B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TRƯ NG Đ I H C KINH T TP H CHÍ MINH -*** NGUY N THANH NHÀN HỒN THI N CƠNG TÁC QU N TR R I RO LÃI SU T T I NGÂN HÀNG TMCP NGO I THƯƠNG VI T NAM CHI NHÁNH ĐÀ N NG LU N VĂN TH C S KINH T TP H CHÍ MINH – NĂM 2013 B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TRƯ NG Đ I H C KINH T TP H CHÍ MINH -*** NGUY N THANH NHÀN HỒN THI N CƠNG TÁC QU N TR R I RO LÃI SU T T I NGÂN HÀNG TMCP NGO I THƯƠNG VI T NAM CHI NHÁNH ĐÀ N NG CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÃ S : 60340201 LU N VĂN TH C S KINH T NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C PGS.TS TR N HOÀNG NGÂN TP H CHÍ MINH – NĂM 2013 L I CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan lu n văn cơng trình nghiên c u c a b n thân Các s li u lu n văn đư c tác gi thu th p t báo cáo c a Ngân hàng Ngo i thương Vi t Nam Chi nhánh Đà N ng, Ngân hàng Nhà nư c ngu n khác Các s li u thông tin lu n văn đ u có ngu n g c rõ ràng, trung th c ñư c phép công b TP HCM, ngày 25 tháng 09 năm 2013 Tác gi lu n văn Nguy n Thanh Nhàn M CL C L I CAM ĐOAN M CL C DANH M C CÁC CH VI T T T DANH M C B NG BI U L IM Đ U L I CAM ĐOAN Chương 1: CƠ S LÝ LU N V R I RO, R I RO LÃI SU T VÀ QU N TR R I RO LÃI SU T C A NGÂN HÀNG THƯƠNG M I 1.1 Nh ng v n đ chung v r i ro cơng tác qu n tr r i ro ho t ñ ng c a NHTM 1.1.1 Nh ng v n ñ chung v r i ro 1.1.1.1 Khái ni m 1.1.1.2 R i ro kinh doanh ngân hàng 1.1.1.3 nh hư ng c a r i ro ñ n ho t ñ ng kinh doanh c a Ngân hàng n n kinh t - xã h i 1.1.2 Qu n tr r i ro ho t ñ ng c a NHTM .3 1.1.2.1 Nh n d ng r i ro 1.1.2.2 Phân tích r i ro .3 1.1.2.3 Đo lư ng r i ro 1.1.2.4 Ki m soát – Phòng ng a r i ro 1.1.2.5 Bù ñ p r i ro 1.2 Qu n tr R i ro lãi su t c a NHTM 1.2.1 Khái ni m R i ro lãi su t 1.2.2 Nguyên nhân d n ñ n R i ro lãi su t 1.2.3 Các hình th c, nh hư ng c a R i ro lãi su t m c tiêu qu n lý R i ro lãi su t 1.2.3.1 Các hình th c c a R i ro lãi su t 1.2.3.2 nh hư ng c a R i ro lãi su t 1.2.3.3 M c tiêu c a qu n lý R i ro lãi su t 1.2.4 Đo lư ng R i ro lãi su t 10 1.2.4.1 Mơ hình đ nh giá l i 10 1.2.4.2 Mơ hình kỳ h n đ n h n 14 1.2.4.3 Mô hình th i lư ng 16 1.2.5 Phương pháp ki m sốt, phịng ng a R i ro lãi su t 20 1.2.5.1 H p ñ ng lãi su t kỳ h n .21 1.2.5.2 H p ñ ng lãi su t tương lai .22 1.2.5.3 H p đ ng hốn đ i lãi su t 24 1.2.5.4 H p ñ ng quy n ch n lãi su t 26 K T LU N CHƯƠNG 27 CHƯƠNG 2: TH C TR NG QU N TR R I RO LÃI SU T T I NGÂN HÀNG TMCP NGO I THƯƠNG VI T NAM – CHI NHÁNH ĐÀ N NG (VCB ĐÀ N NG) 28 2.1 T ng quan v VCB Đà N ng 28 2.1.1 Gi i thi u v ho t ñ ng c a VCB Đà N ng 28 2.1.1.1 S hình thành phát tri n 28 2.1.1.2 Ch c năng, nhi m v 29 2.1.1.3 Cơ c u t ch c, qu n lý, ñi u hành 30 2.1.2 Khái qt tình hình ho t đ ng kinh doanh c a VCB Đà N ng giai ño n 2010-2012 33 2.1.2.1 Tình hình ho t đ ng kinh doanh c a VCB Đà N ng qua năm 2010-2012 33 2.2 Th c tr ng ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t t i NH VCB Đà N ng 38 2.2.1 Tình hình bi n đ ng Lãi su t ti n g i Lãi su t cho vay qua năm 38 2.2.2 Công tác t ch c ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t t i VCB Đà N ng 45 2.2.3 Th c tr ng cơng tác đo lư ng, đ nh lư ng r i ro lãi su t 47 2.2.4 Tình hình th c hi n bi n pháp qu n lý r i ro lãi su t .48 2.3 Đánh giá ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t t i VCB Đà N ng 50 2.3.1 K t qu ñ t ñư c 50 2.3.2 Nh ng t n t i, h n ch 51 2.3.2.1 V công tác qu n tr r i ro lãi su t 51 2.3.2.2 V công tác qu n lý r i ro lãi su t 53 2.3.3 Nguyên nhân nh ng h n ch công tác qu n tr r i ro lãi su t 55 2.3.3.1 Nguyên nhân khách quan 55 2.3.3.2 Nguyên nhân ch quan 57 K T LU N CHƯƠNG 59 CHƯƠNG 3: GI I PHÁP HOÀN THI N CÔNG TÁC QU N TR R I RO LÃI SU T T I VCB ĐÀ N NG 60 3.1 Đ nh hư ng phát tri n kinh doanh c a VCB Đà N ng giai ño n 2014 - 2017 60 3.1.1 T m nhìn, m c tiêu phương châm phát tri n .60 3.1.2 Chi n lư c chung 60 3.2 Gi i pháp hồn thi n cơng tác qu n tr r i ro lãi su t t i VCB Đà N ng 63 3.2.1 Nâng cao hi u qu t ch c ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t 63 3.2.2 Hoàn thi n sách lãi su t .64 3.2.2.1 Xây d ng sách lãi su t linh ho t ñáp ng yêu c u c nh tranh giai ño n hi n .64 3.2.2.2 Hồn thi n phương pháp ho ch đ nh sách ti n g i cho vay 65 3.2.3 Hồn thi n quy trình qu n lý r i ro lãi su t 71 3.2.3.1 Tăng cư ng phương pháp nh n di n phân tích r i ro 72 3.2.3.2 ng d ng mơ hình đo lư ng r i ro lãi su t 73 3.2.3.3 Áp d ng phương th c ki m sốt, phịng ng a r i ro 76 3.2.4 Tăng cư ng ki m soát n i b ñ i v i r i ro lãi su t .82 3.2.5 ng d ng cơng ngh thơng tin hi n đ i vào qu n tr r i ro lãi su t 86 3.3 M t s ki n ngh nh m hoàn thi n ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t .87 3.3.1 Đ i v i Ngân hàng Nhà nư c 87 3.3.2 Đ i v i VCB 90 K T LU N CHƯƠNG 92 K T LU N 93 TÀI LI U THAM KH O PH L C DANH M C CÁC CH VI T T T NHTM Ngân hàng thương m i NHNN Ngân hàng Nhà nư c TMCP Thương m i c ph n TCTD T ch c tín d ng DNNN Doanh nghi p Nhà nư c DNNVV Doanh nghi p nh v a NIM H s chênh l ch lãi thu n IS GAP Khe h nh y c m lãi su t TSNL Tài s n nh y lãi NNL N nh y lãi VCB Ngân hàng Ngo i thương Vi t Nam VCB TW Vietcombank H i s VCB ĐN Vietcombank Đà N ng XNK Xu t nh p kh u TSC Tài s n Có TSN Tài s n N FTP Cơ ch chuy n giá n i b ALCO U ban Qu n lý Tài s n N - Tài s n Có VNĐ Vi t Nam đ ng BIDV Ngân hàng ñ u tư phát tri n Vi t Nam VIB Ngân hàng Qu c t Vi t Nam SCB Ngân hàng TMCP Sài Gòn ACB Ngân hàng TMCP Á Châu MSB Ngân hàng TMCP Hàng H i Vi t Nam MB Ngân hàng TMCP Quân ñ i VPBank Ngân hàng TMCP Vi t Nam Th nh Vư ng Sacombank Ngân hàng Sài Gịn Thương Tín Techcombank Ngân hàng TMCP K thương Vi t Nam Eximbank Ngân hàng TMCP Xu t nh p kh u Vi t Nam Vietinbank Ngân hàng TMCP Công thương Vi t Nam DANH M C B NG BI U, SƠ Đ Sơ ñ 2.1: T ch c qu n ký c a VCB Đà N ng B ng 2.1: Ho t ñ ng huy ñ ng v n t 2010 – 2012 B ng 2.2: Dư n cho vay t năm 2010 – 2012 B ng 2.3: Ho t ñ ng kinh doanh ch y u c a VCB Đà N ng t năm 2010 – 2012 B ng 2.4: K t qu kinh doanh qua năm 2010 – 2012 B ng 2.5: Di n bi n m c lãi su t ñi u hành c a NHNN 2010 – 2012 B ng 2.6: Lãi su t bình qn huy đ ng v n t i VCB Đà N ng B ng 2.7: Lãi su t bình quân cho vay t i VCB Đà N ng B ng 2.8: H s NIM VCB Đà N ng qua năm 2010 – 2012 B ng 2.9: Tình hình Tài s n Có – Tài s n N nh y lãi su t B ng 2.10: Quy ñ nh v Lãi su t ti n g i t i VCB Đà N ng B ng 3.1: B ng phân tích đ l ch nh y c m lãi su t L IM Đ U Lý ch n ñ tài Trong xu th H i nh p Phát tri n, Vi t Nam ñang d n thay ñ i di n m o ngày kh ng ñ nh v th c a trư ng qu c t S ki n gia nh p T ch c Thương m i Th gi i (WTO) v i vi c ki n toàn H th ng Lu t pháp Kinh t - Tài m c a n n kinh t ñã mang ñ n nh ng h i m i cho phát tri n kinh t ñ t nư c Đ ng th i, làm gia tăng nh ng r i ro, b t n Kinh doanh Ngân hàng m t lo i hình kinh doanh ñ c bi t nên r i ro c a mang tính đ c thù Nh ng r i ro m t xu t hi n s có nh ng ph n ng dây chuy n, lây lan nhanh chóng, r t khó ki m sốt, có th gây s p đ c h th ng Ngân hàng nh hư ng tiêu c c đ n tồn b đ i s ng, kinh t , tr xã h i c a qu c gia Năm 2012 năm ñánh d u nh ng bi n ñ ng th t thư ng khó d đốn c a Lãi su t, công tác Qu n tr R i ro lãi su t ñã tr thành m t nh ng v n ñ tr ng tâm ñ i v i nhà qu n lý Ngân hàng th i gian s p t i Đi u th c s c n thi t ñ hư ng t i phát tri n b n v ng cho t ng cá th Ngân hàng nói riêng cho c h th ng Ngân hàng Vi t Nam Và ñây lý tơi ch n nghiên c u đ tài : “Hồn thi n cơng tác Qu n tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng TMCP Ngo i thương Vi t Nam CN Đà N ng” M c tiêu nghiên c u Thơng qua vi c phân tích th c tr ng công tác Qu n tr r i ro lãi su t t i VCB Đà N ng, ñánh giá nh ng k t qu ñ t ñư c nh ng t n t i, h n ch ngun nhân c a Trên s đó, đ tài ñã ñ xu t m t s gi i pháp nh m m c đích tăng cư ng nh n di n r i ro lãi su t ti m n, gi m thi u, phòng ng a ki m soát r i ro lãi su t ñi u ki n bi n ñ ng b t thư ng c a lãi su t hi n Đ i tư ng Ph m vi nghiên c u Đ i tư ng nghiên c u: Các v n đ liên quan đ n cơng tác qu n tr r i ro lãi su t t i NHTM Ph m vi nghiên c u : Đ tài ch t p trung nghiên c u công tác qu n tr r i ro lãi su t t i VCB Đà N ng giai ño n t 2010 - 2012 Phương pháp nghiên c u Lu n văn s d ng phương pháp : Phương pháp t ng h p, phân tích s li u, th ng kê, so sánh; phương pháp phân tích đánh giá tác ñ ng ñ n ñ i tư ng nghiên c u, phương pháp phân tích mơ hình đo lư ng r i ro lãi su t Ý nghĩa khoa h c th c ti n Ph n ánh m i quan h t t y u không th thi u c a công tác qu n tr r i ro lãi su t ho t ñ ng kinh doanh c a ngân hàng D a tình hình th c t qu n tr r i ro lãi su t c a VCB Đà N ng, vào th i ñi m ñ u năm 2008 v i tình hình kinh t vĩ mơ có nhi u di n bi n b t l i, l m phát gia tăng v i sách ti n t th t ch t NHNN ñ y NHTM vào cu c ñua lãi su t làm cho lãi su t tăng liên t c G n ñây nh t vào ñ u năm 2010, cu c ñua lãi su t ti p t c di n Đi u ñã b c l y u cơng tác đ phịng r i r i, ñ c bi t r i ro lãi su t Lu n văn ñưa nh ng gi i pháp phòng ng a r i ro lãi su t nh m góp ph n nâng cao l c qu n tr r i ro lãi su t c a VCB Đà N ng K t c u ñ tài Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, ph l c tài li u tham kh o, lu n văn ñư c k t c u g m chương: • Chương 1: Cơ s lý lu n v r i ro, r i ro lãi su t qu n tr r i ro lãi su t c a NHTM • Chương 2: Th c tr ng qu n tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng TMCP Ngo i thương Vi t Nam – Chi nhánh Đà N ng (VCB Đà N ng) • Chương 3: Gi i pháp hồn thi n công tác qu n tr r i ro lãi su t t i VCB Đà N ng 89 trư ng m chưa phát tri n, NHNN c n xác ñ nh lãi su t b n th p bám sát lãi su t c a NHTM Bên c nh đó, lãi su t b n đư c xác đ nh cơng b phù h p v i s thay ñ i liên t c c a lãi su t th trư ng nên công b hàng tu n ho c n a tháng thay hàng tháng hi n + Trong tương lai c n nâng cao vai trị u ti t th trư ng c a lãi su t th trư ng m , lãi su t tái chi t kh u, lãi su t chi t kh u lãi su t tái c p v n th trư ng ti n t Đ làm đư c u địi h i NHNN ph i c ng c phát tri n th trư ng ti n t , đ th c s nơi gi i quy t v n kh d ng cho NHTM lãi su t th trư ng ph n ánh ñúng quan h cung c u v n th trư ng, s quan tr ng ñ NHTM xác ñ nh lãi su t kinh doanh M t ch ñ nh hư ng t t s h tr r t l n giúp NHTM vi c ho ch ñ nh lãi su t kinh doanh vi c d đốn, đo lư ng s d ng cơng c phái sinh đ u ti t r i ro lãi su t - Phát tri n th trư ng ti n t , t o ñi u ki n cho NHTM hồn thi n cơng tác qu n tr r i ro lãi su t Th trư ng ti n t nơi NHTM gi i quy t v n ñ v kho n v n ng n h n Th trư ng ti n t phát tri n không ch nâng cao vai trị u ti t c a NHNN ñ i v i lãi su t th trư ng mà nơi cung c p nh ng thông tin quan tr ng v lãi su t ng n h n đ có th hình thành nên đư ng cong lãi su t làm s cho vi c d báo lãi su t th trư ng đ nh giá trái phi u có lãi su t c ñ nh h p ñ ng phái sinh Các nhà kinh t ñã nh n xét r ng, th trư ng trái phi u th trư ng giao d ch công c phái sinh nhi u khó khăn th trư ng ti n t Hàn Qu c Thái Lan g p ñây chưa phát tri n Đ th trư ng ti n t Vi t Nam th c s phát triên phát huy vai trị c a đ i v i n n kinh t , NHNN c n có đ nh hư ng phát tri n th trư ng thông qua gi i pháp: + Thành l p trung tâm thông tin th trư ng liên ngân hàng Trên th trư ng liên ngân hàng hi n nay, NHTM ch y u t tìm đ n ñ gi i quy t nhu c u v n thơng qua n tho i ho c internet H n ch c a cách 90 thành viên th trư ng s có h i ti p c n, h n ch cung c p thông tin cho Đ thu n l i cho NHTM giao d ch, NHNN c n thành l p trung tâm thông tin th trư ng liên ngân hàng ñ t o thu n l i giao d ch + C n nghiên c u, s a ñ i, b sung quy ñ nh v công c giao d ch th trư ng ti n t ñ ñưa thêm gi y t có thương phi u, ch ng ch ti n g i lo i tín phi u c a NHTM vào giao d ch th trư ng ti n t + C n n i l ng ñi u ki n ñ TCTD tham gia vào ho t ñ ng tái chi t kh u, tái c p v n c a NHNN, ñ thu hút NHTM tham gia vào ho t ñ ng này, ñưa lãi su t tái chi t kh u, tái c p v n tr thành cơng c tín hi u cho th trư ng v quan m u hành sách ti n t c a NHNN + NHNN c n tăng cư ng ch đ thơng tin báo cáo đ i v i TCTD đ nhanh chóng n m b t ñư c nhu c u v n kh d ng c a TCTD, làm s ñ ñưa giao d ch th trư ng ti n t 3.3.2 Đ i v i VCB - Ban hành văn b n t o hành lang pháp lý cho ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t t i chi nhánh tr c thu c Đ ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t t i chi nhánh VCB Đà N ng tr c thu c ñi vào ho t ñ ng b n, địi h i VCB ph i có nh n th c đ n v v n đ thơng qua vi c ban hành văn b n quy ñ nh v công tác t ch c, nguyên t c ho t ñ ng ch ki m tra giám sát th c hi n - Xây d ng quy trình qu n tr r i ro lãi su t, s d ng mơ hình lư ng hóa r i ro lãi su t phù h p v i quy mơ ho t đ ng c a ngân hàng - Trang b ph n m m tin h c cho phép truy xu t d li u c n thi t cho ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t Chương trình ph n m m hi n đư c áp d ng cho toàn h th ng VCB chương trình cho phép qu n lý d li u tồn ngành t p trung t i tr s VCB HO Tuy ñư c nâng c p nhi u so v i chương trình giao d ch trư c v n chưa ñáp ng yêu c u v d li u cho ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t Chương trình v n q trình hồn thi n, th i gian đ n VCB nên phân 91 b ch c cho phép truy xu t d li u ph c v cho vi c ñ nh lư ng r i ro lãi su t theo phương pháp ñ nh lư ng ñã ñư c gi i thi u Ho c s li u c a báo cáo ph c v cho ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t B sung Module cho phép tính tốn lãi su t th n i đ i v i kho n ti n g i cho vay - C n thành l p trung tâm nghiên c u d báo v lãi su t Đ có thơng tin cho vi c u hành lãi su t h th ng, ñ ng th i t o ñi u ki n cho chi nhánh tr c thu c có s đ tham kh o ñ ho ch ñ nh lãi su t kinh doanh ñ nh lư ng ñi u ti t r i ro lãi su t VCB nên thành l p trung tâm chuyên theo dõi ñưa d báo v lãi su t Trung tâm có nhi m v thu th p thơng tin liên quan ñ n th trư ng tài - ti n t , bi n đ ng v kinh t - xã h i quan tr ng, tình hình phát tri n kinh t nư c, nhu c u v n c a xã h i, l m phát d ki n ñ ñưa thông tin d báo quan tr ng góp ph n nâng cao hi u qu qu n tr r i ro lãi su t t i VCB VCB có th s d ng ph n m m Eview đ ph c v cơng tác d báo lãi su t Nh ng gi i pháp h tr nêu c a NHNN VCB n u ñư c th c hi n t t s t o ñi u ki n cho NHTM VN nói chung VCB nói riêng th c hi n t t ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t 92 K T LU N CHƯƠNG Phân tích th c tr ng qu n tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng Ngo i thương Vi t Nam Chi nhánh Đà N ng cho th y hi n cơng tác cịn nhi u t n t i, h n ch Trong tương lai, ñ nâng cao hi u qu ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t c n nhi u gi i pháp ñ ng b t phía VCB H i s NHNN Đ i v i VCB Đà N ng, ñi u c n thi t b n thân chi nhánh ph i nh n th c ñư c t m quan tr ng c a r i ro lãi su t đ t có gi i pháp thích h p Các gi i pháp chi nhánh ph i hoàn thi n v m t t ch c qu n tr r i ro lãi su t, hồn thi n cơng tác qu n tr lãi su t nói chung, th c hi n ki m sốt n i b ch t ch , ti n hành ñ nh lư ng r i ro s d ng cơng c phái sinh hi n đ i ñ bù ñ p r i ro Th c hi n t t vi c giám sát công tác qu n tr r i ro lãi su t, ñ ng th i nâng cao cơng tác d báo, trình đ ñ i ngũ nh ng nhà qu n tr nhân viên ngân hàng, ng d ng công ngh hi n ñ i vào qu n tr r i ro lãi su t V phía NHNN, c n nhanh chóng hồn thi n văn b n pháp lý v qu n tr r i ro lãi su t t i NHTM, phát tri n th trư ng ti n t Vi t Nam, hoàn thi n ch đ nh hư ng nâng cao vai trị ñi u ti t lãi su t th trư ng c a NHNN 93 K T LU N Quá trình t hóa lãi su t v i xu th h i nh p c a ngành Ngân hàng Vi t Nam v a t o ñi u ki n cho NHTM có nhi u h i kinh doanh, t o ñ ng l c cho ngân hàng vi c c nh tranh ñ l i nguy v r i ro lãi su t r t cao Vì v y, nâng cao hi u qu ho t ñ ng qu n tr r i ro lãi su t nhi m v c n thi t ph i th c hi n ñ i v i NHTM hi n Xu t phát t v n ñ trên, lu n văn ñã gi i quy t ñư c v n ñ sau: - Lu n văn ñã trình bày s lý lu n v lãi su t n n kinh t th trư ng, bao g m khái ni m, phân lo i lãi su t, nhân t tác ñ ng ñ n lãi su t Lu n văn ñã ñi vào nghiên c u lãi su t kinh doanh ngân hàng, nghiên c u m c tiêu, quy trình phương pháp qu n tr r i ro lãi su t t i NHTM - Chính sách lãi su t c a NHNN qua t ng th i kỳ nh hư ng ñ n công tác qu n tr r i ro lãi su t t i NHTM ñư c nghiên c u lu n văn Trên s nghiên c u th c ti n r i ro lãi su t, qu n tr r i ro lãi su t chung qu n tr r i ro lãi su t t i VCB Đà N ng Lu n văn ñã nêu nh ng m t ñ t ñư c nh ng m t t n t i c a cơng tác này, đ ng th i tìm nguyên nhân c a nh ng t n t i T đ xu t gi i pháp, ki n ngh v công tác qu n tr r i ro lãi su t t i VCB Đà N ng - T công tác qu n tr r i ro lãi su t t i VCB Đà N ng ñ ñ t ñư c hi u qu , ngân hàng c n quan tâm ñ n hai nhóm gi i pháp ki n ngh Nhóm gi i pháp ñ i v i b n thân VCB Đà N ng nhóm ki n ngh đ i v i VCB H i s NHNN Nh ng k t qu nghiên c u ch c ch n chưa ch c chưa gi i quy t ñ y ñ yêu c u c a ñ tài v n đ đưa cịn có nh ng thi u sót, h n ch Tác gi r t mong nh n ñư c s ch d n c a th y cô nh ng góp ý, trao đ i c a b n đ c đ đ tài đư c hồn thi n TÀI LI U THAM KH O [1] Báo cáo k t qu ho t ñ ng kinh doanh c a VCB Đà N ng t 2010-2012 [2] Bùi Th Kim Y n Thân Th Thu Thu , 2009, Th trư ng Tài NXB Th ng kê [3] Ernst and Young, 2011 Đ cương C m nang Qu n lý r i ro (d th o Báo cáo so n th o cho Ngân hàng Vietcombank) [4] Hoàng Xuân Phong, 2013 Nâng cao l c qu n tr r i ro lãi su t t i h th ng NHTM c a Vi t Nam T p chí Ngân hàng, S Tháng 01/2013, trang 27-30 [5] Lê Văn Tư, 2008, Qu n tr Ngân hàng Thương m i, NXB Tài Lâm Chí Dũng, 2009 Bài gi ng Qu n tr NHTM Đ i h c kinh t Đà N ng [6] Nguy n Văn Ti n, 2003, Đánh giá phòng ng a r i ro kinh doanh ngân hàng NXB Th ng kê [7] Phan Th Cúc, 2009, Qu n tr Ngân hàng thương m i NXB Giao thông v n t i [8] Tr n Huy Hoàng, 2010, Qu n tr ngân hàng thương m i NXB Lao ñ ng- xã h i [9] Thông tư s 07/2010/TT-NHNN ngày 26/02/2010 c a NHNN v vi c cho phép NHTM th c hi n cho vay trung, dài h n [10] Thông tư s 12/2010/TT-NHNN ngày 14/04/2010 c a NHNN v vi c cho phép NHTM th c áp d ng ch cho vay theo lãi su t th a thu n ñ i v i h u h t ho t ñ ng vay mư n c a TCTD n n kinh t [11] Thông tư 02/2011/TT-NHNN ngày 03/03/2011 quy ñ nh v m c lãi su t tr n huy ñ ng ti n g i 14% cho NHTM [12] Thông tư s 30/2011/TT-NHNN ngày 28/09/2011 quy ñ nh lãi su t t i ña ñ i v i ti n g i b ng ñ ng Vi t Nam c a t ch c, cá nhân t i TCTD, chi nhánh ngân hàng nư c ngồi [13] Quy t đ nh s 546/2002/QĐ-NHNN ngày 30/05/2002 c a NHNN v vi c th c hi n ch lãi su t th a thu n gi a TCTD ñ i v i khách hàng [14] Quy t ñ nh 16/QĐ-NHNN c a NHNN ngày 16/05/2008 v vi c cho vay không vư t 12%/năm - Lãi su t b n 8%/năm PH L C 01 - Xác ñ nh lãi su t huy ñ ng d a lãi su t c a tài s n sinh lãi Ví d : M t ngân hàng có quy mơ huy ñ ng cho vay sau: Lãi Lãi Dư bình Dư bình su t su t Tài s n Ngu n v n bình bình quân quân quân quân Ti n m t ti n Ti n g i 50 100 g i toán Ti n g i ti t 400 Ch ng khoán 150 1,2% ki m ng n h n Ti n g i ti t Cho vay ng n 200 250 2,2% ki m trung h n h n Cho vay trung Ti n g i ti t 100 dài h n ñ i v i 300 2,7% ki m dài h n DN Vay ng n h n 100 Liên doanh 50 Cho vay tiêu 150 3,0% Ngu n khác dùng V n qu 100 Tài s n khác 50 Ngu n (nhóm ngu n) ngân hàng ph i ñ t giá: Ti n g i toán, ti t ki m ng n h n, vay ng n h n, ti t ki m trung ti t ki m dài h n N u chi phí qu n lý: Chi phí d phòng r i ro: 1,5 Thu khác: 2,5 Thu su t thu nh p: 25% Yêu c u: Đ t giá cho kho n ti n g i ti t ki m ng n h n Ti n g i ti t ki m ng n h n 400 có th dùng đ tài tr cho tài s n sau: Ch ng khoán : 100 Cho vay ng n h n : 250 Cho vay trung h n : 50 (Gi s ti n g i toán tài tr cho ngân qu ch ng kho n ng n h n) Lãi su t sinh l i bình qn c a tài s n đư c tài tr b ng ti t ki m ng n h n là: {(100 x 1,2% + 250 x 2,2% + 50 x 2,7%) x 100} / 400 = 2,0125% Chi phí rịng phân b cho kho n cho vay là: (3,5 – 2,5) x 100 /700 = 0,143% Thu nh p ròng thu : 3/(1 – 0,25) = Thu nh p phân b cho kho n cho vay = Thu nh p trư c thu / Dư n = x 100/700 = 0,5714% (B qua y u t khác) Lãi su t có th áp d ng cho ti t ki m ng n h n là: 2,0125% - 0,143% - 0,5714% = 1,2981% T lãi su t bình qn, ngân hàng có th phân bi t thành lãi su t ng n h n khác lãi su t ti t ki m 12 tháng, tháng, tháng… Ngân hàng có th u ch nh lãi su t cho vay phù h p v i môi trư ng c nh tranh chi n lư c huy ñ ng v n, m i tương quan v i lãi su t khác ngân hàng PH L C 02 Xác ñ nh lãi su t tài s n sinh l i: - Xác ñ nh lãi su t tài s n sinh l i theo phương pháp t ng h p chi phí thu nh p + Trư ng h p s d ng chi phí bình qn Ví d : Ngân hàng có quy mơ lãi su t huy ñ ng kỳ trư c sau: Ngu n v n S dư bình quân Lãi su t bình quân Ti n g i toán 100 1% Ti n g i ti t ki m ng n 400 1,3% h n Ti n g i ti t ki m trung 200 1,8% h n Ti n g i ti t ki m dài 100 2,1% h n Vay ng n h n 100 1,5% Ngu n khác V n qu 100 Quy mô c u t ng tài s n kỳ trư c T tr ng Lãi su t (%) (%) Tài s n không sinh lãi (ti n m t, TSCĐ) 200 20 Ti n g i trái phi u 100 10 Tín d ng (Các kho n cho vay) 700 70 X Thu khác: 2,5 Chi phí qu n lý: Chi phí d phịng t n th t: 0,2% dư n Thu su t thu thu nh p DN: 25% Trư c h t ngân hàng c n xác đ nh lãi su t cho vay bình qn đ đ m b o hồi v n ñ t t su t l i nhu n d ki n Trên s đó, s xác đ nh lãi su t cho t ng lo i tín d ng: ng n h n, trung dài h n, tín d ng tiêu dùng Xác đ nh lãi su t chung cho kho n tín d ng theo lãi su t bình qn: D tính t ng tài s n kỳ tăng 20% so v i kỳ trư c, c u tài s n lãi su t ti n g i trái phi u khơng đ i Quy mơ c u t ng tài s n kỳ T tr ng Lãi su t Ch tiêu Quy mô (%) (%) Tài s n không sinh lãi (ti n m t, TSCĐ) 240 20 Ti n g i trái phi u 120 10 Tín d ng (Các kho n cho vay) 840 70 X Gi s lãi su t bình qn đư c xác đ nh d a lãi su t th trư ng, ph n ánh chi phí cho t ng nhóm ngu n Ngân hàng có th xác đ nh chi phí tr lãi bình qn chung cho t ng ngu n, ho c cho t ng nhóm ngu n có chung tiêu th c s d ng Theo công th c m c 3.2.3.2, xác ñ nh lãi su t tín d ng kỳ ñư c tính d a chi phí s li u kh : T ng chi phí tr lãi kỳ trư c: Ch tiêu Quy mô 100 x 1% + 400 x 1,3% + 200 x 1,8% + 100 x 2,1% + 100 x 1,5% = 13,4 V y lãi su t bình quân c a t ng ngu n kỳ trư c là: 13,4 x 100/1000 = 1,34% Chi phí tr lãi kỳ t ng ngu n tăng thêm 20% (T ng ngu n ñ u kỳ 1200) 1200 x 1,34% = 16,08 Chi d phòng kỳ này: 0,2% x 840 = 1,68 Thu lãi khác: 120 x 1% = 1,2 Thu khác, chi khác kỳ coi khơng đ i Lãi su t bình qn c a kho n tín d ng ñ thu lãi bù ñ p chi phí tr lãi: (16,08 - 1,2) x 100/840 = 1,77% Lãi su t tín d ng đ bù đ p tồn b chi phí (Ngân hàng hịa v n) {(16,08 + 1,68 + – 2,5 – 1,2) x 100}/840 = 1,91% N u NH mu n có t l sinh l i v n ch s h u ñ t 5%, lãi su t cho vay bình quân ph i là: [{16,06 + (V n ch s h u x 5%)}/(1 – thu su t)] x 100/840 = 3,343% Chênh l ch lãi su t b n (chênh l ch ñ u vào, ñ u ra) (3,343% x 840 + 120 x 1% - 16,08) x 100/(840 + 120) = 1,375% PH L C 03 Xác ñ nh lãi su t cho m t tài s n sinh lãi theo lãi su t bình quân Ti p t c ví d ph l c 02, gi s : Tín d ng 780, tín d ng ng n h n 440, trung dài h n 400 D tr 10% t ng tài s n (120) gi s đư c hình thành t ti n g i toán m t ph n ti n g i ti t ki m ng n h n Vì v y, chi phí ngu n dành cho d tr s ñư c phân b cho cho vay ng n h n Vi c n m gi ch ng khoán toán v i lãi su t th p s ñư c bù ñ p b ng lãi su t cho vay trung dài h n Theo ví d ñã cho ngu n ng n h n g m ti n g i toán, ti n g i ti t ki m ng n h n = 600 Ngu n dùng ñ thi t l p d tr (120), cho vay ng n h n 440 n m trái phi u ng n h n (40) Như v y, lãi su t c a kho n cho vay ng n h n 440 ph i đ m b o bù đ p chi phí ngu n ng n h n v i quy mô 560 Lãi ph i tr cho ngu n ng n h n kỳ trư c: 100 x 1% + 400 x 1,3% = 6,2 Lãi su t bình quân ngu n ng n h n kỳ trư c: 6,2 x 100/600 = 1,033% Ngân hàng trì d tr (10% t ng tài s n = 120) gi s không sinh l i nên lãi su t ñ u vào c a tín d ng ng n h n : (120 + 440) x 1,033% x 100/440 = 1,315% Đây lãi su t cho vay ng n h n ñ m b o bù ñ p chi phí tr lãi ng n h n trư ng h p có d tr Thu khác, chi khác, t l d phịng kỳ coi khơng đ i Chênh l ch thu khác – chi khác = 2,5 – 2,0 = 0,5 T l phân b chênh l ch thu khác – chi khác cho kho n tín d ng : 0,5 x 100/840 = 0,059% Thu thu nh p sau thu c a ngân hàng: 3/(1,025) = Phân b thu thu nh p sau thu cho tín d ng ng n h n: (4 x 100)/840 = 0,476% Lãi su t cho vay ng n h n ñ ñ m b o NH ñ t t l ROE 3% là: 1,315% - 0,059% + 0,2% + 0,476% = 1,932% V i phương pháp tính bình qn trên, NH xác đ nh lãi su t cho vay ng n h n ñ m b o bù đ p chi phí có l i nhu n PH L C 04 S d ng lãi su t biên ngu n v n ñ xác ñ nh lãi su t tài s n sinh l i Gi s lãi su t ti t ki m bình quân kỳ trư c 1,3% v i quy mơ 400 Ngân hàng d tính kỳ t i lãi su t tăng thêm 1,5% quy mơ huy đ ng tăng thêm 450, 350 v n trì v i lãi su t cũ 150 chuy n sang lãi su t m i V y chi phí d tính tăng thêm: (100 x 1,5% +350 x 1,3% - 400 x 1,3%) = 0.85 Lãi su t biên : 0,85 x 100/50 = 1,7% N u tăng thêm cho vay v i lãi su t 1,6% (gi s b qua y u t khác) ngân hàng hịa v n quan m lãi su t trung bình đ i v i ph n huy ñ ng gia tăng Tuy nhiên, ngân hàng s b l n u ñ t v y m t ph n huy ñ ng cũ (50) v i lãi su t huy ñ ng cũ ñã chuy n sang lãi su t m i (1,5%) Như v y n u kỳ h n ñ nh giá cho vay không b ng (thư ng kỳ h n ñ nh giá c a huy ñ ng ng n cho vay) vi c cho vay d a lãi su t huy ñ ng bình qn s khơng đ m b o u c u sinh l i lãi su t th trư ng tăng nhanh tăng v i m c ñ l n Xác ñ nh lãi su t sinh l i s lãi su t biên yêu c u ngân hàng tính lãi su t tài tr s lãi su t biên c a ngu n tài tr Theo ví d cho, lãi su t huy ñ ng ti t ki m ng n h n 1,3%, quy mơ huy đ ng 400, lãi su t cho vay ng n h n d a chi phí huy đ ng bình quân là: 1,315% - 0,059% + 0,2% +0,476% = 1,932% Khi ngân hàng tăng lãi su t ti t ki m lên 1,5%, quy mơ huy đ ng d ki n tăng 40 (10%) 300 v n trì v i lãi su t cũ 140 đư c chuy n sang lãi su t m i Lãi su t biên c a ngu n tăng thêm là: (140 x 1,5% +300 x 1,3% - 400 x 1,3%) x 100/40 = 2% NH s d ng lãi su t biên làm lãi su t ñ u vào ñ i v i ph n tín d ng ng n h n ñư c m r ng m r ng huy ñ ng D tr tăng thêm huy ñ ng tăng thêm 40, t c ch có th cho vay thêm 40 – = 36 T đó, lãi su t đ u vào c a kho n cho vay ng n h n 2% x 40 x 100/36 = 2,2222% N u c ng thêm ph n khác (chi phí rịng, r i ro) tính ph n trên, lãi su t cho vay ng n h n tăng thành: 2,2222% - 0,059% + 0,2% + 0,476% = 2,8392% Lãi su t cho vay r t cao so v i cách tính chi phí trung bình (1,932%) Đ thích ng v i lãi su t biên huy ñ ng, ngân hàng thư ng tăng lãi su t huy ñ ng ñ cho vay v i kỳ h n dài (huy ñ ng ng n ñ cho vay trung, dài h n) ho c cho vay v i lãi su t th n i PH L C 05 Ví d v h p đ ng hốn đ i lãi su t (Swaps) Ngân hàng A có phân h ng tín d ng th p, khe h kỳ h n dương, không mu n có nh ng bi n đ ng ng n h n Ngân hàng không ti p c n ñư c ngu n v n dài h n chi phí th p Ngân hàng B có phân h n tín d ng cao, có kh vay dài h n v i chi phí th p mu n có kho n n ng n h n có lãi su t linh ho t khe h vịng đ i âm, khơng mu n có nh ng bi n ñ ng dài h n Tr lãi su t c Tr lãi su t th Kho n ti t ki m Các bên tham gia ñ nh n u phát n i n u HĐ v n ti m c a HĐ SWAP lãi hành trái phi u ng n h n m i bên su t dài h n Lãi su t b n + 0,50% Ngân hàng A 11,5% 1,75% Ngân hàng B 9,00% Lãi su t b n 0,25% Chênh l ch lãi su t phân h ng tín 2,50% 1,75% 0,75% d ng khác Ngân hàng A s tr 9% lãi su t c ñ nh S ti t ki m ñư c : 11,5% - 9% - (1,75% + 0,25%) = 0,5% Ngân hàng B s tr lãi su t b n – 0,25% S ti t ki m ñư c s : 0,25% Ngân hàng A Ngân hàng B Tài s n có ng n h n (tín Tài s n có dài h n (Tín d ng d ng thương mai tín b t đ ng s n có lãi su t c d ng cơng nghi p có lãi ñ nh) su t th n i) Tài s n n dài h n (2 năm, Tài s n n lãi su t 10%/năm, tr lãi g i ti t ki m ch ng tháng m t l n ch ti n g i có kỳ h n tháng) ng n h n (ti n PH L C 06 Ví d v h p đ ng tài tương lai Các nhà qu n lý ngân hàng d tính r ng lãi su t ti n g i s tang vòng tháng t i Hi n t i, lãi su t ti n g i tr cho khách hàng là10% Tuy nhiên, nhà qu n lý lo ng i r ng: lãi su t ti n g i s tăng nh t 0,5% tháng t i, làm gi m sút l i nhu n biên c a ngân hàng Ví d : N u ngân hàng mu n có 100 tri u USD ti n g i 90 ngày t i, lãi su t hi n t i 10%/năm Do v y: Chi phí tr lãi ti n g i = Lư ng ti n g i m i x Lãi su t năm x (Kỳ h n c a ti n g i theo ngày/360) Chi phí tr lãi ti n g i = 100 x 0,1 x 90/360 = 2.500.000 USD Tuy nhiên n u lãi su t ti n g i tăng lên t i 10,5%, chi phí tr lãi ti n g i s là: 100 x 0,105 x 90/360 = 2.625.000 USD T n th t l i nhu n ti m = 2.625.000 – 2.500.000 = 125.000 USD H n ch t n th t b ng m t giao d ch tài tương lai sau: Đ ch ng l i t n th t ñ i v i l i nhu n ti m (125.000 USD), nhà qu n lý ngân hàng có th th c hi n giao d ch tài tương lai sau: Th i ñi m hi n t i: Bán 100 h p đ ng tương lai tín phi u kho b c, th i ñi m th c hi n h p ñ ng sau 90 ngày v i m c lãi su t 8,88% t ng giá tr th trư ng c a 100 h p ñ ng 91.125.000 USD Sau 90 ngày, mua l i 100 h p ñ ng v i m c lãi su t 9% t ng giá tr th trư ng 91.000.000 USD L i nhu n sau k t thúc giao d ch tương lai là: 125.000 USD K t qu : chi phí ti n g i tăng thêm ñư c bù ñ p b i kho n thu nh p t h p ñ ng tương lai PH L C 07 07A – Giao d ch CAPS – Giao d ch mua quy n ch n mua lãi su t Ngân hàng A vay th trư ng 100 t VNĐ v i lãi su t th n i 11%/năm toán vào cu i năm Đ tài tr cho kho ng tín d ng 100 t VNĐ v i lãi su t c ñ nh 14%/năm Ngân hàng lo ng i lãi su t th trư ng tăng lên s nh hư ng đ n thu nh p d tính c a ngân hàng Vì v y h có th mua m t h p ñ ng tr n lãi su t (Caps) 11% t m t t ch c tài khác cho kho n vay nói Gi s cu i năm, lãi su t th trư ng tăng 12% Lúc đó, t ch c tài bán h p đ ng s ph i tốn cho ngân hàng mua 1% chi phí tăng thêm Ngân hàng nh n ñư c s ti n : [ Lãi su t th trư ng - Tr n lãi su t ] = [12% - 11%] x 100 t = t VNĐ Như v y, chi phí vay v n th c t c a ngân hàng có th dao đ ng khơng vư t q 11% 07B – Giao d ch FLOOR - Giao d ch mua quy n ch n bán lãi su t Gi s m t ngân hàng c p m t kho n tín d ng tr giá 10 t VNĐ, lãi su t th n i, th i h n năm cho m t cơng ty v i u kho n v sàn lãi su t 7% N u lãi su t th trư ng c a kho n cho vay gi m xu ng 6%, công ty không ch ph i tr 6% lãi su t (hay 10 t VNĐ x 0,06 = 600.000.000 VNĐ chi phí tr lãi) mà tr thêm m t kho n chênh l ch lãi su t ñư c xác ñ nh sau: [ Lãi su t sàn – Lãi su t hi n th i c a kho n tín d ng ] x S ti n vay = [ 7%6%] x 10 t = 100.000.000 VNĐ Thông qua nghi p v ngân hàng ñư c ñ m b o m t t l lãi su t t i thi u 7% kho n tín d ng 07C- Giao d ch COLLAPS – Giao d ch ñ ng th i mua bán quy n ch n lãi su t Ngân hàng A v a nh n ñư c m t kho n vay ng n h n 100 t VNĐ v i lãi su t th n i có th ký h p đ ng kho ng lãi su t v i m t t ch c tài khác, quy đ nh m c lãi su t n m kho ng [7%-11%] Trong trư ng h p n u lãi su t th trư ng vư t 11%, t ch c tài s tốn cho ngân hàng chi phí lãi tăng thêm Ngư c l i n u lãi su t gi m xu ng dư i 7% ngân hàng s trà cho t ch c tài lãi su t t i thi u 7% Th c ch t trư ng h p này, ngư i mua s tr ph n phí nh n đư c sàn phí ... Vi t Nam ñ ng BIDV Ngân hàng ñ u tư phát tri n Vi t Nam VIB Ngân hàng Qu c t Vi t Nam SCB Ngân hàng TMCP Sài Gòn ACB Ngân hàng TMCP Á Châu MSB Ngân hàng TMCP Hàng H i Vi t Nam MB Ngân hàng TMCP. .. VPBank Ngân hàng TMCP Vi t Nam Th nh Vư ng Sacombank Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín Techcombank Ngân hàng TMCP K thương Vi t Nam Eximbank Ngân hàng TMCP Xu t nh p kh u Vi t Nam Vietinbank Ngân hàng TMCP. .. ñ c Ngân hàng Ngo i thương Vi t Nam v i tên g i Chi nhánh Ngân hàng Ngo i thương Đà N ng tr c thu c Ngân hàng Ngo i thương Vi t Nam t 02/06/2008 29 th c đ i tên thành Chi nhánh Ngân hàng TMCP