TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HCM ––––––––––––––––––––––– TRẦN HOÀI PHƯƠNG CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH ( Phương pháp tăng khả năng tự học ở học sinh viên , sinh viên đã được nghiên cứu ) LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC TP.HCM , NĂM 2015 Luận văn thạc sĩ LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới Phó Giáo sư - Tiến sĩ Phạm Hồng Quang, trường Đại học sư phạm - đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn Hội đồng khoa học, các thầy giáo, cô giáo Khoa Tâm lý giáo dục, Khoa đào tạo sau đại học thuộc trường Đại học sư phạm - . Các thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy và tham gia quản lý tôi trong quá trình học tập và làm luận văn tốt nghiệp. Xin cảm ơn Ban giám hiệu, cán bộ, giáo viên, công nhân viên và học sinh trường Văn hoá I - Bộ Công an, cùng bạn bè đã giúp đỡ, động viên, tạo mọi điều kiện tốt nhất và đóng góp những ý kiến quý báu cho tác giả trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp. Luận văn không tránh khỏi những sai sót, kính mong nhận được sự quan tâm chỉ dẫn của các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp để kết quả nghiên cứu được hoàn chỉnh hơn. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2009 Phạm Quang Bảo Luận văn thạc sĩ ii MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục sơ đồ, bảng biểu MỞ ĐẦU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỰ HỌC VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH 4 1.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.2. Những vấn đề lý luận về tự học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.3. Những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động tự học của học sinh. . . 13 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH TRƢỜNG VĂN HOÁ I - BỘ CÔNG AN 22 2.1. Khái quát về trường Văn hoá I - Bộ Công an . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 2.2. Thực trạng tự học của học sinh trường Văn hoá I - Bộ Công an. . . . 2.3. Thực trạng công tác quản lý hoạt động tự học của học sinh trường 25 Văn hoá I - Bộ Công an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH TRƢỜNG VĂN HOÁ I - BỘ CÔNG AN 50 3.1. Định hướng phát triển và nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý 50 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động tự học . . . . . . . . . . . . . . . . 51 * Biện pháp 1: Giáo dục động cơ tự học cho học sinh gắn liền với nội quy kỷ luật của ngành Công an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Luận văn thạc sĩ * Biện pháp 2: Tập huấn cho giáo viên hướng dẫn học sinh kỹ năng, phương pháp tự học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 * Biện pháp 3: Tăng cường quản lý đổi mới phương pháp dạy học trên lớp của giáo viên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 iii * Biện pháp 4: Hoàn thiện các điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện thiết bị, tăng cường quản lý và sử dụng có hiệu quả cho tự học . . * Biện pháp 5: Đổi mới hình thức kiểm tra đánh giá hoạt động tự 61 học của học sinh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 * Mối quan hệ giữa các biện pháp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 3.3. Khảo nghiệm các biện pháp quản lý. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 PHỤ LỤC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Luận văn thạc sĩ iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN BCH TW Ban chấp hành Trung ương CBQL Cán bộ quản lý CAND Công an nhân dân GDCD Giáo dục công dân GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HĐ Hội đồng KHCN Khoa học công nghệ KHTN Khoa học tự nhiên KHXH Khoa học xã hội KT Khen thưởng KL Kỷ luật NXB GD Nhà xuất bản giáo dục QLHS Quản lý học sinh SL Số lượng TB Trung bình THPT Trung học phổ thông TN Thanh niên Luận văn thạc sĩ TĐ Thi đua v DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Trang Sơ đồ 1. Các chức năng và thông tin trong quản lý 16 Sơ đồ 2. Bộ máy tổ chức của nhà trường 23 Bảng 2.1. Nhận thức của học sinh về vai trò, ý nghĩa của tự học 26 Bảng 2.2. Việc lập kế hoạch và mức độ thực hiện kế hoạch tự học của học sinh 27 Bảng 2.3. Thời gian dành cho hoạt động tự học 29 Bảng 2.4. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên nhà trường về vai trò, ý nghĩa quản lý hoạt động tự học 33 Bảng 2.5. Các biện pháp quản lý xây dựng và bồi dưỡng động cơ tự học cho học sinh 35 Bảng 2.6. Các biện pháp quản lý hướng dẫn học sinh xây dựng kế hoạch tự học 36 Bảng 2.7. Các biện pháp quản lý hướng dẫn học sinh xây dựng nội dung tự học 38 Bảng 2.8. Các biện pháp quản lý hướng dẫn học sinh phương pháp tự học 39 Bảng 2.9. Thực trạng quản lý kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động tự học của học sinh 40 Bảng 2.10. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, đảm bảo trang thiết bị phục vụ Luận văn thạc sĩ cho hoạt động tự học 42 Bảng 2.11. Các biện pháp tổ chức quản lý hoạt động tự học hiện nay 44 Bảng 2.12. Các biện pháp chỉ đạo quản lý hoạt động tự học 45 Bảng 2.13. Các biện pháp cán bộ quản lý và giáo viên đã tiến hành quản lý hoạt động tự học của học sinh 46 Bảng 2.14. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về thực trạng hoạt động tự học 47 Bảng 2.15. Kết quả học tập của học sinh 48 Bảng 3. Mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý 70 1 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đại hội toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã quyết định: “Đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng xã hội công bằng văn minh theo định hướng xã hội chủ nghĩa” [11, tr.6]. Để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay, cần phải xây dựng lực lượng CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại, xứng đáng là công cụ của Đảng, đảm bảo giữ vững an ninh trật tự của tổ quốc. Chất lượng và sức mạnh của lực lượng CAND là tổng hợp của nhiều yếu tố tạo thành, trong đó phẩm chất và năng lực của cán bộ là vô cùng quan trọng. Phẩm chất và năng lực của người chiến sĩ Công an được hình thành và phát triển trong quá trình đào tạo, trong công tác và thực tiễn chiến đấu. Tính độc lập, sáng tạo, năng động, thích ứng, thận trọng, khôn khéo, chính xác trong tư duy và hành động nghề nghiệp là phẩm chất, năng lực trực tiếp quyết định đến khả năng hoàn thành nhiệm vụ của người chiến sĩ Công an. Chúng có mối quan hệ chặt chẽ với năng lực tự học của học sinh, sinh viên ngay từ trong thời gian đào tạo tại các trường trong ngành. Là một trường trong lực lượng CAND, trường Văn hoá I được Bộ Công an giao nhiệm vụ đào tạo hoàn thiện văn hoá THPT, đồng thời hướng nghiệp theo ngành Công an cho học sinh người dân tộc thiểu số, tạo nguồn cán bộ cho Công an các tỉnh miền núi biên giới phía Bắc. Công tác đào tạo của trường không chỉ trang bị cho học sinh kiến thức phổ thông mà còn rèn luyện thói quen lao động trí óc, khả năng suy nghĩ, phán đoán độc lập, rèn luyện phẩm chất tự giác, tự giáo dục, ý thức chấp hành nội quy, kỷ luật nghiêm ngặt của ngành theo điều lệnh CAND, xây dựng thái độ, đạo đức nghề nghiệp, kỹ năng tự hoàn thiện bản thân cho mỗi học sinh. Như vậy, năng lực tự học của học sinh vừa là yêu cầu, vừa là điều kiện để nâng cao chất lượng đào tạo. Tự học là hình thức học tập không thể thiếu được của mọi học sinh đang học tập tại trường. Tổ chức hoạt động tự học một cách hợp lý, khoa học, có chất lượng, hiệu quả là trách nhiệm của giáo viên, học sinh và toàn bộ lực lượng giáo dục trong nhà trường. 2 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Nhận thức rõ tầm quan trọng của tự học, trong những năm qua nhà trường luôn quan tâm đến quản lý hoạt động tự học của học sinh. Tuy nhiên, chất lượng tự học của học sinh còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của xã hội và của ngành. Nguyên nhân chủ yếu là do chất lượng cử tuyển đầu vào thấp, học sinh chưa có kỹ năng và phương pháp học tập khoa học, hợp lý. Trong khi đó, việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên còn chậm, chủ yếu vẫn là truyền thụ kiến thức trong chương trình, chưa tập trung nhiều đến đổi mới phương pháp dạy học. Công tác quản lý hoạt động tự học chủ yếu vẫn là quản lý hành chính, chưa thực sự có hình thức tổ chức và biện pháp quản lý phù hợp. Từ những tồn tại trên, việc tìm ra các biện pháp quản lý để nâng cao chất lượng tự học của học sinh nhà trường là nhiệm vụ hết sức cấp thiết đối với trường Văn hoá I trong giai đoạn hiện nay. Do đó chúng tôi chọn đề tài: "Các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh trường Văn hoá I - Bộ Công an”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về tự học, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tự học nhằm góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh trường Văn hoá I - Bộ Công an. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động tự học của học sinh trường Văn hoá I - Bộ Công an. 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu: Các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh trường Văn hoá I - Bộ Công an. 4. Giả thuyết khoa học Chất lượng và hiệu quả quá trình dạy học của trường Văn hoá I - Bộ Công an phụ thuộc vào năng lực tự học của học sinh. Nếu đề xuất được hệ thống các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh phù hợp với điều kiện hiện có của nhà trường thì sẽ góp phần hình thành năng lực tự học của học sinh nói riêng, chất lượng và hiệu quả quá trình dạy học nói chung. 3 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của tự học và quản lý hoạt động tự học của học sinh THPT. 5.2. Khảo sát thực trạng hoạt động tự học, các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh trường Văn hoá I - Bộ Công an. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh trường Văn hoá I - Bộ Công an. 6. Phạm vi nghiên cứu Do khuôn khổ luận văn thạc sĩ, tác giả chỉ tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn quá trình quản lý hoạt động tự học của trường Văn hoá I - Bộ Công an với tư cách là một trường làm nhiệm vụ đào tạo văn hoá THPT trong lực lượng CAND. Từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tự học nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tại trường Văn hoá I - Bộ Công an. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát hoá, hệ thống hoá các tài liệu và các văn bản. - Phương pháp nghiên cứu lịch sử vấn đề, phát hiện và khai thác những khía cạnh mà các công trình nghiên cứu trước đây chưa đề cập đến, làm cơ sở cho việc nghiên cứu tiếp theo. 7.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát, điều tra bằng ankét về thực trạng hoạt động tự học và quá trình quản lý hoạt động tự học của học sinh trường Văn hoá I - Bộ Công an. - Phương pháp xin ý kiến chuyên gia góp ý về cách xử lý kết quả điều tra, các biện pháp quản lý. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm trong quản lý hoạt động tự học. 7.3. Nhóm phƣơng pháp xử lý số liệu [...]... động tự học đó là nhận thức về tự học, động cơ tự học, thái độ tự học, kỹ năng tự học - Yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động tự học với tư cách là tiềm năng tự học của học sinh như yếu tố bẩm sinh, di truyền và một số kỹ năng tự học - Yếu tố sức khoẻ cá nhân: Hoạt động tự học là hoạt động căng thẳng, mất nhiều năng lượng thần kinh Do vậy, đòi hỏi học sinh phải có sức khoẻ tốt thì mới đảm bảo cho hoạt động tự. .. biện pháp sư phạm của người thầy nhằm hướng dẫn cho người học phương pháp tự học, hình thành ở người học kỹ năng tự học Đồng thời cũng đề ra một số biện pháp tổ chức, quản lý hoạt động tự học của học sinh, sinh viên Tuy nhiên, về phương diện quản lý hoạt động tự học của học sinh, sinh viên trong lực lượng Công an thì hiện nay chưa có tác giả nào đề cập đến Do đó đề tài tập trung nghiên cứu sâu về cơ sở... mục đích, động cơ tự học, lựa chọn phương pháp, hình thức tự học là cần thiết; điều quan trọng là học sinh phải có các kỹ năng tự học đó là: đọc sách, ghi chép, hệ thống ho , khái quát ho , tự kiểm tra đánh giá v.v Để tự học đạt kết quả thì học sinh phải có tri thức, có tư duy khoa học, biến động cơ tự học thành kết quả và tự tin vào bản thân, từ đó bồi dưỡng và phát triển hứng thú học tập, duy trì... sinh viên Học viện Quân Y" của tác giả Quản Thành Minh,“Một số biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh THPT nội trú Đồ Sơn” của tác giả Trịnh Khắc Hậu v.v Như vậy, vấn đề tự học của học sinh, sinh viên đã được nhiều nhà khoa học, nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu ở những khía cạnh khác nhau Trong các công trình nghiên cứu, các tác giả đã chỉ rõ vai tr , tầm quan trọng của hoạt động tự học, biện... thức đã học, phát triển hứng thú học tập, rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh Như vậy, môi trường tự học hoàn toàn thuận lợi dưới sự quản l , tổ chức điều khiển thống nhất ở các địa điểm nhất định Hình thức tự học trong môi trường nội trú đa dạng, phong ph , học sinh có thể tự học một mình, học trao đổi nhóm với bạn hay với giáo viên, học có giáo viên hướng dẫn chung và riêng; thời gian dành cho tự học. .. nói chung và hoạt động tự học của học sinh trường Văn hoá I nói riêng, cần tập trung vào các nội dung: Nhận thức về vai trò và chức năng tự học, kế hoạch tổ chức hoạt động tự học cho học sinh, thực hiện đổi mới nội dung, phương pháp dạy học theo hướng dạy - tự học, cải tiến việc kiểm tra đánh giá hoạt động tự học của học sinh, tạo môi trường thuận lợi phục vụ cho học sinh tự học, đồng thời ứng dụng công... tính tích cực, chủ động, sáng tạo và tư duy khoa học trong hoạt động tự học 1.2.4 Vai trò của tự học đối với sự phát triển nhân cách học sinh Tự học là cốt lõi của việc học, hễ có học là có tự học, không ai có thể học hộ người khác Khi nói đến tự học là nói đến nội lực của người học và ngoại lực của người dạy Trò học, cốt lõi là tự học cách học, cách tư duy; thầy dạy, cốt lõi là dạy cách học, cách tư... phù hợp; giáo viên, cha mẹ học sinh cần phải hướng dẫn và tạo điều kiện đảm bảo để học sinh xây dựng kế hoạch tự học và lựa chọn phương pháp tự học phù hợp * Quản lý việc xây dựng kế hoạch kiểm tra đánh giá kết quả tự học Kiểm tra việc xây dựng kế hoạch tự học của học sinh hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng, học k , năm học và thực hiện kế hoạch tự học theo những mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ học tập nhằm... kiến thức học tập có tính bắt buộc phải hoàn thành và hệ thống kiến thức tự đào sâu, mở rộng các vấn đ , nội dung học tập mà thầy cô giảng trên lớp * Quản lý việc bồi dưỡng phương pháp tự học Tự học phải được xác định bắt đầu từ mục đích, động cơ học tập đúng đắn, qua đó hình thành cách học, biện pháp học, kỹ thuật học v.v mà có thể gọi là kỹ năng tự học Do vậy, người học cần phải được hướng dẫn, bồi dưỡng... 2 Giúp học sinh củng cố kiến thức 6.1 3 3 Giúp học sinh mở rộng tri thức 4.4 7 4 Giúp học sinh hình thành tính kỷ luật tự giác 5.0 6 5 Giúp học sinh có kết quả cao trong kiểm tra và các kỳ thi 5.0 6 6 Giúp học sinh có phương pháp học tập tốt 5.8 4 7 Giúp học sinh phát huy được tính tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập 8.5 1 8 Giúp học sinh rèn luyện được cách học tập, làm việc, tư duy . cho người học phương pháp tự học, hình thành ở người học kỹ năng tự học. Đồng thời cũng đề ra một số biện pháp tổ chức, quản lý hoạt động tự học của học sinh, sinh viên. Tuy nhiên, về phương. HỌC SƯ PHẠM TP HCM ––––––––––––––––––––––– TRẦN HOÀI PHƯƠNG CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH ( Phương pháp tăng khả năng tự học ở học sinh viên , sinh viên. tham quan, học tập ngoại khoá thì hoạt động tự học nhằm củng c , bổ sung, nâng cao, mở rộng kiến thức đã học, phát triển hứng thú học tập, rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh. Như vậy, môi trường