Luận văn thạc sĩ Phân tích tác động của các nhân tố kinh tế vĩ đến chỉ số giá chứng khoán Việt Nam

Các nhà phát hành Các nhà phát hành trên th tr ng ch ng khoán chính là các doanh nghi p... Ph ng pháp th hai là bình quân tr ng s theo qui mô v n hoá th tr ng, nh ph ng pháp mà ch s Han

TP H CHÍ MINH – N M 2011

-

Tôi cam đoan nh ng n i dung trong lu n v n này là k t qu c a quá trình h c

t p, nghiên c u khoa h c đ c l p và nghiêm túc c a Tôi Các s li u trong lu n v n là trung th c, chính xác và đ c thu th p t nh ng ngu n chính th ng và đáng tin c y

Tôi cam đoan r ng lu n v n này ch a đ c công b trên b t k m t công trình nghiên c u nào

Thành ph H Chí Minh, n m 2012

Tác gi

D ng V n C ng

L I CAM OAN

M C L C

DANH M C CÁC T VI T T T

DANH M C B NG, BI U

1 t v n đ

2 M c tiêu nghiên c u

3 i t ng và ph m vi nghiên c u

4 Ph ng pháp nghiên c u

5 K t c u c a lu n v n

N CH S GIÁ CH NG KHOÁN 1

1.1 T ng quan v th tr ng ch ng khoán và ch s giá ch ng khoán 1

1.1.1 T ng quan v th tr ng ch ng khoán 1

1.1.1.1 Khái ni m v th tr ng ch ng khoán 1

1.1.1.2 Các ch th tham gia th tr ng ch ng khoán 3

1.1.1.3 Hàng hóa trên th tr ng ch ng khoán 4

1.1.2 Ch s giá ch ng khoán 4

1.1.2.1 Khái ni m 4

1.1.2.2 Ý ngha 5

1.1.2.3 Phân lo i 5

1.1.2.4 Ph ng pháp tính ch s giá ch ng khoán 6

1.2 Các nhân t kinh t v mô nh h ng đ n ch s giá ch ng khoán 11

1.2.1 T ng s n ph m qu c n i 11

1.2.2 L m phát 12

1.2.3 Lãi su t 13

1.2.6 T ng tr ng tín d ng 18

1.3 Các nghiên c u th c nghi m v các nhân t v mô tác đ ng đ n ch s giá ch ng khoán trên th gi i 19

1.3.1 Serkan Yilmaz Kandir nghiên c u các bi n kinh t v mô v i t su t sinh l i c a ch ng khoán Th Nh K 19

1.3.2 Ramin Cooper Maysami, Lee Chuin Howe, Mahoamad Atkin Hawzah 20

K t lu n ch ng 1 22

CH NG 2 PHÂN TÍCH M I QUAN H GI A CÁC NHÂN T KINH T V MÔ VÀ CH S GIÁ CH NG KHOÁN VI T NAM 23

2.1 T ng quan v th tr ng ch ng khoán Vi t Nam 23

2.1.1 L ch s hình thành và phát tri n 23

2.1.2 Th c tr ng ho t đ ng 23

2.2 Phân tích bi n đ ng c a ch s giá ch ng khoán Vi t Nam 27

2.3 Phân tích m i quan h gi a các nhân t kinh t v mô và ch s giá ch ng khoán Vi t Nam 37

2.3.1 Giá tr s n l ng công nghi p 39

2.3.2 L m phát 40

2.3.3 Lãi su t 41

2.3.4 T giá h i đoái 42

2.3.5 Cung ti n 43

2.3.6 T ng tr ng tín d ng 44

2.4 o l ng nh h ng c a các nhân t kinh t v mô đ n ch s giá ch ng khoán Vi t Nam 45

2.4.1 Mô hình phân tích 45

2.4.2 Ch n m u d li u và mô hình c l ng 45

2.4.2.1 Ch n m u d li u 45

2.4.2.2 Mô hình c l ng 45

2.4.3 Phân tích k t qu h i quy 46

2.4.3.3 Ki m đ nh đ ng liên k t 49

2.4.4 Ki m đ nh mô hình h i quy 49

2.4.4.1 Ki m đ nh m c ý ngh a c a các h s h i quy 49

2.4.4.2 Ki m đ nh đa c ng tuy n 49

2.4.4.3 Ki m đ nh ph ng sai thay đ i 52

2.4.5 Mô hình c l ng t i u 53

K t lu n ch ng 2 55

CH NG 3 GI I PHÁP NH M H N CH S TÁC NG B T TH NG C A CÁC NHÂN T KINH T V MÔ N CH S GIÁ CH NG KHOÁN VI T NAM 56

3.1 Chính sách ti n t ph i đ c đi u hành đ c l p b i NHNN 56

3.2 Tái c u trúc h th ng ngân hàng th ng m i 58

3.3 Tái c u trúc n n kinh t đ chính sách hi u qu 60

3.4 n đ nh t giá h i đoái và cán cân thanh toán 65

3.5 Các gi i pháp đ i v i th tr ng ch ng khoán và nhà đ u t 67

3.5.1 Nâng cao ch t l ng phân tích, d báo th tr ng ch ng khoán 67

3.5.2 Công khai, minh b ch hóa thông tin 68

3.5.3 Nâng cao nâng l c qu n lý nhà n c đ i v i th tr ng ch ng khoán 68

3.5.4 Gia t ng quy mô ho t đ ng c a th tr ng ch ng khoán 70

3.5.5 Cho phép nhà đ u t s d ng các công c phái sinh 71

3.5.6 D báo các bi n kinh t v mô tr c khi quy t đ nh đ u t 73

3.5.7 ng d ng mô hình đ nh l ng vào d báo giá ch ng khoán 73

K t lu n ch ng 3 74

K T LU N .75

TÀI LI U THAM KH O 76

PH L C .77

CPI : Ch s giá tiêu dùng

DNNN : Doanh nghi p nhà n c

DNNY : Doanh nghi p niêm y t

EPS : Thu nh p trên m i c ph n

ETF : Exchange Traded Fund

TTGDCK : Trung tâm giao d ch ch ng khoán

TTLKCK : Trung tâm l u ký ch ng khoán

B ng 2.1 Các bi n s kinh t v mô nh h ng đ n ch s giá ch ng khoán

th 2.1 V n hóa th tr ng trên GDP

th 2.2 S l ng c phi u niêm y t giai đo n 2000 – 2011

th 2.3 S tài kho n giao d ch ch ng khoán giai do n 2000 – 2011

th 2.4 S l ng công ty ch ng khoán và công ty qu n lý qu

th 2.5 Di n bi n VN-Index giai đo n 2006-2007

th 2.6 Di n bi n HNX-Index giai đo n 2006-2007

th 2.7 Di n bi n VN-Index giai đo n 2008 - 3/2009

th 2.8 Di n bi n HNX-Index giai đo n 2008 - 3/2009

th 2.9 Di n bi n VN-Index giai đo n 4/2009 - 8/2010

th 2.10 Di n bi n c a HNX-Index giai đo n 4/2009 - 8/2010

th 2.11 Di n bi n c a VN-Index giai đo n 9/2010-12/2011

th 2.12 Di n bi n c a HNX-Index giai đo n 9/2010 - 12/2011

th 2.13 VN – Index và HNX-Index giai đo n 09/2010 – 12/2011

th 2.14 Giá tr s n l ng công nghi p và ch s giá ch ng khoán

th 2.15 L m phát và ch s giá ch ng khoán

th 2.16 Lãi su t liên ngân hàng và ch s giá ch ng khoán

th 2.17 T giá h i đoái và ch s giá ch ng khoán

th 2.18 Cung ti n và ch s giá ch ng khoán

th 2.19 T ng tr ng tín d ng và ch s giá ch ng khoán

th 3.1 u t và ICOR c a Vi t Nam trong giai đo n 2001 - 2010

M U

1 t v n đ

Th tr ng ch ng khoán là m t trong nh ng kênh huy đ ng v n quan tr ng cho

n n kinh t , đ c bi t là các n n kinh t phát tri n trên th gi i T i các n n kinh t đó,

th tr ng ch ng khoán đã t n t i hàng tr m n m và hi n đang phát tri n r t m nh Ngày 28/07/2011 v a qua là tròn 11 n m th tr ng ch ng khoán Vi t Nam đi vào ho t

đ ng Trong 11 n m, th tr ng ch ng khoán Vi t Nam tr i qua r t nhi u th ng tr m và

đã đem l i nhi u ni m vui c ng nh n c m t cho bi t bao nhà đ u t Không th ph

nh n m t đi u r ng th tr ng ch ng khoán đóng vai trò là m t th tr ng v n r t quan

tr ng trong n n kinh t th tr ng Chính vì đi u này đòi h i ph i phát tri n m t th

tr ng lành m nh và n đ nh, m i thu hút đ c đông đ o nhà đ u t tham gia và các doanh nghi p m i có nhi u kh n ng huy đ ng v n Tuy nhiên, th tr ng ch ng khoán

Vi t Nam đã bi n đ ng không n đ nh trong th i gian qua v i nhi u nguyên nhân tác

đ ng khác nhau nh đi m c a th tr ng ch ng khoán Vi t Nam là giai đo n 2006 –

2007 khi mà ch s giá ch ng khoán VN-Index m c trên 1.100 đi m Tuy nhiên,

b c vào giai đo n kh ng ho ng kinh t th gi i th tr ng ch ng khoán Vi t Nam đã

gi m r t m nh và t o đáy vào th i đi m tháng 02/2009 khi VN-Index ch còn n m t i

m c 235 đi m

Chúng ta c n ph i tìm ra nguyên nhân tác đ ng đ n s ho t đ ng và thay đ i

c a th tr ng ch ng khoán, mà bi u hi n ch y u là s thay đ i c a ch s giá ch ng khoán, đ t đó đ a ra nh ng gi i pháp thích h p nh m có nh ng đ nh h ng đ i v i

th tr ng Có r t nhi u nguyên nhân nh h ng đ n s thay đ i c a ch s giá ch ng khoán, và m t trong nh ng nguyên nhân quan tr ng là các nhân t kinh t v mô Chính vì l đó, tác gi ch n đ tài “Phân tích tác đ ng c a các nhân t kinh t v mô

đ n ch s giá ch ng khoán Vi t Nam” đ nghiên c u

t i đ c nh t quán và giúp cho nhà đ u t có th đ u t hi u qu h n Qua đó khôi

ph c l i ni m tin cho nhà đ u t và giúp cho th tr ng ch ng khoán phát tri n b n

v ng và ngày càng đóng vai trò là kênh huy đ ng v n hi u qu , góp ph n phát tri n kinh t Vi t Nam

3 i t ng và ph m vi nghiên c u

i t ng nghiên c u là các bi n s kinh t v mô trong n n kinh t nh t ng

s n ph m qu c n i, l m phát, lãi su t, t giá h i đoái, cung ti n, t ng tr ng tín d ng

đ nh tính k t h p vói đ nh l ng b ng cách dùng mô hình h i quy đa bi n đ phân tích

m i quan h gi a các bi n kinh t v mô v i bi n ch s giá ch ng khoán thông qua chu i d li u th i gian

5 K t c u c a lu n v n

Ngoài l i m đ u và k t lu n, k t c u lu n v n g m 3 ch ng:

Ch ng 1: T ng quan các nhân t kinh t v mô nh h ng đ n ch s giá

CH NG 1 T NG QUAN CÁC NHÂN T KINH T V

1.1 T ng quan v th tr ng ch ng khoán và ch s giá ch ng khoán

1.1.1 T ng quan v th tr ng ch ng khoán

1.1.1.1 Khái ni m v th tr ng ch ng khoán

Th tr ng ch ng khoán là n i di n ra các ho t đ ng giao d ch mua bán ch ng khoán trung và dài h n Vi c mua bán này đ c ti n hành th tr ng s c p khi

ng i mua mua đ c ch ng khoán l n đ u t nh ng ng i phát hành, và nh ng th

tr ng th c p khi có s mua đi bán l i các ch ng khoán đã đ c phát hành th

tr ng s c p

Xét v m t hình th c, th tr ng ch ng khoán ch là n i di n ra các ho t đ ng trao đ i, mua bán, chuy n nh ng các lo i ch ng khoán, qua đó thay đ i ch th n m

ho t đ ng kinh doanh

 Cung c p môi tr ng đ u t cho công chúng: V i m t s l ng l n các c phi u niêm y t trên th tr ng ch ng khoán đa d ng v ch ng lo i, ngành ngh , m c

đ sinh l i c ng nh m c đ r i ro s t o ra nhi u c h i đ u t cho công chúng

 T o môi tr ng giúp Chính ph th c hi n các chính sách v mô: các ch báo

c a th tr ng ch ng khoán ph n ánh nh ng đ ng thái, thay đ i c a n n kinh t m t cách nhanh nh y và t ng đ i chính xác S bi n đ ng v giá và thanh kho n c a các

ch ng khoán cho th y n n kinh t đang t ng tr ng hay b thu h p V i các quy đ nh,

đ nh h ng tác đ ng vào th tr ng ch ng khoán có th gây nên nh ng tác đ ng to l n

đ n n n kinh t

Vai trò c a th tr ng ch ng khoán:

 T o tính thanh kho n cho các ch ng khoán: th tr ng ch ng khoán là n i

di n ra các ho t đ ng mua bán, trao đ i các lo i ch ng khoán nên thông qua th tr ng

ch ng khoán, các lo i ch ng khoán s đ c mua/bán liên t c, khi n cho tính thanh kho n c a các lo i ch ng khoán này t ng lên m t cách đáng k Thanh kho n là m t

v n đ r t đáng quan tâm đ i v i nhà đ u t , đ c bi t là các nhà đ u t t ch c Thanh kho n cao giúp cho vi c tham gia hay thoát kh i th tr ng d dàng h n, khi n cho

vi c chuy n tr ng thái t ti n m t sang ch ng khoán hay ng c l i m t cách d dàng

 ánh giá ho t đ ng c a doanh nghi p: thông qua s bi n đ ng giá c phi u, thanh kho n c ng nh s tuân th các nguyên t c, đi u ki n khi niêm y t s giúp cho các ch th đánh giá đ c ph n nào tình hình ho t đ ng kinh doanh c a các doanh nghi p

 H tr và thúc đ y các công ty c ph n ra đ i và phát tri n: v i nh ng l i ích thông qua vi c phát hành, niêm y t trên th tr ng ch ng khoán nh vi c phát hành giúp doanh nghi p huy đ ng đ c ngu n v n nhàn r i trong dân c đ m r ng đ u t ,

t ng c ng ho t đ ng kinh doanh; niêm y t đ giúp cho doanh nghi p minh b ch hóa thông tin và t ng tính thanh kho n cho c phi u công ty…s thúc đ y s ra đ i và phát tri n c a các công ty c ph n B i theo quy đ nh hi n hành, ch có công ty c ph n m i

đ c phát hành c phi u và niêm y t trên th tr ng ch ng khoán

 i u hòa v n gi a các ngành trong n n kinh t : thông qua th tr ng ch ng khoán, v n trong n n kinh t có th đ c đi u hòa t ngành này sang ngành khác m t cách d dàng b ng vi c ban hành nh ng quy đ nh c a Chính Ph nh m thúc đ y, h tr

ho c h n ch m t ngành ngh nào đó

 Là công c thu hút và ki m soát v n đ u t n c ngoài: v i vi c th tr ng

ch ng khoán có tính thanh kho n cao và có nhi u ti m n ng t ng tr ng s thu hút dòng v n đ u t gián ti p t n c ngoài vào th tr ng nh m tìm ki m l i nhu n Thông qua nh ng quy đ nh v gi i h n t l n m gi c a nhà đ u t n c ngoài, v

vi c b t bu c ph i công b thông tin c a nhà đ u t n c ngoài khi n cho vi c ki m soát v n đ u t n c ngoài đ c d dàng

1.1.1.2 Các ch th tham gia th tr ng ch ng khoán

Trong ho t đ ng c a th tr ng ch ng khoán có nhi u lo i ch th khác nhau tham gia, ng i bán và ng i mua, trung gian môi gi i ch ng khoán cho hai bên mua

và bán đ h ng hoa h ng môi gi i Bên c nh đó còn có các ch th là Nhà n c,

ng i t ch c th tr ng và các t ch c ph tr

Các nhà phát hành

Các nhà phát hành trên th tr ng ch ng khoán chính là các doanh nghi p Các doanh nghi p tham gia th tr ng v i t cách là ng i t o ra hàng hóa th tr ng s

c p, và mua bán l i các ch ng khoán th tr ng th c p Doanh nghi p là công ty c

ph n có v trí quan tr ng nh t, nó t o ra kh i l ng hàng hóa l n thông qua phát hành

c phi u bán l n đ u ra th tr ng s c p, nh m t o v n cho công ty m i thành l p,

ho c phát hành b sung v n ph c v cho quá trình s n xu t kinh doanh c a công ty Công ty c ph n không ch là ch th bán ch ng khoán mà nó còn là ng i mua ch ng khoán v i nhi u m c đích khác nhau nh : đ u t vào m t công ty khác, mua bán ho c sáp nh p các công ty…Các doanh nghi p khác có th phát hành trái phi u, ho c có th

là ch th mua bán ho c t o ra tính thanh kho n cho ch ng khoán

Các nhà đ u t

Nhà đ u t cá nhân: là ng i có ti n ti t ki m và mu n đ u t s ti n ti t ki m

vào ch ng khoán đ h ng l i t c hàng n m, và là ng i bán l i ch ng khoán đ rút

v n tr c th i h n ho c đ h ng nh ng kho n chênh l ch giá H tham gia th tr ng

b ng nhi u cách khác nhau, có th là tr c ti p ho c gián ti p

Nhà đ u t t ch c: là các t ch c th ng xuyên mua bán ch ng khoán v i s

l ng l n trên th tr ng, đi n hình là các công ty b o hi m, qu đ u t , công ty tài chính…và các công ty ch ng khoán v i ho t đ ng t doanh Nh ng nhà đ u t này có

đi m m nh là v n l n, có đ i ng nhân s chuyên nghi p và nhi u công c đ phân tích và tìm ki m c h i đ u t t t h n các nhà đ u t cá nhân

Các nhà môi gi i ch ng khoán

Là các công ty ho t đ ng trong l nh v c ch ng khoán, có th đ m nhi m m t

ho c nhi u nhi m v nh môi gi i, t v n, b o lãnh phát hành và t doanh ch ng khoán

1.1.1.3 Hàng hóa trên th tr ng ch ng khoán

Hàng hóa trên th tr ng ch ng khoán là c phi u, ch ng ch qu , trái phi u và các công c ch ng khoán phái sinh Trong đó:

C phi u: là ch ng ch do công ty c ph n phát hành ho c bút toán ghi s xác

nh n quy n s h u m t ho c m t s c ph n c a công ty đó C phi u có th ghi tên

ho c không ghi tên Ng i s h u c phi u đ c g i là c đông và là ch s h u c a công ty

Trái phi u: là m t lo i ch ng khoán quy đ nh ngh a v c a ng i phát hành

(ng i vay ti n) ph i tr cho ng i n m gi ch ng khoán (ng i cho vay) m t kho n

ti n l i t c xác đ nh, th ng là trong kho ng th i gian c th , và ph i hoàn tr kho n cho vay ban đ u khi đáo h n

Các công c ch ng khoán phái sinh: là các h p đ ng quy n ch n, h p đ ng

k h n, h p đ ng t ng lai v m t lo i ch ng khoán c th

1.1.2 Ch s giá ch ng khoán

1.1.2.1 Khái ni m

Ch s giá ch ng khoán là ch s ph n ánh giá tr t ng h p c a các c phi u thành ph n ây là m t công c đ đ i di n cho thu c tính c a các c phi u thành ph n

v n có s t ng đ ng v i nhau v nhi u m t, nh giao d ch trên cùng m t s giao d ch,

n m trong cùng m t ngành hay có qui mô v n hoá th tr ng t ng t nhau Nhi u ch

s ch ng khoán do các hãng thông t n, các công ty d ch v tài chính t ng h p đang

đ c s d ng làm chu n m c cho các danh m c đ u t

1.1.2.2 Ý ngh a

Ch c n ng chính c a ch s giá ch ng khoán là dùng đ đánh giá ho t đ ng chung c a th tr ng ch ng khoán, thông qua vi c ch s giá t ng hay gi m, nhà đ u t

và các ch th liên quan bi t đ c th tr ng ch ng khoán đang m c đ nào, đang

t ng tr ng hay suy thoái đ t đó có các hành đ ng phù h p Ngoài ra, ch s giá

ch ng khoán còn là c s đ xây d ng các danh m c đ u t theo chi n l c đ u t th

đ ng, nh các qu đ u t ch s ch ng khoán (Qu ETF – Exchange Traded Fund)

1.1.2.3 Phân lo i

Các ch s giá ch ng khoán đ c phân lo i theo nhi u cách khác nhau Ch s

ch ng khoán toàn th tr ng ph n ánh ho t đ ng c a toàn b m t th tr ng ch ng khoán và t đó ph n ánh v tình tr ng c a n n kinh t Các ch s ch ng khoán đ c s

d ng th ng xuyên nh t chính là các ch s ch ng khoán toàn th tr ng, hình thành nên t c phi u c a nh ng công ty niêm y t hàng đ u trên các th tr ng ch ng khoán

l n nh t c a các qu c gia, nh ch s Dow Jones và S&P 500 c a M , ch s FTSE 100

c a Anh, ch s CAC 40 c a Pháp, DAX c a c và Nikkei 225 c a Nh t

Ch s giá ch ng khoán c ng có th đ c m r ng ra ngoài gi i h n c a m t s giao dch ch ng khoán, nh ch s Dow Jones Wilshire 5000 Total Stock Market Index, đ i di n cho c phi u c a g n nh t t c các công ty niêm y t M , bao g m các c phi u đ c giao d ch trên NYSE và NASDAQ Ch s EAFE (Europe, Australia, Far East), do qu đ u t qu c t Morgan Stanley đ a ra, là ch s giá t ng

h p c a các công ty l n các n n kinh t phát tri n trên ông bán c u

Các ch s ch ng khoán mang tính chuyên ngành h n đ c s d ng đ theo sát

di n bi n c a m t s ngành nh t đ nh, nh ch s Morgan Stanley Biotech, g m có 36 công ty c a M chuyên v công ngh sinh h c Các ch s ch ng khoán khác có th

đ c xây d ng d a trên nh ng công ty có cùng qui mô, ki u qu n lý, hay th m chí theo nh ng tiêu chí c th nh m t ch s ch ng khoán do tu n báo Linux đ a ra, đ i

di n cho c phi u c a các công ty bán s n ph m và d ch v liên quan đ n h đi u hành máy tính Linux

1.1.2.4 Ph ng pháp tính ch s giá ch ng khoán

T các c phi u thành ph n thì có nhi u cách đ tính toán ch s ch ng khoán

n gi n nh t là ph ng pháp bình quân giá thu n tuý, giá c phi u là nhân t duy nh t đ c xem xét khi tính toán ch s ch ng khoán, bi n đ ng giá c a c phi u s

nh h ng m nh đ n ch s ch ng khoán b t k qui mô c a công ty đó l n hay nh

Ch s Dow Jones đ c tính toán theo cách này t c phi u c a 65 công ty l n nh t c a

M

Ph ng pháp th hai là bình quân tr ng s theo qui mô v n hoá th tr ng, nh

ph ng pháp mà ch s Hang Seng s d ng Do có tính đ n tr ng s nên nh ng bi n

đ ng nh v giá c phi u c a các công ty l n c ng gây ra bi n đ ng l n v i ch s

ch ng khoán đó

Ngoài ra, đ tính toán các ch s ch ng khoán có th s d ng ph ng pháp tính

tr ng s theo s c phi u phát hành, s l ng c phi u c a m t công ty càng l n thì

m c đ nh h ng đ n ch s ch ng khoán càng l n

M c tiêu c b n c a vi c xây d ng ch s giá nói chung là xây d ng h th ng

ch tiêu ph n ánh s bi n đ ng c a giá theo th i gian Ch s giá c phi u c ng là ch tiêu ph n ánh s thay đ i c a giá c phi u theo th i gian

Ý t ng xuyên su t trong quá trình xây d ng ch s giá là ph i c đ nh ph n

l ng, lo i b m i y u t nh h ng v giá tr đ kh o sát s thay đ i c a riêng giá Có

nh v y ch s giá m i ph n ánh đúng s bi n đ ng v giá M i công th c, ph ng

pháp không th c hi n đ c ý t ng này đ u sai v i lý lu n và ch c ch n ch s giá không ph n ánh đúng s bi n đ ng c a giá

gi i quy t m c tiêu trên, c n l u ý 3 v n đ ph i gi i quy t trong vi c tính

ch s giá ch ng khoán nh sau:

Ch s giá bình quân Passcher là ch s giá bình quân gia quy n giá tr l y quy n

s là quy n s th i k tính toán, vì v y k t qu tính s ph thu c vào c c u quy n s

th i k tính toán

Các ch s KOSPI (Hàn Qu c); S&P500(M ); FT-SE 100 (Anh) ; TOPIX (Nh t) ; CAC (Pháp); TSE ( ài Loan); Hangseng (Hong Kong); và Vn- Index c a

IL: ch s giá bình quân Laspeyres

pt: giá th i k báo cáo

p0 : giá th i k g c

q0: kh i l ng (quy n s ) th i k g c ho c c c u c a kh i l ng (s l ng c phi u niêm y t) th i k g c

n: s l ng c phi u đ a vào tính ch s

Có ít n c áp d ng ph ng pháp này, đó là ch s FAZ, DAX c a c

Ch s giá bình quân Fisher

Ch s giá bình quân Fisher là ch s giá bình quân nhân gi a ch s giá Passcher và ch s giá Laspayres Ph ng pháp này trung hoà đ c y u đi m c a hai

ph ng pháp trên, t c là giá tr ch s tính toán ph thu c vào quy n s c a c 2 th i

k là k g c và k tính toán

IL: ch s giá bình quân Laspeyres

Hi n nay không có qu c gia nào áp d ng ph ng pháp này

Ph ng pháp s bình quân gi n đ n:

Ngoài các ph ng pháp trên, ph ng pháp tính giá bình quân gi n đ n c ng

th ng đ c áp d ng Công th c đ n gi n là l y t ng th giá c a ch ng khoán chia cho

s ch ng khoán tham gia tính toán

n: s l ng ch ng khoán đ a vào tính toán

Các ch s h Dow Jone c a M ; Nikkei 225 c a Nh t; MBI c a Ý áp d ng

ph ng pháp này Ph ng pháp này s t t khi m c giá c a các c phi u tham gia niêm

y t khá đ ng đ u, hay đ l ch chu n th p

Ch n r đ i di n

M t nhi m v th hai quan tr ng trong vi c xây d ng ch s giá ch ng khoán là

vi c ch n r đ i di n

S giao d ch ch ng khoán New York có trên 3000 c phi u niêm y t, nh ng

ch s t ng h p Dow Jone ch bao g m 65 c phi u Trong đó ch s Dow Jones công nghi p (DJIA) bao g m 30 c phi u, Dow Jones v n t i (DJTA) bao g m 20 c phi u

và Dow Jones dch v (DJUA) bao g m 15 c phi u

Tuy ch bao g m m t s l ng c phi u niêm y t r t nh trong t ng th nh ng các ch s Dow Jones v n tr ng t n qua n m tháng, vì ph n ánh đ c xu th , đ ng thái c a quá trình v n đ ng c a giá c R đ i di n này là tiêu bi u, đ i di n đ c cho

t ng th vì s th ng xuyên thay nh ng c phi u không còn tiêu bi u n a b ng c phi u tiêu bi u h n Tháng 11-1999 M đã thay 4 c phi u trong r đ i di n, công ty IBM c ng có lúc ph i lo i kh i r đ i di n khi th tr ng máy tính cá nhân nói chung phát tri n

Ba tiêu th c quan tr ng đ xác đ nh s tiêu bi u c a c phi u đ ch n vào r đ i

di n là s l ng c phi u niêm y t, giá tr niêm y t và t l giao d ch, mua bán ch ng khoán trên th tr ng

i v i th tr ng ch ng khoán khi m i ra đ i, s l ng các c phi u niêm y t

ch a nhi u, thì r đ i di n nên bao g m t t c các c phi u Tuy nhiên c ng nên chú ý

đ n kh i l ng và giá tr giao d ch N u m t c phi u nào đó trong m t th i gian dài không có giao d ch ho c giao d ch không đáng k thì nên t m lo i kh i ph m vi tính toán Có nh v y ch s giá ch ng khoán m i ph n ánh đ c đ ng thái v n đ ng th c

s c a giá c th tr ng

V n đ lo i b nh h ng c a các y u t thay đ i v kh i l ng và giá tr trong quá trình tính toán ch s giá ch ng khoán

Trong quá trình tính toán m t s nhân t làm thay đ i v kh i l ng và giá tr

c a các c phi u trong r đ i di n s nh h ng đ n tính liên t c c a ch s khi ph m

vi, n i dung tính toán c a ngày báo cáo không đ ng nh t v i ngày tr c đó và làm cho

vi c so sánh b kh p khi ng, ch s giá tính ra không ph n ánh đúng s bi n đ ng c a riêng y u t th giá

Các y u t đó có th là: thêm, b t c phi u kh i r đ i di n, thay c phi u trong

r đ i di n; nh p, tách c phi u; th ng c ph n, tr c t c b ng ti n, t ng v n b ng cách phát hành c phi u m i; c phi u trong r đ i di n b gi m giá trong nh ng ngày giao dch không có c t c

lo i b nh h ng c a các y u t thay đ i v kh i l ng và giá tr trong quá trình tính toán, làm cho ch s giá ch ng khoán th c s ph n ánh đúng s bi n đ ng

c a riêng giá c phi u ng i ta dùng k thu t đi u ch nh h s chia ây là m t đ c thù riêng c a vi c xây d ng ch s giá ch ng khoán (Ph l c 2)

1.2 Các nhân t kinh t v mô nh h ng đ n ch s giá ch ng khoán

Có nhi u nhân t nh h ng đ n ch s giá ch ng khoán, nh ng nhân t kinh t

nh l m phát, lãi su t, l i nhu n c a doanh nghi p… đ n nhân t phi kinh t nh thiên tai, đ ch h a,… và k c các nhân t mang tính th tr ng nh s bi n đ ng c a cung

c u th tr ng, tâm lý nhà đ u t , thông tin…

1.2.1 T ng s n ph m qu c n i

T ng s n ph m qu c n i (GDP) là m t trong nh ng ch tiêu ch y u đ đo

l ng s c kh e c a n n kinh t m t qu c gia GDP bi u th t ng giá tr c a t t c hàng hóa và dch v s n xu t trong m t kho ng th i gian c th Thông th ng, GDP đ c

bi u th đ so sánh v i quý ho c n m tr c đó

S n l ng và t ng tr ng kinh t đ c bi u th thông qua GDP, GDP có nh

h ng l n đ n r t nhi u khía c nh c a n n kinh t Khi n n kinh t n đ nh, t l th t nghi p th p và ti n l ng t ng do nhu c u c a doanh nghi p đáp ng đ c s t ng

tr ng c a n n kinh t M t s thay đ i quan tr ng c a GDP, dù t ng hay gi m đ u có

nh h ng đ n th tr ng ch ng khoán

Khi n n kinh t t ng tr ng, bi u th thông qua t ng s n ph m qu c n i t ng, cho th y các doanh nghi p trong n n kinh t đang ho t đ ng hi u qu , làm gia t ng giá tr thu nh p c a c đông và có th gia t ng c t c nh n đ c Do v y, giá ch ng

khoán t ng kéo theo s gia t ng c a ch s giá ch ng khoán chung toàn th tr ng

K t qu là, kinh t t ng tr ng s kéo theo s t ng tr ng c a ch s giá ch ng khoán Khi ch s giá ch ng khoán t ng lên, v i hi u ng tài s n, các c đông s

c m th y giàu có h n Vì v y n u ch s giá ch ng khoán t ng, t ng tài s n c a c đông s t ng và tác đ ng khi n chi tiêu dùng t ng, cho th y m i quan h nhân qu

gi a ch s giá ch ng khoán nh h ng đ n quy t đ nh chi tiêu dùng M t khác,

t ng tiêu dùng có th d n đ n t ng l i nhu n c a doanh nghi p và giúp giá c phi u

t ng, cho th y chi tiêu dùng có th nh h ng giá c phi u và qua đó khi n cho ch

s giá ch ng khoán t ng

Các nghiên c u th c nghi m đã ch ra r ng, nh ng bi n đ ng trên th tr ng

ch ng khoán luôn g n ch t v i chu k phát tri n c a n n kinh t

1.2.2 L m phát

Trong kinh t h c, l m phát là s t ng m c giá chung c a hàng hóa và d ch v trong n n kinh t trong m t th i k Khi giá t ng, m i đ n v ti n t s mua đ c ít hàng hóa và dch v h n; do đó, t l l m phát hàng n m làm gi m s c mua c a đ ng

ti n – s gi m giá tr th c t c a v t trung gian đ trao đ i trong n i đ a và đ n v tính toán trong n n kinh t M t ph ng pháp chính đ xác đ nh l m phát là t l l m phát,

s thay đ i t l % hàng n m trong ch s gi c chung, th ng là ch s giá tiêu dùng theo th i gian

L m phát nh h ng đ n n n kinh t theo nhi u m t, có th v a nh h ng tiêu

c c v a nh h ng tích c c nh h ng tiêu c c c a l m phát bao g m s gi m giá tr

th c t c a ti n và các kho n m c ti n t khác theo th i gian L m phát cao có th d n

đ n thi u h t hàng hóa n u ng i tiêu dùng b t đ u tích tr b i lo ng i r ng giá c s

t ng trong t ng lai nh h ng tích c c c a l m phát là gi m n b ng vi c gi m m c

đ n th c t do s m t giá c a đ ng ti n

L m phát tác đ ng gián ti p đ n ch s giá ch ng khoán thông qua lãi su t

Hi u ng Fisher qu c t (International Fisher Relation) ch ra r ng t l l m phát k v ng và lãi su t có m i quan h ch t ch v i nhau thông qua bi u th c:

(1+Lãi su t danh ngh a) = (1+ lãi su t th c) * (1+ T l l m phát k v ng) Hay công th c g n đúng: Lãi su t danh ngh a = lãi su t th c + T l l m phát

L m phát t ng cao là d u hi u cho th y n n kinh t đang t ng tr ng nóng, cung ti n trong n n kinh t đang d th a Vì v y, NHTW s có bi n pháp đ hút b t

l ng ti n trong l u thông v thông qua chính sách th t ch t ti n t Ngoài ra, khi l m phát t ng cao, ti n m t giá, ng i dân không mu n gi ti n m t ho c g i ti n trong ngân hàng n u m c lãi su t nh n đ c th p h n t l l m phát Do v y, khi l m phát

t ng, lãi su t s đ c đi u ch nh t ng theo đ v a đ m b o th c thi chính sách th t

ch t ti n t , v a giúp các NHTM d dàng h n trong công tác huy đ ng v n V m t

th c ti n, kinh nghi m t th tr ng ch ng khoán c a các n c phát tri n c ng cho

th y l m phát và ch s giá ch ng khoán có m i t ng quan t l ngh ch

L m phát t ng cao còn nh h ng tr c ti p t i ch s giá ch ng khoán Dù các doanh nghi p kinh doanh v n có lãi, chia c t c m c cao nh ng n u t l c t c không th cao h n t l l m phát thì đ u t ch ng khoán không còn là kênh sinh l i

K t qu là, nhu c u đ u t ch ng khoán gi m kéo theo s đi xu ng c a ch s giá

ch ng khoán

1.2.3 Lãi su t

Bình th ng, lãi su t th c ch t là chi phí mà m t ng i ph i tr cho vi c s d ng

ti n c a ng i khác Khi vay m n v n đ c th c hi n trong m t th tr ng t do thì lãi

su t ph n ánh nh ng thay đ i c a th tr ng Lãi su t đ c xem là lo i giá c b n c a th

tr ng tài chính và có nh h ng quan tr ng đ n các ho t đ ng kinh t và tài chính

Lãi su t có th nh h ng đ n toàn b nhà đ u t chính là lãi su t chi t kh u

c a NHTW Lãi su t chi t kh u là chi phí mà các NHTM ph i tr cho vi c vay ti n t NHTW Khi các NHTM c n ti n có th vay NHTW b ng cách mang chi t kh u các

gi y t có giá v i m t lãi su t do NHTW công b là lãi su t chi t kh u

Các NHTM ph i tính toán t l gi a ti n m t và ti n g i đ đáp ng nhu c u c a khách hàng và có m t t l gi a ti n m t và ti n g i an toàn t i thi u T l này ngoài quy đ nh c a NHTW v t l d tr b t bu c còn ph thu c vào tình hình kinh doanh

c a NHTM và d tr c a ngân hàng th ng l n h n d tr b t bu c do NHTW quy

đ nh Khi t l d tr ti n m t th c t c a NHTM gi m xu ng đ n g n t l an toàn t i thi u thì s ph i cân nh c vi c có ti p t c cho vay hay không vì bu c ph i tính toán

gi a s ti n thu đ c t vi c cho vay v i các chi phí liên quan trong tr ng h p khách hàng g i ti n có nhu c u ti n m t cao b t th ng:

- N u lãi su t chi t kh u b ng lãi su t th tr ng thì NHTM s ti p t c cho vay

đ n khi t l d tr ti n m t gi m đ n m c t i thi u cho phép vì n u thi u ti n m t thì

có th vay t NHTW mà không ph i ch u b t k thi t h i nào

- N u lãi su t chi t kh u cao h n lãi su t th tr ng, các NHTM không th đ cho t l d tr ti n m t gi m xu ng đ n m c t i thi u cho phép, th m chí ph i d tr thêm ti n m t đ tránh ph i vay ti n t NHTW v i lãi su t cao h n lãi su t th tr ng khi phát sinh nhu c u ti n m t b t th ng t phía khách hàng

Do v y, v i m t l ng ti n c s nh t đ nh, b ng cách quy đ nh lãi su t chi t

kh u cao h n lãi su t th tr ng, NHTW có th bu c các NHTM ph i d tr ti n m t

b sung khi n cho s nhân ti n t gi m xu ng nên l ng cung ti n vào n n kinh t s

gi m Ng c l i, khi lãi su t chi t kh u gi m xu ng thì các NHTM có th gi m t l d

tr ti n m t và do v y s nhân ti n t t ng lên d n đ n t ng l ng cung ti n, t đó tác

đ ng làm gi m lãi su t huy đ ng và cho vay trong n n kinh t , khuy n khích doanh nghi p đ u t s n xu t kinh doanh, thúc đ y t ng tr ng kinh t

Công th c tính s nhân ti n*:

(C+D)

K = -

(C+R) Trong đó:

Lãi su t chi t kh u t ng không ch làm cho vi c vay ti n c a NHTM t NHTW

tr nên đ t h n mà còn t o nên tác đ ng lan truy n nh h ng đ n h u h t các cá nhân

và doanh nghi p

Tác đ ng gián ti p đ u tiên c a vi c gia t ng lãi su t chi t kh u là các NHTM s

t ng lãi su t cho vay đ i v i khách hàng Khách hàng cá nhân b nh h ng thông qua

vi c lãi su t t ng đ i v i th tín d ng và các kho n vay ng n h n khác i u này tác

đ ng làm gi m nhu c u đ u t , gi m chi tiêu cá nhân đ i v i nhi u lo i hàng hóa và

dch v gây khó kh n cho các doanh nghi p trong vi c tiêu th hàng hóa, cung c p d ch

v và m r ng s n xu t nên doanh thu và l i nhu n c a doanh nghi p s gi m T đó

nh h ng x u đ n t ng tr ng kinh t , gi m dòng thu nh p (CFt) c a c đông, tác

đ ng x u đ n tâm lý nhà đ u t nên giá các c phi u s gi m, kéo theo s s t gi m c a

ch s giá ch ng khoán

Tác đ ng th hai là khi lãi su t chi t kh u t ng thì lãi su t huy đ ng c a các NHTM c ng ph i đ c đi u ch nh t ng thì m i thu hút đ c l ng ti n nhàn r i t trong dân chúng g i vào ngân hàng i u này s làm gi m l ng ti n ch y vào các kênh đ u t khác, trong đó có ch ng khoán Nhu c u đ u t ch ng khoán gi m s khi n ch s giá ch ng khoán suy gi m

Tác đ ng th ba là khi lãi su t chi t kh u t ng lên s làm gi m giá tr th tr ng

c a c phi u và trái phi u M t trong nh ng cách đ đ nh giá ch ng khoán là chi t kh u

Khi lãi su t chi t kh u t ng thì t su t sinh l i đòi h i c a nhà đ u t c ng t ng lên (r t ng) Trong khi CFt gi m (theo tác đ ng th nh t) nên t ng h p l i giá ch ng khoán gi m và ch s giá ch ng khoán nói chung gi m theo

1.2.4 T giá h i đoái

T giá h i đoái là t l trao đ i gi a đ ng ti n c a qu c gia này v i đ ng ti n

c a qu c gia khác T giá có th đ c niêm y t tr c ti p (s l ng ngo i t nh n đ c khi đ i m t đ n v n i t ) ho c gián ti p (s l ng n i t nh n đ c khi đ i m t đ n v ngo i t )

T giá h i đoái tác đ ng gián ti p đ n ch s giá ch ng khoán trên hai khía c nh

Th nh t, t giá h i đoái nh h ng tr c ti p đ n giá tr xu t kh u ròng c a m t

qu c gia t đó tác đ ng đ n t ng tr ng kinh t ho c nh h ng đ n kim ng ch c a các doanh nghi p xu t nh p kh u c ng nh kh n ng c nh tranh c a doanh nghi p t đó tác đ ng đ n doanh thu và l i nhu n c a doanh nghi p và nh h ng gián ti p đ n ch

s giá ch ng khoán

Th hai, s t ng/gi m t giá h i đoái s nh h ng đ n dòng chu chuy n v n

c a các nhà đ u t n c ngoài Khi t giá t ng cùng v i môi tr ng đ u t n đ nh thì dòng v n n c ngoài có xu h ng ch y vào trong n c đ ti n hành các d án đ u t

ho c đ u t ch ng khoán nh m tìm ki m t su t sinh l i và h ng chênh l ch giá nh

t giá t ng Tuy nhiên, khi t giá h i đoái t ng thì c ng gây ra m t khó kh n r t l n cho các nhà đ u t n c ngoài mu n rút ti n v n c, b i khi đó v i cùng m t l ng

ti n n i t , nhà đ u t n c ngoài s thu đ c ít ngo i t h n so v i tr c khi t giá

t ng Do đó, trên khía c nh này, t giá h i đoái tác đ ng đ n ch s giá ch ng khoán thông qua dòng chu chuy n v n thu n c a các nhà đ u t n c ngoài vào trong n c nhi u hay ít

1.2.5 Cung ti n

Cung ti n tác đ ng đ n th tr ng ch ng khoán thông qua các y u t nh t giá

h i đoái, lãi su t, l m phát

Tác đ ng c a cung ti n đ n th tr ng ch ng khoán trong m i liên h v i t giá

h i đoái là khi cung ti n trong n c t ng lên thì lãi su t đ ng n i t gi m xu ng, t đó làm cho t giá h i đoái t ng lên (đ ng n i t m t giá) Ng c l i, cung ti n gi m d n

đ n t giá h i đoái gi m (đ ng n i t t ng giá) Do đó, thay đ i cung ti n t ng/gi m làm cho t giá h i đoái thay đ i theo chi u h ng t ng/gi m n l t s thay đ i c a

t giá h i đoái s tác đ ng đ n ch s giá ch ng khoán thông qua giá tr xu t kh u ròng

và dòng chu chuy n v n c a n c ngoài

Tác đ ng c a cung ti n đ n th tr ng ch ng khoán trong m i liên h v i l m phát là cung ti n t ng d n đ n l m phát t ng và ng c l i L m phát gia t ng thì giá

ph i tr đ s d ng v n s t ng lên đ t ng x ng v i m c đ gia t ng c a giá c Chính vì v y, lãi su t huy đ ng c a ngân hàng ph i t ng lên d n t i lãi su t cho vay

c a các ngân hàng c ng t ng lên, s tác đ ng đ n hành vi tiêu dùng c a các cá nhân và chi n l c kinh doanh c a các doanh nghi p, gia t ng chi phí cho các doanh nghi p, khi n cho thu nh p th p h n và cu i cùng là có khuynh h ng làm cho th tr ng

ch ng khoán tr nên kém h p d n h n đ i v i các nhà đ u t

Các kho n vay t ngân hàng tr nên đ t h n thì các doanh nghi p s có tâm lý

ng i vay ti n và th c t thì ph i tr lãi su t cao h n cho các kho n vay V i m t doanh nghi p trong th i k t ng tr ng thì đi u này có th tác đ ng nghiêm tr ng, doanh nghi p ph i thu h p ph m vi ho t đ ng và k t qu là l i nhu n b gi m sút

M t khi doanh nghi p c t gi m các chi phí đ u t t ng tr ng ho c là doanh nghi p đang t o ra l i nhu n ít h n vì chi phí vay n t ng cao ho c là doanh thu s t

gi m do ng i tiêu dùng thì dòng ti n t ng lai đ c d đoán s gi m đi Và h qu là giá c phi u c a doanh nghi p s th p xu ng N u s l ng doanh nghi p trên th

tr ng ch ng khoán có s s p gi m đ l n thì xét toàn b th tr ng, ch s giá ch ng khoán s gi m

Tác đ ng c a cung ti n đ n th tr ng ch ng khoán trong m i liên h v i lãi su t là cung ti n là nhân t tr c ti p và quan tr ng tác đ ng làm thay đ i cung v v n trên th

tr ng tài chính, t đó làm thay đ i lãi su t Cung ti n t ng lên c ng đ ng ngh a v i

cung v v n t ng lên d n đ n lãi su t trên th tr ng gi m xu ng Qua đó, t o ra nh ng tác đ ng tích c c đ i v i th tr ng ch ng khoán và ng c l i, khi cung ti n gi m s khi n lãi su t có xu h ng t ng và làm cho ch s giá ch ng khoán gi m

Nh v y, cung ti n t o hi u ng tích c c đ i v i ch s giá ch ng khoán: Cung

ti n t ng s kích thích t ng tr ng kinh t , t o vi c làm d n đ n thu nh p c a ng i dân t ng lên, t đó làm cho t ng c u t ng T ng c u t ng lên s thúc đ y s n xu t phát tri n, t đó t o ra nh h ng tích c c đ i v i các doanh nghi p và qua đó s khi n cho

ch s giá ch ng khoán t ng tr ng Ng c l i, cung ti n c ng nh h ng tiêu c c đ i

v i ch s giá ch ng khoán khi cung ti n t ng quá nhi u làm cho l m phát t ng, nh

h ng đ n tâm lý c a các nhà đ u t Do lo ng i l m phát t ng, NHNN s th t ch t cung ti n nh h ng đ n dòng v n ch y vào th tr ng ch ng khoán nên các nhà đ u

t t ng bán, gi m mua d n đ n ch s giá ch ng khoán gi m Tuy nhiên, vi c gia t ng cung ti n quá nhi u th ng không gây ra nh ng tác đ ng tiêu c c ngay l p t c đ n ch

s giá ch ng khoán do cung ti n ch gây ra l m phát n u vi c gia t ng này kéo dài

1.2.6 T ng tr ng tín d ng

T ng tr ng tín d ng th hi n l ng ti n cho vay c a h th ng các NHTM c a k này so v i cùng k n m tr c C ng gi ng nh cung ti n, m t s thay đ i trong t ng

tr ng tín d ng s nh h ng đ n lãi su t và cung v v n trên th tr ng Khi t ng

tr ng tín d ng t ng lên c ng đ ng ngh a v i cung v v n t ng lên d n đ n n n kinh t

và các doanh nghi p s có nhi u ngu n v n h n đ đ u t , m r ng ho t đ ng kinh doanh Qua đó, t o ra nh ng tác đ ng tích c c đ i v i th tr ng ch ng khoán và ng c

l i, khi t ng tr ng tín d ng gi m s khi n dòng ti n tín d ng cung ng cho n n kinh t

b thu h p l i, khi n cho t ng c u gi m và làm cho ch s giá ch ng khoán gi m

Tác đ ng c a t ng tr ng tín d ng đ n ch s giá ch ng khoán c ng là tác đ ng trên c 2 m t tích c c và tiêu c c Khi t ng tr ng tín d ng t ng và các doanh nghi p t n

d ng đ c ngu n v n này đ đ u t và phát tri n ho t đ ng kinh doanh s t o hi u ng tích c c đ i v i ch s giá ch ng khoán: Ng c l i, n u vi c t ng tr ng tín d ng t ng cao và các dòng v n tín d ng này không đi vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh mà l i

ch y vào các dòng ti n đ u c trong b t đ ng s n, vàng, ngo i t …thì s gây ra nh ng

b t n trong n n kinh t và h l y c a nó là s s t gi m c a ch s giá ch ng khoán

1.3 Các nghiên c u th c nghi m v các nhân t v mô tác đ ng đ n ch s giá

ch ng khoán trên th gi i

1.3.1 Serkan Yilmaz Kandir nghiên c u các bi n kinh t v mô v i t su t sinh

l i c a ch ng khoán Th Nh K

Trong nghiên c u này, m t mô hình nhân t kinh t v mô đ c s d ng đ

ki m tra tác đ ng c a các bi n kinh t v mô v i t su t sinh l i c phi u trong kho ng

th i gian tháng 07/1997 đ n tháng 06/2005 Bi n kinh t v mô s d ng trong nghiên

c u này là t c đ t ng tr ng c a ch s s n xu t công nghi p, thay đ i ch s giá tiêu dùng, t c đ t ng tr ng cung ti n ng n h n, thay đ i t giá, lãi su t, t c đ t ng

tr ng c a giá d u thô qu c t Nghiên c u này s d ng d li u cho t t c các doanh nghi p phi tài chính niêm y t trên sàn ISE Phân tích này d a trên danh m c đ u t c phi u h n là m t c phi u duy nh t Trong xây d ng danh m c đ u t , b n tiêu chu n

đ c s d ng: v n ch s h u, giá tr s sách c a c phi u, thu nh p trên m i c ph n,

th giá và t l đòn b y Ba danh m c đ u t đ c hình thành theo các ng ch b c c a các công ty b i m i tiêu chí xây d ng danh m c đ u t M t mô hình h i quy đ c thi t k đ ki m tra các m i quan h gi a t su t sinh l i danh m c ch ng khoán v i

b y y u t kinh t v mô Trong mô hình h i quy t su t sinh l i c a danh m c ch ng khoán đ c s d ng nh là các bi n ph thu c trong khi các bi n kinh t v mô đ c

s d ng nh là các bi n đ c l p K t qu th c nghi m cho th y, t giá, lãi su t và t

su t sinh l i c a th tr ng d ng nh nh h ng đ n t t c các t su t sinh l i danh

m c đ u t trong khi t l l m phát ch nh h ng ba trong s m i hai danh m c đ u

t M t khác, giá tr s n xu t công nghi p, cung ti n và giá d u d ng nh không có

b t k nh h ng đáng k nào đ n t su t sinh l i c a danh m c ch ng khoán Ý ngh a

c a t giá h i đoái Th Nh K là h p lý, vì s l ng v ho t đ ng du l ch và th ng

m i n c ngoài đã t ng d n trong nh ng n m g n đây C phi u ISE đ c tìm th y là

có liên quan tích c c v i t su t sinh l i th tr ng ch ng khoán toàn c u T khi ISE

dch chuy n theo h ng h i nh p toàn c u, quan h v i th tr ng th gi i là không đáng ng c nhiên T ng t nh v y, nh h ng c a lãi su t lên t su t sinh l i c a

ch ng khoán là không đáng ng c nhiên, vì lãi su t đ i di n cho c h i thay th đ u t

M c dù Th Nh K là m t n c nh p kh u ròng v d u, d u d ng nh không quan

tr ng cho các công ty Th Nh K Giá d u đã luôn luôn đ c k t h p v i chi phí s n

xu t

Tuy nhiên, phát hi n này hàm ý s t n t i c a nhi u y u t quan tr ng v s n

xu t cho các công ty Th Nh K T ng t nh v y, nh ng phát hi n liên quan v i t

l l m phát d ng nh không thuy t ph c M c dù, m i quan h không nh mong đ i,

t su t sinh l i ch ng khoán Th Nh K có v không b nh h ng b i t l l m phát Phát hi n này có th cho r ng c phi u Th Nh K không th đ c s d ng nh m t rào c n ch ng l i l m phát Không phù h p vì s l ng m u thu th p không đ l n,

s n xu t công nghi p d ng nh không nh h ng đ n t su t sinh l i ch ng khoán

Th Nh K Phát hi n này đ a ra m t cu c tranh lu n v ch c n ng c a th tr ng tài chính Th Nh K

Nh ng phát hi n này cho th y r ng nhân t kinh t v mô có ph m vi nh

h ng l n lên t su t sinh l i c a ch ng khoán, khi danh m c đ u t đ c tr ng d ng

nh không b nh h ng m t cách khác nhau b i các bi n kinh t v mô M t vài nghiên c u trong t ng lai là đi u hi n nhiên đ phân tích các k t qu này M c dù là

m t t p h p phong phú các bi n kinh t v mô đ c s d ng trong nghiên c u này, các

bi n s kinh t v mô t p h p là ch a đ y đ M t s bi n s kinh t v mô khác s cung c p thêm thông tin v quan h gi a t su t sinh l i ch ng khoán và các ho t đ ng kinh t Ti p t c nghiên c u c ng s xem xét đ c đi m công ty khác đ có đ c m t cách nhìn sâu s c h n v quá trình sinh l i c a ch ng khoán Nhìn chung, đ tài này d

ki n s h u d ng cho các nhà đ u t ch ng khoán và các tài li u tài chính

1.3.2 Ramin Cooper Maysami, Lee Chuin Howe, Mahoamad Atkin Hawzah

Ramin Cooper Maysami, Lee Chuin Howe, Mahoamad Atkin Hawzah nghiên

c u m i quan h gi a cá bi n kinh t v mô v i các ch s giá ch ng khoán t i th

tr ng ch ng khoán Singapore giai đo n 1/1989 đ n 12/2001 Bài vi t này xem xét

m i quan h gi a các bi n s kinh t v mô và Ch s giá ch ng khoán đ i di n b i ch

s ch ng khoán SES, và t p h p t t c ch ng khoán thu c l nh v c b t đ ng s n, khách

s n, c ng nh ch s ch ng khoán t ng h p c a Singapore, b ng các s d ng mô hình

c a Johansen (1990) VECM, và thu th p đ y đ thông tin đ c l ng mô hình

K t lu n c a bài vi t ch ra r ng th tr ng ch ng khoán Singapore (SES) v i

ch s ch ng khoán b t đ ng s n hình thành m i quan h quan tr ng v i t t c các bi n

s kinh t v mô, trong khi ch s ch ng khoán tài chính và ch s ch ng khoán khách

s n ch t o m i quan h đáng k v i các bi n s đ c l a ch n

C th , đ i v i ch s ch ng khoán tài chính, nh h ng ho t đ ng n n kinh t

th c và cung ti n không đáng k , và lãi su t ng n h n và dài h n là đáng k Các k t

lu n rút ra t nghiên c u s có l i trong hai cách: (1) li u có t n t i c h i cho vi c

ki m đ c l i nhu n t vi c thi u hi u qu c a c ch th tr ng ch ng khoán trong

vi c chuy n thông tin gi a các th tr ng ch ng khoán, và (2) c th h n, đ c bi t “l a

ch n c phi u” có th d n đ n m t kh n ng thu nh p cao S hi n di n c a m t m i quan h gi a các bi n kinh t v mô và giá c phi u s đem l i k t lu n cho gi thuy t

th tr ng hi u qu

Th c t là b ph n đ i di n trên th tr ng ch ng khoán là cá nhân b nh h ng

b i m c đ khác nhau đ i v i các bi n s kinh t v mô đ n kh n ng sinh l i c a

ch ng khoán đ c l a ch n trong n n kinh t c ng nh các thông tin tr nên có s n v i các bi n s kinh t v mô Các nhà ho ch đ nh chính sách c n ph i c n th n h n khi c

g ng đ nh h ng đ n n n kinh t thông qua nh ng thay đ i trong các bi n s kinh t

v mô nh cung ti n, lãi su t, ho c t giá h i đoái Trong khi m c tiêu kinh t v mô là

đ đi u ch nh nh ng y u kém nh l m phát ho c th t nghi p, h vô tình có th làm suy

gi m th tr ng ch ng khoán, và ng n ch n nh ng hình thành v n có c a nó và s d n

đ n s suy gi m h n n a c a n n kinh t

Nh v y, k t qu nghiên c u c a các tác gi trên cho th tr ng ch ng khoán

c a m t s n c cho th y các bi n v mô đ u có nh h ng đ n ch s giá ch ng khoán

K t lu n ch ng 1

Trong Ch ng 1 đã h th ng m t s khái ni m c b n v ch ng khoán và th

tr ng ch ng khoán, v các v n đ liên quan đ n ch s giá ch ng khoán Ngoài ra,

c ng đã h th ng l i m t s khái ni m v các nhân t v mô nh GDP, l m phát, lãi

su t, t giá h i đoái, cung ti n, t ng tr ng tín d ng và ch ra đ c m i t ng quan

gi a các nhân t này v i ch s giá ch ng khoán Theo đó, gi a:

T ng s n ph m qu c n i (GDP) và ch s giá ch ng khoán trong dài h n có m i

t ng quan thu n Ngh a là khi GDP t ng s d n đ n ch s giá ch ng khoán t ng và

ng c l i

L m phát và ch s giá ch ng khoán có m i t ng quan ngh ch, khi l m phát

t ng s làm cho ch s giá ch ng kho n gi m và ng c l i

Lãi su t và ch s giá ch ng khoán c ng là m i t ng quan ngh ch M t s t ng lên trong lãi su t s t o ra m t s s t gi m trong ch s giá ch ng khoán và ng c l i

Riêng v t giá h i đoái, m i t ng quan v i ch s giá ch ng khoán là thu n hay ngh ch tùy thu c vào đ c thù c a các qu c gia khác nhau Theo đó, đ i v i m t đ t

n c nh p siêu và không thu hút đ c nhi u dòng v n đ u t n c ngoài thì m i t ng quan này là ngh ch; còn đ i v i m t đ t n c xu t siêu và thu hút đ c nhi u ngu n

v n đ u t t n c ngoài thì m i t ng quan này là thu n

i v i 2 bi n cung ti n và t ng tr ng tín d ng là nh ng bi n có tác đ ng

m nh đ n s t ng gi m c a ch s giá ch ng khoán Và m i quan h này là m i quan

h thu n, ngh a là khi cung ti n và t ng tr ng tín d ng t ng so v i cùng k n m tr c

s t o nên m t s t ng tr ng trong ch s giá chúng khoán

-CP v Ch ng khoán và TTCK cùng v i Quy t đ nh thành l p hai Trung tâm giao d ch

ch ng khoán t i Hà N i và TP H Chí Minh Ngày 20/07/2000, TTGDCK Tp.HCM – HOSTC (nay là S giao d ch ch ng khoán TPHCM – HOSE) đã chính th c khai

tr ng, và th c hi n phiên giao d ch đ u tiên vào ngày 28/07/2000 v i 02 lo i c phi u niêm y t là REE và SAM

Ngày 8/3/2005, TTGDCK Hà N i – HASTC (nay là S giao d ch ch ng khoán

Hà N i – HNX) đ c thành l p và th c hi n phiên giao d ch đ u tiên vào ngày 14/7/2005 v i 6 lo i c phi u giao d ch ây là b c đi quan tr ng trong vi c xây d ng thành công th tr ng s c p, ph c v có hi u qu ho t đ ng phát hành c phi u và trái phi u; t ch c thành công các th tr ng giao d ch th c p hi n đ i, công b ng và minh

b ch

Ngày 24/6/2009, th tr ng giao d ch c phi u c a công ty đ i chúng ch a niêm

y t (UpCoM) chính th c đi vào ho t đ ng, m ra m t th tr ng giao d ch m i, có s

t ch c và qu n lý c a Nhà n c, bên c nh th tr ng niêm y t hi n đ c v n hành t i SGDCK Tp HCM và SGDCK Hà N i

2.1.2 Th c tr ng ho t đ ng

Tr i qua h n 10 n m hình thành và phát tri n, TTCK Vi t Nam đã đ t đ c nhi u thành t u to l n, phát tri n m nh m theo c chi u r ng l n chi u sâu Khung pháp lý

đi u ch nh ho t đ ng c a th tr ng đ c c p nh t và b sung khá th ng xuyên Các

ch th tham gia th tr ng ngày càng phong phú, đa d ng và chuyên nghi p

V khung pháp lý, th ch chính sách:

K t khi Lu t Ch ng khoán đ c Qu c h i ban hành ngày 29/6/2006 và có

hi u l c thi hành k t ngày 01/01/2007, đã t o l p đ c khuôn kh pháp lý cao, đ ng

b và th ng nh t cho ho t đ ng c a TTCK, t ng b c lo i b nh ng mâu thu n, xung

đ t v i các v n b n pháp lu t khác có liên quan và v c b n th ng nh t v i Lu t Doanh nghi p và Lu t u t ; phù h p h n v i lu t pháp, thông l qu c t , t o n n

t ng cho TTCK Vi t Nam kh n ng h i nh p v i các th tr ng v n qu c t và khu

v c; t ng c ng tính công khai minh b ch cho th tr ng và nâng cao kh n ng qu n lý giám sát th tr ng c a c quan qu n lý nhà n c

V quy mô và hàng hóa c a th tr ng

Quy mô th tr ng có b c t ng tr ng m nh m , v ng ch c, t ng b c đóng vai trò là kênh d n v n trung và dài h n quan tr ng, đóng góp tích c c cho s nghi p công nghi p hóa – hi n đ i hóa đ t n c Trong su t th i k t 2000-2005, v n hóa th

tr ng ch đ t trên d i 1% GDP Quy mô th tr ng đã có b c nh y v t m nh m lên 22,7% GDP vào n m 2006 và ti p t c t ng lên m c trên 43% vào n m 2007 Giá tr

v n hóa th tr ng c phi u đ n cu i n m 2009 đã đ t 37,71% GDP và đ n n m 2010 chi m 37,5% GDP Tuy nhiên, do có s s t gi m m nh trong giá tr c phi u nên đ n

Ho t đ ng phát hành huy đ ng v n trên TTCK th c t ch phát tri n t n m 2006

tr l i đây Trong n m 2006, có 44 công ty c ph n th c hi n vi c chào bán h n 203 tri u c phi u và đ n n m 2007, ho t đ ng phát hành m i th c s bùng n , khi có g n

200 đ t phát hành c a 192 công ty và 4 ngân hàng th ng m i đ c đ ng ký v i UBCKNN v i t ng l ng v n huy đ ng lên đ n g n 40.000 t VND Trong n m 2008,

do s suy gi m c a TTCK, t ng s v n huy đ ng ch đ t h n 14.300 t đ ng thông qua

h n 100 đ t chào bán ch ng khoán ra công chúng Th tr ng h i ph c vào n m 2009 đã

t o đi u ki n cho ho t đ ng phát hành qua th tr ng ch ng khoán, đ c bi t là phát hành

c phi u T ng s v n huy đ ng qua phát hành c phi u n m 2009 đã t ng h n 50% so

v i 2008, đ t 21.724 t đ ng Trong n m 2010 con s này là g n 47.000 t đ ng n

h t n m 2011, t ng s v n huy đ ng qua phát hành c phi u ch đat 17.500 t đ ng

V niêm y t và giao d ch ch ng khoán:

Tính đ n 31/12/2011, toàn th tr ng (HOSE và HNX) có 702 c phi u, 5

ch ng ch qu đ u t niêm y t và 130 doanh nghi p đ ng ký giao d ch trên sàn UpCoM; giá tr c phi u niêm y t t 320 t khi k t thúc n m 2000 đã t ng lên h n 210.000 t đ ng vào cu i tháng 12/2011, ng v i giá tr v n hóa t ng t 2.654 t đ ng (chi m 0,75% GDP) lên 454.000 t đ ng (chi m 32% GDP c a n m 2011)

th 2.2 S l ng c phi u niêm y t giai đo n 2000 – 2011

n v tính: s mã c phi u

(Ngu n: y ban ch ng khoán Nhà n c)

0 100 200 300 400 500 600 700 800

Th tr ng ch ng khoán đã có s t ng tr ng không ch v quy mô niêm y t mà

c v tính thanh kho n c a th tr ng N u nh n m 2005, bình quân có 667.600 c phi u

đ c giao d ch m t phiên, thì n m 2006, con s này t ng lên 2,6 tri u đ n v (t ng 3,93

l n), ti p t c t ng lên 9,79 tri u và 18,07 tri u trong hai n m sau đó N m 2009 là n m đánh d u m c thanh kho n k l c h n 200 tri u c phi u đ c giao d ch thành công vào ngày 23/10/2009 n n m 2010 thanh kho n trung bình HOSE là 47,4 tri u c phi u

và HNX là 35 tri u c phi u Tuy nhiên, thanh kho n đã s t gi m khá m nh trong n m

2011 khi trung bình ch có 34 tri u c phi u đ c giao d ch trong m t phiên trên m i sàn

V h th ng c s nhà đ u t :

S l ng các nhà đ u t tham gia TTCK ngày càng đông đ o S l ng nhà đ u

t cá nhân và t ch c, trong n c và n c ngoài đã gia t ng đáng k T kho ng g n

3000 tài kho n nhà đ u t tham gia khi m i m c a th tr ng vào n m 2000, tính đ n 31/12/2011 đã có h n 1.000.000 tài kho n giao d ch

th 2.3 S tài kho n giao d ch ch ng khoán giai do n 2000 – 2011

n v tính: s tài kho n

(Ngu n: y ban ch ng khoán Nhà n c)

V h th ng các t ch c kinh doanh, d ch v ch ng khoán

H th ng các t ch c kinh doanh, d ch v ch ng khoán phát tri n nhanh v quy

mô và n ng l c nghi p v , v i h th ng m ng l i chi nhánh, phòng giao d ch tr i

kh p các t nh, thành ph l n trong c n c, góp ph n giúp công chúng đ u t ti p c n

d dàng h n v i TTCK

0 200

th 2.4 S l ng công ty ch ng khoán và công ty qu n lý qu

n v tính: s công ty

(Ngu n: y ban ch ng khoán Nhà n c)

2.2 Phân tích bi n đ ng c a ch s giá ch ng khoán Vi t Nam

2.2.1 Giai đo n 2000 – 2005

Ra đ i trong b i c nh chính tr n đ nh, kinh t b t đ u đ c h ng l i t s ph c

h i c a các n n kinh t l n Châu Á sau kh ng ho ng tài chính ti n t (1997 -1998), áp l c

l m phát h u nh không có đã giúp TTCK Vi t Nam nhanh chóng tr thành kênh đ u t

đ c nhi u N T trong n c quan tâm Tuy nhiên, v i kh i l ng c phi u niêm y t khiêm

t n trong khi s c c u liên t c t ng cao đã khi n cán cân cung c u hàng hóa trên th tr ng b

m t cân đ i nghiêm tr ng, tâm lý mua b ng m i giá c a N T đã đ y VN - Index t ng h n

g p 5,6 l n trong ch a đ y m t n m ho t đ ng, t m c kh i đ u 100 đi m lên đ nh đi m

563 đi m vào ngày 22/6/2001 S b t h p lý này khi n th tr ng ph i tr giá đ t và liên t c lao d c xu ng m c th p nh t 138,19 đi m vào ngày 10/11/2003 do tâm lý ho ng lo n, tháo

ch y kh i th tr ng c a nhà đ u t Sau khi ch m đáy, th tr ng đã b t d y l y l i th cân

b ng và dao đ ng trong biên đ h p (270 đi m –308 đi m) trong su t h n 2 n m sau đó

Ngày 14/7/2005, Trung tâm Giao dch Ch ng khoán Hà N i chính th c đi vào

ho t đ ng v i 6 doanh nghi p đ c đ a vào giao d ch đ t đ u Ch s HASTC-Index (nay là ch s HNX-Index) chính th c đ c tính toán và kh i đ u v i m c 100 đi m

Nh v y, th tr ng trong giai đo n này ch y u ch u tác đ ng b i s m t cân

đ i v cung c u và tâm lý c a nhà đ u t ; h u nh ch a có s liên k t v i các y u t v

55 78

mô, l i càng không ch u tác đ ng nhi u t tình hình th gi i b i giai đo n này đ m

c a th tr ng tài chính Vi t Nam còn r t th p; s tham gia c a các N TNN còn r t

h n ch , t ng giá tr mua ròng c a 5 n m ch kho ng 835 t đ ng

2.2.2 Giai đo n 2006 – 2007

T m c xu t phát 307,5 đi m vào cu i n m 2005, đ n cu i n m 2007 ch s Index khép l i m c 927,02 đi m, trong đó đ nh cao nh t đ t đ c là 1170,67 đi m vào 12/3/2007 và HNX-Index v i 91,3 đi m vào cu i 2005, ch m m c 459,36 đi m vào 19/03/2007, d ng m c 323,55 đi m khi k t thúc phiên giao d ch cu i n m 2007

th 2.5 Di n bi n VN-Index giai đo n 2006-2007

n v tính: đi m, c phi u

th 2.6 Di n bi n HNX-Index giai đo n 2006-2007

(Ngu n: y ban ch ng khoán Nhà n c)

200.00 400.00 600.00 800.00 1,000.00 1,200.00 1,400.00

-0 2000000

50.00 100.00 150.00 200.00 250.00 300.00 350.00 400.00 450.00 500.00

1,000,000