1 MỞ ĐẦU Bắn súng đời giới cách nhiều kỷ từ phát minh thuốc nổ, lịch sử phát triển môn Bắn súng gắn liền với phát triển loài người Bắn súng du nhập vào Việt Nam với mục đích hộ thực dân Pháp, ơng cha ta sử dụng phương tiên xâm lược để đập tan âm mưu chúng Ngày nay, để thúc đẩy tinh thần cảnh giác sẵn sàng chiến đấu nhân dân ta trước âm mưu xâm lược kẻ thù, phong trào Bắn súng phát triển rộng khắp học sinh, sinh viên dân qn tự vệ Khơng Bắn Súng cịn môn thể thao mang nhiều huy chương kỳ Seagame Asias Chính mơn Bắn súng lãnh đạo nghành TDTT xác định môn thể thao trọng điểm tương lai Xuất phát từ thực tiễn thể thao mục tiêu xã hội, môn Bắn súng môn thể thao đưa vào giảng dạy sớm trường Đại học TDTT Bắc Ninh Từ thành lập nhà trường mơn ln có bước phù hợp với đầu tư thỏa đáng biện pháp có hiệu lĩnh vực giáo dục, giáo dưỡng sinh viên nhằm tạo cán thể thao đội ngũ giáo viên có lực, động, sáng tạo, có khả đáp ứng yêu cầu nghành TDTT giai đoạn cách mạng mới, nhanh chóng đưa thể thao nước nhà ngang với quốc gia khu vực giới Bắn súng thể thao môn học nằm chương trình đào tạo trường Đại học TDTT Bắc Ninh Đây 14 môn học chuyên sâu nhà trường Trong năm học sinh viên chuyên sâu trang bị kiến thức tương đối hoàn chỉnh mặt lý luận thực tiễn nội dung bắn khác Sinh viên chuyên sâu Bắn súng K43 vào trường phần đông xuất phát từ học sinh trường phổ thông, qua tuyển chọn bộc lộ tố chất chuyên môn chưa bộc lộ cụ thể Qua thực tiễn huấn luyện giảng dạy sau năm học tập trường, sức bền chuyên môn sinh viên củng cố phát triển tới trình độ định Vì việc đánh giá sức bền chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu Bắn súng K43 sau năm học tập rèn luyện trường quan trọng để qua đưa đánh giá thực trạng, xây dựng chẩn mực yêu cầu cần thiết tối thiểu nhằm nâng cao chất lượng học tập cho khóa sau Trong năm trước có số tác giả nghiên cứu vấn đề thể lực sinh viên vào trường, tiêu biểu cơng trình tác giả Võ Đức Phùng, Nguyễn Văn Quảng, Đặng Ngọc Tuấn, Nguyễn Thế Chung Tuy nhiên kết cơng trình cịn chưa phản ánh tiêu chuẩn đánh giá sức bền chuyên môn cần có sinh viên Bắn súng qua năm học tập rèn luyện trường Chính vậy, để đánh giá, tìm hiểu sức bền chun mơn cho sinh viên chuyên sâu Bắn súng K43 trường Đại học TDTT Bắc Ninh sau năm tập luyện, dựa giúp đỡ thầy cô giáo với kiến thức học, mạnh dạn tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn đánh giá sức bền chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu Bắn súng K43 trường Đại học TDTT Bắc Ninh” *Mục đích nghiên cứu: Dựa sở thực tiễn giảng dạy học tập sinh viên chuyên sâu Bắn súng, đề tài xây dựng tiêu chuẩn cụ thể đánh giá sức bền chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu Bắn súng K43 trường Đại học TDTT Bắc Ninh, góp phần nâng cao hiệu q trình học tập môn chuyên sâu cho sinh viên chuyên sâu Bắn súng K43 trường Đại học TDTT Bắc Ninh *Mục tiêu nghiên cứu: Để đạt mục đích nghiên cứu đề ,đề tài xác định mục tiêu nghiên cứu cụ thể sau: Mục tiêu 1: Đánh giá thực trạng sức bền chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu Bắn súng K43 trường Đại học TDTT Bắc Ninh Mục tiêu 2: Nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn đánh giá sức bền chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu Bắn súng K43 trường Đại học TDTT Bắc Ninh * Đối tượng nghiên cứu: Các tiêu chuẩn đánh giá trình sức bền chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu Bắn súng K43, nội dung súng ngắn bắn nhanh trường Đại học TDTT Bắc Ninh *Địa điểm nghiên cứu: - Trường Đại Học TDTT Bắc Ninh CHƯƠNG TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1 Một số nét phát triển môn bắn súng thể thao giới Việt Nam 1.1.1 Lịch sử phát triển môn bắn súng thể thao giới Mơn bắn súng có giới cách nhiều kỷ, từ phát minh thuốc nổ (ở kỷ 15) Lịch sử phát triển môn bắn súng gắn liền với phát triển loài người Lúc đầu dùng giáo, mác, cung nỏ để săn bắn thú rừng kiếm ăn sinh sống Từ năm 1520 người ta chế súng hoả mai có mồi nổ súng kíp nhồi đạn từ phía trước đầu nòng Loại súng sử dụng rộng rãi gần 400 năm Qua nhiều hệ, với tiến khoa học, người ta cải tiến dần chế tạo loại súng có khố nịng lắp đạn viên đằng sau Từ kỷ 19 nhà chế tạo súng làm nòng có rãnh xoắn, hướng cho đầu đạn xa xác Sự chế tạo đạn ngày hồn thiện kích thước, hình dáng, trọng lượng đầu đạn thành phần hoá học cấu tạo loại thuốc phóng có sức đẩy mạnh Mơn bắn súng chế độ Phong kiến - Tư phục vụ cho mục đích chiến tranh, săn bắn trò tiêu khiển bọn vua quan quý tộc Năm 1860 nước Anh thành lập Hội bắn súng tổ chức thi bắn súng nữ hoàng Vitoria khai mạc ngày 1/7/1860 Trong thi có giải cá nhân mơn bắn súng ngắn cự ly 370 mét, bia có vịng Năm 1871 Hội bắn súng nước Mỹ thành lập Sau phát triển nhiều nước khác từ Châu Âu đến Châu Á Cuộc thi bắn súng quốc tế lần thứ tổ chức Lion (Pháp) vào năm 1897 với môn thi súng ngắn tư thế, cự ly 300 mét, bia 1m 2, có mười vịng Tại thi có năm nước tham gia là: Pháp, Hà Lan, Italia, Na uy Thuỵ sĩ, đội có VĐV Trong trình phát triển, súng tính chất thi đấu (cự ly bắn, kích thước tờ giấy bia số lượng đạn bắn thi) thay đổi cho phù hợp Từ năm 1900, thi đấu bắt đầu có mơn thi súng ngắn bắn chậm Năm 1907 Hội bắn súng Quốc tế (UIT) thành lập, họp Thuỵ Điển từ sau năm lần UIT lại họp để bàn sửa đổi Điều lệ, lịch thi đấu bắn súng Quốc tế bầu lại BCH Giữa kỳ đại hội có họp đại biểu nước hội viên, địa điểm nước tổ chức thi Olimpic thi vô địch giới Từ có Hội thi bắn súng Quốc tế, môn bắn súng ngày phong phú Tại thi đấu giới Olimpic từ năm 1939 có mơn thi bắn đĩa bay, năm 1949 có mơn thi bắn súng ngắn phối hợp, năm 1952 có mơn bắn "Hươu chạy" từ năm 1969 sau có mơn bắn như: súng ngắn hơi, súng ngắn hơi, súng standa… Trong năm tới, tương lai có mơn bắn súng Quốc tế cịn thay đổi khơng ngừng theo hướng thu nhỏ kích thước bia, rút ngắn thời gian bắn, bổ sung thêm môn bắn súng 1.1.2 Lịch sử phát triển môn bắn súng thể thao Việt Nam Ở nước ta, sau miền Bắc giải phóng, năm 1954 chấp hành Nghị Quyết Hội nghị lần thứ 12 Trung ương Đảng thị 186 Ban Bí Thư Trung ương, phong trào thể thao quốc phịng bước đầu xây dựng hình thức tổ chức hoạt động bắn súng thể thao sở Câu lạc nghành Đường sắt Hà Nội (3/1957) cảng Hải Phòng (7/19570 thu hút số cơng nhân tham gia Sau triển khai 32 tỉnh, thành phố, thị xã quan xí nghiệp, trường học… Năm 1958 lần cử đoàn thể thao tham dự Đại hội quân đội nước Xã hội Chủ nghĩa Lep - Zig (CHDC Đức), có mơn bắn súng Cuối năm 1958, trường bắn Bạch Mai (Hà Nội), thi bắn súng toàn miền Bắc lần thứ tổ chức với môn thi súng ngắn quân dụng, nắm bắn có bệ tỳ + 10 cự ly 100 mét Từ trở đi, hàng năm tổ chức giải thi bắn súng thể thao súng quân dụng nghành Quân đội, Cơng an… tồn miền Bắc Tháng 12/1959 Câu Lạc bắn súng Trung ương thành lập Xuân Mai (Hà Tây) trung tâm đào tạo VĐV bắn súng nâng cao nước ta Trong có mở lớp bồi dưỡng đào tạo huấn luyện viên trọng tài bắn súng thể thao cho tỉnh thành, ngành Theo thống kê Vụ thể thao quốc phịng đến năm 1960 - 1961 số người tập bắn súng miền Bắc tăng nhanh từ 10 vạn đến 40 vạn Nếu tính số người tập bắn súng dân quân tự vệ lực lượng vũ trang số lượng lên tới triệu rưỡi người luyện tập môn bắn súng Để đáp ứng với phong trào ngày phát triển, cuối năm 1961 Hội thể thao Bắn súng nước Việt Nam dân chủ cộng hoà thành lập ngày 28/10/1961, Bộ nội vụ ký Nghị định số 237/NĐ cho phép Hội thức hoạt động Trong điều lệ Bắn súng thể thao Việt Nam chương I có ghi rõ "Hội bắn súng thể thao Việt Nam dân chủ cộng hoà phần tổ chức quần chúng hoạt động nghiệp dư lãnh đạo Uỷ ban thể dục thể thao Trung ương Tuân mục đích Hội thể thao bắn súng Việt Nam phát triển nâng cao phong trào thể dục thể thao Bắn súng nhân dân lao động nhằm phục vụ công xây dựng chủ nghĩa xã hội, củng cố quốc phòng bảo vệ tổ quốc, đồng thời phát triển mối quan hệ hữu nghị với VĐV nước giới"… BCH Trung ương Hội Bắn súng thể thao Việt Nam đ/c Phùng Duy Phiên làm Chủ tịch, đ/c Nguyễn Thanh Trạm làm tổng thư ký số uỷ viên thường trực cán huấn luyện viên Câu Lạc bắn súng Trung ương ngành Quân đội, Công an… với tiểu ban chuyên môn là: Tiểu ban tuyên truyền tổ chức, tiểu ban huấn luyện y học, tiểu ban thi đấu trọng tài Trong nhiều năm qua Hội thể thao bắn súng Việt Nam góp phần khơng nhỏ vào việc đạo quần chúng luyện tập tổ chức huấn luyện đào tạo VĐV bắn súng nâng cao việc tiến hành tuyển chọn, thành lập đội tuyển Bắn súng Việt Nam thi đấu Quốc tế đem lại cho tổ quốc huy chương Trần Oanh đạt huy chương vàng môn bắn súng ngắn với thành tích 587 điểm đại hội Quân đội nước xã hội chủ nghĩa tổ chức Tiệp Khắc năm 1962 năm 1966 Ganefo Châu Á, tổ chức Phnômpênh (Campuchia), VĐV bắn súng nước ta nêu thành tích vẻ vang đạt 13 huy chương (2 vàng, bạc, đồng), có Trần Oanh đạt huy chương vàng cá nhân với thành tích 554 điểm mơn bắn súng ngắn bắn chậm với Nguyễn Mạnh Hùng giành huy chương vàng đồng đội môn bắn Đặng thị Kim Thanh đạt huy chương bạc cá nhân môn bắn súng ngắn bắn chậm nữ vớ thành tích 537 điểm với Nguyễn Thị Thanh Chương đạt huy chương bạc đồng đội môn bắn VĐV Mai Thích giành huy chương bạc cá nhân môn bắn súng ngắn tư (3x40) với thành tích 1124 điểm… Trong năm BCH Hội bắn súng nước ta có lần nộp đơn xin nhập Hội Bắn súng Quốc tế UIT, chưa công nhận Mãi đến năm 1979 - 1980 để có VĐV quyền tham gia Olimpic giới, hội bắn súng thể thao Việt Nam với nhu cầu cấp thiết lại lần gửi kèm theo điều lệ Hội giấy tờ khác tới BCH Hội bắn súng Quốc tế Năm ta cử đại biểu dự phiên họp (UIT) Maxcơva thời gian thi đấu Olimpic lần thứ 22 năm 1982, Đêli (Ấn Độ) Cùng với thời gian tham gia ASIAD lần thứ đ/c Nguyễn Duy Phát - Huấn luyện viên trưởng Đội tuyển bắn súng Việt Nam cử tham dự hội nghị Bắn súng Châu Á bàn sửa đổi điều lệ chương trình thi bắn súng quốc tế năm Có thể dễ nhận thấy lịch sử hồng bắn súng nước ta năm 1962 - 1966 1980 - 1982 thời kỳ hoàng kim kỷ lục môn bắn súng Việt Nam Trong có Ngơ Hữu Kính đạt 562 điểm mơn bắn súng ngắn ba tư (3x40) Liên xô 1980 Nguyễn Quốc Cường đạt huy chương đồng mơn súng ngắn Bắn nhanh với thành tích 591 điểm ASIAD Đêli (Ấn Độ) năm 1982… Trong 10 năm gần (1989 - 1998) VĐV bắn súng nước ta đạt nhiều huy chương Đại hội Đơng Nam Á (1989, 1991, 1993, 1995, 1997), tiêu biểu Đặng Thị Đông (Quân đội) môn súng ngắn nữ bắn nằm bắn đạt 595 điểm SeaGame 16 (1991) Philippin Đào Minh Tâm (Hải Phịng) đạt 578 điểm mơn bắn súng ngắn thể thao nữ SeaGame 18 Thái Lan 1995… Những số liệu số lượng VĐV bắn súng thành tích bắn thi 40 năm (1958 - 1998) cho thấy trình hình thành phát triển môn bắn súng nước ta chia làm giai đoạn là: hình thành, phát triển, tạm ngưng khơi phục - Giai đoạn hình thành (1958 - 1962): Mơn bắn súng bắt đầu có Việt Nam, bước đầu xây dựng VĐV Quân đội nghành Đường sắt Trong giai đoạn tổ chức thi đấu bắn súng quân dụng súng thể thao phổ thông Brno - 2, Toz - 8, súng ngắn Dru lov… - Giai đoạn phát triển (1963 - 1969): Trong năm này, môn súng bắn theo tiêu chuẩn quốc tế phổ biến rộng rãi toàn miền Bắc, đại hội thi bắn hàng năm tổ chức cho giải: hạng A (súng tự chọn), hạng B (súng phổ thông) Lực lượng VĐV nâng cao hình thành từ Trung ương đến tỉnh thành nghành Số người tập luyện tham gia thi đấu đông, với số người đạt đẳng cấp VĐV nhiều thành tích bắn mơn súng nâng cao rõ rệt - Giai đoạn tạm ngừng (1970 - 1972): Do điều kiện chiến tranh khó khăn chủ yếu chưa thống nhận thức dẫn tới việc ngưng tổ chức giải pham vi tồn quốc, giải tán Vụ thể thao quốc phịng, Câu lạc Bắn súng Trung ương trường huấn luyện nâng cao khác Từ có giảm sút nhanh chóng số lượng VĐV thành tích tất môn - Giai đoạn khôi phục (1973 - 2004): Do yêu cầu quan hệ thể thao quốc tế ngày mở rộng, Bắn súng lại coi môn môn thể thao trọng tâm Hàng năm đội tuyển bắn súng tập huấn thi đấu nước Lực lượng VĐV bắn súng khôi phục tăng lên tỉnh, thành, ngành Hà Nội, Hải Phịng, Hải Dương, Thanh Hóa, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Quân đội, Công an Trường Đại học TDTT Thành tích mơn bắn súng Việt Nam 40 năm qua diễn biến theo sóng, phụ thuộc vào yếu tố lịch sử đất nước, chủ trương sách, phủ, cơng tác TDTT tổ chức lãnh đạo ngành ta công tác huấn luyện, đào tạo đội ngũ VĐV nâng cao Môn bắn súng thể thao nước ta cịn phát triển thành tích, kỷ lục bắn ngày nâng cao so với 1.2 Đặc điểm môn súng ngắn tiêu chuẩn Bắn súng môn thể thao mang tính chất vừa trí tuệ vừa hoạt động tĩnh lực, hoạt động thần kinh nhiều hoạt động bắp Mơn bắn súng thể thao địi hỏi người tập phải có thần kinh vững vàng, tính khéo léo thực kỹ thuật động tác mà cịn phải lực tốt thể sức mạnh tham gia giữ im súng với sức bền sức bền chuyên môn bắn nhiều liền mà mức độ xác khơng bị giảm sút Mơn bắn súng ngắn tiêu chuẩn có nội dung bắn vào loại bia đen tròn với thời gian quy địng khác mang đặc điểm kỹ thuật bắn chậm(ở tốc độ 150 giây), kỹ thuật bắn nhanh(ở tốc độ 20 giây 10 giây) Ở tốc độ 150 giây(1 loạt) tư thế, cách cầm súng, giương súng, ngắm bóp cò kỹ thuật bắn bia tròn cố định môn súng ngắn thể thao khoảng cách phát bắn không đượng lâu 30 giây Ở tốc độ 20 giây 10 giây(1 loạt) tư chuẩn bị ban đầu giống cách bắn bia ẩn nịng súng góc 450 so với trục thẳng đứng bia xuất VĐV nhanh chóng nâng súng từ lên Có hai giai đoạn nhanh giảm dần tốc độ nâng súng, kết hợp với việc bóp cị liên tục cho súng nổ khơng bị văng ngang, sau ngón tay trỏ phải nhả cị nhanh lại bóp vào nhanh chậm dần kết hợp với điều chỉnh đường ngắm xác cho súng nổ 10 thời ổn định nhất, cho phù hợp với thời gian quy định loạt bắn Riêng ngắm mơn bắn VĐV nên cho đầu ngắm đội đít điểm đen mơn bắn chậm 1.3 Vai trị tố chất sức bền chuyên môn Bắn súng 1.3.1 Khái niệm sức bền: - Là khả trì hoạt động thời gian dài chống lại mệt mỏi, hoàn thành động tác tập Sức bền cần thiết tập có khối lượng lớn thi đấu, thành phần quan trọng phát triển thể lực môn Bắn súng Sức bền đánh giá thông qua khả trì hoạt động hệ hơ hấp, hệ tuần hoàn hệ thống bắp Sức bền bao gồm súc bền chung sức bền chuyên môn Sức bền chung tích lũy tất tập thể lực quanh năm, việc tăng cường tốc độ mức độ tập luyện, làm cho sức bền chung tăng Sức bền chung có tác dụng thể sau tập luyện tập luyện Sức bền chung có tác dụng với khả vận động Đó sở vững sinh viên, VĐV Bắn súng huấn luyện chuyên môn, phát triển sức bền chuyên môn Theo kết nghiên cứu khoa học nước cơng bố, tố chất sức bền chun mơn có vai trị quan trọng thành tích mơn Bắn súng, thể mặt sau: 1.3.2.1 Tố chất sức bền chuyên môn khả năng, lực hoạt động thiếu hoạt động tập luyện thi đấu sinh viên Bắn súng Nó thể khả giữ súng ổn định bắn súng nhiều liền mà mức độ bắn xác khơng bị giảm sút Trước hết phải có chuẩn bị tốt mặt hoạt động thể lực hoạt động chun mơn, sức bền hoạt động tim mạch, hô hấp, hoạt động trao đổi chất lượng Một sinh viên tố chất sức bền thường biểu trạng thái suy giảm thành tích, tinh thần mệt mỏi không muốn tập luyện hay tham gia hoạt 31 điều kiện lập test đảm bảo Kết lập test trình bày bảng 3.3 Bảng 3.3 Xác định độ tin cậy test đánh giá sức bền chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu Bắn súng K43 trường Đại học TDTT Bắc Ninh.(n = 20) TT Nội dung kiểm tra Lần x Đánh giá độ ổn định máy bắn Laser (giây) Test giữ súng tay có thêm trọng lượng phụ 0,5kg (phút ổn định) Test bắn chụm 30 viên tính độ chụm( 10 viên x bia)(cm) Bắn 150s 10 viên tính 20s 10 viên điểm 10s 10 viên Test đứng bệ cao 15cm giữ súng 1phút(giây ổn định) 10 Bật súng tốc độ (lần /phút) σ Kết Lần x σ r 19.25 1.13 19.2 0.88 0.85 1.61 0.12 1.63 0.14 0.82 27.14 0.14 26.15 0.13 0.85 68.55 6.70 68.75 6.70 0.9 66.15 7.11 65.85 7.44 0.87 63.25 7.58 62.65 7.74 0.89 17.1 1.02 17.2 1.16 0.84 14.89 0.60 15.15 0.65 0.82 Kết bảng 3.3 cho thấy: Các test đánh giá sức bền chuyên môn cho sinh viên chuyên sâu Bắn súng K43 trường Đại học TDTT Bắc Ninh lựa chọn phương pháp vấn có đủ độ tin cậy với r từ 0,82 đến 0,85 (có mối tương quan mạnh r > 0,8 ngưỡng xác suất P