BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM NGUYỄN THU HIỀN QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG ANH CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 60.34.05 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ TÂM HÀ NỘI, NĂM 2014 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Nguyễn Thu Hiền Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến giáo viên hướng dẫn khoa học PGS. TS. Nguyễn Thị Tâm. Cô đã dành nhiều tâm huyết, tận tình hướng dẫn chỉ bảo tôi trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến các giáo viên Khoa Kế toán & Quản trị kinh doanh, Bộ môn Kế toán tài chính Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi thực hiện đề tài này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Chi cục thuế Huyện Đông Anh, Đội Tổng hợp nghiệp vụ dự toán-Kê khai kế toán thuế và tin học đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thu thập tài liệu cho đề tài. Trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài, tôi đã nhận được nhiều sự giúp đỡ, động viên, khích lệ rất nhiều từ phía gia đình và bạn bè. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và ghi nhận những tình cảm quí báu đó. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Thu Hiền Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT vii DANH MỤC CÁC BẢNG viii DANH MỤC SƠ ĐỒ viii 1. PHẦN 1. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 PHẦN 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ 4 THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN 4 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THUẾ TNCN 4 2.1.1. Khái niệm và đặc điểm của thuế TNCN 4 2.1.1.1. Khái niệm về thuế Thu nhập cá nhân 4 2.1.1.2. Đặc điểm thuế thu nhập cá nhân 6 2.1.2. Vai trò của thuế thu nhập cá nhân 7 2.1.2.1. Đối với nền kinh tế - xã hội 7 2.1.2.2. Đối với hệ thống thuế 8 2.1.3. Nội dung cơ bản của Luật thuế TNCN hiện hành ở Việt Nam có liên quan đến cá nhân cư trú 9 2.1.3.1. Đối tượng nộp thuế 9 2.1.3.2 Thu nhập chịu thuế 9 2.1.3.3. Thu nhập không thuộc diện chịu thuế 10 2.1.3.4. Các khoản thu nhập được miễn thuế 11 2.1.3.5. Căn cứ tính thuế 12 2.1.3.6. Kê khai, nộp thuế và quyết toán thuế 20 2.2. QUẢN LÝ THUẾ TNCN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN CƯ TRÚ 23 2.2.1. Khái niệm quản lý thuế TNCN 23 2.2.2. Phương pháp quản lý thuế TNCN đối với cá nhân cư trú 26 2.2.2.1. Phương pháp khấu trừ tại nguồn 26 2.2.2.2. Phương pháp kê khai trực tiếp 26 2.2.3. Nội dung quản lý thuế TNCN 27 2.2.3.1. Quản lý người nộp thuế 27 2.2.3.2. Quản lý căn cứ tính thuế 28 2.2.3.3. Tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế 29 2.2.3.4. Thanh tra, kiểm tra thuế thu nhập cá nhân 30 2.2.4. Đặc điểm của công tác quản lý thuế TNCN 31 2.2.5. Nguyên tắc quản lý thuế TNCN 31 2.2.5.1. Tuân thủ pháp luật 32 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page iv 2.2.5.2. Đảm bảo tính hiệu quả 32 2.2.5.3. Thúc đẩy ý thức tự tuân thủ của NNT 32 2.2.5.4. Công khai, minh bạch 33 2.2.5.5. Tuân thủ và phù hợp với các chuẩn mực và thông lệ quốc tế 33 2.2.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế TNCN 33 2.2.6.1. Các nhân tố từ phía Nhà nước và các cơ quan quản lý Nhà nước 33 2.2.6.2. Các nhân tố từ phía cơ quan thuế 34 2.2.6.3.Các nhân tố từ phía người nộp thuế 36 2.3. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THUẾ TNCN 36 2.3.1. Kinh nghiệm quản thuế TNCN của một số nước trên thế giới 36 2.3.1.1. Về chính sách Thuế Thu nhập cá nhân 37 2.3.1.2. Về quản lý thuế Thu nhập cá nhân 42 2.3.1.3. Xu hướng cải cách chính sách thuế TNCN 44 2.3.2. Kinh nghiệm quản lý thuế của một số CQT trên địa bàn Hà Nội 45 2.3.2.1. Kinh nghiệm quản lý thuế của Cục thuế Hà Nội 46 2.3.2.2. Kinh nghiệm quản lý thuế của Chi cục thuế huyện Từ Liêm 49 2.4. Tống quan về vấn đề nghiên cứu 51 PHẦN 3. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU 54 VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 54 3.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU 54 3.1.1 Đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Đông Anh 54 3.1.1.1 Điều kiện tự nhiên 54 3.1.1.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội 54 3.1.2. Giới thiệu về Chi cục thuế huyện Đông Anh - Hà Nội 56 3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 60 3.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu 60 3.2.2. Phương pháp thu thập thông tin 60 3.2.3. Phương pháp phân tích thông tin 62 3.3. HỆ THỐNG CHỈ TIÊU NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ TNCN 62 3.3.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá kết quả và chất lượng công tác quản lý thuế TNCN 62 3.3.2. Nhóm chỉ tiêu đánh giá tính tuân thủ pháp luật thuế TNCN của NNT 63 PHẦN 4: QUẢN LÝ THUẾ TNCN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG ANH THÀNH PHỐ HÀ NỘI 66 4.1. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ TNCN Ở HUYỆN ĐÔNG ANH 66 4.1.1.Kết quả thu thuế TNCN ở huyện Đông Anh 66 4.1.2. Quản lý đối tượng người nộp thuế và cấp MST TNCN tại huyện Đông Anh 68 4.1.3. Quản lý thu nhập tính thuế tại Chi cục thuế huyện Đông Anh 72 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page v 4.1.3.2. Quản lý giảm trừ gia cảnh 74 4.1.4. Quản lý thu nộp và quản lý nợ, cưỡng chế nợ thuế TNCN 75 4.1.4.1. Quản lý thu nộp thuế TNCN 75 4.1.4.2. Công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế 78 4.1.5. Công tác quản lý kê khai, quyết toán thuế 79 4.1.6. Công tác quản lý hoàn thuế 81 4.1.7. Tình hình thanh kiểm tra thu nộp thuế TNCN 82 4.1.9. Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế TNCN tại Chi cục thuế huyện Đông Anh 87 4.1.9.1. Nhân tố khách quan 87 4.1.9.2. Nhân tố chủ quan 88 4.1.3 Đánh giá chung về công tác quản lý thuế TNCN trên địa bàn huyện Đông Anh 90 4.1.3.1. Kết quả đạt được 90 4.1.3.2. Hạn chế và nguyên nhân 94 4.1.3.2.1. Hạn chế 94 4.1.3.2.2. Nguyên nhân 96 4.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ TNCN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG ANH GIAI ĐOẠN 2014-2016 101 4.2.1. Định hướng, mục tiêu quản lý thu thuế TNCN huyện Đông Anh giai đoạn 2015-2020 101 4.2.1.1 Định hướng phát triển kinh tế huyện Đông Anh giai đoạn 2015 - 2020 101 4.2.1.2 Mục tiêu quản lý thuế TNCN địa bàn huyện Đông Anh 102 4.2.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế TNCN trên địa bàn huyện Đông Anh 103 4.2.2.1. Tăng cường quản lý đối tượng nộp thuế 103 4.2.2.2. Nâng cao chất lượng công tác quản lý căn cứ tính thuế 104 4.2.2.3. Cải tiến công tác quản lý nợ thu nợ và cưỡng chế thuế 106 4.2.2.5. Đầu tư cơ sở hạ tầng, vật chất phục vụ công tác quản lý thuế TNCN 108 4.2.2.7. Tăng cường công tác phối hợp của hệ thống chính quyền và cơ quan chức năng 112 4.2.2.9. Tăng cường thanh tra, kiểm tra thuế TNCN 113 4.3. Các điều kiện để thực hiện giải pháp 114 4.3.1. Hoàn thiện các văn bản hướng dẫn thi hành Luật thuế TNCN . 114 4.3.2. Xây dựng quy trình quản lý thuế TNCN 117 4.3.3. Hoàn thiện các quy định pháp luật để kiểm soát tài sản và thu nhập 118 4.3.4. Xây dựng hành lang pháp lý cho dịch vụ tư vấn thuế 118 PHẦN 5. KẾT LUẬN & KIẾN NGHỊ 119 5.1. KẾT LUẬN 119 5.2. Kiến nghị 120 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page vi 5.2.1. Kiến nghị đối với Đảng và Nhà nước 120 5.2.2. Đối với Bộ Tài chính 120 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 123 PHỤ LỤC 1 126 PHỤ LỤC 2 128 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CQT Cơ quan thuế NNT Người nộp thuế TNCN Thu nhập cá nhân NSNN Ngân sách nhà nước MST Mã số thuế TNHH Trách nhiệm hữu hạn BĐS Bất động sản TLTC Tiền lương, tiền công SXKD Sản xuất kinh doanh NQD Ngoài quốc doanh Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page viii DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu bảng Tên bảng Trang 3.1 Tình hình nhân lực Chi cục thuế huyện Đông Anh 58 3.1 Phân bổ mẫu điều tra trên địa bàn huyện Đông Anh 61 4.1 Kết quả thu NSNN và thuế TNCN trên địa bàn huyện Đông Anh 65 4.2 Tình hình cấp MST TNCN trên địa bàn huyện Đông Anh 69 4.3 Tình hình đăng ký giảm trừ gia cảnh người phụ thuộc 73 4.4 Thực trạng nộp thuế TNCN theo từng nguồn thu nhập tại CCT huyện Đông Anh 75 4.5 Tình hình nợ thuế TNCN tại Chi cục thuế huyện Đông Anh quản lý đến thời điểm 31/12/2013 77 4.6 Số lượng người tham gia quyết toán thuế TNCN 79 4.7 Kết quả hoàn thuế TNCN tại Chi cục thuế huyện Đông Anh 80 4.8 Kết quả kiểm tra thuế TNCN tại Chi cục thuế huyện Đông Anh 81 4.9 Tổng hợp ý kiến đánh giá về công tác tuyên truyền, hỗ trợ chính sách thuế TNCN 83 4.10 Tổng hợp ý kiến về đối tượng phải quyết toán thuế TNCN 84 4.11 Tổng hợp ý kiến đánh giá về thủ tục quyết toán thuế TNCN 85 DANH MỤC SƠ ĐỒ Số hiệu sơ đồ Tên sơ đồ Trang 3.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy của Chi cục thuế huyện Đông Anh 59 4.1 Sơ đồ quy trình thu thuế TNCN 67 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế Page 1 1. PHẦN 1. 1. Tính cấp thiết của đề tài Sau gần 30 năm thực hiện công cuộc đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn và toàn diện, đất nước đã thoát ra khỏi khủng hoảng xã hội, kinh tế tăng trưởng khá nhanh, thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN được hình thành. Về cơ bản, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước được đẩy mạnh, đời sống xã hội được nâng cao, văn hoá xã hội tiến bộ gắn với phát triển kinh tế; đời sống các tầng lớp nhân dân được cải thiện, an ninh chính trị được giữ vững; vị thế nước ta trên trường quốc tế được nâng cao. Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, hướng tới mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” thì công tác thuế, phí được xác định có nhiệm vụ huy động đầy đủ các nguồn thu vào Ngân sách Nhà nước (NSNN), để từ đó vừa đảm bảo nhu cầu chi tiêu thường xuyên của Nhà nước, vừa giành phần lớn nguồn lực tài chính cho tích luỹ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Mục tiêu của Đảng và Nhà nước là phải huy động tỷ lệ GDP vào NSNN hàng năm khoảng 21-22%, trong đó từ thuế và phí khoảng từ 19 - 20%, tốc độ tăng trưởng thu NSNN hàng năm trên 10%. Đặc biệt là mở rộng diện thuế trực thu và tăng tỷ lệ thu từ thuế trực thu. Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là một là một loại thuế tạo nguồn thu quan trọng của NSNN. Hiện nay, ở các nước phát triển, tỷ trọng thu ngân sách của thuế TNCN chiếm rất cao từ 30% đến 40%, có nước lên đến 50% như Mỹ, Nhật, Canada. Các nước đang phát triển chiếm từ 15% - 30% như Thái Lan, Ma-lai-xia Đối với nước ta, thuế TNCN bắt đầu áp dụng từ năm 1991 với tên gọi là Pháp lệnh thuế thu nhập với người có thu nhập cao. Để phù hợp với điều kiện của từng giai đoạn lịch sử, từ đó đến nay, Pháp lệnh đã nhiều lần được sửa đổi bổ sung, và cụ thể nhất là tại kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XII, Luật thuế TNCN đã được thông qua và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2009. Ngày 22/11/2012, tại kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XIII, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế TNCN đã được thông qua và có hiệu lực thi hành kể từ ngày [...]... là thu nhập tính thu nhân (x) với thu suất 2.1.3.6 Kê khai, nộp thu và quyết toán thu [ 9] a) Khai thu Trước khi khai thu thì NNT phải thực hiện đăng ký thu TNCN Các đối tượng phải đăng ký thu TNCN bao gồm: Tổ chức, cá nhân trả thu nhập, cá nhân có thu nhập chịu thu TNCN và người phụ thu c được giảm trừ gia cảnh Các tổ chức, cá nhân trả thu nhập thu c diện chịu thu TNCN và cá nhân có thu nhập. .. quản lý thu TNCN địa bàn huyện Đông Anh - TP Hà Nội trong thời gian tới 2.2 Mục tiêu cụ thể (1) Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về thu TNCN, quản lý thu TNCN của Nhà nước đối với cá nhân nộp thu và các tổ chức chi trả thu nhập (2) Đánh giá thực trạng công tác quản lý thu TNCN do Chi cục thu huyện Đông Anh thực hiện (3) Đề xuất các giải pháp tăng cường công tác quản lý thu TNCN trên địa bàn. .. TNCN như sau: Thu thu nhập cá nhân là sắc thu trực thu đánh vào thu nhập chịu thu của cá nhân phát sinh trong kỳ tính thu [13] 2.1.1.2 Đặc điểm thu thu nhập cá nhân Thu TNCN có một số đặc điểm cơ bản sau: - Thứ nhất, Thu TNCN là một sắc thu thu c loại thu trực thu Người nộp thu đồng thời là người chịu thu Người chịu thu TNCN không có khả năng chuyển giao gánh nặng thu sang cho đối tượng... những chi phí phải trả cho các cá nhân để làm giảm thu nhập tính thu của doanh nghiệp nhằm trốn thu thu nhập doanh nghiệp thì các cá nhân nhận được những khoản trả nói trên sẽ phải nộp thêm thu TNCN đối với phần thu nhập nhận được kê khai tăng thêm đó Thu nhập của doanh nghiệp tăng thường kéo theo sự tăng lên của thu TNCN và thu thu nhập doanh nghiệp Tóm lại, Thu thu nhập cá nhân đóng vai trò rất... chức, cá nhân trả thu nhập - Đối với cá nhân thu c diện khai trực tiếp với cơ quan thu có thể lựa chọn hoàn thu hoặc bù trừ vào kỳ sau tại cùng cơ quan thu 2.2 QUẢN LÝ THU TNCN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN CƯ TRÚ 2.2.1 Khái niệm quản lý thu TNCN Quản lý thu thu nhập cá nhân là sự tác động có chủ đích của các cơ quan chức năng trong bộ máy Nhà nước đối với quá trình tính và thu thu thu nhập cá nhân để thay đổi... nước ta, đó là các thứ thu giá trị gia tăng, thu tiêu thụ đặc biệt, thu xuất khẩu, thu nhập khẩu … + Thu trực thu là các thứ thu trực tiếp huy động một phần thu nhập của các đối tượng có nghĩa vụ nộp thu Đặc điểm cơ bản của thu trực thu là đối tượng nộp thu và đối tượng chịu thu là một Nó đánh trực tiếp vào người nộp thu , tức là người có thu nhập chịu thu làm giảm phần thu nhập của họ Ở... trừ thu + Cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công do các tổ chức, cá nhân trả từ nước ngoài + Cá nhân, nhóm cá nhân kinh doanh nộp thu theo phương pháp kê khai Thời hạn nộp hồ sơ thu chậm nhất là ngày 30 của tháng đầu quý sau Cá nhân khác có thu nhập chịu thu TNCN không thu c các trường hợp trên thu c diện khai thu theo từng lần phát sinh b) Quyết toán thu Đối tượng phải quyết toán thu . .. giao gánh nặng thu cho người khác chịu Ở nước ta, đó là các thứ thu như thu thu nhập doanh nghiệp, thu thu nhập cá nhân, thu sử dụng đất nông nghiệp Bất kỳ một quốc gia nào có nền kinh tế vận động theo cơ chế thị trường đều coi thu thu nhập cá nhân là một sắc thu có tầm quan trọng lớn trong việc huy động nguồn thu cho ngân sách và thực hiện công bằng xã hội Thu thu nhập cá nhân trên thế giới... Thứ tư, Thu thu nhập cá nhân không bóp mép giá cả hàng hóa, dịch vụ Thu thu nhập cá nhân không cấu thành trong giá bán (giá thanh toán) hàng hóa, dịch vụ nên nó không tạo ra sự sai lệch giá cả của hàng hóa, dịch vụ - Thứ năm, Thu thu nhập cá nhân có diện đánh thu rất rộng, thể hiện trên 2 khía cạnh: một là đối tượng đánh thu TNCN là toàn bộ các khoản thu nhập của cá nhân thu c diện đánh thu không... Ngân sách trên địa bàn huyện Đông Anh, trong đó có tính cấp thiết của việc tăng cường công tác quản lý thu TNCN, tác giả đã chọn đề tài: Quản lý thu thu nhập cá nhân trên địa bàn huyện Đông Anh làm đề tài nghiên cứu để viết luận văn tốt nghiệp cao học 2 Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu chung Trên cơ sở đi sâu nghiên cứu thực trạng công tác quản lý thu TNCN tại Chi cục thu Đông Anh - TP Hà Nội, . đánh thu , thu được chia thành: + Thu thu nhập cá nhân, thu thu nhập doanh nghiệp … + Thu tài sản như thu sử dụng tài sản nhà nước (thu sử dụng đất nông nghiệp, thu tài nguyên …), thu . 4: QUẢN LÝ THU TNCN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG ANH THÀNH PHỐ HÀ NỘI 66 4.1. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU TNCN Ở HUYỆN ĐÔNG ANH 66 4.1.1.Kết quả thu thu TNCN ở huyện Đông Anh 66 4.1.2. Quản. sách Thu Thu nhập cá nhân 37 2.3.1.2. Về quản lý thu Thu nhập cá nhân 42 2.3.1.3. Xu hướng cải cách chính sách thu TNCN 44 2.3.2. Kinh nghiệm quản lý thu của một số CQT trên địa bàn