BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM    NGUYỄN THANH TOÀN GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM    NGUYỄN THANH TOÀN GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM Chuyên ngành : Tài chính ngân hàng Mã số : 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. Đoàn Đỉnh Lam Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2014 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Những nội dung được trình bày hoàn toàn trung thực và chưa từng công bố trong các công trình khác. Nguyễn Thanh Toàn ii MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục hình vẽ Danh mục bảng biểu LỜI MỞ ĐẦU 1 Chương 1: TỔNG QUAN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 4 1.1 Rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng thương mại 4 1.1.1 Khái niệm 4 1.1.2 Phân loại các rủi ro tín dụng 5 1.1.3 Đặc điểm của rủi ro tín dụng 6 1.2. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng 7 1.2.1 Nguyên nhân khách quan 7 1.2.2 Nguyên nhân chủ quan từ phía ngân hàng 9 1.3 Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng 12 1.3.1 Đối với hoạt động của NHTM 12 1.3.2 Đối với nền kinh tế xã hội 12 1.4 Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của các NHTM 13 1.4.1 Khái niệm 13 1.4.2 Các chỉ số đánh giá rủi ro tín dụng 13 1.5 Phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại 14 iii 1.5.1 Khái niệm về phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng 14 1.5.2 Xây dựng chương trình quản trị rủi ro nhằm phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại 15 1.6 Quản trị rủi ro tín dụng theo Công ước Basel II 17 1.6.1 Giới thiệu về Công ước Basel 17 1.6.2 Phương pháp đo lường rủi ro tín dụng – trụ cột 1 của Basel II 18 1.7 Kinh nghiệm quốc tế trong quản trị rủi ro tín dụng và bài học kinh nghiệm cho các NHTM Việt Nam 20 1.7.1 Kinh nghiệm quốc tế trong quản trị rủi ro tín dụng 20 1.7.2 Bài học kinh nghiệm cho các NHTM Việt Nam 24 Kết luận Chương 1 25 Chương 2: THỰC TRẠNG HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM 26 2.1 Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam 26 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển 26 2.1.2 Cơ cấu tổ chức 27 2.2 Tình hình hoạt động kinh doanh của Vietinbank giai đoạn 2010 – 2013 27 2.2.1 Đánh giá môi trường hoạt động kinh doanh qua các năm 27 2.2.2 Kết quả hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 27 2.2.2.1 Huy động vốn 27 2.2.2.2 Hoạt động tín dụng 30 2.2.2.3 Hoạt động dịch vụ khác 33 2.3 Thực trạng hoạt động tín dụng và hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 34 iv 2.3.1 Thực trạng hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 34 2.3.1.1 Cơ cấu dư nợ cho vay theo thời hạn cho vay 34 2.3.1.2 Cơ cấu dư nợ cho vay theo ngành kinh tế 35 2.3.1.3 Cơ cấu dư nợ cho vay theo thành phần kinh tế 37 2.3.2 Thực trạng hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 38 2.3.2.1 Tình hình nợ quá hạn 38 2.3.2.2 Phân loại nợ 39 2.3.2.3 Các công cụ được sử dụng để ngăn ngừa rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 44  Xây dựng chính sách tín dụng và quy trình cấp tín dụng 44  Tuân thủ các quy định về tín dụng 46  Phân tán rủi ro 48  Thực hiện đăng ký giao dịch đảm bảo theo đúng quy định 49  Phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro 51 2.4 Đánh giá công tác phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 51 2.4.1 Những kết quả đạt được 51 2.4.2 Những mặt hạn chế trong việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại Vietinbank 54 2.5 Nguyên nhân phát sinh rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 57 2.5.1 Nguyên nhân từ môi trường kinh doanh 57 2.5.2 Nguyên nhân từ phía khách hàng 57 2.5.3 Nguyên nhân từ phía ngân hàng 60 Kết luận Chương 2 64 v Chương 3: GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM 65 3.1 Định hướng hoạt động của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam giai đoạn 2015 – 2020 65 3.1.1 Mục tiêu chiến lược tổng thể 65 3.1.2 Mục tiêu chiến lược cụ thể 65 3.2 Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 66 3.2.1 Nâng cao chất lượng của việc đánh giá năng lực tài chính, năng lực quản trị điều hành, mục đích sử dụng vốn của khách hàng 66 3.2.2 Tăng tỷ trọng cho vay có tài sản đảm bảo và nâng cao chất lượng công tác thẩm định, quản lý tài sản đảm bảo 67 3.2.3 Không tập trung cấp tín dụng vào một ngành hàng, nhóm khách hàng 68 3.2.4 Có biện pháp thẩm định lại tài liệu do khách hàng cung cấp 69 3.2.5 Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ 70 3.2.6 Dự báo kịp thời và có chiến lược phù hợp những biến động của môi trường kinh doanh 70 3.2.7 Hoàn thiện quy trình cấp tín dụng, đảm bảo thu thập thông tin tín dụng đầy đủ và chính xác 70 3.2.8 Xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực 71 3.2.9 Có chiến lược kinh doanh phù hợp, hiệu quả và an toàn 74 3.3 Một số kiến nghị đối với các cấp quản lý vĩ mô và NHNN 74 3.3.1 Về cơ chế chính sách và môi trường pháp lý 74 3.3.2 Cải cách, nâng cao chất lượng của hệ thống NHTM Việt Nam 76 3.3.3 Tăng cường công tác thanh tra, kiểm soát, đánh giá của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động tín dụng ngân hàng 77 3.3.4 Tăng cường sự hợp tác, sử dụng thông tin CIC 78 vi Kết luận Chương 3 79 KẾT LUẬN 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBTD : Cán bộ tín dụng CIC : Trung tâm thông tin tín dụng của Ngân hàng Nhà nước DNNN : Doanh nghiệp Nhà nước NHNN : Ngân hàng Nhà nước NHTM : Ngân hàng thương mại NVTD : Nhân viên tín dụng RRTD : Rủi ro tín dụng TCTD : Tổ chức tín dụng TMCP : Thương mại cổ phần TNHH : Trách nhiệm hữu hạn Vietinbank : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam vii DANH MỤC HÌNH Sơ đồ 1.1. Các loại rủi ro tín dụng 5 Biểu đồ 2.1. Quy mô nguồn vốn huy động qua các năm (2010-2013) 29 Biểu đồ 2.2. Tốc độ tăng trưởng dư nợ cho vay 31 Biểu đồ 2.3. Tốc độ tăng trưởng Tổng tài sản 31 Biểu đồ 2.4. Thu nhập lãi từ cho vay khách hàng và các khoản thu nhập tương tự 33 Biểu đồ 2.5. Cơ cấu dư nợ cho vay theo thời hạn cho vay 34 Biểu đồ 2.6. Cơ cấu dư nợ cho vay theo ngành kinh tế 36 Biểu đồ 2.7. Cơ cấu dư nợ cho vay theo thành phần kinh tế 37 Biểu đồ 2.8. Tỷ lệ nợ quá hạn qua các năm 39 Trang viii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Cơ cấu huy động vốn của Vietinbank qua các năm 2010 -2013 30 Bảng 2.2. Cơ cấu dư nợ cho vay theo thời hạn cho vay 34 Bảng 2.3. Cơ cấu dư nợ cho vay theo ngành kinh tế 35 Bảng 2.4. Cơ cấu dư nợ cho vay theo thành phần kinh tế 37 Bảng 2.5. Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng theo quy định của NHNN Việt Nam 41 Bảng 2.6. Phân loại dư nợ cho vay Vietinbank từ năm 2010 đến năm 2013 41 [...]... tài là: Hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 5 Kết cấu đề tài Kết cấu đề tài gồm 03 chương và được trình bày theo thứ tự dưới đây: Chương 1: Tổng quan về hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại 3 Chương 2: Thực trạng hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam Chương 3: Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam 4... của ngân hàng 1.1.2 Phân loại các rủi ro tín dụng Nếu căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro, rủi ro tín dụng được phân chia thành các loại sau: Sơ đồ 1.1: Các loại rủi ro tín dụng Rủi ro tín dụng Rủi ro giao dịch Rủi ro lựa chọn Rủi ro bảo đảm Rủi ro danh mục Rủi ro nghiệp vụ Rủi ro nội tại Rủi ro tập trung Theo Sơ đồ 1.1, rủi ro tín dụng được chia ra thành hai loại là rủi ro giao dịch và rủi ro danh... HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng thương mại 1.1.1 Khái niệm Rủi ro tín dụng là loại rủi ro phát sinh trong quá trình cấp tín dụng của ngân hàng, biểu hiện thực tế qua việc khách hàng không trả được nợ hoặc trả nợ không đúng hạn cho ngân hàng Như vậy, có thể nói rằng rủi ro tín dụng có thể xuất hiện trong các mối quan hệ mà trong đó ngân. .. nguy cơ gây nên rủi ro và Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Vietinbank cũng không là ngoại lệ Với bối cảnh như thế, rủi ro tín dụng là mối quan tâm hàng đầu của các ngân hàng đồng thời quản trị rủi ro tín dụng giữ vị trí trung tâm trong hoạt động quản trị rủi ro của ngân hàng Chính vì vậy tôi chọn đề tài: Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam làm đề tài nghiên... nhằm giải quyết vấn đề cơ bản: Hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại Theo đó, đề tài sẽ hệ thống hóa các cơ sở lý luận về hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại và từ đó đề ra các giải pháp để hạn chế rủi ro tín dụng 2 3 Phương pháp nghiên cứu - Nhằm làm nổi bật vấn đề nghiên cứu, đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu như phương pháp thống kê, phương pháp tổng hợp, phương pháp. .. Rủi ro tín dụng có những đặc điểm cơ bản sau: - Rủi ro tín dụng mang tính gián tiếp: Trong quan hệ tín dụng, ngân hàng chuyển giao quyền sử dụng vốn cho khách hàng Rủi ro tín dụng xảy ra khi khách hàng gặp những tổn thất và thất bại trong quá trình sử dụng vốn Hay nói cách khác những rủi ro trong hoạt động kinh doanh của khách hàng là nguyên nhân chủ yếu gây nên rủi ro tín dụng của ngân hàng 7 - Rủi. .. khoản mục tín dụng trong tổng tài sản có, khoản mục tín dụng trong tổng tài sản càng lớn thì lợi nhuận sẽ lớn nhưng đồng thời rủi ro tín dụng cũng rất cao Tỷ lệ xóa nợ ‫܂‬ỷ ‫ܔ‬ệ ‫ܠ‬ó‫ܖ ܉‬ợ = ࡯áࢉ ࢑ࢎ࢕ả࢔ ࢞óࢇ ࢔ợ ࢘ò࢔ࢍ ࢞ ૚૙૙% ࢀổ࢔ࢍ ࢊư ࢔ợ ࢉࢎ࢕ ࢜ࢇ࢟ 1.5 Phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại 1.5.1 Khái niệm về phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng Phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng là... sử dụng vốn và làm hạn chế việc mở rộng hoạt động tín dụng của các NHTM Do đó việc phát triển tín dụng phải đi đôi với chất lượng tín dụng Vì vậy các giải pháp tốt trong quản lý rủi ro tín dụng là vấn đề quan tâm hàng đầu của các ngân hàng nhằm tạo ra sự tăng trưởng tín dụng một cách ổn định, bền vững 1.5.2 Xây dựng chương trình quản trị rủi ro nhằm phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng. .. biện pháp xử lý khi xảy ra tổn thất Chương 1 cũng nêu rõ sự cần thiết phải xử lý rủi ro tín dụng theo thông lệ quốc tế, kinh nghiệm ở một số nước và bài học áp dụng cho Vietinbank trong tình hình hiện nay 26 Chương 2: THỰC TRẠNG HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM 2.1 Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển Ngân Hàng TMCP Công. .. MỞ ĐẦU 1 Đặt vấn đề Hoạt động tín dụng là nghiệp vụ chủ yếu, mang lại nguồn thu nhập chính tại ngân hàng thương mại, rủi ro tín dụng cao sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả hoạt động kinh doanh ngân hàng Rủi ro tín dụng luôn tồn tại trong hoạt động tín dụng, không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro tín dụng mà chỉ có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa hoặc giảm thiểu khi rủi ro xảy ra Đứng trước những thời . về hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại. 3 Chương 2: Thực trạng hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam. Chương 3: Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng. tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam. 4 Chương 1: TỔNG QUAN VỀ HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng thương. phận là rủi ro lựa chọn, rủi ro bảo đảm và rủi ro nghiệp vụ. Rủi ro tín dụng Rủi ro giao dịch Rủi ro lựa chọn Rủi ro bảo đảm Rủi ro nghiệp vụ Rủi ro danh mục Rủi ro nội tại Rủi ro tập