thành phần hoá học, tác dụng chống viêm giảm đau Huyết giác. Chúng thấy cần tiếp tục nghiên cứu sâu thêm hợp chất: saponin glycosid tim có Huyết giác nghiên cứu tác dụng hoạt huyết vị thuốc . 45 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ môn Dược liệu - trường Đại Học Dược Hà Nội (1999), Thực tập Dược liệu. 2. Bộ môn Dược lý - trường Đại Học Dược Hà Nội (2004), Dược lý học, tập 1. 3. Bộ môn Dược lý - trường Đại Học Dược Hà Nội (2004), Dược lý học, tập 2. . Bộ môn Dược lý - trường Đại Học Y Hà Nội (2003), Dược lý học lâm sàng, NXB Y học, tr.47-84. 5. Bộ môn miễn dịch sinh lý - trường Đại Học Y Hà Nội (2002), Sinh lý bệnh học, NXB Y học, tr. 203-204. 6. Bộ môn sinh lý bệnh - trường Đại Học Y Hà Nội (1990), Bài giảng sinh lý bệnh, NXB Y học, tr. 62-66. 7. Bộ môn sinh lý học - trường Đại Học Y Hà Nội (1997), Chuyên đề sinh lý học, tr. 138-153. 8. Võ Văn Chi (1997), Từ điển thuốc, NXB Y học, tr. 591. 9. Dược điển Việt Nam III (2002), NXB Y học, tr 38. 10. Đỗ Trung Đàm (1999), “Đau thuốc giảm đau”, Tạp chí Dược lâm sàng số 4, tr .97-100. 11. Đỗ Trung Đàm (1997), “Xác định ngưỡng đau máy đo đau để nghiên cứu thuốc giảm đau”, Tạp chí Dược học, số 8, tr. 18-21. 12. Harrison (1995), Các nguyên lý y học nội khoa, NXB Y học, tập tr. 32-33. 13. Đỗ Tất Lợi (1999), Những thuốc vị thuốc Việt Nam, NXB Y học, tr.59. 14. Lê Thị Diễm Hồng-Nguyễn Xuân Thắng (2003), “Góp phần tìm hiểu tác dụng chống viêm hoa Kim ngân kết hợp với a- chymotrypsin”, Tạp chí Dược học, SỐ4, tr.13-15. 15. Lê Đình Roanh, Nguyễn Đình Mão (1997), Bệnh học viêm bệnh nhiễm khuẩn , NXB Y học, tr. 49-80 16. Từ điển bách khoa dược học (1999), NXB Từ điển bách khoa, tr. 630-632. 17. Đào Thị Vui- Nguyễn Hoàng Anh- Phạm Ngọc Bùng (2003), “Đánh giá tác dụng chống viêm giảm đau thực nghiệm dạng bào chế từ cồn xoa bóp”, Tạp chí dược liệu, số 6, tr. 180-183. 18. Koster R., Anderson M., Detaer F.J. Acid acetic for annalgesic screening. Proc, 1959, 18, pp. 142. 19. Riesterer L. and Jaques R. (1970), The influence of anti-inflamatory drugs on the development of an experimental fraumatic paw edema in the rat. Phamacology; 3; pp 243-251. 20. Swong, J.F.Gardocki and T.P.Pruss, The journal of pharmacology and exprimental therapeutic Vol. 165, No.l, pp 128-129. 21. Winter CA, Risley EA and Nuss GW, Carrageenin - induced edemain high paw of the rat as an assay fo r Proc.Soc.Exp.Biol.Med 1962: 544-547. anti-inflamatory drug. [...]... khác nhau của vỏ não Các receptor tiếp nhận opiat nội sinh chính là các receptor tiếp nhận morphin 1.2.5 Thuốc giảm đau Thuốc giảm đau được chia làm 2 loại: Thuốc giảm đau gây ngủ Thuốc giảm đau, hạ sốt, chống viêm 1.2.5.1 Thuốc giảm đau gây ngủ [2,4]: Thuốc giảm đau gây ngủ (còn gọi là thuốc giảm trung ương, giảm đau loại morphin) có chung một đặc tính là: giảm đau mạnh, giảm đau sâu và giảm đau chọn... đó làm giảm tổng hợp leucotrien và 7 prostaglandin là những chất trung gian hoá học tham gia vào phản ứng viêm, nên có tác dụng chống viêm (sơ đồ 1.1) Ngoài ra, tác dụng chống viêm của các thuốc chống viêm steroid còn là kết quả của một loạt tác dụng: ức chế sản xuất kháng thể, ức chế khả năng di chuyển và tập chung của bạch cầu, cản trở thực bào, hạn chế việc giải phóng và phát huy tác dụng của các... mạnh, không phân biệt giống do Học Viện Quân Y cung cấp 2.1.3 Phương pháp nghiên cứu 2.1.3.1 Nghiên cứu thành phần hoá học: - Định tính sơ bộ các nhóm chất thường có trong thực vật bằng các phản ứng hoá học [1] 2.13.2 Nghiên cứu tác dụng chống viêm, giảm đau: a Chuẩn bị chế phẩm thử: - Dịch chiết nước: vị thuốc Huyết giác được thái nhỏ sấy ở 50-60° cho tới khô Lấy 200g cho vào nồi nhôm, thêm nước ngập... không có tác dụng chống viêm) Các thuốc này chỉ có tác dụng vối các chứng đau nhẹ, đau khu trú, tác dụng tốt với các chứng đau do viêm (đau khớp, viêm cơ, viêm dây thần kinh, đau răng) Khác vói morphin, các thuốc này không có tác dụng với đau nội tạng, không gây ngủ, không gây khoan khoái và không gây nghiện Cơ chế: - Theo Moncada và Vane (1978), do làm giảm tổng hợp PGF2 a nên các thuốc giảm đau nhóm... 7,5mg/lml nước muối sinh lý) vào gan bàn chân sau trái của mỗi chuột (vào thời điểm ngày 0) Cho chuột uống thuốc hàng ngày trong 21 ngày, đo thể tích chân phải chuột trong các thòi điểm từ ngày thứ 1-10, ngày 11- 15, ngày 16- 21 So sánh vói tác dụng chống viêm của các lô thử với lô chứng d Nghiên cứu tác dụng giảm đau: Tác dụng giảm đau của dịch chiết Huyết giác được thử nghiệm trên chuột nhắt trắng theo... thuộc thân não và nhân lá trong của đồi thị Não Ihất III Nhân quanh não thất Hình 1.1: Sự dẫn truyền tín hiệu đau và hệ thống giảm đau ở não và tuỷ sống 1.2.4.2 Các chất sinh học tham gia vào hệ thống giảm đau [7]: Ở hệ thần kinh trung ương, đặc biệt ở các vùng của hệ thống giảm đau trong não và tuỷ sống có các receptor tiếp nhận các chất truyền đạt thần kinh tham gia vào hệ thống giảm đau Đó là các... Với kiềm màu đỏ vàng lúc đầu chuyển thành màu da cam [13] 1.3.5 Tác dụng, công dụng Theo quan niệm y học cổ truyền huyết giác có vị đắng chát, tính bình có tác dụng chỉ huyết, hoạt huyết, sinh cơ, hành khí Huyết giác được dùng chữa bị thương máu tụ sưng bầm, ngã tổn thương, bế kinh, tê mỏi, đau lưng, nhức xương và u hạch, mụn nhọt Dùng ngoài đắp bó gãy xương [13] PHẦN 2: THỰC NGHIỆM VÀ KẾT QUẢ 2.1... gây đau Nhờ cảm giác đau mà con người nhận biết được bệnh tật Vì thế trong nhiều trường hợp, triệu chứng đau phải được đánh giá thận trọng để nhận định ý nghĩa của nó và xác định cách tiếp cận xử lý [12] 1.2.2 Phân loại cảm giác đau [7]: - Đau nhói: là cảm giác đau như khi có kim châm vào da xuất hiện khi một vùng da rộng bị kích thích - Đau rát: là cảm giác đau khi da bị bỏng cháy, gây đau đớn và hành... già đã chết, và bị đổ nát; gỗ đã chuyển thành màu đỏ; bỏ phần gỗ mục nát và dác trắng phoi hay sấy khô [9] 1.3.4 Thành phần hoá học Chưa có tài liệu nào nghiên cứu, năm 1961 nghiên cứu sơ bộ Đặng Thị Mai An không thấy anthoxyan, không thấy cacmin và cũng không thấy chất nhựa 16 Chỉ mới biết rằng trong Huyết giác có chất màu đỏ tan trong cồn, aceton, acid, không tan trong ether, cloroíorm và benzen Với... gây cảm giác đau nhói - Sợi thần kinh cảm giác C: là sợi không có myelin, đường kính nhỏ, dẫn truyền với tốc độ 0,5-2 m/s, gây cảm giác đau bỏng rát và đau sâu 10 Các sợi cảm giác đau Aỗ và c truyền tín hiệu đau đến sừng sau tuỷ sống, sau đó đưa tín hiệu lên não Trên não, sợi Aô có tận cùng ở đồi thị và vùng cảm giác của vỏ não, còn sợi c có tận cùng ở cấu tạo lưới của thân não và nhân lá trong của đồi . m BỘYTẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI NGHIÊN CỨU Sơ Bộ THÀNH PHẦN HOÁ HỌC VÀ TÁC DỤNG CHỐNG VIÊM, GIẢM ĐAU CỦA (Dracaena cambodiana Pierre ex Gapnep. Dracaenaceae) (KHOÁ. Bàn luận 42 2.3.1. Về thành phần hoá học 42 2.3.2 .Tác dụng chống viêm cấp 42 2.3.3. Tác dụng chống viêm mạn 43 2.3.4. Nghiên cứu tác dụng giảm đau 44 Phần 3: Kết luận và đề xuất 45 Tài liệu. giảm tổng hợp leucotrien và 7 prostaglandin là những chất trung gian hoá học tham gia vào phản ứng viêm, nên có tác dụng chống viêm (sơ đồ 1.1). Ngoài ra, tác dụng chống viêm của các thuốc chống