B Ộ GIÁO DỤC V À ĐÀO T ẠO B Ộ NÔNG NGHIỆP V À PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM PHẠM THỊ THU NGHIÊN CỨU THỰC HIỆN BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA LỘC, TỈNH HẢI DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ NỘI, NĂM 2014 B Ộ GIÁO DỤC V À ĐÀO T ẠO B Ộ NÔNG NGHIỆP V À PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM PHẠM THỊ THU NGHIÊN CỨU THỰC HIỆN BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA LỘC, TỈNH HẢI DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ : 60.34.04.01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN VĂN ĐỨC HÀ NỘI, NĂM 2014 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng: Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa từng được sử dụng hoặc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được ghi rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Phạm Thị Thu Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn thạc sĩ kinh tế của mình, ngoài sự nỗ lực cố gắng của bản thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân và tập thể. Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của các thầy, cô giáo trong bộ môn Kinh tế, khoa Kinh tế & phát triển nông thôn, Ban quản lý đào tạo - Học viện Nông nghiệp Việt Nam; đặc biệt là sự quan tâm, chỉ dẫn tận tình của thầy giáo TS. Trần Văn Đức đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các phòng: Tài nguyên và Môi trường, Kinh tế và hạ tầng; Thanh tra huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thu thập tài liệu phục vụ cho luận văn. Qua đây tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đối với gia đình và bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tác giả luận văn Phạm Thị Thu Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page iii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt vi Danh mục bảng vii 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1 1.1 Tính cấp thiết của đề tài 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 2 1.2.1 Mục tiêu chung 2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 2 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu 3 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu 3 1.4 Câu hỏi nghiên cứu 4 1.5 Nội dung nghiên cứu 4 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VIỆC THỰC HIỆN BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT 5 2.1 Cơ sở lý luận về thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 5 2.1.1 Một số khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu 5 2.1.2 Vai trò của bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 7 2.1.3 Ý nghĩa của việc bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi Nhà nước thu hồi đất 9 2.1.4 Đặc điểm của công tác bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi nhà nước thu hồi đất 10 2.1.5 Cơ sở của việc qui định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 12 2.1.6 Nội dung nghiên cứu thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 19 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page iv 2.1.7 Các nhân tố ảnh hưởng đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 27 2.2 Cơ sở thực tiễn về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 30 2.2.1 Kinh nghiệm về bồi thường, hỗ trợ, TĐC của một số nước trên TG 30 2.2.2 Kinh nghiệm về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ở Việt Nam 37 2.3 Những vấn đề rút ra từ nghiên cứu lý luận và thực tiễn bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 39 3 ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 41 3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 41 3.1.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội 41 3.1.2 Đánh giá thuận lợi, khó khăn về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội đối với thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 45 3.2 Cách tiếp cận và Phương pháp nghiên cứu 49 3.2.1 Cách tiếp cận 49 3.2.2 Phương pháp nghiên cứu 49 3.3 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu 52 3.3.1 Các chỉ tiêu phản ánh thực trạng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 52 3.3.2 Các chỉ tiêu biểu hiện kết quả thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 52 3.3.3 Các chỉ tiêu phản ánh nguyên nhân thực trạng bồi thường, hỗ trợ, TĐC 52 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 53 4.1 Thực trạng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lộc 53 4.1.1 Áp dụng các qui định của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 53 4.1.2 Việc tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 54 4.2 Qui hoạch và phương án thực thi thu hồi đất cho các dự án phát triển trên địa bàn huyện Gia Lộc 58 4.2.1 Dự án đường xây dựng đường ô tô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng đi qua địa bàn huyện Gia Lộc 58 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page v 4.2.2 Dự án xây dựng khu đô thị mới phía Nam thành phố Hải Dương 62 4.2.3 Dự án xây dựng trạm bơm xã Đoàn Thượng, huyện Gia Lộc 64 4.3 Đánh giá kết quả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại 3 dự án trên địa bàn huyện Gia Lộc 65 4.3.1 Thẩm quyền, đối tượng, điều kiện, nguyên tắc và trình tự thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 65 4.3.2 Giá tính bồi thường, hỗ trợ về đất, về tài sản 79 4.3.3 Chính sách hỗ trợ và tái định cư 92 4.3.4 Đánh giá chung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi NN thu hồi đất 99 4.4 Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 102 4.4.1 Chủ trương, Chính sách của nhà nước như việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai và tổ chức thực hiện các văn bản đó 102 4.4.2 Quá trình quản lý đất đai của nhà nước qua các thời kỳ và quá trình sử dụng đất của người sử dụng đất 104 4.4.3 Nguồn lực để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 107 4.4.4 Quá trình tổ chức thực hiện 107 4.4.5 Việc thực hiện kiểm tra, giám sát bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất 108 4.5 Định hướng và giải pháp để làm tốt công tác bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lộc 108 4.5.1 Quan điểm, định hướng để làm tốt công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 108 4.5.2 Giải pháp nhằm thực hiện tốt công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất 111 5 KẾT LUẬN 124 TÀI LIỆU THAM KHẢO 126 DANH MỤC PHỤ LỤC 129 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BĐS Bất động sản BT Bồi thường DA Dự án GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất GPMB Giải phóng mặt bằng HDB Cục phát triển nhà HĐBTGPMB Hội đồng bồi thường giải phóng mặt bằng HT Hỗ trợ KHSDĐ Kế hoạch sử dụng đất KN Khiếu nại KT Kinh tế LDĐ Luật đất đai NĐ Nghị định NN Nhà nước QH Qui hoạch QLNN Quản lý nhà nước SD Sử dụng SDĐ Sử dụng đất TC Tố cáo TĐC Tái định cư UBND Uỷ ban nhân dân XD Xây dựng XH Xã hội Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page vii DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang 3.1 Đối tượng và mẫu điều tra 51 4.1 Diện tích đất bị thu hồi phục vụ dự án đường ô tô cao tốc HN-HP (Giai đoạn 1) 60 4.3 Diện tích đất bị thu hồi phục vụ dự án Khu đô thị mới phía Nam Thành phố Hải Dương 63 4.4 Diện tích đất bị thu hồi phục vụ dự án XD trạm bơm Đoàn Thượng 64 4.5 Tổng hợp kết quả xác định đối tượng được bồi thường và không được bồi thường 75 4.6 Ý kiến của người bị thu hồi đất về kết quả xác định đối tượng được bồi thường và không được bồi thường 76 4.7 Tổng hợp đơn giá bồi thường tài sản tại 3 dự án 83 4.8 Ý kiến của người bị thu hồi đất trong việc bồi thường về tài sản gắn liền với đất 84 4.9 Tổng hợp đơn giá bồi thường về đất tại 3 dự án 89 4.10 So sánh mức độ chênh lệch giữa giá bồi thườngcủa 3 dự án và giá thị trường tại thời điểm thu hồi đất 89 4.11 Ý kiến của người bị thu hồi đất về giá đất tính bồi thường tại 3 dự án 90 4.12 Mức hỗ trợ di chuyển tài sản 92 4.13 Mức hỗ trợ cho hộ sản xuất kinh doanh có giấy phép kinh doanh 93 4.14 Quan điểm của người có đất bị thu hồi trong việc thực hiện các chính sách hỗ trợ và TĐC 97 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 1 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1 Tính cấp thiết của đề tài Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, vừa là tư liệu sản xuất đặc biệt không gì thay thế được của nông nghiệp, lâm nghiệp, vừa là thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh và quốc phòng và là một loại hàng hóa đặc biệt tham gia vào thị trường. Trải qua nhiều thế hệ, nhân dân ta tốn bao công sức và xương máu mới khai thác, bồi bổ, cải tạo và bảo vệ được vốn đất như ngày nay. Trong quá trình đổi mới và hội nhập kinh tế, Đảng và nhân dân ta xác định công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn là một trong những nội dung cơ bản của công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, do vậy chúng ta phải tiếp tục đẩy mạnh sự nghiệp đó và phấn đấu đến năm 2020 đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp phát triển theo hướng hiện đại. Để thực hiện được mục tiêu đó, một trong những việc cần làm là tiến hành thu hồi đất, giải phóng mặt bằng phục vụ cho các dự án phát triển kinh tế, xã hội. Gia Lộc là một huyện nằm ngoại ô Thành phố Hải Dương, có trung tâm huyện cách Thành phố khoảng 6 km, là một trong những địa phương có nhiều dự án đã và đang triển khai nên thu hồi hàng vạn ha đất nông nghiệp và phi nông nghiệp, điều đó làm ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của nhiều hộ gia đình. Việc đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, đẩy nhanh hoạt động của các dự án góp phần sớm ổn định cuộc sống của người dân, tạo sự phát triển cho xã hội , Tuy nhiên vấn đề bồi thường, hỗ trợ và tiến hành tái định cư cho những diện bị thu hồi đất ở nhiều địa phương gặp không ít khó khăn, vướng mắc. Một số dự án chưa có khu tái định cư hoặc chưa giải quyết tái định cư đã quyết định thu hồi đất ở; Có trường hợp bị thu hồi đất ở thì tiền bồi thường không đủ để mua nhà ở mới tại khu tái định cư; Giá đất bồi thường thấp hơn giá đất cùng loại trên thị trường, đặc biệt là đối với đất nông nghiệp trong khu vực đô thị, khu dân cư nông thôn. Tiền bồi thường đất nông nghiệp thường không đủ nhận chuyển nhượng đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp để chuyển sang làm ngành nghề khác. [...]... tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trong thời gian tới? 1.5 Nội dung nghiên cứu - Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất - Thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất tại địa bàn huyện Gia Lộc - Giải pháp nhằm làm tốt công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên. .. hành nghiên cứu đề tài: "Nghiên cứu thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương" 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung Nghiên cứu thực trạng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương và phân tích nguyên nhân ảnh hưởng, từ đó đưa ra một số giải pháp để thực hiện công tác bồi. .. phê duyệt, chi trả bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; + Quá trình triển khai thực hiện các phương án bồi thường, hỗ trợ và TĐC; + Quá trình kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện; 1.4 Câu hỏi nghiên cứu - Tại sao phải nghiên cứu công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất? - Công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất bao gồm những... tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tốt hơn trong thời gian tới 1.2.2 Mục tiêu cụ thể - Góp phần hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất - Đánh giá được thực trạng công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để giải phóng mặt bằng khi nhà nước thu hồi đất tại địa bàn huyện Gia Lộc... Cơ sở của việc qui định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 2.1.5.1 Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam qui định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được đặt ra dựa trên cơ sở quyền sở hữu về tài sản của công dân được pháp luật bảo hộ Kể từ khi Hiến pháp của Nhà Nước mới ra đời (năm... Luật đất đai 2013 và Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ qui định về bồi thường, Hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất 2.1.6 Nội dung nghiên cứu thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 2.1.6.1 Thẩm quyền thu hồi đất Khi tiến hành thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển thì tùy theo đối tượng sử dụng đất, diện tích đất sử dụng mà xác định thẩm... nghiên cứu 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu chính của đề tài là các nội dung liên quan đến thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương như: trình tự, thủ tục thu hồi đất; Lập phương án, thẩm định phương án, phê duyệt, chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; Khách thể nghiên cứu là tổ chức, hộ gia đình, cá nhân được nhà. .. trên địa bàn huyện Gia Lộc Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 4 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VIỆC THỰC HIỆN BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT 2.1 Cơ sở lý luận về thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 2.1.1 Một số khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu - Thu hồi đất là gì? Thu hồi đất không chỉ hiểu một cách thu n... thường, hỗ trợ, tái định cư và chuẩn bị hồ sơ thu hồi đất trình cấp có thẩm quyền Quyết định thu hồi đất, phê duyệt và thực hiện phương án Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thực hiện chi trả bồi thường, hỗ trợ, bố trí tái định cư cho người bị thu hồi đất theo phương án đã được xét duyệt, người có đất bị thu hồi phải bàn giao đất cho Hội đồng Trường hợp chủ đầu tư và những người bị thu hồi đất. .. cư được giải thích là: “Người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định tại Nghị định này mà phải di chuyển chỗ ở thì được bố trí tái định cư bằng một trong các hình thức sau: 1 Bồi thường bằng nhà ở 2 Bồi thường bằng giao đất ở mới 3 Bồi thường bằng tiền để tự lo chỗ ở mới.” Như vậy, căn cứ vào quy định này và nội dung các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất . đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 27 2.2 Cơ sở thực tiễn về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 30 2.2.1 Kinh nghiệm về bồi thường, hỗ trợ, . sao phải nghiên cứu công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất? - Công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất bao gồm những. tiến hành nghiên cứu đề tài: " ;Nghiên cứu thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương& quot; 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1