BỘ Y TÊ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Dược HÀ NỘI ♦♦♦ PHƯƠNG NGUYỄN HƯƠNG PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG CÂP PHÁT VÀ GIÁM SÁT SỬ DỤNG THUỐC TẠI BỆNH VIỆN THANH NHÀN - HÀ NỘI, GIAI ĐOẠN 2006 - 2008 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Dược sĩ ĐẠI HỌC KHÓA 2004-2009 Người hướng dẫn : TS. Nguyễn Thị Song Hà Nơi thực hiện đề tà i: Bệnh viện Thanh Nhàn - Hà Nội Bộ môn Quản lý và Kinh tế Dược Thời gian thực hiện : tháng 10/2008- 4/2009 HÀ NỘI - 2009 Lời cảm ơn Được học tập, phấn đấu dưới mái trường Dược thân yêu là một niềm vinh hạnh râì lớn của tôi, đó là những phút giây hạnh phúc sẽ theo tôi suốt cuộc đời. Khòng thế quên được hình ánh tận tụy ân cần dạy dỗ của những người ihày, không thế quên được những người bạn đã luôn sát cánh cùng tôi vượt qua mọi khó khăn trong học tập cũng như trong cuộc sống, sắp đến thời điểm phải xa mái trường Dược thân yêu, một bước ngoặt quan trọng của cuộc đời, tôi xin gửi lời cám ơn chân thành tới: TS. Nguyễn Thị Song Hà, phó chủ nhiệm bộ môn Quản lý và Kinh tế Dược, người thày đã tận tình chỉ bảo, hướng dãn giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô trong bộ môn Quản lý và Kinh tê Dược đã trang bị cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm quý báu để tôi có thể hoàn thành luận văn này. Xin gửi lời cám ơn tới DS. Trần Thị Thu Hà, người đã giúp tôi rất nhiều trong quá trình hoàn thành khóa luận. Xin trân trọng cảm ơn Ths.Ds. B ế Thị Ái Việt, trưởng khoa Dược bệnh viện Thanh Nhàn Hà Nội, Ths.Ds. Nguyễn Thanh Hải, cùng với các y bác sĩ trong bệnh viện đã nhiệt tình chỉ bảo và cung cấp cho tôi những thông tin và những số liệu để hoàn thành khóa luận. Xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, phỏng Đào tạo và các thầy cô trường Đại Học Dược Hà Nội đã giảng dạy và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho quá trình học tập và nghiên cứu của tôi tại trường. Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết 0fn chân thành và sâu sắc tới gia đinh và bạn bè, những người luôn bên tôi trong những giờ phút khó khăn. Hà Nội, tháng 5 năm 2009 MỤC LỤC Trang Chữ viết tắt Danh mục bảng Danh mục hình ĐẶT VẤN ĐỂ 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 3 1.1. Hoạt động cung ứng thuốc trong bệnh viện 3 1.1.1. Lựa chọn thuốc 3 1.1.2. Mua thuốc 6 1.1.3. Cấp phát thuốc 8 1.1.4. Giám sát việc sử dụng thuốc 13 1.2. Một vài nét về thực trạng cung ứng thuốc của các bệnh viện Việt Nam trong những năm gần đây 16 1.3. Hội đồng thuốc và điều trị 20 1.1.1. Khái niệm Hội đồng thuốc và điều trị 20 1.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng thuốc và điều trị. 20 1.1.3. Tổ chức Hội đồng thuốc và điều trị 21 1.4. Bệnh viện Thanh Nhàn - Hà Nội 21 1.4.1. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ của bệnh viện Thanh Nhàn 21 1.4.2. Cơ cấu nhán lực bệnh viện Thanh Nhàn 21 1.4.3. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ của khoa Dược bệnh viện 22 1.4.4. Mô hình tổ chức và cơ cấu nhân lực của khoa Dược bệnh viện 23 1.5. Tổng quan về các đề tài nghiên cứu về cung ứng thuốc bệnh viện và hướng nghiên cứu mới của đề tài 25 CHƯƠNG 2: Đ ốl TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu 26 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu 26 2.3. Nội dung nghiên cứu 27 2.4. Phương pháp nghiên cứu 28 2.4.1. Phương pháp mô tả hồi cứu 28 2.4.2. Phương pháp phân tích của quản trị học 28 2.4.3. Phương pháp phán tích xử lý số liệu 28 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN cứu 3.1. Phân tích việc cấp phát thuốc tại khoa Dược bệnh viện Thanh Nhàn - Hà Nội giai đoạn 2006 . 2008 29 3.1.1. Phân tích việc quản lý cấp phát thuốc tại bệnh viện 29 3.1.1.1. Quy trình cấp phát thuốc 29 3.1.1.2. Quy trình cấp phát thuốc cho bệnh nhân nội trú, ngoại trú 30 3.1.2. Phân tích công tác tồn trữ thuốc tại bệnh viện 32 3.I.2.I. Hệ thống kho 32 3.1.2.2 Hoạt động quản lý nghiệp vụ kho 34 3.1.2.3. Quản lý hàng tồn k h o 36 3.2. Phân tích hoạt động giám sát sử dụng thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn Hà Nội, giai đoạn 2006-2008 39 3.2.1. Tình hình khám chữa bệnh và sử dụng thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn 40 3.2.2. Hoạt động giám sát sử dụng thuốc tại bệnh viện 44 3.2.2.1. Giám sát việc thực hiện danh mục thuốc 44 s.2.2.2. Giám sát việc kê đơn thuốc cho bệnh nhân 46 3.2.3. Hoạt động của tổ Dược lâm sàng 48 3.2.4. Hoạt động thông tin thuốc của bệnh viện 49 CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 55 4.1. Về hoạt động cấp phát thuốc 55 4.2. Về hoạt động giám sát sử dụng thuốc 57 KẾT LUẬN VÀ ĐỂ XUẤT 60 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHU LUC ADR Adverse Drug Reaction (Tác dụng không mong muốn của thuốc) BHYT Bảo hiểm y tế BVTNHN Bệnh viện Thanh Nhàn Hà Nội BYT Bộ y tế CSSK Qiăm sóc sức khỏe DMT Danh mục thuốc DMTBV Danh mục thuốc bệnh viện DNNN Doanh nghiệp nhà nước DS Dược sĩ DSĐH Dược sĩ đại học DSLS Dược sĩ lâm sàng ĐTĐ Đái tháo đường FEFO Fừst Expridate First Out GSP Good Storage Practice HĐT & ĐT Hội đồng thuốc và điều tiỊ HSD Hạn sử dụng KCB Khám chữa bệnh KHTH Kế hoạch tổng hợp MHBT Mô hình bệnh tật QLD Quản lý dược riY Thuốc thiết yếu TCKT Tài chính kế toán DANH MỤC BẢNG Bảng Tên bảng Trang Bảng 1.1 Tỷ trọng tiền thuốc sản xuất tại Việt Nam sử dụng trong bệnh viện 17 Bảng 1.2. Cơ cấu nhân lực bệnh viện Thanh Nhàn - Hà Nội năm 2006-2008 22 Bảng 1.3. Cơ cấu nhân lực của khoa Dược bệnh viện Thanh Nhàn - Hà Nội 24 Bảng 3.1. Số lượng các trang thiết bị bảo quản thuốc của bệnh viện 34 Bảng 3.2. Giá trị tiền thuốc xuất, nhập, tồn kho của khoa Dược BVTNHN từ năm 2006 - 2008 37 Bảng 3.3. Giá trị tiền thuốc dự trữ của BVTNHN các năm 2006 - 2008 37 Bảng 3.4. Tình hình tồn trữ thuốc và mức độ phục vụ thuốc của BVTNHN năm 2007- 2008 39 Bảng 3.5. Số lượng bệnh nhân đến KCB tại bệnh viện Thanh Nhàn giai đoạn 2006 - 2008 40 Bảng 3.6. Kinh phí sử dụng thuốc cho các đối tượng bệnh nhân các năm 2006-2008 40 Bảng 3.7. Các nhóm bênh có tỉ lê cao nhất tai BVTNHN giai đoan 2006-2008 42 Bảng 3.8. Tình hình sử dụng một số nhóm thuốc tại bệnh viện năm 2006-2008 42 Bảng 3.9. Số lượng báo cáo ADR qua các năm của BVTNHN 52 DANH MỤC HÌNH Hình Tên hình Trang Hình 1.1. Chu trình cung ứng thuốc trong bệnh viện 3 Hình 1.2. Các yếu tố quyết định đến việc xây dựng DMTBV 4 Hình 1.3. Chu trình mua thuốc 7 Hình 1.4. Quy trình cấp phát thuốc trong bệnh viện 9 íTinh 1.5. Các yếu tố dẫn đến việc sử dụng thuốc không hợp lý 14 Hình 1.6. Sơ đồ chu trình quản lý sử dụng thuốc 14 Hình 1.7. Quá trình thực hiện sử dụng thuốc 16 Hình 1.8. Sơ đồ tổ chức khoa Dược 23 Hình 2.1. Tóm tắt nội dung và các chỉ tiêu nghiên cứu của đề tài 27 Hình 3.1. Qui trình cấp phát thuốc tại khoa Dược bệnh viện Thanh Nhàn 29 Hình 3.2. Qui trình cấp phát thuốc cho bệnh nhân nội trú 30 Hình 3.3. Sơ đồ hệ thống kho Dược bệnh viện Thanh Nhàn Hà Nội 32 Hình 3.4. Sơ đồ mô tả qui trình thực hiện nghiệp vụ kho 35 Hình 3.5. Biểu đồ biểu diễn giá trị thuốc dự trữ và giá trị bình quân sử dụng thuốc trong 1 tháng của BVTNHN qua các năm 2006 - 2008 38 Hình 3.6. Biểu đồ biểu diễn kinh phí sử dụng thuốc cho các đối tượng bệnh nhân các năm 2006 - 2008 41 Hình 3.7. Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ tiền thuốc của một số nhóm thuốc sử dụng tại BVTNHN 43 Hình 3.8. Quy trình giám sát thực hiên danh mục thuốc 45 Hình 3.9. Quy trình bình bệnh án bệnh viện Thanh Nhàn - Hà Nội 49 Hình 3.10. Biểu đồ biểu diễn số lượng ADR kháng sinh so với tổng ADR ở BVTNHN 52 Hình 4.1. Mối quan hệ 3P trong bệnh viện 58 ĐẬT VẤN ĐỂ Bệnh viện là nơi khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, là nơi thực hiện năng lực và vai trò của ngành Y tế trong chiến lược chăm sóc và bảo vệ sức khỏe con người. Trong đó, khoa Dược giữ vai trò quan trọng trong công tác cung ứng thuốc thường xuyên, đầy đủ, kịp thòd và đảm bảo chất lượng. Hiện nay, thị trường thuốc phát triển liên tục với sự đa dạng và phong phú về chủng loại cũng như nguồn cung cấp. Nhu cầu sử dụng thuốc trong bệnh viện ngày càng cao, công tác cung ứng thuốc trong bệnh viện đã đạt được những thành tựu nhất định. Hầu hết các bệnh viện đều đã thành lập Hội đồng thuốc và điều tri, công tác theo dõi tác dụng phụ được tăng cường. Hệ thống bệnh viện đang sử dụng 65% thuốc sản xuất trong nước về chủng loại, phần còn lại là thuốc nhập từ nước ngoài [18]. Tuy nhiên công tác cung ứng thuốc còn nhiều bất cập: tại các bệnh viện, thuốc được mua từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó tỷ lệ mua từ các DNNN không nhiều; giá thuốc cao hơn thị trường ở một số bệnh viện [17]. Có quá nhiều thuốc trong một đơn, kê thuốc vói tên biệt dược gây tình trạng lạm dụng thuốc và sử dụng thuốc không hợp lý. Tại các bệnh viện đã thành lập tổ Dược lâm sàng và thông tin thuốc thực hiện hướng dẫn sử dụng thuốc an toàn hiệu quả và cung cấp thông tin cho bác sĩ điều trị. Tuy nhiên hoạt động đó có thực sự hiệu quả? Bệnh viện Thanh Nhàn - Hà Nội là bệnh viện đa khoa hạng 1 trực thuộc Sở Y Tế Hà Nội với 2 chuyên khoa đầu ngành là Nội và Chẩn đoán hình ảnh. Vói nhiệm vụ khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân nội, ngoại thành Hà Nội. Hiện nay bệnh viện Thanh Nhàn có khoảng 460 giường bệnh, vói 6 khu nhà khám chữa bệnh và hơn 800 cán bộ nhân viên. Trong bệnh viện thông tin thuốc được coi là một công tác quan trọng. Đơn vị thông tin thuốc đã tham gia các buổi bình bệnh án, tư vẵh cho bác sĩ trong quá trình điều tiỊ, nhưng vẫn còn một số hạn chế [25]. Từ nhiều năm nay bệnh viện luôn được đánh giá là bệnh viện làm tốt công tác Dược, và để có được những đánh giá chửứi xác nhất về hoạt động cung ứng thuốc của bệnh viện Thanh Nhàn, chúng tôi thực hiện đề tài nghiên cứu: 'Thân tích hoạt động cấp phát và giám sát sử dụng thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn - Hà Nội, giai đoạn 2006 - 2008” nhằm mục tiêu: /. Phán tích hoạt động cấp phát thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn - Hà Nội, giai đoạn 2006-2008. 2. Phân tích hoạt động giám sát sử dụng thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn Hà Nội, giai đoạn 2006-2008. Từ đó giúp cho các nhà quản lý có những nhìn nhận, đánh giá, tìm ra các biện pháp nâng cao chất lượng cung ứng thuốc, nhất là trong lĩnh vực cấp phát và giám sát sử dụng thuốc tại bệnh viện. [...]... - Hà Nội • Các bác sĩ, dược sĩ và các cán bộ y tế trong bệnh viện 2.2 THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM n g h i ê n CỨƯ - Thời gian: từ tháng 10 /2008 - 4/2009 - Địa điểm nghiên cứu: + Bộ môn Quản lý và Kinh tế dược, trường Đại Học Dược Hà Nội + Bệnh viện Thanh Nhàn Hà Nội 26 2.3 NỘI DUNG NGHIÊN c ú ư Phân tích, đánh giá một số hoạt động cung ứng thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn - Hà Nội, giai đoạn 2006 - 2008 Phân. .. chưa đề cập đến vấn đề về cấp phát và giám sát sử dụng thuốc Đặc biệt là về lĩnh vực Dược lâm sàng và hoạt động của đơn vị thông tin thuốc trong bệnh viện Để có một cái nhìn toàn cảnh về hoạt động cung ứng thuốc BVTNHN trong những năm gần đây, chúng tôi xin tiến hành nghiên cứu về hoạt động cấp phát và giám sát sử dụng thuốc giai đoạn 20062 008 25 CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU... Hoạt động cung ứng thuốc tại khoa Dược BVTNHN, thông qua: • Danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện • Các báo cáo về bệnh tật từ năm 2006- 2008 • Sổ sách xuất, nhập, thống kê sử dụng thuốc hàng năm lưu tại khoa Dược • Báo cáo tài chính về giá trị thuốc xuất, nhập, tồn tại phòng TCKT • Sổ theo dõi ADR lưu tại phòng KHTH • Các văn bản và tài liệu liên quan đến vấn đề cung ứng thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn. .. c ú ư VỀ CUNG ÚNG THUỐC BỆNH VIỆN VÀ HƯỚNG NGHIÊN c ú u MỚI CỦA ĐỀ TÀI Trong những năm gần đây, có nhiều công trình nghiên cứu về hoạt động cung ứng thuốc bệnh viện như bệnh viện phụ sản, bệnh viện E, bệnh viện Saint Paul, [20], [21] Năm 2008 đã có đề tài nghiên cứu cung ứng thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn Hà Nội BVTNHN là một bệnh viện đa khoa có MHBT đa dạng gồm rất nhiều loại bệnh, DMTBV phong phú... viện Thanh Nhàn • Vị trí: bệnh viện Thanh Nhàn là bệnh viện đa khoa hạng 1 trực thuộc Sở Y tế Hà Nội • Chức năng: • Cấp cứu, khám bệnh, chữa bệnh • Đào tạo các bộ y tế • Nghiên cứu khoa học về y học • Chỉ đạo tuyến dưới về chuyên môn kỹ thuật • Phòng bệnh • Hợp tác quốc tế • Quản lý kinh tế 1.4.2 Cơ cấu nhân lực của bệnh viện Thanh Nhàn Cơ cấu nhân lực bệnh viện Thanh Nhàn được thể hiện ở bảng 1.2 Giai. .. 2008 Phân tích ; ' hoạt động cấp phát 'Ệ ậ thuốc f? Phân tích hoạt động giám sát sử dụng thuốc - Quy trình cấp phát, - Bảo quản, tồn trữ - Biên bản kiểm kê - Báo cáo xuất,nhập, tồn - Quy trình thực hiện nghiệp vụ kho - O iế độ báo cáo, lưu trữ hồ sờ 4í'i - Tình hình sử dụng thuốc tại BV vi - Quy trình thay thế, bổ sung danh mục thuốc - Hoạt động của HĐT 8l ĐT trong việc giám sát sử dụng thuốc - Công... đại học và trên đại học Để đảm bảo sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả thì hoạt động thông tin thuốc đóng vai trò rất quan trọng Các bệnh viện đã bước đầu thành lập đơn vị thông tin thuốc của mình, việc áp dụng thông tin để quản lý và cấp phát thuốc tại một số khoa Dược bệnh viện là một tiến bộ đáng kể của khối 18 Dược bệnh viện Ngoài các bệnh viện lớn trực thuộc trung ương, một số bệnh viện tỉnh... tin về sử dụng, tiêu thụ: thông qua các báo cáo sử dụng, đánh giá lại những thuốc đã lựa chọn để chuẩn bị cho chu kỳ tiếp theo 1.1.3 Cấp phát thuốc Sau khi thuốc đã nhập vào kho, khoa Dược tồn trữ bảo quản, cấp phát thuốc, hóa chất, hàng tiêu hao đến các khoa lâm sàng và cận lâm sàng phục vụ bệnh nhân Thông thường khoa Dược các bệnh viện cấp phát thuốc theo sơ đồ sau: Hình 1.4 Quy trình cấp phát thuốc. .. xếp hạng bệnh viện thì hiện nay điều này đã được cải thiện: bệnh viện hạng 1 và hạng 2 được sử dụng thuốc với cùng một chế độ; tương tự là bệnh viện hạng 3 và không hạng [31] ❖ Danh mục thuốc chủ yếu sử dụng tại các cơ sở KCB: ngày 01 tháng 2 năm 2008 Bộ Y Tế đã ban hành quyết định 05 /2008/ QĐ-BYT về việc ban hành danh mục thuốc chữa bệnh chủ yếu tại các cơ sở KCB đảm bảo nhu cầu điều trị và thanh toán... năm 2006 (11,23USD/ người) 16 Tỷ trọng thuốc sản xuất tại Việt Nam sử dụng tại các bệnh viện chiếm gần 50% giá trị tiền thuốc sử dụng tại các bệnh viện Thuốc sản xuất tại Việt Nam chủ yếu là thuốc generic, giá thấp hơn so với thuốc nhập ngoại nên giảm chi phí KCB và kết quả này phù hơp với thị phần thuốc sản xuất trong nước tại thị trường Việt Nam theo giá trị tiền thuốc Bảng 1.1 Tỷ trọng tiền thuốc . cứu: 'Thân tích hoạt động cấp phát và giám sát sử dụng thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn - Hà Nội, giai đoạn 2006 - 2008 nhằm mục tiêu: /. Phán tích hoạt động cấp phát thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn - Hà. dụng thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn Hà Nội, giai đoạn 2006- 2008 39 3.2.1. Tình hình khám chữa bệnh và sử dụng thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn 40 3.2.2. Hoạt động giám sát sử dụng thuốc tại bệnh viện. viện Thanh Nhàn - Hà Nội, giai đoạn 2006- 2008. 2. Phân tích hoạt động giám sát sử dụng thuốc tại bệnh viện Thanh Nhàn Hà Nội, giai đoạn 2006- 2008. Từ đó giúp cho các nhà quản lý có những nhìn