i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP BỘ Đề tài: NGHIÊN CỨU TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ ỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ N MÃ SỐ: B2009-TN06-03 Chủ nhiệm đề tài: THÁI NGUYÊN - 2011 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ii BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP BỘ Đề tài: NGHIÊN CỨU TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ ỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ N MÃ SỐ: B2009-TN06-03 Chủ nhiệm đề tài: Tham gia nghiên cứu: ThS Lê Văn Tâm THÁI NGUYÊN - 2011 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iii DANH SÁCH NHỮNG NGƢỜI THAM GIA THỰC HIỆN ĐỀ TÀI VÀ ĐƠN VỊ PHỐI HỢP CHÍNH Tham gia nghiên cứu: ThS Lê Văn Tâm Đơn vị phối hợp chính: Sở Kế hoạch - Đầu tƣ tỉnh Thái Nguyên Cục Thống kê tỉnh Thái Nguyên Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iv MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Tính cấp thiết đề tài Mục tiêu đề tài 2.1 Mục tiêu chung 2.2 Mục tiêu cụ thể Đối tượng phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu 3.2 Phạm vi nghiên cứu 3.2.1 Về không gian 3.2.3 Về thời gian 3.2.3 Về nội dung Bố cục củ Chƣơng Ề PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƢ NHÂN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI 1.1 Lý luận chung kinh tế 1.1.1 Khái niệm ế tư nhân 1.1.1.2 Khái niệm loại hình doanh nghiệ 1.1.2 Đặc điểm, vai trò kinh tế tư nhân 1.1.2.1 Đặc điểm 1.1.2.2 Vai trò, vị kinh tế tư nhân 11 12 1.2 Thực trạng phát triển kinh tế tư nhân giới Việt Nam 13 1.2.1 Sơ lược hình thành phát triển kinh tế tư nhân giới 13 1.2.2 Tình hình phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam 15 1.2.3 Những vấn đề chủ yếu đặt để phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam 16 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ v - 19 19 1.2.4.2 19 20 20 20 nhân 21 1.3 Phương pháp nghiên cứu 22 1.3.1 Phương pháp luận chung 22 1.3.2 Phương pháp cụ thể 22 1.3.2.1 Phương pháp thu thập số liệu 22 1.3.2.2 Phương pháp xử lý số liệu 22 1.3.2.3 Phương pháp phân tích đánh giá 23 1.3.3 phân tích 23 1.3.3.1 Chỉ tiêu định tính 23 1.3.3.2 Chỉ tiêu định lượng 23 Chƣơng THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƢ NHÂN TỈNH THÁI NGUYÊN 25 2.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 25 2.1.1 Điều kiện tự nhiên 25 2.1.1.1 Vị trí địa lý 25 2.1.1.2 Đất đai 25 2.1.1.3 Tiềm khoáng sản 27 2.1.2 Tình hình kinh tế xã hội 28 2.1.2.1 Tình hình dân số lao động 28 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vi ế 28 2.1.2.3 Kết cấu hạ tầng chủ yếu 29 2.1.3 Đánh giá chung 30 2.1.3.1 Thuận lợi 30 2.1.3.2 Khó khăn 31 2.2 Thực trạng phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Thái Nguyên 31 2.2.1 Thực trạng doanh nghiệp tư nhân 31 2.2.1.1 Số lượng doanh nghiệp địa bàn tỉnh Thái Nguyên 31 2.2.1.2 Về ngành nghề kinh doanh 33 phân bố doanh nghiệp theo địa giới hành 34 2.2.1.4 Về quy mô vốn doanh nghiệp 35 37 ản xuất kinh doanh củ 38 2.2.2.1 38 ề kinh doanh 39 2.2.2.3 Cơ cấu giá trị sản xuất kinh doanh thành phần kinh tế 40 44 44 2.2.3.2 45 2.2.3.3 Trình độ lao động doanh nghiệp 46 2.2.3.4 Về quan hệ lao động tổ chức cơng đồn 50 2.2.4 Tham gia kinh tế tư nhân lĩnh vực phát triển nông nghiệp 51 2.2.4.1 Tình hình phát triển doanh nghiệp nơng nghiệp 51 2.2.4.2 Tình hình đầu tư doanh nghiệp nông nghiệp 53 2.2.4.3 Cung cấp ngun liệu tiêu thụ nơng sản hàng hố 54 55 55 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vii 56 Chƣơng 59 3.1 Các yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến phát triển kinh tế tư nhân 59 3.1.1 Những khó khăn cần hỗ trợ nhu cầu doanh nghiệp 59 3.1.1.1 Đối với loại hình kinh tế tư nhân nói chung 59 3.1.1.2 Đối với doanh nghiệp nông nghiệp 61 3.1.2 Đánh giá quản lý nhà nước kinh tế tư nhân 62 3.1.2.1 Quản lý nhà nước kinh tế tư nhân 62 3.1.2.2 Doanh nghiệ ề quản lý nhà nước 63 3.1.3 Khái quát yếu tố gây cản trở 64 3.1.4 Cơ hội để doanh nghiệp tư nhân phát triển 69 ế 70 3.2 Những giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2011-2015 tầm nhìn đến 2020 71 3.2.1 Quan điểm - Phương hướng - Mục tiêu 71 3.2.1.1 Quan điểm 71 3.2.1.2 Phương hướng phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Thái Nguyên 74 3.2.1.3 Mục tiêu 77 3.2.2 Các giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân 78 3.2.2.1 Thống nhận thức, quan điểm kinh tế tư nhân 78 3.2.2.2 Các giải pháp cụ thể 78 KẾT LUẬN 86 Kết luận 86 Một số kiến nghị 87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 88 PHỤ LỤC 91 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ viii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CNTB Chủ nghĩa tư CTCP Công ty cổ phần DN DNNN Doanh nghiệp DNTN Doanh nghiệp tư nhân FDI Vốn đầu tư trực tiếp nước GDP Tổng sản phẩm quốc nội HĐBT Hội đồng Bộ trưởng HTX Hợp tác xã KHKT Khoa học kỹ thuật QĐ Quyết định NNNT Nông nghiệp nông thôn SL TNHH Trách nhiệm hữu hạn TW Trung ương WTO Tổ chức thương mại giới XHCN Xã hội chủ nghĩa Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ix DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Bảng 2.4 Bảng 2.5 Bảng 2.6 2.7 Bảng 2.8 Bảng 2.9 Bảng 2.10 Bảng 2.11 Bảng 2.12 Bảng 2.13 Bảng 2.14 Bảng 2.15 Bảng 2.16 Bảng 2.17 Bảng 2.18 Bảng 2.19 Bảng 2.20 2.21 Bảng 3.1 Bảng 3.2 Bảng 3.3 3.4 Tình hình sử dụng đất đai tỉnh Thái Nguyên năm 2009 26 Dân số lao động tỉnh Thái Nguyên năm 2009 28 Một số tiêu kinh tế tỉnh Thái Nguyên 29 Số lượng doanh nghiệp phân theo loại hình doanh nghiệp 31 Số lượng doanh nghiệp phân theo ngành nghề kinh doanh 33 Phân loại doanh nghiệp theo địa giới hành 34 2009 35 Quy mô nguồn vốn phân loại theo loại hình doanh nghiệp 35 ại hình doanh nghiệp 37 phân theo loại hình doanh nghiệp 38 Phân loại doanh thu theo ngành nghề kinh doanh 39 phân theo loại hình doanh nghiệp 43 Một số thông tin chung chủ doanh nghiệp 44 Trình độ cơng nghệ doanh nghiệ 45 Trình độ lao độ ệp tư nhân 46 Trình độ lao động công ty TNHH 48 Trình độ lao động tạ ốn góp 48 Trình độ học vấn lao động tạ 49 Tổ chức cơng đồn doanh nghiệ 50 Một số thông tin doanh nghiệp hoạt động lĩnh vực nông nghiệp nông thôn Thái Nguyên 52 2008-2009 55 , khó khăn 59 , khó khăn 61 Tổng hợ doanh nghiệp quản lý nhà nướ 63 Phân tích SWOT kinh tế tư nhân 70 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ x DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu 2.1 Cơ cấu kinh tế thành phần kinh tế 42 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 92 1- Tên Doanh nghiệp: (Viết chữ in hoa, không viết tắt) Mã số thuế Doanh nghiệp - Tên giao dịch (nếu có): - Năm bắt đầu sản xuất kinh doanh: 2- Địa Doanh nghiệp: (ghi đầy đủ nơi đặt trụ sở DN): - Tỉnh/TP trực thuộc trung ương: - Huyện/quận (thị xã, TP thuộc tỉnh): - Xã/phường/thị trấn: - Thôn/ấp (số nhà, đường phố): Mã khu vực Số máy Mã khu vực Số máy - Số điện thoại: - Số fax: - Email: Thông tin ngƣời đứng đầu Doanh nghiệp - Họ tên : Năm sinh: - Giới tính: Nam; Nữ - Dân tộc: (Nếu người nước ghi dân tộc “Nước ngoài”) - Quốc tịch: (Nếu có quốc tịch trở lên, ghi quốc tịch thường dùng nhất): - Trình độ chun mơn đào tạo: (Theo bằng/giấy chứng nhận trình độ cao có) Tiến sỹ (kể tiến sỹ khoa học) Trung cấp chuyên nghiệp Thạc sỹ Trung cấp nghề (dạy nghề dài hạn) Đại học Sơ cấp nghề (dạy nghề ngắn hạn) Cao đẳng Chưa qua đào tạo chuyên môn Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 93 Loại hình Doanh nghiệp: - DN Nhà nước Trung ương: 01 - DN Nhà nước địa phương: 02 - Công ty TNHH Nhà nước trung ương 03 - Công ty TNHH Nhà nước địa phương 04 - Cty CP TNHH có vốn Nhà nước > 50% 05 - Hợp tác xã: 06 - Doanh nghiệp tư nhân: 07 - Công ty hợp danh 08 - Cty TNHH tư nhân, Cty TNHH có vốn Nhà nước < 50% 09 - Cty cổ phần khơng có vốn Nhà nước 10 - Cty cổ phần có vốn Nhà nước < 50% 11 - DN 100% vốn nước 12 - DN nhà nước liên doanh với nước 13 - DN khác liên doanh với nước 14 Nhà nước có chi phối khơng? Có …… % vốn NNTW - Có tổ chức cơng đồn: Có: Khơng …………… % vốn NNĐP Khơng: Các ngành thực tế hoạt động sản xuất kinh doanh Mã ngành kinh tế (CQ Thống kê ghi) Mã ngành VSIC 1993 Mã ngành VSIC 2007 5.1 Ngành SXKD chính: (Ngành SXKD ngành tạo giá trị sản xuất lớn Nếu không xác định theo giá trị sản xuất vào ngành sử dụng nhiều lao động Doanh nghiệp) 5.2 Ngành SXKD khác (ghi ngành SXKD hành chính): Mã ngành VSIC 1993 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN Mã ngành VSIC 2007 http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 94 - Ngành Mã ngành VSIC 1993 Mã ngành VSIC 2007 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 95 Lao động Đơn vị tính: Người Đầu năm Tiêu chí Mã số A B Tổng số lao động thời điểm Cuối năm Tổng Tổng Tr.đó: Tr.đó: Nữ số số Nữ 01 Trong đó: Số lao động đóng BHXH 02 Số lao động không trả công, trả lương 03 Tổng số LĐ chia theo ngành SXKD: Mã ngành VSIC 2007 cấp - Ngành SXKD - Ngành SXKD khác + Ngành + Ngành + Ngành + Ngành + Ngành Thu nhập ngƣời lao động đóng góp BHXH, bảo hiểm y tế, kinh phí cơng đồn doanh nghiệp cho ngƣời lao động Đơn vị tính: Triệu đồng Mã số Mã số Số phát sinh năm A B 7.1 Thu nhập người lao động (01 = 02 + 03 + 04) 01 - Tiền lương, thưởng khoản phụ cấp, thu nhập khác có tính chất lương 02 - Bảo hiểm xã hội trả thay lương 03 - Các khoản thu nhập khác không tính vào chi phí SXKD 04 7.2 Đóng góp BHXH, bảo hiểm y tế, kinh phí cơng đồn doanh nghiệp cho ngƣời lao động 05 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 96 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 97 Đơn vị tính: Triệu đồng Tài sản nguồn vốn Mã số A Đầu năm Cuối năm B TỔNG CỘNG TÀI SẢN (01 = 02 + 08 = 21) 01 A TÀI SẢN NGẮN HẠN 02 Trong đó: - Các khoản phải thu ngắn hạn 03 - Hàng tồn kho (tổng số): 04 Trong hàng tồn kho: + Chi phí SXKD dở dang 05 + Thành phẩm 06 + Hàng gửi bán 07 B TÀI SẢN DÀI HẠN 08 Trong đó: I Các khoản phải thu dài hạn 09 II Tài sản cố định 10 Tài sản cố định hữu hình 11 - Nguyên giá 12 - Giá trị hao mòn luỹ kế 13 Tài sản cố định thuê tài 14 - Nguyên giá 15 - Giá trị hao mòn luỹ kế 16 Tài sản cố định vơ hình 17 - Ngun giá 18 - Giá trị hao mòn luỹ kế 19 Chi phí xây dựng dở dang 20 TỔNG CỘNG NGUỒN VỐN (21 = 22 + 23 = 01) 21 A NỢ PHẢI TRẢ 22 B VỐN CHỦ SỞ HỮU 23 Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 98 Đơn vị tính: Triệu đồng Kết sản xuất kinh doanh Mã số B A Thực 9.1 Doanh thu Doanh thu bán hàng cung cấp dịch vụ 01 1.1 Các khoản giảm trừ doanh thu 02 Trong đó: Thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp phải nộp 03 1.2 Doanh thu bán hàng cung cấp dịch vụ (04 = 01 - 02) 04 Trong đó: - Doanh thu bán lẻ 05 - Doanh thu dịch vụ công nghiệp Doanh thu chia theo ngành hoạt động: 06 Mã ngành KT VSIC 2007 cấp + Ngành SXKD chính: Ngành SXKD khác: + Ngành: + Ngành: + Ngành: + Ngành: Doanh thu hoạt động tài 2.1 Chi phí hoạt động tài 07 07.1 Thu nhập khác 08 3.1 Chi phí khác 08.1 9.2 Tổng lợi nhuận trƣớc thuế (09 = 10 + 11 + 12) 09 Chia ra: - Lợi nhuận sản xuất kinh doanh 10 - Lợi nhuận hoạt động tài (11 = 07 - 07.1) 11 - Lợi nhuận hoạt động khác ( 12 = 08 - 08.1) 12 9.3 Thuế thu nhập doanh nghiệp Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN 13 http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 99 10 Vốn đầu tƣ Đơn vị tính: Triệu đồng Mã số B A TỔNG SỐ (01=03+06+09010 = 11+14+15+16+17) Thực 01 Trong đó: Tiền thuê mua quyền sử dụng đất 02 A Chia theo nguồn vốn Vốn ngân sách Nhà nước 03 - Ngân sách trung ương 04 - Ngân sách địa phương 05 Vốn vay cho XDCB mua sắm thiết bị 06 - Vốn tín dụng đầu tư Nhà nớc 07 - Vay từ ngân hàng thương mại nguồn khác 08 Vốn tự có 09 Vốn huy động từ nguồn khác 10 B Chia theo khoản mục đầu tƣ Vốn đầu tư xây dựng 11 Trong đó: - Vốn xây lắp 12 - Vốn thiết bị 13 Vốn đầu tư mua sắm tài sản cố định cho sản xuất không qua XDCB 14 Vốn đầu tư sửa chữa lớn tài sản cố định 15 Vốn đầu tư bổ sung vốn lưu động 16 Vốn đầu tư khác 17 C Chia theo ngành kinh tế Mã ngành KT VSIC 2007 cấp - Ngành: - Ngành: - Ngành: 11 Hoạt động cơng nghiệp Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 100 (Áp dụng cho doanh nghiệp có hoạt động cơng nghiệp) 11.1 Sản phẩm cơng nghiệp Khối lƣợng sản phẩm sản Tên sản phẩm Khối Mã Đơn vị lƣợng sản tính sản phẩm Sản xuất phẩm sản xuất năm Tiêu thụ năm Giá trị sản phẩm xuất kho tiêu thụ (không gồm thuế VAT, Tồn thuế tiêu thụ đặc kho biệt, thuế xuất cuối (triệu năm đồng) 11.2 Giá trị sản xuất công nghiệp (theo giá cố định 1994): Triệu đồng 12 Xuất, nhập dịch vụ Doanh nghiệp có xuất (thu) hay nhập (chi) dịch vụ với nước ngồi khơng? Có Khơng Nếu câu trả lời có ghi chi tiết loại dịch vụ Có Khơng Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 101 Xuất Nhập 12.1 Vận tải - Đường biển - Đường - Đường hàng khơng - Bưu chính, chuyển phát 12.2 Xây dựng 12.3 Bảo hiểm 12.4 Tài chính, ngân hàng 12.5 Máy tính thông tin 12.6 Dịch vụ kinh doanh 12.7 Dịch vụ văn hóa, giải trí 12.8 Phí quyền dịch vụ khác chưa kể Ngƣời lập phiếu: Ngày .tháng .năm 20 - Họ tên: - Điện thoại: Giám đốc/Chủ Doanh nghiệp (Ký tên, đóng dấu) - Ký tên: Điều tra viên: - Họ tên: - Điện thoại: - Ký tên: Số hóa Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 102 PHỤ LỤC 2: KẾT QUẢ CHẠY PHẦN MỀM SPSS ĐỐI VỚI TRÌNH ĐỘ LAO ĐỘNG Trình độ lao động doanh nghiệp tư nhân Case Processing Summary Cases Valid N GD1 * Code Missing Percent 100 N Total Percent 100.0% N 0% Percent 100 100.0% GD1 * Code Crosstabulation Code Total GD1 10 31 22 53 19 28 3 50 Total 50 100 Chi-Square Tests Value Pearson Chi-Square df Asymp Sig (2-sided) 7.700(a) 7.852 6.488 Likelihood Ratio Linear-by-Linear Association N of Valid Cases 3 053 049 011 100 Trình độ lao động cơng ty CPNN có vốn góp