i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI NGUYỄN TRƯỜNG GIANG NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG CEFOPERAZON TRONG THUỐC TIÊM VÀ MẪU NƯỚC TIỂU TỰ TẠO BẰNG PHƯƠNG PHÁP VON-AMPE CỰC GIỌT THỦY NGÂN TREO LUẬN VĂN THẠC SĨ DƯỢC HỌC HÀ NỘI 2013 ii BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI NGUYỄN TRƯỜNG GIANG NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG CEFOPERAZON TRONG THUỐC TIÊM VÀ MẪU NƯỚC TIỂU TỰ TẠO BẰNG PHƯƠNG PHÁP VON-AMPE CỰC GIỌT THỦY NGÂN TREO LUẬN VĂN THẠC SĨ DƯỢC HỌC CHUYÊN NGÀNH: KIỂM NGHIỆM THUỐC- ĐỘC CHẤT MÃ SỐ: 60720410 Người hướng dẫn khoa học: TS.Vũ Đặng Hoàng HÀ NỘI 2013 iii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên tôi xin được gửi tới thầy giáo – T.S Vũ Đặng Hoàng lời biết ơn chân thành và sâu sắc nhất. Thầy là người đã trực tiếp giao đề tài và tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô Bộ môn Hóa Phân tích – Kiểm Nghiệm Trường Đại Học Dược Hà Nội, các anh chị kỹ thuật viên đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi về máy móc, trang thiết bị, cơ sở vật chất cũng như hóa chất, dụng cụ trong suốt quá trình tôi thực hiện đề tài. Và tôi cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô Phòng sau đại học và các thầy cô trường Đại Học Dược Hà Nội đã hướng dẫn, cho tôi kiến thức của 2 năm chương trình đào tạo thạc sỹ để tôi có thể hoàn thành tốt luận văn tốt nghiệp. Cuối cùng tôi xin được cảm ơn Bố mẹ và những người thân trong gia đình tôi, cảm ơn tất cả bạn bè, cảm ơn 2 bạn cộng sự - sinh viên Phan Hồng Phúc và Đào Thị Huyền đã luôn động viên, cổ vũ để tôi hoàn thành tốt luận văn của mình. Hà Nội – Tháng 08.2013 Nguyễn Trường Giang iv MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 2 1.1 PHƯƠNG PHÁP CỰC PHỔ 2 1.1.1. Phương pháp cực phổ xung thường (Normal Pulse Polarography – NPP) 4 1.1.2. Phương pháp cực phổ xung vi phân (Differential Pulse Polarography – DPP) 7 Hình 1.4 : Dạng điện áp phân cực trong phương pháp DPP 7 1.1.3. Các loại điện cực được sử dụng trong phương pháp von-ampe 8 1.1.3.1. Cực rắn hình đĩa ( Rotating disc electrode -RDE) 8 1.1.3.2. Điện cực màng thuỷ ngân (Thin mecury film electrode -TMFE) 9 1.1.3.3. Điện cực giọt thuỷ ngân 10 1.2. CEFOPERAZON 11 1.2.1. Công thức cấu tạo 11 1.2.2. Đặc điểm dược lý 12 1.2.2.1. Dạng dùng và hàm lượng: 12 1.2.2.2. Phổ kháng khuẩn 12 1.2.2.3. Dược động học: 13 1.2.2.5. Ðộ ổn định và bảo quản 14 1.3. Các phương pháp định lượng cefoperazon 14 CHƯƠNG 2 21 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 21 2.1. ĐỐI TƯỢNG - NGUYÊN LIỆU VÀ THIẾT BỊ 21 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 21 2.1.2. Nguyên liệu và thiết bị 22 2.1.2.1. Nguyên liệu: 22 2.1.2.2. Dụng cụ: 23 v 2.1.2.3. Máy móc thiết bị: 23 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 24 2.2.1. Xây dựng phương pháp định lượng cefoperazon bằng phương pháp Von – ampe tích góp xung vi phân 24 2.2.2. Ứng dụng phương pháp Von- ampe tích góp xung vi phân đã nêu để định lượng cefoperazon trong thuốc tiêm và mẫu nước tiểu tự tạo 24 2.2.3. Xử lý kết quả thực nghiệm 24 CHƯƠNG 3 26 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 26 3.1. Kết quả thực nghiệm và nhận xét 26 3.1.1. Chuẩn bị hóa chất 26 3.1.1.1. Pha đệm vạn năng (đệm Britton – Robinson) 26 3.1.1.2. Pha đệm acetat pH 4 26 3.1.1.3. Pha đệm phosphat pH 4 26 3.1.2. Chuẩn bị mẫu 27 3.1.3. Tìm hiểu cơ chế phản ứng khử cực của cefoperazon với điện cực giọt thủy ngân treo 27 3.1.4. Xây dựng phương pháp định lượng cefoperazon bằng cực phổ xung vi phân 29 3.1.4.1. Tối ưu hóa điều kiện phân tích 29 3.1.4.2. Khảo sát khoảng tuyến tính 36 3.1.4.3. Kiểm tra độ lặp và độ đúng 39 3.2. Ứng dụng phương pháp cực phổ xung vi phân để định lượng cefoperazon trong các chế phẩm 41 3.2.1. Chuẩn bị dung dịch thử 41 3.2.2. Kết quả định lượng 41 3.3. Ứng dụng phương pháp cực phổ xung vi phân để định lượng cefoperazon trong mẫu nước tiểu tự tạo 45 3.4. Bàn luận 47 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 51 vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Số thứ tự Chữ viết tắt Tên đầy đủ Ý nghĩa 01 HPLC High performance liquid chromatography Sắc ký lỏng hiệu năng cao 02 DPP Differential pulse polarography Cực phổ xung vi phân 03 NPP Normal pulse polarography Cực phổ xung thường 04 UV Ultra violet Tử ngoại 05 HMDE Hanging mercury drop electrode Điện cực giọt thủy ngân 06 TMFE Thin mecury film electrode Điện cực màng thủy ngân 07 RDE Rotating disc electrode Điện cực rắn hình đĩa 08 SMDE Static mercury drop electrode Điện cực giọt thủy ngân rơi cưỡng bức 09 SD Standard Deviation Độ lệch chuẩn 10 RSD Relative Standard Deviation Độ lệch chuẩn tương đối 11 B – R Britton – Robinson Đệm Britton – Robinson 12 CCF Central Composite Face Mô hình thiết kế mặt phức hợp trung tâm vii DANH MỤC CÁC BẢNG Số thứ tự Kí hiệu bảng Tên bảng Trang 01 Bảng 1.1 Các phương pháp định lượng cefoperazon 14 02 Bảng 2.1 Đối tượng nghiên cứu 21 03 Bảng 3.1 Các thông số máy đo cực phổ von – ampe vòng 27 04 Bảng 3.2 Các thông số đo cực phổ xung vi phân 29 05 Bảng 3.3 Kết quả đo cực phổ xung vi phân cefoperazon 0,03 ppm theo mô hình thiết kế mặt phức hợp trung tâm 32 06 Bảng 3.4 Các thông số tối ưu của phương pháp cực phổ xung vi phân 36 07 Bảng 3.5 Kết quả khảo sát tuyến tính của cefoperazon 36 08 Bảng 3.6 Kết quả khảo sát tuyến tính cefoperazon khi có mặt sulbactam 0,03 ppm 38 09 Bảng 3.7 Kết quả kiểm tra độ lặp và độ đúng của phương pháp với các dung dịch cefoperazon 0,03 ppm 40 10 Bảng 3.8 Kết quả kiểm tra độ lặp và độ đúng của phương pháp với các dung dịch cefoperazon 0,03 ppm khi có mặt sulbactam 0,03 ppm 40 viii 11 Bảng 3.9 Các thông số của quá trình sắc ký 43 12 Bảng 3.10 Kết quả định lượng cefoperazon trong các chế phẩm bằng cực phổ xung vi phân và HPLC 44 13 Bảng 3.11 Kết quả định lượng cefoperazon trong 4 mẫu kiểm soát chất lượng (n=6) 46 14 Bảng 3.12 Kết quả tìm lại nồng độ nước tiểu trong 3 ngày liên tiếp (n=3) 46 ix DANH MỤC CÁC HÌNH Số thứ tự Kí hiệu hình Tên hình Trang 01 Hình 1.1 Tế bào đo trong cực phổ 2 02 Hình 1.2 Dạng điện áp phân cực trong NPP 4 03 Hình 1.3 Dạng đồ thị của phương pháp NPP 4 04 Hình 1.4 Dạng điện áp phân cực trong phương pháp DPP 7 05 Hình 1.5 Dạng tín hiệu đầu ra của phương pháp DPP 7 06 Hình 1.6 Công thức cấu tạo của Cefoperazon Natri 11 07 Hình 3.1 Các cực phổ đồ von – ampe vòng của dung dịch cefoperazon 0,03 ppm trong nền đệm vạn năng pH 3,05 (a); 4,04 (b); 5,01 (c); 6,02 (d) 28 08 Hình 3.2 Đồ thị sự phụ thuộc vị trí xuất hiện pic trên cực phồ đồ von – ampe vòng cefoperazon 0,03 ppm vào pH của đệm vạn năng 28 09 Hình 3.3 Cực phổ đồ xung vi phân của dung dịch cefoperazon 0,03 ppm trong nềm đệm phosphat pH 4 30 10 Hình 3.4 Cực phổ đồ xung vi phân của dung dịch cefoperazon 0,03 ppm trong nền đệm acetat pH 4 30 11 Hình 3.5 Cực phổ đồ xung vi phân của dung dịch cefoperazon 0,03 ppm trong nền đệm B – R pH 4 31 12 Hình 3.6 Mặt đáp biểu diễn ảnh hưởng của thời gian tích góp và bước thế đối với cường độ dòng đo được (thời gian nhảy thế 0,055 s; biên độ 35 x xung 0,075 V và thời gian áp xung 0,03) 13 Hình 3.7 Mặt đáp biểu diễn ảnh hưởng của biên độ xung và thời gian áp xung đối với cường độ dòng đo được (thời gian tích góp 110 s; bước thế 0,015 V và thời gian nhảy thế 0,055) 35 14 Hình 3.8 Cực phổ đồ xung vi phân của cefoperazon 0,01 ÷ 0,06 ppm 37 15 Hình 3.9 Đồ thị biểu diễn đường chuẩn của cefoperazon 37 16 Hình 3.10 Cực phổ đồ xung vi phân của cefoperazon 0,01 ÷ 0,06 ppm khi có mặt sulbactam 0,03 ppm 38 17 Hình 3.11 Đồ thị biểu diễn đường chuẩn của cefoperazon khi có mặt sulbactam 0,03 ppm 39 18 Hình 3.12 Cực phổ đồ xung vi phân của cefoperazon trong chế phẩm Cefobid 42 19 Hình 3.13 Cực phổ đồ xung vi phân của cefoperazon trong chế phẩm Cefactam 42 20 Hình 3.14 Sắc ký đồ của cefoperazon chuẩn 20 ppm 43 21 Hình 3.15 Cực phổ đồ xung vi phân của cefoperazon 0,01÷0,07 ppm trong nước tiểu 45 22 Hình 3.16 Đô thị biểu diễn đường chuẩn của cefoperazon trong nước tiểu 45 23 Hình 3.17 Cơ chế phản ứng khử cực của cefoperazon trong môi trường acid với cực giọt thủy ngân 47 [...]... tài: Nghiên cứu định lượng cefoperazon trong thuốc tiêm và mẫu nước tiểu tự tạo bằng phương pháp von- ampe cực giọt thủy ngân treo với hai mục tiêu sau: - Xây dựng phép định lượng cefoperazon bằng phương pháp von- ampe xung vi phân trên cực giọt thủy ngân - Ứng dụng phương pháp này để định lượng cefoperazon trong thuốc tiêm và mẫu nước tiểu tự tạo 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1 PHƯƠNG PHÁP CỰC PHỔ [1] Phương. .. nước tiểu tự tạo 2.2.2 Ứng dụng phương pháp Von- ampe tích góp xung vi phân đã nêu để định lượng cefoperazon trong thuốc tiêm và mẫu nước tiểu tự tạo - Định lượng cefoperazon trong các chế phẩm bằng các phương pháp: Von- ampe tích góp xung vi phân và HPLC (theo qui định của dược điển Mỹ, Anh) - Định lượng cefoperazon trong một số mẫu nước tiểu tự tạo bằng phương pháp Von- ampe tích góp xung vi phân 2.2.3... acetat pH 4,2 Định lượng cefoperazon trong chế phẩm, tế bào vi khuẩn, sữa và nước tiểu - Điện cực công tác: Giọt thủy ngân Von – ampe sóng vuông - Thế bắt đầu: 0,0 V 19 [13] - Thời gian tích góp: 100s - Bước thế: 5 mV - Biên độ xung: 25 mV - Tần số xung: 500 Hz - Chất điện ly nền: Đệm Brittion – Robinson, pH 4,4 Định lượng cefoperazon trong nước tiểu - Điện cực công tác: Giọt thủy ngân Von – ampe đo dòng... trong nước tiểu chủ yếu qua lọc cầu thận Khoảng 30% liều sử dụng thải trừ trong nước tiểu ở dạng không đổi trong vòng 12 ÷ 24 giờ; ở người bị bệnh gan hoặc mật, tỷ lệ thải trừ trong nước tiểu tăng 13 1.2.2.5 Ðộ ổn định và bảo quản Chế phẩm bột pha tiêm cefoperazon được bảo quản ở nhiệt độ ≤ 250C, tránh ánh sáng trước khi pha 1.3 Các phương pháp định lượng cefoperazon Bảng 1.1 Các phương pháp định lượng. .. thuỷ ngân (HMDE), điện cực giọt thuỷ ngân rơi cưỡng bức ( SMDE ) và điện cực giọt rơi (DME) Điện cực giọt thuỷ ngân là một giọt thuỷ ngân có kích thước nhỏ và bất động đường kính khoảng 1mm được treo trên một mao quản bằng thuỷ tinh hơi lõm ở giữa có một mẩu nhỏ ngắn platin để dẫn điện Để đảm bảo tính chính xác và độ lặp lại của phép xác định yêu cầu của giọt thuỷ ngân tĩnh là có kích thước không đổi và. .. phương pháp định lượng cefoperazon bằng phương pháp Von – ampe tích góp xung vi phân - Tối ưu hóa điều kiện phân tích - Chọn khoảng nồng độ có sự phụ thuộc tuyến tính giữa các nồng độ và các giá trị cường độ dòng điện tương ứng - Kiểm tra tính thích hợp của hệ thống - Kiểm tra độ lặp lại của phương pháp - Kiểm tra độ đúng của phương pháp - Kiểm tra giới hạn định lượng dưới trong mẫu nước tiểu tự tạo 2.2.2... Phương pháp cực phổ là nhóm các phương pháp phân tích dựa vào việc nghiên cứu đường cong Von- ampe hay còn gọi là đường cong phân cực Đây là đường cong biểu diễn sự phụ thuộc cường độ dòng điện vào điện thế khi tiến hành điện phân dung dịch phân tích với điện cực giọt thuỷ ngân Phương pháp này được Heyrovsky phát minh vào năm 1920 và cho đến nay cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, phương pháp. .. thấp tuỳ phương pháp Nếu trong quá trình ghi cực phổ đồ của chất phân tích giọt thuỷ ngân bị rơi cưỡng bức theo một chu kì nhất định thì được gọi là điện cực giọt thuỷ ngân rơi cưỡng bức ( SMDE ) Ưu điểm của điện cực SMDE cũng như DME là điện cực giọt rơi nên điện cực luôn được làm mới, nhưng SMDE lại có ưu điểm như HMDE kích cỡ nhỏ và tĩnh lặng trong quá trình xác định Cả hai loại điện cực HMDE và TMFE... điện cực giọt thuỷ ngân được phân cực bằng một điện áp một chiều chọn trước và được giữ không đổi trong suốt quá trình đo gọi là điện áp khởi điểm tương ứng với chân sóng cực phổ trong cực phổ cổ điển Trong mỗi chu kỳ giọt điện cực được phân cực bổ sung bằng một xung vuông góc có khoảng thời gian tồn tại rất ngắn 40 – 100ms tuỳ theo tiêu chuẩn từng nước và từng máy Sau thời gian đó xung bị ngắt và thế... 1.4 : Dạng điện áp phân cực trong phương pháp DPP ΔFei : Biên độ xung ΔEstep : Bước thế một xung điện tstep : Thời gian nạp xung điện Hình 1.5 : Dạng tín hiệu đầu ra của phương pháp DPP 7 Trong phương pháp cực phổ xung vi phân điện cực giọt thuỷ ngân được phân cực bằng một điện áp một chiều biến thiên tuyến tính với tốc độ chậm ( 1 – 2 mV/s ) nhưng vào cuối mỗi chu kỳ giọt (giọt rơi cưỡng bức nhờ bộ . Nghiên cứu định lượng cefoperazon trong thuốc tiêm và mẫu nước tiểu tự tạo bằng phương pháp von -ampe cực giọt thủy ngân treo với hai mục tiêu sau: - Xây dựng phép định lượng cefoperazon bằng. NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG CEFOPERAZON TRONG THUỐC TIÊM VÀ MẪU NƯỚC TIỂU TỰ TẠO BẰNG PHƯƠNG PHÁP VON -AMPE CỰC GIỌT THỦY NGÂN TREO LUẬN VĂN THẠC SĨ DƯỢC HỌC CHUYÊN NGÀNH: KIỂM NGHIỆM THUỐC-. lượng cefoperazon bằng phương pháp von -ampe xung vi phân trên cực giọt thủy ngân. - Ứng dụng phương pháp này để định lượng cefoperazon trong thuốc tiêm và mẫu nước tiểu tự tạo. 2 CHƯƠNG